Kommunelovutvalet. Utvalsleiar Oddvar Flæte. NKRF-konferansen

Transkript

1 Kommunelovutvalet Utvalsleiar Oddvar Flæte 1

2 Bakgrunn Tjue år sidan Jan Fridthjof Bernt Frå 1. januar 1993 kva har skjedd? Etterkontroll Stortinget 2012: Komiteen ser behov for ein heilskapleg gjennomgang av kommunelova for å styrkje det kommunale sjølvstyret, og ber regjeringa kome tilbake til Stortinget på eigna måte 2

3 Frå statsråd 21. juni 2013 Ekspertutval på 13 personar skal innan 31. desember 2015 gå gjennom kommunelova. Utgreiinga og gjennomgangen skal danne grunnlaget for regjeringa si tilbakemelding til Stortinget To rådmenn Ein advokat frå KS Ein revisjonssjef Nina Neset Fire forskarar/høgskule/universitet To frå departementa Tre med brei praksis 3

4 Mandatet Styrking av kommunalt sjølvstyre er reglane nødvendige hemmar dei den kommunale handlefridommen? Klårare og meir føreseielege rammer for kommunal verksemd Styrking av eigenkontrollen 4

5 Styrking av kommunalt sjølvstyre Mandatet: Ein kommune har ein viss rett til å styre seg sjølv, men det skal skje innanfor nasjonale rammer. Å styrke det kommunale sjølvstyret betyr i denne samanheng ein heilskapleg gjennomgang av lova Er reglane nødvendige? Legg dei for sterk avgrensing på kommunane sin handlefridom? Framlegget til ny kommunelov skal bygge på prinsippa om juridisk rammestyring og kommunal organisasjonsfridom 5

6 Utfordringar for kommunalt sjølvstyre Auke av rettigheitslover Like tenester til innbyggarane Nasjonale omsyn Overprøving frå statlege instansar Detaljert og omfattande mål- og resultatstyring Prosedyrer Rapporteringsveldet 6

7 Kommunalt sjølvstyre i kommunelova? Kva betyr kommunalt sjølvstyre? Har kommunane økonomisk fridom når staten legg på dei oppgåver? Gir rammeløvingane kommunane handlefridom? Kva betyr fridomsomgrepet når individuelle rettar kjem føre dei andre prioriteringane som kommunane må gjere? Bør det lovfestast eit rettsleg fundament for det kommunale sjølvstyret? 7

8 Starten Overordna prinsipp forholdet stat/kommune treng vi det og kva skal dei i så fall innehalde? Bør vi lovfeste det kommunal sjølvstyret? Bør det i så fall innarbeidast i ein tekst som går på formålet med lova? Er reglane som vi kjem fram til nødvendige for å ivareta nasjonale omsyn? 8

9 Egenkontroll (1) Utvalget skal vurdere tiltak for å styrke den kommunale egenkontrollen. Det skal i den forbindelse vurdere: om det er behov for nærmere krav til forvaltningsrevisjon og selskapskontroll bestemmelsene om internkontroll. I den forbindelse kan utvalget vurdere om eksisterende bestemmelser om internkontroll i spesiallovgivningen bør oppheves og eventuelt innarbeides i ny kommunelov, eller erstattes av nye bestemmelser i kommuneloven. om det bør fastsettes regler for høring i regi av kontrollutvalget. 9

10 Egenkontroll (2) revisjonsmandatet, særlig om omfanget av etterlevelsesrevisjon bør styrkes, samt om det bør innføres sertifiserings- og tilsynsordninger for revisor. om kommunestyret skal ha plikt til å følge opp revisors merknader. om det bør fastsettes regler om innsynsrett for kommunen når andre enn kommunalt heleide selskaper mv. utfører oppgaver/tjenester for kommunen. 10

11 Egenkontroll (3) om det bør innføres regler om kommuners eierstyring av virksomhet som foregår i kommunale foretak, selskaper, samarbeid mv., for eksempel krav til eiermelding. om det bør innføres en regel om at kontrollutvalgets leder ikke kan være fra samme parti som ordføreren. reglene for valgbarhet til kontrollutvalget (ansatte i små stillingsbrøker, bostedskriteriet mv.) 11

12 Storting og styringsverk Stortinget gir rammene Forvaltninga gir forskriftene og har oppfølginga Tilsyn og kontroll Tilsyn er ei kvalitetssikring av minstestandard, men gir det rettleiing? Bør verktøykassa også innehalde lærande forvaltningsrevisjon? 12

13 Kommunens egenkontroll Rådmannens oppgaver KL 23. nr 2..Administrasjonssjefen skal sørge for at administrasjonen drives i samsvar med lover, forskrifter og overordnede instrukser, og at den er gjenstand for betryggende kontroll Tilsyn og kontroll KL kap 12 Kommunestyret KL 76 Kontrollutvalg KL 77 Revisjon KL 78 Statlige tilsyn med kommuner KL kap

14 Forvaltningsrevisjon og tilsyn Forvaltningsrevisjon kontroll og læring Vurdering av måloppnåing Læringsdimensjonen Tilsyn 14

15 FYLKESMANNEN I SOGN OG FJORDANE Verksemdtypologi og val av verkemiddel Kan og vil Klarer seg sjølv, kan brukast som modellar Kan, men vil ikkje Tilsyn Vil, men kan ikkje Råd og rettleiing Vil ikkje, kan ikkje Full pakke Etter Petter Øgar 15

16 Læring Mål, korrigering, rettleiing og ros Styring, risikovurdering, rapportering, avviksrapportering Blir lærings- og utviklingsprosessen avløyst av eit fokus på å finne avvik? Rettleiing og fornying i staden for kontroll og tilsyn? 16

17 Andre spørsmål: Kan ein fullt ut sjølvstendig kommune instruerast? Skapar vi lovreglar som det einaste middelet for å styre samfunnet? Opplever kommunane at dei har eit økonomisk handlingsrom som gir mulegheiter for lokale prioriteringar? Klager, tilsyn og rettleiing korleis fungerer samspelet mellom desse elementa kan forvaltningsrevisjon nyttast betre? Prosessen frå lovendring til aksept og reell endring Dialog, dialog, dialog.. 17

18 Utgreiingar på veg inn Kommunen som marknadsaktør forholdet til statsstøttereglane Innkjøp og organisasjonsformer Kontrollutval og sekretariata Statleg tilsyn (KS) Statlege rettleiarar (KS) Framtida sine kommunar oppgåvefordeling (KS) Politisk organisering godt lokaldemokrati (KS) 18

19 Tema for 2014 Overordna styringsmodellar Forholdet folkevalde og administrasjon Ordførar sitt mynde og rolle Tiltak for å styrke eigenkontrollen Økonomireglane (korleis unngå ei ny Terra-hending) Kommunen som marknadsaktør kjøp og støtte Interkommunalt samarbeid 19

20 Nett no «Regjeringen vil styrke lokaldemokratiet ved å flytte makt og ansvar til kommunene» Vårt utval skal sjå på lova med politikarane sine framtidsbilete, juristane sine formuleringar, kommunane sine ønskje om meir sjølvstende og staten sitt behov for å vere ein einskapsstat Eit anna utval - kriterier som må vere på plass for at kommunane skal løyse dei oppgåvene dei har i dag og - kva må vere grunnlaget for at dei skal få nye oppgåver og meir sjølstyre Kommunelovutvalet trygt plassert i det politiske spenningsfeltet mellom stat og kommune 20