Årsrapport 2008 Behandla i hovudsamarbeidsutvalet,

Transkript

1 Årsrapport 2008 Behandla i hovudsamarbeidsutvalet,

2 INNHALDET I HMT-ÅRSRAPPORTEN HMT I MØRE OG ROMSDAL FYLKE DET SYSTEMATISKE HMT-ARBEIDET FYLKESDIREKTØREN SINE HMT-MÅL... 6 HMT-mål 1 6 HMT-mål 2 6 HMT-mål 3 7 HMT-mål 4 7 HMT-mål 5 7 HMT-mål 6 8 Samanstilling av HMT-måla 8 4. AVVIKSDELEN AV HMT-ÅRSRAPPORTEN... 9 Arbeidsmiljøfaktorane som inngår i HMT-rapporteringa 9 Rapporterte avvik dei vidaregåande skolane 10 Rapporterte avvik tannklinikkane 11 Rapporterte avvik sentraladministrasjonen 12 5 SJUKEFRÅVER OG ANDRE HMT-INDIKATORAR 12 Nøkkeltal tilsette og alder 12 Skader, attføring og tidlegpensjonering 13 Stabilt sjukefråver men sektorvise variasjonar 13 Auke i langtidsfråveret over 40 dagar 14 Sjukefråveret fordelt på stillingsgrupper og kjønn 15 Sjukefråveret etter alder 16 Kva kostar fråveret? 16 2

3 INNHALDET I HMT-ÅRSRAPPORTEN I samsvar med HMT-systemhandboka, kap. 5, skal alle driftseiningane i fylket årleg rapportere HMTstatus i eininga per Driftseining blir i denne samanhengen nytta som samleomgrep for alle organisatoriske nivå som er ansvarleg for å følgje opp HMT-systemhandboka sine krav til eit systematisk HMT-arbeid heimla i arbeidsmiljølova 3-1 og internkontrollforskriften. Alle 43 driftseiningar har levert årsrapport for 2008 (25 skolar, 5 tannhelsedistrikt, 13 einingar i sentraladministrasjonen). HMT-årsrapporten skal bidra til å: kartlegge kva for standard driftseiningane har i høve til HMT-krav som er fastsett i lover, forskrifter og fylket sine eigne retningslinjer analysere avvik frå standard prioritere tiltak HMT-årsrapporten dekker samtidig arbeidsmiljølova 7-2 (6) sitt krav til årsrapport for arbeidsmiljøutvala. Denne HMT-årsrapporten er ei oppsummering av alle rapportane, og beskriv hovudtrekka i arbeidsmiljøsituasjonen i verksemda. Sjukefråværsdata inngår i rapporten. Ein meir detaljert rapport, generert i Questback, som inneheld alle driftseiningane sine tilbakemeldingar på dei ulike rapporteringspunkta, er også tilgjengeleg. (For bestilling, sjå kontaktinformasjon under.) Følgjande element inngår i årsrapporten frå driftseiningane: Status på driftseininga sitt systematiske HMT-arbeid korleis er HMT-arbeidet organisert? Status på HMT-resultatmåla som er gitt av fylkesdirektøren Status på arbeidsmiljøfaktorane med dokumentasjon på avvik som ikkje er retta opp pr. 31. desember. Statistisk informasjon om HMT-arbeidet (arbeidsulykker, rehabilitering, uførestønad, AFP). Meir informasjon om arbeidet med Helse Miljø Tryggleik finn du på fylket si HMT-side på internett: HMT-sida inneheld all relevant styringsinformasjon på HMT-området: HMT-Systemhandbok HMT-arbeidsbok (malar og skjema for driftseiningane sin HMT-dokumentasjon) * HMT-retningslinjer (prosedyrar for spesifikke HMT-område) Du vil også finne oversikt over lover og forskrifter på HMT-området, samt peikarar til HMT-ressursar på internett. HMT-sida vil løpande gi informasjon av betydning for utviklinga av arbeidsmiljøet i Møre og Romsdal fylke. Dette gjeld m.a. informasjon om kurs, HMT-status, sjukefråværsstatistikk etc. Det er ønskeleg at brukarane kommer med synspunkt på utvikling av HMT-sida. Ta kontakt med personalseksjonen v/morten.larsen@mrfylke.no, tlf

4 1. HMT I MØRE OG ROMSDAL FYLKE Alle medarbeidarar i Møre og Romsdal fylke skal oppleve at dei har eit godt arbeidsmiljø som fremjar trivsel, helse og personleg utvikling. Ein viktig føresetnad for det gode arbeidsmiljøet er eit systematisk HMT-arbeid som reduserer risiko for sjukdom og ulykker med basis i haldningsskapande arbeid og organisasjonskulturar der dialog og opne prosessar står i sentrum. Det målretta HMT-arbeidet i fylket er eit klart definert leiaransvar som skal inngå i alle aktivitetar, frå langtidsplanlegginga til den daglege drifta. Kvalitetssystemet for HMT er rammeverket som gir leiarane reiskapen for å sikre at det fysiske og mellommenneskelege arbeidsmiljøet blir utvikla til beste for dei tilsette og tenesteproduksjonen. Arbeidet er tilrettelagt i samsvar med arbeidsmiljølova og andre lover som skal sikre forsvarleg arbeidsmiljø, og i samråd med samarbeids-/arbeidsmiljøutvala og med vernetenesta. Også vern av det ytre miljøet mot forureining og ei betre handtering av avfall skal ivaretakast gjennom HMT-systemet. Møre og Romsdal fylke ønskjer å integrere omsynet til det ytre miljøet i all drift. Arbeidet med å innføre miljøleiing og å miljøfyrtårnsertifisere heile fylket har halde fram i DET SYSTEMATISKE HMT-ARBEIDET HMT-rapportane viser at dei fleste einingane (40 av 43) har definert ansvar og mynde i høve HMT. Organisasjonen har likevel eit stort forbetringspotensiale i det systematiske HMTarbeidet. 19 av 43 driftseiningar lagar ikkje årleg handlingsplan for arbeidsmiljøforbetring, og 16 driftseiningar manglar rutinar for oppdatering av eigen HTM-arbeidsbok. 35 av driftseiningane har gjennomført arbeidsmiljøkartlegging eller vernerunde siste året. Dette er ein klar auke frå nivået nokre år tilbake. Tannhelsetenesta er den sektoren som gjennomgåande rapporterar best systematisk oppfølging av HMT-aktivitetane. Sentraladministrasjonen er framleis den sektoren som i minst utstrekning dokumenterar eit målretta og systematisk HMT-arbeid. Berre 5 av 13 avdelingar i sentraladministrasjonen rapporterar at dei har rutinar for revisjon og oppdatering av eigen HMT-arbeidsbok. Det blir årleg gjennomført HMT-grunnopplæring for leiarar, mellomleiarar og verneombod. Vi ser at driftseiningar som prioriterar opplæring for heile målgruppa har større føresetnader for å drive eit systematisk og målretta HMT-arbeid. 13 av driftseiningane (30 %) rapporterar at leiinga og vernetenesta ikkje har naudsynt opplæring for å ivareta ansvar og oppgåver på HMT-området. 4

5 Det er eit mål at leiar og medarbeidar årleg skal gjennomføre medarbeidarsamtale som ledd i utviklinga av den einskilde tilsette og organisasjonen kopla til mål- og tiltaksplanar, kompetanseutvikling m.v. HMT-årsrapporten for 2008 avdekker store sektorvise variasjonar i kva grad dette viktige verktøyet for dialog mellom leiar og medarbeidar blir nytta: Fig. 2 Prosentandel av tilsette som har gjennomført medarbeidarsamtale i ,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 66,4 68,0 75,9 33,3 Møre og Romsdal fylke Vidaregåande skolar Tannhelsetenesta Sentraladministrasjonen Elevane sitt arbeidsmiljø Med bakgrunn i arbeidsmiljølova, opplæringslova 9a og forskrift om miljøretta helsevern i barnehager og skoler, har skolen eit ansvar for å kvalitetssikre og fremje helse, miljø og tryggleik til elevane. HMT-rapporten for 2008 inneheld spørsmål om korleis dette arbeidet er ivaretatt ved skolane. Det er skoleeigar si målsetting at lov-/forskriftskrav som omhandlar elevane sitt arbeidsmiljø skal ivaretakast gjennom HMT-systemet, og det er planen at ei integrert løysing for internkontrollen av tilsette og elevar sitt arbeidsmiljø skal vere på plass innan Rapportane (jf. fig 3) viser at vi har eit godt utgangspunkt for dette arbeidet: 5

6 3. Fylkesdirektøren sine HMT-mål Mål- og resultatstyring er eit viktig styringssystem i fylket. Fylkesdirektøren har fastsett seks resultatmål for heile verksemda på HMT-området. Måla og tilbakemeldingane frå driftseiningane går fram nedanfor. HMT-mål 1 Alle verksemder skal på grunnlag av ei årleg kartlegging sette i verk minimum eitt tiltak for å betre det mellommenneskelege arbeidsmiljøet. 70 % av driftseiningane rapporterar måloppnåing. (Skolane 72 %, tannhelse 100 %, sentraladministrasjonen 54 %). Dette er ein klar nedgang frå 2006 då 91 % av einingane rapporterte måloppnåing. Vi har indikasjonar på at mange driftseiningar tidlegare år har rapportert måloppnåing utan at kartleggingsaktivitetar er gjennomført. Atlanten VGS: Kartlegging av psykosoialt arbeidsmiljø gjennomført. Foreslåtte tiltak fra kollegiet er langt på vei gjennomført. Romsdal VGS: Etter pålegg frå arbeidstilsynet har skulen sette i verk: 1. Kartlegging av det psykososiale arbeidsmiljøet for alle yrkesgrupper der ein har starta med samtalar med vaktmeisterkorps, IKT, reinhalds- og kontorpersonalet. Her er det sett i verk tiltak for vaktmeister, kontorpersonale og internat, Blokk N. 2. Det er ikkje gjennomført noko spesifikk kartlegging av det psykososiale arbeidsmiljøet i rapporteringsåret bortsett frå rapportane frå bedriftshelsetenesta. Disse er ikkje mottatt ennå i rapporteringsdatoen. 3. Tilbakemeldingar gjennom medarbeidarsamtalar og vernerunderapporten som gir årleg status på det psykososiale klimaet. HMT-mål 2 Kvar verksemd skal kvalitetssikre sine omstillingsprosessar slik at tilsette blir sikra medverknad og kan ta medansvar i høve planlegging, gjennomføring og evaluering 91 % av driftseiningane rapporterar måloppnåing ein auke i forhold til (Skolane 96 %, tannhelse 100 %, sentraladministrasjonen 77 %). Fylkesbiblioteket: Omorganisering (ny samarbeidsavtale med Ålesund kommune) og flytteprosess er søkt kvalitetssikra gjennom arbeidsgruppe med brukarmedverknad og ein open prosess med mykje informasjon undervegs. Borgund VGS: I samband med gjennomføring av kompetansereforma har behova for endring /omstilling vore store. Den årlege kartlegginga gjennom bedriftshelsetenesta gjeng også inn på forhold som kan skyldast dei store omstillingane ein har hatt i skolen dei siste åra. I etterkant av kartlegginga blir det utarbeidd ein rapport for heile skolen og avdelingsvise rapportar. Desse rapportane blir handsama i leiing, i AMU og avdelingsvis i avdelingane. Skolen sin mål og tiltaksplan er ein viktig rettleiar for utfordringane skolen har i samband med omstillingar. Eksempel på sentrale fokusområde er lista opp under. Tilpassa opplæring for alle elevar. Tilrettelegging for samarbeid /lære av kvarandre. Samarbeid med lokalt næringsliv. Samarbeid med dei tillitsvalte. Sikre pedagogisk bruk av digitale læremiddel. Digital kompetanse som grunnleggende ferdighet skal inngå i alle fag Sørge for at det pedagogiske personalet i det daglige arbeidet får lære av hverandre gjennom samarbeid om planlegging, gjennomføring og vurdering av opplæringa og for utvikling av egen og kollektiv pedagogisk praksis. 6

7 HMT-mål 3 Ved langtidssjukefråvær skal kvar enkelt verksemd innan seks veker ha klar ein plan for oppfølging av den sjukemeldte Ein høg andel av driftseiningane (93 %) rapporterar måloppnåing. Alle driftseiningane har inngått avtale om Inkluderande Arbeidsliv, og oppfølgingsrutinar er på plass i dei fleste driftseiningar. Nye sjukefråværsreglar trådte i kraft , m.a. med krav om oppfølgingsplan innan 6 veker. Nye overordna sjukefråversrutinar i fylket innført frå inneber ei tydeleggjering av ansvar og ein tettare, raskare og meir forpliktande dialog mellom arbeidsgivar og arbeidstakar. Volda VGS: Alle leiarane har ansvar for å utarbeide oppfølgingsplan for dei medarbeidarane dei har personalansvar for. Kopi av oppfølgingsplanen vert sendt NAV. NAV er også aktive med å etterspørre planane dersom vi er seine. Nordre Sunnmøre og søre Romsdal tannhelsedistrikt: 5 tilsatte i mitt distrikt har vært sykemeldt i 6 uker eller mer. Jeg har hatt oppfølgingsmøte med alle disse og skrevet oppfølgingsplan. Jeg har dessuten hatt dialogmøter med tre av dem. Jeg har hatt den tilsattes lege med på to av dialogmøtene. To av dialogmøtene har vært med NAV. En av disse måtte slutte i jobben som tannhelsesekretær p.g.a. sykdom. Ved hjelp av NAV fikk hun annet arbeid/utdannelse som passet henne. HMT-mål 4 Ved sjukefråvær over 4 % skal verksemdene vurdere om fråværet kan ha samanheng med tilhøva på arbeidsplassen. 91 % av driftseiningane rapporterar måloppnåing eller at sjukefråværet er under 4 %. (Skolane 84 %, tannhelse 100 %, sentraladministrasjonen 100 %). Vi har framleis ein veg å gå før alle einingar har etablert sikre rutinar og metodar for å avdekke samanheng mellom sjukefråvær og tilhøve på arbeidsplassen. Målformuleringa er noko tvetydig ved at einingar med fråvær under 4 % kan rapporterar måloppnåing utan at det er undersøkt om sjukefråværet er arbeidsrelatert. Molde VGS: Sjukefraveret er 5%. Mange langtidssykemeldte er årsaken, 5-6 ansatte sykemeldt nesten hele året av medisinske årsaker som ikke har med arbeidsplassen å gjøre. Landbruksavdelinga: Noe av fravær har hatt sammenheng med stor arbeidsbelastning på arbeidsplassen- dette er ivaretatt i medarbeidersamtaler og tilrettelelgging. HMT-mål 5 Alle verksemder skal ha utarbeidd risikoanalyse med særleg fokus på ulykkesrisiko Kartlegging av risikofaktorar er eit viktig grunnlag for miljøforbetringsarbeidet i verksemda. 60 % av driftseiningane rapporterar måloppnåing ein liten reduksjon i høve (Skolane 68 %, tannhelse 100 %, sentraladministrasjonen 31 %). 17 av skolane rapporterar at risikoanalyse er gjennomført. 7

8 Risikoanalysar er i liten grad gjennomført i sentraladministrasjonen. For enkelte avdelingar blir risikoanalyse opplev som lite relevant i forhold til tenesteproduksjonen. Det bli m.a. peika på at risikoeksponering av tilsette stort sett skjer i samband med tenestereiser. Ørsta VGS: Svært mykje er betra siste året når det gjeld sikring av farlige maskinar. Der er nokre maskinar som tryggleiken kan betrast på. Ulstein VGS: Den årlege Vernerunden vert nytta som grunnlag for risikovurdering. HMT-mål 6 Kvar driftseining skal tilpasse sine interne rutinar slik at krava til Miljøfyrtårnverksemd er oppfylt. Arbeidet med å miljøfyrtårnsertifisere alle driftseiningar i fylket har halde fram i Sunndal vgs vart miljøsertifisert i Frå før av er Tingvoll vgs, Spjelkavik vgs, Surnadal vgs, Haram vgs og sentraladministrasjonen sertifisert. Haram VGS: Rutiner som er iverksatt fungerer. Søre Sunnmøre tannhelsedistrikt Vi har tilpassa interne rutiner til miljøfyrtårnverksemd. Samanstilling av HMT-måla Fig. 4 Andel driftseiningar som rapporterar måloppnåing fylkesdirektøren sine HMT-mål (prosent) HMT-mål 1 HMT-mål 2 HMT-mål 3 HMT-mål 4 HMT-mål 5 HMT-mål

9 4. AVVIKSDELEN AV HMT-ÅRSRAPPORTEN Tilstanden for den fylkeskommunale bygningsmassen i utdanningssektoren er framleis den største arbeidsmiljøutfordringa i fylket. Dei tilgjengelege økonomiske midlane strekk ikkje til i høve alle utfordringane knytt til fysiske og bygningsmessige arbeidsmiljøfaktorar som HMTrapporteringa dokumenterar. I følgje byggje- og vedlikehaldsseksjonen i fylket er utfordringa å nytte opprustingsmidlane i ein meir langsiktig og systematisk planlegging av verdibevarande tiltak og forbetring av bygningsmassen. Berre dette kan hindre akselererande nedbryting/forfall av bygningar og tekniske anlegg som avviksdelen av HMT-årsrapportane dokumenterar. Hovudsamarbeidsutvalet vedtok i januar 2008 systemtiltak for betre å kunne følgje opp HMT-årsrapportane, m.a. klargjering av rutinar for oppfølging av avvik: Avvik frå standardar skal behandlast/lukkast fortløpande. Det er berre avvik som ikkje er lukka per som skal rapporterast i HMT-årsrapporten. Sjølv om avvik (pga. kostnadar/kompetanse) blir rapportert til fylkesnivået, har driftseininga ansvar for tryggleiksvurdering og risikoreduserande tiltak (jf. AML c/e) i høve det rapporterte avviket inntil det er lukka. Avvik som inneber umiddelbar fare for liv eller helse, og som krev strakstiltak, må som før gå fram eksplisitt av rapporteren. Avviksrapportane frå driftseiningane utgjer eit viktig kunnskapsgrunnlag for prioritering og fordeling av vedlikehalds- og opprustingsmidlar. Midlane blir forvalta av fylkesdirektøren gjennom "Styringsgruppa for vedlikehalds- og opprustingstiltak". Ved avvik skal ei kortfatta framstilling av kva årsaka til avviket er, og kva lov/forskrift/retningslinje det er avvik frå, takast med i rapporten. For rapporteringsåret 2008 er det innført eit tydleg skilje mellom: 1. Avvik som skal handterast av driftseiningane/finansierast over eige budsjett 2. Avvik som rapporterast til fylkesnivået. Avvikshandtering føreset kompetanse (fagleg vurdering) som driftseininga manglar og/eller kostnadar utover det driftseininga kan finansiere over eige budsjett. (Avvik frå standard skal m.a.o. ikkje lenger inndelast i HMT-kode 1 og 2.) Arbeidsmiljøfaktorane som inngår i HMT-rapporteringa Fysisk arbeidsmiljø Inneklima Luftvolum, temperatur, trekk, støv/røyk/lukt, ventilasjon, luftfuktigheit m.v. Belysning Rombelysning, arbeidsplassbelysning, dagslys, solskjerming, blending/refleksar m.v. Støy Støy frå maskiner/arbeidsprosessar, ventilasjonsanlegg m.v Reinhald/orden Generelt reinhald, tilgjenge for funksjonshemma, frie golvflater, lagringstilhøve, rømmingsvegar m.v. Kjemisk helsefare Elektronisk stoffkartotek, kjemikaliebehandling, risikovurdering, verneutstyr m.v. Maskiner/utstyr Verneutstyr, verneinnretningar/naudstopp, opplæringsrutinar/bruksløyve m.v. Mellommenneskeleg arbeidsmiljø Organisatorisk arbeidsmiljø, samarbeid, kommunikasjon, konfliktar, mobbing m.v. Ergonomi Utforming av arbeidsplassar, kontorstorleik, arbeidsstilling, muskelbelastning m.v. Helse Arbeidsulykker, sjukefråvær, yrkessjukdom m.v. Brann brannsikring, brann- og eksplosjonsfarlege varer, øvingar/opplæring m.v. Elektriske anlegg høgspentanlegg, sikring, tilsyn, vedlikehald/utbetring elektrisk utstyr Ytre miljø utslepp, avfallshandtering/-reduksjon, ENØK m.v. Andre risikofaktorar Event. tilhøve ikkje omfatta av andre faktorar 9

10 Rapporterte avvik dei vidaregåande skolane Fig. 5 og 6 på dei neste sidene illustrerar kva type avvik som blir rapportert og kva skolar som er omfatta. For nokre av skolane, m.a. Atlanten VGS og Kristiansund VGS, som er omfatta av pågåande rehabiliterings-/ombyggingprosjekt, er det ikkje rapportert avvik på alle forhold som blir utbetra som følgje av byggeprosjekta. Rapportane frå skolane dokumenterar eit stort etterslep i vedlikehalds- og utbetringsarbeidet. 21 av 25 skolar rapporterar brot på krav og standardar. Fig. 5 viser at avvika hovudsakleg gjeld inneklima. 16 av skolane rapporterar avvik på denne faktoren som skolen sjølv ikkje er i stand til å handtere. Manglande eller dårlege ventilasjonsanlegg og vasslekkasjar, som i fleire tilfelle resulterar i råteskader, er gjengangarar i rapportane. Avvik knytt til faktoren belysning (6 skolar) handlar i stor grad om mangelfull solavskjerming. Fleire skolar (9) trekker også fram støyproblematikk, dels knytt til pågåande rehabilitering og nybygging, men også sterk støy frå ventilasjonsanlegg og opne klasseromsløysingar. Fig. 5 Tal på skolar som melder avvik - fordelt på arbeidsmiljøfaktor Inneklima Belysning Støy Reinhald/orden Kjemisk helsefare Maskiner/utstyr Ergonomi Helse Brann Elektriske anlegg Ytre miljø Andre risikofaktorar Avvik som skolen handterer sjølv Avvikshandtering føreset kompetanse (fagleg vurdering) som skolen manglar og/eller kostnader utover det skolen kan finansiere over eige budsjett Nokre skolar rapporterar om mangelfull tilgjenge for funksjonshemma, m.a. behov for heis, under faktoren orden/reinhald/tilgjenge for funksjonshemma. Den nye diskrimineringsog tilgjengelighetsloven som tok til å gjelde frå årsskiftet kan gi fleire bygningstekniske utfordringar i tida som kjem. Avvik knytt til ergonomi (4 skolar) gjeld behov for betre arbeidsplassar for lærarane og avvik i høve tunge løft (verkstader) og arbeidsstillingar (kjøkken). På arbeidsmiljøfaktoren helse gjeld avvika dels indikasjonar på helsemessige konsekvensar av andre rapporterte avvik (t.d. ergonomi). 7 skolar melder avvik i høve brannsikring, knytt til m.a. manglar ved rømmingsveg, branndører som ikkje er i orden og utdaterte brannvarslingsanlegg/-rutinar. Avvika som gjeld elektriske anlegg (3 skolar) og andre risikofaktorar (7 skolar) heng dels saman med eldre bygningsmasse med elektriske anlegg som bør fornyast. I tillegg rapporterar stadig fleire skolar at utstrakt bruk av bærbare PC ar gir overbelasta kurser og mange snubletrådar. På faktoren ytre miljø (4 skolar) er det meldt avvik knytt til m.a. utilfredsstillande avfallshandtering, manglande deponi for spesialavfall, t.d. kjemikaliar. Det mellommenneskelege arbeidsmiljøet er i liten grad omtalt i rapportane. Dette kan også skuldast manglande kartlegging og at det heller ikkje er ønskeleg å operere med måleparameter for psykososiale tilhøve på same måte som fysiske faktorar. Vi må vurdere om det framleis skal inngå som rapporteringsområde i årsrapportsamanheng. 10

11 HMT-rapporteringa og Arbeidstilsynet dokumenterte for eit par år sida store manglar på maskiner og mekanisk arbeidsutstyr som blir nytta i undervisninga. Alle skolane med yrkesfaglege utdanningsprogram gjennomførte tidleg i 2007 risikokartlegging av maskinparken. Det vart parallelt utarbeidd rutinar som skal sørgje for at tryggleikskrava blir etterlevd av alle tilsette og elevar ved dei yrkesfaglege skolane. Kjemikaliar og helsefarlege stoff er ein del av kvardagen på dei fleste skolar og tannklinnikkar i fylket. Arbeidsmiljølova pålegg alle verksemder å opprette stoffkartotek med HMSdatablad for alle helsefarlege kjemikaliar og stoff som blir brukte eller lagra ved verksemda. Det følgjer av fylket sitt HMT-system at dette er eit ansvar for den enkelte driftseining. Møre og Romsdal fylke valte i 2007 ECOonline som leverandør av elektronisk stoffkartoteksystem. Systemet vart operativt etter ein opplæringsperiode i september Fig. 6 under, viser kva type avvik som blir rapporterte frå dei vidaregåande skolane i kategorien Avvikshandtering føreset kompetanse (fagleg vurdering) som driftseininga manglar og/eller kostnadar utover det driftseininga kan finansiere over eige budsjett. Fig 6. Rapporterte avvik fordelt på vidaregåande skolar - HMT-årsrapportering 2008 Atlanten Borgund Fagerlia Fagskolen Fannefjord Gjermundnes Haram Kristiansund Molde Rauma Romsdal Spjelkavik Stranda Sunndal Surnadal Sykkylven Tingvoll Ulstein Volda Inneklima Belysning Støy Reinhald/orden Kjemisk helsefare Maskiner/utstyr Ergonomi Helse Brann Elektriske anlegg Ytre miljø Mellommeneskeleg arbeidsmiljø Andre risikofaktorar UPA Antall rapporterte avvik Rapporterte avvik tannklinikkane Tannklinikkane har tilhald i leigd bygningsmasse av varierande standard. Alle 5 tannhelsedistrikt rapporterar avvik. Avvika er for ein stor del knytt til dårleg ventilasjon og mangelfull temperaturregulering i gamle lokalar. Det blir også rapportert avvik i høve støykjelder, dårlege lysforhold og ergonomiske utfordringar knytt til m.a. tronge behandlingsrom og uheldige arbeids-/ sittestillingar. Vanskeleg tilgjenge for funksjonshemma pasientar blir også trekt fram. (Samla HMT-årsrapport for tannhelsesektoren blir behandla i samarbeidsutvalet for sektoren i månadsskiftet februar/mars.) 11

12 Rapporterte avvik sentraladministrasjonen Rapportane dokumenterar at vi gjennomgåande har eit tilfredsstillande arbeidsmiljø i sentraladministrasjonen. Rapporterte avvik gjeld inneklimatilhøve knytt til mangelfull temperaturregulering og solskjerming. Inneklimaproblematikken i sentraladministrasjonen er blitt grundig belyst i kjølvatnet av vernerunden i 2006, som avdekte utfordringar i fleire avdelingar. I samarbeid med huseigar (Fylkeshuset AS) har alle avdelingar i 2008 kartlagt ikkje-fungerande solskjerming og vindauge som har dårlege pakningar. Det har også vore møte mellom huseigar og ekstern konsulent for gjennomgang og analyse av tidlegare gjennomførte spørjeundersøking om inneklima. Det blir også rapportert om mangelfull universell utforming med dårleg tilgjenge for funksjonshemma, m.a. behov for heis og toalett (kulturavdelinga sine administrasjonslokalar). 5 Sjukefråver og andre HMT-indikatorar Kvar driftseining skal registrere og rapportere sjukefråvær, skademeldingar og andre sentrale indikatorar på arbeidsmiljøet. Oppfølging av skader og sjukefråvær er eit viktig ledd i det systematiske HMT-arbeidet. Målet er å klargjere leiaransvaret, avdekke risikofaktorar i arbeidsmiljøet, førebygge personskade og ved behov gi informasjon til eksterne organ som Arbeidstilsyn og NAV. Nøkkeltal tilsette og alder 12

13 Skader, attføring og tidlegpensjonering Totalt er det registrert 39 arbeidsulykker i Dette er ein klar reduksjon frå nivået i 2007, og skuldast færre skader blant tannhelsepersonalet. Nesten alle dei 26 registrerte skadane i tannhelsesektoren (41 i 2007) gjeld stikkskadar (sprøyte, nål o. l.). Ingen av skadane i tannhelsesektoren var så alvorlege at dei førte til fråvær eller sjukemelding. 7 skolar rapporterar 13 arbeidsulykker, mot 6 skolar og 14 ulykker i Det er ikkje registrert arbeidsulykker i sentraladministrasjonen siste året. Talet på tilsette som har gått over på attføring/rehabiliteringspengar er redusert siste året. Derimot er det ein markant auke i talet på tilsette som har gått over på tidsavgrensa uførestønad eller uførepensjon. Dette indikerar at det stadig blir fleire langtidssjukemeldte som vi ikkje greier å få tilbake i arbeid. I våre oppdaterte retningslinjer for oppfølging av sjukmeldte arbeidstakarar er den enkelte leiar og arbeidstakar, gjennom dialog, ansvarleggjort i høve å avdekke arbeidsrelatert fråvær og tiltak for å legge til rette arbeidet. Talet på tilsette som er blitt førtidspensjonert er nær fordobla frå nivået i 2005 og vitnar om at vi har ein stadig eldre arbeidsstokk. Fylket har ein relativt høg gjennomsnittsalder på dei tilsette (50,1 år). Tilsette i aldersgruppa over 60 år utgjer rundt 537 årsverk, eller 20 % av alle årsverk i fylket (tilsette på kommunalt avtaleverk). Dette er ei gruppe som den neste femårsperioden er potensielle tidlegpensjonistar gjennom AFP-ordninga. Fig. 7 Oversikt over HMT-indikatorar, alle driftseiningar (reelle tal) Arbeidsulykker Attføring/rehabilitering Uførestønad AFP AKAN-opplegg Stabilt sjukefråver men sektorvise variasjonar Sjukefråversprosenten dei siste 3 åra har endra seg svært lite (fig. 8). I 2008 er det ein liten auke, frå 5,9 % i 2007 til 6,1 %. Sjukefråveret hadde ein sterk vekst i perioden , med ein topp på 6,36 % i (Sjukehusa er med i statistikken fram til 99). Sidan 2000 har fråveret variert mellom 5,4 % og 6,3 %, med ein snittverdi på 5,9 %. Den samla auken i sjukefråveret i 2008 skuldast at sjukefråveret både i tannhelsesektoren og sentraladministrasjonen aukar. For skolane ser vi ein liten reduksjon i fråveret. Som fig. 9 illustrerar, er fråværet på veg opp att i tannhelsesektoren i 2008 etter ein periode med reduksjon. Lågast fråver har statleg tilsette i sentraladministrasjonen med 3,7 % (inngår ikkje i statistikken). Over tid ser vi at fråværet er jamt stigande i utdanningssektoren og at tannhelsetenesta gjennomgåande har det største fråveret av sektorane. 13

14 Fig. 8 Utviklinga i sjukefråveret For perioden er sjukehusa med i statistikken. 7,00 Fraværsprosent 6,50 6,00 5,50 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 3,81 4,10 5,515,57 5, ,25 6,36 5,76 6,06 5,36 6,28 Fig. 9 Utviklinga i sjukefråveret Sektornivå, fylkeskommunalt tilsette 12,00 10,00 5,72 5,4 6, ,9 6,1 8,00 6,00 4,00 2,00 Skolane Sentraladm Tannklinikkane Fylkeskommunen 0, Auke i langtidsfråveret over 40 dagar Langtidsfråveret (over 40 dagar), jfr. fig. 10 på neste side, har auka noko siste året. Korttidsfråveret er relativt stabilt, med ein liten nedgang i fråver inntil 3 dagar. Over tid er auken i langtidsfråveret markant, og forklarar heile veksten i sjukefråveret. Her skil vi oss ikkje frå kommunesektoren elles. Det er også eit utviklingstrekk at korttidsfråveret har gått ned etter Brote ned på sektornivå, ser vi at korttidsfråveret, inntil 10 dagar, er lågare i skolane enn i tannhelsetenesta og sentraladministrasjonen. Skolane har også lågast langtidsfråver (40 dagar og over), og kan vise til ein liten reduksjon i langtidsfråveret - i motsetnad til både tannhelsetenesta og sentraladministrasjonen som har relativt stor auke. 14

15 Fig.10 Utviklinga i sjukefråveret etter fråværsintervall (prosent). Alle driftseiningar (fylkeskommunalt tilsette). Fraværsprosent 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1-3d 4-10d 11-40d ov 40d 1,00 0,50 0, Sjukefråveret fordelt på stillingsgrupper og kjønn I 2008 er det i fylket om lag 1300 lærarårsverk og 700 årsverk knytt til tannhelse, administrasjon og drift. Lærarar har i 2008 (som tidlegare år) lågast fråvær blant arbeidstakargruppene i utdanningssektoren. Leiarar (avdelingsleiarar, assisterande rektorar og rektorar) har størst fråver i skolane. I tannhelsetenesta har både tannhelsesekretærar og tannpleiarar eit høgt sjukefråver, medan tannlegar har eit svært lågt fråver. Sjukefråveret i sentraladministrasjonen er høgast i sekretærsjiktet. Fig.11 Sjukefråver 2008 etter stillingskategori (prosent). Fylkeskommunalt tilsette. Alle tilsette Reinhaldarar/vaktmeistrar Administrativt personale Skoleleiarar 5,4 6,1 6 6,9 7 10,9 Tannpleiarar Tannlegar Overtannlegar Reinhaldarar/vaktmeistrar i s-adm. 0,8 2 4,2 10,8 13,2 6,3 Leiarar i s.adm. 7, Brote ned på kjønn ser vi at kvinner har nær dobbelt så høgt sjukefråvær som menn. Fråværet er høgare blant kvinner både når det gjeld korttids- og langtidsfråvær. Det samla fråværet blant kvinner utgjer 7,9 %, medan menn har eit fråvær 4,3 %. 15

16 Sjukefråveret etter alder Figur 12 illustrerar sjukefråværet i sektorane fordelt på ulike aldersintervall. På skolane er fråveret i 10-årsintervalla mellom 20 og 59 år relativt stabilt. Tilsette over 60 år har derimot eit dobbelt så høgt fråver som sine yngre kollegar. I tannhelsetenesta og sentraladministrasjonen ser vi eit felles mønster, med stigande fråver fram til fylte 50 år, reduksjon i fråveret dei neste 10 åra og ny auke frå fylte 60 år. Det er ingen vesentlege skilnader i fråversprosenten mellom sektorane for tilsette eldre enn 60 år. Fig.12 Sjukefråver 2008 etter alder og sektor (prosent). Fylkeskommunalt tilsette Fråversprosent Sentraladministrasjonen Tannhelsesektoren Vidaregåande skolar Fylkeskommunen år år år år 60 år og over Kva kostar fråveret? Det er viktig å kanalisere innsatsen for å redusere sjukefråværet gjennom det etablerte og systematiske HMT-arbeidet. Avgjerande er leiarfokus på sjukefråværet og kvalitetssikring av at dei rutinane og metodane som er utvikla, er kjente og blir brukte av leiarane på alle nivå. Aktivt arbeid for å få ned sjukefråværet må skje lokalt og vere forankra i dialogen mellom leiar og medarbeidar. Forståing for at kostnadar knytt til sjukefråvær er reelle og kan bereknast, kan vere eit viktig utgangspunkt for arbeidet med å redusere sjukefråværet. KS har utvikla ein berekningsmodell som gir eit anslag på kor mykje sjukefråveret kostar innanfor og utanfor arbeidsgivarperioden (16 dagar). Kopla med data frå NAV i høve omfanget av sjukefråvær over og under 16 dagar, viser modellen at det samla sjukefråværet i fylket i 2007 kosta om lag 64 mill. kr. Kostnaden i arbeidsgivarperioden utgjorde ca. 19 mill. kr. 16