GLOPPEN KOMMUNE SAKSPAPIR

Transkript

1 GLOPPEN KOMMUNE SAKSPAPIR SAKSGANG Styre, utval, komite m.m. Møtedato Saksnr Formannskapet /15 Avgjerd av: Formannskapet Saksbehandlar: Jan Kåre Fure Objekt: Arkiv: 002 Arkivsaknr.: 14/ Kommunereforma: Ein statusrapport til formannskapet 28. oktober 2015 Ingen vedlegg. Bakgrunn for saka: Dette er ein statusrapport for arbeidet med kommunereforma slik situasjonen er etter rådmannen sitt syn ved utgangen av oktober månad Mykje av innhaldet i denne saka er likt det som stod i statusrapporten til det avtroppande kommunestyret 31. august i år. --- Både for Sunnfjord-alternativet og Nordfjord-alternativet er det no nødvendig med nokre politiske avklaringar for å kome vidare. Kort om Sunnfjord-alternativet (Firda kommune) Formannskapet bad i sak 120/14 om å få vere med i prosessen som SiS-kommunane Jølster, Førde, Naustdal, Gaular og Flora hadde starta, og invitert andre kommunar inn i. (SiS står for «Samarbeidsforum i Sunnfjord» og er eitt av dei fire regionråda i fylket.) SiS godkjende Gloppen som deltakar i deira utgreiingsarbeid, og kommunestyret godkjende i sak 10/15 kommunen si deltaking i arbeidet. Vedtaket vart då gjort mot fire røyster. Mindretalet ville at Gloppen ikkje skulle delta vidare i Sunnfjord-samarbeidet. I mandatet som SiS vedtok og som kommunestyret i Gloppen slutta seg til var det bestemt at tre alternativ skulle utgreiast: Ei samanslåing av Jølster, Førde, Gaular og Naustdal (såkalla liten SiS) Ei samanslåing av Jølster, Førde, Gaular, Naustdal og Flora (SiS) Ei samanslåing av SiS og alle kommunane som «melde seg på» og som SiS godkjende som deltakarar. I tillegg til Gloppen vart Askvoll, Fjaler og Hyllestad teken opp. Desse tre kommunane utgjer ¾ av HAFS-samarbeidet, og den fjerde kommunen Solund vart med i utgreiinga som observatør. Sidan heile HAFS dermed var med i arbeidet, vart det bestemt at HAFS skulle utgreiast som eige alternativ i tillegg til det tre alternativa som er omtala ovanfor. Opplegget var altså frå starten av at Gloppen berre var med i det store alternativet. Vi fekk ikkje gjennomslag for å utgreie Gloppen + liten SiS, som vel var det alternativet vi helst ville sjå på. I alle fall var dette rådmannen sitt primære syn.

2 Arbeidet med Sunnfjord-alternativet har gått fort og vore godt organisert, og det er dette arbeidet som er kome lengst i vårt fylke. Det er utarbeidd tre rapportar som ligg til grunn for dei intensjonsavtalane som er inngått: 1. Storkommune utfordringar og moglegheiter 2. Politisk og administrativ organisering 3. Analyse og kartlegging innan økonomi. Fire intensjonsavtalar er inngått ein for kvar av alternativa som er utgreidde. Gloppen er part i intensjonsavtalen om Firda kommune, som er ei samanslåing av ti kommunar: Gloppen, Jølster, Førde, Gaular, Naustdal, Flora, Askvoll, Fjaler, Hyllestad og Solund. Intensjonsavtalen vart godkjent av kommunestyret i sak 41/15, mot seks røyster. I avtalen er det slått fast at Førde blir kommunesenter i Firda kommune. Alle kommunane i samarbeidet har godkjent intensjonsavtalane, men av dei kommunane som er involvert i fleire avtalar, er det berre Jølster som har prioritert avtalane. Dei har Firda kommune som sitt førsteval. Fase to av Sunnfjord-samarbeidet er i full gang Arbeidet her dreier seg no i hovudsak om å informere og involvere innbyggarane i dei 10 kommunane som har signert intensjonsavtalen. Eit informasjonsblad («Puslespelet») er sendt ut til alle husstandane, og ei innbyggarundersøking går no føre seg. Resultatet av denne blir lagt fram på fellesmøtet mellom formannskapa i dei 10 kommunane den 6. november. Etter framdriftsplanen i Sunnfjord-samarbeidet er det meininga at alle kommunane skal gjennomføre folkemøte om saka før midten av november i år. Så vidt rådmannen kjenner til er det berre Gloppen som har vedteke å halde folkeavrøysting av dei 10 kommunane som samarbeider om Firda kommune. Rådmannen tar atterhald på om eg er heilt oppdatert her Nordfjord-alternativet Etter at Stryn og Hornindal kommunar sa nei til å greie ut heile Nordfjord som eitt alternativ, og Nordfjordrådet ikkje ville ha noko rolle i arbeidet med kommunereforma, kom vi våren 2015 i gang med ei utgreiing som omfattar kommunane Gloppen, Eid, Stryn og Hornindal. Eit framlegg til utfordringsmandat som i hovudsak gjev same bakgrunnsinformasjonen som dei tre utgreiingane i Sunnfjord-alternativet er på det næraste ferdig, og arbeidet med intensjonsavtalane er komne så langt at det er nødvendig å avklare eitt av hovudspørsmåla: Kvar skal kommunesenteret vere? for å kome vidare. Nordfjord-alternativet har som utgangspunkt ei samanslåing av alle dei fire kommunane, men ser også på løysingar med to eller tre av kommunane. Stryn og Hornindal kommunar køyrer ein felles prosess parallelt med arbeidet dei er med på i lag med Gloppen og Eid. Alternativa for oss i Nordfjord har vore: Ei samanslåing av Gloppen, Eid, Stryn og Hornindal Ei samanslåing av Gloppen og Eid Ei samanslåing av Gloppen, Stryn og Hornindal. Det avtroppande formannskapet meinte at ei samanslåing for oss i Nordfjord utan at Eid er med, ikkje er aktuelt. På bakgrunn av dette er alternativet med Gloppen, Stryn og Hornindal lagt vekk.

3 I Nordfjord blir det også arbeidd med eit alternativ i midte og ytre, som inkluderer Eid, Vågsøy og Selje. I dette alternativet er Bremanger og Vanylven inviterte inn. Ein viktig skilnad mellom Nordfjord- og Sunnfjord-alternativet er regionrådet si rolle. Bak Sunnfjord-alternativet står SiS, medan Nordfjordrådet ikkje vil involvere seg i Nordfjord. Dette har seinka arbeidet, men er ikkje avgjerande for om vi får til noko. Nordfjord ser annleis ut enn Sunnfjord og Sogn. Vi kan derfor ikkje «kopiere» intensjonsavtalane frå Sunnfjord på t.d. eit så sentralt punkt som kommunesenter. Det er likevel viktig å raskt få avklare dei vanskelege punkta i ein Nordfjord-kommune: Kvar skal den politiske og administrative leiinga plasserast (altså: kvar skal kommunesenteret vere)? kva skal kommunen heite? korleis skal oppgåver og funksjonar fordelast? Dette må vere tema når styringsgruppa (ordførarane) møtest i Hornindal 9. november i samband med møtet i Nordfjordrådet. Etter framdriftsplanen i Nordfjord skulle avtaleutkasta vere klare til 1. november. Dette går ikkje. Slik rådmannen tolka det som kom fram på fellesmøtet mellom formannskapa i dei fire Nordfjord-kommunane 24. august i år, er det stor semje om at dei vanskelegaste spørsmåla må avklarast no. Dette er fullt ut i samsvar med det som har vore Gloppen kommune sitt syn heile tida: Vi må raskt avklare om vi kan bli samde om kommunesenter og kommunenamn. I utkasta til intensjonsavtalar står dette om målsettinga med ei eventuell samanslåing: Vi er samde om at hovudmålet med samanslåinga er å: sikre gode tenester med høg kvalitet for innbyggarane vere ein attraktiv lokaliseringsstad for næringsverksemd og sentrale tenester. legge til rette for sterkare gjennomslagskraft utad vere ein utviklingsaktør. Delmåla er å: skipe ein livskraftig og attraktiv ny kommune legge til rette for samfunnsutvikling og skape attraktive bu-, arbeids- og fritidsområde i alle deler av kommunen styrke folkevald styring, brei deltaking og involvering byggje ein kompetent, effektiv og attraktiv kommuneorganisasjon med gode fagmiljø Betre tenester Vi er samde om å ha kostnadseffektive tenester ut frå tilgjengelege økonomiske ressursar. Vi skal: Ha større førstelinetenester som skular, sjukeheimar, helse, barnehagar og kulturtilbod der dei er no Vere ein aktiv samfunns- og næringsutviklar og etablere møteplassar, partnarskap og samhandling Vere ein utviklande og attraktiv arbeidsplass Rekruttere dyktige medarbeidarar inn i ein samla kompetanseorganisasjon. I utkastet er så langt punkta om kommunesenter og kommunenamn opne.

4 Til formannskapsmøtet den 15. september i år skreiv rådmannen: Rådmannen inviterer no formannskapet som lokal prosjektgruppe i lag med dei to tillitsvalde til å meine noko om dei kritiske spørsmåla. Særleg gjeld dette spørsmålet om kommunesenter. Aller helst ser rådmannen at styringsgruppa (ordførarane) set seg i lag slik det vart gjort i Sunnfjord og forhandlar seg fram til kommunesenter og -namn i dei alternativa som er aktuelle. Uansett om det i første omgang blir ordføraren eller rådmannen som skal forhandle om kommunesenter og kommunenamn, må vi sjølvsagt ha eit mandat. Alle kommunane har nokså sikkert som utgangspunkt at sitt kommunesenter også skal vere framtidig kommunesenter. Rådmannen spør derfor slik: 1. Viss Sandane ikkje blir kommunesenter: kva senter vil Gloppen støtte a. ved samanslåing av Gloppen, Eid, Stryn og Hornindal? b. ved samanslåing av Gloppen, Stryn og Hornindal? 2. Ved samanslåing av Gloppen og Eid: Kva skal til for at Gloppen godtar Nordfjordeid som kommunesenter? 3. Kva meiner vi kommunenamnet skal vere ved dei ulike alternativa? 4. Er det nokon av alternativa som er uaktuelle? Kan vi tenkje oss eit Nordfjordalternativ for Gloppen utan Eid? Når det gjeld spørsmålet om fordeling av administrative funksjonar (oppgåver som kan fordelast mellom dei «gamle kommunane»), meiner rådmannen at dette kan ligg til vi har kommunesenteret/a på plass. ( ) Det er mange som i klartekst også frå talarstolen i kommunestyret har sagt at det ikkje er aktuelt med noko kommunesamanslåing mot Eid og andre deler av Nordfjord før vi har bru mellom Anda og Lote. Viss dette er kommunen sitt syn, har vi betre tid enn den tidsplanen som ligg til grunn for kommunereformarbeidet. Sjølv om ein ny kommunestruktur skal gjelde for mange år framover, må dei vedtaka vi gjer i dag ikkje legge til grunn ein infrastruktur som ligg år, og kanskje endå lengre fram i tid, slik tilfellet er for t.d. ny E39 i indre Nordfjord. På bakgrunn av dette sa formannskapet nei til å gå vidare med alternativet Gloppen, Stryn og Hornindal. «0-alternativet» Dette skreiv rådmannen til det avtroppande kommunestyret til møtet den 31. august i år: Når saka om kommunereforma skal leggast fram for glopparane i ei folkeavrøysting, må sjølvsagt eitt av alternativa vere å halde fram som eigen kommune. I fylket er det berre Bremanger som har som utgangspunkt at dei så langt ikkje vil slå seg saman med nokon. Deira «utgreiing» om dette blir klar etter valet.

5 Alternativet med Gloppen som eigen kommune også etter kommunereforma, skal vere klar i god tid før folkeavrøystinga. Drøftingane rådmannen har hatt med sine sektorog einingsleiarar viser at det i dag ikkje er mange saksområde som kommunen ikkje greier å handtere på eiga hand. Heller ikkje er det mange tenester som dyre å drive for kommunen fordi vi er «små». Til sjuande og sist blir økonomien avgjerande. Vi vi i løpet av det komande halvåret får vite korleis regjeringa vil finansiere kommunesektoren i framtida. Når vi ser desse reknestykka, har vi eit betre grunnlag for å meine noko om 0-alternativet. Her vil rådmannen legge til at det heller ikkje er avklara korleis økonomien blir i framtida for dei kommunane som slå seg saman. Rådmannen si vurdering: Også dette har rådmannen skrive før: Med ein andreplass på «Kommunebarometeret» er det utfordrande å finne gode argument for at vi skal slå oss i lag med nokon for å få betre kommunale tenester. Det er likevel ikkje tenestene rådmannen er mest uroleg for ved ei kommunesamanslåing, men lokalsamfunnsutviklinga. Anten vi likar det eller ikkje, er det kommunesentera som står for folketalsveksten i dei fleste kommunane våre. Kva vil skje med Sandane som tettstad og «motor» i utviklinga av Gloppensamfunnet den dagen utviklinga blir styrt frå Førde eller frå Eid for den sags skuld? Dette seier utgreiingane om kommunesamanslåing lite om så langt. Det er rådmannen si vurdering at oppgåvemeldinga som skal fortelje kva nye oppgåver ein ny kommunestruktur skal ta seg av ikkje i seg sjølv er eit godt argument for kommunesamanslåing. Om prosessen Det er ikkje lett å skape entusiasme for arbeidet med kommunereforma. Det er ikkje noko «kiosk-veltar» for å bruke «gamle-ordføraren» sine ord. Rådmannen meiner likevel at vi har gjort fleire aktive og gode tiltak for å få fram kva dette dreier seg om: Vi har: jamleg orienterte formannskapet og fått avisomtale på dette orientert glopparane gjennom Firda Tidend og kommunen si heimeside saman med dei andre kommune i «Firda kommune» gjeve ut ei informasjonsavis om Sunnfjord-alternativa gjennomført ei innbyggarkartlegging og er i ferd med å gjennomføre ytterlegare ei innbyggarundersøking for å teste «stemninga» blant innbyggarane involvert dei tilsette både i prosjekta vi er med på og gjennom intern informasjon til alle. Dei som har prøvd seg på folkemøte, melder tilbake at dette ikkje har vore nokon stor suksess. Vår i alle fall rådmannen si haldning har vore å vente med folkemøta til vi har noko konkret å melde. Førebels er det vi har ikkje konkret nok. Tonen og klimaet i samarbeidet med både sunnfjordingane og nordfjordingane har vore open og god, og nye relasjonar har laga seg til. --- Kommunereforma har vore, og er, arbeidsam både for ordføraren og rådmannen (m/fleire). Rådmannen håpar derfor på avklaringar undervegs. Dessverre er det på nokre område andre

6 kommunar som må kome med sine avklaringar før vi får vite kva alternativ som går vidare til finalen. Viss det er noko vi kan avklare som reduserer arbeidet, bør vi gjere dette. --- Til denne orienteringa er også dei to tillitsvalde til reformarbeidet i Gloppen Bjørg Skarstad frå Fagforbundet og Kristin Sælen frå Utdanningsforbundet inviterte. RÅDMANNEN SI TILRÅDING: Formannskapet tar saka til orientering FORMANNSKAPET Kristin Sælen frå Utdanningsforbundet møtte i denne saka. Frå diskusjonen: Litt delte meiningar om folkemøte no Vi bør ha ein felles strategi med Eid kommune. 115/15 VEDTAK: Formannskapet tar saka til orientering. Vedtaket var samrøystes.