Vedlegg 3. Notat - modellar for framtidig organisering av vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane

Transkript

1 Vedlegg 3 Notat - modellar for framtidig organisering av vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane

2 Side 1 av 10 Opplæringsavdelinga Notat Frå fylkesdirektøren for opplæring Sakshandsamar: Tor-Einar Holvik Skinlo E-post: Tor-Einar.Holvik.Skinlo@sfj.no Tlf: Vår ref. Sak nr.: 10/ Gje alltid opp vår ref. ved kontakt Internt l.nr /11 Dykkar ref. Dato LEIKANGER, Til: Kopi til: Styringsgruppa for mål- og strategiarbeidet Referansegruppa for mål- og strategiarbeidet Rektorane Fylkeshovudtillitsvalde Modellar for framtidig organisering av vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane I notat til styringsgruppa for nytt mål- og strategidokument (10/ , vedlegg 1), la fylkesdirektøren for opplæring fram utkast til modellar for organisering av vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane i framtida. Notatet tok utgangspunkt i vedteke mandat og skisserer korleis ein ser føre seg det vidare arbeidet. Fylkesdirektøren ser føre seg at følgjande modellar må utgreiast: Modell A 14 skular som i dag. Utdanningsprogramma fordelt som i dag. Modell B skular som i dag, men samle utdanningsprogramma på færre skular i) Delvis spesialisere skulane/samle vg1 vg3 ii) Delvis spesialisere skulane/samle vg2 vg3 Modell C 1-4 færre skular som følgje av samanslåing eller nedlegging. Utdanningsprogramma fordelt som i dag. Modell D 1-4 færre skular, som i modell C. Samling av utdanningsprogramma på færre skular, som i modell B. 1.0 Vurdering av modell A Det er fylkesdirektøren si vurdering at modell A ikkje kan justerast slik at ein vil oppnå framtidig naudsynt økonomisk innsparing. Organiseringa vil i tillegg truleg resultere i ei utarming av fagmiljøa ved dei vidaregåande skulane og skape ein lite føreseieleg situasjon for elevar og tilsette. I lys av at styringsgruppa i møtet 16. februar 2011 gav uttrykk for at modell A ikkje vil vere ei Fylkeshuset Askedalen LEIKANGER Tlf.: Faks: Bankgiro: postmottak.sentraladm@sfj.no Org.nr.: NO MVA

3 Side 2 av 10 løysing i lys av den framtidige elevtalsutviklinga og endra økonomiske rammer, gjev ikkje fylkesdirektøren ei grundigare vurdering av konsekvensane av modell A. 2.0 Vurdering av modell B Modell B føreset at fylkeskommunen organiserer vidaregåande opplæring på ein slik måte at alle dei 14 skulane held fram som sjølvstendige einingar, men med ei anna fordeling av utdanningsprogram enn i dag. Eit av formåla med å sjå nærare på ein slik modell, er å vise korleis ein eventuelt kan styrke skular med låg oppfylling/svak søking. Tiltak i denne samanhengen kan vere elevstyring, avvikling av Hordalandsavtalen, å gjere fleire tilbod fylkesdekkande, samarbeid med kommunar om utnytting av bygg og kompetanse. Modellen gir i seg sjølv liten innsparingseffekt og nødvendig innsparing må takast i form av redusert gruppetal. Det kan difor reisast tvil om kor vidt modellen vil vere økonomisk berekraftig Tiltak for å realisere modellen Fylkesdekkande tilbod. Skuleeigar er forplikta til å tilby alle utdanningsprogram, og elevar har rett til inntak til eitt av tre prioriterte ønskje. Retten er knytt til utdanningsprogram, ikkje skulestad. Sogn og Fjordane har i dag fylkesdekkande tilbod innan mellom anna musikk/dans/drama, studiespesialisering m/formgjeving, naturbruk (høvesvis blå og grøn), TAF, maritime fag, fleire vg2-tilbod innan TIP og HS, frisør. Søkjarmønsteret viser at tilboda fungerer godt som fylkesdekkande. Dei rekrutterer breitt geografisk. Ein veg å gå for å styrke skular og fagmiljø kan difor vere å gjere fleire tilbod fylkesdekkande, t.d. restaurant- og matfag, design og handverk, o.a. Geografisk elevstyring: I gjeldande inntaksreglement heiter det at elevar skal søkje den næraste skulen som har det tilbodet vedkommande ønskjer. Inntakssystemet VIGO fangar ikkje opp dette, og styrer ikkje elevar geografisk. I realiteten er det såleis fritt skuleval i Sogn og Fjordane innanfor rammene av det utlyste/justerte opplæringstilbodet. I praksis er det likevel slik at dei fleste elevane søkjer til den næraste skulen som har det tilbodet dei primært vil ha, og det store fleirtalet får førsteønskjet sitt oppfylt. Ei utfordring med dagens inntaksordning, slik den i praksis fungerer, er at den einskilde skulen kan oppleve relativt store svingingar i søkjartal frå det eine året til det andre. Elevtalsnedgangen vil forsterke dette problemet. Særleg vil skular med få eller ingen parallellar kunne oppleve at opplæringstilbod ikkje kjem i gang på grunn av sviktande søking, sjølv om det ved neste inntak kunne vere søkjargrunnlag. Nedgangen er ikkje jamn. Geografisk inntak vil eit stykke på veg kunne gje meir føreseielege vilkår for langtidsplanlegging, og dermed ein tryggare situasjon for dei tilsette, men vil sjølvsagt ikkje kunne kompensere for fallande ungdomskull. Indirekte elevstyring. 14 levedyktige skuleeiningar føreset ei eller anna form for styring av søkjarar, elles vil dei minste skulane vere svært sårbare. Det er tenkjeleg at flytting av tilbod kan vere ein måte å styre elevar til skular med svak søking. I dagens situasjon er det særleg media og kommunikasjon som framstår som populært, med stor søking. Eit mogleg tiltak kan difor vere å leggje eit slikt utdanningsprogram til ein skule som elles ville vere utsett for sviktande søking. Eit liknande tiltak vil kunne vere at ein reduserer gruppetalet innan eit utdanningsprogram på éin skule, slik at søkjarar til dette utdanningsprogrammet blir kanaliserte til ein annan skule med ledig plass.

4 Side 3 av 10 Begge formene for elevstyring vil vere omstridde blant elevar og foreldre. Dei bryt med langvarig praksis i Sogn og Fjordane, der så å seie alle søkjarar har fått oppfylt førsteønskjet sitt. Vg1, Vg2 og Vg3. Studieførebuande program er 3-årige i skule, yrkesfaglege i hovudsak 2-årige. Særleg utdanningsprogrammet studiespesialisering er desentralisert i Sogn og Fjordane. For å kunne gje elevane eit minstetilbod av fag som er nødvendige for fullverdig vitnemål, får skular med ein og to parallellar tilført ekstra ressursar. Ei sentralisering av heile utdanningsprogrammet på færre skular, kunne såleis gje ei innsparing, sentralisering av Vg2 og Vg3 likeeins. På små skular er det likevel slik at fellesfaga i dei yrkesfaglege programma er avhengige av den lærarkompetansen som i utgangspunktet er knytt til studiespesialisering. Å fjerne dette utdanningsprogrammet frå ein liten skule, kan difor ha svært negative effektar. På den andre sida fører den desentraliserte strukturen innan dette utdanningsprogrammet til at elevane har liten valfridom m.o.t. programområde og programfag. Dette har konsekvensar for breidda i fagtilbodet, også ved dei skulane som har 3-4 parallellar. For få elevar melder seg til einskilde programfag. Særleg gjeld det fordjuping i framandspråk. Hordalandsavtalen. Hordalandsavtalen legg til rette for at elevar frå Gulen og Solund kan pendle til Austrheim vg. skule i Hordaland. Inneverande skuleår er det 39 elevar frå HAFS-regionen som nyttar seg av dette tilbodet. Gjesteelevkostnaden er om lag 3,5 mill. kr årleg. Samstundes er det 52 ledige elevplassar ved Dale vg. skule. Pr. i dag er det slik at elevar som må flytte på hybel for å gå på vidaregåande skule, har fritt skuleval, både etter reglementet og i praksis. Ei oppseiing av Hordalandsavtalen vil såleis ha ein usikker effekt for dei vidaregåande skulane i Dale og Høyanger, med mindre inntaksreglement og inntakspraksis vert endra. 2.2 Konsekvensar av modell B Modellen føreset som sagt ei eller anna form for elevstyring. Ei delvis spesialisering av skulane vil dessutan føre til at nokre fleire elevar vil måtte flytte på hybel. På den andre sida vil dei nyte godt av eit breiare fagmiljø enn dei elles ville gjort. Flytting kan innebere at ein bryt opp velfungerande fagmiljø, som det kan ta noko tid å byggje oppatt på ein annan stad, men med god planlegging og ein rimeleg tidshorisont kan ein skape ein føreseieleg situasjon for personar som blir involverte. På den andre sida vil meir robuste einingar og større miljø kunne lette rekrutteringa av fagpersonar. Med eit tidsrom på 2-3 år for avvikling / flytting av eit tilbod, vil utgangspunkt for omplassering av lærarar til andre skular i regionen vere vesentleg styrka i motsetnad til full avvikling per 1.8. eit bestemt årstal. Det vil vere god personalpolitikk å øyremerka/reservere ledige stillingar ved andre skular i regionen til overtalige ved avviklingsskulen gjennom 3-årsperioden. Utlån av lærarar skulane i mellom i regionen må truleg starte frå 1. nedtrappingsåret, og slik ordning bør difor legaliserast i planprosessen. Summen av dette kan også bidra til meir robuste fagmiljø, og dessutan god utnytting av ettertrakta spisskompetanse. Organisasjonen vert meir robust med omsyn til å møte endringar i opplæringstilbodet utan dei store personalmessige utfordringane ein ser på dei små skulane i dag.

5 Side 4 av Modell B vurdert mot C og D. Modell B er neppe økonomisk berekraftig, slik ein no kan sjå for seg framtidige rammer. Ei alvorleg innvending mot modellen er at den neppe heller vil kunne fungere i ein overgangsfase utan store negative konsekvensar: Dersom ein tenkjer seg at utdanningsprogram vert flytta for å styrkje dei små skulane, så inneber det ein krevjande prosess i høve til tilsette, oppløysing og reetablering av fagmiljø. Skulle dei økonomiske rammene bli slik ein no kan sjå for seg, er det sannsynleg at ein eller fleire av dei 14 skulane likevel vil måtte avviklast.. Eit forsøk på styrking med personalpolitiske kostnader: med det mange tilsette vil oppleve som negative konsekvensar vil likevel ikkje ha gitt ei berekraftig organisering. 3.0 Vurdering av modell C Både modell A og C har til felles ei fordeling av utdanningsprogramma og programområda som i dag. Skilnaden mellom modellane er at ein i modell C legg ned 1-4 skular og at det tilbodet som eksisterer ved desse skulane ikkje lenger vert tilbydd. Modell C vil gje ei større økonomisk innsparing og er difor økonomisk meir berekraftig enn modell A. Dersom ein organiserer opplæringstilbodet som i dag, utan særleg grad av spesialisering mellom skulane (jamfør modell B), vil ein i liten grad ha parallellar på programområda ved dei mindre skulane. Som ein konsekvens risikerer ein at nokre programområde ikkje vil verte utlyst på enkelte skular i år med låge søkjartal. Modell C vil såleis resultere i ein særs lite føreseieleg situasjon med tanke på kva tilbod som vert lyst ut på den einskilde skule kvart enkelt år. Det vil verte særs krevjande å halde på fagkompetansen dei åra utdanningsprogram/programområda ikkje vert lyst ut. Det er allereie i dag ei utfordring med overtal som fylgje av justeringar av opplæringstilbodet på dei mindre skulane. Utfordringa med å halde på fagkompetanse kjem i til å auke utan ei samling av utdanningsprogramma på færre skular. Utan ei omfordeling av utdanningsprogramma (jamfør modell B og D) vil det verte vanskeleg å ha eit opplæringstilbod tilpassa elevane sine ynskjer og arbeidslivet sitt behov. Fleire søkjarar vil måtte flytte på hybel for å få oppfylt førsteønskjet sitt og arbeidslivet vil få vanskar med å rekruttere fagarbeidarar lokalt.. Modell C og D vil føre til at dei vidaregåande skulane må tene eit større geografisk område i som regional utviklingsaktør.

6 Side 5 av 10 Eit alternativ til nedlegging av skular i modell C og D er samanslåing av skular. Gjennom samanslåing av skular vil ein kunne oppnå ein del synergiar, mellom anna innan personalforvaltning (rekruttering, fagmiljø, kompetanseheving, utnytting av kompetanse og fellesplanlegging), miljøkoordinatorane, IKT, e-pedagogane og leiing. Dersom skulestadane skal oppretthaldast som i dag vil ei samanslåing av skular ikkje resultere i større økonomiske innsparingar. Elevtalsutviklinga vil i seg sjølv ha store konsekvensar for personalet i dei vidaregåande skulane. Naturleg avgang vil ikkje gå i hop med redusert behov for lærarar. Dette vil gjelde same kva modell for organisering som vert vald. Sett frå skuleeigar si side er det viktig at prosessen kan gå over såpass lang tid at dei tilsette sin tarv blir ivareteken. Framtidig organisering må sikre rekruttering av kvalifiserte fagfolk og dei vidaregåande skulane må framstå som attraktive arbeidsplassar. Det må setjast i verk eit arbeid for å vurdere konsekvensar for personalet og kva prosessar det må leggjast til rette for å sikre personalet sine rettar. I dette arbeidet må arbeidstakarorganisasjonane koplast tett på Modell C vurdert mot B og D. For å kunne møte endringar i arbeidslivet sitt behov for fagarbeidarar, skape ein føreseieleg situasjon for tilsette, framtidige elevar og lokalt arbeidsliv må ein ha ein organisasjon og skulestruktur som er fleksibel og robust med gode fagmiljø. Dette er vanskeleg å oppnå utan å samle utdanningsprogramma på færre skular (modell B og D). 4.0 Vurdering av modell D Små vidaregåande skular har særs gode føresetnader for å skape eit godt læringsmiljø og ein heilskap i opplæringa gjennom tett samarbeid med mellom anna grunnskule, pedagogiskpsykologisk teneste og heimen, jamfør kjenneteikna på kvalitet. I ein framtidig skulestruktur med noko færre skular enn i dag vil ein framleis ha ei overvekt av små einingar. Ein eventuell reduksjon i talet vidaregåande skular vil difor truleg ikkje få avgjerande konsekvensar for kvaliteten på læringsmiljøet og i kva grad ein har ei heilskapleg opplæring. Kjenneteikna på kvalitet identifiserer kompetansen til læraren som avgjerande for kvaliteten på opplæringa. Som drøfta under modell C vil det vere vanskeleg å halde på fagkompetanse og bygge solide fagmiljø utan at ein i større grad samlar utdanningsprogram på færre skular. Modell D er den modellen som i størst grad vil skape ein føreseieleg situasjon for tilsette og elevar, bidra til å halde på fagkompetanse og byggje fagmiljø, samstundes som ein vil oppnå naudsynt økonomisk innsparing (sjå eiga drøfting). Ulempene med modell D er at fleire elevar enn i dag ikkje vil få eit opplæringstilbod i eigen region og må flytte på hybel (ein får mindre breidde på opplæringstilbodet i regionane for å halde på breidde og kvalitet på tilbodet for fylket under eitt), og det vil få store konsekvensar både for lokalsamfunnet og den einskilde arbeidstakar. 5.0 Økonomiske framtidsutsikter 5.1 Elevtalsutviklinga reduksjon i elevgrunnlaget i vidaregåande opplæring Plan- og samfunnsavdelinga er i dialog med både SSB og Norsk institutt for by- og regionforskning (NIBR) om kvalitetstrygging av elevtala. SSB har gjeve tilbakemelding på at det er vanskeleg å framskrive folketalsutviklinga grunna store endringar i flyttemønsteret. Som ein konsekvens vil data frå Grunnskolens Informasjonssystem (GSI) over tal elevar i grunnskulen vere ein meir nøyaktig peikepinn på elevtalet dei neste åra. Vidare i notatet nyttar fylkesdirektøren

7 Side 6 av 10 data frå SSB som grunnlag for berekning av økonomiske rammer. Som grunnlag for berekning av gruppetalsreduksjon er GSI-statistikken lagt til grunn. 5.2 Reduserte frie inntekter Statistikk frå SSB viser ei utvikling med redusert folketal i aldersgruppa år. I tillegg vert Sogn og Fjordane sin del av tal åringar redusert (tabell 1 rad 2). Reduksjonen i elevtalet i vidaregåande opplæring vil frå 2014 resultere i økonomiske utfordringar for fylkeskommunen. Kor stor reduksjonen i statlege overføringar vil bli som følgje av elevtalsutviklinga kan ikkje talfestast eksakt på noverande tidspunkt. Dette m.a. som følgje av at nytt inntektssystem ikkje er på plass. Trass i dette kan ein illustrere dei økonomiske konsekvensane av elevtalsnedgangen ut frå tilgjengeleg statistikk og gjeldande inntektssystem (tabell 1 rad 3). I dagens inntektssystem får Sogn og Fjordane fylkeskommune svært god utteljing på samferdslenøkkelen. Dette, saman med disponering av lokale inntekter, har ført til at fylkeskommunen har kunna nytte meir midlar på vidaregåande opplæring enn det som ligg til grunn i inntektssystemet. I budsjettet for 2011 er det vedteke ei økonomisk ramme for opplæringssektoren som ligg omlag 102 mill. kr over berekna rammetilskot til vidaregåande opplæring ( andre delar av rammetilskot tabell 1 rad 4). Med utgangspunkt i dei statlege overføringane for 2010 og SSB sin statistikk over reduksjonen i folketal i den aktuelle aldersgruppa og venta reduksjon i den økonomiske ramma grunna nytt inntektssystem, kan den samla økonomiske utfordringa knytt til opplæring stipulerast til i storleiksorden 33 mill. kr i 2014, i mill. kr, i mill. kr og i mill. kr (tabell 1 rad 7). Tabell 1 Del åringar (SSB Middels nasjonal vekst) 2,488 % 2,426 % 2,429 % 2,377 % 2,371 % 2,312 % 2,292 % 2,270 % 2,257 % 2,248 % 2,216 % 2,209 % 2,131 % 2,109 % Rammetilskot kostnadsnøkkel opplæring (i mill. kr) 630,0 614,3 614,9 601,8 600,4 585,3 580,3 574,8 571,3 569,2 561,1 559,3 539,6 534,1 Andre delar av rammetilskot (i mill kr) 102,0 99,5 99,6 97,4 97,2 94,8 94,0 93,1 92,5 92,2 90,8 90,5 87,4 86,5 Reduksjon i rammetilskot (i mill. kr) 0,0 15,7 15,1 28,2 29,6 44,7 49,7 55,2 58,7 60,8 68,9 70,7 90,4 95,9 Reduksjon i andre delar av rammetilskot (i mill. kr) 0,0 2,5 2,4 4,6 4,8 7,2 8,0 8,9 9,5 9,8 11,2 11,5 14,6 15,5 Samla venta reduksjon i økonomiske rammer til opplæring (i mill. kr) 0,0 18,2 17,5 32,7 34,4 51,9 57,8 64,2 68,2 70,7 80,1 82,2 105,0 111,4 Eventuelt reduserte frie inntekter (rammetilskot) representerer ei økonomisk utfordring for fylkeskommunen. Det er grunn til å sjå føre seg at opplæringssektoren må ta sin del av belastninga ved dette. I tillegg er det grunn til å sjå føre seg at satsingar i åra framover må løysast innafor etablerte økonomiske rammer. Dette vil leggje eit ytterlegare press på sektoren. Uavhengig av kva den reelle reduksjonen i fylkeskommunen sine inntekter blir, legg fylkesdirektøren til grunn at sektoren må ta inn over seg forventa elevtalsreduksjonar framover, og at ressursbruken i sektoren må spegle denne endringa. Fylkesdirektøren meiner at ein gjennom

8 Side 7 av 10 mål- og strategiarbeidet må ein legge føringar på korleis opplæringssektoren skal møte desse stipulerte økonomiske rammene. 5.3 Vedteke og effektuerte innsparingskrav Tabell 2 viser vedteke og effektuerte innsparingskrav i gjeldande økonomiplan. Urealisert innsparing utgjer om lag 1 mill. kr i 2012 og 2013, og omlag 7 mill. kr frå Fylkesdirektøren ser det som realistisk at resterande innsparingskrav i hovudsak må effektuerast ved reduksjon i tal grupper og løyvingar til tilpassa opplæring. Tabell 2 Vedteke innsparingskrav bud./øk.plan (mill. kr) 2,0 4,0 4,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 Effektuerte innsparingstiltak (mill. kr) -2,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2 Urealisert innsparing (mill. kr) 0,0 0,8 1,0 6,8 7,0 6,8 7,0 6,8 7,0 6,8 7,0 6,8 7,0 6,8 5.4 Samla økonomisk utfordring I gjeldande økonomiplan er det lagt til grunn eit innsparingskrav for opplæringssektoren som vist i tabell 2. Under tilvising til dei skisserte økonomiske utfordringane og pågåande utgreiingsarbeid innan opplæringssektoren ser fylkesdirektøren det ikkje som realistisk å auke presset på opplæringssektoren ytterlegare dei første åra i planperioden. Fylkesdirektøren meiner ut frå dette at konkrete innsparingskrav for sektoren, ut over det allereie vedtekne, først bør aukast frå Vidare i dette notatet har fylkesdirektøren difor lagt til grunn allereie vedteke innsparingskrav for perioden Frå 2015 er den økonomiske utfordringa basert på forventa endringar i dei økonomiske rammene som fylgje av elevtalsnedgangen (tabell 3). Tabell 3 Samla økonomisk utfordring (mill kr) 2,0 4,0 4,0 10,0 34,4 51,9 57,8 64,2 68,2 70,7 80,1 82,2 105,0 111,4 5.5 Endringar som fylgje av elevtalsnedgangen Med ei oppfyllingsgrad som i dag vil elevtalsnedgangen medføre redusert tal grupper/klassar. Ut frå GSI-tala vil ein kunne redusere talet grupper med omlag 12 i 2014, 33 i 2018, 44 i 2020, og 58 i 2024 (tabell 4). Tabell 4 Elevtalsreduksjon (frå 2010) GSI-tal Reduksjon i tal grupper (oppfyllingsgrad som i dag) Innsparing ved gruppereduksjon (i mill kr) 0 0,6 5,2 13,0 21,9 29,9 34,1 40,9 50,0 57,8 63,5 69,6 76,7 80,4

9 Side 8 av 10 I tabell 4 har ein lagt til grunn ein snittkostnad per gruppe på 1,4 mill. kr. Tala illustrerer ei teoretisk innsparingspotensiale på 81,2 mill. kr i løpet av perioden. Som ein konsekvens av elevtalsnedgangen vil det også verte færre lærlingar. Ved ei fordeling mellom elevar og lærlingar som i dag kan ein stipulere ein reduksjon i ramma for tilskot til lærebedrifter i 2014 i storleiksorden 1 mill. kr, i mill. kr, i mill. kr og i mill. kr (tabell 5 rad 3). Tilsvarande kan ein vente ein proporsjonal reduksjon i behovet for tilpassa opplæring. Ved eit nivå på tildelingane til tilpassa opplæring som i dag kan reduksjonen i 2014 stipulerast til i storleiksorden 3 mill. kr, i mill. kr, i mill. kr og i mill. kr (tabell 5 rad 2). Tabell 5 Reduksjon tilpassa opplæring 0,0-0,9-1,7-3,1-4,7-6,2-7,0-8,2-9,7-11,0-12,0-13,1-14,4-15,0 Reduksjon tilskot til lærlingar 0,0 0,8-0,6-0,8-1,5-3,5-4,7-5,2-5,5-7,2-8,4-8,8-9,7-11,0 Tabell 6 viser den resterande økonomisk utfordringa etter effektuerte innsparingstiltak og naturleg reduksjon av utgifter til tilpassa opplæring og lærlingtilskot. Tabell 6 Samla økonomisk utfordring (mill. kr) 2,0 4,0 4,0 10,0 34,4 51,9 57,8 64,2 68,2 70,7 80,1 82,2 105,0 111,4 Effektuerte innsparingstiltak (mill. kr) -2,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2 Reduksjon tilpassa opplæring (mill. kr) 0,0-0,9-1,7-3,1-4,7-6,2-7,0-8,2-9,7-11,0-12,0-13,1-14,4-15,0 Reduksjon tilskot til lærlingar (mill. kr) 0,0 0,8-0,6-0,8-1,5-3,5-4,7-5,2-5,5-7,2-8,4-8,8-9,7-11,0 Resterande økonomisk utfordring (mill. kr) 0,0 0,7-1,3 2,9 25,2 39,0 43,1 47,6 49,9 49,3 56,7 57,1 77,8 82,2 Tabell 7 viser at ein med ein reduksjon i talet grupper ut frå elevtalsutviklinga kan nær oppnå naudsynt økonomisk innsparing over tid. Ein vil likevel ikkje oppnå naudsynt innsparing i enkeltår. Det er grunn til å presisere at det er stor uvisse knytt til SSB-tala som legg grunnlaget for inntektsutviklinga. Avviket mellom SSB sine tal og GSI-tala utgjer opp i mot 20 mill. kr for enkeltår i perioden Med bakgrunn i dette må vi utvikle ein organisasjon som er i stand til å tilpasse seg framtidige endringar i økonomiske rammer. Tabell 7 Resterande økonomisk utfordring (mill. kr) 0,0 0,7-1,3 2,9 25,2 39,0 43,1 47,6 49,9 49,3 56,7 57,1 77,8 82,2 Innsparing med gruppereduksjon (i mill. kr) 0 0,6 5,2 13,0 21,9 29,9 34,1 40,9 50,0 57,8 63,5 69,6 76,7 80,4 Avvik mellom venta reduksjon i økonomiske rammer og gruppetalsreduksjon (i mill. kr) 0,1-6,6-10,0 3,3 9,1 9,0 6,7-0,1-8,5-6,8-12,5 1,1 1,8 6.0 Vurdering av modellane for organisering i lys av dei økonomiske framtidsutsiktene Det er to sentrale faktorar i forholdet mellom framtidige økonomiske rammer og modellar for organisering: økonomisk berekraft og kvalitet på opplæringa. Dersom ein ikkje reduserer talet skular (modell A og B) vil ein truleg ikkje oppnå naudsynt økonomisk innsparing gjennom reduksjon i gruppetalet, jamfør det årlege avviket i tabellen. Samstundes vil snittkostnaden per elev auke ved ei slik organisering.

10 Side 9 av 10 Reduksjonen i gruppetalet vil i tillegg få store konsekvensar for organiseringa av opplæringstilbodet innanfor eksisterande skulestruktur. Sjølv om ein spissar opplæringstilbodet noko (modell B), vil ein ikkje kunne gjennomføre reduksjonen i gruppetalet ved å redusere tal parallellar. Som ein konsekvens vil det verte stort press på kva utdanningsprogram som skal vere på kva skular. Den demografiske utviklinga viser at det er dei meir perifere områda av Sogn og Fjordane som vil oppleve størst reduksjon i talet elevar. Som ein konsekvens vil særleg dei minste skulane kome under press når gruppetalet skal reduserast. Utan ei vesentleg elevstyring frå sentrale til mindre skular (jmf. vurdering av modell B) vil ein i løpet av perioden truleg kome ned på eit kritisk nivå med omsyn til storleiken på skulane i høve kvaliteten på opplæringa. Elevar som naturleg soknar til dei minste skulane, vil ha lite å velje mellom m.o.t utdanningsprogram og programfag. Faren for at innhaldet i opplæringa blir svekka, er også stor. Fagmiljøa blir små, og det blir svært vanskeleg å halde oppe nødvendig breidde i fagkompetanse blant lærarane. Nyrekruttering blir særs krevjande. 7.0 Fylkesdirektøren ber styringsgruppa om å drøfte og ta stilling til: Ei sentral oppgåve for den vidaregåande opplæringa er å knyte kontakt mellom ungdom og lokalt arbeidsliv, m.a. for å stimulere dei unge til å finne seg ei framtid i eige fylke. Ei av dei store utfordringane på dette området er forholdet mellom studieførebuande og yrkesfaglege utdanningsprogram. Særleg ungdom som går studiespesialisering, reiser ut av fylket for vidare utdanning og flyttar i liten grad attende.. Ein stor del av dei som går 2 år yrkesfag, går vidare til allmennfagleg påbygging til generell studiekompetanse, men for mange fullfører ikkje eller oppnår ikkje vitnemål eller fagbrev. Eitt tiltak skuleeigar kan gjere i denne samanhengen, er å redusere talet på elevplassar i påbygging til generell studiekompetanse samstundes som ein skaffar fleire læreplassar. Tiltaket inneber altså ei form for styring. Fleire søkjarar vil, iallfall i ein overgangsfase, oppleve at dei ikkje får primærønskjet sitt oppfylt. A. Ønskjer styringsgruppa at det i arbeidet med organisering av vidaregåande opplæring i Sogn og Fjordane legg til rette for at fleire søkjarar vert styrte mot fagbrev, og færre mot studiekompetanse? B. Ønskjer styringsgruppa at det vert arbeidd vidare med ei konkretisering av modell B med omsyn til: - Nødvendige endringar i inntaksreglement? - Framlegg om nye fylkesdekkande tilbod og plassering av desse? - Samling av opplæringstilbod og plassering av desse? - Avvikling av Hordalandsavtalen? C. Korleis ynskjer styringsgruppa at ein skal arbeide vidare i forhold til modell C og D som del av målstrategidokumentet? Fylkesdirektøren ser føre seg at fylgjande område kan utgreiast som fylgje av eventuelt vedtak i Fylkestinget i desember 2011 om vidare utgreiingar av modell D: Samanslåing og/eller nedlegging av skular: kva, korleis og konsekvensar. Hybelbuing

11 Side 10 av 10 Elevstyring Oppfyllingsgrad Personalmessige konsekvensar. Investeringsbehov/utnytting av fylkeskommunale bygg. o Reduksjon av leigeutgifter o Framtidig behov for investeringar o Potensiale for utleige eller sal av fylkeskommunale bygg o Kostnader knytt til vedlikehald av bygga utan sal eller utleige Økonomi/innsparingar (inkludert framtidig handlingsrom til satsingar). Skyss (kostnadar og framtidig organisering). Konsekvensar for lokalsamfunnet ved skulenedlegging. Lokalt arbeidsliv sitt behov for fagarbeidarar. Fleksibilitet/robustheit med omsyn til framtidige endringar (t.d. svingingar i elevtalet og endringar i arbeidslivet sitt behov for fagarbeidarar). Konsekvensar for kvaliteten på opplæringa, inkludert konsekvensar for fagmiljø. Potensiale for formelt samarbeid knytt til bruk av personale og bygg med grunnskulen i einskild kommunar og Fagskulen i Sogn og Fjordane. Vedlegg: Tabellarisk oversikt over økonomiske framtidsutsikter Del åringar (SSB Middels nasjonal vekst) 2,488 % 2,426 % 2,429 % 2,377 % 2,371 % 2,312 % 2,292 % 2,270 % 2,257 % 2,248 % 2,216 % 2,209 % 2,131 % 2,109 % Rammetilskot kostnadsnøkkel opplæring (i mill. kr) 630,0 614,3 614,9 601,8 600,4 585,3 580,3 574,8 571,3 569,2 561,1 559,3 539,6 534,1 Andre delar av rammetilskot (i mill kr) 102,0 99,5 99,6 97,4 97,2 94,8 94,0 93,1 92,5 92,2 90,8 90,5 87,4 86,5 Reduksjon i rammetilskot (i mill. kr) 0,0 15,7 15,1 28,2 29,6 44,7 49,7 55,2 58,7 60,8 68,9 70,7 90,4 95,9 Reduksjon i andre delar av rammetilskot (i mill. kr) 0,0 2,5 2,4 4,6 4,8 7,2 8,0 8,9 9,5 9,8 11,2 11,5 14,6 15,5 Samla venta reduksjon i økonomiske rammer til opplæring (i mill. kr) 0,0 18,2 17,5 32,7 34,4 51,9 57,8 64,2 68,2 70,7 80,1 82,2 105,0 111,4 Vedteke innsparingskrav bud./øk.plan (mill. kr) 2,0 4,0 4,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 Samla økonomisk utfordring (mill. kr) 2,0 4,0 4,0 10,0 34,4 51,9 57,8 64,2 68,2 70,7 80,1 82,2 105,0 111,4 Effektuerte innsparingstiltak (mill. kr) -2,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2-3,0-3,2 Reduksjon tilpassa opplæring (mill. kr) 0,0-0,9-1,7-3,1-4,7-6,2-7,0-8,2-9,7-11,0-12,0-13,1-14,4-15,0 Reduksjon tilskot til lærlingar (mill. kr) 0,0 0,8-0,6-0,8-1,5-3,5-4,7-5,2-5,5-7,2-8,4-8,8-9,7-11,0 Resterande økonomisk utfordring (mill. kr) 0,0 0,7-1,3 2,9 25,2 39,0 43,1 47,6 49,9 49,3 56,7 57,1 77,8 82,2 Innsparing med gruppereduksjon (i mill. kr) 0 0,6 5,2 13,0 21,9 29,9 34,1 40,9 50,0 57,8 63,5 69,6 76,7 80,4 Avvik mellom venta reduksjon i økonomiske rammer og gruppetalsreduksjon (i mill. kr) 0,1-6,6-10,0 3,3 9,1 9,0 6,7-0,1-8,5-6,8-12,5 1,1 1,8