Oppsummering 2013 FOR JORDBRUKET TOKKE

Transkript

1 TOKKE KOMMUNE Landbrukskontoret Oppsummering 2013 FOR JORDBRUKET I TOKKE 1

2 Generelt. Landbruket i Tokke slit slik som i andre delar av landet. Nedgangen i antall bruk i drift har på landsbasis gått frå i 1990 til i 2009 og i Nedgangen held fram. I Tokke ser vi konturane av det same. Vi har likevel hatt ein mindre nedgang fordi vi i hadde opprusting og nybygging av mange fjøs. Dei fleste av desse er framleis i drift. Desse brukarane er i dag år gamle. Den verkeleg store nedgangen i antall bruk i drift vil kunne koma om store sauebruk med 100 vinterfora sau legg ned dyrehaldet. Søkarar I frå 2007 til 2012 gjekk antall søknader til produksjonstilskott i jordbruket tilbake frå Det er ein nedgang på 21 %. Det er alvorleg og det er sauebøndar som no sluttar ryggrada i Tokke-jordbruket. I Skafå er det 2 bruk med husdyr tilbake. 2 av 6 mjølkebruk står for fall. Dette er ei alvorleg utvikling som Tokke kommune må jobbe med. Vi ser i dag ei sterk usemje om korleis inntektene til bonden utviklar seg. Utvikling i norsk landbruk: Ressursgrunnlaget i norsk landbruk : Fulldyrka areal redusert med ca dekar :Kraftfôrforbruket økt med ca tonn Strukturrasjonalisering medisin? Gjeld, kostnad og inntekt totalt i landbruket , løpende kr % + 50% Gjeld Kostnad Inntekt 0% + 380% Løpende kr Kilde: Tota lkalky len * 5 % rentekostnad på egenkapital Kilde: Totalkalkylen 2

3 Investeringer i driftsbygninger etter arealstørrelse Beregna tilskudd AK sone kyr 30 kr 60 kyr (1,6 mrd. kr) Kr (3,5 mrd.kr) Kr Utviklinga vi ser konturen av er at norsk landbruk blir tufta på importert kraftfór og mindre bruk av vårt eige grovfór.(kjelde Svenn Arne Lie) Hovudutfordringa i 2013 for jordbruksforvaltninga: gjennomføre søknadsrundane for produksjonstilskot digital søknad for RMP og nye reglar Landbruksmiljøet Rovvilttap Følgje opp tiltaka i landbruksplan for Vest Telemark Nøkkeltal for landbruket i Tokke pr.2013: Bruk med busetnad 212 potensiale gardsbruk i drift (75) - potensiale bruk med husdyr 2013 (54) Jordbruk. Mykje av tala er henta frå landbruksmeldinga for Telemark Tilskot til jordbruket 11,5 mill /år. 45% av inntektene i jordbruket er tilskot 55% er produksjonsinntekter 2946 vinterfora sau produksjonsinntekter i ,4 mill. 6 bruk med mjølk ku produksjonsinntekter i ,1 mill. 2 bruk med mjølk frå geit????? 8 bruk med ammeku produksjonsinntekter i ,1 mill. Jordbruksareal i drift da det er også kulturlandskapet vårt. Totale produksjonsinntekter i 2011 kr 25 mill. Fordeling av kostnader i jordbruket 70 % vare og tjenester 20 % avskrivingar 10 % leigd hjelp Nettoprodukt i 2011 kr 9 mill. Årsverk 52 (1.852 t) Verdiskaping pr. årsverk kr (2011) Skogbruk da prod. skog Tilvekt på ca m ³ -verdi kr 14 mill. sist år 2,8 mill. Sysselsetning 17 årsverk Bruttoproduksjon i skogbruket 2011 pr. eigar kr Tilskot skog kr i 2013 veg skogkultur Verdiskaping jord og skog 28. mill i

4 Tilleggsnæring har verdiskaping på kr 3,3 mill. -5,7 årsverk i 2011 Jakt da fjellvidder med reinsjakt løyve 334 -felt 84 dyr i her ligg eit potensiale Elg og hjort. Felling 199 elg og 44 hjort. Kjøttverdi ca. 1.6 mill kroner, i tillegg kjem jaktverdi. (ca. 0,8 mill kr) Den er ein vesentleg verdi. Som eit eks. kan eg trekkje fram ei annonse om jakt eg så her i Telemark. Her måtte ein betale kr for kalv ungdyr og for vakse dyr og kr 70 pr/kg for kjøttet Dersom ein summerer ligg forvaltninga av da under det ein kan kalla eit utvida landbruksomgrep, jord, skog og utmark. Vi har heldigvis framleis mange dyktige, arbeidsame bøndar i kommunen. Vi håpar i dobbelt forstand at det går mot litt lysare tider. UTVIKLING I DYRETAL OG JORDBRUKSAREAL DEI SISTE ÅRA Husdyrhald Mjølkekyr Ammekyr Ungdyr, storfe Vinterfora sauer Sauer under 1 år Mjølkegeiter Høner Bier -kuber Hest Dei siste åra har talet på mjølkekyr gått for så å stabilisere seg. Det er no att 6 bruk i Tokke som har mjølkekyr. Desse held stand og driv godt. Talet på ammekyr har auka dei seinare åra. 4

5 Ein annan statistikk som kan vere interessant å sjå, i høve til dyretal, er korleis utviklinga på tal brukarar med ulike dyreslag har utvikla seg dei siste åra: Produsentar som søker prod. tilskot. Mjølkeku Ammeku Sau Mjølkegeit Høyprodusentar Brukarar med dyr er registrert ved utgangen av året pr , brukarar med grovfor pr Jordbruksareal Eng, slått og kulturbeite Sal av grovfôr -tonn Jordbruksfondet: Rentemidlane frå Tokke jordbruksfond skal nyttast til å fremje jordbruks- og utmarksnæringa i kommunen. I 2012var det kr ,- til utdeling. Det kom inn 1 søknad frå Byrte. Radiostyrte sauebjelle. Kommunalt tilskot til landbruksføremål. Kommunestyret vedtok ein ny landbruksplan i 2012 Vi har pr. i dag kr øyremerka tilskot til landbruket frå Tokke kommune. Vi har no 20 % til utbygging av fjøs maks. kr

6 Vi gav til ein ny driftsbygning og ein opprusting i 2013 kr og til grøfting 8 stk. Veldig mykje positiv tilbakemelding på dette. Nå er det like reglar for landbruk i Næringsfondet 8% og maks kr Frå frå Innovasjon Norge fekk Tokke ut midlar for to soma var ferdige. Vi har inne 3 søknader som fekk pengar før nytt år. Landbruksreiskap: Denne eksisterar framleis. Ring kommunen Liste over landbruksreiskapen: Storstein plukkar Stein rive Djupkultivator Kalkvogn??????? Klauvboks Miljøplan i landbruket Det er krav om miljøplan på alle gardsbruk i Noreg. Frå 15. november 2004 fekk det konsekvensar for produksjonstilskotet. Dersom ikkje miljøplan er utarbeidd, så sørg for at dette bli i orden. Dersom ein søkjer SMIL midlar må ein også ha miljøplan 2 Kontroll av ordninga vil skje i samarbeid med KSL. Det vert og ein kontroll frå kommunen si side på dei bruka som vert trekt ut til kontroll i samband med produksjonstilskotet. BU midlar. Her kan det vere mogleg å få hjelp til investeringar / etableringar innan Bu ordninga. Det gjeld hjelp både til tilleggsnæringar og tradisjonell drift. Ta kontakt med Nortura,Tine eller Landbruksrådgjevinga. Tokke kommune har ingen tilbod til dette. SMIL Spesielle tiltak i landbrukets kulturlandskap er ei ordning som mange kjenner til. Det vert gjeve tilskot til rydding av gamle kulturbeiter, restaurering av gamle hus, biologisk mangfald og liknande. 6

7 No er det kommunen sjølv som forvaltar ordninga og retningsliner vert sett opp i samarbeid med organisasjonane i landbruket kvart år. Midlane kjem frå jordbruksforhandlingane og fordelinga mellom kommunane i fylket er det Fylkesmannen som står for. Summen vil såleis kunne variere eindel mellom åra. I 2013 vart det sett av kr ,- til SMIL-ordninga. I 2014får vi kr pluss ubruka i 2013 ca. kr Vi har 3 søknadsfristar: 1. mai, 15. aug og 1. okt. Søknadane vert handsama fortløpande til pengesekken er tom. Søknadsskjema og meir informasjon får de ved å vende dykk til kommunen. Jordleige /driveplikt Ein del av dykk leiger jord Alle som leiger jord og alle som leiger ut jord vert oppfordra til å skrive langsiktige kontraktar. Jorda blir ofte halden mykje betre i hevd når den som driv arealet veit at denne jorda skal ein drive i mange år framover. Difor vil det vere ei føremon med leigekontrakt både for leigetakar og utleigar. Det nye frå , er at ein har driveplikt for alltid. Vidare at bortleige av jord skal gjerast for 10 år. Det er mykje strid om dette siste punktet. Når det gjeld driveplikta vil vi følgje opp dyrka jord som ligg sentralt i kulturlandskapet i bygdene og som ikkje blir driv /leigd bort. Vi får ligge på være og sjå korleis dette med langsiktige avtaler vert praktisert rundt forbi. Standard kontrakt kan fåast på Næringsavdelinga. Snøskuterløyve Ny hovudrunde kjem neste år. Vi har ca løyve som vart skrive ut i Elles vil vi minne om at ein kan nytte scooter i jordog skogbruksnæring utan å søkje særskild løyve, men det gjeld altså berre nyttekøyring i såkalla stadbunden næring. 7

8 Utmarksnæring (t.d. utleigehytter) er ikkje tekje med i lova så her må de søkje løyve, men det er heilt kurrant. Dalen 11. mars 2014 Sverre Bakke skogbrukssjef 8