Fra: Ole J. Sagen Sendt: 1. mai :59 Til: Postmottak samferdselsavdelinga Kopi: Marte Hagen Eriksrud

Transkript

1 Fra: Ole J. Sagen Sendt: 1. mai :59 Til: Postmottak samferdselsavdelinga Kopi: Marte Hagen Eriksrud Emne: Innspill til RTP Sotrasambandet vil spille inn behovet for en realisering av nord- sør aksen. Arbeidet med fastlandssambandet mellom Kolltveit og Storavatn kan ha en anleggstart i Se vedlagte tidsplan. Nord- sør prosjektet må innarbeides i Sotrapakken, og kan ha en anleggstart i Det er svært viktig for Bergen og Hordaland at hele Sotrapakken kan realiseres med denne fremdriftsplanen. Med vennlig hilsen Ole Johan Sagen Daglig leder Sambandet Sotra/ Øæygarden Bergen AS tlf Mail: osagen@c2i.net

2 Ågotnes Bergen sentrum Kolltveit Straume Eide Sotrasambandet Transporanalyse Sotra nord-sør Straume, oktober 2010

3 INNHOLD 1. INNLEIING BAKGRUNN MÅLSETTINGAR BEHOVSANALYSE SAMANBINDING AV SOTRAREGIONEN BETRING AV TRAFIKKTRYGGLEIK OG LOKALMILJØ TRYGGING AV KJELDE TIL DRIKKEVATN SOTRA EIN VERDISKAPINGSREGION INNLEIING FAKTA VERDISKAPINGSREGIONEN STORE SKILNADER FRÅ NORD TIL SØR DEI STØRSTE NÆRINGSKLYNGANE DEN NASJONALE OG -GLOBALE SAMANHENGEN OPPSUMMERING INNSPEL FRÅ NØKKELVERKSEMDER UTBYGGINGSSTRATEGI SOTRA NORD SOTRA SØR FINANSIERING HISTORIKK FØRESETNADER HOVUDRESULTAT KONKLUSJON Sotrasambandet AS 2

4 1. INNLEIING Det interkommunale og privateigde selskapet Sambandet Sotra/Øygarden-Bergen AS - heretter omtalt som Sotrasambandet, har som målsetting å få på plass eit nytt samband mellom Sotra og Bergen, gode tilførselsvegar nord og sør på Sotra/Øygarden og utbygging av kollektivsystem og gang/sykkelvegar. I planprosessen med nytt Sotrasamband er det utarbeidd Konseptvalutgreiing (KVU) og kvalitetssikring av konseptval (KS1). Statens vegvesen, Region Vest har tilrådd at det ikkje vert utarbeidd KVU og KS1 for vegsambandet nord-sør på Sotra. Sotrasambandet AS ønskjer i denne rapporten å rette søkjelyset på behovet for og nytteverknadene av å byggje ut vegsambandet nord-sør på Sotra som ein integrert del av Sotrasambandet. Det ligg føre kommunedelplanar som syner aktuelle vegtraséar og desse vil gjennomgå ordinær handsaming i kommunane. Føremål med denne transportutgreiinga er å: - tydeliggjere målsettingar med utvikling av vegsambandet nord-sør - dokumentere næringsaktivitet, arbeidsplassar og transportbehov langs nord-sør aksen - utarbeide framlegg til prioriteringar mellom utbyggingstiltak - vurdere alternative utbyggingsstrategiar, etappevise tiltak etc. - greie ut alternative finansieringsløysingar/pakkar samordna med fastlandssambandet Analysane er ikkje del av ei konseptvalutgreiing, men skal bygge under behovet for tiltak langs aksen og sjå på løysingar for praktisk gjennomføring (etappar og finansiering). Rapporten er laga i samarbeid med Statens vegvesen, Region vest. Vest Næringsråd har utarbeidd informasjonsmateriale om næringslivet på Sotra. Sivilingeniør Helge Hopen har medverka til å sy saman rapporten. Straume, Sotrasambandet AS 3

5 2. BAKGRUNN Transportutgreiinga, nytt fastlandssamband Sotra/øygarden Bergen (2004) I utgreiinga er grunngjevinga for nytt vegnett nord-sør på Sotra å gje god tilkomst til det nye fastlandssambandet for heile Sotra/Øygarden, uavhengig av kva for hovudalternativ som vert vald for Sotrasambandet. Det er illustrert moglege trasear og grove kostnadsoverslag. KVU Sotrasambandet I konseptvalutgreiinga er det lagt vekt på at vegnettet nord-sør på Sotra har redusert vegstandard og utfordringar med trafikktryggleik, spesielt den søre delen. I tillegg er det peika på at det er viktig med gode transporttilhøve mot hovudsambandet frå alle kommunane på Sotra for å medverke til å oppnå målsettingane for hovudsambandet. Her er det lagt størst vekt på Sotraregionen som motor for næringsutvikling og verdiskaping. Det er òg understreka at det er viktig å sjå hovudsambandet og nord-sør sambandet i samanheng i høve til finansiering. KS1 Sotrasambandet Kvalitetssikringa av KVU en (KS1) fastslår at behovet for utbygging av nord-sør strekninga på Sotra ikkje er godt nok dokumentert.. Utgreiinga tilrår at ein ser på andre konsept enn utbygging av ny veg med midtdelar på heile strekninga, t.d. utbygging/utbetring av delstrekningar samt punktvise tiltak. Trafikktryggleik vert omtala som det viktigaste målområdet for tiltak på vegnettet nord-sør. Kommunedelplanar I kommunedelplanen for Sotrasambandet er det lagt til grunn eit mål for nord-sør sambandet: Det skal og utviklast eit samband sør - nord på Sotra som sikrar langsiktige gode kommunikasjonstilhøve mellom kommunane Sund, Fjell og Øygarden samstundes som det sikrar god tilknyting til fastlandssambandet mot Bergen. For strekninga Kolltveit Ågotnes (Sotra Nord) går det fram av planprogrammet at hovudmålet med den nye vegen er å få ei rask, effektiv og trafikksikker trafikkåre frå Øygarden og nordre delar av Fjell inn mot Rv 555 og vidare mot Bergen. Særleg næringstrafikken til dei store industriområda på Ågotnes, Kollsnes og Sture krev ein ny veg av god standard. Vegen skal også inngå i ein framtidig oppgradert transportkorridor frå lengst sør i Sund kommune til lengst nord i Øygarden kommune. Delmål er: Sparte transportkostnader for busette og næringsliv God linjeføring Minst muleg negative konsekvensar for natur og miljø Færre trafikkulykker Størst muleg avlasting av eksisterande veg Betra nærmiljø langs eksisterande veg (luft/støy) Tryggare/meir komfortabel gang- og sykkeltrafikk Legga til rette for samfunnsøkonomisk god arealbruk, bustad- og næringsutvikling i denne delen av kommunen Sotrasambandet AS 4

6 For strekninga Kolltveit Austefjorden er målsettingane i kommunedelplanen knytt opp til målsettinga for hovudsambandet: Det skal utviklast eit nytt samband mellom Kolltveitskiftet og Austefjorden som skal sikra gode og effektive kommunikasjonstilhøve for området på søre Sotra til transportknutepunkt for sentralt hovudvegnett, stamvegnett, jernbane, sjø- og lufttransport. Det er og spesifisert ein rekkje delmål/krav til det nye vegsambandet: Transportutvikling. Sambandet skal ha tilstrekkeleg standard og ha kapasitetsreserve ut over forventa trafikkmengde i Sambandet skal vera effektivt, sikkert, fleksibelt og robust. Alle trafikkantgrupper skal sikrast god trafikktryggleik. Sambandet skal sikre betre framkomme og kortare reisetid mellom søre delen av Sotra og Bergen enn det er i dag. Det skal takast omsyn til næringstransport. Kollektivtransport. Kollektivtransport skal vera eit attraktiv alternativ til bruk av personbil. Kollektivtrafikken skal sikrast like god framkome som annan trafikk. Det skal etablerast effektive kollektivknutepunkt med god tilgjenge til overordna vegnett. Gang- og sykkelveg. Det skal etablerast eit attraktivt og trygt samanhengande gang- og sykkeltilbod mellom Kolltveitskiftet og Austefjorden. Gang- og sykkeltilbodet skal liggja langs noverande riksveg som vert samleveg i det nye vegsystemet. Utbetring av eksisterande riksveg er ikkje ein del av prosjektet Sotrasambandet. Økonomi og finansiering. Sambandet skal kunne gjennomførast innanfor realistiske rammer for finansiering. Lokal og regional utvikling arealbruk. Det skal vera god samordning mellom areal- og transportutvikling. Nytt samband skal bygge opp under den senter- og næringsstrukturen som dei berørte kommunane har vedteke. Det skal vera lett tilgjengelege og attraktive sambandsløysingar mellom senterområde, større bustadområde/næringsområde og nytt samband. Ein skal unngå inngrep i eksisterande bustadområde så langt det er råd. Nærmiljø. Veganlegg og områda som ligg inntil vegen, skal utformast på ein måte som tek vare på trafikksikker framkome for mjuke trafikantar, og tek omsyn til bustadmiljø og grøntområde i høve til vegens støy- og barriereverknad. Krav til grenser for støy og anna forureining i omgjevnadene skal samsvare med gjeldande retningslinjer i høve til bustad- og grøntområde, inkludert stilleområde. Landskap og estetikk. Veganlegg skal utformast slik at det tilpassar seg lokale landskapstilhøve på Sotra. Verdfullt og sårbart landskap skal takast spesielt omsyn til. God estetikk skal prioriterast ved utforming av veg og dei anlegg som høyrer til. Reiseoppleving. Sambandet skal gje ei god reiseoppleving og eit visuelt inntrykk av overgangen mellom innland og kystområde. Natur- og kulturmiljø. Veganlegg skal utformast slik at det tek omsyn til viktige natur- og kulturminne. Sotrasambandet AS 5

7 3. MÅLSETTINGAR Målsettingane for vegtiltak langs nord-sør aksen har varierande formulering i dei ulike plandokumenta, men det er klåre fellestrekk. Det kan vere nyttig å strukturere dei ulike behovsvurderingane, måla og krav etc i tråd med metodikken i samband med konseptvalutgreiingar: Overordna mål og samfunnsbehov Generelle målsettingar som ligg fast i overordna transportplanar og som vil vere relevante i dei fleste utbyggingsprosjekt innanfor samferdselssektoren: Meir miljøvennleg og energieffektiv transport som gjer reduserte klimagassutslepp Effektiv og forutsigbar transportavvikling som kan medverke til auka framkomst og reduserte transportkostnader for mellom anna næringslivet. Betre trafikktryggleik med reduksjon av talet på trafikkulukker og redusert alvorsgrad for ulykker som inntreffar. Prosjektutløysande behov Behov som har utløyst prosjektframlegga om vegtiltak nord-sør på Sotra: Auka samla effekt av nytt Sotrasamband ved å binde saman heile Sotra-regionen og gje god framkomst og tilgjenge til nytt fastlandssamband mot Bergen. Betre trafikktryggleik og lokalmiljø langs vegnettet nord-sør på Sotra Sikre kjelde til drikkevatn (Kørelen) I tillegg har sjansane for raskare realisering gjennom ein samla finansieringspakke for Sotrasambandet enn å vente på ordinære vegmidlar, vore ein katalysator for utvikling av prosjektframlegga. Krav I kommunedelplanane er det lagt fram ein rekkje delmål og krav knytt til dei fysiske tiltaka og verknader på nærområda til veganlegga. Dette er krav, tiltak og verkemiddel som er viktige for å oppnå overordna samfunnsmål om betre framkomst, miljø og trafikktryggleik. I det vidare vil ein i denne transportutgreiinga sjå nærare på dei konkrete prosjektutløysande behova: 1) Samanbinding av Sotraregionen (auka framkomst og tilgjenge) 2) Betring av trafikktryggleik og lokalmiljø 3) Trygging av kjelde til drikkevatn (Kørelen) I det første punktet vil fokuset vere retta mot Sotra som tyngdepunkt for næringsutvikling og behovet for gode kommunikasjonar internt på Sotra og mot Bergen. Når det gjelder betring av trafikktryggleik så er dette eit felles mål for heile vegnettet nord-sør på Sotra. Trygging av kjelde til drikkevatn gjeld Kørelen i Sund og omfattar ei konkret vegomlegging på ei delstrekning for å sikre at ulukker som kan ramme drikkevatnet ikkje skjer. Sotrasambandet AS 6

8 4. BEHOVSANALYSE 4.1. Samanbinding av Sotraregionen Folketal og næringsliv Sotra med kommunane Sund, Fjell, Øygarden, hadde pr eit folketal på personar, Folketilveksten på Sotra (Sund, Fjell, Øygarden) er forventa å bli rundt i 20- års perioden Figur 1. Folketalsutvikling på Sotra og prognose for vidare utvikling Trafikkutvikling Figuren under syner utviklinga av trafikken mellom Sotra og Bergen dei siste 40 åra: ÅDT Sotrabru Gratis bru i Sotrabrua opna i Figur 2. Trafikkutviklinga på Rv.555 Sotrabrua. Sotrasambandet AS 7

9 Trafikkmengd på vegnettet internt på Sotra: Ågotnes Straume Eide ÅDT, 2009 Kjelde: Statens vegvesen, Nasjonal vegdatabank Figur 3. Trafikkmengd, køyrety pr. døger (ÅDT), Trafikknivået på vegnettet nord-sør på Sotra er høgt i regional samanheng. ÅDT nord mot Ågotnes er ca kt./døger. ÅDT sør mot Sund ligg i snitt på ca kt./døger Reisemønster Illustrasjonar av reisemønsteret for Sotra basert på data frå Reisevaneundersøkinga for Bergensområdet 2008: Sotrasambandet AS 8

10 Åsane 4% Øygarden 8% Bergenhus 16 % Arna 1% Fjell 82% Laksevåg/ Loddefjord 32% Fyllingsdalen 9% Årstad 10% Sund 10% Utenfor Bergen 15% Fana/Ytrebygda 13% Reisemønster biltrafikk Kilde: RVU 2008 Figur 4. Geografisk fordeling av biltrafikken mellom Sotra og Bergen. Illustrasjonen syner mellom anna at 16% av biltrafikken som passerar Sotrabrua skal i retning Bergen sentrum. 50 % 45 % 40 % 37 % 41 % 37 % 35 % 33 % 30 % 28 % 25 % 20 % 15 % 10 % 5 % 0 % Åsane Fyllingsdalen/Laksevåg Fana/Ytrebygda Arna Sum Sotrakommunene Figur 5. Kollektivandelen mot Bergen sentrum (Bergenhus bydel). Andelen reiser frå Sotra til Bergen sentrum med kollektivtrafikk er på linje med dei store bydelane utanfor Bergen. Kollektivandelen har auka frå 35% i 2000 til 37% i Sotrasambandet AS 9

11 Reisetider Ågotnes Ågotnes - Straume 13 min Straume Ågotnes - Bergen sentrum 27 min Bergen sentrum Skogsvåg Sraume 20 min Skogsvågen Bergen sentrum 34 min Skogsvågen Reisetider (min) med bil Dagens situasjon, utanom rush Figur 6. Reisetidar mellom viktige målpunkt (min) Behovsvurderingar Viktigaste behov relatert til å knyte saman Sotra-regionen: 1. Reduksjon av transportkostnader for næringslivet Det er eit utstrakt interkommunalt næringssamarbeid mellom kommunane på Sotra og ein regional arbeidsdeling mellom Sotra og Bergen. Til dømes er driftsmiljøet innan olje og gass konsentrert til Sandsli, medan mykje av produksjonsmiljøa og servicemiljøa ligg på Sotra. Redusert vegstandard, kapasitetsproblem etc. medfører auke i køyre- og tidskostnadene for næringslivet. Uvisse kring reisetid førar til at ein må ta høgde for tidstap, t.d. ved transport til Bergen lufthamn, Flesland. Betre vegsamband vil gje meir forutsigbar reisetid, reduserte transportkostnader og dermed auka lønnsemd i verksemda og med dette medverke til å sikre arbeidsplassar. Problemstillingane i høve til reisetid og kapasitetsproblem gjeld primært sambandet mot Bergen, men strekninga frå Sund og Øygarden mot Kolltveit er òg ein del av sambandet mellom Sotra og Bergen og viktig i høve til å halde transportkostnadene for næringslivet så låge som mogleg. Sotrasambandet AS 10

12 2. Auka pendling og arbeidsmarknad Det er ein stor del pendling mellom Sotra og Bergen, i begge retningar. Ein integrert bu- og arbeidsmarknad er viktig for å tilføre arbeidskraft og kompetanse der det er behov for dette. Vegsambandet nord-sør på Sotra er ein viktig del av transportnettet for arbeidskraft som pendlar mellom Bergen og Sotra, samt internt på Sotra (mellom Øygarden, Sund og Fjell kommune). God vegstandard og korte reisetidar er med å styrkje arbeidsmarknaden og sikre arbeidskraft og kompetanse til verksemdene. 3. Busetting og servicetilbod Ein viktig del av å halde på busettinga i kommunane (og dermed arbeidskraft til verksemda) er at det er kort avstand til utvida service- og kulturtilbod. Vegsambandet nordsør på Sotra er viktig for å gje busette i Øygarden og Sund kommune kort avstand til Straume i Fjell kommune og vidare mot Bergen. 4. Kollektivtransport Nytt Sotrasamband vil styrkje transporttilbodet mellom Sotra og Bergen. Flaskehalsar, kapasitetsproblem og sårbarheit som er kjenneteiknet på sambandet til Bergen i dag, vil bli borte, og Sotra vil ha eit framtidsretta transportnett som vil legger grunnlaget for vidare vekst i regionen. Ein viktig del av Sotrasambandet er å styrkje det kollektive transporttilbodet mellom Sotra og Bergen med utgangspunkt i sambandet mellom Straume og Bergen sentrum. Ein bybane her kan bli aktuelt på lang sikt. For å styrkje grunnlaget for et effektivt kollektivsamband mellom Straume og Bergen er det avgjerande og ha gode kommunikasjonar frå Øygarden og Sotra til Straume, t.d. for Parker og Reis. Reisetid og vegstandard for vegsambandet nord-sør på Sotra er i denne samanhengen svært viktig. 5. Regional utvikling Som ein av landets viktigaste økonomi-, kompetanse- og innovasjonsregionar, er Bergensområdet avgjerande for vekst og verdiskaping på Vestlandet og i landet elles. Bergensområdet står framfor ei utvikling med stor vekst i folketal og arbeidsplassar. Innan 2025 er det venta over Bergen har samstundes avgrensa arealressursar og vil vere avhengig av eit samspel med nabokommunane for å kunne realisere ei offensiv nærings- og bustadpolitikk. Sotra-regionen har ledige arealer for næringsutvikling og busetnad. For å kunne utnytte dette potensialet i ei integrert regional utvikling av bustad- og arbeidsmarknaden er ein avhengig av gode kommunikasjonar, både i form av nytt Sotrasamband, men også internt nord-sør på Sotra. Sotrasambandet AS 11

13 4.2. Betring av trafikktryggleik og lokalmiljø Ulukkesdata Dagens transportsystem på Sotra er lite utvikla og lite trafikksikkert. Spesielt gjeld dette sørover mellom Kolltveit og Austefjorden, men også nordover mellom Kolltveit og Ågotnes. Nord for Ågotnes er dagens transportsystem i større grad tilfredsstillande ut frå trafikkmengda som er. Personskadeulukker (aug): Delstrekning 2. Rv.555 Kolltveit Austefjorden 3. Rv. 561 Kolltveit - Ågotnes Ulukker med omkomne Ulukker med alvorleg skadde Ulukker med lettare skadde Totalt antall ulukker Dominerande ulukkestype Utforkøyring Møteulukker Påkøyring bakfrå Møteulukker Sotrasambandet AS 12

14 Behovsvurderingar Moment i høve til behov for tiltak: Sotra nord: Ny veg er planlagt utanom eksisterande veg og er vanskeleg å byggje ut i etappar. Strekningsvise/punktvise tiltak langs eksisterande veg vil ikkje vere del av nytt vegsamband. Vanskeleg å peike på effektive ulukkesreduserande tiltak på eksisterande veg. Har rimeleg god standard med separat g/s veg, men relativt stor trafikk og busetnad tett inn på vegen. Sannsynlege tiltak for å oppnå auka tryggleik vil vere fartsreduserande tiltak inkl fysiske hindringar (opphøgde gangfelt etc.) Dette vil vere tiltak som er i konflikt med å oppnå kortare reisetid og betre samanbinding av Sotraregionen. Sotra sør Strekninga er egna for etappevis utbygging. Omlegging av vegnettet på delstrekningar kan inngå som del av framtidig veg. Ressursbehovet for å etablere ein langsiktig løysing for omlegging av vegnettet kan vere eit problem i høve til å kome i gang med tiltak. Det kan derfor vere tenleg å gjennomføre kortsiktige tiltak i form av utbetringa av eksisterande veg. Sotra sør er betre egna enn Sotra nord til å gjennomføre kortsiktige utbetringar. Vegnettet mot sør har kortare delstrekningar med svært dårleg standard og her kan ein legge om vegnettet og oppnå store gevinstar for framkomst, tryggleik og miljø. I kva grad ein vil leggje om vegen i tråd med langsiktig løysing (kommunedelplan) vil vere avhengig av ressursramma og i kva grad ein kan finne rimelegare løysingar med høg nytte/kost-effekt Trygging av kjelde til drikkevatn Problemstillingar Rv 555 mellom Skogsvågskiftet og Eide ligg inntil hovudvasskjelde for Sund, Kørelen (Kørelen vassverk). Vegnettet er sårbart for eventuelle trafikkuhell som kan føre til utslepp i Kørelen. Ein slik situasjon vil vere dramatisk for vassforsyninga i Sund kommune og ha store, negative samfunnsmessige konsekvensar Behovsvurderingar Vegomlegging på delstrekninga Skogsvågskiftet-Eide vil redusere risikoen for trafikkuhell som kan true vassforsyninga i Sund kommune. Dette vil vere ein viktig faktor i prioriteringane mellom utbetring av delstrekningar mellom Kolltveit og Austefjorden. Sotrasambandet AS 13

15 5. SOTRA EIN VERDISKAPINGSREGION 5.1. Innleiing Behovet for nytt Sotrasamband og utvikling av vegnettet nord-sør på Sotra er i stor grad knytt opp til veksten i arbeidsplassar og busette dei siste 10-åra. Veksten er eit resultat av auka verdiskaping frå eit dynamisk næringsliv innan mange ulike bransjar Fakta Sotraregionen har i dag over innbyggjarar, over arbeidsplassar og meir enn dynamiske verksemder innan petroleum og industri, fiske og havbruk, bygg og anlegg, varehandel samt service og reiseliv. Regionen har sterk vekst i folketal og næringsliv. Nærleiken til Bergen er ein viktig faktor. Antall bedrifter i Sund: 158 Antall bedrifter i Fjell: 777 Antall bedrifter i Øygarden: 125 Sum Sotra og Øygarden: 1060 bedrifter Tala er frå 1. kvartal 2009 Antall arbeidsplassar i Sund: Antall arbeidsplassar i Fjell: Antall arbeidsplasser i Øygarden: Sum Sotra og Øygarden: arbeidsplasser Tala er henta frå Fylkesstatistikken nr Verdiskapingsregionen Sotraregionen omtalast i dag som Verdiskapingsregionen i vest. Det er ein energiregion med tunge næringsklyngar innan olje og gass, til dømes Kollsnes Gasspark, Naturgassparken Vest og Sture-terminalen i Øygarden. Her vert det skapt enorme verdiar fleire titals milliardar årleg. Det er ein industri - og teknologiregion med eit verdsleiande miljø innanfor subsea og ny teknologi. Eit døme er Ågotnes Industriområde i Fjell med forsyningsbasen Coast Center Base, og verdsleiande aktørar innan subsea. Straume Næringspark i Fjell er òg vesentleg med eit spennande miljø. Sotra er ein marin region med næringsklyngar innan fiske og marine produkt. Dømer her er Skaganeset og Porsvika i Sund. Næringslivet vert karakterisert som konkurransedyktig, og her finst fleire store aktørar. Regionen har vore prega av ein sterk vekst i næringslivet dei siste tiåra, ein sterk vekst i talet på arbeidsplassar og folketal, særleg i Fjell. Regionen har dessutan ein felles arbeidsmarknad med Bergen og mange verksemder har Bergen som sin største marknad. Sotrasambandet AS 14

16 5.4. Store skilnader frå nord til sør Det er store skilnader i næringslivet i dei tre kommunane. Sjølv om Øygarden i nord er ein energiregion, har dei få, men store verksemder. Det er òg ein del leverandørar her, men det er olje- og gassindustrien som er dei mest profilerte. Øygarden er i dag leiande innan havbruk og fiskeoppdrett I Fjell er hovudnæringane serviceverksemder, bygg og anlegg samt industri knytt til oljesektoren. Kystbasen på Ågotnes (Coast Center Base) er den største forsyningsbasen i landet for olje- og gassverksemda i Nordsjøen. Næringsklyngja på Ågotnes sysselset over personar. Klynga Straume Næringspark, som er eit mangfald av både handel og industri, sysselset over personar. Fjell har dessutan ei rekkje moderne fiskebåtar, og ein finn til dømes Noregs største fiskebåt i Fjell. Båten er samstundes eit forskingsfartøy. Båten er i eige av Sotras eldste, men likevel mest moderne verksemd innan næringa. Det har i Sund vakse fram ei stor offshore shipping verksemd som i dag eig eller opererer over 20 fartøy og med planar om fleire. I Sund har fisk mykje å seia i dag. Verksemda som driv med vidareforedling og sal av fiskeprodukt har mange tilsette. Den marine verksemda i Sund har stor omsetnad. Dette kjem frå oppdrett - gjerne små aktørar - foredling, røykeri og fiskemottak i tillegg til fiskebåtar. Mykje går til eksport. Kvar dag går over 20 vogntog med fiskeprodukt over Sotrabrua. Det er venta at fisk som råstoff vil fortsetja å vera etterspurd både nasjonalt og internasjonalt. Sotrasambandet AS 15

17 Regionen har òg ein viktig losstasjon ved hovudinnseglinga til Bergen, lengst sør i Sund. Losyrket har vore eit tradisjonelt yrke i regionen, som er godt ivaretatt den dag i dag. Ein finn òg tryggleiksopplæring for maritim- og oljeverksemd i Sund. Sund disponerer få tilrettelagde industriområde. Eksisterande områder inkluderer Skaganeset, Porsvika, Midtstegen, Austefjorden, Kausland og eit mindre på Trellevik. Det er ikkje lenger mange i regionen som har landbruk som hovudnæring, men det skjer no ei kreativ og innovativ satsing på kortreist mat i Fjell. Her har lokale bønder gått i lag med fokus på økologisk bruk og mobilt slakteri. Ein skal heller ikkje gløyme at regionen har Noregs niande største handlesenter på Straume. Det kan og vera verd å nemna at Fjell har ei glattkjøringsbane og ei relativt ny golfbane. Det finst dessutan miljøstasjonar og gjenvinningsanlegg i Fjell. Sund har inntil nyleg vore leiande i regionen innan turisme og hotellnæring. Sund hadde den største reiselivsverksemda i regionen, både i omsetjing og volum. Før hotellet i Austefjorden vart lagt ned hausten 2008, hadde det rundt besøkjande. Dette gjeld alle typar gjestar. Eit nytt og større hotellanlegg er planlagt i Austefjorden. Fjell har og hotellverksemd, men den er meir retta mot industrien på Ågotnes. Elles finst det campingplassar og tilhørande aktivitetar rundt om i kommunane. I 2008 opna eit hotell ved sjøen opp att, og det finst fleire, større anlegg med rorbuer osb. Regionen har ikkje noko destinasjonsselskap, men Gode Sirklar AS er no involvert i å utvikla ein Reiselivsportal saman med Vest Næringsråd. Det satsast no sterkt på denne spennande næringa i det såkalla reiselivsprosjektet. Det interkommunale selskapet Gode Sirklar har som oppgåve å legge forholda til rette for vidare utvikling. Her går dei tre kommunane saman om å tilføra regionen kompetanse og forskingsbasert kunnskap. Dette skal kome næringsutvikling, nyskaping og utvikling av eksisterande verksemder til gode. Det vert til dømes jobba med samarbeid mellom skular og næringsliv. Det er og fokus på å utvikla kultur som næring og på regional utvikling. I det heile har regionen eit fruktbart samspel mellom offentleg og privat næring. Regionen har eit aktiv næringforening i Vest Næringsråd som yter hjelp til både etablerte og nyetablerte verksemder. Foreininga er mellom dei raskast veksande i Noreg på dei siste sju åra har medlemstalet vekse frå 60 til over 350 bedriftsmedlemar! Dette fortel om ein dynamisk region Dei største næringsklyngane Ågotnes industriområde i Fjell Ågotnes industriområde har ei stor næringsklynge beståande av ein brei leverandørindustri til Nordsjøen og det som vert kalla det mest komplette subseamiljøet i verda. NCE (Norwegian Centre of Expertise) er eit ekspertsenter for undervassteknologi, med verdsleiande kompetanse. Forsyningsbasen Coast Center Base vert sett å på som ein av pionerane i norsk oljeverksemd. CCB vart etablert i 1973 og basen forsyner i dag Statfjord, Gullfaks, Troll, Veslefrikk, Huldra og Kvitebjørn. Basen er eit viktig logistikksenter og naturleg knutepunkt, og her er den nye havneterminalen viktig. I tillegg driv Ågotnes Industripark og Ågotnes Næringspark med utleige. Leverandørindustrien her har rundt 130 verksemder og over arbeidsplassar innan olje og gass. Til dømes finn ein her to verdsleiande verksemder vegg i vegg som til saman har over 50 % av verdsmarknaden. Og desse er ikkje dei einaste verdsleiande verksemdene i regionen. Sotrasambandet AS 16

18 Straume Næringspark i Fjell I tillegg til å vera eit viktig handels- og service senter, har Straume og ein næringspark i sterk vekst. Straume Næringspark er den nyaste næringsparken i regionen. Her finn ein mellom anna høgteknologiverksemder innan olje og gass og ei rekkje andre bransjar. Her finst og leiande distributørar, grossistar og serviceverksemder. Første byggetrinn av det nye Straume Teknologisenter er ferdigstilt. Det nye vekstsenteret rommar vel 8000 m2. I næringsparken finn ein i dag rundt 50 selskap, høgskuleutdanning og over årsverk. Ein reknar med over 500 nye innan to år Sture-terminalen i Øygarden Stureterminalen har sendt store delar av norsk oljeproduksjon ut i verda sidan Terminalen vart opna for å sikra stabile leveransar frå Nordsjøen, frå Oseberg og kringliggjande felt. Stureterminalen er ein av dei største og viktigaste arbeidsgjevarane i Øygarden Kollsnes Prosessanlegg i Øygarden Sidan prosessanlegget for behandling av Troll-gass starta opp på Kollsnes i 1996, har gassbehandlingsanlegget vore under stadig utviding. Her behandlar ein og vidaresend gass og kondensat for fleire titals milliardar kroner kvart år. Kapasiteten er på 150 mill kubikkmeter gass og 7000 kubikkmeter kondensat i døgnet. I dag er prosessanlegget på Kollsnes eit komplett gassbehandlingsanlegg som betener fleire gassproduserande felt i Nordsjøen. Medan røyrsystem på havbotnen sender tørrgass til Europa, vert kondensat sendt til Mongstad gjennom rør Naturgassparken i Øygarden Det går røyr frå Kollsnes prosessanlegg til Naturgassparken på austsida av Øygarden. Naturgassparken Vest AS er eit selskap med fokus på utnytting av naturgass til energiproduksjon, og naturgass som råstoff i anna produksjon. Selskapet tek sikte på nedstrømsaktiviteter relatert til nasjonal utnytting av naturgass Den nasjonale og -globale samanhengen Sidan funna av olje i Nordsjøen, har Noreg klart å vidareutvikle teknologien slik at ein har blitt verdsleiande på området. På verdsbasis finst det berre to hovudnæringsklynger innan olje og gass. Desse er i Houston i USA og Skotland/Noreg representert ved Aberdeen og Hordaland/Rogaland. Vår region spelar altså ei viktig rolle, og eksporterer kompetanse både innan forsyning og drift. Regjeringa har peika ut Hordaland til å være eit nasjonalt satsingsområde gjennom Norwegian Centre of Expertise (NCE). Selskapet fungerer som ein tilretteleggjar for over 80 aktørar med høy kompetanse innan subseaindustrien. Undervassklyngen representerar ein årleg omsetning på meir enn 8 milliardar kroner og over arbeidsplassar. Dette er ein av dei mest framtidsretta, innovative og internasjonale næringsklyngene i landet. Sotrasambandet AS 17

19 Subseamiljøet på Ågotnes er unikt, også sett i verdssamanheng. Her finn ein verdas største miljø av ingeniørar og fagarbeidarar innan drift og vedlikehald av havbunnsinstallasjonar. Sotraregionen som energiregion er verdsleiande på dette området. Totalt sett kan ein seia at næringslivet i regionen er prega av sterk vekst, innovasjon og verksemder som ligg langt framme i det dei driv med. Det er ein dynamisk region, der olje, gass og energi veg tungt Oppsummering Aktivitetsbarometeret til NHO viser at Øygarden og Sotra er den regionen i Noreg som har hatt størst vekst i arbeidsplassar mellom 2001 og Det er stor aktivitet og sers høg verdiskaping i industrien, særleg knytt til olje, gass og subseateknologi, med fleire næringsklynger. Tradisjonar med fiske og landbruk viser igjen i innovative satsingar på høgteknologiske fiskefartøy, havbruk, fiskeforedling og kjøtproduksjon. Kommunane har saman skipa utviklingsselskapet Gode Sirklar, som skal sikre kompetansedriven næringsutvikling i regionen. Det blir no mellom anna satsa på felles marknadsføring av reiseliv og turisme også her i tett samspel med Vest Næringsråd. Sotrasambandet AS 18

20 5.8. Innspel frå nøkkelverksemder COAST CENTER BASE Coast Center Base AS (CCB) på Ågotnes forsyner flere av de store feltene i Nordsjøen. Med 45 trailere inn til basen hver dag er veien ut til Ågotnes avgjørende for at forsyningene ut til feltene ikke stopper opp. Clusteret på Ågotnes har hatt en rivende utvikling i antall arbeidsplasser de siste årene og representerer i dag 130 bedrifter og 2500 årsverk. I første halvår 2009 har CCB hatt en betydelig aktivitetsøkning og forventer et fortsatt høyt nivå fremover. Den store trafikken til Ågotnes går i dag gjennom en trasè som ble bygget for langt mindre trafikk. Ny vei til Ågotnes er derfor helt nødvendig for å kunne betjene den forventede aktiviteten de kommende år. Adm.direktør Kurt R. Andreassen, Coast Center Base AS AKER SOLUTIONS Aker Solutions betjener subsea service og operasjonsvirksomhet i Nordsjøen fra basen på Ågotnes, og har de senere år hatt en betydelig vekst. Det forventes ytterligere vekst i årene som kommer, og transportsambandet til Ågotnes er av stor betydning for effektiv drift, både for material transport og med tanke på tilgjengelighet til kompetanse fra hele Bergens regionen. Et forbedret transportsamband vil utvilsomt gjøre oss mer konkurransedyktige, som igjen vil muliggjøre en enda høyere grad av næringsutvikling på Ågotnes i fremtiden. Vice President, Arne Bengt Riple, Aker Solutions FMC TECHNOLOGIES FMC Technologies har hovedbase for ettermarkedsaktiviteter på Ågotnes og sysselsetter i dag mer enn 800 personer. Tilrettelagt infrastruktur i forhold til vår aktivitet er av økende betydning med tanke på videre vekst i regionen. Våre planer tilsier fortsatt vekst, men i våre vurderinger inngår også kvaliteten på infrastrukturen i regionen. Kapasiteten og kvaliteten på dagens vegnett er en begrensing for videre vekst. Director Customer Support, Nils-Petter Sivertsen, FMC Technologies Sotrasambandet AS 19

21 6. UTBYGGINGSSTRATEGI 6.1. Sotra nord Strekninga er ikkje egna for punktvis / strekningsvise tiltak eller etappevis utbygging. Det er ikkje kryss eller punkt langs eksisterande veg som lar seg utbetre på ein slik måte at ein vil oppnå store nytteverknader i høve til kostnader. Investeringane på eksisterande veg vil ikkje ha nytte i høve til bygging av framtidig veg som går på ny trasé. Tiltak på eksisterande veg vil ha målkonfliktar mellom omsynet til å binde saman Sotraregionen / stimulere til vidare næringsutvikling og omsynet til trafikktryggleik. Med den vegstandard som er i dag vil truleg fartsreduserande tiltak vere det mest effektive tiltaket for å oppnå betre trafikktryggleik. Dette vil medføre auka reisetid og transportkostnader for næringslivet. Det er ikkje tilrådleg å byggje ut i etappe (td.ågotnes-fjereide/knapskog) pga vanskeleg fysiske tilkopling til eksisterande veg med ekstra kostnader og miljøulemper. I tillegg vert det uønska standardsprang frå ny veg til eksisterande veg, noko som er negativt for trafikktryggleiken. For delstrekning Kolltveit Ågotnes vil samla utbygging av ny veg på heile strekninga i tråd med tilrådd trase i kommunedelplanen vere riktig utbyggingsstrategi i høve til prosjektutløysande mål. Ny veg vil gje auka vegstandard for ein stor mengde næringstrafikk, korte inn reisetida mot Straume og Bergen og samstundes betre trafikktryggleik/lokalmiljø ved å avlaste eksisterande veg Sotra sør Strekninga mellom Kolltveit og Austefjorden er egna for etappevis utbygging. Omlegging av vegnettet på vanskelege punkt/delstrekningar kan utførast. Delar av tiltaka kan inngå som element i permanent, framtidig vegløysing, men nokre av dei mindre tiltaka vil vere basert på utbetring av eksisterande veg. På basis av faglege vurderingar frå mellom anna Statens vegvesen, Region Vest, vil Sotrasambandet AS tilrå følgjande prioriterte delstrekningar for Sotra sør dersom det vert sett av midlar til kortsiktige utbetringstiltak: Krossleitet (på delsrekning Kolltveitskiftet Tellnesskogen) Dalesvingane (på delstrekning Tellnesskogen Skogsskiftet) Kørelen (på delstrekning Skogsskiftet Eide) Generelle utbetringstiltak (hele strekninga) Prioriteringane er gjort med vekt på omsynet til trafikktryggleik/lokalmiljø og betring av framkomst / reduksjon av transportkostnader. Oversikt over prioriterte delstrekningar: Sotrasambandet AS 20

22 Kolltveitskiftet Krossleitet Dalesvingane Tellnes Skogsvågskiftet Kørelen Sotra sør Prioriterte delstrekningar ved utbetring av eksisterande veg Figur 7. Oversikt over framlegg til prioriterte delstreningar ved utbetringar av eksisterande veg. Når det gjeld kva for løysingar ein vil leggje opp til på dei ulike delstrekningane vil dette vere avhengig av kor mykje ressursar ein har til disposisjon. Kommunedelplanane vil leggje til rette for permanente langsiktige løysingar, men det er ikkje sikkert det er riktig å prioritere tilgjengelege rammer til å byggje ny veg i tråd med vedteken kommunedelplan. Det vil vere naudsynt å sjå kva ein samla sett kan få igjen av den investeringsramma som er disponibel. Til dømes er den tilrådde løysinga i kommunedelplanen for delstrekninga ved Dalevågen ein kostbar løysing. Dersom det ikkje er rom for fullfinansiering av denne må ein sjå om ein kan finne ei rimelegare løysing som vil ha god nytte/kost-effekt. På denne måten kan ein med ei avgrensa ressursramme få løyst fleire delstrekningar i staden for ei ideell løysing på berre ein av delstrekningane. Nærare konkretisering av aktuelle tiltak i høve til disponibel ressursramme vil bli greidd ut av Statens vegvesen, Region Vest når det ligg føre nærare avklaringar av rammene for finansiering. Sotrasambandet AS 21

23 7. FINANSIERING 7.1. Historikk På grunn av høgare trafikk enn venta vart Sotrabrua nedbetalt raskare enn det prognosane la opp til. Bompengeinnkrevjinga på Sotrabrua vart likevel oppretthaldt heilt fram til 1984 og var med å delfinansiere vegutbygginga i Øygarden. Det er med dette som bakgrunn ein historie i høve til å bruke bompengesystemet til å utvikle vegnettet i ei større samanheng til nytte for eit utvida omland. Det er rimeleg å leggje dette prinsippet til grunn i samband med etablering av ein delvis bompengefinansiert Sotrapakke, men pga. omsynet til det såkalla nytteprinsippet (dei som betalar bompengar skal ha nytte av tiltaka), må ein òg sjå på plassering av bomstasjonar på vegnettet nord-sør Føresetnader Etterfølgjande kalkylar er baserte på førebelse føresetnader m.o.t. investeringskostnader, trafikkgrunnlag, rentenivå mv. Kostnadsoverslaga er på kommunedelplannivå, traseval og teknisk løysing er ikkje avklarte, så på dette stadium må ein ta høgde for store utslag når det gjeld kostnadstal. Etter neste plannivå (reguleringsplan) vil ein ha avklart traseval og eit meir nøyaktig kostnadsoverslag. Då vil ein ha grunnlag for å utarbeide endeleg finansieringsplan og eventuell bompengesøknad. I tala som følgjer er det lagt til grunn følgjande føresetnader: Prosjekt: Sotrasambandet + tiltak nord-sør på Sotra Byggestart: 2013 Byggetid: 4 år NTP-midlar: 400 mill.kr. i NTP , 1200 mrd. i Opning: 2017 Innkrevjingsstart: 2017 (etterskotsvis innkrevjing) Slutt innkrevjing: 2030/31 Nedbetalingstid 15 år Innkrevjing I begge køyreretningar Lånerente: 6,5% Innkrevjingskostn.: 2,0 mill.kr. pr. bomstasjon Årlig prisstigning: 2,0% Bompengetakst: 30,- (snitt pr. kjt), 15,- for bomstasjonar nord-sør på Sotra (2009-kr) Bomstasjoner: På nytt Sotrasamband + nord /sør på Sotra (m/ timeregel) Utrekningane er baserte på trafikkutrekningar med Statens vegvesen sin regionale transportmodell (TASS5) frå mai Når det gjeld trafikkprognosane er det stor uvisse med avvisingseffekten pga. bompengar. Trafikkvurderingane i dette notatet er førebelse tal og prognosane vil bli nærare analysert i samband med reguleringsplan og bompengesøknad. Den største uvissa er å estimere trafikkavisinga pga. bompengar. I kalkylane som er gjort her er avvisinga sett til om lag 25% (trafikkgrunnlaget er 25% lågare en modellutrekna trafikk med gratis passering). Sotrasambandet AS 22

24 7.3. Hovudresultat Det er rekna ut kor stor samla investeringsramme ein vi ha til disposisjon ut i frå dei føresetnadene som er skildra i kap Det er i tillegg vurdert kva effekt ei parallellinnkrevjing i byggjefasen vil ha (innkrevjing i perioden ). Her er det føreset halv takst i høve til etterskotsvis innkrevjing, dvs. ein snitt takst på 15,-. (7,50 på bomstasjonane nord og sør på Sotra). For ein Sotrapakke som inneheld nytt Sotrasamband og tiltak på vegnettet nord-sør på Sotra vil ein kunne ha følgjande disponible investeringsramme (grov kalkyle): Med etterskotsvis innkrevjing f.o.m. 2017: Med parallellinnkrevjing f.o.m. 2013, deretter etterskotsvis f.o.m. 2017: mill.kr mill.kr. Bomstasjonane nord-sør på Sotra genererer ca. 400 mill.kr. i netto auka investeringsmidlar. Dette gjeld lokaltrafikk mellom Store Sotra og Bildøy/Lille Sotra. Gjennomgangstrafikken mellom Store Sotra og Bergen legg igjen 30 kr. etter passering av 2 bomstasjonar. Dersom ein legg 15 kr. av disse som inntekt til bomstasjonane nord-sør vert netto inntekt på bomstasjonane nord sør auka ytterlegare med ca. 450 mill.kr. Samla inntekt for bomstasjonane nord sør vert med dette ca. kr. 850 mill.kr. (1.050 mill.kr. ved paralellinnkrevjing). Dersom ein i tillegg til eigenfinansieringa også legg til grunn fylkeskommunale midlar til fylkesvegdelen av Sotra nord-sør vil ein kunne etablere eit tilstrekkjeleg finansieringsgrunnlag til å få gjennomført viktige tiltak langs nord-sør aksen. I kva grad ein kan kalkulere inntektene frå bompasseringa på Sotra nord og sør inn i investeringsramma for tiltak på Sotra nord og sør vil vere avhengig av samla finansieringsplan og om det er tilstrekkjelege ressursar til å fullfinansiere sjølve Sotrasambandet Konklusjon Førebelse finansieringsanalysar gjev grunnlag for å kalkulere med ei investeringsramme for tiltak på vegnettet nord-sør på Sotra på opp mot mill.kr., men det er uvisst om ein kan nytte heile denne ramma. Dette avhengar av samla finansieringsplan for Sotrasambandet. Dersom ein legg til grunn at ein kan nytte heile ramma og i tillegg føreset 30% fylkeskommunal finansiering (fylkesvegmidlar) vil ein kunne ha samla ressursar på opp mot mill.kr. Dette vil sikre finansiering for: Sotra nord: ny veg Kolltveit-Ågotnes, ca. 700 mill.kr. Sotra sør: Utbetringar Kolltveit-Eide for ca. 650 mill.kr. Når det gjeld tiltaka for Sotra sør er det tilrådd følgjande prioriterte delstrekningar: Krossleitet (på delsrekning Kolltveitskiftet Tellnesskogen) Dalesvingane (på delstrekning Tellnesskogen Skogsskiftet) Kørelen (på delstrekning Skogsskiftet Eide) Generelle utbetringstiltak (hele strekninga) I kva grad ein får gjennomført tiltak på alle delstrekningane avhenger av kva tekniske løysingar og etappar som vert aktuelle. Dette vil måtte avklarast i detaljutgreiingar på eit seinare stadium. Sotrasambandet AS 23

25 AKTIVITET FASTLANDSSAMBANDET FASTLANDSSAMBANDET - kommunedelplan - vedtak planprogram - planframlegg - høyring / handsaming - vedtak kommunedelplan (traseval) FASTLANDSSAMBANDET - detaljreguleringsplanar - planframlegg - høyring / handsaming - vedtak FASTLANDSSAMBANDET - KS2 FASTLANDSSAMBANDET - byggjeplanar / prosjektering FASTLANDSSAMBANDET - anbudsprosess / kontrahering FASTLANDSSAMBANDET - bygging FASTLANDSSAMBANDET - opning (fase 1) Fase 1 Fase 2 ANDRE TILTAK I SOTRAPAKKEN - detaljreguleringsplanar - byggjeplanar / prosjektering / anbudsprosess - bygging BOMPENGESØKNAD - bompengesøknad vert utarbeidd - lokal og regional handsaming - handsaming i Vegdirektoratet / Samf.dep. - St.prp. Bompengesøknad NASJONAL TRANSPORTPLAN - frist for godkjent KDP (2011) - planframlegg vert utarbeidd - handsaming/vedtak i Stortinget BOMPENGEINNKREVJING BYGGING Parallell (4 år) Etterskotsvis (15 år)