UNIVERSITETET I BERGEN Universitetsbiblioteket. Årsmelding Universitetsbiblioteket i Bergen

Transkript

1 Universitetsbiblioteket Årsmelding 2017 Universitetsbiblioteket i Bergen

2 Året som er gått Organisasjonsutvikling var ei viktig prioritering for Universitetsbiblioteket (UB) i Eit organisasjonsutviklingsprosjekt og ein omfattande omstillingsprosess som munna ut i ein funksjonsorganisering vart fullført. Den trer i kraft i januar 2018, og vil gje oss betre høve til å samordna og effektivisera tenester og leveransar, samt frigjera ressursar for nyskapande tenester som støttar opp om UiBs prioriterte strategiske område. Med UiBs Fakultet for kunst, musikk og design fekk Universitetsbiblioteket nye bibliotekkollegaer og eit flott fakultetsbibliotek i Snøhetta sitt prislønna bygg. Vi såg også med glede at Språksamlingane vart etablert med fysisk og digital infrastruktur ved UiB. Fagleg leiar og ordboksredaktør vart tilsett ved UB for å arbeida dedikert med desse samlingane og koordinera det nasjonale utviklingsarbeidet vidare SIDE 2

3 UB engasjerer seg i UiBs arbeid med kvalitet i utdanning. For å styrkja informasjonskompetansen og skrivedugleiken til studentane vart det iverksett pilotprosjekt for å integrera digital akademisk skrivestøtte i studieløpet. Som ein integrert del av det nye læringssenteret ved Fakultet for medisin, opna vi det nye Bibliotek for medisin. Biblioteket er samlokalisert med fakultetet sitt ferdighetssenter, og har vore med å løfta det fysiske læringsmiljøet. Installasjon av utstyr som automatiserer lån og retur av dokumenta til brukaren var eit bidrag til digitalisering og det sjølvbetente UiB. Dette effektiviserer og aukar kvaliteten i førstelinetenesta, til dømes ved å gje oss betre tid til rettleiing. UB er ein pådrivar for open vitskap ved UiB. I tråd med nasjonale mål og retningsliner for open tilgang til vitskaplege artiklar, er ope innhald vorte ei prioritering i lisensavtalar for tilgang til vitskaplege publikasjonar. Vidare begynte UB å tilby rådgjevingstenester for handtering av forskingsdata og for synlege digitale forskarprofilar. For å kunne møta Norsk Forskningsråds krav om å lagra og gjera tilgjengeleg opne forskingsdata, vart det inngått samarbeid med NSD om deltaking i prosjektet NORDi.

4 Digital formidling av UBs spesialsamlingar gjennom utstillingar og korte filmar var vellukka tiltak. Statistikken viste ei positiv mottaking i form av visningar og delingar i sosiale medium. Når det gjeld dei fysiske samlingane, vart sikring av magasina utgreidd og konkrete tiltak planlagt for utbetring. UBs nye organisering vert implementert frå januar Vi ser fram til implementeringa og til ei konkretisering av korleis UB skal innretta seg vidare for betre å støtta opp om UiBs faglege prioriteringar. Maria Carme Torras Avdelingsdirektør, Universitetsbiblioteket

5 FORSKING

6 Open publisering Regjeringa vedtok i august 2017 nasjonale mål og retningsliner for open tilgang til vitskaplege artiklar. Regjeringa har som mål at alle norske vitskaplege artiklar finansiert av offentlege midlar skal vera open tilgjengelege innan 2024, og har fastsett retningsliner og tiltak for å nå dette målet. Nasjonale retningsliner for open tilgang var tema på seminaret Universitetsbiblioteket arrangerte under den internasjonale open access-veka.

7 Opne forskingsdata UB tilbyr rådgjevingstenester for handtering av forskingsdata. Dette gjeld spesielt i samband med søknadsskriving og publisering, der nye krav om tilgjengeleggjering fører til endra arbeidsrutinar for forskaren og nye støttetenester for institusjonen. For å kunna møta desse krava, vart det mellom anna inngått eit samarbeid med NSD om prosjektet NORDi. UBs rådgjevingstenester er under utbygging og omfattar spørsmål knytt til Kva er forskingsdata? Korleis lyder dei nasjonale og internasjonale krava? Kvifor finst desse krava og kva nytte har dei for forskaren? Korleis setja opp ein plan for datahandtering? Kvar lagra forskingsdata? Kva for tilbydarar finst lokalt, nasjonalt og internasjonalt? Korleis sitera forskingsdata? Eit sjølvstendig og viktig poeng er at større openskap og betre innsyn i forskinga medverkar til å styrka tilliten til forskarar og til forskingsresultat.

8 Profildoktorane - Kor synleg er forskarane og forskingan eigentlig? Vi tar pulsen på den digitale tilstanden til forskarane, stiller individuelle diagnosar og skriv ut reseptar. Det er vorte meir og meir viktig at forskarane har eit godt profilert digitalt nærvær. Dette gjeld ikkje minst med tanke på karriere og i samband med skriving av prosjektsøknader. I samarbeid med forskingsadministrasjonen tilbyr Universitetsbiblioteket ei støtteteneste for bygging av gode forskarprofilar. Det siste året har vi vore knytt til fleire arrangement som UiBs digitale myldredag og Horizon 2020 Kick-off Event.

9 Språksamlingane I 2016 vart Språksamlingane overført frå UiO til UiB som følgje av Stortingsvedtak. Språksamlingane inneheld omfattande samlingar som dokumenterar norsk språk i tid og rom, i hovudsak innom leksikografi, stadnamn, talemål og norrønt. Samlingane består av setel- og kartarkiv og av databasar med digitaliserte samlingar. I 2017 vart det fokusert på omplassering og konsolidering av arkiva, samt fagleg styrking av Språksamlingane med tillsetting av fagleg leiar og ordboksredaktør. Samlingane vart digitalisert på slutten av 1990-talet og har ikkje vore teknisk oppdatert sidan då. Største delen av arbeidet for 2018 vert ordboksredaksjon, dataoppdatering og oppbygging av ny digital infrastruktur.

10 UTDANNING OG LÆRING

11 Bibliotek for medisin 6-23: nytt og meir ope Som første bibliotek ved UBB oppfyller Bibliotek for medisin eitt av studentane sine største ynskje: Biblioteket er no tilgjengeleg nesten døgnet rundt (kl kvar dag) for studentar og tilsette ved fakultetet. Dette skjedde etter at biblioteket vart oppgradert i samband med bygging av Medisinsk ferdighetssenter i BB-bygget. Bibliotek for medisin inneheld no nytt og flott kursrom, seks grupperom, fleire arbeidsplassar med ulik utforming og nytt skrankeområde. ITassistentane har dessutan fått eige kontor inne i biblioteket.

12 Opning av Bibliotek for kunst og design Bibliotek for kunst og design er ein del av Universitetsbiblioteket frå Før dette var biblioteket knytt til Kunst- og designhøgskolen i Bergen. Biblioteket si historie går tilbake til 1980-tallet då det var to sjølvstendige bibliotek under Bergen Kunsthåndverksskole og Vestlandets kunstakademi. I 2009 vart dei to biblioteka slått saman og flytta til felles lokale i Vaskerelven. Våren 2017 flytta biblioteket til nytt bygg i Møllendalsveien 61 saman med det nyoppretta Fakultet for kunst, musikk og design. Biblioteket si store samling med bøker og tidsskrift innan kunst og design er open for alle.

13 Akademiske skrivestøttesenter UB er koordinator for eit prosjekt som skal sjå på korleis skrivestøttetenester kan integrerast i digitale læringsformer. Målet er å byggja opp ei samling digitale læringsobjekt slik at studentar kan få tilbakemelding på ulike sider av skriveprosessen. Faglærar kan velja læringsobjekt som er relevante for eit aktuelt undervisningsopplegg. Studentane blir trena i kritisk tenking ved å reflektera over korleis dei sjølve og medstudentane brukar informasjon og byggjer opp tekst i skriftlege oppgåver i tråd med normer og rammer i faget.

14 Nordplus-prosjektet «Det digitale universitetsbibliotek som videnskabende ressource og pædagogisk aktør i nordisk universitetsuddanelse» er eit NORDPLUSsamarbeidsprosjekt mellom Universitetsbiblioteka i Århus, Lund og Bergen. Målet er å styrkja universitetsbiblioteka i møte med institusjonen sitt virtuelle læringsmiljø og i samarbeid med fagmiljø og studentar. Det er utvikla fagspesifikke e-læringsobjekt som støttar studentane sitt akademiske handverk (inkludert informasjonskompetanse) og digital vitskapleg praksis. Desse skal no implementerast i biblioteka si undervisning og evaluerast.

15 Brukarundersøkjinga og kva tiltak vi har sett i verk Våren 2017 delte Universitetsbiblioteket ut spørjeskjema til alle som var i biblioteka 25., 26. og 27. mars, og fekk tilsaman 592 svar. Halvparten er i biblioteket kvar veke, dei fleste i fakultetsbiblioteket sitt, og brukar det som arbeidsplass. Stort sett er folk svært nøgde, men ein del ønskte lengre opningstider. Vi opnar no kl. 08 (ubemanna) på nokre bibliotek, og prøver ut korttilgang på Medisinsk bibliotek. Det var også ønskje om fleire gruppearbeidsplassar, og det prøver vi å etterkomma i komande ombyggingsprosessar.

16 Sjølvbetening Alle våre bibliotekavdelingar har fått nye utlåns- og returautomatar. No kan lånarane sjølve låne og returnera bøker, og sjå kva lån dei har. I tillegg til rasjonalisering i dagleg drift, vert dette også nyttig i arbeidet med å leggja til rette for utvida opningstider og ubemanna skrankar. Alarmportalane gjev signal dersom bøkene blir tekne ut av biblioteka utan å vera utlånte. Dei har også personteljar, slik at vi får besøksstatistikk SIDE 16

17 FORMIDLING SIDE 17

18 Språkdagen 2017 I samband med Forskingsdagane i 2017 feira Universitetsbiblioteket saman med Fakultet for humaniora den Europeiske språkdagen 26. september med tema «verdiar». For tredje år på rad vart ulike språk kort presentert av forelesarar frå fakultetet, i år hadde vi samla 12 forskjellige språk frå italiensk, tysk og arabisk, til latin, gamalgresk og kinesisk. Arrangementet retta seg spesielt mot elevar frå vidaregåande skular og studentar ved UiB.

19 Forteljingar frå samlingane Spesialsamlingane har denne hausten laga 15 videoar om bøker og dokument frå samlingane. Gjennom publisering på Facebook og Youtube har desse videoane fått eit stort publikum. Til saman har filmane hatt meir enn visningar. Samstundes har dei ført til auka bruk av UBs Facebookside som har meir enn dobla talet på følgjarar og «likarklikk» i Videoane er produserte med felles ressursar frå Spesialsamlingane, der mellom anna Skeivt arkiv og arkivets livsminneprosjekt har stått for filming og redigering.

20 SIDE 20 Sykkel-VM Sykkel-VM var den store hendinga i Bergen i 2017, og UB var med. Billedsamlingen ved Spesialsamlingane samarbeidde med arrangøren Bergen 2017 og presenterte heile våren fram til folkefesten, fotografi og sykkeltekstar på arrangørens Facebookside. Prosjektet kulminerte i ei vindaugsutstilling i Nygårdsgata 5 under sjølve VM. Utstillinga fekk eit stort publikum, då startstreken for fleire av VM-arrangementa var rett utanfor vindaugsgalleriet.

21 Jul med MARCUS For å gjera vår portal MARCUS meir kjend, laga vi ein adventskalender der små videosnuttar presenterte eit bilete frå MARCUS på Facebook. Våre følgjarar kunne svara på enkle spørsmål knytte til bileta. Adventskalendaren vart ein stor suksess då vi nådde ut til nærare , og videoane vart totalt sett over gonger. Det kom inn nærare svar på spørsmåla. Talet på søk i MARCUS auka med 70% i løpet av den tida vi presenterte kalenderen.

22 Skeiv utstilling Skeivt arkiv var initiativtakar til og medarrangør av Noregs første utstilling om skeiv historie i Utstillinga Skeivt uteliv, opna 22. juni 2017 på Kulturhistorisk museum i Oslo. Utstillinga hadde fokus på skeivt uteliv i perioden , og var initiert av Skeivt arkiv i samarbeid med Kunstplass [10]. Over publikummarar var innom utstillinga i perioden 22. juni-27. august, inkludert over 500 deltakarar på opningsarrangementet, som vekte stort engasjement og begeistring. Utstillinga, som i hovudsak er basert på arkivmateriale frå Skeivt arkiv, vandrar til Universitetsmuseet i Bergen sommaren 2018.

23 ORGANISASJON

24 Organisasjonsutvikling Universitetsbiblioteket fullførte eit organisasjonsutviklingsprosjekt og ein omfattande omstillingsprosess som munna ut i ei ny organisering. Den nye organiseringa vektlegg bibliotekfunksjonane på tvers av våre bibliotek. Den dannar eit viktig grunnlag for å samordna og effektivisera tenester og leveransar, samt skapa rom for utvikling av nyskapande tenester som støttar opp om UiBs prioriterte strategiske område. Som ein del av organisasjonsutviklinga vert biblioteket for samfunnsvitskap og musikk og biblioteket for psykologi, utdanning og helse samlokalisert. Dette vil styrkja det bibliotekfaglege miljøet for desse fakulteta. Arealbruken vil og kunna utnyttast betre. Vidare vert UBs økonomi- og HR-oppgåver sentralisert for å bidra til ei effektivisering og standardisering av UiBs økonomi- og HRfunksjonar.

25 UBs organisasjonskart frå januar 2018

26 Samlingssikring UB har i ei årrekke arbeidd med sikker oppbevaring av dei eldre og verdifulle Spesialsamlingane. Dei siste åra har UB samarbeidd med UM om arealutvikling og samlingar. I 2017 vart dette arbeidet utvida til eit større prosjekt om samlingssikring, koordinert av EIA. For UB innebar prosjektet utgreiingar av alle spesialsamlingsmagasin med tanke på klimatiske, byggtekniske og tryggingsmessige forhold. I desember sendte UB og UM sine forslag til praktisk sikringsarbeid til handsaming i UiBs styre. Forslaget ser på sikring i eit femårsperspektiv, og inneber store utbetringar av UBs ulike spesialsamlingsareal.

27 Digital myldredag Det vart for fyrste gong arrangert ein digital myldredag for tilsette ved UiB, og UB var representert. UB hadde tre eigne standar, i tillegg til å delta på standen Den digitale studieadministrasjon. UB sine profildoktorar tok pulsen på den digitale tilstanden til besøkande forskarar, og mange forskarar nytta denne sjansen. MARCUS vart vist fram på eit stort kartbord, og PhD-portalprosjektet presenterte sine planar for ei ny innleveringsløysing for doktorgradsavhandlingar.

28 STATISTIKK

29 Universitetsbiblioteket i tal Endring Endring i % Bestand elektroniske bøker ,5 % Bøker, trykte ,9 % Tidsskrift (unike titler) ,0 % Trykte ,4 % Elektroniske ,8 % Fysisk lån (ekskl. fornyelser) ,7 % Nedlastinger av elektroniske fulltekstdokument Publikumsbesøk ,3 % Regnskap (i kr.) ,8 % Årsverk 101,6 107,4 5,8 5,7 % Besøk på hjemmesidene ,5 % Arbeids- og leseplasser på bibliotekene ,7 % Antall kurs ,7 % Antall deltakere på kurs ,4 % Antall veiledningstimer ,5 30,5 7,4 % Antall formidlingsbidrag og vitenskapelige publikasjoner ,5 %

30 Bibliotekets driftsutgifter 2017

31 Bruk av mediebudsjett

32 Bruk av budsjettmidlar

33 Tilvekst trykte bøker og periodika

34