UNIVERSITETET I OSLO ØKONOMISK INSTITUTT

Transkript

1 UNIVERSITETET I OSLO ØKONOMISK INSTITUTT Nynorsk Eksamen i: ECON Økonomisk aktivitet og økonomisk politikk Eksamensdag: Sensur blir annonsert: Tid for eksamen: kl Oppgåvesettet er på 4 sider Tillatne hjelpemiddel: Det er berre tillate å bruke ordbok. Ordboka skal kontrollerast av SV-infosenter på førehand. Eksamen blir vurdert etter ECTS-skalaen. A-F, der A er beste karakter og E er dårlegaste ståkarakter. F er ikkje bestått.

2 UNIVERSITETET I OSLO ØKONOMISK INSTITUTT ECON1310, v16 Ved sensuren vektast oppgåve 1 20%, oppgåve 2 60% og oppgåve 3 20%. Oppgåve 1 Svara skal vere korte og konsise, med 2-3 setningar på kvart spørsmål. Oppgåve: i) Kva skjer med nettofinansinvesteringa til eit land om eksporten aukar og importen minkar? ii) Kva er forskjellen på ein nominell valutakurs og ein realvalutakurs? iii) Kva skjer med inflasjonen når arbeidsløysa er lågare enn likevektsarbeidsløysa? iv) Kva meiner vi med at Keynes-modellane er etterspurnadsdrivne? v) Kvifor går ein ofte ut frå at låntakarar bryr seg om realrenta, og ikkje berre nominell rente? vi) Den norske styringsrenta vart sist endra den 16. mars Vart ho sett opp eller ned? Vart dette bestemt av Noregs Bank, eller av Finansdepartementet? 1

3 Oppgåve 2 I denne oppgåva skal du forklare dei økonomiske mekanismane i kvar deloppgåve, men det er ikkje meint at du skal bruke tid på å forklare modellen utover det som blir spurt om i oppgåva. Oppgåve: Ta utgangspunkt i følgjande modell for ein open økonomi (1) Y = C + I + G Q + X (2) C = z c + c 1 (Y T) c 2 (i π e ) der 0 < c 1 < 1 og c 2 > 0, (3) I = z I + b 1 Y b 2 (i π e ) der 0 < b 1 < 1 og b 2 > 0, (4) T = z T + ty der 0 < t < 1 (5) Q = ay der Y er BNP, C er privat konsum, I er private realinvesteringar, G er offentleg kjøp av varer og tenester, t er "skattesatsen", z T er skattar som er uavhengige av BNP, og T er nettoskattebeløpet (dvs. skattar og avgifter frå private til det offentlege minus overføringar (trygder, subsidiar osv.) frå det offentlege til private), Q er import og X er eksport, i er nominell rente og π e er forventa inflasjon, i π e er difor realrenta. z C og z I er parametrar som fangar opp andre faktorar som påverkar konsumet og investeringane, c 1, b 1, c 2, b 2 og a er faste parametrar (tal) som skildrar korleis økonomien verkar, dvs. korleis venstresidevariabelen i likninga avhenger av høgresidevariablane. Vi går ut frå at desse parametrane har kjente verdiar. Vi går ut frå at 1-c 1 (1-t)-b 1 +a > 0. Dei endogene variable er Y, C, I, T og Q. Likevektsløysinga for Y er (6) 1 1 c 1 (1 t) b 1 +a (zc c 1 z T + z I + G (c 2 + b 2 )(i π e ) + X) i) Kva meiner vi med at variablane X og G er eksogene? ii) Gå ut frå at styresmaktene ønskjer å spare pengar og difor aukar skattar uavhengig av BNP (Δz T > 0). Kva blir effekten på BNP, budsjettbalansen, og landet si sparing av ein slik politikk? iii) Gå ut frå at styresmaktene heller enn å spare bestemmer seg for å auke offentlege utgifter med like mykje som dei auka skattane med i utgangspunktet (Δz T = ΔG > 0). Kva blir effekten på BNP, budsjettbalansen og landet si sparing av ein slik politikk? 2

4 Vi utvidar no modellen, slik at inflasjonen, π, og nominell rente, i, også inngår som endogene variablar. Inflasjonen er bestemt ved ei Phillipskurve (7) π = π e + β Y Yn Y n + zπ der Y n er potensielt BNP og z π er ein parameter som fangar opp eventuelle andre kostnadssjokk. Parameteren β > 0 viser kor mykje inflasjonen aukar når BNP-gapet ( Y Yn Yn ) aukar. Landet vi ser på har eit inflasjonsmål for pengepolitikken, og vi går ut frå at rentesetjinga kan beskrivast ved følgjande renteregel n i e * Y Y (8) i z d1 d1z d1 d2 n Y Her er z i, d 1, og d 2 parametrar som beskriver sentralbanken si rentesetjing, og som alle er større enn null. iv) Teikn opp ein figur som viser likning (7) og (8) i eit diagram med Y på horisontalaksen og i på vertikalaksen. Forklar hellinga på dei to kurvene. v) Bruk figuren til å vise konsekvensane av ein eksogen reduksjon i investeringane (Δz I < 0) på BNP og rentenivået. vi) Korleis avhenger effekten på BNP, rente og inflasjon i dei to førre spørsmåla av storleiken på (c 2 + b 2 )? Teikn opp figurane med stor og liten verdi på (c 2 + b 2 ) og gje ei økonomisk forklaring på forskjellen. Forklar kort moglege årsaker til at (c 2 + b 2 ) kan vere liten i eit land. 3

5 Oppgåve 3 I denne oppgåva skal du ikkje bruke ein matematisk modell, men svare på spørsmålet ved hjelp av ord. Bakgrunn: Dei første månadene i 2016 var inflasjonen i Noreg godt over sentralbanken sitt mål på 2,5 % (målt ved årsveksten i konsumprisindeksen). Samtidig veit vi at styringsrenta er sett svært lågt, og at krona har svekka seg i løpet av det siste året. Oljeprisen har falle monaleg dei siste åra og ser ut til å halde seg låg. Arbeidsløysa er relativt høg og ser ut til å bevege seg oppover. Oppgåve; Drøft den følgjande utsegna: Situasjonen i dag talar for at styresmaktene i Noreg burde føre ein svært kontraktiv finanspolitikk, slik at vi sparar til dei dårlege tidene som kjem. 4