Folketal og demografi

Transkript

1 HORDALAND I TAL Nr Folketal og demografi

2 2 Føreord Hordaland i tal nr presenterer folketalsutviklinga i fylket og på regions- og kommunenivå. I dette nummeret tek vi og eit blikk nordover til Sogn og Fjordane som saman med Hordaland skal inngå i Vestland fylkeskommune frå 1. januar Frå 2017 til 2018 auka folketalet i Hordaland med 0,5 % som er den lågaste veksten sidan Hordaland er ikkje ein isolert del av Europa og av verda, men blir påverka av internasjonale konjunkturar, av krigar og sosial uro og nød i andre delar av verda som driv menneske på flukt. Dette påverkar folketalsutviklinga i Hordaland. Innvandring har bidrege positivt til folketalsutviklinga i alle kommunar i Hordaland og Sogn og Fjordane sidan 2013 og statistikken viser at mange kommunar er heilt avhengig av nye innbyggjarar frå utlandet. For kommunane med befolkningsnedgang har innvandringa bremsa reduksjonen i folketalet. I 2017 fekk vi ein kraftig reduksjon i innvandringa til Hordaland. Samstundes ser vi at det kjem stadig færre innvandrar frå Europa, som har dominert innvandringsstraumen til Hordaland dei seinare åra. Dette heng saman med auken i arbeidsløyse i Noreg og i nokre høve ein betre økonomisk situasjon i dei landa dei har kome frå. Polakkar er likevel framleis den klårt største innvandrargruppa i Noreg. Saman med rekordlåg netto innanlandsk flytting og lågt fødselsoverskot, har dette ført til den låge folkeveksten vi no har hatt siste året i Hordaland. Korleis desse tilhøva slår ut i din kommune og din region, kan du lese meir om i dette nummeret av Hordaland i tal, saman med mykje anna nyttig informasjon om folketalsutviklinga. Vi ser at befolkningsstrukturen er ulik i kommunane, noko som vil påverke den vidare utviklinga. Spesielt for Bergen er den store delen unge vaksne og at åringar har færre barn enn same aldersgruppe i kommunane rundt Bergen. Ein aukande del eldre og ein minkande del i arbeidsfør alder er ei venta utvikling i alle delar av fylket. Fleire kommunar er inne i ei større omstilling av arbeidsstyrken allereie. God lesing! Bergen, juni 2018 Kathrin Jakobsen Seksjonsleiar, Forsking, internasjonalisering og analyse

3 3 Innhald FØREORD FOLKETALSUTVIKLING...4 Framleis låg vekst i Hordaland, nedgang i Hardanger...4 Nedgang i 12 av 33 kommunar...4 Lågaste folkevekst sidan Hordaland høgast vekst på Vestlandet, men Trondheim haler framleis innpå Bergen...6 Størst vekst venta i bergensområdet FLYTTING OG INNVANDRING...7 Kraftig reduksjon i innvandringa... 7 Fråflyttinga frå Bergen og andre kommunar held fram...8 Innvandring bremsa befolkningsnedgangen i mange kommunar...8 Tilflyttinga til Bergen auka Færre flytar ut til andre regionar...9 Nedgang i talet på innvandrar frå Europa...10 Syrarar dominerer innvandringa FØDSLAR...12 Dramatisk nedgang i tal fødslar...12 Størst auke i tal fødde i Os BEFOLKNINGSSTRUKTUR...13 Underskot av unge kvinner...13 Unge vaksne i Bergen, barnefamiliar i kommunane rundt...14 Kraftig aldring i folkesetnaden...15 Aldringa endrar befolkningsstrukturen...16 Aldringa krev årleg produktivitetsauke på 2 % HUSHALD OG BUSTADER...18 Mange år med stillstand i bustadprisane...18 Manglar bergensarane rom for familieauke?...19 Det byggjast mest i Bergen...19 Igangsettinga av nye bustader går litt ned, men aukar i Sunnhordland og Vest...20 Ein av ti bur i låginntektshushald...21 Framleis nedgang i talet på eineforsørgarar...21 Mindre bustadbehov framover...22

4 4 1 Folketalsutvikling Framleis låg vekst i Hordaland, nedgang i Hardanger Ved årsskiftet var folketalet i Hordaland , som var ein auke på innbyggjarar frå fjoråret. Veksten i heile fylket i 2017 kom på 0,5 %, som er den lågaste prosentveksten sidan 1996 og 1997, da fylket vaks med 0,4 % per år. Det er spesielt Bergen som bidreg til den låge veksten. Med ein folketalsauke på innbyggjarar (0,4 %) er veksten litt høgare enn i fjor, men då hadde fylkeshovudstaden den lågaste veksten i tal sidan 1998 og den lågaste veksten i prosent sidan Regionen Bjørnafjorden (som i vår statistikk inkluderer Samnanger i tillegg til dei to kommunane som vil inngå i Bjørnafjorden kommune) har den høgaste prosentveksten i fylket med 1,6 %, mens Hardanger fekk 190 færre innbyggjarar, som utgjer -0,8 %. Nedgang i 12 av 33 kommunar Jamt over var det auke i folketalet i dei fleste kommunane i Hordaland. Det er likevel 12 kommunar som hadde folketalsnedgang i 2017, og vi må tilbake til 2007 for å finne like mange kommunar med nedgang i Hordaland. Den prosentvise nedgangen var størst i Fedje (-4,4 %), Odda (-2,7 %), og Etne, Ulvik, Jondal og Samnanger (nedgang mellom -1,0 og -1,3 %). Odda har mista flest innbyggjarar (-190). På motsett side var det vekst i 21 kommunar, sjølv om det for Radøy, Vaksdal og Fitjar er snakk om under ti personar. Størst prosentvekst hadde Os og Fjell (begge 2,1 %), medan Osterøy, Masfjorden, Sveio og Eidfjord hadde vekst over 1 %. Etter Bergen var det Fjell som hadde størst vekst i tal innbyggjarar (521). 12 kommunar hadde høgare vekst enn snittet for fylket, men snittet var lågt, mellom anna på grunn av den låge veksten i Bergen Fødselsoverskot Netto innanlandsk flytting Nettoinnvandring Figur 1.1: Figuren viser folketalsutviklinga i Hordaland, fordelt på fødselsoverskot (fødde minus døde), netto innanlandsk flytting (tilflyttarar minus utflyttarar) og netto innvandring (innvandrarar minus utvandrarar) frå 1. januar 1997 til 31. desember Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no. Hordaland fylkeskommune sin befolkningsprognose frå 2018.

5 Tabell:1.1: Tabellen viser folketal og folketalsutvikling i regionane og fylket, per Statistikk frå SSB Hordaland fylkeskommune sin folketalsprognose for 2030 og Kjelde: SSB Statistikkbanken; statistikk.ivest.no Endring Tal % % % Sunnhordland ,1 0,3-0,0 Etne ,3 0,3 0,2 Sveio ,1 0,5 0,3 Bømlo ,8-0,0-0,4 Stord ,2 0,1-0,2 Fitjar ,2 1,4 1,1 Tysnes ,4 1,1 0,9 Kvinnherad ,5-0,2-0,6 Austevoll ,6 0,9 0,7 Hardanger ,8-0,7-1,0 Jondal ,1 0,0-0,3 Odda ,7-1,4-2,1 Ullensvang ,4-1,0-1,7 Eidfjord ,1-0,1-0,4 Ulvik ,2 0,9 1,1 Granvin ,2 0,1-0,3 Kvam ,4-0,4-0,7 Voss ,4 0,2 0,0 Bjørnefjorden ,6 1,6 1,3 Fusa ,6 0,6 0,5 Samnanger ,0-0,0-0,4 Os ,1 2,0 1,6 Bergen ,4 0,4 0,2 Vest ,2 1,3 1,0 Askøy ,9 1,3 1,0 Sund ,4 0,6 0,3 Fjell ,1 1,6 1,2 Øygarden ,7 0,5 0,3 Osterfjorden ,8 0,5 0,2 Vaksdal ,1-0,3-0,5 Modalen ,8 0,3 0,3 Osterøy ,2 0,8 0,5 Nordhordland ,4 0,8 0,6 Meland ,7 1,4 1,0 Radøy ,0 0,2-0,1 Lindås ,4 1,0 0,7 Austrheim ,6 0,2-0,1 Fedje ,4-0,4-0,5 Masfjorden ,2 0,1 0,1 Hordaland ,5 0,6 0,4

6 6 Lågaste folkevekst sidan 1997 Historisk har befolkningsutviklinga i fylket vore stabil, med eit gjennomsnitt på 0,7 % per år fram til og med Frå 2007 til 2013 auka folkeveksten kraftig og låg mellom 1,3 og 1,6 %. Frå 2013 har veksten blitt gradvis lågare, og i 2017 var den altså nesten nede på 1997-nivå. Figur 1.1 (på side 4) viser at folkeveksten i var langt lågare enn åra før, delvis grunna netto innanlandsk fråflytting, men også grunna langt lågare nettoinnvandring. I 2017 var fødselsoverskotet nesten dobbelt så høgt som nettoinnvandringa, som har dominert dei siste ti åra. Dei siste tre åra har netto innanlandsk flytting vore negativ, og i 2017 var den Dette er rekordlågt og bidreg til at nettoflyttinga til fylket blir på 298 personar, som er det lågaste sidan Vår framskriving viser at fødselsoverskotet er venta å falle til omlag 295 i Dette skuldast at talet fødslar vil ligge høveleg stabilt, medan talet døde vil auka relativt kraftig frå 2025 i takt med auka tal eldre. Netto innanlandsk flytting er venta å ligge på omlag personar per år, medan nettoinnvandringa er venta å vere på personar årleg. I reelle tal ventar vi at folkeveksten vil falle gradvis frå og med 2018 og fram til Den vil då ha gått frå i 2018 til i Dette skuldast i all hovudsak at vi føresett netto innanlandsk fråflytting kombinert med lågare innvandring, som igjen betyr at fylket ikkje får eit stort påfyll av unge lenger. Dette gjer at befolkninga eldast, som igjen betyr utflata fødselstal og auka tal døde. Hordaland høgast vekst på Vestlandet, men Trondheim haler framleis innpå Bergen Sidan årtusenskiftet har dei same ti kommunane vore på topp ti målt i innbyggjartal i Norge. Men vekstraten er ikkje den same i desse kommunane. Sandnes har hatt den største årlege veksten i snitt dei siste 18 åra med 2,2 %, mens Fredrikstad har i snitt vakse minst med 1 % årleg. I 2017 var det Trondheim som vaks mest, med 1,6 %, eller over innbyggjarar. Sjølv om Trondheim skulle halde fram med å vekse med nesten fleire enn Bergen kvart år framover, vil ikkje Trondheim passere Bergen før Veksten i Stavanger har på si side teke seg litt opp igjen etter å ha stoppa heilt opp i I 2017 auka innbyggjartalet med 411 personar, opp frå 85 året før. Hordaland hadde som nemnt den lågaste prosentveksten sidan 1997, men er likevel det fylket på Vestlandet som har høgast prosentvekst. Den samla veksten for Rogaland i 2017, 0,3 %, er den svakaste veksten målt sidan vi fekk årleg statistikk i Møre og Romsdal hadde ein vekst på 0,2 %, og Sogn og Fjordane hadde folkenedgang på 36 personar (-0,03 %). Størst vekst venta i bergensområdet Om våre prognosar slår til, vil vi ved inngangen til 2045 vere omlag hordalendingar. Sju kommunar er venta å ha ein årleg folketalsvekst på minst 1 % (Os, Fjell, Tysnes, Meland, Fitjar, Ulvik og Askøy) og fire av desse ligg i pendlaravstand frå fylkeshovudstaden. Vi ventar folketalsreduksjon i tolv kommunar. Størst nedgang er venta i Odda (i snitt -1,8 % per år), deretter følgjer Ullensvang (-1,4 %). Dette er høgt og vil resultere i ein samla folkenedgang på høvesvis 38 og 31 % over dei neste 27 åra. Ulike scenario for folketalsutvikling Hordaland fylkeskommune lagar årlege befolkningsprognosar og det som er presentert her er frå vårt hovudalternativ, som den utviklinga vi set mest lit til for fylket som heilskap. Samstundes produserer vi også ei rekkje scenario som kan vere meir aktuelle for enkelte kommunar eller dersom ein skal bruke tala i konkret planlegging kor det er føremålstenleg å ha øvre eller nedre estimat. Vårt høgscenario føreset høgare fødselsfrekvens, høgare nettoinnvandring og høgare netto innanlandsk tilflytting, medan lågscenarioet føreset fall i fødselsfrekvensen, ein periode med netto utvandring, samt vedvarande netto innanlandsk fråflytting. I tillegg har vi laga eit teoretisk scenario for netto nullinnvandring, kor vi får synleggjort innvandringa sitt bidrag til framtidig folkevekst. Dei ulike scenarioa er skildra i metodevedlegget til prognoserapporten [lenke] og tala er publisert i vår eige statistikkportal, statistikk.ivest.no [lenke]. Figur 1.2: Figuren viser folketalsendringa frå 2017 til 2018 i kommunar i Hordaland. Kategoriane viser nedgang i foketal (raud), inga endring (lys grå) og vidare tre kategoriar for vekst samanlikna med nasjonal vekst på 0,7 %. Mørk grå er vekst, men under 0,7 %, lys blå er vekst over 0,7% og under 1,4 %. Mørk blå er vekst over 1,4 %.

7 7 2 Flytting og innvandring Kraftig reduksjon i innvandringa I 2017 flytta personar til Hordaland, både frå inn- og utland. Dette er ein nedgang på 3,8 % frå Det er lite endring i den innanlandske flyttinga til fylket frå fjoråret, men innvandringa er redusert med 11 %. I 2017 kom personar til fylket, mot personar i Innvandringa er dermed på det lågaste nivået sidan Utvandringa frå fylket, som gradvis har auka sidan 2012, ser no ut til å vere redusert frå 2016 til Dette bidreg til ei utflating av nettoinnvandringa, som framleis held seg positiv. Det har vore ein liten auke på 7 % mellom 2016 og Hordaland har netto innanlandsk fråflytting. Sjølv om personar flytta til fylket i 2017, er det stadig fleire som flyttar vekk. Med ei utflytting på personar, mista fylket over 1000 innbyggjarar i Dette er over 600 fleire enn året før. Samla var nettoflyttinga (inkludert innvandring og utvandring) til Hordaland i 2017 på 298 personar, ei reduksjon på 576 personar sidan Dette er det lågaste på over 20 år. Trenden dei siste åra viser at fylket kan få netto fråflytting i 2018 dersom utviklinga held fram Innflytting Innvandring Utflytting Utvandring Nettoinnflytting Nettoinnvandring Figur 2.1: Innanlandsk innflytting, innanlandsk utflytting, innvandring, utvandring, nettoinnflytting og nettoinnvandring. Kjelde: SSB Statistikkbanken

8 8 Fråflyttinga frå Bergen og andre kommunar held fram I 2017 innvandra 779 fleire personar til Bergen enn det utvandra, men 820 fleire flytta frå fylkeshovudstaden til andre deler av landet enn det som kom motsett veg. I sum hadde derfor Bergen netto fråflytting. Det er andre år på rad etter å ha hatt netto tilflytting kvart år sidan Med eit fødselsoverskot på personar slapp kommunen likevel folketalsnedgang. Berre to kommunar i Hordland hadde netto tilflytting over 100 personar i 2017: Fjell (332) og Os (238). Som del av folketalet ved inngangen av året hadde Masfjorden (1,6 %), Fjell (1,3 %) og Eidfjord og Os (begge 1,2 %) høgast relativ netto innflytting. Innvandring bremsa befolkningsnedgangen i mange kommunar Innvandring har bidrege positivt til folketalsutviklinga i alle kommunar i nye Vestland fylke sidan 2013 og statistikken viser at mange kommunar er heilt avhengig av nye innbyggjarar frå utlandet for å få vekst i folketalet. For kommunane med befolkningsnedgang har innvandringa bremsa reduksjonen i folketalet. Dette er kanskje mest tydeleg i Jølster, Høyanger og Ullensvang. Med ein vidare reduksjon i innvandringa vil dette ha ein ytterligare negativ effekt på folketalsutviklinga i desse kommunane. Kommunane med den høgaste veksten (Os, Meland, Fjell, Askøy) er ikkje avhengig av innvandring på same måte. Her har fødselsoverskot og innanlandsk flytting vore dei viktigaste drivkreftene i folketalsutviklinga dei siste fem åra. Den innanlandske nettoflyttinga av innvandrarar viser at mange kommunar tapar innbyggarar gjennom sekundærflytting. Dette gjeld ikkje berre dei kommunane som slit med generell utflytting, men også dei som har vekst i folketalet. I enkelte kommunar som har hatt ei negativ utvikling i folketalet sidan 2013, t.d. Ullensvang, Høyanger, Jølster og Solund utgjer den innanlandske utflyttinga av innvandrarar den største prosentvise delen når det gjeld tap av innbyggarar. Sund, Sogndal, Flora og Stryn er døme på kommunar som, trass i ei elles positiv utvikling i folketalet, også har hatt ei vesentleg netto innanlandsk fråflytting av innvandrarar sidan Prosent Os Meland Fjell Askøy Sund Øygarden Sogndal Sveio Fitjar Austevoll Osterøy Lindås Førde Bergen Gaular Leikanger Stord Austrheim Jondal Voss Naustdal Luster Aurland Radøy Eid Bømlo Gloppen Tysnes Etne Flora Fusa Masfjorden Modalen Samnanger Stryn Gulen Askvoll Granvin Fjaler Ulvik Vaksdal Jølster Kvam Kvinnherad Høyanger Ullensvang Odda Vågsøy Lærdal Fedje Selje Vik Eidfjord Bremanger Hornindal Solund Årdal Balestrand Hyllestad Fødselsoverskot Nettoinnvandring NIF* befolkninga elles NIF* innvandrarar Total befolkningvekst Figur 2.2: Befolkningsutviklinga etter vekstkomponent , kommunar i Hordaland og Sogn og Fjordane. Nettoinnvandring, *NIF (netto innanlandsk flytting) innvandrarar, *NIF (netto innanlandsk flytting) befolkninga elles, fødselsoverskot og total befolkningsvekst. Prosentvis utvikling sidan Figuren er sortert etter total befolkningsvekst. Kjelde: berekningar, SSB statistikkbanken

9 9 Tilflyttinga til Bergen auka Færre flyttar ut til andre regionar Flyttestraumane internt i Hordaland viser at dei fleste flyttingane skjer til og frå Bergen (tabell 2.1) personar flytta i 2017 til Bergen frå andre regionar i Hordaland, ein auke på 1,3 % frå Av desse kom over 40 % eller personar frå Vest medan 17 % eller 627 personar kom frå Nordhordland. Utflyttinga frå Bergen er som tidlegare år større enn tilflyttinga, sjølv om tala viser ein reduksjon frå året før. I 2017 var det personar som flytta ut til andre delar av fylket, ein reduksjon på 1,6 %. Den største flyttestraumen var til Vest (45 % eller personar) og Bjørnafjorden (18 % eller 755 personar). Figur 2.3: Flyttestraumar mellom regionar i Hordaland, resten av landet og utlandet, Flyttingar på meir enn 100 personar er vist i kartet. Sirklane viser den relative storleiken på nettoflyttinga (inkludert innvandring). Kartet er basert på tabell 2.1. Kjelde: SSB

10 10 Nedgang i talet på innvandrarar frå Europa Per 1. januar 2017 var det registrert innvandrarar i Hordaland. Dette er ein auke på 2,1 % eller fleire sidan Innvandringa er dermed redusert med 74 % sidan toppåret Det kjem stadig færre innvandrar frå Europa (utanom Tyrika), som har dominert innvandringsstraumen til Hordaland dei seinare åra. I 2017 kom det 217 færre innvandrarar frå Europa samanlikna med Innvandrarbefolk- ninga i fylket auka først og fremst med personar frå Asia (med Tyrkia), 219 frå Afrika, og 43 frå Nord-Amerika, 16 frå Sør- og Mellom-Amerika og 1 frå Oseania. Syrarar dominerer innvandringa Polakkar er framleis den klart største innvandringsgruppa i fylket. Dei utgjer 16 % av alle med innvandrarbakgrunn i fylket, til saman personar. I tillegg er det den største gruppa i 22 av 33 kommunar eller 56 % bur i Bergen. Litauarar er den nest største gruppa og utgjer personar eller 6,5 % av alle innvandrarane i fylket. Syrarar var den innvandrargruppa som auka mest i 2016, med personar, noko som nær dobla talet syrarar i fylket: I 2017 er talet på nye innvandrar frå Syria redusert til 740, men er framleis den gruppa som auka mest i 2017, etterfølgt av innvandrarar frå Eritrea, India, Kina og Filippinene. Til region Fra region Bergen Sunnhordland Hardanger Voss Bergen Sunnhordland Hardanger Voss Bjørnefjorden Vest Osterfjorden 208 : Nordhordland Totalt frå Hordaland Bjørnefjorden Vest Osterfjorden Nordhordland Totalt til Hordaland Andre kommuner Utlandet Andre kommuner Utlandet Europa unntatt Tyrkia Asia Afrika Sør- og Mellom-Amerika Nord-Amerika Oseania Tabell 2.1: Tabellen er ei flyttematrise som viser flyttinga mellom dei ulike regionane i Hordaland i 2017, og mellom regionane og resten av landet og utlandet. Merk at flytting internt i regionane (diagonalen) ikkje er teke med. Små forekomstar er prikka. Kjelde: SSB Figur 2.4: Innvandring til Hordaland i perioden , etter verdensdel. Kjelde: SSB Statistikkbanken

11 Tabell 2.2: Innvandrarar og norskfødte med innvandrarforeldre i kommunane og regionane per , etter største og nest største nasjonalitet. Kjelde: SSB Statistikkbanken Kommune/region Største nasjonalitet Nest største nasjonalitet Kommune/region Største nasjonalitet Nest største nasjonalitet Etne Polen 153 Litauen 85 Sveio Polen 97 Tyskland 67 Bømlo Litauen 178 Polen 122 Stord Polen 390 Filippinene 119 Fitjar Polen 82 Litauen 40 Tysnes Latvia 43 Eritrea 29 Kvinnherad Polen 228 Litauen 87 Austevoll Litauen 126 Polen 113 Sunnhordland Polen Litauen 710 Jondal Syria 19 Tyskland 14 Odda Polen 230 Thailand 76 Ullensvang Polen 68 Syria 44 Eidfjord Polen 16 Thailand 11 Ulvik Syria 28 Tyskland 21 Granvin Polen 34 Tyskland 11 Kvam Litauen 136 Polen 127 Hardanger Polen 491 Litauen 214 Voss Polen 232 Syria 98 Fusa Polen 66 Litauen 58 Samnanger Polen 50 Syria 20 Os Polen 662 Litauen 383 Bjørnefjorden Polen 778 Litauen 456 Bergen Polen Litauen Sund Polen 184 Litauen 180 Fjell Polen 575 Litauen 240 Askøy Polen 616 Litauen 313 Øygarden Polen 86 Eritrea 76 Vest Polen Litauen 757 Vaksdal Polen 89 Syria 87 Modalen Syria 13 Tyskland 8 Osterøy Polen 317 Litauen 113 Osterfjorden Polen 406 Litauen 126 Meland Polen 135 Romania 112 Radøy Polen 201 Litauen 84 Lindås Polen 283 Romania 180 Austrheim Polen 90 Romania 63 Fedje Syria 19 Tyskland 16 Masfjorden Syria 37 Polen 25 Nordhordland Polen 738 Romania 396 Hordaland Polen Litauen 4 958

12 12 3 Fødslar Dramatisk nedgang i tal fødslar I Hordaland vart det fødd 434 færre barn i 2017 enn i Til samanlikning var nedgangen frå 2015 til 2016 på 72 færre barn. Utviklinga i Hordaland er på linje med utviklinga i landet elles. På landsbasis blei det fødd færre barn i 2017 enn i Dette ga eit samla fruktbarheitstal på 1,62 barn per kvinne, noko som er det lågaste som er målt i Noreg nokon gang. Frå 2016 til 2017 gjekk fødselstala ned i alle regionar i Hordaland med unntak av Bjørnefjorden. I Bjørnefjorden ble det fødd 18 fleire barn i 2017 enn i Frå 2015 til 2016 hadde Bergen ein auke i tal barnefødslar på 24 barn. Frå 2016 til 2017 vart nedgangen på heile 333 fødde. I Sunnhordaland var det fødd 38 færre barn, i Hardanger 17, Vest 48 og Nordhordland hadde samla sett 11 færre fødde enn året før. Størst auke i tal fødde i Os På kommunenivå er det 17 kommunar som har færre fødde i 2017 enn i Dei 16 andre kommunane i fylket har enten ein auke i tal fødde eller ligg stabilt på nivå med fjoråret. Medan ein på landsbasis og i fylket opplever ein nedgang i tal fødslar, har Os kommune ein auke på 30 fleire fødde i 2017 samanlikna med Etter Os følgjer Fusa med 11 og Fitjar med 10 fleire fødde i I Sunnhordland har alle kommunane færre fødde med unntak av Fitjar og Kvinnherad. I Hardanger har Odda (- 8) og Kvam (-13) nedgang til tal fødslar, mens dei andre kommunane har ein eller to fleire fødslar eller inga endring samanlikna med året før. I Samnanger er det ein relativt stor nedgang med 23 førre fødde i 2017, men auken i Fusa og Os gjer at regionen altså er den einaste i fylket med auke i tal fødslar. I Vest er det færre fødde i alle kommunane med unntak av Fjell som har 7 fleire fødde enn i I Osterfjorden er det ein liten auke i tal fødde i Vaksdal (2) og Modalen (4), mens det er 15 færre fødde på Osterøy enn det var året før. I Nordhordland er det berre Lindås (13) og Fedje (5) som har ein auke i tal fødde i Gjennomsnitt Endring Etne Sveio Bømlo Stord Fitjar Tysnes Kvinnherad Austevoll Sunnhordland Jondal Odda Ullensvang Eidfjord Ulvik Granvin Kvam Hardanger Voss Fusa Samnanger Os Bjørnefjorden Gjennomsnitt Endring Bergen Askøy Sund Fjell Øygarden Vest Vaksdal Modalen Osterøy Osterfjorden Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Nordhordland Hordaland Heile landet Tabell 3.1: Tabellen viser tal fødde i snitt per år etter kommune og region, (2017 også som enkelt år). Kjelde: SSB statistikkbanken, statistikk.ivest.no

13 13 4 Befolkningsstruktur Underskot av unge kvinner I år er det ingen kommunar i fylket som har fleire kvinner enn menn i aldersgruppa 20 til 39 år. Askøy har akkurat like mange kvinner som menn i denne aldersgruppa, elles har dei andre kommunane i fylket fleire menn enn kvinner i alderen 20 til 39 år. Det største underskotet av kvinner finn vi i Radøy (84 kvinner per 100 menn), Ulvik og Granvin (83 kvinner per 100 menn). Landsgjennomsnittet og gjennomsnittet for Hordaland er høvesvis 96 og 93 for aldersgruppa år. Hordaland har altså ein lågare kvinnedel i denne aldersgruppa enn landsgjennomsnittet. Kommune/ Region år år år Samnanger Nordhordland Sund Kvinnherad Vaksdal Fusa Kommune/ Region år år år Sunnhordland Voss Fedje Askøy Meland Ullensvang Jondal Osterøy Austevoll Vest Modalen Os Stord Osterfjorden Bjørnefjorden Lindås Fjell Eidfjord Bergen Hardanger Fitjar Odda Austrheim Kvam Masfjorden Sveio Tysnes Bømlo Øygarden Etne Radøy Ulvik Granvin Hordaland Heile landet Figur 4.1 Kartet viser del kvinner per hundre menn i aldersgruppen år i kommunane. På regionsnivå er det størst del kvinner per 100 menn i Vest med 96. Deretter følgjer Bjørnefjorden og Osterfjorden med 94 kvinner per 100 menn. Det er ingen av regionane som har overskot av kvinner. Kjelde: SSB, eigne berekningar Tabell 4.1: Tabellen viser kvinner per 100 menn ( ) i dei aldersgruppene som flyttar mest og der fordelinga mellom kvinner og menn kan avvike ein del frå gjennomsnittet på kommunenivå. Tabellen er sotert etter del kvinner per 100 menn år. Kjelde: SSB Statistikkbanken; statistikk.ivest.no

14 14 Unge vaksne i Bergen, barnefamiliar i kommunane rundt «Sniglehuset» i figur 4.2 viser kor mange prosent kvart årskull står for av befolkninga i fire kommunegrupper i Hordaland: Vi ser at Bergen har ein vesentleg del av sin folkesetnad blant åringar, og lågast del i skulealder; vi ser at Hardanger, Voss og Osterfjorden har lågast del småbarn og størst del eldre; vi ser at Bjørnefjorden, Vest og Nordhordland har størst del barn fram til ungdomsskulealder, og høg del vaksne i «barneskuleforeldrealder» (30-45 år); og vi ser at Sunnhordland for veldig mange årskull er plassert mellom dei indre delane av fylket og omlandet til Bergen. mønsteret att for Stavanger, Trondheim og Tromsø. For Oslo sin del er utslaga enda meir ekstreme, også for ungdomstala (2,4 % 28-åringar og 0,9 % for dei fleste av tenåringskulla). «Barneskuleforeldregenerasjonen» er til stades i Bergen òg men dei har færre barn: Det er omtrent like stor del åringar i Bergen som i dei andre kommunane i Bergensregionen, men det følgjer ein vesentleg mindre grad av barn med dei. Aldersfordelinga av innbyggjarar følgjer i stor grad det same mønsteret som aldersfordelinga blant dei som flyttar. Vi har ikkje tilgang på detaljert flyttestatistikk, men truleg vel unge vaksne utan barn seg til Bergen, og unge vaksne med barn vel seg til kommunane rundt Bergen. Det største særpreget i figuren er «bulken» av bergensarar i 20- og tidleg 30-årsalder, men dette er ein heilt naturleg form for ein by med store utdanningsinstitusjonar. Vi finn det same Figur 4.2: Figuren viser kor stor del av befolkninga kvart alderstrinn utgjer i fire grupper av kommunar per T.d. utgjer 0-åringar i Sunnhordland 1,1 % av befolkninga i regionen, mens 57-åringar utgjer 1,3 % av befolkninga i Hardanger, Voss og Osterfjorden, og 26-åringar utgjer 1,8 % av befolkninga i Bergen. Trianglane i området 38 til 42 år markerer snittalderen for gruppene. Kjelde: Utrekningar basert på data frå SSB Statistikkbanken via statistikk.ivest.no Sunnhordland Hardanger, Voss, Osterfjorden Bjørnefjorden, Vest, Nordhordland Bergen 84 år 82 år 80 år 78 år 76 år 88 år 86 år 74 år 90 år 72 år 92 år 70 år 0 år 104 år 102 år 1,8 % 100 år 98 år 1,6 % 96 år 1,4 % 94 år 68 år 66 år 1,2 % 1,0 % 0,8 % 0,6 % 0,4 % 0,2 % 0,0 % 64 år 62 år 60 år 58 år 56 år 54 år 2 år 4 år 6 år 8 år 10 år 12 år 42 år 44 år 46 år 48 år 52 år 50 år 14 år 40 år 16 år 38 år 18 år 36 år 20 år 22 år 24 år 26 år 28 år 30 år 32 år 34 år

15 15 Kraftig aldring i folkesetnaden Gjennomsnittshordalendingen er no 39,3 år gammal (tabell 4.2). Dette er kraftig auke frå åra før (figur 4.3). I løpet av den perioden vi har datagrunnlag til å rekne ut snittalder for befolkninga i Hordaland ( ), har det aldri vore større auke i snittalderen i fylket som dei siste fire åra, og i løpet av 2017 blei gjennomsnittshordalendingen nesten eit kvart år heile 82 dagar eldre! Same året blei gjennomsnittsnordmannen 69 dagar eldre. Normalt har snittet auka mindre for Hordaland enn for landet. Hordalendingen er i snitt framleis yngre enn nordmannen. Kommune/ Region Endring dager Sunnhordland 39,6 39,9 103 Landet 39,9 40,1 69 Osterfjorden 40,6 40,7 40 Modalen 40,3 40,8 170 Radøy 40,4 40,8 160 Etne 40,7 40,9 95 Kommune/ Region Endring dager Meland 36,6 36,8 97 Askøy 36,8 37,0 90 Fjell 36,8 37,0 96 Vest 37,0 37,3 109 Os 37,4 37,6 57 Sund 37,7 38,1 156 Austevoll 38,2 38,4 99 Sveio 38,3 38,5 97 Bjørnefjorden 38,5 38,7 77 Stord 38,5 38,8 133 Bergen 38,8 39,0 75 Bømlo 38,9 39,1 70 Hordaland 39,0 39,3 82 Øygarden 38,6 39,3 233 Fitjar 39,2 39,3 52 Lindås 39,2 39,5 110 Nordhordland 39,3 39,6 115 Osterøy 39,6 39,8 66 Voss 41,8 41,9 45 Fusa 41,7 42,0 122 Kvinnherad 41,8 42,1 129 Austrheim 41,7 42,2 191 Kvam 42,4 42,3-9 Vaksdal 42,4 42,4-16 Samnanger 41,8 42,5 239 Masfjorden 43,4 43,3-22 Hardanger 43,2 43,4 66 Eidfjord 44,0 43,5-190 Ullensvang 43,6 43,8 91 Ulvik 43,7 43,9 56 Tysnes 43,8 44,0 60 Odda 43,6 44,2 212 Jondal 44,0 44,2 73 Granvin 44,9 44,6-101 Fedje 44,7 45,3 223 Tabell 4.2: Gjennomsnittsalder per 1. januar 2017 og 1. januar 2018, og endring i tal dagar. Tabellen er sortert etter snittalder i Kjelde: Eigne utrekningar basert på data frå SSB Statistikkbanken Figur 4.3: Kartet viser gjennomsnittsalderen i Hordaland per januar Kjelde: SSB, eigne berekningar

16 16 Hordaland har dei siste par åra hatt nettoutflytting av innbyggjarar over snittalder - noko som isolert sett bidreg til mindre aldring i befolkninga - men samstundes har nettoinnflyttinga av innbyggjarar under snittalder gått kraftig ned. I 2016 og 2017 har Hordaland derfor ikkje fått eit like godt påfyll av unge tilflyttarar som tidlegare. Samstundes var det både i Hordaland og i Noreg svært låge fødselstal i Vi har derfor fått mindre påfyll av nye innbyggjarar som held snittet nede. Av dei 33 hordalandskommunane, var det 19 som i 2017 hadde sterkare aldring enn fylkessnittet, og 22 som hadde sterkare aldring enn landssnittet (sjå tabell 4.2). Den yngste befolkninga i fylket finn vi i Meland, og den eldste på Fedje. Skiljet mellom desse to kommunane er på 8,5 år. Med unntak av Fedje og Tysnes ligg kommunane med eldst befolkning i Hardanger, mens kysten typisk består av kommunar med yngre befolkning ,5 36,6 36,7 36,7 36,8 36,9 36,9 37,0 37,0 37,1 37,1 37,2 37,3 37,4 37,5 37,5 37,6 37,7 37,8 37,9 38,1 38,2 38,2 38,3 38,3 38,4 38,5 38,5 38,6 38,7 38,9 39,0 39,3 Aldringa endrar befolkningsstrukturen Der Bergensregionen i dag har sin overvekt av unge vaksne (20-35 år), har resten av Hordaland sin overvekt blant skolebarn og -ungdom, og blant eldre vaksne (45-65 år, figur 4.5). I 2045 er pyramiden for Bergensregionen venta å glatte seg meir ut for alle i yrkesaktiv alder, og skrumpe litt inn for dei yngste. Dei eldste vil utgjere ein større del av befolkninga, men det vil framleis vere ein viss spydliknande form på pyramiden. For resten av Hordaland ser vi at pensjonistane opp til 80 år vil utgjere ein betydeleg del av befolkninga, og at det blir litt mindre del yngre yrkesaktive. (figur 4.6) Snittalder (år) Endring i snittalder (dagar) I Bergensregionen er snittalderen venta å auke frå 38,8 år i 2018 til 43,6 i 2045, mens den i resten av Hordaland er venta å auke frå 41 til 46,3 år. Aldringa er altså venta å vere litt kraftigare i Sunnhordland, Hardanger og Voss enn i Bergensregionen. Figur 4.4: Figuren viser snittalderen for befolkninga i Hordaland (gule søyler og verdiar over søylene), og kor mange dagar snittalderen har endra seg med per år (raud linje).

17 17 Aldringa krev årleg produktivitetsauke på 2 % For Bergensregionen og resten av fylket blir det ein større del eldre og ein mindre del i arbeidsfør alder. Forsørgingsbøra (tal innbyggjarar mellom 20 og 66 år i høve til innbyggjarar over 67 år, Figur 4.7) viser at Bergen og kommunane rundt er venta å kome ned på det nivået som Voss og Hardanger i løpet av framskrivingsperioden. Samstundes er fleire regionar inne i ein større omstilling av arbeidsstyrka allereie og den vil endrast meir gradvis framover. Fleire regionar har dei siste åra hatt ein bratt reduksjon i talet åringar per innbyggjar over 67 år, kraftigast for kommunane i Vest, som på få år har gått frå å ha 6,5 innbyggjarar i yrkesfør alder per pensjonist til under 5. Den framtidige endringa per år er for mange regionar ikkje større enn ein venteleg kan hente dersom innbyggjarane mellom 20 og 66 år blir 2 % meir produktive kvart år. Dette er illustrert med stipla linjer for ytterpunkta i figuren (Vest og Hardanger). Med forsørgingsbyrde meinast talet personar i alderen år i høve talet personar i alderen 67 år og eldre. Det vil sei kor mange personar i yrkesfør alder (20-66 år) som må forsørgje kvar person i pensjonsalder (67 år eller meir). Dess høgare dette forholdtalet er, dess fleire kan forsørgje dei eldre og dess mindre er forsørgingsbøra. 95 år 90 år 85 år 80 år 75 år 70 år 65 år 60 år 55 år 50 år 45 år 40 år 35 år 30 år 25 år 20 år 15 år 10 år 5 år 0 år 1,0 % 0,5 % 0,0 % 0,5 % 1,0 % Befolkningspyramide for Bergensregionen 2018 Kvinner 2018 Menn år 90 år 85 år 80 år 75 år 70 år 65 år 60 år 55 år 50 år 45 år 40 år 35 år 30 år 25 år 20 år 15 år 10 år 5 år 0 år 1,0 % 0,5 % 0,0 % 0,5 % 1,0 % Befolkningspyramide for Hard., Sunnh., Voss 2018 Kvinner 2018 Menn Sunnhordland Voss Bergen Osterfjorden Hardanger Bjørnefjorden Vest Nordhordland "2 % produktivitetsauke Vest" "2 % produktivitetsauke Hardanger" Figur 4.5/4.6: Befolkningspyramide for Bergensregionen (til venstre) og Hardanger/Sunnhordland og Voss (til høgre), 2018 og 2045 Den vertikale aksa viser fordeling per eittårig alder, og den horisontale aksa viser prosent av befolkninga som befinn seg innan kvart trinn og kjønn. Kjelde: Eigne berekningar. SSB Statistikkbanken. Figur 4.7: Figuren viser tal innbyggjarar mellom 20 og 66 år per innbyggjar over 67 år (forsørgingsbøra) etter region i Hordaland i perioden til Tala for er framskrive med basis i Hordaland fylkeskomune sine befolkningsprognosar. Kjelde: SSB via statistikk.ivest.no ( ), Hordaland fylkeskommune via statistikk.ivest.no ( )

18 18 5 Hushald og bustader Mange år med stillstand i bustadprisane Når vi justerer for den generelle prisauken og måler historiske bustadprisar i 2018-kroner, ser vi at bustadprisane for dei fleste bustadtypene har lege på same nivå i mange år (figur 5.1). Målt i 2018-kroner var bustadprisane på sitt høgste i andre og tredje kvartal 2015, mens dei har gått litt ned etter dette. Eit veldig stort fall i bustadprisane har det ikkje vore, men bustadprisane i første kvartal 2018 er lågare enn snittet for dei siste fem til ni åra (fem år for einebustader utanfor Bergen, ni år for einebustader i Bergen). Med den låge venta folkeveksten i fylket, er det ikkje grunn til å vente spesielt sterk vekst i bustadprisane i åra som kjem heller, spesielt ikkje i ljos av den generelle prisauken. Bustadpriser i Hordaland for utvalgte bustadtypar K1 2006K2 2006K3 2006K4 2007K1 2007K2 2007K3 2007K4 2008K1 2008K2 2008K3 2008K4 2009K1 2009K2 2009K3 2009K4 2010K1 2010K2 2010K3 2010K4 2011K1 2011K2 2011K3 2011K4 2012K1 2012K2 2012K3 2012K4 2013K1 2013K2 2013K3 2013K4 2014K1 2014K2 2014K3 2014K4 2015K1 2015K2 2015K3 2015K4 2016K1 2016K2 2016K3 2016K4 2017K1 2017K2 2017K3 2017K4 2018K1 Einebustad i Bergen Einebustad Hordaland utanom Bergen Småhus i Bergen Småhus Hordaland utanom Bergen Blokkbustader i Bergen Blokkbustader Hordaland utanom Bergen Figur 5.1: Figuren viser gjennomsnittleg kvadratmeterpris for einebustader, småhus og blokkbustader i Bergen og i Hordaland utanom Bergen. Prisane er konsumprisjustert til februar-2018-prisar. Kjelde; Eigne utrekningar basert på SSB Statistikkbanken

19 19 Manglar bergensarane rom for familieauke? Netto utflytting frå Bergen dei to siste åra betyr at det som var av folkevekst i byen kom frå fødselsoverskot. Bergen veks altså på grunn av barnefødslar, men mange familiar med små barn blir ikkje verande i byen: Figur 5.2 viser nettoflytting for perioden etter eittårig alder til Bergen og regionane rundt. Her ser ein at nettoflyttinga inn til regionane rundt Bergen er størst dei tre første leveåra, og nettoflyttinga ut av Bergen er størst for eitt- til treåringar, og stor heile perioden fram til skulestart. Av dei barna mellom 0 og 5 år som flytta til Bergen mellom og , kom 38 % frå utlandet, 13 % frå Vest, 7 % frå Oslo, 6 % frå Nordhordland, 4 % frå Bjørnefjorden og 2 % frå Osterfjorden. Motsett veg flytta barn frå Bergen i same periode. Av desse flytta 20 % til Vest, 17 % til utlandet, 9 % til Bjørnefjorden, 8 % til Nordhordland, 4 % til Oslo, og 2 % til Osterfjorden). Fordi barn svært sjeldan flyttar åleine (anna enn mellom føresette), er dette uttrykk for kvar barnefamiliane flyttar. Når det er netto utflytting frå Bergen, og Bergen berre veks som følgje av fødselsoverskot, skulle ein kanskje vente at totaltalet hushald søkk mens talet hushald med små barn aukar. Det er ikkje tilfelle. Frå 2014 til 2017 vaks talet familiar i Bergen i alt med hushald, mens talet småbarnsfamiliar sokk med 389 hushald. I tal personar utgjer dette netto småbarn og 735 foreldre, samt eit ukjent tal store og vaksne barn i dei same hushalda år 1 år 2 år 3 år 4 år 5 år 6 år 7 år 8 år 9 år 10 år 11 år 12 år 13 år 14 år 15 år Bergen Vest Bjørnefjorden Nordhordland Osterfjorden Figur 5.2: Figuren viser nettoflytting etter ettårig alder i sum av åra 2014, 2015 og 2016, for Bergen og regionane rundt. Kjelde: SSB via PANDA Utflyttinga av småbarnsfamiliar er ei av fleire endringar som medfører eit skifte i hushaldssamansettinga. Andre endringar er aldring, skilsmisser og flytting av einslege og par utan barn. I perioden 2014 til 2017 var det berre Osterfjorden av regionane i fylket som hadde auke i småbarnfamiliar sin del av hushalda. Sjølv dei regionane med stor nettotilflytting av barn har fått redusert del barnefamiliar i møte med andre demografiske endringar. Det byggjast mest i Bergen Bergen har nesten 54 % av befolkninga i fylket, men hadde netto utflytting i 2016 og 2017, og dermed ein folkevekst som var mindre enn storleiken på byen skulle tilseie. I 2016 hadde Bergen 34 % av folkeveksten i fylket, og i 2017 hadde byen 48 % av folkeveksten. I 2016 hadde Bergen 43 % av auken i hushald i fylket. Det blir for tida bygd mest i Bergen. For andre år på rad blei det i 2017 sett i gang så vidt fleire bustader i Bergen enn i resten av fylket (1 679 mot 1 656). Igangsettinga varierer meir frå år til år i Bergen enn den gjer i resten av fylket. Ser vi bort frå 2010 og 2011, ligg igangsettinga i Hordaland utanom Bergen nokså stabilt mellom og bustader per år. For fylket samla, ligg igangsettinga mellom og per år.

20 20 Igangsettinga av nye bustader går litt ned, men aukar i Sunnhordland og Vest Både for Bergen og for fylket samla gjekk igangsettinga av nye bustader ned frå 2016 til I Bergen gjekk den ned med 13 %, mens den i fylket gjekk ned med 4 %. Størst nedgang var det i Hardanger med 29 %, Bjørnefjorden med 49 % og Voss med 70 %. Av regionane var det berre Vest (+ 4 %) og Sunnhordland (+ 65 %) som hadde auke i igangsettinga. I tal blei det sett i gang 44 nye bustader i Osterfjorden, 54 på Voss, 78 i Hardanger, 150 i Bjørnefjorden, 223 i Nordhordland, 529 i Sunnhordland og 578 i Vest Figur 5.3: Igangsette bustader i Bergen og Hordaland utanom Bergen, Kjelde: SSB statistikkbanken Igangsette bustader Bergen Igangsette bustader Hordaland u/bergen Figur 5.4: Igangsette bustader i regionane i Hordaland utanom Bergen, Kjelde: SSB statistikkbanken Hardanger Voss Sunnhordland Bjørnefjorden Osterfjorden Vest Nordhordland I figur 5.3 og 5.4 har vi teke bort 770 bustader frå Sunnhordland i 2007, då det dette året blei igangsett (og ferdigstilt) eit uvanleg høgt tal hyblar knytt til Aker Stord.

21 21 Ein av ti bur i låginntektshushald Gjennomsnittleg 9,8 % av befolkninga i Hordaland bur i hushald med låg inntekt, målt etter EU60-skala (sjå forklaring tabell 5.1). Variasjonen er mellom 7 % i Askøy til 12,1 % i Ulvik. Seks kommunar har færre innbyggjarar med låginntekt i 2016 samanlikna med Blant dei kommunane som har hatt auke i tal innbyggarar med låginntekt, er det 10 kommunar som har hatt meir enn 1% auke på eitt år. I fylket er det større del barn enn vaksne som bur i låginntektshushald. Dette biletet stemmer i stor grad for kommunane også, men fire kommunar har lågare del barn, enn vaksne i låginntektshushald. Det er fem kommunar som har færre barn som veks opp i låginntektshushald i 2016 samanlikna med kommunar har hatt meir enn 1 % vekst i tal barn i låginnteksthushald. Snittet for barn i låginntekthushald i Hordaland er 10,8 %. Framleis nedgang i talet på eineforsørgarar I 2017 var det familiar med eineforsørgarar i Hordaland. Med unnatak av eitt år (frå ), auka talet eineforsørgarar i fylket kvart år frå Sidan då har tala gått jamt tilbake og det er i dag færre eineforsørgarfamiliar enn for fem år sidan. Bergen har den same trenden som fylket og har hatt tilbakegang kvart av dei siste ti åra. Talet familiar med eineforsørgjarar er redusert med i perioden, som tilsvarer ein nedgong på 18 %. Delen eineforsørgjarar har gått tilbake i alle regionane frå og med Vest har høgast del eineforsørgarar med 5,9 % av familiane. Bergen har lågast del med 4 %. Heile befolkninga 2016 Endring Unge 0-17 år Endring Hordaland 9,8 0,2 10,4 0,5 Bergen 10,7-0,1 10,8-0,1 Etne 9,7 1,4 8,8 1,0 Sveio 10,1 0,3 13,3 0,6 Bømlo 8,6-0,1 9,0-0,1 Stord 8,9 0,8 9,9 1,1 Fitjar 9,6 0,7 11,9 2,8 Tysnes 8,8 0,5 7,3 0,3 Kvinnherad 9,4 0,3 11,5 0,9 Jondal 9,9 2,3 9,9 2,7 Odda 10,2 1,9 13,8 5,8 Ullensvang 10-0,3 12,1 0,9 Eidfjord 7,1-0,9 7,8-2,9 Ulvik 12,1 2,6 17,4 6,0 Granvin 9,3-0,8 11,9-5,0 Voss 9,6 0,3 11,5 1,3 Kvam 9 0,3 10,2 0,6 Fusa 9 0,2 9,8 1,7 Samnanger 7,8 0 6,4-1,6 Os 8,6 0,4 9,9 1,0 Heile befolkninga 2016 Endring Unge 0-17 år Endring Austevoll 6,9 0,1 6,6 0,5 Sund 9,4 0,8 11,3 0,9 Fjell 7,3-0,1 8,0 0,0 Askøy 7 0,2 8,0 0,5 Vaksdal 11,8 1,9 15,2 2,3 Modalen 9,5 2,4.... Osterøy 9,6 1,6 11,4 2,8 Meland 8,1 0,9 9,4 1,1 Øygarden 8,8 0,3 10,8 0,1 Radøy 10,2 1,5 12,2 2,7 Lindås 8,6 0,5 10,5 1,3 Austrheim 10 1,5 11,2 2,4 Fedje 10,9 1,4 18,1 6,0 Masfjorden 8,2 0,6 10,4 2,6 Tabell 5.1: Delen vaksne og barn i låginntektshushald (målt etter EU60 skala, 60 % av medianinntekt) i Hordaland 2016 og endringa frå Prosent. Kjelde: SSB Statistikkbanken

22 22 Mindre bustadbehov framover På grunn av dei endra befolkningsframskrivingane ser det ut til å vere behov for færre bustader framover enn kva vi tidlegare har trudd. Med utgangspunkt i siste befolkningsframskriving ser vi no berre behov for 1700 fleire bustader per år fram til Samla for fylket ventar vi eit behov for fleire bustader i 2045 enn det vi har berekna at det er behov for i 2018 (tabell 5.2. For Bergen ventar vi eit behov for bustader, og for Vest (Askøy, Fjell, Sund, Øygarden) eit behov for knappe bustader. Hardanger er den einaste regionen der vi ventar eit mindre bustadbehov enn i dag, med færre bustader. Størst bustadbehov vil det vere for åleinebuande og par utan barn. Talet barnefamiliar i fylket er venta å halde seg konstant (tabell 5.3). 7,5 Hordaland 6,5 5,5 4,5 3,5 2,5 1, Sunnhordland Hardanger Voss Bjørnefjorden Bergen Vest Osterfjorden Nordhordland Figur 5.5: Del eineforsørgarar av alle familiar. Prosent. Kjelde: SSB Statistikkbanken. Tabell 5.2: Tabellen viser forventa auke i det totale bustadbehovet i perioden i fylket som heile og i regionane. Inkludert i bustadkonsumet er òg konsum av ubrukte bustader. Tala for 2018 er òg resultat av modellberekningar, og ikkje faktiske bustadtal. Bustadkonsumet etter alder og kjønn er halde konstant i framskrivinga. Alle endringar vil difor skuldast samansetninga av befolkninga. Kjelde: Hordaland fylkeskommune sine befolknings- og bustadprognosar Endring i tal Endring i prosent Sunnhordland % Hardanger % Voss % Bjørnefjorden % Bergen % Vest % Osterfjorden % Nordhordland % Hordaland %

23 23 Tabell 5.3: Tabellen viser forventa fordeling av hushald i Hordaland etter type, Kjelde: Hordaland fylkeskommune sine befolknings- og bustadprognosar Endring i tal Endring i prosent Åleinebuande % Par utan barn % Par med barn % Mor/far med barn % Einfamiliehushald med vaksne barn % Fleirfamiliehushald utan barn % Fleirfamiliehushald med barn % Sum Hordaland %

24 Agnes Mowinckels gate 5 Postboks Bergen Telefon: E-post: hfk@hfk.no Hordaland fylkeskommune har ansvar for å utvikle hordalandssamfunnet. Vi gir vidaregåande opplæring, tannhelsetenester og kollektivtransport til innbyggjarane i fylket. Vi har ansvar for vegsamband og legg til rette for verdiskaping, næringsutvikling, fritidsopplevingar og kultur. Som del av eit nasjonalt og globalt samfunn har vi ansvar for å ta vare på fortida, notida og framtida i Hordaland. Fylkestinget er øvste politiske organ i fylkeskommunen.