Fjordhesten - allsidig sjarmør -

Transkript

1 Fjordhesten - allsidig sjarmør -

2 Fjordhesten er både menneskevenn, arbeidskamerat og sportshest. Godt lynne, styrke og uthald kjenneteiknar rasen, og er med på å gjere fjordhesten til ein stabil og god hest til mange formål. Som ei uunnverleg arbeidskraft var fjordhesten med på å legge livsgrunnlaget for folk rundt om i Norge i eldre tid. Med sin nette, sterke kropp og stødige ganglag tok han seg lett fram i vanskeleg terreng. I tillegg til arbeidet på markene og i skogen var han også ein trufast kløvhest når folket skulle til fjells. Fjordhesten har lange tradisjonar som skysshest i turistverksemd, noko han framleis blir brukt til mange stader i landet. Tradisjon og trend I dag blir fjordhesten brukt til det meste: til fritidsaktivitetar og sportsgreiner som dressur- og sprangridning, konkurransekøyring og voltige. I tillegg blir han nokre stader framleis brukt på tradisjonelt vis, til gards- og skogsarbeid. Sist, men ikkje minst, er fjordhesten ein god rideskulehest og mykje brukt i terapiriding. Ivrige forkjemparar for rasen har gjennom tidene greidd å halde han fri for kryssingsblod. Med målretta og systematisk avlsarbeid har den sjarmerande fjordhesten halde på særpreget. 2

3 Mange ønskjer å ha fjordhest på garden fordi han er ein naturleg del av gardslivet, no til dags like mykje for trivsel som for nytte. Andre har fjordhesten som fritidssyssel, som turkamerat og ridehest i skog og fjell, eller framfor sleden på stemningsfulle kanefarter om vinteren. Fritid og familieliv Unge jenter og gutar har gjerne fjordhesten som sin første ride- eller køyrehest, og fjordhesten vert på denne måten ofte ein rekrutteringshest for hestesporten. Sjølv om fjordhesten ikkje er så stor, er han sterkbygd og hardfør. Ein vaksen hest kan like gjerne bere vaksne som barn på ryggen. Han er nøysam og lett i kosten, og har generelt god helse. Det gode lynnet er kjenneteikn for rasen, og er med på å gjere fjordhesten til ein populær familiehest. 3

4 Sport og konkurransar Fjordhesten trivst når han får vere i aktivitet. Den kvikke, moderne fjordhesten har funne sin plass på nye bruksområde og i ulike sportsgreiner. Fjordhesten har ei spennande framtid på konkurransebaner i inn- og utland. NM for Fjordhest Sidan 1986, då NM for Fjordhest vart arrangert for første gong, har meisterskapen vore ein årviss tradisjon i fjordhest-norge. NM for Fjordhest er noko rytterar og kuskar over heile landet ser fram til kvar sommar. Arrangementet går på omgang rundt om i Norge. I NM blir det konkurrert i greiner som presisjons- og maratonkøyring, dressur- og sprangriding i tillegg til mange andre aktivitetar. I denne meisterskapen er det dei særmerkte allsidige eigenskapane til fjordhesten som vert vekta tyngst, i eit samanlagtresultat etter ulike øvingar i ride- og køyregreinene. Nordisk Meisterskap for Fjordhest Også utanfor Norge er fjordhesten ein svært populær brukshest. Norge, Sverige, Danmark og Finland samarbeider om det storslagne Nordisk Meisterskap for Fjordhest som vert avvikla anna kvart år, etter tur i dei nordiske landa. 4

5 Fjordhestar i andre land Fjordhestar kan ein finne i mange land, og dei stammar alle frå norske fjordhestar. Norge vert rekna som opphavslandet til fjordhesten. Mange avlarar i utlandet vil helst kjøpe fjordhestar direkte frå Norge. Avlsorganisasjonane i dei andre landa fylgjer no retningslinene i den norske Avlsplanen for fjordhest. Det er utvikla ei internasjonal dommarhandbok for dømming av fjordhestar. Handboka er forma ut frå den norske avlsplanen. Andre internasjonale handbøker for fjordhest vil kome til etterkvart. samarbeider med fjordhestorganisasjonane i andre land gjennom samarbeidsorganet Fjord Horse International (FHI). Samarbeidet skjer gjennom utstillingar, utveksling av dommarar, kurs og konferansar. Ein kan halde seg oppdatert om den internasjonale fjordhesten på internettstaden 5

6 Hingstutstillinga for Fjordhest finn stad på Nordfjordeid kvart år. Det er her unge, topptrente 3-årshingstar vert viste fram og kåra for avl ut frå eksteriørvurdering og godkjende bruksprøver. 4-år gamle, tidlegare kåra hingstar vert kalla inn til Utvida bruksprøver for Fjordhingst. Her vert alle hingstane testa i bruk over tid; ulike former for riding, køyring, laushopping og lynne er blant eigenskapane som vert vurderte. Berre dei hingstane som består den utvida bruksprøva kan bli premierte og såleis halde fram i avlen. Eldre, premierte hingstar vert også kalla inn til utstilling når dei er åtte år, for å få avlsverdien vurdert på nytt ut frå eksteriør og resultat dei har oppnådd i avlen. Utstillingar og skue Hoppeutstillingar vert kvart år arrangert ulike stader i landet. Hopper med og utan føl frå 3 år og oppover må avlegge godkjent køyreprøve før dei kan premierast. Det hender at det vert stilt hopper med avkomsgrupper. Då har hoppa avla mange gode avkom som blir vurderte samla. Hoppa kan oppnå eigen avkomspremie i tillegg til individpremien. Hingstar kan også møte med avkomsgruppe. Unghestskue rundt om i landet er eit sikkert vårteikn. Toårige unghingstar og to- og treårige hopper blir viste fram, og vert vurderte ut frå eksteriør og rørsler. Åringar kan også møte, men då i uoffisielle klasser. Døming av unghestane er ei førebels vurdering av dyret si utvikling fram mot vaksen alder. 6

7 Slik kjenner vi fjordhesten 7

8 er ein avls- og brukarorganisasjon som vart stifta i har det nasjonale og internasjonale ansvaret for å ta vare på fjordhesten som rase. Dette blir gjort gjennom å sørge for at fjordhesten vert halden reinrasa og frisk stimulere til at fjordhesten vert brukt til allsidige føremål medverke til eit tenleg og planfast avlsarbeid representere fjordhestinteressene ovanfor styresmakter, samarbeidspartar og organisasjonar hjelpe til med kjøp og sal av fjordhest i inn- og utland Fjordhest-Norge er delt inn i lokallag, som er organiserte i distriktsog fylkeslag. Avl og bruk legg føringane for avlen, gjennom Avlsplan for Fjordhest. Det praktiske avlsarbeidet vert gjort gjennom lokal-, distriktsog fylkeslaga. Mange distriktsog fylkeslag har eigne eller innleigde avlshingstar til disposisjon. Hovudvekta av bruk av fjordhest skjer også på lokal- og fylkesplan. I distrikta blir det arrangert utstillingar og unghestsjå, det blir halde treningar og konkurransar i ulike greiner, fleire lag skriv eigne medlemsblad og har faste medlemsmøte m.m. Lokal-, distriktsog fylkeslaga er viktige støttespelarar for både når det gjeld avls- og bruksarbeid. Norsk Fjordhestsenter er lokalisert på Nordfjordeid, som også på folkemunne vert kalla Fjordhestens Mekka. Fjordhestsenteret er ein av dei største brukarane av fjordhest i Norge. I tillegg til jamn kursaktivitet og lokale aktørar som fjordhestlag og ride- og køyreklubbar, har Fjordane Folkehøgskule ei eiga hestelinje som står for mykje av aktiviteten ved senteret. Turisme- og reiseliv er også ein viktig del av aktiviteten ved Norsk Fjordhestsenter. I tillegg vert den årvisse Utvida bruksprøver for Fjordhingst avvikla ved Norsk Fjordhestsenter på vårparten. Norsk Hestesenter ligg vakkert til på Starum ved Gjøvik. Norsk Hestesenter har det overordna ansvaret for å ivareta alle dei norske hesterasane. Senteret har opparbeidd ein brei hestefagleg kompetanse, og tilbyr variert utdanning innan ulike hestefag i Norge. 8

9 Medlemsbladet Fjordhesten Fjordhesten er sitt medlemsblad. Fjordhesten kjem ut fleire gonger i året, og inneheld variert stoff for medlemmar i alle aldersgrupper. Her finn du aktuelt stoff frå inn- og utland, reportasjar frå utstillingar, konkurransar og andre arrangement, engasjerande debatt-innlegg, veterinærspalte, eigne barnesider, ulike faste spalter med meir. Medlemmar kan også annonsere gratis på Hestebørsen. på nett er sine nettsider. Her finn du aktivitetskalendar for året, resultat frå utstillingar og konkurransar, reportasjar frå media og frå medlemsbladet i tillegg til eiga side for annonsering av hest og utstyr. Du finn også generell og spesiell informasjon om fjordhesten, om avl og bruk, samt statuttar for NM for Fjordhest. 9

10 Fargar og urteikn Mange som møter fjordhesten første gongen blir begeistra av den spesielle fargen, som gjerne blir kalla viltfarge, eller meir kjent, blakk. Vi har fem variantar av den blakke fargen. I dag er fjordhesten ein av dei få rasane i verda som har greidd å halde dei opprinnelege fargevariantane reine, og som framleis har dei primitive urteikna. Hårlaget varierer frå svært lys til mørk gyllenbrun Svart eller mørk brun midtstol Svart eller mørk brun og kvit lugg, hale og hovskjegg Brun ål Rødgyllent hårlag som kan variere frå lys til mørkare rødleg Lys eller mørk rødleg midtstol Lys rødleg mot kvit lugg, hale og hovskjegg Brun ål Tilnærma kvitt hårlag Svart eller mørk grå midtstol Svart eller mørk grå og kvit lugg, hale og hovskjegg Brun ål Lyst kremgult mot gulaktig hårlag Lys eller gulaktig midtstol Lys mot kvit lugg, hale og hovskjegg Særs lys brun eller gul ål Frå heilt lys til mørkare grått hårlag, ofte med mørkt grått muleparti Svart midtstol Svart og kvit lugg, hale og hovskjegg Svart eller mørk brun ål 10

11 Fargekart for fjordhest Cremello Fargekartet viser kva farge som kan bli resultatet av ulike fargekombinasjonar. F.eks. gir ei paring mellom eit brunblakt og eit rødblakt individ anten brunblakt, rødblakt eller grått avkom. Perlino og vart tidlegare kalla albino eller pseudoalbino. Eit slikt individ manglar kroppsfarge (er kvit), og har lys blå iris. Auga toler ikkje sterkt lys. Ein advarer difor mot å pare saman individ med fargar som kan gi dette resultatet. Fargen er ikkje godkjend fjordhestfarge, og slike individ kan ikkje kårast/premierast. To av dei fire ulike genotypane av grått har eit gen som kan gi perlino eller. Er foreldra brun- eller rødblakke, er det ingen fare ved å pare saman grå hestar. Utarbeidd av Tor Nestaas 11

12 Ord og uttrykk Dei primitive urteikna til fjordhesten Midtstol: Den mørke stripa i midten av mana Ål: Stripa langs ryggrada frå manke til halefeste Halefjør: Mørkt midtparti i halen Sebrastriper: Mørke, tverrgåande striper på beina Grep: Mørk stripe tvers over manken Njålsmerke: Liten, mørk brun eller svart flekk i hårlaget på kjeven Mørke øyretippar: Same farge som dei andre urteikna Andre teikn enn desse er uønskte på fjordhesten. Innmelding Ja, eg ønskjer å bli medlem i! Namn:... Adresse:... Fødselsdato:... Send blanketten til: Myroldhaug 6770 Nordfjordeid Eller send ein e-post til post@fjordhest.no Meld deg inn i dag! Brosjyra er utarbeidd av v/anne-karin Løken i samarbeid med Ingvild N. Sveen og Thea Hjertuslot/Bondevennen, Foto: Anne-Karin Løken, Ingvild N. Sveen, Tor Nestaas, Susanna Villikka, Kjersti Eikemo, Jorunn Alme, Ingeborg Bjelland, Anne M. Krogh, Knutsen Fjord Farm og boka Fjordhesten (1986). Trykk: Dahles Offset a/s