HØYRINGSUTTALE - TIL FORSKRIFT SOM GJENNOMFØRER EUROVIGNETTDIREKTIV 2006/38/EF I NORSK RETT

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Samferdselsavdelinga Arkivsak Arkivnr. 833 Saksh. Midtgård, Bjørn Inge Saksgang Samferdselsutvalet Fylkesutvalet Møtedato HØYRINGSUTTALE - TIL FORSKRIFT SOM GJENNOMFØRER EUROVIGNETTDIREKTIV 2006/38/EF I NORSK RETT SAMANDRAG Statens vegvesen Vegdirektoratet har på vegne av Samferdselsdepartementet sendt ut forslag til forskrift som gjennomfører «Europaparlamentets rådsdirektiv 2006/38/EF av 17. mai 2006 om endring av direktiv 1999/62/EF om avgifter på tunge godskjøretøy for bruk av visse typer infrastruktur (Eurovignettdirektivet)» i norsk rett, på høyring. Ein legg opp til at «Forskrift om innkreving av bompenger frå tunge godskjøretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg» skal erstatta «Forskrift om innkreving av bompenger i visse tilfelle». Høyringsfristen er , men fylkesrådmannen har fått utsett frist til etter møtet i fylkesutvalet 25.april Fylkesrådmannen stør intensjonane i «Forskrift om innkreving av bompengar frå tunge godskjøretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg», om ikkje- diskriminering mellom internasjonale transportørar, enklare avvikling av internasjonal transport og at takstnivået for bompengar skal gjensepegla kostnadane tungtransporten påfører samfunnet. Primært bør bompengeregelverket her i landet suverent kunna fastsetjast av norske styresmakter, utan føringar frå EU. Sekundært er fylkesrådmannen nøgd med at den omforeinte «tilpasningsteksten» i praksis ikkje vil medføra store endringar for dei norske bompengeordningane. Eurovignettdirektivet legg opp til å miljødifferensiera bompengetakstane. Vegdirektoratet ser ikkje slik differensiering som aktuelt per i dag. Fylkesrådmannen viser til at Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune ønskjer å innføra miljødifferensierte bompengar i bomringen i Bergen (som ikkje er omfatta av Eurovignettdirektivet) ut frå omsynet til lokal luftkvalitet. Fylkesrådmannen meiner at Vegdirektoratet ut frå klimaomsyn og prinsippet om at forureinaren betalar også bør vurdera nærmare å innføra heimel for å miljødifferensiera bompengetakstane på TEN- T vegnettet og på andre vegar.

2 FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkesutvalet stør intensjonane i «Forskrift om innkreving av bompengar frå tunge godskjøretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg», om ikkje diskriminering mellom internasjonale transportørar, enklare avvikling av internasjonal transport. 2. Fylkesutvalet meiner primært at bompengregelverket her i landet suverent må kunna fastsetjast av norske styresmakter, utan føringar frå EU. Sekundært er fylkesutvalet nøgd med at den omforeinte «tilpasningsteksten» i praksis ikkje vil medføra store endringar for dei norske bompengeordningane. 3. Fylkesutvalet viser til at Eurovignettdirektivet legg opp til å miljødifferensiera bompengetakstane. Ut frå klimaomsyn og prinsippet om at forureinaren betalar bør Vegdirektoratet vurdera nærmare å innføra heimel for å kunna miljødifferensiera bompengetakstane på TEN- T vegnettet og på andre vegar. Rune Haugsdal Fylkesrådmann Thorbjørn Aarethun Konst. samferdselssjef Vedlegg: 1. Høyringsbrev med høyringsnotat frå Vegdirektoratet, datert

3 FYLKESRÅDMANNEN, : Bakgrunn Statens vegvesen Vegdirektoratet har på vegne av Samferdselsdepartementet sendt ut forslag til forskrift som gjennomfører «Europaparlamentets rådsdirektiv 2006/38/EF av 17. mai 2006 om endring av direktiv 1999/62/EF om avgifter på tunge godskjøretøy for bruk av visse typer infrastruktur (Eurovignettdirektivet)» i norsk rett, på høyring. Ein legg opp til at «Forskrift om innkreving av bompenger frå tunge godskjøretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg» skal erstatta «Forskrift om innkreving av bompenger i visse tilfelle». Høyringsfristen er , men fylkesrådmannen har fått utsett frist til etter møtet i fylkesutvalet 25.april Om Eurovignettdirektivet Bakgrunnen for Eurovignettdirektivet er eit ynske om å regulera utviklinga av vegavgiftspolitikken i Europa. Medlemstatane si innkreving av avgifter for bruk av infrastruktur skal harmoniserast for å sikra ei enklare avvikling av den internasjonale transporten og like konkurranseforhold mellom operatørane i EU. Geografisk verkeområde Direktivet gjeld i utgangspunktet berre for TEN-T vegnettet. Men også innkreving av bompengar på øvrig vegnett må skje utan diskriminering av internasjonal transport eller annan konkurransevriding. Dei norske vegstrekningane som i dag inngår i TEN-T vegnettet er: E6 Svinesund (grense Sverige) - Oslo - Trondheim - Fauske - Kirkenes E18 Ørje (grense Sverige) - Oslo - Kristiansand E39 Kristiansand - Bergen - Ålesund - Trondheim E16 Sandvika - Bergen E14 Stjørdal (kryss E6) - Storlien (grense Sverige) E10 Nygård (kryss E6) - Bjørnfjell (grense Sverige) E75 Russeskaret - Utsjoki (grense Finland) E105 Bjørkheim - Storskog (grense Russland) Rv 23 Lier - Drøbak - Vassum. I Hordaland er det berre riksvegane E16 og E39 som er ein del av TEN-T nettet. Vegar i byområde er heller ikkje omfatta av direktivet, sjølv om innkrevingspunkta kan vera på TEN-T vegnettet (t.d. i bomringen i Bergen). Køyretøy Direktivet gjeld godskøyretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg. Rabattar Sjå forslaget til forskrift med «tilpasningstekst» lenger nede. Differensiering av avgifter Direktivet opnar opp for å differensiera bompengar etter utsleppsklasse (EURO klasse) og tidspunkt (tid på døgnet, type dag, årstid). Det er lagt opp til ei obligatorisk differensiering etter utsleppsskategori (EURO klassar) seinast frå Men medlemslanda kan få unnatak frå kravet om differensiering dersom: 1) Det skadar samanhengen i bompengesystemet i landet. 2) Ikkje er teknisk gjenomførbart. 3) Det fører til at dei forureinande køyretøya nyttar anna vegnett, med fare for trafikktryggleik og folkehelse. Vegdirektoratet ønskjer ikkje å innføra ei slik differensiering no, med grunngjeving i punkt 2 ovanfor: «Utfordringene ved å innføre en slik differensiering er primært knyttet til muligheten for å knytte riktig utslippsklasse til hvert enkelt kjøretøy, samt å forsikre seg mot feil og misbruk. På det 3

4 nåværende tidspunkt vil dette skape store ulemper for trafikantene, samt mer administrasjon og kontroll for bompengeselskapene. Vegdirektoratet vurderer derfor at de økonomiske og administrative kostnadene i dag er for store til at en slik differensiering er aktuell. Det understrekes allikevel at miljødifferensiering av takster er et potensielt viktig virkemiddel for å gjøre transportsektoren mer miljøvennlig. Kommende teknologiske løsninger for det norske bompengesystemet vil i større grad være tilpasset den utviklingen som skjer i Europa. Miljødifferensiering av takster vil derfor kunne bli lettere å gjennomføre i framtiden.» Rapporteringsplikt Noreg må rapportera til ESA om alle nye og endra bompengeordningar på TEN-T vegnettet. Rapporteringa skal skje i høve til prinsippa i vedlegg 3 i direktivet og omhandlar - Definisjon av bompengeprosjektet (kva prosjekt, kva køyretøy er omfatta av ordninga?) - Infrastrukturkostnader - Innkrevingskostnader Betalingsordningar Landa skal samarbeida om ordningar som gjer det mogleg å betala bompengar heile døgnet og bruka alle ordinære betalingsmiddel. Forslag til forskrift Kort sagt handlar forslaget til forskrift om at maksimal rabatt på bompengetakst for tunge køyretøy på TEN T vegnettetet ikkje må overstiga 13 % og at bompengeinntektene ikkje må overstiga kostnadane ved infrastrukturen: «1. Denne forskriften får anvendelse for innkreving av bompenger fra godskjøretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg på TEN-T veger og motorveger med unntak av slike veger i byområder. Med TEN-T veg menes vegnettet som definert i vedtak 1692/96/EF av 23. juli 1996 om fellesskapsretningslinjer for utvikling av et transeuropeisk transportnett vedlegg I avsnitt 2 og illustrert med kart eller beskrevet i vedlegg II til vedtaket. 2. Det skal ved innkreving av bompenger ikke gjøres forskjell mellom transportører pga. nasjonalitet, lastens opprinnelse eller bestemmelsessted, eller kjøretøyets registreringssted. En bompengeordning skal være slik innrettet at flyten i trafikken forstyrres minst mulig. Bompengeordningen skal ikke være av vesentlig ulempe for sporadiske brukere av vegnettet. 3. Rabatter må ikke overstige 13 % av ordinær takst som betales av tilsvarende kjøretøy som ikke er berettiget til slik rabatt. For bompengeordninger i fylkene Østfold, Akershus, Hedmark, Oppland, Buskerud, Vestfold, Telemark og Aust-Agder som allerede er på plass innen 14. juli 2012, skal anvendelsen av rabatter utgjøre maksimalt 13 % av ordinær takst senest innen 31. desember For bompengeordninger i andre fylker enn de nevnt i annet ledd kan det gjeldende nivået for rabatter som allerede er på plass innen 14. juli 2012 fortsatt anvendes, forutsatt at andelen internasjonal tung godstrafikk er på under 30 %. Ved slike bompengeordninger som åpner for trafikk etter 14. juli 2012, kan rabatter overstige 13 % av ordinær takst, forutsatt at andelen internasjonal tung godstrafikk er på høyst 5 % og at nivået for slike rabatter berettiges av spesifikke omstendigheter, særlig ved broer eller tunneler som erstatning for ferge. 4. Bompengeinntektene skal ikke overstige kostnadene ved det aktuelle infrastrukturanlegg. Kostnader skal beregnes etter retningslinjene i Europaparlamentets og rådsdirektiv 2006/38/EF av 17. mai 2006 om endring av direktiv 1999/62/EF om avgifter på tunge godskjøretøy for bruk av visse typer infrastruktur, vedlegg III. 4

5 5. Vegdirektoratet skal minst 6 måneder før bompengeinnkrevingen starter rapportere til EFTA`s overvåkningsorgan ESA følgende: - de enhetsverdier og andre parameter som anvendes ved beregning av omkostningselementer, - opplysninger om de kjøretøyer som omfattes av innkrevingen og angivelse av den geografiske utstrekning av innkrevingen og hvor stor del av omkostningene som dekkes av bompengeinnkrevingen, - opplysninger om at det innføres bompenger på parallellstrekninger som trafikken kan ledes over på herunder en redegjørelse av den geografiske utstrekning av innkrevingen, hvilke kjøretøy som omfattes av ordningen, planlagte takster samt hvordan disse er fastsatt, og - rabatter ved den aktuelle bompengeordning.» Tilpasningstekst Noreg har fått ein «tilpasningstekst» til forslaget i forskrifta. 3 andre ledd i forslaget til forskrift er ein «tilpasningstekst» vedteke i EØS komiteen For bompengeordningar som allereie eksisterte per 14. juli 2012: Stad Unnatak frå maks 13 % rabatt mogleg 1. TEN-T vegar i Østfold, Akershus, Nei, berre fram til 31. desember 2014 Hedmark, Oppland, Buskerud, Vestfold, Telemark og Aust Agder. 2. TEN-T vegar i andre fylke Ja, føresett at andelen internasjonal tung godstrafikk i det aktuelle infrastrukturnettet er på under 30 %. 3. Vegar utanom TEN-T vegnettet Ja 4. Vegar i byområde Ja For bompengordningar som vert innført etter 14. juli 2012: Stad Unnatak frå maks 13 % rabatt mogleg 1. TEN-T vegar i Østfold, Akershus, Nei Hedmark, Oppland, Buskerud, Vestfold, Telemark og Aust Agder. 2. TEN-T vegar i andre fylke Ja, føresett at andelen internasjonal tung godstrafikk i det aktuelle infrastrukturnettet er på høgst 5 %, og at nivået for slike rabattar er berettiga ut frå spesifike omstende, særleg når det aktuelle infrastrukturnettet består av bruer og /eller tunnelar som erstatning for ferje. 3. Vegar utanom TEN-T vegnettet Ja 4. Vegar i byområde Ja For bompengeprosjekt på E16 og E39 i Hordaland inneber det at det framleis kan vera mogleg med meir enn 13 % rabatt, om den internasjonale tungtrafikken er låg nok, er ein del av vegnettet i eit byområde eller er ferjeavløysingsprosjekt. Det framgår ikkje av tilpasningsteksten korleis andelen internasjonal tungtrafikk på TEN-T vegnetett skal målast. Andelen internasjonal trafikk kan også endra seg i løpet av bompengeperioden, Det framgår ikkje av tilpasningsteksten om dette gjev grunnlag for å endra rabattsatsane. 1 Om EØS komiteen sjå: 5

6 Fylkesrådmannen sine merknader Fylkesrådmannen stør intensjonane i «Forskrift om innkreving av bompengar frå tunge godskjøretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg», om ikkje diskriminering mellom internasjonale transportørar, enklare avvikling av internasjonal transport og at takstnivået for bompengar skal gjensepegla kostnadane tungtransporten påfører samfunnet. Primært bør bompengeregelverket her i landet suverent kunna fastsetjast av norske styresmakter, utan føringar frå EU. Sekundært er fylkesrådmannen nøgd med at den omforeinte «tilpasningsteksten» i praksis ikkje vil medføra store endringar for dei norske bompengeordningane. Kombinerer ein lågare rabattar med lågare grunntakst, vil gjennomsnittstaksten bli den same, slik det er lagt opp til på E18 gjennom Aust Agder og E6 gjennom Østfold, der rabatten har vore 50 % og no vert sett ned til13 %. Innføring av obligatorisk betalingsbrikke i tunge køyretøy med tilhøyrande avtale med bompengeselskapa, vil motverka at lågare rabattar vil føra til at færre nyttar brikke. 2 Høg rabatt for tunge køyretøy har vore eit verkemiddel for å sikra låge transportkostnader i distrikta. Rabattane for tunge køyretøy i Noreg har ikkje vore utforma for å internalisera kostnadane tungtransporten påfører samfunnet. Eurovignettdirektivet legg opp til å miljødifferensiera bompengetakstane. Vegdirektoratet ser ikkje slik differensiering som aktuelt per i dag. Fylkesrådmannen viser til at Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune ønskjer å innføra miljødifferensierte bompengar i bomringen i Bergen (som ikkje er omfatta av Eurovignettdirektivet) ut frå omsynet til lokal luftkvalitet. Fylkesrådmannen meiner at Vegdirektoratet ut frå klimaomsyn og prinsippet om at forureinaren betalar også bør vurdera næmare å innføra heimel for å miljødifferensiera bompengetakstane på TEN- T vegnettet og på andre vegar. På sikt vil det også bli teknisk mogleg å betala bompengar for vegbruken (utkøyrd distanse) og ikkje berre for punktpasseringa. Forslaget til «Forskrift om innkreving av bompengar frå tunge godskjøretøy med tillatt totalvekt over 3500 kg» vil ikkje medføra endringar i eksisterande bompengeordningane på TEN-T vegane i Hordaland. Per i dag ligg det ikkje føre statistikk som syner talet på utanlandske tunge køyretøy på vegane. Statens vegvesen definerer tunge køyretøy i teljesamanheng som køyretøy over 5,5 meter. Vossapakko på E16 har ut frå denne definisjonen 17 % tungtrafikk (norsk og utanlandsk) og vil med grunnlag i «tilpasningsteksten» kunna ha høgare rabatt enn 13 %. Ein eventuell komande Nordhordlandspakke vil truleg fella inn under vegar i byområde, og vert heller ikkje omfatta av forskrifta. Det same vil truleg gjelda for E39 Svegatjørn Rådal. Det er meir sannsynleg at kravet om maks 13 % rabatt for tunge køyretøy vil gjelda for ei eventuell bompengefinansisering av ny trase for E39 mellom Stord og Bergen, då den internasjonale godstrafikken truleg vil overstiga 5 % grensa. 2 Sjå 6