Hordaland i tal. Fylkesstatistikk. Tema: Reiseliv

Transkript

1 Hordaland i tal Fylkesstatistikk Tema: Reiseliv 29

2

3 Hordaland i tal kjem ut to gongar året - ei utgåve om befolkningsutviklinga i juni og ei om næring, innovasjon og kompetanse i oktober. I tillegg gir vi ut temanummer som går djupare inn i eitt av satsingsområda for regional utvikling i Hordaland. Dette temanummeret omhandlar reiseliv. Vi tek her sikte på å gje eit oversyn over reiselivet i Hordaland - utviklingstrekk og nosituasjon - ved hjelp av tilgjengeleg statistikk. Storparten av informasjonen er offisiell statistikk frå Statistisk sentralbyrå og frå Statistikknett Reiseliv, som ei rekkje fylkeskommunar og regionar finansierer. Noko informasjon er henta frå surveyundersøkingar og noko er henta direkte frå reiselivsaktørane. Analyse, utgreiing og dokumentasjon, mars 29 Innhald Reiselivsproduksjon 4 Overnattingar i Noreg og Fjord Norge 5 Overnattingar i Hordaland 6 Overnattingar etter type 7 Overnattingar etter nasjonalitet 1 Sesongvariasjonar 15 Rompris og kapasitetsutnytting 17 Passasjertransport til Noreg frå utlandet 18 Innanlands passasjertransport 23 Reisemotiv 24 Utanlandsk turistkonsum 26 Konjunkturar og valuta 29 Fjord Norge i Europa 31 Kjelder og meir informasjon 33 3

4 Reiselivsproduksjon Reiselivet er ei samansett næring som omfattar deler av mange bransjar, der det nøyaktige omfanget er vanskeleg å definere og å måle. I tillegg til det direkte turistkonsumet, det vil seie utgiftene som turistane har til overnatting, transport, m.m., omfattar reiselivsproduksjonen indirekte produksjon, t.d. forsyningar til og vedlikehald av hotell og andre reiselivsbedrifter. Ikkje berre overnatting Andre varer og tenester, annan produksjon 28% Passasjertransport 39% Hotell- og restaurantverksemd 33% Målt i samla produksjonsverdi utgjer hotell- og restaurantverksemd rundt ein tredjedel av den samla reiselivsproduksjonen. Reiselivsrelatert transport kan, ikkje minst i Hordaland og på Vestlandet, stå for ein større andel enn det som er berekna for landet. Tidlegare berekningar har tyda på at transportandelen av reiselivsproduksjonen i reiselivet i Hordaland er på rundt 5 % Figuren viser berekna fordeling mellom hovudtypane av reiselivsproduksjon etter produksjonsverdi. Heile landet, 25. Kjelde: Statistisk sentralbyrå Ei krone turistkonsum gir 4 øre ringverknader i andre næringar Reiselivsprodukt: Overnattingstjenester 1,1 av dette hotell 8,4 Serveringstenester 14,6 Passasjertransporttenester 3, av dette transport m. jernbane og sporveg 1,9 av dette transport m. rutebil og drosje 4,1 av dette transport m. skip, ferge, innenriks 1,3 av dette transport m. skip, ferge, utenriks 4,1 av dette transport m. fly 18,6 Reisebyrå- og turoperatørtenester, bilutleige 11,3 Museum, turistrelaterte sportsaktivitetar etc. 2,7 Turistkonsum av andre varer og tenester: Matvarer, drikkevarer og tobakk 5,7 Klede og sko 1,2 Suvenirer, kart mv. 1,6 Transportutgifter ellers 8,6 Andre varer og tjenester 14,1 Turistkonsum elles 31,2 Turistkonsum i alt 1, Det er berekna ein produksjonsmultiplikator for reiselivet i Hordaland på 1,4 (SNF 23). Det inneber at for kvar krone i produksjonsverdi som er generert frå direkte turistkonsum av reiselivsprodukt vert det skapt ytterlegare etterspørsel av andre varer og tenester innan fylket til ein verdi av 4 øre. Tilsvarande tal for landet (SSB 25) er 1,6. Produksjonsverdien for reiselivet er altså turistkonsumet pluss desse ringverknadene. Kjelde: Statistisk sentralbyrå, SNF Tabellen viser kva som reknast å inngå i turistkonsumet (SSB) og korleis det fordeler seg på ulike typar. Førehandsbetalte utgifter og utgifter i Noreg. Heile landet. Tal for 25. 4

5 Overnattingar Omfanget og utviklinga av reiselivet vert vanlegvis målt ved tal for hotellovernattingar og eventuelt også campingovernattingar, sidan det er dette det finst detaljerte og oppdaterte tal for. Restaurant- og serveringsnæringane vert ofte rekna som reiselivsverksemd, men omfattar også ein lokal del som ikkje er mogleg å skilje ut i statistikken. Desse næringane vert derfor ikkje omtalt her. Overnattingar i Noreg og Fjord Norge Størst vekst i Fjord Norge Overnattinbar Indre Austland Oslofjord Sørlandet Fjord-Norge Midt-Norge Nord-Norge Figuren viser utviklinga i talet på overnattingar i landsdelsregionane. Hotell og camping. Reiselivs- Norge har dei siste åra vore prega av aukande overnattingsvolum. Dette gjeld det meste av landet, men i aller størst grad Fjord Norge og Oslofjordområdet og i litt mindre grad Midt-Norge og Sørlandet. Nord-Norge og Indre Austland har hatt ei tydeleg dårlegare utvikling enn dei andre landsdelane. Indre Austland (Hedmark, Oppland, Buskerud og Telemark) har hatt liten eller ingen vekst sidan 25, Denne regionen si tilsynelatande dårlegare utvikling har samanheng med den sterke vekta på vintersesongen, der utviklingsmønsteret er forskjellig frå Fjord- Norge og Oslofjordområdet. Kjelde: Statistikknett reiseliv Litt svakare vekst i Hordaland Overnattingar Landet Fjord Norge Hordaland = Fjord Norge Hordaland Landet Både Fjord Norge og Hordaland har sidan 25 hatt sterkare vekst i overnattingsvolum enn landsgjennomsnittet. Kjelde: Statistikknett reiseliv Figurane viser utviklinga i talet på overnattingar i Landet, Fjord Norge og Hordaland. Absolutte og relative tal, hotell og camping. 5

6 Overnattingar i Hordaland Størst vekst i Bergensområdet 14 23= Bergen Hardanger Nordhordland Osterfj/Bj.fjord, Sotra/Øygarden Sunnhordland Voss Figuren viser Relativ utvikling i overnattingsvolumet i reiselivsregionane i Hordaland. Hotell og camping. Veksten i overnattingstrafikken har først og fremst kome i Bergen og den samansette regionen Osterfj./Bj. fjord, Sotra/ Øygarden, der Bjørnefjorden i denne samanhengen utgjer den største delen. Fylket sine store fjordturismeregionar Hardanger og Voss har hatt ei ujamn utvikling. I 28 hadde Voss ein kraftig nedgang samtidig som Hardanger hadde ein god auke i trafikken. Voss sin sterke nedgang i 28 skuldast delvis at eitt hotell vart nedlagt og eitt var stengt deler av året. Regionen har over fleire år hatt nedgang i talet på britiske gjester, og talet på spanske turistar var særleg høgt i 26 og 27. Sunnhordland har hatt bra vekst frå 26 og Nordhordland i 28. Kjelde: Statistikknett reiseliv 6

7 Overnattingar etter type Hotellferie i Hordaland, camping i Sogn og Fjordane Figuren viser talet på overnattingar i Fjord Norge- fylka etter type. 28. Overnattingar Hotell - kurs/konf. Hotell - yrke Hotell - ferie/fritid Camping Rogaland Hordaland Sogn og Fjordane Møre og Romsdal Målt i talet på kommersielle overnattingar er Hordaland det største turismefylket i Fjord- Norge. Hotellovernattingar til ferie- og fritidsføremål er den relativt viktigaste overnattingstypen i Hordaland, medan hotellovernattingar til yrkesføremål er viktigast i Rogaland. Sogn og Fjordane er campingfylket, med nesten 1/3 av campingovernattingane på Vestlandet. Møre og Romsdal har relativt få ferie- og fritidsovernattingar. Kjelde: Statistikknett reiseliv Campinghytter mest vanlege campingform Hytte Sesongcamp Telt/Vogn Bobil Camping i alt Bergen Voss Hardanger Sunnhordland Osterfj./Bjørnefj./Sotra/ Øygarden Nordhordland Hordaland Landet Hordaland i % av landet 5,5 3,3 6,6 8, 5,2 Andel av camping, Hordaland 42,7 2,3 23,5 13,6 1, Tabellen viser fordelinga av dei ulike campingformene i Hordaland. Campingturisme har generelt mindre omfang i Hordaland enn i landet elles. Hytter er den mest vanlege overnattingsforma på campingplassane i Hordaland. I Nordhordland og Voss er sesongcamping den mest vanlege campingforma. Kjelde: Statistikknett reiseliv 7

8 Overnattingar etter type Sterk auke i overnattingar til yrkesføremål i Hordaland 8 199=1 199=1 199=1 Overnattingar Ferie, fritid 1992 Yrke Kurs, konferanse Camping Figurane viser utviklinga i dei ulike overnattingsformene i Fjord Norge fylka frå 199 (1998 for camping). Rogaland Hordaland Sogn og Fjordane Møre og Romsdal Rogaland hadde i og framleis i 28 - det lågaste talet på hotellovernattingar til ferie- og fritidsføremål i Fjord- Norge. Rogaland har likevel hatt den største veksten i denne typen overnattingar; særleg etter 2 har veksten vore stor. I dei tre andre fylka har utviklinga vore jamnare. Dei to største fylka - Hordaland og Sogn og Fjordane - hadde ein viss nedgang i nokre år frå , før volumet tok seg noko opp igjen frå ca. 23. Frå 27 til 28 hadde alle fylka ein nedgang i denne typen overnattingar, prosentvis minst i Hordaland og mest i Sogn og Fjordane. For hotellovernattingar til yrkesføremål har dei tre største fylka hatt ei nokolunde lik utvikling, med ein svært sterk vekst frå ca. 23. Sogn og Fjordane ser ut til å bli hengande meir og meir etter når det gjeld denne typen overnattingar. Frå 27 til 28 vart den sterke veksten i Rogaland avløyst av ein nedgang, medan volumet framleis auka i dei andre fylka. For hotellovernattingar til kurs- og konferanseføremål har Hordaland og Møre og Romsdal hatt ei nokså flat utvikling dei siste ti åra, medan Rogaland har hatt ein viss auke etter ca. 2. Også for denne typen overnattingar blir Sogn og Fjordane hengande etter, og har hatt ein nedgang på over 2 % sidan 199. Frå 27 til 28 har alle fylka hatt ein auke, særleg sterk i Møre og Romsdal. Talet på campingovernattingar har auka dei siste 5-6 åra og Sogn og Fjordane har i heile perioden hatt det største volumet av slike overnattingar. Rogaland har hatt ein særleg sterk auke i campingovernattingar dei siste tre åra, og passerte i 28 Hordaland. Det er grunn til å tru at den sterke auken i talet på utanlandske statsborgarar som arbeider i Norge har bidrege til auken i campingtrafikken. Teikn på dette er at ein stor og aukande del av campinggjestane kjem frå Polen og andre land der det også kjem mange arbeidarar frå, og at det har vore ein sterk auke i vintertrafikken på campingplassane, særleg i byane. Kjelde: Statistikknett reiseliv

9 Overnattingar etter type Yrkestrafikk viktigast i Bergen, ferieopphald og konferansar i dei andre regionane i fylket Overnattingar Hotell - kurs/ konf Hotell - yrke elles Hotell - ferie/ fritid Camping I Hordaland, som det einaste av Fjord Norge- fylka, er ferie- og fritidsopphald på hotell den mest vanlege overnattingsforma. Yrkesovernattingar utanom kurs- og konferanseopphald er nest viktigaste overnattingstype; ein stor del av desse er i Bergen. Ikkje uventa er camping mindre viktig i Bergen enn i fylket totalt, men utgjer likevel over 16 overnattingar. Oppdateringar Hardanger Hordaland Osterfj/ Bj.fjord/Ø-S Bergen Nordhordland Sunnhordland Voss Hotell - kurs/ konf Hotell - yrke elles Hotell - ferie/ fritid Camping Av reiselivsregionane elles i fylket er Hardanger klart størst, følgd av Voss. Overnattingsvolumet i desse regionane har ein omlag lik struktur, der ferie- og fritidsovernattingar på hotell er viktigast, følgt av kurs- og konferanseovernattingar. Camping og yrkesovernattingar på hotell har mindre betydning i desse regionane. Også i dei andre regionane er ferie- og fritidsovernattingar på hotell den viktigaste kategorien. Sunnhordland har relativt mange campingovernattingar, medan (i praksis) Bjørnefjorden har relativt mange yrkesovernattingar. Figuren viser fordelingar mellom type overnattingar i reiselivsregionane og fylket. 28. Kjelde: Statistikknett reiseliv Utlendingar på besøk: Flest overnattar hos slekt og venner Tabellen viser fordelinga mellom ulike overnattingsformer for utanlandske gjester som reiser ut frå Noreg med bil, turbuss, tog/ rutebuss og fly. 28. Gjestedøgn, % Reiseform I alt Bil/ferge Turbuss Tog/buss/fly Hotell Pensjonat, vandrarheim m.v Campinghytte Telt, bobil, bil m. campingvogn på campingpl Fri camping Leigd hytte Eigen eller lånt hytte Slekt og venner Hurtigruten Anna Sum Størstedelen av dei utanlandske besøkande til Noreg, 26 %, bur hos slekt og venner når vi ikkje tek omsyn til reiseform. Andelen er stabil for perioden Mellom dei som reiser med tog, rutebuss eller fly er andelen som bur hos slekt og venner heile 4 %. 81 % av dei som kjem med turbuss overnattar på hotell. Kjelde: TØI, Gjesteundersøkelsen 28 9

10 Overnattingar etter nasjonalitet Overnattingsgjester frå heile verda Tyskarane er dei som overnattar mest i Noreg, 45 % av tyske overnattingar er på campingplassar. Andre store campingnasjonar i Noreg er Nederland, Storbritannia, Sverige og Danmark. Kjelde: SSB Statistikkbanken Tabellen viser talet på overnattingar i Hordaland i 28 etter nasjonalitet, fordelt på hotell og camping. 28. Hotell Camping og hyttegrender Tal % Tal % Totalt Norge , , Tyskland , , Storbritannia , , Nederland , , Spania , , Frankrike , , Sverige , , Polen , , Danmark , , Russland , , Italia , , Sveits , , Belgia , ,5 7 9 Finland , , Litauen , , 6 26 Østerrike , , Tsjekkia , , Latvia , , Ukraina , , Estland , , Hellas ,9 18 3, Island , , Ungarn , , Portugal ,5 15 4, Irland , , Tyrkia ,5 9, Slovakia , , Liechtenstein ,3 9 1,7 534 Slovenia , ,4 54 Kypros ,7 23 7,3 314 Luxembourg 122 4, ,5 31 Malta ,6 9 7,4 122 Europa elles , , USA , , Canada , , Brasil ,8 56 1, Mexico ,2 6,8 772 Latin-Amerika elles , , Australia , , New Zealand , , Japan ,9 49, Kina ,6 94 1, Sør-Korea ,1 95 2, Asia elles , , Sør-Afrika , 3 6, 52 Afrika elles ,7 83 6, Utlandet , , Totalt , ,

11 Overnattingar etter nasjonalitet Sterkare vekst i norske enn i utanlandske overnattingar Figuren viser utviklinga for norske og utanlandske overnattingar i Hordaland. Hotell og camping. 1 4 Overnattingar Både utanlandske og norske overnattingar har vore aukande dei siste åra, sjølv om det var ein viss nedgang i utanlandske overnattingar i Norske Utanlandske Overnattingar Endring Endring Tal % Tal % Norske , ,7 Utanlandske , ,7 I alt , , For perioden var veksten litt sterkare i den norske enn i den utanlandske marknaden. I perioden 25-7 var det klart sterkare vekst av utanlandske overnattingar, men i 28 gjekk talet på utanlandske gjester ned samstundes som auken for norske overnattingar heldt fram med å auke. Kjelde: Statistikknett reiseliv Tabellen viser talet på norske og utanlandske overnattingar i 28 og endring sidan

12 Overnattingar etter nasjonalitet Framleis flest tyske overnattingsgjester Overnattingar Overnattingar Overnattingar Tyskland Storbritannia Nederland USA Polen Danmark Russland Italia Spania Frankrike Sverige Japan Den klart største utanlandsmarknaden for reiselivet i Hordaland er Tyskland, som har hatt ei relativ flat utvikling i perioden, men med ein liten auke etter 26. For den nest største marknaden Storbritannia vart ein periode med vekst avløyst av markert nedgang i 28. Også talet på nederlandske overnattingar auka i 27, men med ein liten nedgang i 28. Talet på amerikanske overnattingar har vore i nedgang sidan 24, noko som tildels har falle saman med låg dollarkurs. Den spanske marknaden var i sterk vekst frå 24 fram til 28, då det var ein markert nedgang. Italia har hatt ei liknande men mindre markert utvikling, medan talet på franske overnattingar har vore nokså stabilt. Talet på japanske gjester har vore stabilt, men med ein nedgåande tendens dei siste åra. Talet på danske overnattingar auka markert fram til 26, før det kom ein nedgang. Talet på russiske gjester har auka sterkt frå 26. Også talet på svenske overnattingar har auka markert frå 25. Den aller sterkaste veksten mellom dei 12 største nasjonalitetane i Hordaland har Polen, der talet på overnattingar er meir enn tidobla sidan 23. Figurane viser utviklinga i talet på overnattingar i Hordaland frå dei 12 største utanlandske nasjonalitetane (marknadene). Russland: Tal for 23 og 24 er estimert som same utvikling som hotellovernattingar for Europa elles/ Asia elles. Turisme eller arbeidsrelatert overnatting? Ein gjennomgang av den geografiske fordelinga av veksten på dei ulike marknadene i Fjord Norge gir nokre haldepunkt på i kva grad veksten skuldast meir turisme og i kva grad den er arbeidsrelatert. Arbeidsrelaterte overnattingar kan forekome t.d. ved at bedrifter leiger heile eller deler av eit hotell til sine tilsette i lågsesongen, men også ved at einskildarbeidstakarar i ein overgangsperiode bur på hotell eller campingplassar. Nasjonalitetar med stort innslag av slike overnattingar kan forventast å ha hatt sterkast i vekst i regionar med sterk vekst i næringslivet, som Bergen og Sunnhordland. Utanlandske arbeidstakarar kan også få besøk av slekt og vener frå heimlandet. Denne typen overnattingar reknast som turisme, men er også arbeidsrelatert. 12

13 Overnattingar etter nasjonalitet Ein stor del av den polske overnattingsveksten er arbeidsrelatert, knytt til dei mange polske arbeidarane i fylket innan industri og bygg og anlegg. Ein del av den svenske overnattingsveksten ser også ut til å vere arbeidsrelatert. Mange av svenskane arbeider i tenesteytande næringar, både i typiske turistregionar og i byane. Også når det gjeld tyske overnattingar kan ein auke i talet på tyske arbeidstakarar i fylket ha påverka statistikken. Det er lite som tyder på at auke i arbeidsrelaterte overnattingar har vesentleg betydning for utviklinga for russiske, nederlandske og sør- europeiske gjester. For å vurdere korvidt ein har lukkast i marknadsføringa av Hordaland/ Fjord Norge i dei ulike marknadene er det også nødvendig med informasjon om den generelle turisttrafikken frå desse landa. Når t.d. Fjord Norge har hatt ein sterk auke i trafikken frå Spania, kan ein ikkje utan vidare vite om dette betyr at regionen har trekt til seg særleg mange spanske gjester, eller om spanjolane faktisk har hatt ein like sterk eller sterkare vekst i høve til andre reisemål. Tilsvarande må t.d. stagnasjonen i tyske overnattingar vurderast opp mot den generelle utviklinga i turisttrafikken frå Tyskland. Kjelde: Statistikknett reiseliv, Hordaland fylkeskommune Sterk vekst frå Polen og Russland I alt Norske Utanlandske i alt Marknader med størst vekst Marknader med størst nedgang Største marknader 28 Bergen Hardanger Osterfj.-Bj. fjord, Ø-S Nordhordland Sunnhordland Voss Hordaland Fjord Norge Landet Overnattingar Endring frå 25, tal Endring frå 25, % 11,3 12,1 9,9 17,7 13,6-4,8 1,6 16,1 8,2 Overnattingar Endring frå 25, tal Endring frå 25, % 11, 1,7 11,9 15,1 13,6 6,4 11,1 16,4 9, Overnattingar Endring frå 25, tal Endring frå 25, % 11,8 13,8 1,8 27,2 13,4-23,8 9,7 15,6 6,2 Polen Nederland Storbritannia Tyskland Polen Russland Polen Polen Polen Sverige Russland USA Storbritannia Russland Polen Sverige Nederland Russland USA Kina Spania Kina Tyskland Storbritannia Storbritannia USA Danmark Kina Storbritannia Tyskland Frankrike USA USA Kina Tyskland Tyskland Tyskland Tyskland Tyskland Tyskland Storbritannia Tyskland Tyskland Tyskland Storbritannia Nederland Storbritannia Nederland Nederland Nederland Storbritannia Nederland Danmark USA Storbritannia Danmark Storbritannia Storbritannia Tyskland Nederland Storbritannia Sverige Spania Frankrike Nederland Danmark Polen Spania USA Sverige Nederland Tabellen viser utviklinga i talet på overnattingar i reiselivsregionane i Hordaland. Største marknader/ marknader med størst endring er nemnt etter storleik/ største endring. Både Russland og Polen har vore mellom dei mestveksande marknadene i tre hordalandsregionar, og også på landsbasis. Storbritannia har vore mellom dei mestveksande nasjonalitetane i to regionar i Hordaland men mellom dei med størst nedgang i Voss og Hardanger, noko som totalt sett gjer at det er den nasjonaliteten som har utvikla seg dårlegast i fylket. Kina er mellom nasjonalitetane med dårlegast utvikling i tre regionar i Hordaland, og også i Fjord Norge totalt. Kjelde: Statistikknett reiseliv 13

14 Overnattingar etter nasjonalitet Nye nasjonar i reiselivet For Litauen og Estland er sannsynlegvis mykje av veksten arbeidsrelaterte overnattingar, på linje med Polen. Dette kan også gjelde Slovakia og Ukraina. Oversjøiske land som Australia og Brasil har hatt ein bra vekst. Også frå Mexico og Latin- Amerika elles har det vore markert vekst, men voluma er små. For Europa elles viser statistikken ein vekst på ca. 12, og frå Asia elles ca På grunn av endringar og unøyaktigheiter i registreringane i statistikken er det uklart kor reell denne auken er. Kjelde: Statistikknett reiseliv Tabellen viser utviklinga i nokre av dei små nasjonale marknadene; dei fem landa med størst vekst og landet med størst nedgang. Rangert etter total endring (øverste tabell) og endring i % (nederste tabell). Hordaland. Overnattingar Endring Tal % Ukraina ,1 Kypros ,2 Brasil ,9 Litauen ,7 Slovakia ,3 Luxembourg ,5 Overnattingar Endring Tal % Litauen ,7 Ukraina ,1 Brasil ,9 Australia ,9 Estland ,9 Sveits , Sesongvariasjonar Lågare andel av overnattingane i sommarsesongen 14 Av klimamessige grunnar er turistsesongen i Hordaland og på Vestlandet tradisjonelt konsentrert til sommarsesongen. Dette gjer at mange reiselivsbedrifter er stengt eller har redusert kapasitet deler av året. Berre Voss har vinterturisme av noko omfang, i tillegg til Bergen der yrkestrafikken er stor også om vinteren. Ei sentral problemstilling i utvikling av reiselivet er derfor om det er mogleg å utvide sommarsesongen eller på andre måtar spreie trafikken meir over året. Både i Fjord- Norge og i landet finn ein stor del av hotellovernattingane stad i sommarsesongen. Hotellovernattingane i Fjord- Norge er i noko større grad konsentrert til sommarsesongen enn tilsvarande for heile landet. Sommarsesongen sin andel av totaltalet på overnattingar har gått litt ned frå starten på 9- talet. Ferie- og fritidsovernattingar er mykje meir konsentert til sommarsesongen - med ein topp i juli - enn totaltalet for overnattingar. Kjelde: SSB Statistikkbanken Figurane viser fordelinga av hotellovernattingar i Fjord Norge og landet over året, ferie- og fritidsovernattingar og alle overnattingar. Gjennomsnitt for to fireårsperiodar. Sommarsesong mai-sept. Januar=1 Januar= Månad Landet, alle FjordNorge, alle Landet, ferie og fritid FjordNorge, ferie og fritid Månad Landet, alle FjordNorge, alle Landet, ferie og fritid FjordNorge, ferie og fritid

15 Sesongvariasjonar Vintersesongen viktigare i Bergen og Voss Overnattingar Månad Bergen Hordaland Overnattingar Månad Hardanger Voss Overnattingar Månad Sunnhordland Bergen omland Figuren viser fordelinga av overnattingane over året, regionar i Hordaland. Bergen omland : Osterfjorden/ Bjørnefjord, Øygarden og Sotra, Nordhordland. Gjennomsnitt for Hotell og camping. Alle delane av fylket har ein topp i overnattingsvolumet i juli, mest markert i Hardanger. I Bergen og Voss betyr vintersesongen relativt meir. Overnattingane fordeler seg jamnare over året i Bergen, medan sommarsesongen og spesielt juli - august er meir dominerande i resten av fylket. Medan Hardanger har over dobbelt så stort overnattingsvolum i juli som Voss, har dei to regionane omlag likt volum om vinteren. Sunnhordland og Bergen omland har mykje det same mønsteret for sesongvariasjonar, men Sunnhordland har ein meir markert topp om sommaren. Kjelde: Statistikknett Reiseliv 15

16 Sesongvariasjonar Overnattingar til yrkesføremål fordeler seg jamnare over året Overnattingar Overnattingar Månad Hotell - Ferie/fritid Camping Månad Hotell - Kurs/konf. Hotell - Yrke elles Camping og ferie- og fritidsovernattingar på hotell har omlag dei same sesongvariasjonane; lågsesong om vinteren og høgsesong om sommaren, med ein markert topp i juli. For campingovernattingar er overnattingsvolumet meir enn 13 gongar høgare i juli enn i desember. Kurs/ konferanse og yrkesovernattingar fordeler seg på ein heilt annan måte over året enn ferie- og fritidsovernattingane. Kurs- og konferanseovernattingane er lågast i juli og desember, med den beste perioden om hausten. Yrkesovernattingane fordeler seg meir jamnt over året, med toppar i april - mai og september - november og aller lågast volum i desember. Kjelde: Statistikknett Reiseliv Figurane viser fordelinga av overnattingane over året etter type/ føremål. Hordaland. Gjennomsnitt for

17 Rompris og kapasitetsutnytting Betre inntening, men dårlegare kapasitetsutnytting for hotella Informasjon om talet på overnattingar og besøk gir viktig informasjon om utviklingstrekk i reiselivet og i kva grad ein lukkast med tilrettelegging og marknadsføring. Når det kjem til stykket er det likevel økonomien i reiselivsverksemda som er avgjerande, særleg på lang sikt. Tal som kan seie noko om inntening og lønsemd i reiselivsbedrifter er derfor av interesse. For overnattingsbedriftene kan informasjon om kapasitetsutnytting og inntekt per rom på ein enkel måte gi eit inntrykk av dette. Kr Inntekt per selde rom aukar i alle reiselivsregionane i Hordaland. Osterfjorden/ Bjørnefjorden har den beste innteninga per selde rom med over 1 2 kroner, deretter følgjer Nordhordland. Hotella i Bergen har i snitt om lag 91 kroner per rom, noko som er lågare enn både Oslo og Stavanger. Bergen Voss Osterfjorden/ Bjørnefjorden Hardanger Sunnhordland Sotra/ Øygarden Nordhordland Kapasitetsutnyttinga går samstundes ned frå 27-8 i dei tre største reiselivsregionane - Bergen, Voss og Hardanger - for året under eitt. Hardanger har den lågaste kapasitetsutnyttinga med 43 % I sommarsesongen (mai - aug) er det klart betre utnytting av romkapasiteten i alle regionane og spesielt i Hardanger. Voss, Osterfjorden/Bjørnefjorden og Hardanger har om lag lik kapasitetsutnytting om sommaren (65-66 %). Kr Bergen har den beste utnyttinga av romkapasiteten om sommaren av dei store byane i Noreg, med 88 %. Året sett under eitt har Oslo noko bedre utnytting av roma enn Bergen. 2 Oslo Kristiansand Stavanger Bergen Tromsø Losjiinntektene totalt aukar i alle regionane med unnatak for Voss. Figurane viser inntekter per selde rom ved hotella i reiselivsregionane i Hordaland og dei største byane i Noreg. Tal for Trondheim ikkje tilgjengelege. Kjelde: Statistikknett reiseliv Kapasitetsutnytting rom (%) Heile året Sommar Heile året Sommar Heile året Sommar Bergen 62,8 84, 72,3 89,7 71,9 87,8 Voss 45,1 56,6 51,7 67,3 5,2 66, Osterfjorden/ Bjørnefjorden 48,1 44,4 59,7 65,7 6,7 64,5 Hardanger 37,3 55,3 43, 63,8 42,7 64,6 Sunnhordland 32,2 33,1 43,5 5,1 48,6 49,5 Sotra/ Øygarden 34,8 38,7 41,7 51,7 51,2 55,5 Nordhordland 27, 29,2 37,6 4,4 45,1 5,7 Tabellen viser kapasitetsutnytting for hotellrom i sommarsesongen (mai - aug) og heile året. Reiselivsregionane i Hordaland og dei største byane i Noreg. Tal for Trondheim ikkje tilgjengelege. Oslo 61,6 67,8 76,6 82, 73,1 77,3 Kristiansand 51,1 69,9 62,6 78,8 68, 8,2 Stavanger 57,8 65,4 71,7 77,7 71,2 75,4 Tromsø 65,4 7, 72,3 8,3 68,7 77,4 17

18 Passasjertransport Fly, bil, evt. i kombinasjon med ferge, og dessutan cruiseskip, er dei viktigaste måtane utanlandske turistar kan kome til landet på. Flyet spelar ei avgjerande rolle i å bringe turistar til Noreg. Det har skjedd mykje innan flysektoren dei siste åra, med stor vekst i kortferiar og flyreiser med lavprisselskap. Lågare prisar og fleire direkteruter er sentrale faktorar i denne utviklinga Passasjertransport til Noreg frå utlandet Flest britiske flyturistar til Noreg Andelen utanlandske turistar som nyttar fly på norgesreisa har vore jamt aukande dei siste 1 åra, frå 14 % i 1995 til 31 % i 25 og 34 % i 27 (TØI 28). Frå 22 har talet på flyturistar meir enn dobla seg. Veksten i innkomande turismetrafikk med fly var på 11 % frå 25 til 27 ein auke frå 925 til 1,1 millionar. Trafikken fordeler seg på 65 % i sommarhalvåret (mai september) og 35 % i vinterhalvåret (oktober april). Utanlandske turistar er her definert som busette i utlandet som har ferie/ helgetur eller besøk av slekt/ venner som føremål med reisa, og med minst ei overnatting Endring 23-7, % Storbritannia ,2 USA ,3 Tyskland ,4 Danmark ,8 Sverige , Frankrike ,1 Nederland ,9 Spania ,9 Polen , Italia , Sveits ,7 Øvrige ,4 Totalt ,2 Tabellen viser innkomande turisme med fly til Noreg, 1 største marknader. Tal einskildreiser i 23, 25 og 27. Britane utgjer framleis den største gruppa som kjem til landet med fly, og dei fordeler seg nokolunde jamt over sommar- og vintersesongen, med ei lita overvekt av besøkjande om sommaren. Britane avviker også noko frå gjennomsnittet med omsyn til lengda på reisene, som generelt er noko kortare enn gjennomsnittet. Først og fremst er langt færre britar på langferie i Noreg, medan nokre fleire er på kortare feriar med inntil fem overnattingar. Halvparten av britane reiser på slike kortferiar, medan gjennomsnittet for alle utanlandske turistar i Noreg er knapt 4 %. USA har hatt ein monaleg vekst i perioden Deira feriereiser utmerkar seg med ein langt høgare andel som er på lengre feriar i Noreg. 46 % av amerikanarane har 8-14 overnattingar og 31 % over 14 overnattingar. Amerikanarane sine feriereiser er også svært konsentrert til sommarmånadene, 8 % av reisene er i månadene mai til september. Dette står i motsetning til overnattingsstatistikken, der talet på amerikanske overnattingar har stagnert eller gått ned dei siste åra. Den mest nærliggande forklaringa er at amerikanarane sine opphald i Noreg er blitt kortare. Etter ein kraftig auke frå 23 til 25 har veksten frå Tyskland vore beskjeden fram til 27. Norwegian er største operatør mellom Noreg og Tyskland med ein marknadsandel på 32 %, følgd av SAS og Lufthansa med 27 og 2 %. Ryanair hadde 13 % av marknaden. Germanwings har lagt ned rutetilbodet mellom Noreg og Tyskland etter % av flyturistane frå Tyskland kjem inn over Oslo. To tredelar av dei tyske flyturistane kjem i sommarhalvåret, og dei fleste er på eit lengre opphald. Berre 2 % av tyskarane er på kortferie i Noreg (mindre enn tre overnattingar). Frankrike og Danmark har hatt betydeleg vekst dei seinare åra. I perioden 23 7 har turistreiser til Noreg frå Frankrike dobla seg, og var i 27 kome opp i 115. Norwegian står for halvparten av veksten dei siste to åra. I tillegg vel fleire å reise med Lufthansa via Tyskland. Frå land med høg arbeidsinnvandring utmerkar Polen seg. På to år er turisttilstrømminga med fly tredobla. I 27 var det 65 einskildreiser frå Polen til Noreg. 6 % av dei polske turistane kom for å besøke familie og venner. Også her er det Norwegian si satsing som har gjeve resultat. Når det gjeld trafikken frå Spania, som auka frå 5 i 25 til 85 i 27, har Ryanair si rute frå Madrid til Torp betydd mykje. Kvar tredje ferierande spanjol som kjem til Noreg med fly, nyttar denne ruta. Kjelde: TØI- rapport 947/ 27 Reisevaner på fly 18

19 Passasjertransport til Noreg frå utlandet Sterk auke i ruteflyging til/frå utlandet Tal passasjerar STAVANGER, Sola TRONDHEIM, Værnes BERGEN, Flesland TROMSØ Figuren viser passasjertalet (ankomst/avreise) til/ frå store lufthamner (minus Gardemoen) - ruteflyging frå utlandet. Ved dei store lufthamnene i Noreg har ruteflyginga frå utlandet auka kraftig i perioden Omlag 1,1 millionar passasjerar reiste over Bergen lufthamn i 28. Dette er ein auke på over 9 % samanlikna med 23. Auken var spesielt stor frå 25 til 26, men også frå 27 til 28 har det vore ein monaleg auke. Stavanger lufthamn har mykje den same utviklinga. Her har veksten vore på om lag 71 % i same periode. Oslo Gardermoen er i ein klasse for seg sjølv med nesten 8 millionar passasjerar som reiste frå/til lufthamna i 28. Veksten i passasjertrafikken var om lag 74 % i perioden Tal for charterflyging er ikkje med. Kjelde: Transportøkonomisk institutt, Avinor. Avreise/Ankomst til/frå utlandet Endring % OSLO, Gardermoen ,5 STAVANGER, Sola , BERGEN, Flesland ,8 TRONDHEIM, Værnes ,8 TROMSØ , TOTALT ,5 STORD, Sørstokken 84 Tabellen viser passasjetrafikk i rutetrafikk med fly frå utlandet til og frå dei største lufthamnene, 19

20 Passasjertransport til Noreg frå utlandet Nedgang i fergetrafikken Ferjene til og frå Danmark, Storbritannia og andre land har i mange tiår vore viktige for utanlandske besøkande til Norge. For Hordaland har den tradisjonsrike ruta til Newcastle betydd mykje, og ruta til Færøyane og andre land i vest har også vore med på å setje fylket og Vestlandet elles på turismekartet. Dårleg lønsemd på mange ruter har ført til omstrukteringar og innstillingar, og i 28 vart både fergesambanda Bergen - Newcastle og ruta til Færøyane lagt ned. Hamn Endring kvartal Endring , % , % Oslo , ,6 Sandefjord , ,5 Larvik , ,8 Kristiansand , ,4 Stavanger , ,1 Bergen , ,8 Sum , ,2 Tabellen viser ferjetrafikken over dei største hamnene kv. 3. kv. 2. kv 1. kv 3 I perioden 23-7 var det ein kraftig nedgang i fergetrafikken frå utlandet målt i tal passasjerar som går ombord/ i land i alle dei største hamnene i Noreg. I Bergen er nedgangen på om lag 46 % i perioden Unnataket er Stavanger som har hatt ein kraftig auke i heile perioden. Frå 27 til 28 (1.-3. kvartal) er utviklinga nokolunde stabil og ved fleire hamner er det også ei viss positiv utvikling. Bergen og Stavanger skil seg ut med ein monaleg nedgang i talet på fergepassasjerar. Dette skuldast dels passasjersvikt og dels innstilling av ruter. Passasjerar Storbritannia Danmark Færøyane Figuren viser fergepassasjerar til/ frå Bergen 23-8, etter land ruta går til/frå. Kvartal. 28 Color Line har selt den eine av to ferger som gjekk på ruta Bergen - Stavanger - Hirtshals, og flytta den andre til ruta mellom Oslo og Danmark. Denne ferga hadde gått mellom Vest-Noreg og Danmark sidan april 25. Ruta mellom Bergen, Stavanger og Hirtshals blei lagt ned frå Dette forklarer den store nedgangen i passasjerar til/frå Danmark. DFDS Seaways overtok passasjerskipsruta mellom Bergen, Haugesund, Stavanger og Newcastle i 26, men greidde ikkje å snu den negative utviklinga. Ruta blei difor lagt ned 1. september 28. Effekten av dette vil ikkje vere nemneverdig synleg på statistikken for dei tre første kvartala i 28. Nedgangen i passasjertal på englandsbåten i 28 skuldast difor først og fremst passasjersvikt. Våren 29 er det berre Fjord Line si rute Bergen-Stavanger-Hirtshals som fraktar passasjerar frå utlandet til Bergen med ferge. Kjelde: Statistisk sentralbyrå 2

21 Passasjertransport til Noreg frå utlandet Auke i dei store cruisehamnene, nedgang i dei små Cruisetrafikken gjev ringverknader for næringslivet lokalt ved at cruisepassasjerane nyttar transportmidlar, vitjer spisestader, attraksjonar og butikkar eller tek del i ulike aktivitetar på land. Samstundes er cruisetrafikken omstridt på grunn av den store miljøbelastninga i form av klimagassutslepp og lokal forureining og at stor trafikk av cruiseskip kan stå i motsetnad til bildet av rein og uberørt norsk natur som er viktig for marknadsføringa av dei norske fjordane. Fem hamner i Hordaland tek i mot cruiseskip: Bergen, Eidfjord, Rosendal, Ulvik og Jondal. Den nye cruisehamna i Eidfjord blei innvigd våren 25. Anløp Endring 24-8, % Bergen , Geiranger ,4 Oslo ,2 Flåm ,9 Nordkapp , Tromsø , Stavanger ,1 Lofoten ,4 Ålesund ,5 Olden/Nordfjord ,4 Eidfjord ,6 Trondheim ,7 Rosendal ,3 Ulvik ,5 Jondal 2 2 Tabellen viser talet på cruiseanløp per hamn Passasjerar Oslo Stavanger Olden/Nordfjord Trondheim Ålesund Geiranger Bergen Flåm Tromsø Eidfjord Nordkapp Lofoten Ulvik Rosendal Jondal 7 19 Tabellen viser gjennomsnittleg tal passasjerar per hamn og per cruiseanløp 24-8 Passasjerar Bergen Oslo Geiranger Flåm Stavanger Passasjerar Eidfjord Ulvik Rosendal* Figuren viser utviklinga i talet på cruisepassasjerar i dei største cruisehamnene. Figuren viser utviklinga i talet på cruisepassasjerar i dei mindre hamnene i Hordaland. Jondal hadde 14 cruisepassasjerar i 26 og 38 i 28. Ulvik og Rosendal: Max tal passasjerar per skip. 21

22 Bergen er den hamna i Noreg som har flest cruiseanløp per år. I 28 vart det sett ny rekord med 254 anløp. For 29 er det per 1. mars meldt 26 anløp. Alle dei største hamnene har hatt ein auke i perioden 24-8, men med ein nedgang i 27. Dei mindre cruisehamnene har hatt ei meir negativ utvikling. Rosendal fekk ein kraftig nedgang i tal anløp i 27, men har, til tross for ein liten auke i 28, ikkje kome opp på same nivå som før. Eidfjord og Ulvik hadde flest anløp i 26 og 27, for deretter å få ein nedgang i 28. Anløpstalet i Eidfjord gjekk ned frå 52 til 47 og i Ulvik frå 26 til 16 anløp. Melde anløp for 29 ligg endå lågare for begge hamnene. Ålesund, som har cruisetrafikk på om lag same nivå som Eidfjord, har klart å halde seg på eit høgt nivå, med 67 anløp i 28. Hardangerfjorden har med andre ord tapt marknadsandelar dei siste to åra og mykje tyder på at denne nedgangen vil halde fram i 29. Det same mønsteret avteiknar seg også i passasjertalet (sjå figur på forrige side), men den prosentvise auken i tal passasjerar frå 27 til 28 er monaleg høgare enn auken i tal anløp. Det tydar på at det er stadig større skip som no kjem til desse hamnene. Talet på passasjerar per anløp har auka i heile perioden Sjølv om Bergen har flest cruiseanløp tok Oslo likevel imot fleire passasjerar enn Bergen i 28. Medan cruisebåtane som la til i Bergen hadde 914 passasjerar per anløp i 28, hadde cruisebåtane i Oslo passasjerar per anløp. Askøybrua og og manglande seglingslei frå nord gjer at dei største skipa ikkje kan kome til Bergen. Bergen og Oslo har likevel hatt om lag same utvikling i tal cruisepassasjerar. Stavanger har hatt ein kraftig vekst i tal passasjerar frå 27 til 28, heile 8 %. Av dei mindre cruisehamnene har Ulvik hatt den mest dramatiske endringa i tal passasjerar, med ein nedgang på 61 % frå 27 til 28. Rosendal hadde likeleis ein kraftig nedgang i same perioden, men 26 var her eit toppår med over 2 passasjerar. Kjelde: Cruise Norway, Hordaland fylkesommune, Ulvik reiselivslag, Jondal kommune, Destinasjon Eidfjord, Bergen havnevesen. 22

23 Innanlands passasjertransport Stabil passasjerutvikling med Hurtigruta Hurtigruta er eit samansett produkt som omfattar både ei kystrute for transport av passasjerar og gods mellom Bergen og Kirkenes, og eit opplevingscruise langs norskekysten med sjølvvald reisestrekning og varigheit. I statistikken er det ikkje mogleg å skilje mellom cruisepassasjerar og dei som nyttar Hurtigruta som eit reint transportmiddel. Passasjerar Frå Bergen Sommar Til Bergen Sommar Frå Bergen Vinter Til Bergen Vinter Figuren viser talet på passasjerar med Hurtigruta til/ frå Bergen Tal passasjerar (turar) med Hurtigruta til og frå Bergen er nokolunde stabilt. Fleire reiser frå Bergen enn til Bergen, spesielt om vinteren. Totalt var 155 passasjerar innom Bergen i samband med ei reise med Hurtigruta i 27, om lag 75 om sommaren og 81 om vinteren. Sommaren 28 var om lag 72 passasjerar innom Bergen. 143 passasjerar reiste til/ frå Kirkenes i 27. Rundreiser Bergen- Kirkenes vert registrert som to turar. Dei største mellomhamnene er Tromsø med 86 og Trondheim med 78 turar (27). Senter for Innovasjon og Bedriftsøkonomi ved Handelshøgskolen i Bodø har i sin rapport Hurtigruta Samfunnsregnskap anslått at hurtigrutedrifta i 27 resulterte i om lag 5 flyreiser mellom Noreg og utanlandske destinasjonar. Sidan Bergen er start- og endestopp for Hurtigruta er det grunn til å tru at hovuddelen av desse flyreisene er til/frå Bergen lufthamn. Dette vil igjen generere overnattingar ved hotell i Bergen ved start og slutt av reisa med Hurtigruta samt noko auka omsetnad ved serveringsstader, attraksjonar og handelsnæringa generelt i Bergen. Kjelde: Statistisk sentralbyrå Fleire passasjerar med Bergensbanen 72 passasjerar reiste med Bergensbanen (tellepunkt Finse) i 28. Det var ein auke på 4 % frå året før. På lokaltogstrekninga Bergen Finse, som inngår i rundturen Norge i eit nøtteskall frå Bergen, var det totale passasjertalet 1 45, ein auke på 3 %. Kjelde: NSB, Hordaland fylkeskommune 23

24 Reisemotiv Landskap og fjordar trekker turistar til Hordaland Natur og landskap 75 Fjordane 52 Oppleve/ utforske nye stadar 39 Idylliske, autentiske stadar/ byar Lære noko nytt Moglegheiter for fred og ro Lite masseturisme Passar inn i reiseruta 2 Utfluktsmoglegheitene Moglegheiter for å besøke slekt/ vener Aktivitetstilbodet på staden 12 Moglegheiter for å dyrke sport/ hobbyar Kulturtilbodet på staden Kort reiseavstand Pris/ kostnad Festivalar/ arrangement Sommaren 27 vart det gjennomført ei gjesteundersøking mellom turistar i Hordaland. Målet med undersøkinga var å betre kunnskapen om dei som vitjar fylket. Både norske og utanlandske turistar, totalt 1888, har delteke i undersøkinga. Figuren ovanfor er henta frå denne undersøkinga, og viser reisemotiv, dvs kva som vart lagt mest vekt på ved val av reisemål i Hordaland sommaren 27. Av dei foreslåtte forholda er det natur og landskap saman med fjordane som er dei viktigste motiva for å vitje Hordaland. Kjelde: Hordaland fylkeskommune/ Kaizen: Gjesteundersøking Hordaland

25 Reisemotiv Vestlandsfjordane mellom dei fremste geoturisme- reisemåla Sidan 24 har tidsskriftet og nettstaden National Geographic Traveler (NGS) utarbeidd årlege Destination scorecards, der ei rekkje utvalde destinasjonar vert vurdert i lys av prinsippa om geoturisme. Den første rangeringa av reisemål etter geoturisme- kriterie kom i 24 og vekte stor merksemd i Norge sidan den fremste norske turistdestinasjonen, dei vestnorske fjordane, like godt tok førsteplassen. Også i seinare rangeringar har Bergen og dei vestnorske fjordane kome godt ut. Rangeringa blir gjort kvart år, og vestnorske reisemål har vore vurdert to gonger: Fotograf Ann Steindal, Hordaland fylkeskommune. 24 Global destination scorecard : Norwegian fjords på 1. plass av 115 vurderte reisemål World heritage destinations rated: Norway: West fjords kom igjen på 1. plass av 94 vurderte verdsarv stader. Denne gongen var fokuset på Nærøyfjorden og Geiranger. Frå Utne. Om Norwegian fjords uttalte NGS sine ekspertar i 24 m.a.: This place has wonderful, living traditional culture, wonderful landscape, not crowded. [ ] Excellent environmental quality, local people involved in a very smooth way. Bryggen i Bergen fekk også positiv omtale og kom på 22. plass. Meir om National Geographic sine rangeringar av reisemål: Om Bryggen i Bergen uttalte NGS sine ekspertar i 26 m.a.: One of the best managed urban World Heritage sites I have visited..., men også: Overdone to cater to tourism and appears to be over-commercialized, sacrificing authenticity. Fotograf Kjartan Pettersen, Hordaland fylkeskommune. 25

26 Utanlandsk turistkonsum Særleg når det gjeld utanlandske turistar er det eit tilbakevendande spørsmål kor mykje pengar dei legg igjen etter seg når dei vitjar Noreg. SSB definerer samla turistkonsum som norske og utenlandske turisters samlede turistrelaterte utgifter innenfor norsk område, og seier vidare at for utenlandske turister skal alle konsumrelaterte utgifter i Norge regnes som turistkonsum. Førehandsbetalte utgifter og utgifter på reisa Transportøkonomisk institutt (TØI) har rekna ut kor mykje utanlandske turistar komsumerer i Noreg, basert på dei årlege gjesteundersøkingane. TØI skil mellom førehandsbetalte utgifter og utgifter betalt i Noreg. Sannsynlegheita er stor for at ein stor del av dei førehandsbetalte utgiftene gjeld tenester som ikkje er levert av norske produsentar, men av utanlandske transportselskap, turoperatørar, utleigefirma etc. Utgifter betalt på førehand omfattar såleis både utgifter som faktisk kan reknast som utgifter i Noreg og utgifter som ikkje kan reknast som konsum i Noreg. TØI konkluderer med at ein per i dag ikkje har kunnskap nok til å kunne skilje ut dei førehandsbetalte utgiftene som faktisk gjeld tenester produsert av norske aktørar. Utgifter betalt i Noreg kan i sin heilskap reknast å vere konsum i Noreg. Dei mest vanlege tenestene som er førehandsbetalt og som kan reknast som utgifter i Noreg er: - Betaling for reise med norsk transportselskap til og frå Noreg (fly- og fergeselskap, busstransport, tog. - Transport i Noreg med norsk transportselskap. - Betaling for overnatting og måltid, samt aktivitetar (t.d. museumsbesøk og heiskort) i Noreg. - Kost, losji, utflukter, underhaldning, m.m. på norske turistskip, t.d. Hurtigruta. Førehandsbetalte utgifter som ikkje kan reknast som konsum i Noreg: - Betaling for reise med utanlandsk transportselskap til og frå Noreg. - Overnatting og transport utanfor Noreg på reise til/ frå Noreg. - Transport i Noreg med utanlandsk transportselskap (t.d. utanlandske turbussar). - Kost, losji, underhaldning m.m. på utanlandske cruiseskip. - Provisjonar til utanlandske reisebyrå og reisearrangørar. Omfanget av førehandsbetalte utgifter vil derfor variere sterkt avhengig av reise og kvar ein kjem frå. Kjelde: Statistisk sentralbyrå, TØI- rapport 941/ 28 Utenlandske turisters forbruk i norge

27 Utanlandsk turistkonsum Auka forbruk, fleire utgifter betalt på førehand Betalt i Noreg Førehandsbetalte utgifter Utanlandske feriegjester som besøkte Noreg sommaren 27 brukte i gjennomsnitt 93 kroner per døgn. Førehandsbetalte utgifter utgjorde 4 kroner, medan om lag 53 kroner blei brukt under sjølve opphaldet i Noreg. Kr Bilturistar Bilturistar Flyturistar Flyturistar Alle turistar Alle turistar Figurtekst: Forbruksutgifter per gjestedøgn for utanlandske turistar i sommarsesongen. Forskjellen mellom forbruket til feriegjester som reiser med fly og dei som reiser med bil auka i perioden Totalt forbruk for bilturistane har berre auka marginalt frå 22 til 27 målt i nominelle kroner (om lag 3 %) og det er mindre enn prisstigninga i same periode. Flyturistane sitt totale døgnforbruk har auka med 2 kroner (15 % ) og var i 27 nær tre gongar så stort som bilturistane sitt døgnforbruk. Bilturistane har låg andel førehandsbetalte utgifter (25 % i 27), medan flyturistane betalte 54 % av utgiftene på førehand. Kjelde: TØI Amerikanarane legg igjen mest pengar Førehandsbetalte utgifter Betalt i Noreg Totalt døgnforbruk Førehandsbetalte utgifter Betalt i Noreg Totalt døgnforbruk USA Japan Frankrike Sveits/ Østerrike Italia Spania Storbritannia Tyskland Nederland Finland Danmark Sverige Polen Øvrige land Alle Tabelltekst: Forbruksutgifter per gjestedøgn for utanlandske feriegjester i sommarsesongen 22 og 27 etter bustadland. Kr. Alle reisemåtar sett under eitt låg amerikanarane og japanarane høgast i forbruk per gjestedøgn, medan turistar frå dei nordiske landa og Polen hadde lågast gjennomsnittleg forbruk. Franskmenn og amerikanarar har auka sitt samla forbruk monaleg, medan finnar og særleg italienarar har redusert forbruket. Kjelde: TØI 27