Kl Nils T Bjørke, leiar Norges Bondelag. Vestlandslandbruket sin plass i den nye landbruksmeldinga

Transkript

1 1

2 Innhald: Sakliste og program til årsmøte HSG si heimeside 4 Styret 5 Årsmøtet Lokallag 12 Beiteprosjekt i Hordaland 12 Årsmelding for Geit i vekst Osterøy Sau og Geit 15 Info rovvilt 19 Leiarsamling og Agro Hordaland 24 Arbeid i fylkeslaget 27 Avlsarbeid på sau 28 Organisert beitebruk 34 Gjetarhundnemda i HSG 37 Årsrekneskap HSG Handlingsplan Side 2

3 Program for årsmøtet 2012 Hordaland Sau og Geit Fredag 17. februar 2012 Kl Nils T Bjørke, leiar Norges Bondelag. Vestlandslandbruket sin plass i den nye landbruksmeldinga Kl Festmiddag på Løne med underhaldning og m.a. utdeling av prisar for beste avkomstgranska ver og bukk i Hordaland i Laurdag 18. februar 2012 Kl Registrering Kl Årsmøtet startar Kl Pause m/kaffi Kl Ove Holmås, styremedlem Norsk Sau og Geit Kl Årsmøtet held fram med årsmøtesaker Kl Lunsj Kl Årsmøtet held fram med årsmøtesaker Kl Pause m/kaffi Kl Årsmøtet held fram med årsmøtesaker Årsmøtet slutt ca klokka Sakliste årsmøtet 2012 Hordaland Sau og Geit 1. Opning av møtet 2. Namneopprop 3. Godkjenning av innkalling og sakliste 4. Val av 2 personar til å skriva under møteboka 5. Årsmelding 6. Rekneskap 7. Val av leiar - På val: Nils Inge Hitland 8. Val av styremedlemmer - På val: Reidar Kallestad og Steinar Steine 9. Val av nestleiar 10. Val av varamedlemmer til styret 11. Avgjera om HSG skal halda fram med revisorar 12. Eventuelt val av revisorar og varamenn 13. Val av møteleiar til årsmøtet 2013 med vara 14. Godtgjersle til leiar og styremedlemmer 15. Val av valnemd til årsmøtet Innkomne saker 17. Arbeidsplan for Budsjett for

4 Heimesida: Heimesida skal vera ein viktig kommunikasjonskanal mellom fylkeslaget, lokallaga og medlemmene. På heimesida kjem nyheiter, fagstoff, møtereferat, kurs og møteinnkallingar og anna stoff frå arbeidet i fylkes -og lokallaga. I starten på 2011 kom NSG med ny heimeside der vår er ein del denne. På same måten kan no alle lokallaga som ønsker det få eiga side under fana LOKALLAG i menyen til venstre. I haust arrangerte vi kurs for dei lokallaga som ville starta opp med heimeside. I Sveio deltok Bømlo og Stord, og på Alver Hotel deltok Radøy, Lindås og Osterøy. I tillegg til desse har Fana, Vossestrand og Voss heimeside. Osterøy og Lindås har kome godt i gang og styret vil oppmoda fleire lokallag til å koma i gang med heimeside. Det vert arrangert kurs i løpet av våren og hausten

5 Styret i HSG Leiar Nils Inge Hitland nils.inge@salmongroup.no Nestleiar Reidar Kallestad reidar.kallestad@online.no Steinar Steine steinar.steine@kvamnet.no Egil Øvstebø rahjelm@gmail.com Olav Håvardsholm olav-haa@online.no 1.vara Anita Jordalen larshol2@online.no Sekretær Karulf Håkull karull.hakull@nortura.no 5

6 Årsmøte 2011 Årsmøte vart halde på Solstrand Hotell & Bad i Os laurdag.26.februar. Sak.1.Opning av møte. Leiar Nils Inge Hitland ynskte årsmøte velkomne og gav så ordet til ordførar i Os Terje Søviknes. Terje Søviknes : Han skisserte ein kommune i vekst og der det var trong for areal til utbygging, noko som gav press på areala. Det skapte færre og færre bønder. No er det innbyggarar og veksten er på 3%. Solstrand Hotell var etablert av Christian Mikkelsen. Og mange av Bergens besteborgarar i den tida hadde Os som landsted! Lysekloster la under seg mykje jordbruksareal på den tida dei var på høgden. Kommunen var glad for att dei hadde berga bygginga av Oselvaren norges nasjonalbåt. Dei såg og fram til att E39 no var løyst sjølv med bompengar! Os løyser no ut mykje nytt næringsareal, 800 dekar og 500 dekar til bustader. Mottoet var : Os inspirerar. Dei byggjer no Oseana, kulturhus på 5800 m2 Kristin Semb Gjerde, leiar Fana-Os og Arna Sau og Geit tok for seg lagets historie,med mange smålag som i 1977 vart slått saman. Mykje aktivitetar er knytta opp mot Stend jordbruksskule. Store utfordringar med å driva bynært. Der hadde vel aldri vore noko særleg med geit i Fana. Medlemstalet gjekk ned frå dei i 1980 hadde 126 medl til i dag med 43. Ho sa att det var dyktige sauebønder i laget og då NSG vart skipa i 1947 var 3 frå Fana med på dette. Dei hadde ein god del aktivitetar m a Landbruksdagar på Stend med klipping og vising av sauehundar. Det vart sagt att det var ei utfordring å driva no, då presset på areala var store. Sauetalet var no 1114 i Bergen og 361 i Os. Ho avslutta med å ynskja årsmøte velkomne til Os og håpa att det vart eit godt møte. Leiaren sin tale Gode årsmøteutsendingar og gjester baud på mange utfordringar for sauehaldarane i Hordaland. Vinteren vart kald og våren let venta på seg. For mange førte dette med seg lang innefôringsperiode etter lamming. Hjå mange kom ikkje lamma ut før til 17. mai. Vårbeite hadde heller ikkje den farten på grasveksten som vi er vane med. Sommaren vart heller ikkje optimal med grovfôravlingar under normalen. Sjølv om vinteren var kald, var det lite snø i fjellet. Dette førte til at fjellbeita hausta tidleg, og mange fekk unormalt mykje sau som trakk ut or beita tidleg på hausten. Dette førte til mykje ekstra arbeid i sankinga. Det vi har vore svært gode på dette året, er å forsyna marknaden med lam tidleg i sesongen. Til og med veke 37 (19. september) hadde Nortura motteke meir enn dobbelt så mange lam som til same tid i Dette gjorde sitt til at vi har teke ut målprisen og at salet av lammekjøt har auka med nesten 7%. I tillegg er reguleringslageret mindre enn 100 tonn ved inngangen til Alt dette er positivt for økonomien i produksjonen vår. Vi får betre betalt, vi tek ut målpris som gjev større tru på at det er meir og henta, vi stettar marknaden og kundane våre betre, og vi bruker mindre midlar til marknadsregulering. Korleis skal vi klara å følga opp denne positive trenden? Nøkkelen ligg i å levera mest mogleg av lamma direkte frå fjellbeite. Gammal vane er vond og venda heiter det. Slik er det med oss sauehaldarar og. Likevel bør fleire vurdera opplegget sitt om hausten. Tek ein lamma heim for å dulla med dei, går det fort to - tre veker før lamma som var slaktemogne i sankehegna vert leverte. Dette gjev dårlegare pris, fare for meir feitt-trekk og ikkje minst mindre beite til dei 6

7 lamma som treng oppfôring. Tenk nytt. Snakk med dei som leverer direkte frå beite og prøv dette du og. Her er det pengar å spara/tena. Mindre kostnader med heimtransport, maks puljetillegg, høgare pris, mindre feitt-trekk, mindre arbeid heime, veginga unnagjort og betre tilhøve for lamma som treng oppforing før dei er slaktemogne. I tillegg til den direkte positive effekten dette har på kvar enkelt av oss sin økonomi, er det ein annan og svært viktig effekt; vi leverer det produktet som vert marknadsført. Flotte lam i fin norsk natur er det som er lammekjøtet si føremon i høve til annan kjøtproduksjon. Vi må vera klar over dette, og mest mogleg av evtentuell auka produksjon av lammekjøt, bør skje gjennom og utnytta dei store utmarksbeite- ressursane vi har. I Hordaland er vi så langt privilligerte i høve til tap av sau og lam til rovvilt. Totale tap av sau og lam på beite gjekk ned med 0,4% einingar frå 2009 og låg i 2010 på 3,4%. Snittet for heile landet er 6,28% og høgast ligg Nord-Trøndelag med 10,58%.Lite tap og store fjellbeiteområde i vårt fylke, som er lite eller ikkje nytta, gjev store moglegheiter. I så måte er det svært positivt at vi har fått på plass att beiteutval i fylket. 103 beitelag med tilsaman dyr er tilslutta organisert beitebruk i Hordaland. Berre Sogn og Fjordane og Oppland har fleire. Fylkesmannen og beiteutvalet er i gang med eit beiteprosjekt der radiobjøller skal prøvast ut i eindel beitelag. Radiobjøller virker. Det er utprøvd i andre delar av landet, som eit mogleg tiltak mot store tap til rovvilt. Sidan Hordaland ikkje har store utfordringar med rovvilt, har det vore vanskeleg å få økonomisk støtte til eit slikt prosjekt. Det er likevel viktig å gjera seg erfaringar med eit slikt hjelpemiddel i høve til dyra si adferd i beitet, tilsyn og hjelp i sankinga. Norsk saueavl er i verdstoppen. Til dømes er Norsk Kvit Sau med ca søyer verdas største avlspopulsjon på sau. Norsk saueavl vert drive som eit samvirke- føretak, med stor eigeninnsats i form av dugnad. Dugnadsarbeid er og miljøskapande og gjev rom for utveksling av kunnskap. Kåringane er for mange eit høgdepunkt i saueåret. Då får ein målt resultatet av den innsatsen ein har lagt ner gjennom eit heilt år, og på mange måtar gjennom fleire år. Kåringsjåa er viktige i det sosiale miljøet omkring produksjonen vår. Vi treng gode møteplassar. Det arbeidet som vert gjort i avlsbesetningane og ringane står det respekt av. Framgangen ein har oppnådd er stor og målbar. For 30 år sidan deltok eg på eit sauemøte på Voss der hovudtema var; Skal vi para lamma? Mange var skeptiske til det, og med god grunn. Sjølv starta eg opp med sau for 20 år sidan. Då var det ikkje noko stas å få tvillingar på åringane. Det hadde dei ikkje melk til. I dag er det berre eit fåtall åringar, som ikkje kjem heim med slaktelam, når dei går med tvillingar. For slakteklasse er framgangen enno tydlegare. Ei stor utfordring i avlsarbeidet er å spreia avlsframgangen til alle som driv med sau. Framleis er det mange gode kåra verlam og eliteverar som vert sendt til slakt, istaden for å spreia genene sine gjennom avkom i bruksbesetningane. Her har vi ei oppgåve med å synleggjera den framgangen som ein kan oppnå i eigen besetning, gjennom bruk av verlam og verar frå avlsbesetningane. Det er i dag og eit svært godt tilbod med sæd av gode verar gjennom NSG Semin. Her kan ein og få sæd frå dei fleste sauerasane vi har i landet. Det er bra at nokon ser nytten i å halda på mangfaldet i rasene vi har. Ein dag kan det verta trong for genar som vi i dag ikkje har registrert og som utan mangfald kunne gått tapt. Sauebruka framstår ofte med flotte kulturlandskap. Kulturlandskapsprisen i Hordaland har ofte gått til sauebruk. I 2010 var det Ulvund gard i Voss kommune og grunneigarane Ulvund, Ekehaug og Dukstad som fekk denne prisen. Eg hadde sjølv gleda av å få oppleva dette flotte kulturlandskapet i fjor sommar. På ein fjelltur over Såtefjellet kom eg på veg ned att først til Øvste Ulvundstølen, så Nedste Ulvundstølen og så inn på innmarka. Alle i turfølge kommenterte kor fint det var. Når vi nærma oss tunet traff vi på prisvinnarane som fekk ros for det vi hadde sett på turen; flotte sauer og lam som beita i fjellet, fine stølar og svært veldrevne og ryddige gardsbruk. Som siste argument for kvifor sauane skal sjå slik eller slik ut, til dømes øyrene opp, svart nase, farga ull eller horn høyrer ein ofte; ja men vi må no ha noko fint og kvila augene på og Det er viktig, men ikkje alltid like produktivt. Men denne 7

8 evna til å argumentera for si sak, og det ein meiner er viktig, er ein stor ressurs som sauehaldarane har og som gjer at sauenæringa har stort engasjement hjå utøvarane. Det er ikkje mange lag som samlar halvparten eller meir av medlemane sine på medlemsmøte, eller årsmøte. Dette ilag med stort fagleg engasjement gjer at eg har tru på framtida vår. Vi må i fylkeslaget arbeida for overføring av gode initiativ i ymse lokallag til dei andre som har mindre aktivitet. Det er imponerande å sjå korleis positiv aktivitet smittar. Bygger ein ny sauefjøs, eller utvider og effektiviserer drifta si, vil ofte dette inspirera andre i same området til det same. Vi bur i eit av verdas rikaste land, der mange meiner at vi kan kjøpa billeg mat, som er produsert andre plassar i verda. Alle prognoser tyder på at mat vert mangelvare, etterkvart som vi i stadig større tempo vert fleire på denne kloden. Norsk lam vert stadig trekt fram som verdas beste. Vi produserer i rein norsk natur, der vi utnyttar utmarksbeite, som ein ellers ikkje kunne nyttiggjort til matproduksjon. I haust såg vi endeleg at dei som omset kjøtet vårt og ser dette og slutta med å by det fram til spottpris for å lokka kundar til butikkane sine. Vi kan vera stolte av å vera sauehaldarar som produserer god og rein mat på utmarksressursar, og som heldt kulturlandskapet i hevd. Takk til resten av styret og lokallaga for godt samarbeid. Eg vil og takka Nortura og Knut Sygnestveit som tok på seg sekretæroppgåva i fylkeslaget. Lukke til med årsmøtet! Møteleiar Martin G.Haugland leia årsmøte vidare. Sak.2.Namneopprop. Svein Misje føretok namneopprop. Det var 46 Røysteføre i salen. Sak.3. Godkjenning av innkalling og sakliste. Samrøystes godkjent. Sak.4.Valg av skrivar og to personar til å skriva under møteboka Valde vart Gunstein Sætre og Kåre Hole. Knut Sygnestveit og Steinar Steine vart valde til å skriva møteboka. Ove Holmås frå styret i Nsg presenterte smittevernplan. Ny forskrift om hold av småfe er og undervegs. Vert utarbeidd av mattilsynet. Oppfordringa er å tenkja smittevern i alt me gjer. Ser likevel ut til å verta opna for livdyrhandel over fylkesgrensene. Han oppfordar sauehaldarane til å ta smittevern meir på alvor, sjølv mellom naboar mm. Han ville og få ei tilbakemelding på kontingenten til NSG. Mange ville ikkje auke den, men gjerne ha den mindre i starten for mange av dei nye, så auka den. I uttale til Jordbruksforhandlingane, vil NSG fremja desse synspunkta for forhandlarane : Auka utmarksbeitetillegg 8

9 Auke i målpris Vert likevel vanskeleg å få få til husdyrtilskot på påsettlam Auka kvalitetstilskot på slakt Det vart debatt på om me bør auka husdyrtilskotet i botnen eller på toppen. Det var semja i møte om att ein framleis skal ha høgt dyretilskot på låge dyretal. Sak.5. Årsmelding Nils Inge Hitland gjekk raskt gjennom årsmeldinga der han orienterte spesielt om heimesida som no er oppe og alle må nytte. Kommentarar: Ivar Børve :Telefonmøte er ei billeg møteform,som må nyttast. Tor Atle Sørheim gjekk gjennom årsmeldinga frå avlsutvalet Kommentarar: Ingen Audun Seilen gjekk gjennom årsmeldinga frå gjetarhundnemda Kommentarar : Anders Skjerveggen sa att det no var hundetrening på Voss jordbruksskule i ridehallen der og att interessa var bra. Heile årsmeldinga vart samrøystes godkjent Sak.6.Rekneskap Steinar Steine gjekk gjennom rekneskapen. Det vart stilt oppklaringsspørsmål til kvifor det ikkje var brukt pengar på jolebordsturen sjølv om det var budsjettert. Svaret var att alle som deltok betalte sjølve! Og spørsmål til lågare kursutgifter enn budsjettert. Rekneskapen vart så samrøystes godkjent. Sak.7.Valg. Mons Kjetil Vevle gjekk gjennom innstillinga frå valnemnda Spørsmål: Kvifor er det ingen kvinnelege kandidatar? Valnemnda meiner likevel att dette er den beste samansetjinga Leif Trygve Berge stilte spørsmål til styregodtgjerdsla. Dette vart diskutert og han la fram eit forslag som var vedlagt møteboka som viser att valnemnda skal ta opp dette til neste år. Elles var debatten prega av : Fleire kvinner i styret og høgare styregodtgjerdsla. 9

10 Sak.7.Valg av leiar. Framlegg om attval på Nils Inge Hitland. Ved skrifteleg val fekk han 45.røyster. Sak.8.Valg av styremedlemmer. På val Birgitta Vedøy og Svein Misje. Val av styremedlemmer, valde vart Egil Øvstebø 45 røyster og Olav Håvardsholm 44 røyster. Sak..9.Valg av nestleiar. Samrøystes vald Reidar Kallestad. Sak.10.Valg av varamedlemmer. 1.Anita Jordalen Reg.7 ny.2.frode Tveito Reg.6.ny.3.Kjartan Bergsvåg Reg.7.attval. Sak.11.Valg av utsendingar til sitt NSG årsmøte. Valde vart : Styret og fyrste varamann. Sak.12.Val av revisorar : Knut Kvamme og Jan Geir Jensen. Vara Rune Lavik, samrøystes. Sak.13. Val av møteleiar til årsmøte i Vald vart Martin G.Haugland samr. Vara John Karsten Raunholm. Sak.14.Godtgjerdsla til leiar og styremedlemmar. Styreleiar Kr nestleiar kr styremedlem og vara kr.500.pr.møte. Samrøystes. Årsmøte ved Leif Trygve Berge la fram eit forslag der valnemnda for neste år skal ta opp dette med godtgjerdsla til heile styret i tillegg til leiarane i avlsutvalet og gjetarhundnemnda. Styret oversender valnemnda oversikt på antal møte reiser telefonmøte m m. Dette vert så teke opp som sak i neste årsmøte. Samrøystes vedteke. Sak.15.Val av valnemnd for Attvalg på Mons Kjetil Vevle Reg.3.vara Magnar Stien.Even Øyri reg.5.vara,leif Trygve Berge.Lars J.Tveit reg.6.vara,inga W.Rørlien.Siren Bryn, reg.7.vara Ivar Haug. Valde i 2010,Reg.1.John Sævreid, vara Berit Guddal.Reg.2.Kato Frøvik, vara Ola Steinsland. Reg.4.Gunnstein Sætre, vara Wenche Ekren. Sak.16.Innkomne saker. Dette var ei sak styret fremja til årsmøte. Ny giv for sauehaldet i Hordaland: Leiaren orienterte om prosjektet auka motivasjon i sauehaldet i Hordaland. Debatt - Ove Holmås Ta god tid og få økonomien på plass - Turid Sundt Sogn og Fj. Har vel eit liknande prosjekt. - Ivar Børve må få meir sau i Hordaland der me har høgfjellsbeite. - Lars Helge Ljone Sjå etter kva som gjekk gale andre satder der slike prosjekt har vore prøvde. - Ole Andreas Våge Dette krev stor entusiasme og konkrete mål - Audun Seilen Me treng eit prosjekt for å få opp engasjement! - Reidar Kallestad Skal dette fungera må lokallaga fungera 10

11 - Berit Dale Send ut ei høyring til lokallaga for å kartlegga kva ei ynskjer - Teje Strandtun Få opp lokalt engasjement. - Anita Jordalen Medlemmene er vanskelege å få ut, skal eg henta dei heime? - Reidar Kallestad De må ikkje gje opp,viktigt att de tek tak i dette! - Eilef Veseth Sjå på små og jordnære tiltak som kjem medlemmene til nytte - Svanhild Aksnes Det er viktig at HSG eig prosjektet - Anders Skjerveggen Det var eit prosjekt som såg på samdrifter for nokre år sidan - Nils Inge Hitland Styret ser på eit prøveprosjekt over eit år - Ole Andreas Våge Glimrande ide 17 Arbeidsplan for 2011 Reidar Kallestad gjekk gjennom den.han sa att det er viktig att alle lokallag får på plass alle si E post adr. Slik att dei lett kan fylgje med på sakene. Innspel - Terje Strandtun: Etterlyser ei navneliste over ressurspersonar på avl, veraringar, sauekontroll, smitte og lignende - Ivar Børve Meir profilering av fjellam,må marknadsføra dette meir. - Anita Jordalen På Vossestrand har dei fjøsskule. - Mons Kjetil Vevle foreslår at lokalaga peikar ut ein nettsideansvarleg - Anders Skjerveggen Beiteutvalet må ha ein epistel i årsmeldinga - Lars Helge Ljone Etterlyser hjelp til å melda endringar til Brønnøysund - Ove Holmås Det er ikkje noko med om medlemsverving - Arbeidsplanen vart så vedteken med dei kommentarar som kom fram. Sak.18. Budsjett. Leiar gjekk gjennom det, slik som styret hadde gjordt framlegg om. - Sture Tveit Budsjett må vera i balanse. - Eilev Veset Mange medlemmar får ikkje årsmelding, då dei ikkje har E.post! - Ole A.Våge Budsjett må vera i balanse.styret må sjå nøye på pengebruken, det svara leiaren att ein måtte gjera kvart år. - Magnar Stien Må få på plass att alle får årsmelding på E post heretter. - Sture Tveit Bruk overskot frå før, kan vera eigen post. Sak.19.Ander saker. Leiar orienterte om Agro Hordaland.Vil de ha leiarmøte i samanheng med det? Dei fleste ville det, men det var vanskeleg å ta fri fred. for mange som er i arbeid. Njåstad frå Bondelaget takka for invitasjonen til møte og sa att Hordaland Bondelag var oppteken av sauehaldet, spesielt ventar dei no på den nye Landbruksmeldinga. Svanhild Aksnes frå FMLA takka for invitasjonen til møte. Det var mange saker av stor interesse, og eg vil oppfordre dykk til å ta vare på det vesle geitehaldet som er att i Hordaland. Vidare ynskjer eg dykk til lukke med prosjektet med auke i sauehaldet og att det er positivt att det er HSG som er eigar ev det. Leiar Nils Inge Hitland takka for tilliten ved å verta vald på nytt.han takka for eit godt møte med gode debattar og innspel. Knut Sygnestveit Steinar Steine. 11

12 Lokallag med medlemstal Medlemstal Lokallag Sau og Geit Leiar Straumpost Askøy Magnar Stien, 5314 Kjerrgarden Austrheim Gunnstein Sætre, 5943 Austrheim Bømlo Ola Steinsland, 5440 Mosterhamn Etne Hans Martin Harboe, 5590 Etne Evanger Svein Mykkeltvedt, 5707 Evanger Fana,Os og Arna Kristin S. Gjerde, 5221 Nesttun Fitjar John Karsten Raunholm, 5419 Fitjar Fusa Leif Trygve Berge, 5637 Ølve Granvin Kjell Arne Jørdre, 5736 Granvin Indre Hardanger Geir Midnes, Midnes, 5781 Lofthus Jondal Terje Grøtt, 5628 Herand Kvam Tarjei Aalvik, Rykkjevegen 80, 5610 Øystese Kvinnherad Berit Dale, 5472 Seimsfoss Lindås og Meland Anders Konglevoll, 5956 Hundvin Masfjorden Odd Midtbø, 5986 Hosteland Mauranger Per Magne Eikenes, 5476 Mauranger Modalen Inge Farestveit, 5729 Modalen 4 4 Myrkdalen Arne Bystøl, 5713 Vossestrand abyst@online.no Osterøy Eiliv Veseth, 5286 Haus eiveseth@online.no Radøy Kåre Hole, 5938 Sæbøvågen ka-hole2@online.no Røldal Olai Hagen, 5760 Røldal olaihagen@hotmail.com Samnanger Vidar Trengereid, 5650 Tysse svegje@hotmail.com Sotra Terje Strandtun, 5357 Fjell terje.strandtun@heimplass.no Stord Tore Atle Sørheim, 5417 Stord tore.atle.sorheim@akersolutions.com Sveio Ole Andreas Våge, 5550 Sveio lessis@online.no Tysnes Arne Dale, 5690 Lundegrend arne.dale@haugnett.no Ulvik Lars-Helge Ljone, 5730 Ulvik lars@ljono.no Vaksdal Dag Brekke dagbrekke@gmail.com Voss Anders Skjerveggen, 5700 Voss andskjer@online.no Vossestrand Anita Jordalen, 5713 Vossestrand larshol2@online.no Øygarden Otto Harkestad, 5336 Tjeldstø ot-harke@online.no 10 8 Åsane Simen Skjoldal Vik, Gullfjellsvegen 294, 5268 Haukeland jor-skjo@online.no lokallag Beiteprosjektet i Hordaland I 2011 starta vi opp Beiteprosjektet i Hordaland. Prosjektet er eit samarbeid mellom Fylkesmannens landbruksavdeling, Beiteutvalet, Mattilsynet og Landbruksrådgjevinga. Hovudmåla i prosjektet er å kartleggje og redusere tap av dyr på utmarksbeite i fylket. I prosjektet skal ein følgje opp buskaper og beitelag med høge tap, prøve ut radiobjeller og drive informasjon og haldingsskapande arbeid. Prosjektet fekk løyving på kr frå Nasjonalt Beiteprosjekt til arbeidet. I tillegg vart det sett av kr frå investeringsmidlane i organisert beitebruk til innkjøp av radiobjeller. I 2011 har 5 beitelag prøvd radiobjeller med varierande resultat. Fleire av laga hadde utfordringar med mobildekning. Ved hjelp av bjellene har likevel dyr blitt redda ut av skårfeste, daude dyr funne, tilsyn har blitt meir målretta m.v. 12

13 I oktober vart det gjennomført regionale samlingar for beitelag. Tema på samlingane var regelverk og haldningar for beitelag, Beiteprosjektet og informasjon frå Statens Naturoppsyn om handtering ved mistanke om rovdyrtapte dyr. Gjennom møteserien fekk vi mykje god dialog og gode tips for vidare arbeid i Beiteprosjektet. Gjennom sesongen har Mattilsynet fulgt opp eindel buskaper med høge tap. Nokre gratis avføringsprøver og anaplasmaprøver er tatt ut, men dette vil bli gjort i større målestokk i Det vart og sendt ut spørjeskjema til alle beitelag. Her har beitelaga vore flinke og svare og vi har oppnådd heile 90% svar. Målet med undersøkinga er å finne ut meir om årsaker til tap og førebyggande arbeid. Beiteprosjektet i Hordaland har fått løyvd meir midlar i Arbeidet som er igangsett skal vidareførast i 2012 og vi skal sjå på fleire tiltak. Takk for deltaking så langt! Med venleg helsing fylkesagronom Svanhild Aksnes - på vegne av Beiteprosjektet ÅRSMELDING FOR GEIT I VEKST Geit i Vekst starta 1. januar 2007 som eit treårig prosjekt. Prosjektet er retta inn mot geitehaldet og omfattar dei tre fylka Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal. I løpet av første året vart prosjektleiar spurd om å ta på seg Tinerådgjevar jobben for geitehaldarane i indre Sogn. Jobben var stipulert til 20 % stilling og medførte at prosjektet vart forlenga med eit halvt år, finansiert av Tine, dvs fram til 1. juli Under første halvår 2010 blei det jobba for å få forlenga prosjektet ytterlegare. Dette resulterte i at prosjektet vart forlenga fram til april I samband med at prosjektet blei forlenga blei også finasieringa endra noko. I budsjettet ligg sal av tjenester til Friskare geiter inne med kr , og sal av bygningsplanlegging utanom prosjektområde med kr Det har ikkje vore vanskar med å klare salgs kravet. Når det gjeld sal av bygningsplanlegging i 2011 er dette langt over budsjett. 13

14 Endringa har medført at prosjektleiar har hatt rikeleg oppdrag på bygningsplanlegging i heile landet. Bygningar til geit: Den store satsinga på fornying av driftsbygningar har halde fram også i Prosjektleiar har til no vore innom 109 gardsbruk for å planleggje oppgradering. I løpet av 2011 har prosjektleiar gjennført fleire turar der geitehaldarar har fått vitja Søgnesand, Årdalen i Breim og fleire bruk i Norddal kommune for å sjå ulike løysingar og snakke med geitehaldarane om løysingane dei har valgt. Slutten av 2010 og dei første månadane av 2011 fortona seg som svært hektiske. Dette kom av det store talet bygningsplaner, kostnadsoverslag og driftsplaner som måtte bli ferdige til søknad om finansiering hos Innovasjon Norge. Ved hjelp av svært godt samarbeid med Innovasjon Norge klarte ein å få med alle planane. Som venta vart dei siste månadane av 2012 ein liknande arbeidstopp. Sjukdomssanering: Ei viktigk målsetjing då Geit i Vekst starta, var å oppnå ein frisk geitepopulasjon i regionen Det har frå prosjektet si side vore satsa mykje på å nå dette målet. Prosjektleiar har også i 2011 gjennomført både større og mindre møter der sanering har vore tema. Geitehelg i Jølster med rundt nitti deltakarar var eit av slike møter. I tillegg har ein vore på mange gardsbesøk for å gje råd om nødvendige tiltak i samband med sanering. Det har også vore jobba mykje med å skaffe friske kje og det har vore utført mykje rådgjeving via telefonen. Det har skjedd ei merkbar haldningsendring til sanering. Prosjektleiar vil rose geitehaldarane for eit svært godt samarbeid om saneringa og for at vi no har 100 % tilslutning i Møre og Romsdal og Sogn og Fjordane og berre tre bruk som manglar på full tilslutning i Hordaland. Dette gjeld altså geitmjølkprodusentane i regionen og det er her fokus har vore, men no skal meir fokus rettast inn mot amme- og hobbygeitene. Oversikt over situasjonen i mjølkegeitbesetningane: Fylke Tal produsentar Utan avtale Med smittesikring Hordaland Sogn og Fjordane Møre og Romsdal Landet Ammegeit: Fylke Besetningar Dyr Hordaland Sogn og Fjordane Møre og Romsdal Landet Kjekjøt: Grunna svært stor aktivitet på bygning og sanering har dette teke mest heile tida til prosjektleiar. Anna aktivitet har difor vore lite tid til. Samarbeidet med Nortura er godt og prosjektleiar har jobba mot Nortura om vilkåra for kjekjøt produksjon også i år. Våren 2011 vart det gjennomført ein salskampanje ved 8-10 butikkar i Oslo området. Kampanjen var velukka og dannar grunnlaget for ein større kampanje der det er planlagt å selje ca 600 kje i løpet av to veker i mars Prosjektleiar har samarbeidd med Nortura om utarbeiding av informasjonsskriv til produsentane og skjema kor ein melder på kje for levering i aktuelle vekenummer. 14

15 Det er varsla at pris til produsenten vil gå ned med ca 10,0 kr pr kg frå april Grunngjevinga frå Nortura er store kostnader forbunde med å slakte så små skrottar. Produksjonen i slaktehallen pr tidseining går rett og slett kraftig ned når det blir slakta kje i høve til når det blir slakta større dyr. Førde Ola Søgnesand -prosjektleiar- Osterøy Sau og Geit Årsmelding 2011 Årsmøtet 2011 vart halde på Grønskaret 16. februar. Nils Inge Hitland, leiar i Hordaland Sau og Geit, orienterte om aktuelle saker frå fylkeslaget. Styret i meldingsåret har vore: Eiliv Veseth, leiar, Ronny Sylta, nestleiar, Kjell Lohne, kasserar og 15

16 gjætarhundkontakt, Marta Røskeland, skrivar og Jan Sigurd Thomasen, styremedlem. Tormod Bruvik 1. varamedlem og Magnar Olai Mosevoll 2. varamedlem til styret. I meldingsåret er det halde 4 styremøte der det er handsama 13 bokførte saker. Nemnder i 2011 Gjætarhundnemnd: Audun Seilen og Jørn Brudvik. Utstillingsnemnd: Mons Kjetil Vevle, leiar, Tormod Bruvik og Eirik Edvardsdal Revisorar: Jorunn Holsen og Knut Bruvik. Valnemnd: Gunnar Njåstad, leiar, Agnar Vevle og Johannes Haugland. På årsmøtet til Hordaland Sau og Geit møtte Eiliv Veseth og Ronny Sylta. På leiarmøtet til HSG møtte Eiliv Veseth og Ronny Sylta. Audun Seilen er leiar for gjætarhundnemnda til Hordaland Sau og Geit. Mons Kjetil Vevle er leiar av valnemnda til HSG. Medlemsmøte: 23.mars hadde laget medlemsmøte på Hauge. Tema: Dei vanlegaste sjukdomane på sau, førebyggande tiltak, snyltarbehandling, flått og flugemakk, lammingsvanskar og fødselshjelp, v/ veterinær Halgrim Andersen. Anders Konglevoll, som sel sauhusinnreiing for Knarrhult, hadde innlegg om ombygging og modernisering av sauefjøs. Oppsamlingshuset for slakt på Grønskaret: På årsmøtet 2011 vart det vedteke at utstillingshuset på Grønskaret skulle ombyggast til mottak av slaktedyr. Mattilsynet hadde godkjent opplegget før årsmøtet I mai starta arbeidet. Kjell Lohne spanderte tømmer, som vart hogd på dugnad. Tømmeret vart saga på Veseth, og utover sommaren vart det lagt spaltegolv i huset, det vart montert vifte og innreiing frå Knarrhult, levert av Anders Konglevoll, Lindås Ombygginga av huset har kosta ca , som laget har dekka. Styret har vedteke og søkja Nortura og Fatland om økonomisk støtte til ombygginga. 12. august vart oppsamlingshuset offisielt opna, med familiegrilling på utstillingsplassen. Fatland og Nortura spanderte grillmat. Første leveransen frå Grønskaret var 6. september til Nortura og 14. september til Fatland. Fram til nyttår er det levert 1254 dyr til Nortura, og 325 dyr til Fatland frå Grønskaret. Dette har tilført sauehaldarane på Osterøy kroner i spart stoppavgift og større puljetillegg til Norturalevrandørane og pristillegg til Fatlandlevrandørane. Stor takk til alle som stilte på dugnad som gjorde at me fekk huset ferdig til haustsesongen!! Lammering på Osterøy: Nortura har ei ordning dei kallar «Lammering» for leverandørar som leverer sau og lam felles til slakt. På heimesida er det lagt inn ein del informasjon om dette. Styret har antyda eit trekk på kr.10 pr. dyr som vert levert frå Grønskaret for og dekka driftsutgifter og vedlikehaldsutgifter. Vert det danna lammering, dekkjer Nortura utgifter med kr. 3,90 pr. dyr. Då kan trekket frå medlemane reduserast til kr. 6 pr. dyr. Styret vil derfor tilrå at dette vert gjort. Leverandørane til Fatland har sitt eige opplegg, der Bjørn Skjoldal har kontakt med Fatland sine leverandørar og organiserer dette. Her er det også naturleg å redusera trekket til kr

17 Heimeside: I haust starta OSG opp med eiga heimeside. Sondre Seilen har fått arbeidet med og legga inn stoff på heimesida (ansvarleg redaktør). Heimesida skal brukast til å oppdatera medlemene om det som skjer i laget. Sida skal også brukast til å spreia nyttig informasjon om aktuelt stoff frå sau- og geitehaldet. Har du noko du vil ta opp, ta kontakt med Sondre, så vil han legga det inn på heimesida. Du finn sida på http//:nsg.no. Du kjem då inn på heimesida til Norsk Sau og Geit. Oppe på sida trykkjer du på fylkeslaga. På neste side trykkjer du på Hordaland, og vidare på lokallag, der du finn OSG. Melding frå gjetarhundnemda 2011 Lokalt har nemnda dette året vore slappare enn vanleg med å arrangera fellestrening og kurs. Det er ein del nye hundar på øya, og er det interesse blant medlemane, må ein berre ta tak og komma i gang att. Får håpa at kvar enkelt likevel har trent jevnt og godt gjennom året. Osterøy vil truleg verta spurt om å arrangera prøve i Det skjer ein del på fylkesnivå. Ei rekke prøvar er arrangert, gjetarhundkurs i bl.a. Rosendal, oppfølgingskurs for dommarane og instruktørane i fylket. Fylkesnemda jobbar òg med opplegg for mulig NM i Me deltar òg i prosjektgruppe som skal gå gjennom organisering av gjetarhundarbeidet i landet. Ull innsamling: Vårulla vart levert 14. april og haustulla 24. november til Fatland ull og Nortura. For 2011 har OSG fått innsamlingsgodgjerdsle for 1444 kg ull frå Fatland, og for 4848 kg ull frå Nortura. Laget får kr.0,85 i godtgjersle pr. kg ull for det arbeidet me gjer med ull innsamlinga. Tilskot til innkjøp av kåra lam: Styret har vedteke at OSG skal betala kr. 300 i tilskot til dei medlemene som kjøper kåra lam, og som slaktar dei no i februar/mars (Lamma må slaktast før 1. april for å unngå verepris). Meld frå til kasserar Kjell Lohne på e-post kjell@onlinebonde.no med opplysningar når vêrlammet er slakta, kven det er kjøpt frå, kårings nr. og kontonr. pengar skal overføras til. I 2011 er det betalt ut tilskot til 2 lam. Skotpremie på rev: For 2011 skal det betalast ut skotpremie for 17 revar (10 vaksne og 7 ungar) med kr 400 pr. rev. OSG og Osterøy Sankelag deler utgiftene. Verlamkåring: Verlamkåringa i haust var på Stend vidaregåande skule (tidl. Jordbruksskule) i samarbeid med Fana/Os/ Arna Sau og Geit. Meininga er at laga skal samarbeida om verlamkåringa framover med kåring annakvart år på Stend og annakvart år på Osterøy. Frå Osterøy møtte 36 lam til kåring. Fosterteljing: OSG organiserer fosterteljing på sau for medlemene. Han som har hatt teljinga på Osterøy, rekk ikkje over fleire buskapar. Osg har derfor tatt kontakt med ein annan fosterteljar som kan ta ein del buskapar på Osterøy. Er du interessert i teljing, kan du ta kontakt med Ronny 17

18 Sylta. Semin på sau: OSG organiserer semin på sau, med felles tinging av frosen sæd. 6 medlemer inseminerte sauer sist haust. OSG har fleire medlemer som er godkjende for naboinseminering, og er du interessert i å få inseminert sauer til hausten, er det berre å ta kontakt. Landbruksdagar på Osterøy: Osterøy Bondelag, Osterøy Bonde- og Småbrukarlag, Osterøy Bondekvinnelag, Osterøy Skogeigarlag og Osterøy Fjordhestlag samarbeider om Landbruksdagane på Osterøy. Laga har bestemt at det skal vera Landbruksdagar hausten 2012, truleg 29. og 30. september. OSG har fått ansvar for alle dyra. Verlamkåringa til hausten vert på Landbruksdagane. E-postadresse Å senda brev i posten er dyrt, å senda e-post er gratis. Laget kan derfor spara ein god del pengar, og styret kan informera betre til medlemane aktuelt stoff om alle medlemane som har e-postadresse sender denne til Kjell Lohne. Styret vil takka medlemene for godt samarbeid, det er alltid lett å få folk til å hjelpa når det er bruk for det. Spesielt takk til dei som var med på dugnad på Grønskaret, og dei som er med når me har tilstellingar innafor gjætarhundarbeidet. For styret Eiliv Veseth, leiar Salteplassen i Bærdalsgjedlen Frå beita i Modalen der mellom anna Eiliv Veseth og Audun Seilen har sauane på fjellbeite. 18

19 19

20 20

21 Bestandovervaking. Bjørn, ulv, gaupe og jerv vert overvaka etter nasjonale overvakingsprogram. Jerv: innsamling av ekskrement for DNA-analyse, pluss kontroll av kjente hilokalitetar. Bjørn: innsamling av ekskrement for DNA-analyse. Ulv: sporing og innsamling av ekskrement for DNA-analyse. Gaupe: registrering av familiegrupper, pluss takseringslinjer i einskilde fylke. Det er no oppretta ein ny database for observasjonar av rovvilt. Dette er ein database som alle kan registrera seg som rapportør og legga inn ulike observasjonar av rovvilt. Observasjonar som vert gjort og som går inn i program for nasjonalt overvaking, skal kontrollerast og godkjennast av RVK eller andre tilsette i SNO. Databasen finn du ved denne nettsida: For kongeørn er det ikkje nasjonalt overvakingsprogram, men lokalt vert det gjennomført tilfeldig registrering av hekkelokalitetar og registrering av einskilde fuglar i Bestandsovervaking for Hordaland i Ulv: Ingen dokumenterte registrering. Bjørn: Ingen dokumenterte registreringar. Jerv: Ingen kjente hilokalitetar. Ei dokumentert spormelding i Røldal. Det gjort nokre sporingsoppdrag i indre deler av Hordaland. Gaupe: Ingen registrerte familiegrupper. 2 kadaversak på sau i Ullensvang og ei i Etne. Kongeørn: Tilfeldig registrering i databasen Artsobservasjoner. 21

22 Det er ikkje dokumentert yngling for nokon av dei store rovviltartane i Hordaland for Andre viktige telefonnummer m.m: Fylkesmannen i Hordaland, Miljøvernavd. (sentralbord ) Dersom nokon ynskjer tilgang på meir informasjon om rovvilt, kan ein sjå på nettsidene til: - Rovviltportalen Rovbase Norsk institutt for naturforskning - FM Hordaland: www. fylkesmannen.no Under nettsidene til finn ein adresse og telefonar til lokale rovviltkontaktar m.m. Aurland Med helsing Rein-Arne Golf -Regionalt rovviltansvarleg- Statens naturoppsyn-aurland Fjordsenteret 5745 Aurland E.post: rein-arne.golf@dirnat.no 22 Kongeørn et rev.

23 Spor av freda rovvilt. Jerv: Hann cm, Ho: 11-13,5 cm. Sporteikn: 5 porar, tydlege klør, klørne ikkje i symmetri. Bjørn(bakfot): Hann 19,5-26cm, Ho 16-21cm. Sporteikn: 5 potar, tydlege klør, stort spor. Gaupe: Hann 7,5-10cm. Ho 7-9 cm. Sporteikn: 4 potar, oftast ikkje synleg klør, klørne ikkje i symmetri. Ulv: Hann/ho 8,5-11,5cm. Sporteikn: 4 potar med tydlege klør, står symmetrisk. Mykje likt hundespor. 23

24 Leiarsamling Referat frå leiarsamlinga HSG fredag 28. okober 2011 Hotell Airport Hotell Flesland Clarion Bergen Leiar i Hordaland Sau og Geit Nils Inge Hitland ønskte alle velkomne til leiarmøte. Det var 37 frammøtte frå lokallag, nemnder og ander gjester. Hitland orienterte om kvifor HSG så det som naturleg og legga leiarmøte i lag med Agro Hordaland. Deretter var han innom slaktesesongen 2011, Han peika spesielt på den våte sommaren som hadde vert og dei utfordringane dette førte til med blant anna lettare lam og mindre fett på lamma. Nedsett tilvekst fører til at lamma kjem og for seint til slakt i forhold til sluttmarknaden. Ei anna utfordring er at mange lam må sluttforast som i igjen fører til bruk av vinterforet til lamma. Det er ikkje meir grovfôr en ein treng gjennom vinteren. HSG vil få i stand kurs for bruk av Heimesida. Det er nokre få lag som er komet i gang, men i alt 10 lag har meldt sinn interesse så langt. Arne Flatabø: Har vert i NSG sidan Har stortsett hatt ansvaret for nettsida til NSG med oppstart på slutten av -90 talle og fram til 2005 og heile oppdateringa på web fram til i dag. Flatabø viste korleis lokalaga kan opparbeida si heimesida med informasjon og korleis den til ei kvar tid må oppdaterast. I dag er det 10 av 32 lokallag i Hordaland som er i gang! Det er viktig at det er personar som er spesielt interessert som har denne oppgåva. Legger ein ut info eller bilde er det viktig at ein skriv kven som har eigarretten for å unngå konflikt. Det er og god praksis og spør om lov om og få bruka andre sine bilde. Flatabø seier at han er meir enn villig til og hjelpa til slik at lokallaga kjem godt i gang. Nils Inge Hitland takka Flatabø for godt innlegg. 24

25 Ove Ommundsen: NSG sin jobb for og påverka politiske myndheter. Kva kan eg som leiar i mitt lokallag gjera for at småfe får bestmogeleg vilkår i min kommune Ove Ommundsen måtte diverre melde forfall grunna sjukdom. Då er det godt å ha sporty kollegaar som Flatabø som tok utfordringa og framførte innlegget for Ommundsen. Flatabø: Er ikkje noko nytt å driva med politikk i NSG! NSG aktive i forhold til jordbruksavtalen Via lokallaga og Fylkeslaga Godt nettverk for og synleggjera næringa sine behov Bruk teneste vei for saker der vil ta opp Spel på lokalepolitikarar i saker som bandtvang. det er kommunane som fastsetter Reguleringsplanar i kommunane, går dette utover beiterettar? Ole Andreas Våge Kva gjer NSG med dei buskapane som ikkje er standard størrelse dei over 100? NSG har ikkje noko forskjell på liten og stor i sin politikk! NSG tek vare på alle! Innspel frå frammøtte: Avfolking av sau i enkelte områder i Hordaland er ein utfordring. HSG må ta dette opp som sak. Få til møte for utredning. Beiteprosjektet v/svanhild Aksnes Fylkesmannen: Aksnes snakka om nasjonalt beiteprosjekt. Beiteutvalet i Hordaland held møteserie rundt om i fylke. Fylke har og starta opp prosjekt Radiobjølla Dette er eit prosjekt i lag med Fylkesmannen HSG og Norsk Landbruksrådgivning. Det er sistnemnde som er prosjektdrivar. Er beitelag med store tap som er prioritert. Det er sett ut 105 bjøller i 2011 Saueprosjektet ser på blant annan: Store utfordringar Driftsforhold Rekruttering Sanking tomme områder Tankar: Fadderprosjekt 25

26 Mentorprosjekt Sanking Innspel til beiteutvalet er bra for og innspel om endringar er nødvendige. Nils Inge viste Radiobjølla i bruk via sin PC Lokalaga sin time: Kan Beiteutvalet så på dekning av mobilnett? Samarbeid med Turlag, Rødekors og Hjelpekorps Er det støtt til ekstraordinære tap på sommarbeite? Viktig at beitelaga registrer normaltap Avlsutvalet: Tak over hovudet når regnet høljar ned Helst tørre lam til kåring Litt større kåringsbingar Lam etter mødrer med lyte må ikkje møta til kåring Kåringa har gått stort sett bra! Bør ein sei nei til sal av ukåra værlam? Er prisen for høg på kåra værlam? Gjetarhundnemnda: Er viktig med gode egenskaper hos gjeterhunden Opplæring av gode instruktører Bruk instruktører i lokallaga Kan Hordaland stå som arrangør for NM i Gjetarhund i 2013 Positiv tilbakemelding frå frammøtte! Ref Karluf Håkull 26

27 Arbeid i fylkeslaget Styret i Hordaland Sau og Geit 2011: Nils Inge Hitland Reidar Kallestad Steinar Steine Egil Øvstebø Olav Håvardsholm leiar nestleiar medlem medlem medlem 1. vara Anita Jordalen har møtt på styremøta. Sekretær frå Nortura; Knut Sygnestveit gjekk av med pensjon i sommar, og frå i haust av har vi vore heldige og fått inn Karulf Håkull, også han frå Nortura som ny sekretær. Mange takk til Knut Sygnestveit for vel utført oppdrag. Rekneskapen har vore ført av Voss Rekneskapslag v/laila Berge. Det har i 2011 vore 11 styremøte og handsama 70 saker. 4 av styremøta vart avvikla som telefonmøte. HSG hadde ansvar for fagprogrammet for småfe på Argo Hordaland. Det møtte vel 70 småfehaldarar som alle gav uttrykk for at dette var ei vellukka samling med gode innlegg desember arrangerte HSG fagtur til Sunnhordland. Deltakinga var over all forventning og heile 104 medlemmer deltok. I Øvre Vats vitja vi Jan Haslemo som orienterte oss om sin produksjon. Han viste oss og ymse løysingar på bygg og innreiing til geit og sau. I Auklandshavn vitja vi Henning Vestvik som viste oss løysingane i den nye sauefjøsen sin. Takk til begge for flott omvisning og vilje til å satsa på småfeproduksjon. Om kvelden hadde vi julebord på Rica Maritim Haugesund. Nortura var med og sponsa julebordet. HSG som takk for flott omvisning. Ein blid Jan Haslemo har fått trekopp hjå 27

28 omvisninga i Auklandshavn. Like blid mottakar av trekopp etter Avlsarbeidet på sau 2011 Desse har vore medlemmar i avlsutvalet for sau: Tore Atle Sørheim Martin G.Haugland Alf Myksvoll Karluf Håkull Hilde K.Haaland Leiar N.Leiar Medlem Nortura Fatland Observatør med talerett utan stemmerett, Represent frå HSG Arbeidsoppgaver for avlsutvalet for sau: Ansvar og gjennomføring av kåringssjåa i Hordaland Oppgradering og kursing av kåringsdommarar Spreiing av avlsframgongen til bruksbesetningar. Bindeleddet mellom avlsrådet,regionsutvalet og avlsutvala i fylka. Arbeida for at saker frå avlsrådet/regionsutvalet vert gjennomførte Aktivitetar i meldingsåret Avlsutvalet i samarbeid med Hordaland Sau og Geit laga til ein møteserie i haust der fokus var bruk av avkomstgranska- og eller kåra værlam. Me laga til møter 5 ulike stader i fylket 24. okt. Kinsarvik Hardangertun kl okt. Kvam Holmatun Øystese kl

29 25. okt. Voss Jordbruksskulen kl okt. Sveio Vigdartun Ungdomsskule Sveio kl okt. Lindås Alver Hotel kl I møteserien sette me fokus på planlegging av kjøp og bruk av værar i paringa, kåra værlam, Avkomstgranska værar eller semin. Me fekk med flinke praktikarar som fortalde om kvifor dei bruka dei ulike variantane værar til dei utvalgte sauene i flokken sin.(slik gjer eg da.) Kva nytte / økonomi er det ved å bruka dei ulika væratypane. Sauakontrollen vsr med og viste dei ulike rapportane som ein sjølv kan ta ut av kontrollen på web. PROGRAM PÅ MØTA VAR: Innleiing Slik gjer eg da med ein praktikar (sauabonde). Kva vær vil eg bruka til dei ulike sauene og kvifor. Kva nytte middel brukar eg for å ha oversikt i flokken min. Presentasjon av ulike rapportar som kan nyttast ifb med utplukk av dei ulike sauene i buskapen min og deira ulike egenskapar. Spørsmål og oppsummering og avslutning. Møteserien vart godt motteken og me fekk mange bruksbestningar med oss på desse møta og fokus på at væren faktisk er 50% av flokken. Det møtte nærare 100 personar til saman på desse 5 møta og det er me svært glade for. Avlsutvalet meinar at årsmøta i dei ulike saualaga er rett plass til å vidareformidla vårt bodskap med å utnytta og spreia avlsframgongen i Hordaland på. Stor takk til Martin G.Haugland, Ove Holmås og Nils Inge Hitland for deira kunnskap av værabruk i eigen flokk og med fokus på nytte / økonomi i deira flokk. Takk og til Karluf Håkull og Randi Undertun som viste oss alle mogelegheitane i sauakontrollen. DOMMARSAMLING Mandag 29 august hadde me dommarsamling i Nordheimsund, Steinar Steine tok godt imot oss og stillte møterom på Nordheimsund Yrkesskule til disposisjon for den teoretiske delen av samlinga. Steinar stillte garden sin med lam til oss slik at me fekk utføra praktisk dømming etterpå. Frå Sogn & Fjordane S&G kom Audun Nedrebø og Tollef Årdal, dei orienterte om deira dømming og i den praktiske delen, blei det mange gode diskusjonar på kvifor me gir den einskilde karakteren og kva me som dommarar må leggja vekt på. Stor takk til Steinar Steine for flott tilretteleggjing under samlinga og til Audun Nedrebø og Tollef Årdal for deira kunnskap om kåring av verlam. Med på kurset var 22 dommarar, dette for at me som dommarar skal væra meir samkøyrde i dømminga vår.me fekk i år og med 3 aspirantar på dommarkurset, ungdommar med stor interesse for sau og dømming av værlam. KÅRINGSSJÅA I 2011 har avlsutvalet hatt ansvar for og gjennomført 18 kåringssjå i Hordaland. Me kom heller ikkje i år utanom gardskåring i enkelte område i fylket vårt, Etne og Sveio, i Sveio var det felles kåringssjå for dei som er i væraring. 29

30 Kåringsperioden var frå laurdag 17 sept. Til søndag 2 oktober, vel 14 svæt hektiske dager. Me avvikla 16 vanlege og 2 gardskåringssjå, da vart dømt 1120 lam og kåra 1044 lam og vraka 76 lam. Kåringsjåa og sjukdomsførebyggjande tiltak fører til mykje ekstra arbeid og lange dagar på lokallaga, PC kårar og dommarane, men er heilt naudsynt og dette MÅ følgjast skal me i det heile få avvikla kåringssjåa slik me vil ha dei, ein plass der folk og fe møtest. Krav om vasking av regnklede og støvlar (desinfisering)på sjåa gjekk veldig bra slik at den smitteførebyggjandes delen vart halden til punkt å prikke. Alle kåringsdagar er avtala med kåringsansvarlege i lokallaga og med visse tilpasningar og forståelse frå dei blitt godkjende. Den STORE dagen for kåring er siste laurdagen i september, men alle skjønnar at me lyt rullera fordelinga litt etter størrelsen på sjået, planlagt program og fordelinga av dommarar / pc personell. Kåringsavgifta i Hordaland i 2011 vart for kvart kåra lam og prisen var 100,- kr.pr lam. Avlsutvalet trur me i framtida må halda på desse kåringssjåa både for det sosiale og miljøskapande som dette medfører, men sjukdomssituasjonen som alltid ligg på lur må kvar og ein ta på alvor, dette gjeld eigarar so vel som arrangørar Kåringssted Bedømte Kåra Kåra på disp Vraka Etterkåring % 16 84% 3 16% 0 0% Austrheim % 95 94% 1 1% 5 5% Bømlo % 23 68% 2 6% 9 26% Børve/Eidfjord % 29 91% 3 9% 0 0% Eikelandsosen % 44 94% 2 4% 1 2% Etne % 75 97% 0 0% 2 3% Kvam/Jondal/Samnanger % 79 91% 1 1% 7 8% Kvinnherad % 41 91% 2 4% 2 4% Lindås % % 0 0% 5 4% Masfjorden % 7 54% 4 31% 2 15% Reisæter % 21 88% 0 0% 3 13% Sotra/Askøy % 68 83% 0 0% 14 17% Stend % 90 99% 0 0% 1 1% Stord/Fitjar % 32 65% 17 35% 0 0% Sveio % 69 93% 1 1% 4 5% Tysnes % 24 96% 0 0% 1 4% Ulvik % 27 77% 8 23% 0 0% Voss/Vossestrand/Dale % % 0 0% 20 13% Hordaland % % 44 4% 76 7% HORDALAND fekk denne hausten BESTE avkomstgranska væren i landet, GARD HOVE med kåringsnr og O-indeks på 153, del indeksane er og svært gode slakt-138, kjøtt-148, feitt-123, mor vår-133,mor slakt- 132 og tal lam-119, veren er granska i ring 154 og alar er Nils Inge Hitland. GARD HOVE er den væren med høgast O-indeks i landet. Væren er sjølvsagt også beste avkomstgranska veren i Hordaland i

31 Ringane i Hordaland: NKS i ring 142,144,150, 151,152,154,155,158 Av 150 granska værar m/ind. fekk 144 verar ind. over 115 Beste avkomstgranska NKS verane i Hordaland har kåringsnr GARD HOVE og kjem frå ring 154, alar er Nils Inge Hitland,Mjølkeråen med O-ind. på 153, nr 2 vart SPISS KONGLEVOLL,o-ind 143, frå ring 154, alar Anders Konglevoll, Vågseidet og nr. 3 er STAS ERSTAD, o-ind. 140 frå ring 154, alar Erna T. og Amanda Erstad,Manger. SPÆL i ring 143, 153 og 159. Av 41 granska værar m/ind. fekk 24 verar ind. over 115. Beste avkomstgranska spælveren i fylket var STURLAGUT JACOBSEN, frå ring 143, alar Øyvind Jacobsen, Etne, med o-ind 138, nr 2 vart SMØRKJEKK JACOBSEN, frå ring 143,alar Øyvind Jacobsen, o-ind. 137 og nr SOL ROSTEN, frå ring 153, alar Soldalssmale v/arne Isak Flatabø, med o-ind 136, SJEVIOT i ring 141 Av 21 granska værar m/ind. fekk 17 verar ind.over 115. Beste avkomstgranska Sjeviotverane i fylket var MIR, alar Edvin Vågstøl, Sæbøvågen med ind. 135, nr ALEXANDER alar Henrik og Torill E.Steinsund, Vågseidet med ind. 135 (færre slakt/hautvogne enn MIR), nr 3, VLADIMIR, alar Kåre Hole, Sæbøvågen med ind. 133 og GARDAR, alar Henrik og Torill E.Steinsund, Vågseidet med ind. 133 og alle kjem sjølvsagt frå ring 141. Til slutt vil avlsutvalet for Sau takka all lokale saualag, veraringar, landbrukskontor, dommarar, Nortura og Fatland for godt samarbeid gjennom året som gjekk. Stord 09/ Tore Atle Sørheim Leiar i avlsutvalet for Sau Lars Eggum var ein mykje brukt seminver hausten Denne er far til Gard Hove som fekk o-indeks 153 hausten