1.Innleiing Mål Nøkkeltal Hovudfunn Læringsmiljø... 6

Transkript

1 Innhald 1.Innleiing Mål Nøkkeltal Hovudfunn Læringsmiljø... 6 Trivsel... 8 Mobbing... 9 Fagleg rettleiing, meistring og fagleg utfordring Rapportering frå skolane Oppsummering læringsmiljø Læringsresultat Samla resultat i Hordaland fylkeskommune Resultat i matematikk, naturfag og kroppsøving Oppsummering av resultat Moglege forklaringar Gjennomføring Utvikling i grad av gjennomføring i perioden Sluttarar, ikkje-vurdert og stryk Fråfall knytt til opplæring i bedrift Tiltak i Hordaland fylkeskommune Rapportering frå skolane Oppsummering gjennomføring Spesialpedagogisk arbeid Vaksenopplæring Prioriterte tiltaksområde Vurdering av eleven si læring Tiltak frå Hordaland fylkeskommune Rapportering frå skolane Oppsummering Den digitale skolen Resultat opp mot budsjettmål for 2010/ Rapportering frå skolane på den digitale skolen Oppsummering Oppsummering Vedlegg: 1. Kjelder, 2. Oversikt over tiltak mot fråfall, 3. Utdrag frå elevundersøkinga

2 1.Innleiing Etter Opplæringslova pliktar alle kommunar og fylkeskommunar å utarbeide ein årleg rapport om tilstanden i opplæringa, knytt til læringsresultat, fråfall og læringsmiljø. Rapporten skal drøftast av skoleeigar. I Hordaland fylkeskommune er det Fylkestinget. Målet er at tilstandsrapporten skal vere eit godt grunnlag for vurdering, debatt og dialog og gi skoleeigar eit konkret grunnlag for utviklinga av kvaliteten i opplæringa. Eit stabilt, fast fokus for tilstandsvurderingsarbeidet gjer det mogleg å følgje utviklinga i fylket over tid, og legg til rette for samarbeid om kvalitetsutviklingsarbeid over fylkesgrensene. Tilstandsrapporten er ein viktig del av det systematiske utviklingsarbeidet mellom skoleeigar og skolane, system for verksemdbasert vurdering 1. Grunnlag for rapporten Grunnlaget for tilstandsvurderinga er fleire kjelder. Elevundersøkinga blir gjennomført for alle elevar i første klasse på vidaregåande skole, Vg1, og informasjonen vi får gjennom denne er ei viktig kjelde, saman med statistikk om resultat, fråvær, fullføring med meir. Alle dei vidaregåande skolane har vurdert sine eigne resultat, og utarbeidd sine tilstandsvurderingar. Dei skolevise rapportane er levert opplæringsavdelinga, og er eit godt grunnlag for analyse og vurdering av resultat på fylkesnivå. Dei gir også eit godt utgangspunkt for dialogen mellom opplæringsavdelinga og skolen om det lokale fagleg pedagogiske utviklingsarbeidet. Til hjelp i arbeidet med tilstandsrapportering har Utdanningsdirektoratet utarbeidd ein standardisert mal med eit sett indikatorar 2. Vår tilstandsrapportering er basert på innhaldet i malen frå Utdanningsdirektoratet og er i tillegg bygd ut med Hordaland fylkeskommune, gjennom Styringsdokumentet, sine prioriterte tiltaksområde for skoleåret 2010/2011, vurdering av eleven si læring og den digitale skole. Årets rapport er i hovudsak basert på same mal som rapporten for fjoråret. Lesarrettleiing I første kapittel presenterer vi dei ulike måla for den vidaregåande opplæringa i Hordaland slik dei kjem til utrykk i budsjett og styringsdokument, og så presentasjon av nøkkeltal. Deretter kjem ei kort samanfatting av hovudfunna i årets rapport. Dei tre nasjonalt prioriterte områda blir så nærare analysert i kvart sitt kapittel, spesialpedagogikk, vaksenopplæring, og vurdering av eigne tiltaksområde. Kvart kapittel inneheld resultat, rapportering og samanlikning med tidlegare år. Informasjonen blir presentert både gjennom tekst og grafiske framstillingar. I slutten av kvart kapittel vil vi også kommentere resultata, og presentere aktuelle hypotesar og forklaringar, mellom anna med utgangspunkt i aktuell forsking og skolane sine eigne rapportar. 1 Dokumenta som inngår i systemet er tilgjengeleg på 2 Malen for tilstandsrapport er tilgjengeleg på Utdanningsdirektoratet sin nettportal Skoleporten 2

3 2.Mål Arbeidet innan den vidaregåande opplæringa i fylket blir styrt av målformuleringar i budsjett og styringsdokument. Hovudmålet i begge for skoleåret 2010/2011 er auka læringsutbytte og fullføring. Styringsdokmentet byggjer på følgjande målmodell: Skolane kan i tillegg prioritere eigne utviklingsmål, men det overordna målet for all utviklingsaktivitet skal vere auka læringsutbytte for den einskilde elev, og å få fleire til å fullføre planlagt kompetanse. Under dette er det også definert to prioriterte tiltaksområde for 2010/2011 som skal ha særskild merksemd: Vurdering av eleven si læring og Den digitale skole. I budsjettet for 2011 er dei to prioriterte tiltaktsområda konkretisert i åtte resultatkrav: Vurdering av eleven si læring: 1. Redusere del elevar med ikkje greidd i matematikk, kroppsøving og naturfag med 5 %. 2. Redusere bortvalet ved dei vidaregåande skolane med 5 %. 3. Redusere talet på lærlingar som ikkje greier fagprøven med 5 %. 4. Betre resultat på spørsmål om fagleg rettleiing i elevundersøkinga med 5 % over nivået i Den digitale skolen: 5. Alle lærarar skal nytte SkoleArena Vurdering til karakter- og fråværsføring. 6. Alle lærarar skal nytte It s Learning til administrasjon av/ kommunikasjon med elevane. 7. Alle elevar skal få deler av opplæringa, i alle fag, ved bruk av digitale verktøy og læremiddel. 8. Alle elvar skal kjenne til døme på korleis IKT som grunnleggjande dugleik kan operasjonaliserast i det einskilde fag. 3

4 3.Nøkkeltal Følgjande nøkkeltal inngår som del av malen for tilstandsrapport. Tal på elevar og lærlingar Elevar og lærlingar Hordaland fylkeskommune skal gi eit opplæringstilbod av høg kvalitet og framstå som det naturlege valet for elevar med rett til vidaregåande opplæring. Yrkesopplæringsnemnda skal medverke til at opplæringstilbodet til lærlingane har god kvalitet. Talet på elevar og lærlingar 3 Indikator og nøkkeltal Talet på elevar (R94) Talet på elevar (Kunnskapsløftet) X X Talet på lærlingar (R94) Talet på lærlingar (Kunnskapsløftet) X X X X: Kunnskapsløftet vart innført i 2006 og registreringa starta i Tala i tabellen under kolonne viser ei naturleg utvikling etter innføringa av Kunnskapsløftet: Talet på lærekontraktar etter R-94 minkar og talet på lærekontraktar etter Kunnskapsløftet aukar. Alle lærekontraktar i R-94 skal avsluttast innan Dette er også siste dato for avlegging av fag-/sveineprøve etter R-94. Pr er det berre 364 løpande lærekontraktar etter R-94 som ikkje er avslutta med fag- /sveineprøve. Elevar Prognoseinntaket for 2011 viser ein auke på i overkant av 500 søkjarar i høve til fjoråret. Den største auken er for utdanningsprogramma Helse- og sosialfag og Studieførebuing. Også Naturbruk har fått ei stor auke i søkjartalet til Vg1. Utdanningsprogrammet som har hatt størst nedgang i søkjarar til Vg1 er Design og Handverk. Lærlingar I 2010 vart 99 % av primærsøkjarane formidla til læreplass. Til saman vart det godkjent 1984 nye lærekontraktar, ein auke på 1,5 % samanlikna med Elevar er personar som er registrert i VIGO per det aktuelle skoleåret. Talet på lærlingar opplyser om talet på personar som har inngått lærekontrakt, møtt fram og starta i lære i bedrift eller opplæringskontor med sikte på å ta fag-/sveineprøve. 4

5 Elevar per lærarårsverk i Indikator og nøkkeltal Hordaland fylkeskommune Nasjonalt Tal på elevar per årsverk 8,6 8,7 Hordaland fylkeskommune har eit desentralisert skolesystem med skolar i 21 av 33 kommunar. Hordaland fylkeskommune har relativt høg lærardekning med stor variasjon i storleiken på skolane. Tal for elevar per årsverk i Hordaland fylkeskommune låg i 2009 på 8,6, ein tidel under gjennomsnitt på nasjonalt nivå det same året. 4.Hovudfunn Under følgjer det vi ser som hovudfunn for dei områda som inngår i rapporten. Læringsmiljø Hordaland fylkeskommune får gode resultat for læringsmiljø i elevundersøkinga og dette blir støtta av dei skolevise rapportane. Vi ligg stabilt høgt på indeksar om trivsel, og det er få elevar som svarar at dei blir mobba. Også når det gjeld fagleg rettleiing, meistring og faglig utfordring er tilbakemeldingane frå elevane gode. På alle indeksane som er med i rapporten ligg vi tett på dei nasjonale resultata. Læringsresultat Resultata til standpunkt og eksamen for fylket som heilskap er stabilt over tid, med ein gjennomsnittskarakter på rundt 3,9 til standpunkt, og om lag ein halv karakter lågare til eksamen. Vi ser og nærare på tre fellesfag, matematikk, naturfag og kroppsøving. For dei to første er det ei positiv utvikling både for karakterar og omfanget av stryk og ikkje vurdert. For kroppsøving er utviklinga negativ for stryk og ikkje vurdert. Gjennomføring Det siste skoleåret har det vore mykje fokus på arbeid med å auke gjennomføringa i den vidaregåande opplæringa i Hordaland, no også med den nasjonale satsinga Ny GIV. Det er enno for tidleg å seie noko om kor godt vi treff med dei tiltaka som no er sett i gang, men gjennomføringstala viser at vi har ei positiv utvikling frå i fjor til i år. Tala på sluttarar og ikkje vurdert har begge gått ned med fem prosent, og talet på strykkarakterar har gått ned med over seks prosent. Når det gjeld fagopplæring er budsjettmålet om 5 % reduksjon i fråfallet nådd. Talet på hevingar av lærekontraktar er redusert frå 306 til 255, ei betring på 16,7 %. For avlagte fagprøver er målet ikkje nådd, i 2010 er det registrert ein auke i ikkje bestått både for lærlingar, elevar med sluttopplæring i skole og for praksiskandidatar. Spesialpedagogisk arbeid Søknadar til dei mindre gruppene og til spesialundervisning i eiga gruppe aukar, noko som fører til auka kostnadar knytt til lærarressursar og lokale. I 2010 var det 1109 søknadar. Hittil i 2011 er det 974, men det kjem fortløpande inn nye søknadar gjennom skoleåret. Det siste året har eit nytt sakshandsamingssystem vore i bruk, som skal sikre kvaliteten i heile den spesialpedagogiske sakshandsamingsprosessen. Vaksenopplæring Tala på kursplassar i vaksenopplæringa har auka kraftig dei siste åra, gjennom skoleåret 2010/2011 var det kursplassar. Dei mest etterspurde faga er studieførebuande og 4 Indikatordefinisjon: gjennomsnittleg tal på elevar i fylkeskommunale skolar per lærarårsverk. 5

6 helsearbeidarfaget. Ei ny stor gruppe er dei som søkjer fagutdanning i barne- og ungdomsarbeidarfaget. Vurdering av eleven si læring Vurdering av eleven si læring har vore det eine av to prioriterte tiltaksområde i Opplæringsdirektøren sitt styringsdokument i 2010/2011. Det har vore ei rekkje tiltak innan vurdering førre skoleår. Førebels er det for tidleg å konkludere noko om effekten av desse tiltaka, men ein positiv indikator er at talet på klager på standpunktkarakterar har gått ned. Den digitale skolen Det andre prioriterte tiltaksområdet har vore den digitale skolen. Her har det vore stor utvikling dei siste åra, og alle skolar brukar no IKT, men i varierande grad. Det er til dels store skilnader i bruk på tvers av fag, utdanningsprogram og skolar. Det er framleis rom for forbetring og behov for ytterlegare kompetanseheving og utvikling. 5.Læringsmiljø Læringsmiljøet kan ha stor innverknad på læringsutbytte, motivasjon og fullføring. Dei viktigaste faktorane knytt til elevane si sosiale og faglege læring er, i følgje Materiell for helhetlig arbeid med læringsmiljø 5 som Utdanningsdirektoratet har utarbeidd, følgjande: - Relasjon mellom lærar og elev - Klasseleiing - Relasjonar mellom elevane - Bruk og handheving av reglar - Forventningar til elevane - Samarbeid mellom heim og skole I samsvar med malen for tilstandsrapport frå Utdanningsdirektoratet gjekk følgjande indeksar inn under læringsmiljø i fjorårets rapport: trivsel, mobbing og fagleg rettleiing. I år er også indeksane meistring og fagleg utfordring inkludert. Indeksane er utarbeidde på grunnlag av svara på ein del av dei obligatoriske spørsmåla i elevundersøkinga, som alle elevar på Vg1 blir bedt om å svare på. Dei blir analyserte av Utdanningsdirektoratet, og presentert på nettsida Skoleporten. Dette er ei nettside med samlingar av relevante og pålitelege data til hjelp for skoleleiarar og -eigarar i kvalitetsarbeidet. For at elevundersøkinga skal vere ei god kjelde til informasjon, er det naudsynt med ein høg svarprosent. Alle elevane i Vg1 blir bedt om å gjennomføre undersøkinga, og det er ei svært positiv utvikling at 81,2 prosent har delteke i år, ein auke på over fem prosentpoeng frå i fjor. 5 Tilgjengeleg på Utdanningsdirektoratet sine heimesider, 6

7 Svarprosent for elevundersøkinga Kvar indeks er bygd opp av fleire spørsmål 6, med fem svaralternativ. Kva alternativa er varierer frå spørsmål til spørsmål, men dei fleste dreier seg om kor ofte (alltid/aldri) eller i kva grad eleven er einig i ein påstand. Verdien frå ein til fem skal gi eit uttrykk for korleis elevane har svart samla innan den enkelte indeksen. For alle indeksane, utanom mobbing, er det positivt med høge verdiar. I tillegg til dei spørsmåla som inngår i indeksane, inneheld elevundersøkinga fleire spørsmål om tema som motivasjon, innsats, læringgstrategiar, metodar, vurdering, med meir. 6 Indeksane fagleg utfordring og mobbing inneheld berre eitt spørsmål. For meir informasjon om indeksane og undersøkinga, sjå 7

8 Trivsel Trivsel er delt inn i to: sosial trivsel og trivsel med lærar. I fjor var begge inkludert i malen, i år er det berre trivsel med lærar som er obligatorisk. Vi har likevel valt å ta med begge indeksane i tilstandsrapporten. Sosial trivsel påverkar mellom anna motivasjon og vilje til å fullføre, i tillegg til at det seier noko om relasjonar mellom elevane. Resultat frå elevundersøkinga 8

9 Vurdering av resultat frå elevundersøkinga Som for førre skoleår går det fram av elevundersøkinga at elevane i den vidaregåande skolen i Hordaland fylkeskommune trivst godt. På indeksen sosial trivsel viser resultata at det generelle nivået for trivsel er høgt, stabilt over tid og likt det nasjonale nivået. Trivsel med lærarane har gått noko ned, og ligg no også 0,1 poeng under nasjonalt nivå. Dette er ei negativ utvikling, spesielt med tanke på at kvaliteten på relasjonen mellom lærar og elev har vesentleg tyding for eleven si læring. Likevel er det små skilnader det er snakk om, og det er utviklinga over tid som vil kunne seie noko om i kva grad det er snakk om tilfeldige utslag eller eit resultat av ei generell negativ utvikling. Mobbing Målsetjingane i Hordaland fylkeskommune for eit godt læringsmiljø og for systematisk arbeid mot mobbing er nedfelt i Forskrift om felles ordens- og åtferdsreglement ved dei vidaregåande skolane i Hordaland fylkeskommune. Under avsnitt om forbod, 4, 1. punkt er det stadfesta at: Vald, mobbing, rasistiske utsegn og handlingar, seksuell trakassering, sjikane pga seksuell legning, religion eller livssyn og anna krenkjande åtferd er ikkje tillate. Resultat frå elevundersøkinga 9

10 Vurdering av resultat frå elevundersøkinga Elevane svarer at dei i liten grad har opplevd å bli mobba på skolen dei siste fem åra. Omfanget av mobbing har vore stabilt lågt, og på same nivå som det nasjonale gjennomsnittet. Det er ein viss kjønnsskilnad på kor mykje elevane oppgjev at dei blir mobba; gjennomsnittet for jentene er på 1,2 som er noko lågare enn snittet for gutane, som er 1,4. Den same differansen gjer seg gjeldande også på nasjonalt nivå. Skolane sin systematiske innsats for å førebyggje mobbing generelt skjer som ein del av det ordinære oppfølgingsarbeidet av forskrifta. Opplæringsavdelinga følgjer opp forhold knytt til læringsmiljø i utviklingsdialogen med skolane mellom anna gjennom system for verksemdbasert vurdering og skolebesøk. Ein vil i dette arbeidet og vere merksam på skilnadar mellom kjønna for å kunne leggje grunnlag for målretta tiltak. Fagleg rettleiing, meistring og fagleg utfordring Fagleg rettleiing er ein indeks som måler kor ofte elevane får tilbake- og framovermeldingar på arbeidet i faga, og kor nyttige dei vurderer denne informasjonen. Indeksane meistring og fagleg utfordring er nye i rapporten for i år, og spørsmåla som ligg til grunn har ikkje vore med i elevundersøkinga meir enn dei to siste åra. Indeksen meistring er utarbeidd på grunnlag av spørsmål som dreier seg om kor stor grad av meistring elevane opplever i samband med undervisning, lekser og arbeid på skolen. Fagleg utfordring består av eitt spørsmål, der elevane blir spurte om dei får nok utfordringar på skolen. 10

11 Resultat frå elevundersøkinga 11

12 Vurdering av resultat frå elevundersøkinga Vi konstaterer at resultata på desse indeksane er på nivå med dei nasjonale resultata. Det kan også sjå ut som det er gode tilbakemeldingar frå elevane, men vi manglar grunnlag for å vurdere om dette er tilfredsstillande, eller om det er naudsynt med spesielt fokus innan desse områda. Vi finn heller ikkje noko støtte i litteratur eller forsking for å komme med nokre kvalifiserte vurderingar av nivået, utover det vi vil komme tilbake til i kapittelet om vurdering av eleven si læring. Observasjon av utviklinga for desse indeksane over tid vil kunne gi meir informasjon. Rapportering frå skolane Læringslaben analyserer resultata for Hordaland fylkeskommune og dei enkelte skolane, og desse rapportane går inn i tilstandsvurderingsarbeidet og er viktig for å få eit godt bilete av korleis elevane på den enkelte skole vurderer ulike sider ved skolen og læringsmiljøet. Tilstandsrapportane frå skolane viser som heilskap det same biletet som resultata på fylkesnivå. I tillegg rapporterer skolane om utfordringar innan klasseleiing, og det er mellom anna på bakgrunn av desse tilbakemeldingane at klasseleiing er tatt inn som nytt prioritert tiltaksområde for skoleåret 2011/2012. Resultata frå dette arbeidet blir det rapportert på i tilstandsrapporten for neste skoleår. Oppsummering læringsmiljø Svara frå elevundersøkinga indikerar at elevane i Hordaland fylkeskommune i stor grad er nøgde med læringsmiljøet. Den sosiale trivselen ligg stabilt på eit høgt nivå, når det gjeld trivsel med lærar er det framleis litt å hente. For skoleåret 2011/2012 er klasseleiing tatt inn som eit prioritert innsatsområde i styringsdokumentet. Det er eit fokus som potensielt kan ha positiv innverknad på indeksen trivsel med lærar, noko som vil bli følgt opp i arbeidet med den verksemdbaserte vurderinga. Mobbing er ikkje eit stort problem i Hordaland fylkeskommune, men det er framleis eit lite stykke igjen for å oppfylle ein nullvisjon, derfor er det viktig med vidare fokus på også dette temaet. Det er ei positiv utvikling at svarprosenten på elevundersøkinga går opp, brei deltaking frå elevane gir betre kvalitet på informasjonen undersøkinga kan gi. Vi trur framleis det er eit potensiale for å få opp svarprosenten enno meir, og det må jobbast vidare med å sikre størst mogleg deltaking. 12

13 6.Læringsresultat Auka læringsutbytte er eitt av dei to hovudmåla for den vidaregåande opplæringa i Hordaland, jamfør første kapittel. Vi målar læringsutbyttet gjennom karakternivå og karakterutvikling, men det må presiserast at karakterar ikkje gir eit fullgodt svar på spørsmål om kvalitet og læringsutbytte. Rapporten Kom nærmere 7 skildrar læringsutbyttet slik: Læringsresultater og Læringsutbytte inkluderer i realiteten både den formative underveisevalueringen og den summative sluttevalueringen. Skoleeier på sin side kan kun ta tak i de summative vurderingsuttrykkene på aggregert nivå, og denne sammenhengen har vi illustrert i følgende modell: Figur: Ikke kvantifisert og kvantifisert læringsutbytte Den prosentvise fordelingen må ikke ses på som det reelle forholdet mellom hvilke læringsresultater som er mulig å kvantifisere, og hvilke læringsresultater som ikke er det. Modellen har først og fremst til hensikt å eksemplifisere at kvalitet i skolen favner mer enn de rene kvantifiserbare resultatene. Karakterar gir likevel verdifull informasjon om nivå og resultat i skolen, og er den beste kjelda vi har for å vurdere utviklinga av resultata over tid, og samanlikning med nasjonalt nivå. I tillegg til det samla resultatet for fylket rapporterer vi på dei faga vi har konkrete resultatkrav til i budsjettet: matematikk, naturfag og kroppsøving. 7 Rapport frå FOU-oppdraget Hvordan lykkes som skoleeier? Om kommuner og fylkeskommuners arbeid for å øke elevenes læringsutbytte av PricewaterhouseCoopers AS på oppdrag frå KS. 13

14 Samla resultat i Hordaland fylkeskommune Under følgjer samla resultat for Hordaland i alle fag, til standpunkt og eksamen. Standpunktkarakter (alle fag) Samla resultat (gjennomsnitt) 3,9 3,87 3,9 Eksamenskarakter (alle fag) Samla resultat (gjennomsnitt) 3,46 3,33 3,42 Vi ser at det samla resultatet, altså gjennomsnittet, for standpunktkarakterar er veldig stabilt over dei tre siste åra. Talet på karakterar som inngår i grunnlaget er svært stort, og det skal mykje til for at dette snittet flyttar veldig på seg. Eksamenskarakterane varierer noko meir, noko som kan ha fleire årsaker. Det er færre karakterar som inngår i grunnlaget for gjennomsnitt, så dette talet er noko meir sårbart for tilfeldige svingingar. I tillegg er vurderingsgrunnlaget for ein eksamen langt mindre enn for ein standpunktkarakter, og faktorar som til dømes utforminga av eksamensoppgåvene kan gje utslag. Ein tendens er at gjennomsnittleg standpunktkarakter ligg om lag ein halv karakter over gjennomsnittleg eksamenskarakter, noko som samsvarer med nasjonale tendensar. Det er i utgangspunktet ikkje problematisk, fordi ein standpunktkarakter som nemnt har eit mykje breiare grunnlag enn ein eksamenskarakter. Det viktigaste er om differansen er stabil og konsistent. Standpunkt 2011 Snitt 1-6 Antall 1 Antall 2 Antall 3 Antall 4 Antall 5 Antall 6 Sum kar 1-6 (100%) Total 3, Total % 3,9 1,88 % 11,04 % 22,59 % 30,78 % 27,18 % 6,52 % Snitt 1-6 Antall 1 Antall 2 Antall 3 Antall 4 Antall 5 Antall 6 Sum kar 1-6 (100%) Total 3, Total % 3,87 2,01 % 11,05 % 22,94 % 31,43 % 26,67 % 5,91 % Snitt 1-6 Antall 1 Antall 2 Antall 3 Antall 4 Antall 5 Antall 6 Sum kar 1-6 (100%) Total 3, Total % 3,9 1,88 % 10,33 % 22,24 % 32,53 % 27,52 % 5,49 % Kjelde: Extens. Utval: alle standpunktkarakterar. 14

15 Eksamen 2011 Snitt 1-6 Antall 1 Antall 2 Antall 3 Antall 4 Antall 5 Antall 6 Sum kar 1-6 (100%) Total 3, Total % 3,42 7,55 % 18,12 % 27,64 % 24,59 % 15,70 % 6,40 % Snitt 1-6 Antall 1 Antall 2 Antall 3 Antall 4 Antall 5 Antall 6 Sum kar 1-6 (100%) Total 3, Total % 3,33 8,13 % 19,66 % 28,35 % 24,33 % 14,31 % 5,21 % Snitt 1-6 Antall 1 Antall 2 Antall 3 Antall 4 Antall 5 Antall 6 Sum kar 1-6 (100%) Total 3, Total % 3,46 6,92 % 17,91 % 27,04 % 25,18 % 16,13 % 6,82 % Kjelde: Extens. Utval: alle eksamenskarakterar. I 2010 vart full avvikling hindra av streik. Karakterfordeling på kjønn til standpunkt, gjennomsnitt Standpunkt (alle fag) Kvinne 3,99 3,98 4,00 Mann 3,80 3,77 3,79 Total 3,90 3,87 3,89 Samla standpunktkarakterar fordelt på kjønn viser stabile resultat dei siste tre åra, der jentene ligg ca 0,2 karakterar over gutane. Når vi går nærare inn i talmaterialet kan det sjå ut som det er i ferd med å skje ei endring der forskjellane minkar, og dette vil det vere interessant å følgje framover. Resultat i matematikk, naturfag og kroppsøving Over tid har det vore retta nasjonal merksemd mot situasjonen innan realfaga. Resultat på internasjonale kartleggingstestar og uro for rekruttering til akademia og næringsliv, er sett fram som viktige grunnar til det nasjonale fokuset. Tett oppfølging av karakterutviklinga i matematikk og naturfag er derfor eit prioritert område i kvalitetsvurderingsarbeidet i fylket, og eit område skolane skal ha eit særleg fokus på i sitt tilstandsvurderingsarbeid. I tillegg til faga matematikk og naturfag har opplæringsavdelinga valt å rette særleg merksemd mot karakternivået og karakterutviklinga i kroppsøving grunna negativ utvikling i faget i høve omfang av stryk og ikkje vurdert (IV) 8. Vi manglar nasjonale 8 Ikkje vurdert (IV) blir gitt i staden for karakter når der ikkje er tilstrekkelig vurderingsgrunnlag, til dømes på grunn av stort fråvær. Elevar med IV i eitt eller fleire fag kan ikkje få godkjent vitnemål. 15

16 tal på det faget 9, men slik faget er omtala i det offentlege ordskiftet, veit vi at dette er ei nasjonal utfordring. Matematikk Matematikk er eitt av fellesfaga i den vidaregåande opplæringa, som alle elevane må ha. Dei som går på studieførebuande utdanningsprogram har meir matematikk enn dei som går på yrkesfaglege. Elevane som går studieførebuande har fleire timar, og har matematikk i minimum to år, mot eitt år obligatorisk på dei yrkesfaglege utdanningsprogramma. På alle utdanningsprogramma må elevane velje mellom teoretisk (T) eller praktisk (P) matematikk. Den teoretiske vert tilrådd til dei elevane som vil velje meir matematikk. På dei yrkesfaglege utdanningsprogramma er det ein stor overvekt av elevar som vel den praktiske matematikken. På dei studieførebuande vel om lag halvparten av elevane praktisk matematikk, og halvparten teoretisk. Standpunkt matematikk Vg1, gjennomsnittleg karakternivå Vi ser ei positiv utvikling i resultat til standpunkt i alle matematikkfaga på Vg1, med unntak av Matematikk 1T. Vi har ikkje resultat for 1T og 1P for skoleåret , då det ikkje vart gitt standpunktkarakterar i desse faga etter Vg1 før frå skoleåret Nasjonal statistikk på faget kroppsøving er ikkje tilgjengeleg gjennom Skoleporten. 16

17 Eksamen matematikk Vg1, gjennomsnittleg karakternivå Eksamenskarakterane for matematikk på Vg1 gir ikkje noko eintydig bilete. I tre av faga går snittkarakteren ned i høve til fjoråret, men den praktiske matematikken på yrkesfag, som er det faget med klart flest elevar, er det ein liten oppgang. For dei to faga på studieførebuande har vi berre data frå dei to siste åra, og talet på elevar som tar eksamen er langt lågare enn talet på elevar som får standpunktkarakter. Dette gjer at til dømes individuelle forskjellar får større utslag på karakternivået. Stryk standpunkt matematikk Vg1, prosent 17

18 Ikkje vurdert (IV) standpunkt matematikk Vg1, prosent Stryk og ikkje vurdert (IV) i eitt eller fleire fag er ein av årsakene til at nokre elevar ikkje gjennomfører vidaregåande opplæring som planlagt. Det er derfor avgjerande for arbeidet med fråfall å jobbe for reduksjon i talet på elevar som stryk eller ikkje får vurdering. I budsjettet for 2011 er eit resultatkrav at del elevar med ikkje greidd i matematikk, kroppsøving og naturfag blir redusert med fem prosent (sjå målkapittel). Dersom vi ser både stryk og IV samla som ikkje greidd er denne gruppa redusert med nesten 13 prosent i høve til førre skoleår. Dette er ei svært positiv utvikling, spesielt gledeleg er det at delen av elevar med stryk går ned i alle faga. I tillegg til målretta arbeid med dette på skolane kan også sommarskolen nemnast, der elevar og lærlingar som ikkje har greidd matematikk får høve til å ta eksamen og dermed få fullført planlagt kompetanse. I år fekk 28 elevar og lærlingar ståkarakter gjennom sommarskolen. Naturfag Naturfag er også eit fellesfag i vidaregåande opplæring, og alle elevar på både studieførebuande og yrkesfaglege utdanningsprogram må ha faget. Faget blir avslutta etter Vg1 for alle, men dei elevane som går på studieførebuande utdanningsprogram har fleire timar. Nokre elevar blir kvart år trekt ut til å avlegge eksamen i naturfag, men berre ein liten del av det totale talet på elevar. 18

19 Standpunkt naturfag Vg1, gjennomsnittleg karakter Eksamen naturfag Vg1, gjennomsnittleg karakter For naturfag ser vi mange av dei same tendensane som for matematikk. Gjennomsnittleg standpunktkarakter har ei positiv utvikling for begge faga, medan for eksamen er biletet meir utydeleg. Det er verdt å understreke at talet på elevar som tar eksamen i naturfag er svært lågt i høve til kor mange som får standpunktkarakter, derfor er det forventa at det ikkje er like lett å sjå tydelege tendensar på positiv eller negativ utvikling her. 19

20 Stryk standpunkt naturfag Vg1, prosent Ikkje vurdert (IV) standpunkt naturfag Vg1, prosent Også for stryk og IV liknar biletet på det vi finn for matematikk. Om vi ser på nedgangen samla for stryk og IV, altså ikkje greidd, finn vi at den gruppa også i naturfag er redusert med over 12 prosent. 20

21 Kroppsøving Kroppsøving er det tredje fellesfaget vi har valt å sjå nærare på i tilstandsrapporten. Både elevar på yrkesfaglege og studieførebuande utdanningsprogram har kroppsøving. Dei fleste av elevane på yrkesfaglege utdanningsprogram går to år på skole, og får standpunktkarakter etter Vg2. Elevar som går på studieførebuande utdanningsprogram har kroppsøving alle tre åra. Det gjeld likevel ikkje dei elevane som går idrettsfag eller musikk, dans og drama, desse har andre fag som erstattar kroppsøving. Elevar som tar påbygg til generell studiekompetanse har kroppsøving dette året, og resultata til desse blir registret med same kode som Vg3 studieførebuande. Vi har derfor valt å sjå på resultata til standpunkt for Vg2 og Vg3. Dei fleste i kategorien Vg3 er på studieførebuande utdanningsprogram, men nokre er på yrkesfaglege utdanningsprogram som varer i tre år. Ein del av elevane som tar påbygg til generell studiekompetanse har fått standpunktvurdering etter Vg2, og kan derfor vere del av talmaterialet fleire år. Vg2 og Vg3 omfattar heller ikkje alle elevane, mellom anna fordi nokre av ulike årsaker får fritak etter bare eitt år. Dei aller fleste elevane vil likevel vere med i ein av dei to kategoriane. Det er normalt ikkje eksamen i kroppsøving, berre i heilt særskilte tilfelle tek nokre dette faget som privatist. Talet på elevar som tek eksamen kvart år er svært lite, vi har derfor ikkje tatt med resultat frå eksamen i kroppsøving. Standpunkt kroppsøving Vg2 og Vg3, gjennomsnittleg karakter For elevane som har kroppsøving i tre år ser vi at den gjennomsnittlege standpunktkarakteren held seg svært stabilt på same nivå. For dei som får standpunkt etter to år ser vi ein liten nedgang dei siste tre åra, men endringa er ikkje stor. Som heilskap held gjennomsnittleg standpunktkarakter i kroppsøving seg stabilt på same nivå. 21

22 Stryk standpunkt kroppsøving, Vg2 og Vg3, prosent Ikkje vurdert (IV) standpunkt kroppsøving Vg2 og Vg3, prosent 22

23 Kroppsøving er eitt av dei faga ein del elevar ikkje får bestått karakter i, og derfor ikkje får fullført den vidaregåande opplæringa som planlagt. Det er på bakgrunn av dette at kroppsøving er eitt av dei tre faga som er nemnt i resultatkrav i budsjettet. I motsetnad til matematikk og naturfag ser vi dessverre ei negativ utvikling både for stryk og ikkje vurdert. For stryk er endringa ikkje særleg stor, men retninga er negativ. For IV er endringa noko større, og samla er gruppa av elevar som ikkje har bestått auka med i overkant av seks prosent frå førre skoleår. I tillegg er det færre standpunktkarakterar på Vg2 totalt i høve til året før, så den relative auken er enno litt større. På Vg3 er delen av elevar som får IV betydelig større blant dei som tar påbygg til generell studiekompetanse enn blant andre Vg3-elevar. Oppsummering av resultat Både i matematikk og naturfag ser vi klare tendensar til ei positiv utvikling dei siste tre åra. Karaktersnittet går opp, og delen elevar som stryk eller ikkje får vurdering har blitt redusert. Hordaland fylkeskommune har hatt ekstra fokus på desse faga, mellom anna gjennom resultatkrav i budsjettet, og det er gledeleg at vi no ser ei positiv utvikling. I kva grad den positive utviklinga skuldast det ekstra fokuset er ikkje noko vi kan slå fast i denne rapporten, slike komplekse samanhengar må det eventuelt forskast grundig på. Men vi konstaterer at utviklinga er positiv, og vil fortsette å observere den vidare utviklinga i åra framover. For kroppsøving er ikkje utviklinga like positiv, og vi er i gong med ulike tiltak for å hindre at elevar ikkje får vurderingsgrunnlag i faget. Moglege forklaringar I tilstandsrapporten for skoleåret 2009/2010 var det presentert nokre hypotesar og moglege forklaringar som utgangspunkt for debatt. Då det ikkje er store endringar frå eitt år til det neste innan opplæringssektoren, meiner vi at desse forklaringane er like relevante i år som i fjor. Det er grundig dokumentert at overgangar i grunnopplæringa er kritiske. Omfanget av ikkje vurdert og stryk i Vg1 reiser spørsmål om dei gjennomgåande læreplanane i fellesfaga fungerer etter intensjonen, om kompetansemåla i tilstrekkeleg grad fungerer i overgangen mellom ungdomsskolen og vidaregåande opplæring. Utfordringar knytt til overgangen mellom grunnskolen og den vidaregåande opplæringa illustrerer samtidig behovet for meir systematisk informasjonsoverføring som ein del av kartleggingsarbeidet og som grunnlag for tilpassing av opplæringa. Ei slik informasjonsoverføring er eit viktig element i arbeidet med det nasjonale prosjektet Ny GIV frå våren Ein annan hypotese, som heng saman med den første, gjeld tilpassa opplæring. Det kan synast som om eleven sitt behov for tilpassa opplæring ikkje blir møtt i tilstrekkeleg grad. Eit viktig spørsmål å stille i denne samanhengen er om skolane har tilstrekkelege verkemiddel og tilstrekkeleg med kompetanse til å møte dei samansette elevgruppene. Arbeidet med vurdering for læring vil kunne representere eit sentralt grunnlag for tilpassa opplæring. Hordaland fylkeskommune har ein relativt stor del elevar som tar studieførebuande påbygg. Eit stort fleirtal av elevane som søkjer faget, får eit tilbod. Samstundes som dette representerar ein styrke ved utdanningstilbodet i fylkeskommunen, kan det bidra til å trekke ned snittet i nokre fag. 23

24 7.Gjennomføring Satsing mot fråfall 10 er forankra i heile vårt utdanningssystem. I styringsdokumentet for 2011/2012 er hovudmålet framleis auka læringsutbytte og fullføring Resultatmål i budsjettet for 2011 er mellom anna: 1. Redusere tal på elevar med Ikkje greidd i matematikk, kroppsøving og naturfag med 5 % 2. Redusere bortvalet (sluttarar) ved dei vidaregåande skolane med 5 % 3. Redusere talet på lærlingar som ikkje greier fagprøva med 5 % Utvikling i grad av gjennomføring i perioden Sidan Reform 94 har gjennomføringstal i Hordaland fylkeskommune og gjennomsnittet nasjonalt vore stabilt på rundt 70%. Regjeringa har som mål å auke dette til 75% innan Gruppa av elevar som ikkje har gjennomført er som kjent veldig samansett. Det er mange ulike årsaker til at elevar ikkje fullfører vidaregåande opplæring som planlagt. Kunnskapen vi har om kva som ligg bak for dei enkelte elevane er grunnlag for dei tiltaka vi utformar. Gjennomføringstalet er ein sum av fullført på normert tid og fullført på meir enn normert tid. Gjennomføring Hordaland fylke 71 % 70 % Heile landet 69 % 70 % Gjennomføring frå 2004 til 2010* (*Manglar tal for 2008) 10 Fråfall i vidaregåande opplæring omfattar sluttarar, stryk og ikkje vurdering. 24

25 Alle elevane som tilhøyrer gruppa Ikkje fullført er ikkje sluttarar, i dette talet er det også elevar som har gjennomført opplæringa, men ikkje fullført. Fordeling av årsaker til ikkje fullført Gruppa Gjennomført opplæring, ikkje bestått er også ei samansett gruppe. Til dømes er elever med gjennomført løp på lågare kompetansenivå, som lærekandidatar og dei som får arbeidslivstrening, har alternative opplæringsplanar og liknande inkludert her. Det er også elevar som ikkje har bestått eitt eller fleire fag eller fagprøva. Vi har påpeikt at denne gruppa burde delast slik at vi kan sjå tal på elevar som har fullført planlagt løp, og tal på elevar vi med ein tidlig innsats kan hjelpe til å få bestått. Dette ventar vi vil bli synleggjort i det kommande Gjennomføringsbarometeret, eitt av delprosjekta under Ny GIV, som blir vidare omtalt under. Målt på gjennomføring ligg Hordaland fylkeskommune tett på landssnittet, men på elever som bruker lengre tid enn normert 11 er 2009 tala merkbart større. Førebels ser vi ingen openberre forklaringar på dette. 11 Fullført på meir enn normert tid og i opplæring 5 år etter påbyrja grunnkurs 25

26 Oversikt over oppnådd nivå i vidaregåande opplæring etter fem år Sluttarar, ikkje-vurdert og stryk Oversikt over sluttarar, ikkje vurdert og stryk til standpunkt Sept. 08 til juni 09 Sept. 09 til juni 10 Sept. 10 til juni 11 Endring i prosent frå 2010 til 2011 Sluttarar ,93 % Ikkje vurdert (IV) ,18 % Stryk ,40 % Vi ser ei svært positiv utvikling frå i fjor til i år på både sluttarar, IV og stryk. For sluttarar og stryk har utviklinga gått same retning dei siste tre åra, for IV var talet høgre i fjor, og er no på nivå med skoleåret 2008/2009. Fråfall knytt til opplæring i bedrift Manglande gjennomføring av vidaregåande opplæring handlar også om lærlingar som ikkje fullfører læretida eller ikkje greier fagprøva. I budsjettet er det derfor eit eige mål å redusere talet på lærlingar som ikkje greier fagprøva med 5 %, jamfør målkapitlet. Rapportering frå Fagopplæringa følgjer kalenderåret, og tala under er henta frå årsrapporten for I 2010 vart det til saman godkjent 1984 nye lærekontraktar. Det er ein auke på 1,5 % samanlikna med Det var 32 % kvinner og 68 % menn som teikna lærekontrakt, tilsvarande for 2009 var 33 % kvinner og 67 % menn, medan i 2008 var fordelinga 30 % 26

27 kvinner og 70 % menn. Talet på lærekandidatar auka med 43 % frå 2009 til 2010, ved utgangen av 2010 var det totalt 136 opplæringskontraktar. Sluttarar I 2010 vart 255 lærekontraktar heva. Det tilsvarer ein nedgong på 16,7 % samanlikna med opplæringskontraktar vart heva, ein meir enn i Gjennomsnittleg læretid i bedrift før heving er 16 månader. Talet på heva kontraktar inkluderer både lærekontraktar etter 2+2-modellen (24 mnd læretid) og kontraktar med full opplæring i bedrift (36-48 mnd læretid). Fagopplæringskontoret arbeider med å betre statistikken når det gjeld sluttarar, og vil ha særleg fokus på årsakene til at lærekontraktar blir heva. Dette er også nedfelt i forslaget til rullering av strategiplan for fag- og yrkesopplæringa, som skal politisk handsamast hausten Fagopplæringskontoret meiner at dette ikkje gir ein god nok statistikk. I hevingssaker der partane er samde om heving vil vi derfor krevje at grunnen vert oppgitt og registrert. Dette er no nedfelt i forslag til rullering av strategiplanen for fagopplæringskontoret, som vert lagt fram for politisk handsaming hausten

28 Fag- og sveineprøver Type Tal på prøver i 2010 Lærlingar Lærekandidatar 19 Elevar 48 Praksiskandidatar 785 Totalt Stryk til praktisk fag-/sveineprøve, prosent Strykprosenten for lærlingar ved første gongs fag-/sveineprøve har variert litt dei siste tre åra. Frå 2008 til 2009 gikk talet ned ein prosent, og har så auka frå 2009 til 2010 med 1,8 %. Det kan vere fleire årsaker til dette. Blant anna hevdar enkelte bransjar og bedrifter at lærlingane har med seg for lite kunnskap frå skolen. I 2010 gjekk 73 lærlingar opp til andre gongs fag-/sveineprøve. Av desse var det 78 % som greidde prøven. Blant elevar med alternativ sluttopplæring i skole har det vore ei sterkare negativ utvikling, med ein klart aukande strykprosent dei siste tre åra. Dette er truleg ein konsekvens av at dei får svært kort opplæringstid i høve til lærlingar. Fagopplæringskontoret vil sjå nærare på årsakene til stryk på fag-/sveineprøve. Utviklinga for talet på heva lærekontraktar har altså vore positiv, og er redusert kraftig. Samstundes ser vi at strykprosenten på fag- og sveineprøvar går opp, spesielt er tala høge for elevar med sluttopplæring i skole. 28

29 Tiltak i Hordaland fylkeskommune Det har vore gjennomført ei rekke tiltak i Hordaland fylkeskommune i rapporteringsperioden. Grunnlaget for ein strategi med mange ulike tiltak er kunnskapen om dei mange ulike årsakene som ligg bak for elevar som ikkje gjennomfører vidaregåande opplæring. Ei oversikt over tiltaka ligg som vedlegg (2) til rapporten. Måloppnåing Effektmåla som var lagt inn i tilstandsrapporten i 2009/2010 var i tråd med målet om auka fullføring og 5 % reduksjon i stryk og IV. All forsking om fråfall og auka gjennomføring viser at det er vanskeleg å seie noko om effekten av einskilde tiltak. Evalueringar har ikkje eit slikt volum at ein kan seie sikkert kva som har effekt eller ikkje. Nasjonale forskingsrapportar konkluderer at det er sannsynleg at tiltak har effekt, på kort eller lenger sikt, men ein endeleg konklusjon har vi ikkje. I arbeidet med å auka fullføringa har opplæringsavdelinga satsa på breie tiltak. Lærekandidatordninga er eit av desse tiltaka. Ein lærekandidat er ein ungdom som tar sikte på ein avsluttande prøve som ikkje er like omfattande som ein fagprøve. Ein lærekandidat kan utvide og byggje på utdanninga si, slik at han/ho på sikt kan gå opp til fagprøve. Lærekandidatordninga har vore lite brukt i Hordaland, forskinga kring auka fullføring har peika på at dette er eit av fleire fleksible tilbod i opplæringa som bør nyttast meir. Hordaland fylkeskommune har etablert eit prosjekt med tanke på å auke bruken av lærekandidatordninga. Fylkeskommunen har som målsetjing at ein på sikt skal ha 300 nye lærekandidatar kvart år. Prosjektet fylkeskommunen starta i 2010 omfattar fem vidaregåande skolar, OT/PPT, spesialpedagogisk avdeling, og fagopplæringa. Prosjektet vert styrt av fagopplæringskontoret. Fagopplæringa og lærlingordninga er avhengige av gode nettverk, oppfølging og godt samarbeid med næringslivet. I prosjekt grunnkompetanse har vi tilført skolane ein ressurs kvar til å drive denne verksemda. Det er på dei fem skolane tilsett grunnkompetansekoordinatorar, som skal arbeide aktivt med å skaffe skolane nødvendige nettverk, sikre god oppfølging og ha god systemkunnskap. Vi ser no resultat av dette arbeidet, og Hordaland fylkeskommune er i dag det fylket som har flest lærekandidatar, med om lag 200 aktive opplæringskontraktar. Forsøk med studieverkstad har gitt gode resultat. Tilbodet legg til rette for tilpassa opplegg for elevar i risikogruppa, men også for elevar som har behov for ekstra stimulering. Seks nye skolar har fått midlar til å setje i gang studieverkstad på sin skole. Fleire fullfører med Ny GIV Som ei vidareføring av satsinga for auka fullføring i Hordaland frå årtusenskiftet, etablerte vi i februar 2010 eit fullføringsprosjekt i samarbeid med Bergen kommune, Fleire fullfører. Målet med prosjektet var å redusere tal på elevar som slutta, gjorde omval, fekk ikkje vurdert og stryk i vidaregåande opplæring i Hordaland. Prosjektet skulle utvikle konkrete og systematiske tiltak som kan setjast i verk på alle dei vidaregåande skolane. Fokus i prosjektet har vore å utvikle eit godt samarbeid med ungdomsskolar for å sikre ein god overgang mellom ungdomsskolenivå og vidaregåande opplæring for elevar i risikosona, 29

30 gjennom overføring av kunnskap om elevar frå det eine nivået til det andre, og å etablere gode rutinar og tiltak som set elevane betre i stand til å gjennomføre vidaregåande opplæring. Hausten 2010 tok Kunnskapsdepartementet initiativ til eit nasjonalt prosjekt, Ny GIV, med eit delprosjekt Ny GIV Overgang, med same målsetting som Fleire fullfører og med tilnærma same målgruppe. I tillegg vart det etablert eit delprosjekt Ny GIV Oppfølging, der hovudfokus var på elevar som ikkje tok i mot tilbod om vidaregåande opplæring eller som har falle ut. Hovudaktørar i dette prosjektet er Oppfølgingstenesta og NAV. Eit tredje tiltak er eit teljeprosjekt i nasjonal regi som skal samordne statistikk og teljemåtar i arbeidet med auka fullføring. Tiltak første halvdel av 2011: Elevane i målgruppa fekk tilbod om forsterka opplæring i grunnleggjande ferdigheitar i perioden mars-juni og inngår avtale om oppfølging i vidaregåande skole. To lærarar frå kvar deltakarskole har fått kompetanseheving i rekning og lesing/skriving, i sentral regi. Denne kompetansehevinga vil bli vidareført til fleire skolar frå hausten Elevane fekk tilbod om aktivitetar sommaren 2011, sommarjobb kombinert med skole, minifolkehøgskole og kafétilbod på Røde Kors- huset tre dagar per veke i fire veker. Frå 2012 skal 29 nye vidaregåande skolar og 40 ungdomsskolar inn i prosjektet. Dette må førebuast med informasjonsspreiing og kompetanseheving av lærarar på dei aktuelle skolane. Frå 2013 skal tiltaka omfatte alle ungdomsskolar og vidaregåande skolar i Hordaland. Andre tiltak Dei andre tiltaka i Hordaland er i tråd med tilrådingar frå nasjonale forskingsutgreiingar om fråfall og auka gjennomføring det siste tiåret. Det er vanskeleg å måle effekten på lengre sikt, og effekten av det einskilde tiltaket, jamfør kommentarar i tilstandsrapporten frå 2010 og evaluering av arbeidet i Norden. Rådgiving, særleg med vekt på yrkes- og utdanningsrettleiing, vert tillagt stor vekt i all vurdering av fråfall. Auka innsats i faget utdanningsval i ungdomsskolen kan vere viktig for ungdomen sitt val av utdanningsprogram i vidaregåande opplæring. I Hordaland har vi valt å delfinansiere regionale koordinatorar som har viktige oppgåver knytt til arbeidet med faget og utprøvingsdelen i vidaregåande opplæring. Vi har også satsa breitt, mellom anna på kompetanseheving av rådgivingstenesta, men det er mykje som tyder på at ei styrking av ressursen til utdannings- og yrkesrettleiinga i grunnskolen og i vidaregåande opplæring, er naudsynt. Dette må takast opp i nasjonal samanheng. Vi vidarefører andre tiltak, som innsatsen for minoritetsspråklege elevar. Denne gruppa er høgare representert blant dei som ikkje fullfører med kompetanse (har stryk og eller IV).Talet på elevar i innføringsklassar er aukande i Hordaland (13 klassar i skoleåret ). Vi opplever stor interesse for informasjonsmøta for elevar og føresette i ungdomsskolen om tilbod i vidaregåande opplæring. 150 deltok på dei to møta dette året. Møta vert gjennomført med tolkar slik at dei frammøtte har gode høve til å stille spørsmål. Vidare har sommarskoletilbodet vore ein suksess med 150 deltakarar i 2010, halvparten av elevane går opp til ny eksamen og består. Tilbodet omfattar både minoritetsspråklege og norskspråklege elevar. 30

31 Det er delt ut ca 2 millionar kr til skoleinterne tiltak, der tiltak mot elevar i Vg1 var prioritert. Seks nye skolar skal setje i gang studieverkstad lokalt frå neste skoleår. Rapportering frå skolane Omfanget av sluttarar, stryk og ikkje vurdert er svært ujamt fordelt på skolane. Nokre skolar har lite av desse problema, medan andre skolar får mange elevar i utsette grupper. Derfor blir det svært ulike krav til handtering av utfordringar knytt til fråfall, og skolane jobbar på ulike måtar. Systematisk og tett oppfølging av fråvær, som eit ledd i arbeidet med å redusere stryk, ikkje vurdert og sluttarar har høg prioritet. Skolane viser til stor breidde i tiltak for dette arbeidet, som for eksempel å sende sms til elevar som ikkje kjem på skolen, alternativt kroppsøvingsfag, samarbeid med NAV, ulike vurderingsformer, yrkesrelevant praksis. Fleire rapporterer om god effekt av startsamtalar og samarbeid med føresette. Fleire skolar ser utfordringar med fråfall i samanheng med arbeid med klasseleiing og betring av læringsmiljø. Oppsummering gjennomføring Årsakene til at nokre elevar og lærlingar ikkje fullfører den vidaregåande opplæringa, anten det er i skole eller i lærebedrift, er mange og samansette. Tilgjengeleg forsking kan ikkje seie noko om enkelttiltak som vil verke for alle, men alt tyder på at ei breitt samansett tiltakspakke vil kunne ha positiv effekt over tid. I høve til fjoråret ser vi ein positiv effekt innanfor område det har vore fokus på. Det blir gjort mykje godt, systematisk arbeid både i administrasjonen, men ikkje minst på skolane, for å auke gjennomføringa. Vi vonar den positive utviklinga vil halde fram i åra som kjem, og at tiltaka som vert sett i gong har den ønskja verknaden. 31

32 8.Spesialpedagogisk arbeid Hordaland fylkeskommune har som mål å gjere den tilpassa opplæringa så god at flest mogleg elevar kan få opplæring i ordinære grupper. Søknadar til dei mindre gruppene og til spesialundervisning i eigne grupper aukar, noko som fører til auka kostnadar knytt til lærarressursar og lokale. I 2010 var det 1109 søknadar. Hittil i 2011 er det 974, men det kjem fortløpande inn nye søknadar gjennom skoleåret. For den komande perioden ønskjer fylkeskommunen å arbeide for å betre kvaliteten på spesialundervisninga i ordinære grupper. Fylkeskommunen ønskjer også å betre kvaliteten på opplæringa for elevar i mindre grupper. Målet er at fleire fullfører vidaregåande opplæring innan tre år med ein sluttkompetanse som kvalifiserer til eit framtidig yrke. Plan for tilpassa opplæring og spesialundervisning for for Hordaland fylkeskommune skal sikre prinsippet om tilpassa opplæring og elevane sin rett til spesialundervisning. Målet er å jamne ut avstanden mellom spesialundervisning og tilpassa opplæring, utan at elevane sin rett til spesialundervisning vert svekka. Det er utarbeidd eit sakshandsamingssystem, NSSU, som skal sikre kvaliteten i heile den spesialpedagogiske sakshandsamingsprosessen. Systemet har vore i bruk eitt skoleår, og det gjev opplæringsavdelinga god oversikt over status på skolane når det gjeld spesialundervisning. Vi har gjennomført oppfølging av nokre skolar i samband med dette. Det vil også i framtida vera nødvendig med tett oppfølging og opplæring på skolane når det gjeld spesialundervisning og tilrettelagt undervisning. Eit av områda ein satsar på for å auke talet på elevar som fullfører vidaregåande skole er å få fleire lærekandidatar i Hordaland. Opplæringsavdelinga har prosjektet Grunnleggjande yrkeskompetanse, der fem vidaregåande skular er med. Ein vonar dette prosjektet vil bidra til ein auke i talet på elevar som fullfører vidaregåande opplæring. 32