Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет. Балалар мектепке. Гүлжан КӨШЕРОВА

Transkript

1 78 (530) 11 мамыр сәрсенбі 2011 жыл Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет ДАТ! Салих АКЧАЙ: ынтымақтастығы жай сөз болып қалмасын десек,ортақ мәміле керек 145,90 209,42 5,26 22,47 1,43 6-бетте Балалар мектепке есек арбамен барып жүр Түркі әлемінің Қостанайды қоқыстың астынан іздеңіз 12684, , ,96 Қостанай облысы қоқыстан тазартылмай отыр. Бұл туралы қала және аудан әкімшіліктерімен өткізген селектрлік жиын барысында облыс әкімінің орынбасары Виктор Мейстер хабарлады. 115, ,90 Мейстердің айтуынша, облыс бойынша жүргізілген тексеру жұмыстары барысында санкцияланбаған қоқыстар төгілетін жерлер көптеп анықталған. Дегенмен анықтау жұмысын өз мойнына алған әкімшіліктер бұл жұмысты дұрыс жүргізбеуде. Мәселен, облыс әкімінің орынбасары келтірілген қоқыс мекендерінің санына күмәнмен қарауда. Қала және аудан әкімшіліктері келтірген мәліметтерге сәйкес, Қостанай облысы бойынша қоқыс мекендерінің жалпы саны 1023-ке жетіп отыр екен. Виктор Мейстер селектрлік жиын барысында Рудный қаласының басшыларына сөгіс айтты. Мұндағы жауапты тұлғалар бұдан бір ай бұрын санкцияланбаған бес қоқыс мекенін анықтаған болса, мамыр айында тағы да екеуін тіркепті. Мейстер мырза аталмыш қалада қоқыс мекендерінің әлдеқайда көп екендігін айтып отыр. Сол себепті тексеру жұмыстарын жалғастырып, дұрыс атқаруды қадап айтты. Егер Рудный басшылары керек деп санаса, облыс әкімінің орынбасары нақты қай жерде қоқыс жиналғанын көрсететінін де айтып қалды. Жалпақ жұрт жаһанданудың жалына жармасып жүрген шақта оңтүстікте өркениеттен тыс өмір сүріп жатқан ауылдар да бар. Еліміздегі үшінші ірі қаланың біріне айналуы тиіс Шымкентте шешілмеген мәселелері шаш етектен келетін ауылдардың жыры таңнан таңға айтса да таусылмастай. Ол бір таудың түкпіріне қоныстанған шалғайдағы ауыл болса бірсәрі. Облыс орталығына тиіп тұрған Шымшаһардың шетіне қоныс тепкен ауылдардың жағдайы ғой. Осыдан бес-алты жыл бұрын Сайрам ауданының бірнеше гектар жерін қалаға қосқан болатын. Осы себепті жаңадан қоныс тепкен ауылдардың жағдайы тіптен қиындап кетті. Не ауданға қарайтынын, не қалаға қарайтынын білмейтін жұрт екі ортада сабылып қалды. Тіпті бірнеше жыл аты жоқ ауыл атанғандары да бар... 4-бет Ақсуда ақындар ардақталды Гүлжан КӨШЕРОВА Шымшаһардан 15 шақырым жерде орналасқан Жаңақоныс ауылының аты әдемі болғанымен, заты келіспей тұр. Мұнда күнделікті тұрмысқа қажетті ең бірінші қажеттіліктердің өзі қат. Электр жарығы жоқ. Жұрт майшаммен күнелтуде. Кеш батса сығырайған шамға күні түсулі. Тура соғыстың соңғы жылдарын еске түсіреді. Әзірге Қытайдың арзанқол шамдары әжетке жарап тұр. Ең қиыны, тіршілік нәрі су жоқ. Қасқалдақтың қанындай қат дүниені сатып алады. Екі тонна суды 1,5-2 мың теңгеге құйдырып алады. Оның өзін екі шақырым жерден тасымалдайды. Бұрын құдықтың суын жаратып келген еді. Жаз шықса оған да зар болып қалады. 25 метр етіп қазылған құдық суы жазда тартылып кетеді. Әрі ішуге де жарамсыз, сап-сары болып лайланып кеткен. Енді оған да зар болып қалды. Суды сатып алып ішпеске амал кем. Бөшкеге құйылған сатулы суды үнемдеп ішеміз дегенше, ол сасиды, ақыр аяғы құрттап кетеді. Сол себепті де балалар арасында өткір ішек инфекциясы ауруы басым. Басқа да ауру атаулы жетіп-артылады. МӘСЕЛЕ Абай ОМАРОВ (коллаж) Қос астананың әлеуеті қандай? Виктор МЕЙСТЕР, облыс әкімінің орынбасары: Рудный қаласындағы Топоркова көшесінің өзінде қоқыстар бастан асып жатыр. Сіздердің берген мәліметтеріңізбен мүлдем сай келмейді. Топоркова көшесі былай тұрсын, тұрғындар демалатын парктің өзінде де қоқыс үйінділері кездеседі. Ал Кустанайская көшесінің төменгі жағына түсіп қарасаңыз, онда археологиялық ескерткіш бар. Бұл мыңдаған ғасырлар бұрын алғашқы адамдардың қоныс тепкендігін білдіретін ескерткіш. Оның айналасы толған қоқыс. Бұл деген ұят! Білмеген болсаңыздар, Рудный қаласына барып көрсетуге дайынмын. Ерғали НӘБИҰЛЫ, Қостанай Жалғасы 3-бетте Жақсылық аға 60-қа толды Шаршы алаңда шаң қаптық МЕРЕЙТОЙ 5-бет Әзиз ЖҰМАДІЛ Артық айтқандығымыз емес, Мұхтар Әуезов театрының залы көрерменге толып кетті. Бәрі де Үшкемпіровтің әріптестері, үзеңгілестері, бапкерлері мен шәкірттері, жанкүйерлері, бір сөзбен айтқанда, жақындары. Алды- мен Олимпиада жеңімпазының өмір жолы туралы 20 минуттық деректі фильм көрсетіліп, Жәкеңнің бозбала шағы мен қазіргі кезіне дейінгі ғұмыры қамтылды. Одан кейін кезек құттықтауларға беріліп, алғаш болып сөзді FILA бюросының мүшесі, Қазақстан күрес федерациясының президенті Дәулет Тұрлыханов алды. Жақсылық ағамыз Олимпиада чемпионы атанғанда, біз мектеп оқушысы едік. Жазғы каникулда болатынбыз. Қазақстан чемпион шыққанда, бөркімізді аспанға ата қуанған едік. Сол дүбірлі дода кеше ғана болған сияқты еді, қарап тұрсақ, көзді ашып-жұмғанша 30 жыл өтіп кетіпті. Мен өзім бір емес, үш Олимпиада ойындарына қатыстым. 2-інші, 3-інші, 4-орындарға ие болдым. Бірақ жеңімпаз атана алмадым. Сондықтан, Жәке, сіз бақытты адамсыз. Үнемі жанымызда болып, жастарға ақылшы болып жүре беріңіз, деген Дәулет Болатұлы мерейтой иесіне Күрес федерациясының атынан «Тойота Прадо» көлігінің кілтін тарту етті. Жеңіс ЫСҚАБАЙ (фото) Даңқты балуанымыз, Мәскеу Олимпиадасының жеңімпазы Жақсылық Үшкемпіров мамыр айының 6-сы күні «тал түс» алпыс жасқа толды. Ал ертеңінде мерейтой иесінің қатысуымен әкемтеатрда арнайы кеш өтіп, құттықтаулар нөсерлете жауды. Жалғасы 7-бетте ОЙ-КӨКПАР 7-бет Жер сілкінісі кезінде тиісті органдардың міндеттерін айқындайтын арнайы заң керек пе?...дедiм-ай, ау! ИӘ Геннадий ЗЮГАНОВ, Ресей коммунистік партиясының төрағасы: Мендегі үлкен жетістік қызыл генді сақтап қалғаным. ( сайтынан) Құрманғали УӘЛИҰЛЫ, Мәжіліс депутаты: Иә, бізге мұндай заң керек. Аталмыш заң арқылы төтенше жағдай кезінде тиісті органдардың міндеттерін айқындауға, осы арқылы төтенше жағдай бола қалған жағдайда жұмыла жұмыс істеуге қол жеткіземіз. Жалпы, төтенше жағдай, табиғи апаттан алдын ала сақтану керек. Ал сақтану үшін қолдан келер барлық іс-шараны атқарған жөн. Соның ішінде арнайы заң қабылдау да артықтық етпейді. Шыны керек, 1 мамыр күні Алматы қаласы маңында тіркелген жер сілкінісі жергілікті тұрғындарды үлкен әбігерге салды. Тіпті төтенше жағдай кезінде олар қайда барып тығыларын білмеді. Жер сілкінісі туралы арнайы заң қабылдау қажет! Парламент Сенатының кейбір депутаттары осындай ұсыныс жасап отыр. «1 мамыр күні Алматы қаласы маңында тіркелген жер сілкінісі және осыған байланысты халықтың дүрлігуі тиісті орындардың жер сілкінісі жағдайына дайын еместігін көрсетті. Ал мұндай кемшіліктерді тек заң арқылы ғана жоюға болады», деген депутаттар «жер сілкінісі туралы арнайы заң қабылдамайынша, төтенше жағдайдың алдын алу ісі алға баспайды» дейді. Дегенмен «қит етсе арнайы заң қабылдауға ұмтылмай-ақ, тиісті орындардың жауапкершілігін күшейту арқылы біз күткен межеге жетуге болады» дейтіндер де жоқ емес. Осы орайда «Жер сілкінісі кезінде тиісті орындардың міндеттерін айқындайтын арнайы заң керек пе?» деген сауалды мамандар талқысына салып көрген едік... 3-бетте ЖОҚ Жоқ, мұндай заңның қажеті жоқ. Рас, кейбір нәрселер арнайы заң қабылдауды қажет етеді. Ал бірақ нақты жер сілкінісі туралы заңның қабылдануын құптамаймын. Себебі бізде «Төтенше жағдайлар туралы» Заң бар. Ал жер сілкінісі төтенше жағдайға жатады. Аталмыш заңда мұндай төтенше жағдай кезінде не істеу керектігі, тиісті органдардың міндеті егжей-тегжейлі анық көрсетілген. Ендеше, бұрыннан бар заңды екінші қайтара қайта қабылдағанмен, еш нәрсе өзгермейді. Төтенше жағдайдың алдын алу шаралары жақсармайды. Бақберген ДОСМАНБЕТОВ, Сенат депутаты:

2 2 САЯСИ БЮРО ҮКІМЕТ ТАҒЗЫМ Елбасы ардагерлермен жүздесті Осыдан 66 жыл бұрын Берлинде Жеңіс туын желбіретіп, адамзатты фашизмнен азат еткен жеңімпаз ата-бабаларымыздың өшпес ерлігі жадымызда жатталып, өскелең ұрпақты өр рухымен қайраттандыра бермек. Бүгінде Жеңістің 66 жылдығына ҰОС ардагері және 240 мың тыл еңбеккері куә болып отыр. 9 мамыр күні Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Алматыдағы 28 гвардияшыл-панфиловшылар паркіндегі Жеңіс мемориалындағы мәңгілік алауға гүл шоғын қойып, Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 66 жылдығымен ардагерлерді құттықтады. Салтанатты рәсімге Қазақстанның барлық өңірінен 400-ден астам арда гер, Алматы қаласының тұрғындары мен қонақтары қатысты. Құбаш САҒИДОЛЛАҰЛЫ Ұлы Отан соғысында ел үшін, ұрпақ үшін өз өмірлерін қиған қазақстандық жауынгерлерді бір минут үнсіздікпен еске алғаннан кейін Елбасы Н.Назарбаев сөз сөйлеп, барша Қазақстан халқын, ардагерлерді Жеңіс мерекесімен құттықтады. Қымбатты ардагерлер, мен сіздерді бүгінгі мереке Жеңіс күнімен шын жүректен құттықтау үшін Алматыға арнайы келдім. Ұлы мереке баршамызға құтты болсын! Өткен сұрапыл соғысқа бүгін, мінеки, 66 жыл болды. Біз өткен жылы Жеңістің 65 жылдығын атап өттік. Ұлы Жеңістің 70 жылдығы жақындап келеді. Уақыт өткен сайын сіздердің толқын қол жеткізген үлкен жетістіктеріңіздің маңызы артып келеді. Бұл ешқашан ұмытылмауы тиіс. Өйткені осы арқылы біз адамдардың бірлігі неде, бауырластықтың құны қандай, ерлік деген не екенін және Отанды сүю қалай бола тынын білеміз. Бұл биылғы жылы біз Тәуелсіздігін атап өтетін жас мемлекетіміз үшін өте маңызды. Аға ұрпақтың жеңісі жә не бүгінгі Тәуелсіздіктің 20 жылды ғын дағы жетістіктеріміздің арасында үлкен сабақтастық бар. Егер де жеңімпаз әкелеріміздің ерлігі болмағанда, біз мұндай мемлекетті құра алмас едік. Сіздердің толқын, сіздер, құрметті ардагерлер, әлемді болуы ықтимал қасіретті трагедиядан құтқарып қалдыңыздар. Мұндай қатерлі соғыс бұрын-соңды Жер шарында болып көрген емес. Біздің бейбітшілікті, өз елімізде тыныштықты қастерлеуіміздің, жас ұрпақты ерлік рухында, туыстық, бірбіріне деген сүйіспеншілік, барлық ұлт өкілдеріне және халыққа деген құрметке тәрбиелеудегі себеп осында. Біз осының негізінде үлкен табысқа қол жеткізіп отырмыз. Осының арқасында, 20 жылдың ішінде экономика аяғынан тік тұрды, біз танымал мемлекетке айналып, орасан қаражат тарттық. Біз сіздерге көмектесіп келе міз. Мемлекет тек соңғы жылдары ғана зейнетақыны 25 пайызға екі рет көтерді. Биылғы жылы қаңтардан бастап 30 пайызға ұлғайттық. Осылайша соңғы үш жылда зейнетақы көлемі екі есеге өсті. Ардагерлерге қамқорлық көрсету тек мерекелік ғана емес, сондай-ақ күн сайынғы ісіміз. Сіздер мұны айқын сезінесіздер деп ойлаймын. Тұрғын үймен қамтамасыз ету, сіздердің өмірлеріңіз үшін күн сайын еңбектену біздің парызымыз. Кеңес Одағы деген үлкен мемлекеттің қатарында Қазақстан бұл соғысқа зор үлес қосты. Бұл бәрімізге айқын. 1 млн 800 мың қазақстандық майданға аттанып, оның жартысынан көбі оралмады. Отан үшін жан берген шейіттерді еске алып, жыл сайын рухына тағзым ету біздің перзенттік парызымыз деп санаймыз. Егер де ойлап қарасақ, 30- жылдардағы аштықтың қырғынынан кейінгі қазақтың басына түскен екінші сұрапыл опат осы соғыс болды. Сол соғыста біздің азаматтарымыз ерліктің ең жоғарғы үлгісін көрсетті. 558 қазақстандық Кеңес Одағының Батыры атанды, оның ішінде 100-ден астам қазақ бар еді. Біз бұл күні біз дің мемлекетіміз Қазақстанның бос тан дығы мен Тәуелсіздігі үшін құрбан бол ған жауынгерлерге құрмет көрсетеміз. Сондықтан біз соғысқа 50 неміс танкісі қосылғанда танкілер шабуылын екі рет тоқтатқан және фашистік армияның жеңілмейді деген аңызын жоққа шығарған 28 панфиловшы батырлардың ерліктері туралы әрдайым еске аламыз. Соғыстың соңғы нүктесін Қостанай облысында құрыл ған Кутузов орденді 150-ші Идирицкая атқыштар дивизиясы қойды. Бұл біздің әкелеріміз бен аталарымыз сол бір сұрапыл соғыста Отанға деген сүйіспеншілік пен ерліктің үлгісін көрсеткенінің дәлелі. Бұл дәстүр біз үшін өте қастерлі. Бұл сіздер біздің арамызда болып, өз үлгілеріңізбен жастарды өздеріңіз сөз жүзінде емес, іс жүзінде көрсеткен ерлік рухында тәрбиелеу леріңіз үшін де өте маңызды. Біз мұны әрдайым есте сақтаймыз. Уақыт өткен сайын сіздердің жауынгерлік ерліктеріңізді жиі еске алатын боламыз. Біз сіздердің соғыстан кейінгі қираған мемлекетті қалпы на келтірудегі еңбектегі ерліктеріңізді есте сақтаймыз. Біз бүгін Қазақстанда мақтаныш етіп отырған экономика да сіздердің қолдарыңызбен жасалды. Мен сіздердің күшжігерлеріңіз барда сіздермен бірге еңбек еткен адаммын. Енді жаңа толқынмен еңбек етудемін және жас қазақстандықтардың аға ұрпаққа деген құрметі, түсінігі, туыстық рухы қаншалықты күшті екенін көріп жүрмін. Сондықтан осы қиыншылықтың бәрін көрген Қазақстан бейбітшілік, ядролық қарусыз үшін күрестің, көрші елдермен туыстықтың, өзара түсіністікті сақтаудың қолдаушысы болып табылады. Өйткені біздің елде бейбітшілік, тыныштық, тұрақтылық салтанат құрған. Бұған қосқан сіздердің де үлестеріңіз зор. Сіздерге тағзым етеміз, құрметті ардагерлер. Мен барша қазақстандықтар тәрізді сіздерге мықты денсаулық тілеймін. Біздің арамызда жүріп өз еңбектеріңізбен, өз сөздеріңізбен, бүгін гі Тәуелсіз Қазақстан үшін қажетті, патриот тық рухта тәрбиелеу, туыстыққа баулу, бір-біріне құрмет көрсетудің үлгі-өнегесін көрсете беріңіздер. Бұл күллі әлемге керек үлгі-өнеге. Сіздерді тағы да мерекеле ріңіз бен құттықтай отырып, бар жақсылықты тілей мін! деді Мемлекет басшысы Н.Назарбаев. Президент Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың алдынан Республикалық ұланның Құрметті қарауыл ротасы сап түзеп өтті. Сағадат НҰРМАҒАМБЕТОВ, Кеңес Одағының Батыры, ҚР тұңғыш қорғаныс министрі, Халық Қаһарманы: Біз патриотизмнің, жанқиярлық ерліктің арқасында жауды жеңдік. Қазақтардың соғыстағы теңдессіз ерлігін «Правда» газеті, шетелдіктер жиі жазды. Мен қазіргі жастарға сенемін, біздің ұландарымыз 86-жылғы оқиғаларда, әскери қызметте де өздерінің отансүйгіштігін әрдайым көрсетіп келеді. «Бұл менің жерім, менің үйім, осында туып, осы жерді көркейту керек, басқа жердің керегі жоқ» деген асқақ сезім болуы керек. Патриотизм деген осы. Талғат БИГЕЛДИНОВ, Кеңес Одағының екі мәрте Батыры: Қазақстан халқы ерік-жігері, күш-қуаты зор халық. Тарихта қас батырларымыз болған, қазір де бар. Соғыстың бетін ары қылсын, бейбітшілік, бірлік болсын! Бізде осылар бар, осыған берік болуымыз керек. Бұл біздің күшіміз! Орынғали ЕСЕНҒАЗЫҰЛЫ: ҰОС ардагері, отставкадағы полковник, Алматы қаласы ардагерлер кеңесінің төрағасы: Мен Калинин майданында Мәскеу, Ржев түбіндегі қиян-кескі шайқастарға қатыстым. Беларусь майданында Украинаны, Балтық бойын, Польшаны, Венгрияны азат етіп, Румынияда соғысты аяқтадық жылы 10 жерден оқ тиіп, өліп қалып, қайта тірілген адамның бірімін. Жауырынның астында, жүректің тұсында бір оқ әлі күнге дейін қалып қойды. Дәрігерлер алуға болмайды дейді. Румыния КСРО-ға қарсы әскерін қайтарып алып, Қызыл армияға қосылып, немістерге қарсы соғысты ғой. Сол үшін Сталин Румыния королі Михай I Гогенцоллерн-Зигмарингенді ҰОС «Жеңіс» орденімен марапаттады. Ол осындай орден алған жалғыз король. Бесжылдық меже 7 пайыздық өсім жылдар аралығында еліміздің экономикалық өсімі орташа технологиялар министрліктері есеппен алғанда 7 пайызды құрап, жалпы ішкі өнімнің мөлшері адам ағым дағы жыл соңына дейін бақылауға алып, одан әрі қымбаттауына басына шаққанда 15 мың АҚШ долларына жетуі тиіс. Бұл Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың ел Үкіметіне жүктеген міндеттерінің тосқауыл қоюы шарт. Соның ішінде азық-түлік бағасын 10 па йыз дан әрі бірі болатын. Үкіметтің кешегі отырысы тек осы мәселеге арналып, оған қымбат татпау жайы тағы қа растырылып отыр. Ауыл шаруашы лығы экономикалық даму және сауда министрі Қайрат Келімбетов аталған тапсырманы жүзеге асыру үшін арнайы бағдарлама жасап алып келіпті. министр лігі, облыстардың және жасалған. Арнайы салалық бағдарламалар Алматы мен Астана қалаларының дамытылып, оларды іске асыру үшін әкімдері ағым дағы жылдың соңына инвестициялық қаражаттар тартылатын дейін азық-түлік ба ғасының 9,5-10 Бүркіт НҰРАСЫЛ болады. Сондай-ақ Индустрияландыру пайыздан жоғары қым бат тауына картасына сәйкес, жаңа өндіріс орындарын жол бермеуі тиіс», дейді Қай рат Ішкі өнім демекші, қаңтар-сәуір айларын да елдің жалпы экономикалық көрсет- енгіземіз», дейді Келімбетов. Келімбетов. Өз сөзінде министр бизнес саласындағы басы артық кедергілерді кіші 6,9 пайызды құраған. Мұны отырыс БЕС ЖЫЛДА 400 ЖОБА бас талмай жатып Премьер-министр Кәрім Яғни экономикалық өсімге инвестициялық жобалардың арқасында қол жеткізетін жою мақсатында біршама шаралар Мә сімовтің өзі мәлім етті. «Статистика жасалғанын атап өтті. «Мем лекет агент тігі төрт айдағы жалпы ішкі өнім өсімі боламыз. Министр өз сөзінде биылдың басшысының тапсырмасын орындау 6,9 пайызды құрады деп хабарлады», өзінде 200-ге тарта жаңа өндіріс ошақтары мақсатында лицензиялық-рұқсат деді К.Мәсімов. Бұл көрсеткіш алдағы уақыттарда төмендемейтін болады. Эконо- бес жылда тағы 400-ге жуық жоба іске пайдалануға берілетінін атап өтті. «Алдағы беру жүйесі мен мемлекеттік органдардың бақылау-қадағалау қызметін реформалау туралы ұсыныстар ми калық даму және сауда министрі Қайрат аспақ. Бұл үшін бұрын жасалған макроэкономикалық болжамдарға өзгеріс жасалды. әзір ленді. Олар Экономикалық саясат жөнін дегі кеңестің таяудағы оты- Ке лім бетов жылдар аралығын да ЖІӨ-нің жыл сайынғы өсімі орташа Бұдан бұрын болжам 5 пайыз болатын. ры сын да қаралатын болады. Рұқсат есеппен алғанда 7 пайыз болатынын мәлім Қазір 7 пайызға өзгертіп отырмыз. Негізгі ету жүйесі бойынша жұмыстар екі етті. «2011 жылы ЖІӨ-нің шынайы өсімі инди каторлар мұнай бағасына қарай жасал ды. Мұнай бағасы 2011 жылы әлемдiк кезең де іске асады. Бірінші кезең 7 пайыз, ал 2012 жылы 6,9, 2013 жылы ли цен зия лар мен рұқсаттар 30 пайызға қысқартылады. Сараптамалық 6,5, 2014 жылы 7,1, сондай-ақ 2015 эко номиканың өсуiне 4,4 пайыз әсер етті. жы лы 7,4 пайыз болады. Орташа есеппен Ал 2012 жылы 4,5, жылдары топ тың кестесіне сәйкес, 10 мамырдан бастап рұқсаттарды қарау бо- ал ғанда жылдар аралығында орташа есеппен 4,0 пайыз болады деп ЖІӨ жылына 7 пайыз болмақ. Осы күті луде», дейді ол. йын ша мемлекеттік органдардың ұсы нысын қарау басталды. Аталған жұмысты аралықта ауыл шаруашылығының жалпы Дегенмен мұнай бағасы құбылып тұр. дұрыс. Алдағы апталарда мұнай бағасы өнiм көлемi 4-5 пайызға, өнеркәсiп өндiрiсi нің өсу көрсеткiші 6 пайыздан 9,1 паралары болған дұрыс деп есептейді. нымызды білуіміз тиіс. Бұл құжаттарды Сондықтан Келімбетов мырза сақтық ша- өзгеріп жатса, қандай жұмыстар жасайты- кә сіпкерлер бірлестігін есепке алумен бір ай лық мерзімде аяқтау жоспарлануда. Екінші кезең рұқсат ету заңнамасын жаңа қайызға, өңдеу өнеркәсiбінің қарқыны таукен өндiрісі секторындағы өсімнен де жо- кезін де Brent маркалы мұнайға баға бір деп мәлім етті Қайрат Нематұлы. «Ағым дағы жылдың сәуір айының бас алдағы аптада Үкіметке тапсырамыз», ғидаттарға сәйкес сапалы өзгертуді көз дейді. ғары болуы тиіс. Ал құрылыс саласындағы бар реліне АҚШ долларына дейін Сондай-ақ ол алдағы бесжылдықта Жұмыстың бірінші кезеңінің қоры тындылары бо йынша Мемлекет басшы сы на өсу 2011 жылы 2,5 пайыз, 2012 жылы 3,1 жет кен еді. Қазір баға 110,0 доллар деңгейінен төмен түсіп кетті. Бұл бағаның нын айтты. «Біз инфляцияны 10 пайыздан инфля ция деңгейі 10 пайыздан аспайты- па йыз деңгейінде болмақ. Сауда көлемiнің нақты ұсыныстар енгізіледі, ол мақұл данғаннан кейін тиісті заң жобасы әзір ле ніп, өсі мі ағымдағы жылы 12 пайызға және көтерілуінің де, күрт төмендеуінің де ықтимал екендігін білдіреді. Сол себепті 2011 сай мыз. Көмір және жанар-жағармай асырмау мақсатында арнайы шаралар жа жылдары орта есеппен алғанда 8-10 пайыз болады деп жора мал- жылдың бюджетін нақтылауды осы баға сына арнайы бақылау жасалады. Мұ- үстіміздегі жылдың үшінші тоқсанында Парламентке енгізіледі», деп түсіндірді ол. данып отыр. Бұл үшін барлық алғышарттар жылдың екінші жартысына қалдырған ны Мұнай және газ, Индустрия және жаңа С.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ (фото) БРИФИНГ Мәртебелі меймандар келе жатыр Кеше Сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Асқар Әбдірахманов брифинг өткізді. Жиында белгілі болғандай, алдағы АНЫҚ-ҚАНЫҚ Францияда қаза тапқан азаматтардың арасында қазақстандық болған жоқ Францияда қаза тапқан азаматтардың арасында қазақстандықтың жоқ екені анықталды. Бұл туралы біздің газетімізге кеше ҚР Сыртқы істер министрлігінің өкілдері хабарлады. Өздеріңізге белгілі, осыған дейін ақпарат құралдарында Францияда Грузия тумасы қазақстандық және армян азаматын атып тастағаны туралы айтылған болатын. Осыдан кейін ҚР Сыртқы істер министрлігі осы ақпараттың анық-қанығына жетіп, кеше біздің газетімізге Францияда қаза тапқан азаматтардың арасында қазақ стандықтың жоқ екенін хабарлады. Министрлік өкілдерінің сөзіне қарағанда, қайтыс болған дардың бірі армян болса, екіншісі Ресей азаматы екен. Тек екіншісінің төлқұжатында туған жері Жамбыл облысы деп көр сетіліпті. Оның қай жылы, қашан біздің елімізде болғаны айтылмайды. Францияның КӨРШІ Заң жобасының қабылданатын, НАТО кеңсесінің ашылатын уақыты нақты айтылмайды. «Ферғана» агенттігінің хабарлауын ша, кеше Қырғызстан Президенті Роза Отун баева НАТО Бас хатшысының Орталық Азия және Кавказ бойынша арнайы өкілі Джеймс Аппатурайды қабылдады. Кездесу барысында Қырғыз басшысы шекаралық аймақтарда күш жетіспейтінін айтып, сол түстікатлантикалық ұйымнан көмек сұра ды. Аппатурай өз кезегінде Қырғыз еліне жан-жақты көмек көр сету ге, ШАРТАРАП алған. Баспа «болашақта жарыққа шығатын еңбекте автор төңкерістің тарихын ашық баяндайды» деп алдын ала жарнама жасап қойды. «Революция 2.0» кітабының негізгі бөлігі әлеуметтік медиа және интернет техно логиялардың төңкеріске ықпалына арнал мақ. Гоним өз еңбегінде кез келген адам әлемді өзгерте алатынын және биліктегі адамдардан халық билігі әрқашан күш ті екенін баяндайды. Гоним кітаптың түп нұсқасын араб тілінде жазатын болады. Ес те ріңізге сала кетейік, В.Гоним биылғы төрт күнде елімізге бірқатар мәртебелі меймандар келеді мамырда Астанаға НАТО Бас хатшы сының Орталық Азия мен Кавказ елдеріндегі арнайы өкілі Джеймс Аппатурай келеді. Сапар барысында ол Қазақстан ның министрліктері мен ведомстволарында кездесулер өткізіп, әріптестіктің іс-қимыл жоспары шеңберінде солтүстікатлантикалық альянстың біздің елімізбен өзара іс-қимылы мәселесін талқылайды. Сондай-ақ Орталық Азиядағы ағымдағы ахуал бойынша пікір алмасады. Сонымен қатар мамыр аралығында Қазақстан ға Ресей Федерациясының сыртқы істер министрі Сергей Лавров жұмыс сапа рымен келеді. Сапардың арнайы бағдар ла масына сәйкес, Ресей сыртқы істер ми нистрінің Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назар баевпен кездесуі жоспар ланған. Сон дай ол Қазақстанның сырт қы істер министрі Ержан Қазыхановпен келіссөздер жүргізеді. Кездесу барысында тараптар саяси, сауда-экономикалық, мәдени-гума нитарлық бағыттар бо йынша, қазақстан дық-ресейлік ынтымақтастық тың қазіргі жай-күйі мен болашағын сөз етеді. Ал 14 мамырда Алматыда Шанхай ынтымақтас тық ұйымына мүше елдердің Сыртқы істер министрлері кеңесінің кезекті отырысы өтеді. Аталған жиын барысында қазақ стан дық делег а- цияны еліміздің сыртқы істер министрі Ержан Қазыханов басқарады. Жиын ға қатысушылар ШЫҰ-ның құрылуы на 10 жыл толуына байланысты оның ме рейтойлық мәжілісіне дайындық мәселесін тал қылайды. Ницца қаласындағы пәтердің бірінде үй иесі мен қонақтар арасында 6 мамыр күні жанжал шығады. Бастапқыда көршілері айқай-шуды, артынан мылтық үнін естіп, полицейлерге хабарласады. Дереу арада хабарланған жерге келген тәртіп сақшылары үйден екі баласын ертіп, бір ер-азаматтың шығып келе жатқанын байқайды. Поли цейлер оны ұстап алып, қылмыскер екенін анықтайды. Тергеу барысында ол қонақтарын өлтіргенін мойындады. Тер геудің алғашқы кезеңінде олардың бірі қа зақстандық азамат ретінде көрсетілген еді. Нұрмұхаммед МАМЫРБЕКОВ Қырғызстанда НАТО кеңсесі ашылмақ Жоғорғұ Кеңештегі қорғаныс комитеті Қырғызстан территориясында НАТО-ның кеңсесін ашуға мүмкіндік беретін жаңа заң жобасын бекітті. Аталған құжат «Бейбітшілік үшін әріптестік» бағдарламасы аясында әзірленіп отыр. Қорғаныс министрлігінің зымыран және артилле риялар тұратын қоймаларына күрделі жөн деу жұмыстарын жүргізуге уәде берді. Қырғызстанның "24.kg ақпараттық агент тігі Отунбаевамен кездесу бары сында Джей мс Аппатурай Қырғызстан Қарулы Күш тері НАТО-ның жаңа бағдарламаларына қатыса алатынын жеткізген. Сонымен қатар ол НАТО-мен ынтымақ тастық Қырғызстанға басқа альянстармен арадағы әріптестігіне кедергі келтірмейді. Мысыр төңкерісінің шындығы Мысырдағы төңкерісті ұйымдастырушылардың бірі деп танылған google-дың Таяу Шығыстағы бөлімінің топ-менеджері Ваэль Гоним "Революция 2.0" атты кітап жазбақ. Кітапты шығару құқығын америкалық Houghton Mifflin Harcourt компаниясы сатып жыл дың қаңтар айының соңында Мысырдың сол кездегі билігінің өкімімен тұтқындал ған еді. Мүбарак әкімшілігі «Twitter және Fa cebo ok әлеуметтік желілері арқылы төң керіс жасады» деген айып таққан-ды. Алай да қалың бұқараның қалауымен, билікке қысым көрсетуімен google-дің топ ме нед жері босатылды. Хосни Мүбарак отставкаға кеткеннен кейін құрылған өтпелі ке зең үкіметінің құрамына шақырту алғанмен, Ваэль Гоним бас тартып, өзінің үй реншікті жұмысына қайтып келген болатын. Іздеуде жүрген ең қауіпті лаңкестер кімдер? Әлемдегі 1 лаңкес Усама бен Ладен АҚШ арнайы қызметінің шабуылы барысында көзі жойылды. Жалпы, әлем бойынша іздеу жарияланған ең қауіпті лаңкестер кімдер? Марат АСАНБЕК, Алматы облысы АҚШ арнайы қызметінің мәліметтері бойынша, дүниежүзінде іздеу салынған ең қауіпті деген он шақты лаңкес бар. Бұл тізімнің басында «Мысырлық ислам жихады» ұйымының негізін қалаушы, дәрігер Айман әл-завахири тұр. Оған «шетелдердегі АҚШ азаматтарының өліміне қатысы бар және АҚШ мемлекеттік мекемелеріне қарулы шабуыл жасады» деген ауыр айыптар тағылып, 1998 жылдан бері іздеу жарияланған жылғы Дар-эс- Саламдағы (Танзания) және Найробидегі (Кения) 200-ден астам құрбан болған жарылысты ұйымдастырған деген күдік бар. Оның басына 25 млн долларға дейін бәс тігілген. Одан өзге, Аззам әл- Амрики деген лақап атпен танылған Калифорния штатының тумасы Адам Гаданға Отанына сатқындық жасағаны үшін 2004 жылдан бері іздеу салынған. Оны ұстауға мүмкіндік беретін мәлімет бергені үшін 1 млн доллар көлемінде сыйлықақы жария етілген. Бұдан басқа, аса қауіпті лаңкестер ретінде Даниэл Андреас Сан Диегоға, Фахд Ахмед әл-кусоға, Джамел Ахмед Мохаммед Али әл- Бадавиге, Мохаммед Али Хамадейге, Али Атваға, Хасан Изз әл-динге, Абдулла Ахмед Абдуллоға халықаралық іздеу жарияланған. Субурбанизация деген не? Урбанизация деген ұғым туралы білемін. Кейінгі кезде субурбанизация дегенді жиі естіп жүрмін. Бұл терминнің мағынасы қандай? Оралсын ЖАҚСЫБЕК, Алматы Субурбанизация урбаниза цияның келесі сатысы. Яғни урбанизация кезінде ауылдан қалаға көш жөңкілсе, субурбанизацияда қаланың ортасынан шетке қарай жаппай қоныстану жүргізіледі. Субурбанизация Батыс Еуропада, Солтүстік Америкада 1950 жыл дары басталды. Су бурбанизация кезінде тұрғындар арасында жаппай автомобильдену үрдісі жүреді. Бұл өз кезегінде көше тығы нына алып келеді. Батыста бас талған үрдіс Ресейде, дә лірек айтқанда, Мәскеуде жүр ді. Қазір Қазақстандағы ме гаполис Алматыда субур банизация жүруде.

3 ҚОҒАМ 3 БАСТАМА «Тараз» ӘКК басқармасының бастығы Аюхан Ноғаев пен «ҚазТрансГаз Өнімдері» ЖШС-нің бас директоры Зейнұр Майтеков ҚР автокөліктерін сығымдалған табиғи газға көшірудің кешенді бағдарламасын жүзеге асыру мақсатында газ баллон және газ толтырылған қондырғыларды шығаруға арналған зауыт құрылысы үшін бірлескен кәсіпорын құру жөнінде Меморандумға қол қойды. Жоспар бойынша бұл зауыт компрессорлар, жоғары қысымды баллондар, редукторлар, сондай-ақ басқа да газ қондырғыларын шығаратын болады. Бұл Жамбыл облысындағы алғашқы зауыт болмақ. Мамандардың пікірінше, автокөліктерді сығымдалған газға ауыстыру бензин мен дизельді отынның сығымдалған табиғи газға қарағанда әлдеқайда қым бат ты лығын, газмоторлық отынды пайдалану авто көліктің ауаға улы заттарды шығаруын ай тарлықтай азайтатындығын, газ дви гатель дің жұмыс істеу ресурсын көбе й тетіндігін, сондай-ақ автокөліктің мотор майын, от беру шырақтарын және басқа лардың жұмыс істеу ресурстарын арттыратыны бел гілі болып отыр. Қазіргі кезде жобалықсме талық құжаттарды толтыру және тех ника лық-экономикалық негіздеме жасау жұмыстары басталып та кетті. Жорамал бойын ша жобаның құны 5 миллион АҚШ дол лары, зауыттың айналымы жылына 300 млн доллар болады деп күтілуде. Жоба биылғы жыл аяғына дейін жүзеге асыры латын болады. ШАРА Бензин газға жол бермек Гүлжан КӨШЕРОВА «Денсаулық троллейбусы» қалаға шықты «Ақтөбе тұрғындарының басым бөлігінің қан қысымы жоғары және қан құрамындағы қант мөлшері тиісті деңгейдегіден көп». Дәрігерлер мұндай ұйғарымды кеше «Денсаулық троллейбусы» акциясы кезінде жасады. Шараны ұйымдастырушы Ақтөбе облыстық денсаулық сақтау басқармасы медбикелер қауымдастығы және салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығы мамандарының айтуынша, қала тұрғындарын неғұрлым көбірек қамту мақсатында 1 бағыттағы троллейбустың кестесін таңдапты. Жолдағы емханада дәрігерлер халықтың қан қысымы мен қант мөлшерін тегін тек серіп береді. Әрі қалаған адам бойы мен салмағын да өлшете алады. Трол лейбуста терапевт, педиатр мамандар ақысыз кеңес берді. Бір сағат ішінде 70 шақты тұрғын дәрі герге қаралып үлгерді. Ақ халаттылар олар дың 80 пайызының қан қысымы жоға ры деген ұйғарымға келді. Ал елу адамның онында қандағы қант мөлшері тиісті деңгейден асып кеткен. Қан қысымы мен қандағы қант мөлшерін үнемі тексеріп отыру керек. Өйткені артық дене салмағы, дұрыс тамақтанбау, қозғалыстың аздығы және қан қысымының жоғарылығы әлем бойынша өткір мәселе. Осыны ескеріп, 17 мамырда қа ланың барлық емханаларында «Қан қысымын біл» атты шара өткізбекшіміз, дейді облыстық салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығының директоры Райхан Ыбыраева. Бүгінгі денсаулық акциясы 12 мамырда той ланатын Дүниежүзілік медбикелер күніне орайластырылған. Ақбаян БОЛАТБЕКҚЫЗЫ Басы 1-бетте ОЙ-КӨКПАР Жер сілкінісі кезінде тиісті органдардың міндеттерін айқындайтын арнайы заң керек пе? Құрманғали УӘЛИҰЛЫ, Мәжіліс депутаты Басқа-басқа сейсмикалық аймақ тұрғын дарының мұндай мәліметтен ада болуы үлкен кемшілік. Зілзаладан соң Алма ты облысында көптеген үйлер тұруға жа рамсыз болып қалды. Ал жер сілкінісі бұ дан да жоғары көрсеткіште болғанда қай тер едік?! Сондай-ақ сарапшылар бірін ші мамыр күнгі жер сілкінісіне орай Алматыдағы құтқару қызметі жер сілкінісіне да йын болмай шықты деп баға беріп отыр. Сонда тиісті орындар қайда қараған? Тіпті төтенше жағдайлар департаменті құзырлы ме кемелермен қоян-қолтық байланыс ор натуға да қауқарсыздық танытқан. Сондықтан мамандар тарапынан табиғи апат ке зінде барлық органдардың жұмысын үй лестіріп отыратындай жер сілкінісіне қар сы маманданған арнайы орталық құру ке рек деген ұсыныстар түсуде. «Қойшы көп болса, қой арам өледі» дегендей, мұн дай орталықтың қажеті де жоқ. Де генмен бұл ұсыныстың барлығы амал сыздықтан, тиісті орындардың жұмысының МӘСЕЛЕ та лап қа сай болмауынан туындап отыр. Ті зе берсек, мұндай кемшіліктер көп-ақ. Ал бұл кемшіліктерді түзету үшін арнайы заң қабылдау қажет. Өйткені жер сіл кі нісіне орай атқарылар шаралар өте ау қымды. Мәселен, бүгінде еліміздегі тұрғын үй лердің көбі жер сілкінісіне қауқарсыз екен. Сондықтан Алматыдағы ғимараттар мен тұрғын үйлердің картасын жасап, олар дың жер сілкінісіне шыдамдылығын көр сететін статистика жасау керек. Сейсми калық картаның да қайта сызыл ма ғанына талай уақыт өтіпті. Бұлардың бар лығын дер кезінде жөндемесек, күні ертең үл кен апаттарға соғуы әбден мүмкін. Сондықтан тез арада жер сілкінісіне қатысты ар найы заң қабылдай отырып, жұмыс істеу ден ұтпасақ ұтылмаймыз. Негізі, тиісті ор гандар қызметтерін өз дәрежесінде орын дай бермейді. Біздің бар мәселеміз осында. Ал оларды міндеттеу бақылау шы орындардың жұмысы. Әркім өз жұ мысын талапқа сай орындап отырса, мұн дай мәселе де туындамас еді. Табиғи апаттың алдын алуға бір ғана ме кеменің жұмыс істеуі аздық етеді. Сондықтан жер сілкінісі кезінде ақпарат министрі халықты дер кезінде қажетті ақ парат тармен қамтамасыз етіп, денсаулық сақтау министрлігі тұрғындарға алғашқы ме дициналық көмек көрсетуге даяр болып, ал төтеншеліктер төтенше жағ дайдың алдын алу, оқыс жағдай бола қалған жағдайда тұрғындарды азық-түлікпен қам тамасыз етуге дайын болуы тиіс. Ал олар дың бұл жұмысын заң арқылы бекітіп ал ған жөн. Сонда ғана біз төтенше жағдай ларға қорықпай қарсы тұрамыз. БЕЙТАРАП ПІКІР Бақберген ДОСМАНБЕТОВ, Сенат депутаты Сондықтан арнайы заң қабылдағаннан гөрі, бұрыннан бар заңды жұмыс істетуге тал пыну керек. Егер заң өз күшінде жұмыс істемесе, оны қайта-қайта өңін ай нал дырып қабылдай бергеннен бәрі жақсы болып кетпейді. Рас, 1-2 мамыр күндері Алматы қа ласын да тіркелген жер сілкінісі тұрғындардың дүр лігуіне алып келді. Алайда бұл дүрлігу заң ның жоқтығынан емес, тиісті органдардың дұрыс жұмыс істемеуінен туын дады. Егер олар талапқа сай жұмыс істегісі келсе, «Төтенше жағдайлар туралы» Заң мен-ақ өздерінің тиесілі міндеттерін орын дай берер еді. Сондықтан қызметтеріне бай ланысты олардың жауапкершілігін кү шей тетін кез жетті. Ал егер осы бетімен жі бе ретін болсақ, олар жер сілкінісі туралы ар найы заң қа былдасаң да, жұмыс істемейді. Тұрғындарды төтенше жағдайға дайын дау да тиісті органдардың міндеті. Осы орайда әсіресе сейсмикалық ауда н- ның тұрғындары кез келген уақытта жер сіл кінісі жағдайына дайын болуы керек. Мә селен, құжаттарын оңай жерге қою тұрғын дарға соншалықты қиын шаруа емес секілді. Яғни тұрғындар да төтенше жағдай дың алдын алуға кез келген уақытта да йын болуы тиіс. Ал жер сілкінісін алдын ала хабарлау, төтенше жағдай бола қалған жағ дайда тиісті азық-түлік, жатын жер, ал ғашқы медициналық көмек көрсету шара лары тиісті мекемелердің қызметтері. Ал мұны қадағалаушы органдар бақылап отыр ғаны дұрыс. Егер бәрі заңға келіп тіре ліп тұрса, заң қабылдай салу қиын емес. Алайда заң қабылдаумен мәселе шешіле салайын деп тұрған жоқ. Осыны түсіну керек. Заң күшіне енуі үшін заңды жұмыс істеткізу керек. Сондай-ақ төтеншеліктердің жұ мыс істеуіне де жағдай туғызу керек. Мә селен, елімізде жер сілкінісін зерттейтін ғы лыми орталық жоқтың қасы. Осының салдарынан табиғи апат туралы ақпарат алу қиямет-қайым. Сондықтан заманауи жабдықталған зерттеу орталықтарын көбей тіп, төтенше жағдайдың алдын алуға бағытталған жұмыстарды жандандырған жөн. Тағы бір айта кетер жайт табиғи апат тардың алдын алудан ақшаны аямаған жөн. Сонда ғана біз одан келетін зар даптың көлемін азайта аламыз. Жақыпбай ДОСТАЙҰЛЫ, география ғылымының докторы, профессор: Заңнан бұрын біз төтеншеліктердің заманауи қондырғылармен жарақтануын қамтамасыз етіп алуымыз керек. Егер олардың дұрыс жұмыс істеуіне мүмкіндік туғыза алмасақ, заңнан қайыр жоқ. Еліміздегі жер сілкінісін алдын ала болжай алатын қондырғылардың санын арттыру керек. Төтенше жағдайлар министрлігінің кәсіби әрі техникалық мүмкіншілігін ең болмағанда ресейліктердің деңгейіне жеткізу қажет. Сонда ғана біз олардан талапқа сай жұмыс, заңға сай тәртіп талап ете аламыз. Тағы бір айта кетер жайт біздің елімізде тұрғындарды құлақтандыру жұмыстары өте әлсіз. Мәселен, Жапонияда кішкентай баласына дейін зілзала кезінде қалай және қайда қорғану керектігі жайлы жақсы біледі. Бізде халықты осындай ақпараттармен қамтамасыз етуіміз керек. Сонда ғана халық беталды дүрлікпейді. Дайындаған Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ Балалар мектепке есек арбамен барып жүр Басы 1-бетте Тұрғындар табиғи газ туралы армандамайды да. Ал әлеуметтік нысандар мектеп, емхана де ген дер атымен жоқ. Ең қажетті дүние жоқ болған соң, ол туралы ауыз ашуға әлі ерте сықылды. Телефон бай ланысын тек түс те рін де ғана көреді. Жол да жоқ. Шаңы аспанға атқан топырақ жол жа уынды маусымда тіптен қиын. Қыста қар ға батып, көк темдегі жауын-шашында бат пақ кеш кен тұрғындар орыс орманындағы батпақпен жылап көрісерлік жағ дайда. Мұндағы жұрт белден келетін батпақты ке шіп жүр. Қар қалың түскен кездері ба лалар ды сабаққа апарудың өзі мұң. Жақын маңдағы ауылдардағы мектепке алмай, әбден зәрезап болыпты. Әйтеуір, әзер қабылдаған. Балаларды мектепке кезекпен та сиды. Амалдың жоқтығынан есек арбаға кү ні түсулі. Еті арам болса да, еңбегі адал қал қанқұлақтың мұнда «авторитеті» жоғары. Есек арбасы жоқтар барларына жалы нып, балаларды мектепке тасымалдауға мәжбүр. «101», «102», «103»-тің қыз метіне жүгіне алмайды. Өрт шыға қалғандай жағ дай болса, өртеніп отыра беруден басқа амалдары кем. «Полиция мен дәрігерге кү ніңді түсірмесін». Мұндағы жұрттың тілеуі осы. Бірақ басы ауырып, балтыры сыз дай қалса, жедел жәрдем шақыра алмайды. Ондағылар мұндай ауыл бар еке - нінен мүлдем хабарсыз. Аяғы ауыр әйелдер айы-күні жақындағаннан қа ла дағы туған-туыстың үйін жағалап кетеді. Одан қалса, жеңіл көлігі барлар жедел жәрдемнің қызметін мойнына жүктеп алған. Табиғи газ жоқ болғандықтан, газ баллондарын қаладан тасиды. Ал тоңа зытқыш әзірге майда-шүйде зат салатын шкафтың рөлін атқарып тұр. Мұнда ең алғашқы тұрғын үйлер 2006 жылы салына бастапты. Бүгінде бұл ауылда 200-ден астам тұрғын бар. Арасында ауылдан көшіп келгендер де, қала ор талығынан қоныс аударғандар да бар. Көше түспегендіктен, мұндағы үйлер қоршаусыз. Кәдімгі топырақ пен сабаннан құйылған, қам кірпіштен соғылған қараша үйлер. Жарық жоқ болған соң, жаһанның соңғы жаңалығынан да хабарсыз. Елден естиді, газеттен оқиды. Мұндағылардың басым бө лігі қалаға қатынап жұмыс істейді. Облыс орталығына жеткізіп салатын бір бағыттағы «ГАЗельдің» барына да шүкір ші лік айтып отыр. Дариға ОРЫНБАСАРОВА, Жаңақоныс ауылының тұрғыны: Әкіміміздің кім екенін де біл мейміз. Уличком да жоқ. Жергілікті биліктен бір адам келіп, жағдайымызды білген емес. Бізді тек сайлау кезінде ға на еске тү сіріп, адам қатарына қоспаса, бас қа уа қытта тіптен қарайласпайды. Бәрінен бұрын балаларымызға қиын. Алдағы бес жыл дық та да жарық тартылып, су келетініне күмәніміз бар. Үмітіміз үзілейін деді. «Санда бар болғанымен, санатта жоқ» ауыл тұрғындары тек сайлаушы болудан шаршағандарына ашынулы. Бір ғана жаңа қоныстықтар ғана емес, мәселесі майшам мен қаралуы тиіс мұн дай ауылдар Шым шаһарда жетіп-артылады. Жыл жылжыған сайын Шым кенттің етегі жа йылып ба рады. Ауыл дан көшіп келгені бар, өзге елден қо ныс аударғаны бар, әйтеуір, қала хал қының саны артып келеді. Де мо графия жақсарғанымен, шаһар ше тіндегі шағын аудандар дың шырғалаңы бітер емес. Мә селесі мүлде ұмыт қал ған Жаңақоныс елді мекені, әйтеуір, Қайнарбұлақ ауылдық округіне қарайды екен. Нұрболат ҚАРАТАЙ, Қайнарбұлақ ауылдық округінің әкімі: Биылғы жылдың бюджеті бекітіліп кет кені белгілі. Енді келесі жылдың бюд жетіне енгізілсе жақсы болар еді. Қа зір соған жұмыс істеп жатырмыз. Бұрын нан қоныс тепкен ауылдардың мәсе л есін бітіре алмай отырмыз. Таза ауыз суы, жарығы жоқ, қарамағымызда та ғы осындай 10 ауыл бар. Үш ауылға электр желісі тартылып бітеді. Жаңа қо ныс ауылында 40 шақты ғана үй бар. 200-дің о жақ, бұ жағында тұрғын бар. Енді 40 үй үшін ешкім де су тартқысы келмейді. Тұрғындар ең болмаса трансформатор қойып берсін дейді. Оның өзі қаншама миллион теңге тұрады. Ал электр бағанының біреуінің өзі 25 мың теңге. Бірақ соған қа рамас тан, аудан әкіміне ұсыныспен шығып жатырмыз. КЕДЕН ДАБЫЛ! Кене келе жатыр Оңтүстік Қазақстанда конго-қырым қанды безгегін тарататын кенелер қаптап келеді. Қазірдің өзінде осындай 31 кене анықталып отыр. Бұл туралы облыстық эпидемиология зертханасының мамандары хабарлады. Зертхана орталығының келтірген де регі не қарағанда, мамырдың 5-і күні мұндай жән діктердің саны бар болғаны 28 ғана бо латын. Ал 9 мамырға қарай олар 31 кене ге жетті. Жыл басынан бері облыстық санитарлық-эпидемиологиялық басқарма ке нелерге зерттеу жүргізіп келеді. Осы уақытқа дейін барлығы кене зерт теуден өтті. Мамандардың айтуынша, осы уа қыт қа дейін травматологиялық бө лімше лерге кене шағып алған 1831 адам қарал ған. Олардан дәрігерлер ешқандай қа уіпті індетті байқамады. Дей тұрғанмен, ма мандар облыс тұрғындарына таулы, дала лы жерлерге көп шықпауға кеңес беріп отыр. Осыған дейін хабарланғандай, Жамбыл облысында кененің шағуынан бір азамат конго-қырым қанды безгегін жұқтырды де ген диагнозбен ауруханаға түскен. Ал Ал маты қаласы үшін кенеден тарайтын ке не энцефолиті ауруының қаупі басым. Қа зір гі күні алматылық дәрігерлер азаматтарға кенеден тарайтын осы дерттен сақ та нып жүруін ескертеді. Себебі бұл ауру тү рі де басқа вирустар сияқты адам өліміне алып кеп соғуы мүмкін. Санитарлық-эпидемиологиялық қа дағалау комитеті Ал ма ты қаласы бойынша департаментінің мамандары бүгінгі күні қалада мұндай ке сел ге шалдыққандардың жоқ екендігін ай та ды. ҚАПЕРГЕ Сондықтан кене шаққанын бай қасаңыз, оның басы кірген жерге өсімдік майын тамызыңыз. Біраздан соң ол өзі тү седі, болмаса оны жіппен немесе қыс қышпен (пинцет) шығарып алып, отқа жағыңыз. Ал кене шаққан жерді йод пен сүрту керек. Малға күтім жа сағанда, қырқым кезінде қолғап, ар на йы киім киген жөн. Қораны тазалағанда, ор ман-тоғайда қыдырғанда киіміңізге мұқият қарап жүріңіз. Өрістен келген мал дан, қорадан кене көрсеңіз, оны қол ғаппен теріп, отқа жағыңыз. Табиғат аясына шыққанда репеленттерді (жәндік терді үркітетін заттар) қолдану керек. Бибігүл НҰРҒАЛИЕВА, Санитарлықэпидемиологиялық қадағалау комитеті Алматы қаласы бойынша департаментінің бас маманы: Алматыда кене энцефалиті ауруы тұрғындар үшін өте қауіпті. Бұл ауру бірінші адамның орталық жүйке жү йесін зақымдайды. Ауру күшейгенде адам ның қол-аяғы жансызданып, сал бо лып қалады. Егер уақытында ем қабыл дамаса, адам мүгедек болып қалуы мүмкін. Өздеріңіз білесіздер, кене, негі зінен, малдың үстінде жүреді. Қа зіргі күні біздің қаламызда травмато ло гиялық бөлімшелер жұмыс жасайды. Осы уақытқа дейін бізге кене шағып алған 632 адам хабарласты. Олардың 206- сы балалар. Нұрмұхаммед МАМЫРБЕКОВ Экспорт импорттан 24 есе төмен «Үстіміздегі жылдың бірінші тоқсанында Солтүстік Қазақстан облысының Кеден одағына мүше елдермен жасаған сауда айналымы 64,5 пайызға артты» деп хабарлады Кедендік бақылау департаментінің баспасөз қызметі. Жыл басынан бері Кеден одағы ел де рімен арадағы сауда айналымы 111,7 мил - лион АҚШ долларын құраған, бұл өт кен жыл дың осы кезеңіндегі көрсеткіштен 64,5 па йызға немесе 43,8 миллион дол лар ға артық. Үш ай ішінде импорт 107,2 мил лион дол ларды құрады, ал 2009 жыл дың алғашқы тоқсанында бұл көрсеткіш 65,5 миллион доллар болған екен. Кеден одағы елдерінен, негізінен, мұнай өнім де рі, автокөлік, ауыл шаруашылығы тех ни касы және олардың қосалқы бөлшектері, орман өнімдері әкелінген екен. Ал экспорт 4,4 миллион долларды құрады жылдың бірінші тоқсанында бұл 2,4 миллион доллар болған-ды. Экспорт тың басым бөлігін астық пен ұн құрайды. Жыл басынан бері Солтүстік Қа зақстан облысы бойынша кедендік бақылау де партаменті бюджетке жалпы сомасы 655,5 миллион теңгенің кеден төлемдері мен салығын аударды. Ербақыт АМАНТАЙҰЛЫ, Қызылжар? АЛАШТЫ АЛАЃДАТЋАН САУАЛ Букмекерлік кеңселердің қызметін құмар ойындарының қатарына жатқызу керек пе? Құралбек ОРДАБЕВ, ардагер қақпашы: Букмекерлік кеңселер қызметіне жүгіну дүниежүзінде бар тәжірибе. Бірқатар елдер бұл қызмет тү рін әлдеқашан жетілдіріп алған-ды. Біздің еліміз бұл қызметті тек спорт ойындарымен ғана ұштастырып жүр. Мәселен, елеулі спорттық ойындар орын ала қал са, аталмыш кеңселердің де қызметі қыза түседі. Осындай сәттерде бұл кеңселердің қызметіне құ марта тындар еселеп артады. Менің ойымша, бізге осы қыз мет түрін әлі де жетілдіру керек. Бұл орайда ар найы бақылаулар, реттеулер болуы тиіс. Білесіз, біздің ел де құмар ойындарына қатысты арнайы заң бар. Өз ба сым букмекерлік кеңселерге қатысты да жеке заң қа былдануы керек деп ойлаймын. Өйткені олар мемлекетке салық төлеуі тиіс. Бұл да бір кәсіптің түрі болғаннан кейін, ол кәсіп арқылы біреулер табыс кө зін көріп отыр. Демек, барлығы заң шеңберінде бол ға ны абзал. Әзімбай ҒАЛИ, саясаттанушы: Қандай да бір букмекерлік кеңсе ашылмастан бұрын оған тиісті орындар рұқсатын беріп, заңдық тұр ғыда кеңсенің бар екенін, ол кеңсе өз жұмысын жүргізе алатынын растап құжаттандырады. Сондық тан бұл жерде мемлекеттік тұрғыда бақылау ор натуды, сондай-ақ букмекерлік кеңселерді құмар ойындарының қатарына енгізуді өз басым қол дамаймын. Букмекерлік кеңселердің қызметін ойын ханалармен салыстыруға болмайды. Бұл жер де адамды барынан айырып, психикалық күйзе ліске түсіру деген атымен жоқ. Әркім өзінің қызы ғушылығымен кеңсе қызметіне жүгінеді. Өз басым букмекерлік кеңселерге қатысты арнайы заң қабылдап, бақылауды күшейтуді орынсыз уақыт ке тірумен тең дер едім. Меніңше, букмекерлік кеңселерге жергілікті атқарушы биліктің ықпалымен рет теу жүргізіп отырса жеткілікті. Тасбай СИМАМБАЕВ, сенатор: Букмекерлік кеңселердің жұмысы туралы біраз жерлерде айтып жүрмін. Біз шұғыл ара да мұндай кеңселердің құқықтық мәселесін шешуіміз қажет. Бастауын сонау 2000 жыл дардан алатын бұл бизнестің біздің іс емес екені белгілі. Ресейден келгені бар, басқа сы бар, Алматы ішінен бәс тігу орындарын ашып, елдің аузын алдымен майлап алды. Содан соң олар табыстың ортасына топ ете қалғандарын сезіп, құлаштарын кеңге жайды. Сол түстіктегі көршіміздің тәжірибелі, белгілі деген кеңселері елімізді нысанаға алып, спорт сүйер қауымды тегіс өзіне баурап алды. Негізінен, букмекерлік кейбір кеңселердің әлем дік спортта алар орны айрықша. Әлем біріншілігі, Олимпиада ойындары секілді дү бірлі додаларда бұлардың берген болжамдары мен бағалары есепке алынып отырылады. Мысалы, ағылшынның «Уильям Хилл» кеңсесі спорттық кейбір шараларға тікелей ара ласу арқылы болатын ойындардың уақытын белгілеп, өтетін орнына дейін тапсырыс бе ріп отырады. Лондонның нақ төрінде орналасқан белгілі букмекерлік алпауыт күніне мыңдаған спорттық қойылым қабылдайды. Тіпті әлемдік спортта осыған қатысты жо ғарғы көлемдік дау-дамайлар да орын алған. Сондықтан болашақта бұл салаға қа тысты қоғамда алакөздік орнамас үшін бізге арнайы заң қабылдаған жөн... Әзірлеген Қарлығаш ЗАРЫҚҚАНҚЫЗЫ

4 УРБАНИЗАЦИЯ 4 ЭНЕРГЕТИКА НАРЫҚ Бірінші кезекте елдің экономикалық мүддесі Өткен аптада «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы мемлекеттік тілде шығатын бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерімен дәстүрлі кездесуін өткізді. Бұл жолы шетелдік компаниялар және қытайлық әріптестермен бірлескен жобаларды дамыту мәселелері талқыланды. Гүлнар АХМЕТОВА Былтырғы жылы елімізде 80 млн тоннаға жуық мұнай өндірілсе, оның 52,7 млн тоннасы ҚМГ ҰК қатысатын серіктес 11 кәсіпорынның еншісінде. Оның ішінде ҚМГ 22 млн тонна, Ресей 3,3 млн тонна, Қытай 8,1 млн тонна, АҚШ 19,4 млн тонна мұнай өндірген. Ал бесжылдық, онжылдық стратегияға сәйкес, ҚМГ-ның қатысуымен серіктес компаниялар өндіретін «қара алтын» көлемі 2015 жылы 64,9 млн, ал 2020 жылы 106 млн тоннаны құрауы тиіс. Жасырын емес, соңғы кездері мұнай саласына Қытай компанияларының келуі көп сауал тудыруда. Былтырғы жылдың қо рытындысы бойынша, ҚМГ ҰК қатысатын қытай кәсіпорындарының үлесі 15,4 пайызды құраған. Дегенмен сарапшы лардың айтуынша, ел ішіндегі кен орын дарында Қытай бақылауы артады деп алаңдауға негіз жоқ. Қытай кәсіпорындары соншалықты көп көлемде мұнай өндіріп отырған жоқ. Әрі олар қатысатын кен орындарындағы «қара майдың» қоры да мол емес. Мәселен, биылғы жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша, ҚМГ қатысатын кен орындарында қалдық қоры 2 млрд 640 млн тонна болса, Қытай компаниялары қатысатын кен орындарында бар болғаны 58 млн тонна. ҚМГ сарапшылары айтқандай, біздегі мұнай өндірісіне қатысушы Қытай компанияларының үлесі көбеймейді, керісінше, азая түспек. Оның басты себебі Каспий теңізінде іске қосылатын жаңа активтерде Қытайдың үлесі жоқ. Екіншіден, жоғарыда айтылғандай, қазіргі игеріліп отырған кен орындарындағы мұнай қоры азайған. ҚМГ болжамынша, Қытайдың үлесі 2015 жылы 11 пайызды, ал 2020 жылы 5 пайызды құрамақ. Жалпы, ҚМГ ҰК үлестік қатысуымен 11 мұнай өндіруші кәсіпорынның ішінде Қытай компаниялары бес бірлескен кәсіпорынға әріптес болып отыр. Олар «ПетроҚазақстан ҚұмкөлРесорсиз» АҚ (67% CNPC), АО «Торғай Петролеум» (33,5% CNPC), «ҚазГерМұнай" БК ЖШС (33,5% CNPC), АО «Қаражанбасмұнай» (50% CITIC), «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ (50% CNPC). Ал осы өндіруші компаниялардағы жұмысшылардың ішінде қытай азаматтарының үлесі 1-3 пайыздан аспайды. Бұл арада ескеретін жайт, энергетика жүйесінде ең әуелі экономикалық мүдде алдыңғы кезекке шығарылатындықтан, әріптестікке тиімді шарт ұсынғандар таңдалады. Нұрлыбай ҚИЯЛБАЕВ, «ҚазМұнайгаз» ҰК АҚ игеру және өндіру технологиясы департаментінің директоры: «Біз инвесторларды олардың қай елден екендігіне қарап таңдамаймыз. Ол Қытай ма, АҚШ па, Ресей ме, әлде басқа бола ма. Өйткені кез келген жағдайда еліміздің мүддесі лицензиялау механизмі, салық салу жүйесі, ҚР Мұнай және газ министрлігі, басқа да мемлекеттік органдардың тарапынан бақылау жүйесі, жер қойнауын пайдалану туралы келісімшарттардағы міндеттемелер арқылы қорғалады». ҚМГ сарапшылары атағандай, Қытай қатысатын барлық жобалар еліміз үшін де, ҚМГ үшін де тиімді. Мәселен, 2006 жылы ҚМГ «ПетроҚазақстан» АҚ жобасына 33 пайыз үлестің иесі ретінде енді. Қалған 67 пайызы Қытайдың CNPC компаниясына тиесілі болды. Жоба түгелдей Қытай тарапынан қаржылан дырылды, яғни ҚМГ оған мемлекет қар жысынан бір теңге де төлеген жоқ. Бірақ бұл жоба оған Шымкент мұнай өндіру зауы тына бақылауды қайтаруға мүмкіндік бер ді. «Маңғыстаумұнай газда» тағы да сол сенім ді ақтай білген CNPC «ҚазМұнай Газ дың» әріптесі болды. ҚМГ-ның үлесі ұлттық компанияға тиімді шартпен қаржыланды рылды. Мұндай несиені тарту 2009 жылғы дағдарыс кезінде қаржылық қана емес, психологиялық жағынан қолдау болғанын айтқан жөн. Инвестициялардың тиімділігін зерттеу агенттігінің директоры Қайнар Қожамқұлов тың айтуынша, ағымдағы жылы елімізде Қытай компанияларының қатысуымен шамамен 30 млн тонна мұнай өндіріледі. Бұл барлық өндірілетін көлемнің үштен бір бөлігі және осы өндіріс көлемі тұрақты болады жылға қарай бұл көлем 24 млн тоннаға азаяды. Сондықтан мұнай саласында қытай басымдық алады деп қауіптенуге негіз жоқ. Өйткені «ҚазМұнайГаз» компаниясының стратегиясы отандық нарықтағы позициясын нығайту. Сонымен қатар ол әлемдік нарыққа шығу әрекетін де тоқ татпайды. Қос астананың әлеуеті қандай? Еліміз тікелей шетелдік инвестицияларды тартуға мүдделі. Әсіресе өз тәуелсіздігінің басты жобасы жаңа Астанаға. Бұл сөз жүзінде қалмай, әлеуетті инвесторларға қарай жасалған нақты қадаммен 4 мамырда Астанада өткен ІІ халықаралық инвестициялық форумында бекітілді. АСТАНА ЕУРАЗИЯНЫҢ АЛТЫН ҚАҚПАСЫ Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Астана Еу разияның алтын қақпасы. Осы қақ па дан аттаған әрбір инвестор өзінің бизнес мүмкіндігін ғана кеңейтіп қоймай, Қа зақ станның жаңа астанасын құрушылардың тарихи шеңберіне енеді» деген сөзін бас шы лыққа алған Премьер-министр Кәрім Мә сімов пен Астана әкімі Иманғали Тас мағамбетов еліміздің басты қаласына ин вестиция тарту жайына тоқталған бо латын. «Қазақстан инвестициялық ахуалды жақсарту жолында көп жұмыс атқаруда, бюрократияны азайтып, әкімшілік жүйе мен жекеменшік құқығын күшейтуде», деді Премьер-министр. «Осы мақсатқа басты қо рымыз біздің адамдарды тартамыз. Біз ин фрақұрылымды заманауи көлік құ рал дарымен, ақпараттық технологиялар мен жақсартамыз». Иманғали ТАСМАҒАМБЕТОВ, Астана әкімі: «Тек бір ғана онжылдық ішінде қалалық жалпы өнім көлемі 50 есеге өсті. Елдің ЖІӨ-гі Астананың үлесі 1,5 пайыздан 10 пайызға артты. Мұндай жетістікке жетуіміз 10 жылдың ішінде 30 есе өскен инвестицияның арқасында екені сөзсіз. Дағдарыс Астана дамуының динамика сын бұза алмады. Кез келген дағдарыс есею емтиханы іспетті. Бұл сыннан Астана «нарықтық пессимизмді» бастан кешірмейақ мүдірмей өтті, сөйтіп, өзінің эконо микалық әлеуеті мен тұрақтылығын байқатты». Бұған 2010 жылдың нәтижесі де дәлел бола алады. Өткен жылғы жалпы аймақтық өнім 10 млрд долларды құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 7 пайызға артық. Дағдарыс салдарын еңсеру үшін Үкімет құрылыс саласына 1 млрд 600 млн доллар бөлді. Мемлекеттік инвестицияның қайтары мы жылдам болды егер соңғы үш жыл дың ішінде тұрғын үй құрылысы саласында жыл сайынғы өсім 50 шаршы метр шама сын да болса, 2010 жылы бұл көрсеткіш 120 мың шаршы метрге жетті. Тек соңғы үш жылдың ішінде 4 млн шаршы метр тұр ғын үй салынды. Осылайша экономикалық құл дырауды болдырмауына қоса, алдан ған үлескерлердің орнына өз үйінің кілтін қо лға алған бақытты жандар санын кө бейтті. Бұрынғыдай қала экономикасының өркендеуі мен капитал құюдың басты көзі құрылыс бизнесі болып отыр. Барлық технологиялық тізбекті қамтитын азық-түлік шығаруға бағытталған өнеркәсіп өндірісі де қызығушылық тудыруы тиіс. Алайда Астана экономикасы тек осы бағыттармен шектелмейді. Сондықтан қала үшін де инвесторға тиімді ұсынысты қарастыруға ел билігі де, Астана әкімшілігі де қашанда әзір. Өйткені небәрі 20 жылдың ішінде жа ңа, заманауи қаланың бой көтеруі инвес тордың көңіліне сенімділік ұялатары анық.... АЛМАТЫ НАРЫҚТЫҢ ЛОКОМОТИВІ Алматы әкімі Ахметжан Есімов өзінің биылғы есебінде 2010 жыл қала тарихында ең табысты жыл болғанын атап көрсеткен еді. Ахметжан ЕСІМОВ, Алматы әкімі: «Өткен жылғы нақты бюджет, алымдар ды есептегенде, 267 млрд теңгені құра ды. Мемлекеттік бюджетке 757 млрд тең ге (5 млрд доллар) көлемінде салық түсі мі жіберілді. Бұл өткен жылмен салыстыр ғанда 19 пайызға артық. Қалада өндіріс орындары көптеп құрылса, салық базасы да кеңейеді, яғни өсім болуы керек. Экономиканың объективті көрсеткіші де сол болмақ». Ал қаланы өркендететін оның тұр ғындары екені белгілі. «Сананы тұрмыс билейді» демекші, жұмыс істеуге қолайлы жағ дай қажет. Оңтүстік астанада ең өткір мә селе баспана мен оның бағасы. Қаладағы тұрғын үй нарығында титтей жанданыс байқалса, кейбір сарапшылар бағаның қымбаттайтынын айта бастайды. Олар өзге де себептерді алға тартады. Елдің дағдарыстан шығып, ес жинауы, ішкі тұрақтылық пен экономиканың дамуы нарықтағы сауданы қыздыратыны сөзсіз. Оның үстіне құрылыс компанияларының жұмысқа қайта кірісуі де өз әсерін тигізеді. Сондай-ақ Кеден одағы шеңберінде келе бас таған ресейлік компаниялар коммерциялық мүлік сатып алуға ынта байқат қан. Рас, дағдарыстан кейін бағаның барынша құлдырауын күткендердің пәтер сатып алу ға онша құлқы да жоқ еді. Әйтсе де өтк ен жылдан бастап баға жайлап көтеріліп келеді. Сол себепті де арзан үйден күдер үз гендер баспана сатып алуға қайта кіріскен-тұғын. Алайда наурыз айы жыл жымайтын мүлік нарығына тағы да қобалжу алып келді. Тіпті сонау Жапониядағы жер сіл кінісі де нарықтың құлдырауына әсер ете ріне сарапшылар күмәнданбайды. Оның үстіне 1 мамырда болған Алматыдағы жер сілкінісі отқа май құя түсті. Жұрт арасында «көпқабатты пәтер арзандап, жер үй қымбаттайды» деген сыбыс тарады. Сәуір айында жаңа пәтердің 1 шаршы метрі 2016 долларды құрады. Ал екінші нарықтағы пәтер бағасы өткен айда Алматы бойынша: 1 бөлмелі үйдің 1 шаршы м 1854, 1861 доллар, екі бөлмелі 1911, үш бөлмелі 1826, көпбөлмелі 2002 дол ларды құраған. Әйтсе де қазіргі сатусатып алу жөніндегі хабарландыруларға қара сақ, баға айтарлықтай өзгермеген. Сон дықтан жер сілкінісі пәтердің арзан дауына әсерін тигізген күннің өзінде, бұл үрдіс ұзаққа бармайды. Мұны көп жылдан бері жылжымайтын мүлік нарығында жүрген тәжірибелі риэлтор да растайды. «Жер сілкінісі жиі болып тұратын Алматыда бұл үйреншікті жағдай. Бұрынғы тәжірибе көрсеткендей, пәтер бағасына ол ешқашан әсер еткен емес. Ертең елдің дүрлігуі ба- сылған соң бәрі де бұрынғыдай қала бермек», дейді М. есімді маклер. Осы кезге дейін жер телімі саудасында онша қозғалыс байқалмаушы еді. «Абс о- лют» жылжымайтын мүлік агенттігінің мәлі метінше, қазір қала сыртындағы жекемен шік үй салуға арналған жер телімінің бағасы сотығына мың доллар аралы ғында. Дегенмен бүгінгі күні келешегін ойла ған кейбіреулер жер телімін іздеуге кі рісіп кетті. Соған қарағанда, алдағы уақытта Алматының төңірегінде жердің бағасы қымбаттауы да ықтимал. Аида ЕСМАҒАМБЕТОВА, Invest Reality шетелдік жылжымайтын мүлік агенттігінің директоры: «Меніңше, жылжымайтын мүлік нарығын да бағаның жоғары не төмен күрт құ былуын күтудің қажеті жоқ. Болжамды мұ най бағасының көтеріліп жатқанына қа рап-ақ айтуға болады. Ел экономикасы мұ най дың бағасына байланысты. Ал «қара алтын ның» құны көтерілген сайын біздің эко номикадағы бос ақшаның көлемі көбе йеді. Демек, жылжымайтын мүлік нары ғын да да сауда жүреді. Себебі бізде қаржы сақ тайтын өзге сенімді құрал жоқтың қасы». Еліміздегі құрылысшылар қауымдастығы ның төрағасы Айдын Рахымбаевтың айтуынша, жыл соңына қарай тұрғын үйдің бағасы 10 пайызға қымбаттайды. «Осы кез де нарықта қанша пәтер қалғаны және қан ша жаңа құрылыстың басталғаны белгілі болады. Егер күзге қарай жаңа құрылыс алаң дары ашылмаса, нарыққа қажетті мөл шерде ұсыныс болмаса, баға жылдардағыдай жоғарыға өрлейді» де йді ол. Айтпақшы, Алматыдағы төтенше жағдайлар департаменті 2-5 жылдың ішінде қала дағы ғимараттарды сейсмикалық жағынан бекіту туралы бағдарламаны жүзеге асырмақшы. ТЖД төтенше жағдайларды ескерту бөлімінің бастығы Павел Крыловтың мәліметінше, бүгінгі күні сейсмикалық тұрақтандыру бағдарламасын білім нысандарының пайызы, денсаулық сақтау нысандарының пайызында аяқталды. Гүлнар СЕЙДАХМЕТҚЫЗЫ Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото) ВАЛЮТАЛЫҚ НАРЫҚ ЖОБА info@alashainasy.kz Рубль мен юань долларды ығыстыра ма? Ұлттық банк Қытайдың және Ресейдің орталық банктерімен валюталық своп-операция жүргізбекші. Оның аясында теңге юань мен рубльге сәйкес алмастырылып отырады. Мұндай келісімшарт әзірге Қытайдың Халық банкі басшылығымен жасалған екен. «Бізде «своп» (своп деген белгілі бір уақыт мерзіміне бір валютаның екіншісіне алмастырылуын білдіреді) болады. Біз оларға теңге береміз, ал олар бізге юань береді. Бірақ бұл арада жағдайлар жекелей қарастырылатын болады, мәселен, алтынвалюталық активтер құрамына юань әзірге енгізілмейді», деді Ұлттық банк төрағасы Г. Марченко кеше Алматыда өткен кезекті баспасөз мәслихатында. Жалпы, юаньның алтынвалюталық актив тер құрамына енуі үшін Халықаралық валю талық қор оны еркін конвертациялана тын және резервтік валюта деп тануы тиіс екен. Дегенмен Ұлттық банк басшы сының болжамы бойынша, мұндай шешім үсті міздегі жылдың барысында қабылданып қа луы мүмкін. Міне, сол кезде алтынвалюталық активтер құрамының белгілі бір бөлігі юаньға көшірілетін болады. «Ресейдің рубліне қатысты жағдай да осындай. Қазақстанның, Қытайдың және Ре сейдің сыртқы сауда-саттығын қамтамасыз етуде юань да, рубль де сұранысқа ие болатындықтан, біз Ресейдің Орталық банкіне, Қытайдың Халық банкіне теңгені ұсынатын боламыз, ал олар оның орнына бізге рубль мен юань беретін болады», дейді Г. Марченко. «Ұлттық банктің Қытайдың және Ресейдің орталық банктерімен валюталық своп-операция жүргізудегі мақсаты аталған мемлекеттердің сыртқы сауда-саттығы айналымындағы доллардың үлесін кеміту болуы тиіс», деп болжайды экономикалық сарапшы Ілияс Исаев аталған мәселеге бер ген түсініктемесінде. Алдын ала берілген мәліметтерге сүйенсек, мәселен, Қытай мен Қазақстанның сыртқы сауда-саттығындағы доллардың үлесі 99 пайызды құрайды екен. Ал таяуда қолға алынатын қысқа мерзімді кассалық операцияның арқасында осы көлемді азайтуға қол жеткізе аламыз. Жалпы, доллардың үлесін азайту не үшін керек? Мұны маман үлкен саясатпен байланыстырады. Кеше АҚШ Ливияға қарсы коалиция құ рамын деп әлем елдерін басқосуға шақыр ды. Одан Германия, Ресей, Қытай, Үндіс тан бас тартты. Керісінше, Ливиядағы жағ дайға байланысты Ханьянда үлкен жиын өткізіліп, оған БРИК (Бразилия, Ресей, Үндістан, Қытай) мемлекеттері жиналды. Оған Оңтүстік Африка да келіп қосылды. Сөйтіп, олар Ливиядағы жағдайды күшпен емес, дипломатиямен шешеміз деп мәлімдеді. Осы басқосу аясында БРИК мемлекеттері «ендігіден бастап бір-біріміздің ұлттық валютамызды импорт пен экспорт жасап отырамыз» деп келіскен еді. Өйткені соңғы кездері АҚШ мемлекетінің дефолты туралы көп сөз болып жатыр. Олардың мемлекеттік қарызы жалпы ішкі өнімінің көлемінен де асып кеткен. Сондықтан әлемдегі көп мемлекет доллардан арылу саясатына көшіп жатыр. Міне, біздегі Қытай және Ресеймен арадағы валюталық своп-операцияны осының алғышарты ретінде қарастырған дұрыс, дейді қаржыгер-маман І.Исаев. Сәуір айында Ұлттық банк нарықтан шамамен тағы 1 миллиард доллар сатып алған. Жыл басынан бері сатып алған доллар сомасымен қосқанда, ол 7 миллиард дол ларды құрайды екен. «Интервенция көлемі қысқара бастады. Яғни осыған сәйкес валюта курсы да тепетең әрі ыңғайлы орнығуы тиіс. Қазір бір доллардың бағасы 144,6-144,7 теңге маңа йында тұрақталады деген болжам бар. Әзірге бұл болжам ғана», дейді Г. Мар ченко жоғарыда аталған баспасөз мәс лихатында. Жалпы, валюталық нарықтағы Ұлттық банктің интервенциясына қатыс ты қаржыгер-маман І. Исаев пікірін төмендегідей білдіреді: Халықаралық валюта қорының еркіне берсеңіз, олар бір доллардың құнын 135 теңгеге дейін төмендетуді жөн санайды. Ал оларды тыңдайтын болсақ, біз өз экспортерлеріміздің жолын жауып, өндірісімізді тұншықтырып аламыз. Бұл арадағы Ұлттық банктің мақсаты теңгеге девальвация жасау, сол арқылы отандық экспортерлерді қолдау. Кез келген өндіріс өнімі экспортқа бағытталғанда ғана табысты болады. Соны біз естен шығармауымыз керек. Қазір валюталық нарықта ревальвация орын алып отыр. Оны жасап отырған Ұлттық банк емес. Керісінше, олар сол реваль вацияны тежеуге барынша күш салып жатыр. Ал девальвация жүргізуге, өкінішке қарай, олардың шамалары жетпейді. Ірі инвестициялық жоба бастау алды Шығыс Қазақстан облысына қарасты Көкпекті ауданында ең ірі инновациялық жоба «Елімай-Көкпекті» агроөндірістік кешені ашылды. Бұл жайлы Көкпекті ауданы әкімінің баспасөз қызметінен хабарлады. Баспасөз мәліметіне сүйенсек, бұл жоба жайлы ауданда ел Президентінің «Болашақ ты бірге қалаймыз!» атты Жолдауы жарық көрген кезден бастап айтыла бастаған еді. Онда аграрлық секторда ет бағытындағы шаруашылықты дамыту жобасы жүзеге асырылады деп көрсетілген. Шараның ашылу салтанатына аудан әкімі Д.Мусин арнайы келіп қатысып, бұл жоба өте ауқымды, маңыздылығы жағынан облыстық дәрежеге ие, ал ауданда бүкіл экономиканың дамуына ықпал ететін алдыңғы қатарлы жоба болады деп атап көрсетті. Мамандардың бағамдауы бойынша Көкпекті ауданының даму қарқыны бар. Сол себепті де «Елімай» шаруа қожалығы не гізінде өндірістік база бары ескеріліп, халықаралық стандартқа сәйкес және Қазақстанның әлемдік нарықтағы ет өнімі брен дін дамыту мен қамтамасыз ететін жоба жүзеге асырылмақшы. Мұнда экологиялық қауіпсіздік және ветеринарлық қызмет та лаптарын сақтай отырып, ең озық технология қолданылатын болады, жоғары білікті мамандар жұмыс істейді. Алдын ала есептеулер бойынша 400 жаңа жұмыс орны және құрылыста қосымша 50 жұмыс орны ашылатын болады. Жобаның бастамашысы ETG Invest Holding ЖШС жекеменшік бизнес тобы. Серік УӘЛИЕВ, «Елімай-Көкпекті» агроөндірістік кешенінінің басшысы: Бізге бастамашыл және жұмысқа қабілетті адамдар қажет, біз оларға табыс табуға жағдай жасаймыз. Әрине, бұл жоба бір-ақ күнде жүзеге аса қоймайды, алайда жергілікті билік органдарының, шаруа қожалықтарының, жекеменшік иелерінің қолдауымен бұл жоба ақиқатқа айналары сөзсіз. Дүйсенғазы МУСИН, Көкпекті ауданының әкімі: Бұл жоба барлық жағынан есептелген, қаржымен қамтамасыз етілген. Бүгін бізге өзара тиімді іскерлік байланыс пен суармалы жерлерді игеру мәселесін шешу негізінде шаруашылықтарды ірілен діру қажет. Оған жоғары білікті мамандарды тарту және қажетті кадрларды даярлау мәселесін ой ластыруды бүгіннен бастау керек. Біз өз на зарымызды ветеринарлық ахуалдың оңды болуына да аударуға тиістіміз. Асыл ЖАН, Семей «Ыстықкөл» қауіпсіз бе? Ыстықкөлге демалуға бармақшы едік. Айыр қалпақты ағайындар елінде тыныштық орнаған секілді. Дегенмен «Сақтағанды құдай сақтайды» демекші, мұндағы демалыс орнының қауіпсіздігі туралы кеңірек мағлұмат бере аласыздар ма? Ринат, Жамбыл облысы Таяуда Алматыда үлкен халық аралық туристік көрме өтті. Сол шараға қатысқан Қырғыз Рес публикасының бас консулы Сейіт Үбүкеев осы елдің туристік са ласы былтырғы саяси тұрақсыздыққа байланысты көп зар дап шеккенін, сондықтан нарық тар тымдылығы бойынша істі қол ға алу мәселесі өзектілік танытып отырғанын мәлімдейді. «Қазір біз туристік саламызды тартымды ету үшін бары мызды салып жатырмыз. Былтырғы біздегі саяси оқиға еліміздің туристік саласын кәдімгідей ойсыра тып тастады. Сондықтан қазір біз ге осы саланы тартымды ететін бағдарлама жасау керек. Осы халықаралық туристік жәрмеңке секілді үлкен шаралардағы басты мақсат имиджді қалыпқа келтіру ге бағытталады. Қазір Қырғызстанда жағдай қалыпты дегенді қадап айтқым келеді. Тек соны елімізге демалып келушілерге дұрыстап жеткізе алмай жатырмыз. Өйткені, өкінішке қарай, бізде туристік саланы дамытумен айналысатын арнайы құзырлы мекеме жоқ. Қазір біз осындай ведомствоны ашу керектігін ойластырып жатыр мыз», дейді ол. Өзіміздің дербес спутниктік навигациялық жүйеміз болады «Қазақстан ғарыш сапары» биыл жоғары дәлдікті ғарыштық навигациялық жүйесінің құрылымын құру жобасын іске қосқанын мәлімдеген еді. Бұл жүйе нақты қай кезеңде тұтынушыға қызмет көрсете алады? Марат, Алматы қаласы Бұл ретте «Қазақстан ғарыш сапа ры» компаниясының президенті Ғабдуллатиф Мырзақұлов былай дейді: 2012 жылдың аяғында Қазақ станның бүкіл аймағында жоғары дәлдікті нави гациялық алаң құрылады. Ол арнайы құрал-жабдығы бар тұтынушыларға қай жерде тұрғанын аса жоғары дәл дікпен көрсетіп бере алады. Осы мақсатта 40 аймақтық дифференциалдық стансы салу жоспарда бар. Тұтынушылар қазіргі қолданыстағы америкалық GPS, ресейлік ГЛОНАСС спутниктік жүйелер сигналдары мен қоса, біздің де сигналдарды қабылдай алады. Әйтсе де тұтынушылар GPS арқылы бірнеше метрлік дәлдікке қол жеткізе алатын болса, біздің жүйеміз арқылы олар метрлік, тіпті сантиметрлік дәл дікпен тұрған жерін анықтай алады. Биыл осындай 10 стансыны құруды жос парлап отырмыз, қалған 30 стан сыны салу 2012 жылға белгіленген. Бұл жо ба дағы біздің әріптестеріміз швей цариялық және жапониялық компаниялар болып табылады. Біздің қызметті тұтынушылар мемлекет тік құрылымдар, ұлттық компаниялар, жеке фирмалар мен қатардағы тұты нушылар болады деп санаймыз. Атал ған жүйені жер кадастрын, картогра фияны белгілеу, жылжымалы көлікті қа дағалау мен бақылау, геодинамиканы зертт еу, құрылыс және жол мониторингі тәрізді көптеген сала пайдалана алады.

5 5 САХНА МЕРЕЙТОЙ Ақсуда ақындар ардақталды Ұлы Жеңіс мерекесі қарсаңында Алматы облысы Ақсу ауданы өзінің 80 жылдық мерейтойын салтанатпен атап өтті. Ақсу қазаққа аты мәлім қобызшы Мо лық бай, жыр жампозы Ілияс, сұлу сөздің иесі ақын Сара сынды саңлақтардың ту ған то пырағы. Сол себепті де айтулы мерейтой ая сындағы шаралардың ең негізгісі ақын дар айтысы мен республикалық мүшәй раның өтуі болды. Елдің өзге өңір ле рінен тойға арнайы келген қонақтар ал дымен ақын Сара мазары басында ар уақтарға Құран бағыштап, еңсесін қайта тіктей бастаған қасіретті Қызылағаш ауылын да болып, тасқын құрбандарына қойыл ған ескерткішке гүл шоқтарын қойды. Той салтанаты осындай рәсімдерден соң барып өз жалғасын тауып жатты. Бұдан бұрын хабарланғандай, Қазақстан Жазушылар одағы мен Алматы об лысы Ақсу ауданы әкімшілігі бірігіп, Ақсу ауда нының 80 жылдығына орай жазба ақын дардың республикалық «Ағынды менің Ақсуым» атты жыр мүшәйрасын жариялаған болатын. Сонымен қатар мереке ая сында Алматы облысы мен Ақмола облы сының ақындары арасында «Сараның сің лілері Біржанның інілері» деп аталатын республикалық ақындар айтысы да дүр кіреп өтті. Жыр мүшәйрасы аудан орта лығы саналатын Жансүгіров ауылындағы Мо лықбай атындағы сарайда өтсе, ақындар айтысы ақын Сара атындағы жас тар мә дениет орталығында болды. Ақсудағы алғашқы шараның нәти жесінде мүшәйраға қатысуға талпыныс жасаған 60-тан астам ақынның арасынан 12 ақын суырылып шығып, жүлделі орындар ды бөлісті. Жазба ақындарды сынаққа ал ған бәйгеге қазақтың талантты ақыны Сә кен Иманасов бастаған бір топ қа ламгер лер қазылық етті. Сонымен, Ақсу ау даны ның 80 жылдығына арналған жазба ақын дардың республикалық «Ағынды менің Ақсуым» атты жыр мүшәйрасының же ңімпаздары болып төмендегі ақындардың есімдері жария етілді: Бас жүлде Бақыт Беделханұлы Бірінші орын Мақпал Мыса Екінші орын Бейбіт Сарыбай, Сағыныш Намазшамова Үшінші орын Алмат Исәділ, Саят Қамшыгер, Жақсылық Қалмұратұлы. Ынталандыру сыйлығы Рысбек Дәбей, Олжас Қасым, Бауыржан Әліқожа, Ерғазы Манапұлы, Мөлдір Айтбай. Ал ағынды Ақсуды жырға қосқан айтыс мерейтойдың ашылу салтанатынан ке йін басталып, кеш батқанша өтті. Ай тысқа белгілі ақын, Мемлекеттік сыйлықтың ие гері Ұлықбек Есдәулет бастаған бірнеше ақын төрелік етті. Бұл сөз жарысына, не гізі нен, Көкшетау мен Ақсудан 14 ақын қатыс ты. Әділқазылардың шешімі бойын ша айтыс жеңімпаздары төмендегідей жүлделерге ие болды: Бас жүлдені Балғынбек Имашев пен Ар ман Бердалин тең бөлісті. Бірінші бәйге Айсәуле Бейсенхан Екінші бәйге Бақыт Жағыпарұлы Үшінші бәйге Айбек Ережеп. Ақындарды додаға салған екі шарадан Бек МЕРГЕН Татарстанды таңғалдырған Тасқын Жуырда Қазанда Татарстанның Мәдениет министрлігі мен Н.Г.Жиганов атындағы Қазан мемлекеттік консерваториясының ұйымдастыруымен Н.Г.Жиганов атындағы І халықаралық композиторлар байқауы өтті. Қазақ топырағы, Орал қаласында дүниеге келген татар кеңес композиторы, КСРО Халық әртісі Нажип Гаязұлының туғанына 100 жыл толуына орай өткен ауқымды байқауда қазақстандық дарынды екі жастың айы оңынан туды. Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының магистранты Тасқын Жармұқамет ІІ жүлдеге ие болса, П.И.Чайковский атындағы Мәскеу мемлекеттік консерваториясының аспиранты, қазақ қызы Әйгерім Сейілова ІІІ жүлде биігінен көрінді. Қытайдан келіп, қазақы бояуы қанық «Шоқан ізі» атты симфониялық туындысын шығарып, Қазақстанның абыройын асқақтатқан Тасқынды әңгімеге тартқан едік. Тасқын, жүлдеңіз құтты болсын! Бай қауда жүлдеге ілінген шығармаңыз еліміздің сахнасында орындалды ма? «Шоқан ізі» атты симфониялық поэмам был тыр консерваторияны бітірерде ди плом дық шығармам болды. Ерболат Ах ме дияровтың дирижерлігімен мамыр айында консерваторияның үлкен залында Алматы мемлекеттік симфониялық оркестрі орындады. Дәл сол кезде Қаршыға соң Молықбай атындағы Мәдениет үйінде ау данның 80 жылдығына арналған «Ақсу дан шыққан арыстар» атты ғылымипрак тикалық конференция өтіп, оған жергі лікті зерттеушілер мен есімдері елге белгілі тарихшы ғалымдар қатысты. Бұдан соң аталған Мәдениет үйінде Ақсу халық теа трының тұңғыш директоры, драматург Тәңірберген Қалилахановтың «Абылай ама наты» спектаклінің премьерасы аншлаг пен өтті. Осы шаралармен қатар Ақсу тойы Есмұрат Сиқымов атындағы стадионда да жалғасып, онда осы өңірдің тумасы, олимпиада жеңімпазы Асхат Житкеев тің жүлдесіне түйе палуандар жарысы ұйымдастырылды. Бас-аяғы үш күнге созылған аудан тойы бұдан өзге мәденикөпшілік шараларымен елдің еңсесін көтеріп, рухын бір серпілтіп тастады. Ғалым ЖАЙЛЫБАЙ, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасы төрағасының бірінші орынбасары: Қобызшы Молықбай шал Матайдағы, Ах медияров дү ниеден өтіп, жетісі беріліп жатқан. Қаршыға ағамыз да бұл шығар маны сахнаға шы ға рамыз деп, ұлы Ерболат та сөз бергендіктен, ауыр қайғыны ар қалап, дирижер пультін де тұрды. Сол бейнетаспаны Татарстанға жі берген едім. 2-ші ке зең ге өтіп, шақырту ал дым. Москва, Петер бург, Уфа, Та тарстан қала ла рынан 45 жас қа де йінгі ком пози торлар қатысты. Бай қау енді дәстүрлі түр де бес жылда бір өтпекші. Көбіне қай жанр да жазасыз? Консервато рияның композиция маман дығында оқыған соң, камералық, вокал дық, ұлт аспаптар оркестріне арналған шығармалар жазуға тура келеді жылы консерваторияның студенттерінен құралған ұлт-аспаптар оркес трі Астана, Көк шетау, Үрімжі қа ла ларына барғанда, «Өнер сапары» деген кү йімді орындады. Не гізі, ән жанрынан гө рі аспаптық музыка ға, әсіресе ұлт аспап тарына жуықпын. Ауылда өскен баланың класси калық музыкаға бет бұруы сирек кез десе ді ғой, бұл саланы қалай таң да дыңыз? Әке-шешем күй шерткен адамдар. Матайда Кенже, Тұңғат Сақайдағы. Қазақта қобызшының қалғаны сол, Жорға еді маймаңдаған бақайшағы, деп Ілияс жырлаған, қобызшы Мо лықбай күңірентіп қобыз сарынына қосып, ақын Сара суреттеген Ақсу қазаққа аты мә лім талай таланттарды тербеген то пырағы құнарлы, суы нәрлі, қасиетті мекен. Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығымен қатар келіп отырған Ақсу тойы жазба ақындар мен айтыс ақындарының басын қосып дүбірлі бәйге ұйымдастырды. Бір ғана мүшәйраға қатысуға еліміздің әр аймағынан алпыстай ақыннан өлең дер келіп түсті. «Поэзия Құлагері» атан ған Ілияс небәрі 45 жас ғұмыр кешкен діктен, ұйым дастырушылар тара пынан мү шәй раға 45 жасқа дейінгі ақындарды ғана қатыстырдық. Бұл шара бір жағынан жас қаламгерлердің жар қы рап көрінуіне біраз жол ашып бер ген дей болды. Кіш кентайымнан мені домбыраға бау лыды. Домбыра тарта жүріп, музыкаға келдім. Қы тайда Жуңгуо Көркем өнер институтының му зыка факультетін, музыкатану маман дығы бойынша бітірдім жылы Қазақстан ға келдім. Сол жақта алған ма ман дығым бойынша Чайковский атындағы Алматы музыкалық колледжінде сабақ беремін. Ал композиция мамандығын Құрман ғазы атындағы Қазақ ұлттық кон серва ториясында алдым, ұстазым Ақтоты Ра йымқұлова апай. Шетелдің музыкасын қа зақша сөйлету арманым болды. Кинофильм дерде көбіне симфониялық ор кестр мен шығармалар орындалады. Н.Ті лендиевтің «Қыз Жібек» фильміндегі жоғары деңгейдегі қазақы бояумен анық, керемет туындылары ұлт-аспаптарының көмегімен орындалды. Сондай музыка жазсам ба деген арманым бар. Киноға музыка үшін киногер лермен жұмыс істеп жатқан боларсыз? Бұл салада біраз тұйықтаумыз. Бір ден атақты режиссерлермен жұмыс істеп кете алмаспын. Дегенмен өзімдей жас жі гіттермен, Өнер академиясының жас буын режиссерлерімен жұмыс істеп жүр мін. Татарстанда жүлдеге іліккен «Шоқан ізі» симфониялық дастаныңыз қалай туды? Шоқанды зерттеп жүр ме едіңіз? Шоқанның шығармалары Қытайда қо лыма тимеді. Қазақстанға келген соң, таңдамалы шығармаларын оқып шықтым. Отыз жас ғана ғұмырында қазақ үшін соншама іс тындырып кеткен ондай адам дүниеде жоқ шығар деп ойладым. Ата-анам да оның еңбегін үлгі етіп айтып отыратын. Алтынемелдегі мұражайына, қабірінің басына барып қайттым. Шоқандай қай таланбас тұлғаның жүрген жолын бей нелейтін шығарма жазсам деген ой келіп, 2007 жылдардан бері зерттеп, да йын далып, осы туындымды шығарған едім. Рақмет. Шығармашылық табыс ті лейміз! Жадыра ЖҰМАКҮЛБАЙ МЕРЕЙ Сексендегі сергек ақын Қазақтың «бір өзі бір театр» атанып жүрген көрнекті ақын, сатирик ұлы Мыңбай Рәштің 80 жылдық мерейтойы М.Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрында аталып өтті. Сексеннің сеңгіріне шықса да, тастан-тасқа секірген ортекедей сахнада өзін еркін ұстап, тың қалпында жүрген ақсақалға жастардың қызыға қарағаны рас. Кеш сықақшы, жыршы, пародист Мыңбайдың өзінің жүргізуімен өтті. 80 жастық мерейтойын атамыз Ас танада атап өткен екен. Ежелден әдеби орта са налатын Алматыдағы қаламдас, әріптес дос тары, туыстары қолқа салған соң, Алма ты халқына да әдемі бір кеш ұсынуды жөн көрген Мыңбай Рәш: «Өмір деген қандай қысқа, қас қағым, Бұлаңдайды, бал дәуренім, жас шағым. Ми таспама шежіре боп жазылған, Бір ғасырдың тарихын бір бастайын», деп 1954 жылғы тың игеру жылдарынан басталған тарих түймелерін ағыта отырып, халықты күлкіге батырды. Замандастары да Мыңбай ағаның әзілкештігін, қазақ зиялыларының дауыс ырғағы мен қимылқозғалысын дәл келтіретін ерекше талант иесі екендігін айтып жатты. Оған куә болдық. Мұхтар Әуезовтен сабақ алған шәкірті Мұ хаң, Сәбит Мұқанов, Асқар Тоқпанов, Қа сым Аманжолов, Ғабит Мүсірепов, Ғаби ден Мұстафин, Шәкен Айманов сынды бір тауар азаматтармен бірге қызметтес бол ғанын айтып, дауыстарын келтіріп берді. Көзін көрмесек те, көрнекті әдебиет өкіл дерінің өз дауысын «Алтын қордан» тыңдағандай әсер алдық. Көзкөргендердің риза болғаны соншалық Мұқаңның, Сәбеңнің дауысын тура келтірді деп, таңдай қағып, таңғалысып жатты. Жарты ғасыр шежіре шерткен... Елу жылдық шығармашылық ғұмырында 70-тен астам деректі фильм және 300-ден астам киножурнал шығарған Қазақстанның Халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Ораз Әбiшев қазақ деректі киносының шын мәнісіндегі қара нары іспетті. Мазмұнды да мағыналы кадрларында республика өмірінің талай онжылдықтары қамтылған қазына қарттың шығармашылығын еліміздің кино тіліндегі бай шежіресі десек, артық айтқандық емес. «Елге адал қызмет ету керек!» деген ұста нымды өмірлік қағидасына айналдырған Ораз Әбішев кино өнеріне өткен ғасырдың 30-жылдарының орта шенінде аяқ ба сыпты. Ол астанада оқыту мақсатымен ел-елден талантты жастарды жинап жатқан кезтұғын. Әдемі қоңыр даусы бар Ораз Әбішев те сол мезетте Семейден Алматыға, му зыкалық театр жанындағы екі жылдық ак терлік мектепке оқуға жіберіледі. Көп ұза май жас талапкер Мәскеуде өткен қазақ онкүндігіне хор айтушылар құрамында қаты сады. Соның артынша-ақ ол белгілі ән ші Қанабек Байсейітовтің дублері ре тін де Е. Брусиловскийдің «Жалбыр» опе ра сында өнер көрсетеді. Кім біледі, егер де дәл солай жалғасып кете бергенде опера өнерінде талай же тістіктерге қол жеткізер ме еді? Бірақ қат ты суықтап қалып, кенеттен даусын жо ғал тып алған Оразға Құрманбек Жандарбеков: «Дауыс деген сенімсіз нәрсе. Дәл қазір кино мамандарын даярлау туралы әңгіме жүріп жатыр. Сенің қабілетің бар. Мүмкін, осы салаға ауысарсың?», деп кеңес береді. Сөй тіп, екіойлы болып жүрген 22 жастағы жі гіттің негізгі мамандық етіп кино өнерін таң дауына аңызға айналған бір фильм се беп кер болады. Бұл жөнінде режис сердің өзі: «Ол уақытта еліміздің экрандарында «Ча паев» фильмі зор табыспен жү ріп жат қан болатын. Сол фильм менің жа нымды ерек ше тебірентті, қатты қы зыққа ным сон ша лық, тіпті әлденеше рет көрдім», дей ді. Содан арнайы жолдамамен ба рып, ВГИК-тің режиссерлік факультетіне оқуға қа былданады. Кино әлемі ертегідей еліт кен Ораз институт қабырғасында жүрген ке зінде-ақ М.Әуезовтің сценарийі бо йынша «Ленфильмде» түсірілген «Райхан» фильмінде режиссерге ассистент болады. Ар тынша соғыс басталып кет кен діктен, Ал ма тыға қоныс аударған «Мос- Серік ҚИРАБАЕВ, филология ғылымының докторы, профессор: Мыңбаймен соғыстан кейін кәрі КазПИ-дің қабырғасында табыстық. Студенттік карточкамен берілетін 500 гр қара нанды бөлісіп жедік. Кеудесі орденге толып келген солдаттар да, біз сияқты жұмыс істеп келген егде тартқандар да, Мыңбай сияқты мектепті жаңа ғана бітіріп келген жастар да болды. Бәрімізді табыстырған, бі ріктірген білімге деген құмарлық. Содан көзі тірі Мыңбай екеуміз. Денсаулығым да онша емес. Бірақ Мыңбайдың ке шіне келмеуіме ешқандай моральдық құқығым жоқ. Мыңбайдың өмірі жалықпай жұмыс істеуден тұрады. Ғабит Мүсіреповтен бастап үлкен ағалармен істесті. Сықақшылық өнері студент кезінен басталған. Домбыраны жақсы тартатын 16 жастағы кішкентай ба ланың өнері мен талабы кішкентай емес еді. 80-ге келген сергек те көңілді қарияның әңгімесі мен домбырамен салған жыры, пародиясы театрға жиналған қауымды бір жасартып тастады. Жадыра ЖҰМАКҮЛБАЙ фильм», «Ленфильм» киностудияларында жұ мыс іс тейді. Эйзенштейн, Пу довкин, Трау берг, Пы рьев тәрізді атақты ки но майтал ман да ры мен қатар, ки но сту дия жанынан ашыл ған актерлік мектепте ұстаздық етеді. Со ны мен қатар болашақ ре жиссер «Советтік Қа зақстан» ки но жур на лына сюжет тер жа сай жүріп, танымал кин о ше берле рінен мон таж жұмыстарының қыр-сырын, кино тү сіру шеберлігін мұқият үй ренеді. Ке йін нен, яғни 1944 жылы Ал маты ки ностудиясы құ рылған уақытта Ораз Әбішев алғашқы күннен бастап сонда қызмет істейді. Өзі айтпақшы, режиссердің шығар машы лық ғұмыры ұлы тұлғалармен біте қайна сып кеткен. Бұл ретте ол тұлғалар бейнесі ұр пақтар жадынан еш уақытта өшпесін де ген мақсатты көздегенін айтады. Қалай болғанда да, Ораз Әбішев өзі көзін көр гені, көрмегені бар, халқымыздың ұлы тұл ғалары поэзия пірі Абай, аты аңызға ай налған Қажымұқан, даңқты ұшқыш Тал ғат Бигелдинов, өнер дүлдүлдері Дина Нұр пе йісова, Мұқан Төлебаев, Ахмет Жұ ба новтар жайлы деректі фильмдер түсіріп, қа зақ мәдениетіне айтулы үлес қосқан су реткер. Жуырда ғана 95 жасқа толып, мер ейто йын күллі өнерсүйер қауыммен бірге атап өткен майталман режиссер талапкер жастарға: «Адам өз мамандығын шексіз сүюі, бүгінгі күн тынысын сезіне білуі тиіс. Ең бастысы, әрбір істе шынайылық болсын, өмірді өзінің күллі бояуымен барынша айқын, дәл көрсете біліңдер», деген тілек айтты. Олай дейтіні, ғұмырының жартысын кино өнеріне арнаған біртуар режиссердің өзі бұл ұстанымнан ешқашан тайған емес. Ораз Әбішев фильмдері арқылы еліміздің өт кенінен ой түйіп, сан қырлы тарихтан сыр аңдауға болатыны да содан. Сәруар САҒЫМ «Антивирус» Астанада Жақын күндері Алматыдағы театрлардың бірінде «Антивирус» деген қойылым болады дегенді құлағым шалып қалды. Бірақ қала көшелерінде бұл спектакльдің жарнамасын байқай қоймадық. Осыны нақтылап берсеңіздер. Гүлфира АМАНЖОЛҚЫЗЫ, Алматы қаласы «Антивирус» аталатын бұл жаңа спектакль Алматыда емес, алдағы мамыр күндері аралығында Астанадағы Қа ли бек Қуанышбаев атындағы Қазақ му зы калық драма театрында өтпек. Оның авторы белгілі драматург Ер кін Жуасбек. Спектакльдің қоюшы ре жис сері Қазақстанның еңбек сі ңір ген қайраткері Болат Ұзақов. Бас ты рөл дерді ҚР Халық әртісі Т.Мей ра мов, ҚР «Дарын» мемлекеттік сый лы ғының иегері Е.Ма лаев, ҚР ең бек сіңірген әртісі Ж.Мейрамова, Т.Атым таева, Қ.Қыстықбаев, Қ.Бұ ғы бай, С.Тоқманғалиева, А.Жү гі ні сова, Ш.Ордабаев, Г.Жүсіпова, Т.Мұ зап па ро ва лар сомдайды. Қазіргі жаһандану дә уі рін бейнелеуге тырысқан бұл спек такль бүгінгі күннің тыныс-тіршілігін су рет тейді. Қала адамдары өз басының мә се - ле лерімен әлек. Сол тылсым тіршілігі қызу жұмыс басындағы бір техникалық қыз мет көрсету орталығы спектакль оқи ғасының өтетін орны. Оқиға желісі осындағы жұмыскерлер мен клиенттер арасында өрбиді. Олардың араларында ашулану да, ренжісу де, тіпті махаббат сезімі де орын табады. Ең бастысы, оқиға желісі аяқастынан келімсек әйелдердің пайда болуынан қыза түседі. Олардың арасында жасы да, кәрісі де бар. Міне, осы қызықты да тылсым оқиғаның соңы қандай болмақ екен? Ол әйелдер кім және қайдан келген? Олардың бұл жерде қан дай қатысы бар екенін спектакльдің пре мьерасына барып көру керек. Театр ұж ымының айтуынша, гастрольдік сапар бо йынша алдағы уақытта «Антивирусты» Алматыда да көруге мүмкіндік тумақ. Айнұр Өзбекстаннан «Шевроле» мініп қайтты Ташкентте ақындар айтысы өтіп, онда қазақ ақыны жеңіске жете алды деп естіп едім. Айтыстың бас жүлдесін алған жерлесіміз кім болды екен? Жуырда Өзбекстан астанасы Ташкент қа ла сында халықаралық ақындар ай тысы бо лып өтті. Бұл жыр сайысы Өзбек стан Тәуелсіздігінің 20 жылдығына, Республикалық интернационалдық мәдени орталық пен Республикалық қазақ мәдени орталығының, сондай-ақ «Нұрлы жол» қазақтілді газетінің 20 жылдық мерейтойына орайластырылған шара болды. Айтыс аламанына Қазақстаннан 14 Нұрлыбек АЙБАРҰЛЫ, Тараз қаласы ай тыскер, Өзбекстаннан үш ақын мен моңғо лия лық бір ақын қатысты. Тартысты өткен сөз до дасының финалына қазақстандық ақындар Айнұр Тұрсынбаева мен Кәрима Оралова қатар шықты. Талғампаз қазылар алқасының шешімі бо йын ша айтыстың бас жүлдесі Өзбекстанда шы ғарылатын «Шевроле Спарк» автокөлігі ел ор дамыз Астанадан арнайы барған ақын Айнұр Тұр сынбаеваға лайық деп танылды. Бірінші бәйгені жерлесіміз Кәрима Ора лова мен өзбекстандық ақын Құлмахан Дүйсенов бө лісті.

6 6 АЛАШ-АҚПАРАТ Сол жағалаудың жыры таусылар күн жақын Кейінгі кездері Семейдегі жылу мәселесі біртіндеп шешімін тауып келеді. Әрине, пайдалануға берілгеніне жылдан асқан, қырық жамау қазандықтарды бір-екі жылда жаңарту мүмкін емес. Дегенмен соңғы жылдары аймақ басшысының Үкіметке мәселені дұрыс қоя білуінің арқасында Семейдегі жылу мәселесіне мемлекеттік деңгейде мән беріліп, республикалық бюджет тен қомақты қаржының бөлініп жатқаны рас. Қазіргі уақытта шаһардағы ЖЭО-1-дегі тозығы жеткен қазандықтарды (екі су жылытқыш қазандық орнату, жұмыс істеп тұрған қазандықтарды қалпына келтіру) жаңарту жұмыстары қызу қарқынмен жүргізілуде. Жақында осы жерде Пар ламент депутаттары мен облыс басшы лығының қатысуымен бірінші сужылытқыш қазандығының қыздырғышы салтанатты түрде іске қосылды. Облыс әкімінің сөзіне сенсек, суқыздырғыш қазандықты орна туға 7,9 миллиард теңге көлемінде қаржы жұмсалыпты. Ал шаһардағы жылу қазандықтарын жаңарту жобасына ұзын-саны 24 миллиард теңге қаржы бөлінген. Жаңарту жұмыстары сәтімен жүзеге асатын болса, ЖЭО-1-дің жылу қуаты 353 Гкал/сағатқа, жарық беру мүмкіндігі 24 МВТ-қа дейін артатын болады. Бұл дегеніңіз Семейдің сол жағалауындағы бас паналар толығымен жылумен қамтамасыз етіледі деген сөз. Сонымен қатар қаладағы «Орталық», «103 квартал», «Ғаббасов» қазандығының қазандық құрылғысы мен жылу жүйелерін жаңарту жоспарланған. Ең басты жаңалық талай жылдан бері түйіні тарқамаған Энер гетиктер кентіне жылу жүйесі құрылысы салынып, «35 кварталда» электр жабдықтау қазандығы жүйесі жаңартылатын болады. Бұл Энергетиктер кентін жылу энергиясымен толық қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Бердібек САПАРБАЕВ, Шығыс Қазақстан облысының әкімі: Семейдің жылу, су жүйелерін жөндеп, қалпына келтіру үшін бюджеттен 10 миллиард теңгедей қаржы бөлінген. Біздің ендігі мақсатымыз жылу маусымы басталғанға дейін жұмыстардың барлығын бітіруіміз керек. Ал келешекте Семей қаласын жылумен, жылы сумен қамту мәселесін түпкілікті шешу үшін қосымша жылу орталығын салу керек. Азамат ҚАСЫМ, Өскемен Такси жүргізушісіне тапаншамен оқ атты Жамбыл облысында екі күндік «Қару» операциясын өткізу кезінде орын алған 29 қылмыстың 25-інің ізі суымай ашылды, ауыр қылмыс жасағаны үшін іздеуде жүрген екі тұлға тұтқындалды. Биылғы жылдың 24 ақпанында такси жүргізушісіне қарумен шабуыл жасаған 28 жасар қала тұрғыны өз үйінде ұсталған. Ол «Ауди» автокөлігінің иесін 16 калибрлі екі атар шолақ мылтықпен қорқытып, ақша талап еткен. Мұқанов көшесінің бойында масаң қарақшының көлік жүргізушісіне дәлдеп атқан оғы орындыққа тиеді. Қызу төбелес кезінде 46 жастағы жүргізуші автокөліктен шығып, қашып үлгереді де, шұғыл түрде «102-ге» хабарлайды. Ызаға булыққан қарақшы оның артынан тағы да екі рет атады, бірақ тигізе алмайды. Қолға түскен қаскүнем айыбын толық мойындады, қазір басқа да қылмыстарға қатысының бар-жоғы тексерілуде. Сондайақ «Меркі ауданында екі ауыр қылмыс және Тараз қаласында ұрлық жасады» деген күдікпен 25 жасар Тараздың тұрғыны тұтқындалды. Бұл күндері заңсыз айналымдағы 6 бірлік оқ ату қаруы тәркі ленді, оның ішінде екі қолдан жасалған тапанша, төрт аңшы шолақ мылтығы бар. Тәртіп сақшыларының күшімен 2000-нан астам қаруы бар тұлға тексерілді, 98 адам әкімшілік жауапкершілікке тар тылды. Гүлжан КӨШЕРОВА ДАТ! АЛАШ ҚОНАҒЫ Салих АКЧАЙ, «Диалог Еуразия» платформасының Қазақстандағы бас үйлестірушісі: Түркі әлемінің ынтымақтастығы жай сөз болып қалмасын десек, ортақ мәміле керек Сіз Қазақстанға 1992 жылы келген екенсіз. Тәуелсіздіктің тумасы секілді 19 жылыңызды осында өткіздіңіз, дей тұрғанмен «сырт көз сыншы» деген сөз бар, бауырлас түрік азаматының көз алдын дағы Қазақстан қалай қалыптасып келеді? Тарихта түркітілдес халықтардан шығып, тауқыметке толы тарихты басынан өткізіп, азап шеккен екі халық бар. Оның бірі атажұртында ата заңын сақтау жолында ғасырлар бойы күресіп, Тәуелсіздікке қол жеткізген Қазақ елі, екіншісі Анадолының болашаққа мұра болып қалатын құндылықтарына қиянат көрсетпеу жолында арпалысып, сол үшін сан алуан қиындықтарды өткерген Түрік елі. Мен де Қазақ елінің Тәуелсіздікке қол жеткізген тұсында, неше ғасырдан кейін байырғы атажұртыма оралып, ғасырлар бойы сағындырған бауырлармен қауышып, сағыныш өртін басу бақытына ие болдым. Кеңес кезеңінде белгілі бір қалыпта өмір сүруге дағдыланған көпшілік әр нәрсенің мемлекет тарапынан, биліктің бастамасы бойынша жоспарланатындығына әбден сеніп алған. Адамдардың болашақ туралы, алдағы өмір туралы уайымы да болған жоқ. Не істеу керек дейтіндей жоспарға бас қатыруы да болған емес. Өздерін өздері дамыған елде, озық дәрежелі мемлекетте өмір сүріп отырмыз деп сендірді. Сонымен қатар тарихи құндылықтарынан көптеген жағдайда сол кездегі билік оларды алыстатып отырды. Тіпті ұлттық дәстүрлерін ұмыта бас та ды. Сонымен өздерін Кеңес Одағының құрамдас бөлшегі ретінде сезініп, идеалды мемлекеттің біріміз деп бағалаған ел болды. Мұндағы жұрт Кеңестің құрамдас бөлігіміз және болашақ бұдан да жарқын болады деген көзқарасқа сеніп өмір сүрген халық еді. Дәл осындай қоғам, мүлде басқаша қиял әлемінде тірлік етіп келе жатқан жүйе 1991 жылы аяқастынан өзгерді. Төреші уақыттың өкімімен біртұтас болып келген Одақ әлденеше мемлекетке ыдырады. Қазақ елінің Тәуелсіздігі де қолына тиіп, дербес елге айналды. Елбасының көшбасшылығымен, сондай-ақ қазақ жұртының қолдауы арқасында құрықтан босады. Бодандықтан құтылған қауым бағыныштылықтан бастарын азат етті. Түстеріне кірмейтін кереметті өңдерінде көрді. Кезі келді де, кесірлі заманның кесапатынан арылып, керегесін тіктеді. Тәуелсіздіктің алғашқы кезінде ел-жұртта үлкен бір таңданыс та, дағда рыс та болды. Қуаныштан есі шығып толқу билеген көңіл әрі-сәрі күйде абыржып қалды. Алып жүйе аяқастынан өзгеріске ұшырады. «Ертең не күтіп тұр, болашақ қалай қарай бастайды, күніміз не болар екен?» деген сан сұрақ сананы сансыратты. Әрине, әр қазақтың ой түбінде Тәуел сіздікке қол жеткіздік деген қуаныш болғаны шындық. Бірақ «алдағы күндерде не істеу керек, неден бастау керек?» деген сауал дардың көптің көңілін көлегейлегені анық еді. Саяси-экономикалық, әлеуметтік салаларды дұрыс жолға қою керек болды. «Тіліміз, тари хы мыз, ұлттық құндылықтарымыз жаһанданудың жарқылдаған заманында қалай сақ талады?» деген үлкен мәселелер көкейден кетпеді. Күдік-күмәндар, қорқынышүрей лердің кес-кестегені де көрінді. Осы лайша әр алуан құбылыстардың болуы табиғи заңдылық еді. Нақтырақ айтсақ, Кеңестің құрсауынан бөлінген әрбір елдің басынан дәл осындай барыстардың өтіп жатқаны анық еді. Даярлықсыз келіп тап болған дағдарыс осындай ой арманына сүңгіткені айып емес. Көкейде көлбеңдеп ел-жұртты мазалаған бұл сұрақтарды жан әлемінің сүзгісінен өткізіп, сезіне білген әрі дәуірге сергек қарап, күдікті үмітке, қалжырауды қайратқа, сенделуді сенімге айналдырған, сұрақтарға жауап іздеген, түйіндерді шеше білген, әуел бастан бас қатырған Елбасы қиын кезде қиялай басып қырға шықты. Ол, ең алдымен, елге, өз-өзіне сене білу көзқарасын беріктеді. Жаңаша ойлауға жан бітірді. Озық елдердің тәжірибесін, Қазақстанға сәйкесетін де үйлесетін реформаларды енгізді. Нақты туын даған мәселелерге нақты шаралар қолданды. Ұлы тарихтан тәлім алып, парасатпен байқағыштықтың нәтижесін лайықты қолданысқа енгізді. Өмірдегі, қызметтегі жинақталған тәжірибелерді іс жүзіне асырды. Бұрынғыдан мүлде басқа жаңа мемлекет құру жолында өзімен бірге өзін қолдаған халыққа батылдық, байқампаздық көрсетудің жолын нұсқады. Осылайша мемлекеттің діңгегін орнатып, Тәуелсіздікті елдік тұғырға тұрғызды. Сонымен бірге мезгілінде стратегиялық қадамдар жасау арқылы әрі іштей, әрі сырттай ерік-жігер мен парасат-пайымының арқа сында мемлекеттің әлемдік деңгейіндегі халықаралық беделін тіктеді. Ішкі жақта отан дастарының еңсесін көтеріп, елді ертеңге сендірді. Даму жолына түсірді. Осынау көз алдымыздағы 20 жыл уақыт ішінде Қазақстан мемлекет болып қалыптасты. Экономика саласындағы жеке секторларымен, модернизациялау, жаңару үрдісімен, жерасты және жерүсті байлық ресурстарымен күллі әлемнің назарын ауда рып отыр. Сонымен қатар Қазақстанның бүгін гі таңда үлкен күшке ие шешуші елге айналғанын, ықпалды мемлекет екенін әйгіледі. Қазақстанның табиғи байлықтарға ие шикізат елі ғана емес, оны халықтың игілі гіне айналдыра білетін ел екенін де дәлел деді. Экономикалық салада, саяси сахнада дамып келе жатқан ел екеніне де шүбәсіз сендірді, көздерін жеткізді. Биыл еліміз Тәуелсіздігінің 20 жылдығын атап өткелі отыр. Осы жылдар ішінде Қазақстанның биік белестерді бағындыруының сыры неде деп ойлайсыз? 20 жылда жасалған жұмыс пен атқарыл ған шаруа өте көп, әлде де болса тізіп айта беруге болады. Менің атағандарым соның азғана бөлігі. Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың қызметін ел Тәуелсіздігімен бірлестіре айтатын себебіміз елдің әрбір қадамы мен қол жеткізген жеңісі ол кісімен тікелей қатысты. Біз тумасақ та туғандай болып кеткен Қазақстанға қарап отырып, осындай ойларға барамыз. Әрі бауырлас ұлттың бір баласы ретінде соған көзіміз жетіп отыр жылы Біріккен Ұлттар Ұйымына ашық түрде үндеу тастап, Азиядағы өзара сенімділік және ынтымақтастық ұйымының құрылуына мұрындық болды. Одан кейін Шанхай ынтымақтастығы ұйымының өмірге келуіне себеп болды. Ядролық қарусыз елге айналу бастамасын көтеріп, оны шындыққа айналдырған бірден-бір ел осы Қазақстан. Бейбітсүйгіштік рухын жер жүзіне дәлелдеп үлгі көрсетті. Азуын айға білеген алпауыт елдердің өзіне өнеге болды. Әрі аймақтық, әрі Жер шарындағы бейбітшіліктің бесігіне айнала білді. Осылайша қазақ әлемдік көшбасшылық қарым-қабілетке жетті. Сонымен қатар елдің ішкі саясаты мен этносаралық байланыстарды реттеп отыратын жаңа құрылым Қазақстан халқы Ассамблея сының өмірге келуіне тікелей ықпал етіп, олардың қызмет функциясын реттеп отыратын жүйені жасақтады. Осылайша этностардың, диаспора өкілдерінің жұмысын реттеп, «Қазақстан ортақ үйіміз» деген көзқарас қалыптастырды. Қазақ ұлтының ұйыт қылық рөлін көрсетті. Өзге диаспоралардың мемлекетті құраушы ұлттың төңірегіне топтаса білу сезімін тіктеді. Бәрі бір Ата Заңға, бір Президентке бағыну, ел тұтастығын қорғау мақсатын күшейтті және ынтымақ пен тыныштыққа кепіл етті. Әлемдегі халықтардың тілі бөлек, діні бөлек, көздегендері де бөлек. Ал оларды бір арнада тоғыстырып, ортақ мақсатқа жұмылдыру, әрине, жеңіл емес. Ортақ ақиқатқа жеткізуде діннің рөлі ерекше. Осы шындықты ерте сезе білген Елбасы Астанада Әлемдік дәстүрлі діндер съезін өткізіп, дін өкілдерінің басын қосып, ортақ пікірге жұмылдырды. Дін төңірегіндегі өте нәзік әрі күрделі мәселелердің жауабын іздеп, бәріне ортақ адамзаттық құндылықтарды алға тартты. Астанада Пирами да құрылысын барлыққа келтіріп, онда діндердің зерттелуімен қызметін тәртіпке келтіріп үйлесімділік орнатты. Діндердің, өркениеттердің, мәдениеттердің тоғысуын, пікірлесуін, сұхбаттастықты жолға қойды. Бейбітшілік пен толеранттықтың орталығы ретінде көрсете алды. Еуразия аймағындағы бейбітшілікті сақтау идеясы осы өңірде орналасқан ұлттардың мәдениетін, дінін, тілін құрметтеу арқылы бір-бірін шетке қақпайтын, жоққа шығармайтын ниетпен бейбіт өмірдің туын желбіретті. Кез келген мәселеге толерантты қ танытып, сабырмен қарауды жарқырат ты. Оларға үміт ұялатты, бірлікте өмір сүруге сарқылмас шабыт берді. Бұл болашақтағы үлкен жетістіктерінің басы ғана, Қазақ елі әлі талай табыстарға ие болады деген сенім күшті. Құдай қаласа, ол күндерге де куә боламыз деген үмітім бар. Әлемдік ынтымақтастық, мем лекет тер арасындағы бейбіт қарымқатынас тың қажеттілігі күн өткен сайын көрініп отыр. Соның ішінде Қазақстанның Тәуел сіздігін бірінші болып мойындаған Түркия болатын, екі ел арасындағы бүгін гі жасалып отырған байланыстар қай деңгейде деп ойлайсыз? Қазақстан Тәуелсіздікке қол жеткізген күннен бастап, Түркияның бұрынғы Президенті Тұрғыт Өзал мен Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың арасында өзара бауырмашылдық, сүйіспеншілік сезімі болды. Екі ел арасындағы қарым-қатынастар да жылы әрі оңды бағытпен дамыды. Саясатта, экономикада, мәдениетте, шын мәнінде, өте жоғары деңгейдегі байланыстар қалыптасты. Бүгінгі күнде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың түрік дүниесінің көшбасшысы болып отырғанына куә болудамыз. Өте-мөте ынтымақтастық пен бейбіт өмірдің қайнар ОҚШАУ ОЙ Сүйіспеншілік сүйіспеншілікті ғана тудыратынын ұмытпаған абзал. Ондай болмаса, бейбіт өмір сүру мәдениетіне де зиян тигіземіз. Қазақ пен түріктің алуан ерекшеліктерінің болуымен бірге көптеген ортақ қасиеттері де бар. Барлық пайдалы тетіктерді, өнімді өнегелерді іске қосу арқылы ұрпаққа жеткізіп, ұлы істерге қозғаушы күш ретінде пайдаланудың мүмкіндігіне ие етуге тиіспіз. Осылайша мешіттердің күмбездеріндегі алуан нақышты асыл тастардан безендірілген мозаикалардың көркемдігіндей өмір үлгісін мұра етіп, кейінгілерге қалдырып отыруға тиіспіз. Оны ең құнды байлық қатарында бағалауды дәстүр еткен лазым. Әрі өзімізбен, әрі өзгелермен сұхбаттаса отырып, ортақ диалогке келу арқылы жарасымды өмір ырғағы жасалады. Диалог болмаған жерде түсінісу болмайды, жақындасу жүрілмейді, ендеше, диалог болмаған ортада достық та болмақ емес. Диалог адамның, қоғамның өз шындығын, ішкі дүниесін ашуға алып келеді. Сол арқылы әркім өз ойын жеткізе алады, пікірін айта алады, ұстанымын сақтай алады. көзіне айналғанын көріп отырмыз. Бұл туралы әр салада үлкен қадамдар жасалып, жаңалықтар жарыса өмірге енуде. Түркия Президенті Абдулла Гүлдің кезекті бір басқосуда Нұрсұлтан Назарбаевты «Түркі әлемінің ақсақалы» деп атағаны бар. Бұл жайдан-жай сөз емес. Шынайы құрметпен байыпты бағалаудың нәтижесі екенін білдіреді. Шебер саясаткер, алғыр басшы, әлемдік қайраткерлігіне деген сүйініштен туындаған пікір екенін көру қиын емес. Бұл құрмет Президентпен ғана шектелмейді. Ол түрік елінің әрбір азаматының жүрек сөзі екенін ұмытпаған дұрыс. Кез келген қазақ азаматына Түрік елінің құшағы да ашық, есігі де ашық. Бауырлас екенін өте жақсы сезінуімен бірге қатты қолдау білдіреді. Біз осыған қанағаттансақ, онда ол тоқырауға алып баруы мүмкін, сондықтан Қа зақстан өз тұрғысынан өсе түсіп, өз аймағында алға басып, күшейген үстіне күшейе беруі керек. Сонымен бірге көрші елдермен күн өткен сайын достық байланысын нығайтып, ықпалын асыра бергені абзал. Түрік еліне де дәл осылай айтуға болады. Әрі екеуіне де ортақ көршілер бар, әрбір қадамды қадағалап басқан екі елге де тиімді. Мемлекеттер арасында ресми құрылған ТҮРКСОЙ, Түркі әлемі академия сы, тағы да өзге ұйымдардың ісшаралары қандай мазмұндарға байытылғаны дұрыс деп ойлайсыз? Түркі бірлігінің құрылуына қалай қарайсыз? Тарихымыз ортақ, тіліміз бір, дініміз бір туысқан халықтар ретінде көп ғасырлардан кейін ата-бабамыздың армандаған күндерін, көксеген жарқын болашағын мына біздер көріп отырмыз. Олар армандаған, бірақ қолы жетпеген өмірін біздің буын тірлік тұрағы етуде. Алда материалдық жақтан да, шынайы адамға қажетті рухани жақтан да толықтана түсеміз. Ол үшін біз өзімізді көтере отырып, көрші аймақтармен интеграциялық жаңаруға ден қойғанымыз дұрыс болар еді. Бәрінің кепілі ынтымақ, ендеше, достық пейіл, өміршең жобалар арқылы айналамыздағы елдермен бірлескен жобаларды да іске асыруға міндеттіміз. Түркі әлеміндегі тарихи, мәдени салаларда интеграциялық үрдісті тоқтатпай жүргізуге тура келеді. Өйтпегенде мақсат-мүдделеріміз жай сөз күйінде қалып қалады. Кітаптар алмасу, аударма ісін жолға қою, өнер мен мәдениетті насихаттау бір толастама ғаны дұрыс. Түркі халық тарына 40-қа жуық ортақ бауырмашылдықты оятатын көптеген құндылықтарымыз сақталған, көптеген пайдалы тетіктер бар, өкініштісі олардың көбі саясаттың қысымымен соңғы 70 жылда барынша өшірілді, елеусіз қалдырылды. Соларды жаңғырту, қайтадан жандандыру кезекте күн тәртібінде тұрған шаруалар. Осылайша ең әуелі түркітілдес халықтардың арасында сүйіспеншілікті, туысқандықты тірілтсек, жаңаша жандану белең алуы сөзсіз. Бұлай істеу басқа халықтардан бөліну, бөг деленуді түсін дірмейді. Біз осылайша өзіміз дің ішімізде бастаған қарымқатынастарды онан сайын ұлғайтып, әлемге есік ашамыз. Осының бәрі өздігінен іске аспайды, белгілі бір ұйымдардың, қоғамдық топтардың арнайы бастамашылығы, нақты жобалары арқылы басталды. Тура идеяның арқасында ғана тура қозғалыс қалып тасады. Кез келген ұлттың ұлт болып тұруы үшін оның нақты белгілері тілі, діні, салт-сана, әдет-ғұрпы, шаруашылығы, қоныстанған территориясы қатарлы ерекшеліктері болуға тиіс. Елбасының жүргізіп отырған саясаты да осы ерекшеліктерге құрметпен қараушылықтан туындап отыр. Бір-біріне деген сыйластықты жолға қойып, өзін де, өзгені де тану мәселесін лайықты үйлестіре білді. Өзгелермен бір қатарда өмір сүру көзқарасын қалыптастыру әрі үйдің иесіне деген құрметті де үйретіп отыр. Осының бәрі бүгінгі күннің қажеті десек те, ел ертеңі үшін ұрпақты адастырмайтын жол салуда. Бәрінің көңілінен шығатын мектебі қалыптасқан жүйенің негіздері болып жолға қойылып жатыр. Өйтпе се тарихты мойындамаушылық, құндылықтарды қолмен сырып тастаушылық көрінуі де ғажап емес. Осылайша, ең алдымен, мемлекетті құраушы ұлт қазақтарда өзгелерге деген құрмет сезімі бар болса, онда басқа этностардың да жүректен туған ілтипатына, именуіне ие бола аламыз. Мінеки, осылардан көріп отырғанымыздай, ТҮРКСОЙ және Түркі әлемі академиясы, тағы өзге де ұйымдар әрқашан бастама көтеру, игілікті істерге мұрындық болу, ұйымдастыру шараларын дұрыс жолға қойса, халықты соңдарынан ерте білсе, жұмылдыра білсе, әр көңілдің түкпірінде жатқан жақсы ниетті бір мақсатқа бағыттай алады. Мемлекеттердің байланысы осылайша көрініс тауып жатады. Сіз қызмет етіп отырған халықаралық «Диалог Еуразия» платформасы құрылғалы 13 жыл болыпты. Еуразия кеңістігіндегі елдердің озық ойлы азаматтары Стамбулда бас қосып, халықаралық ұйымның іргетасын бірге қалаған екен. Сіздер платформаның аясында халықаралық «da Қазақстан» журналын шығарып отырсыздар, ұйымның бүгінгі тірлігінен мәлімет бере кетсеңіз. Әлемдік бейбітшілікпен халықтар арасындағы ынтымақтастыққа, өзара түсіністік пен салиқалы сұхбатқа негізделген халықа ралық «Диалог Еуразия» платформасы 13 жылдың ішінде 16 елге қанатын кең жайып үлгерген интеллектуалды қозғалыс. Платфор маның іргесін қалаған Ш.Айтматов, Анар, И.Ортайлы, Ш.Мұртаза, О.Сүлейменов, Ә.Кекілбаев, Р.Рыбаков, Н.Оразалин, Х.Токак сынды Еуразия аумағының зиялы қауым өкілдері 16 мемлекетке тарайтын журнал шығаруды ұйғарды. Басында «da» (Диалог Еуразия) деген атпен жарық көрген журнал кейіннен «da Қазақстан» деген атаумен қазақ тілінде шыға бастады. Әрбір санында көкей кесті тақырыптарды қамтуға тырысады. Қысқасы, халықаралық мәдениинтеллек туалды «da Қазақстан» журналы Еуразия мәдениеті мен салт-дәстүрін, қоғамдық мәселелер мен интеллектуалды көзқарас тарды таныстырып отырады. Әсіресе еліміз дің имиджін қалыптастыруда, сыртқы саясат тағы жетістіктерді насихаттауда орасан зор қызмет етіп келеді. Соның нәтижесінде өткен жылы Елбасы Н.Назарбаев халықтар e mail: info@alashainasy.kz арасын дағы татулық пен мәдениетаралық диалогті арқау еткен «da Қазақстан» журналына алғысын білдірді. Адамзаттың Айтматовы атанған әйгілі жазушы Шыңғыс Айтматов кезінде «da» журналы Еуразия кеңістігінің бет-бейнесіне айналды» деп бағасын беріп кеткен еді. «Диалог Еуразия» қызметінің бір бөлігі болған журналымыз да күн өткен сайын өзінің ықпалын кеңейтіп келеді. Дегенмен «Диалог Еуразия» платформасының қызметі журналмен ғана шектелмейді. Әр елдегі зиялы жұрт өкілдерімен, озық ойлы алғабасар азаматтармен пікірлесіп диалогке келу арқылы ынтымақтастық пен татулыққа бастама көтеруді, әртүрлі мәдениет өкілдерімен ортақ үйіміздің берекесін күшейтуді көздейді. Осылайша даму жолына, бейбіт өмірге кедергі келтіретін жағдайлардың алдын алып, татулық пен ізгіліктің қанатын кең жаюына қарлығаштың қанатындай үлес қосуды мақсат етеді. Халықаралық қоғамдық ұйымның басшысы ретінде не айтар едіңіз? Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 20 жыл дығы мен Түркия Республикасының 20 жылдығын салыстырғанда не айтуға болады? Түркияның мемлекет құрушысы Ататүрік қаншама қат-қабат қиындықтар мен кедергілерді жеңе отырып, жаңа мем лекет құрған болса, Президент Нұрсұлтан Назарбаев та ең алғашқы кездерде айтып тауысқысыз ауырлықтарға жолықты. Санаға да салмақ түсті, арқаға да жүк артылды. Сөйте жүріп Тәуелсіз қазақ елінің іргесін қалап, көкжиекті көздеп тәуекелді таяныш етіп, халықты қамал ете отырып мемлекет болып қалыптасудың жолына түскен еді... Одан бері 20 жыл өтті, бәрі де көз алдымызда. Алғашқы кезде Елбасының сөзіне сенсек, енді, міне, атқарған ісін көріп, мойын дап отырмыз. Орта Азияда ғана емес, әлем дегі бір жарық жұлдызға айналған дамушы елдердің қатарына қосты. Әр нәрсенің басталуы өте қиын. Ең әуелі іргесі қаланып, жобасы жасалса, қабырғасын көтеру бір тіндеп орындалады. Уақыттары бөлек, замандары басқа бір жүйенің екінші жүйеге ауысуы ұқсамайды десек те, мемлекет құру жолындағы еткен еңбек, төккен тері, күрескерлігі, ұлттық рухы жағынан Ататүрік пен Назарбаевтың ұқсастықтары көп. Түрік елі жойылып кетудің аз-ақ алдында тұрғанда, жан-жақтан аранын ашып жаулар анталаған тұста Ататүрік шұғыл шешім, жаңа бағыт ұстанып республика құрды, мемлекеттікті сақтап қалды. Қазақстан да Кеңестің уысынан шығып, өзінше ел болып еңсе көтерудің сәтінде көшбасшы болып шылбыр тізгінді мықты ұстап қалған Нұрсұлтан Назарбаев болатын. Халықтың түсінігін тереңдетіп, елдікке, ертеңге деген сенімін алға шығарып, үміттерін үкілеп, ұлттық рухын оята білді. Әрине, осының бәрі айтарға оңай болғанмен, жүзеге асуы жағынан өте машақатты, азапты барыс екені белгі лі. Бұдан білетініміз, екеуі екі дәуірдің ірі тұлғасы, көптің жүрегіне жол тартқан көсемдер. Осы 20 жылда жеткен нәтижелер секілді алдағы күндердің үлесінде одан да қомақты табыстар болады деп сенеміз. Жоғарыда айтқанымыздай, кемі толықтанып, кетігі бітеліп келе жатқан Қазақстан осымен болдым, толдым демесі белгілі. Топтаған тәжірибе, қуатты белсенділіктер көрсетті. Әлемдік масштабта іс-қимылдарға өтті. Солардың қатарында ЕҚЫҰ-ның Астанадағы саммитін атап өтер едік. Қысқы Азия ойындарының мүлтіксіз, мінсіз жүзеге асуы әрі онда қазақтың Көкбайрағы жетпіс рет желбіреп, Әнұраны ойналса, ол да толысудың жемісі. Байқасақ, Қазақстан ішкісыртқы саясатқа қатар мән беріп келеді. Еңсесі биіктеп өсіп келеді. Бұл біздің шынайы сүйінішімізді тудырып отыр. Лайым баянды болсын. Әңгімеңізге рақмет. Сұхбаттасқан Алмат ИСӘДІЛ Көкала қауіпті кесел ме? Қазір кененің қаптап тұрған кезі. Соңғы уақытта кене шағып, ауруханаға түсіп жатқан азаматтар көбейіп кетті. Осы бір улы жәндік тарататын көкала деген кесел туралы жазсаңыздар екен. Салық ҚАСЫМБЕКОВ, Алматы қаласы Кене тигенін адам сезбей қалуы мүмкін. Өйткені ол жабысып, шаққанда дене ауырсынуды сезінбейді. Кене терінің жұмсақ жеріне жабысып алып, қан соруға кіріседі. Ал көкала ауруының негізгі тасымалдаушысы иксод кенелері денелерінде осы аурудың қоздырғыштарын сақтап, тасымалдап отырады. Мұндай кене шаққан адамның өміріне қауіп төнеді. Сондықтан кене шаққан жағдайда оны қолмен алып, езуге де болмайды. Өйткені ауру оның шашыраған қанынан да жұғады. Сол үшін адам жеке бас тазалығын сақтауы, әсіресе қой қырқымына қатысатындар аса абай болулары керек. Кальцийдің пайдасы мол Дәрігерлердің айтуынша, жас аралығындағы адамға күнделікті миллиграмм кальций, ал жас балаларға тәулігіне миллиграмм кальций қажет екен. Жалпы, осы кальцийдің адам ағзасына қандай пайда келтіретінін білуге бола ма? Айбын САҒЫНДЫҚҰЛЫ, Алматы қаласы Ең бірінші, кальций ас қорыту жұмы сына, жүйкеге, адамның қорға ныс қабілетінің жетілуіне және шәуһат өндіру жүйесіне қаты сады. Екіншіден, кальций қанды тазалау және жүректің бірқалып ты жұмыс істеуіндегі басты құрам болып табылады. Адам салма ғының 9 пайызын қан құрайды, ал жүрек қанды ай дай тын «на сос». Кальцийдің үшінші міндеті жүйке жүйесі арқылы белгі беру. Оны ми басқарып отырады. Кальций, төртіншіден, бұл шық еттердің ширығуы мен босаңсуына жауап береді. Егер кальций жетіспесе, адам ның сезу, көру, сөйлеу, тағы басқа мүм кіндіктері бұзыла бастайды. Егер кальций аз болса, ми безі ағза мүшесінің белгілі бір бөлігіне бұйрық береді де, ол басқа бір мүшенің есебінен толықтырылады. Мысалы, сүйектегі қанды алып, оны қан құрамының өзегіне қосады. Кальций жетіспеушілігі адам ды іштен «кеміріп», түрлі сырқат тарға соқтырады екен. Мұндай қателікке жол бермеу үшін дәрі гермен кеңесіп, ағзадағы каль ций мөлшерін қалыпты сақтауға әрекет жасаған жөн.

7 ДОДА 7 САМБО ДЗЮДО Сарыарқа балуандарына қол соқты Қарағанды облысындағы Сәтбаев қаласында дзюдодан халықаралық турнир өтті. Арқа жерінде осы күрес түрінің жандануына өзіндік үлес қосатын турнирге Өзбекстан, Қырғызстан және еліміздің барлық аймағының балуандары қатысты. Тіпті Қазақстан ұлттық құрамасының мүшелері де өз шеберліктерін паш етті. Әлем чемпионы Максим Раков, Азия ойындары мен Азия чемпионатының күміс жүлдегері Ислам Бозбаев, сондай-ақ Келбет Нұрғазина, Ержан Шымкеев секілді белді балуандарымыз осы Қарағанды облысының өрендері. Жиналған қауым аталмыш турнирде Ислам мен Келбеттің шеберлігіне тәнті болып, ризашылықпен қол соқты. Арқа төсіндегі татами белдесулеріндегі ең жеңіл салмақта жергілікті балуан Береке Отыншин топ жарды. Ол финалдық белдесуде ваззари әдісімен Оралдан келген Алтынбек Сұпығалиевті жеңді. 66 келіде астаналық Айдын Қажы қара ғандылық Жалғас Смағұловты сәл ғана басымдылықпен ұтты. 73 келі салмақта қарағандылық Еркебұлан Қанафинге тең келер ешкім болмады. 81 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде бірінші орынды алматылық Фархадбек Ризақұлов иеленді. Ал 90 келі салмақтағы финалдық белдесуді зал толы көрермен асыға күткен болатын. Өйткені жақында ғана Абу-Дабиде өткен Азия чемпионатында екінші орын алған тәжірибелі балуан Ислам Бозбаев өзінің командалас әріптесі Асхат Тайкеновпен күресті. Алайда белдесу ұзаққа созылмады. Қарсыласын қапсыра құшақтап, татамиге алып ұрған Ислам таза жеңіске қол жеткізді. Осы белдесуден соң Ислам Бозбаев: Мен Азия чемпионатынан кейін Оралда өткен ел спартакиадасында белдескен жоқпын. Спорттық бабымды жоғалтпау үшін осы турнирде белдестім. Қарсыластарымның оңай берілгені болған жоқ. Бірақ мен өз жанкүйерлерімді жерге қаратпауға тырысып, барымды салдым, деді. 100 келіде алматылық Ақжол Медетов бірінші орын алса, аса ауыр салмақта Өзбекстаннан келген Бекзат Сохатов жеңімпаз атанды. Ал қыздар арасында Келбет Нұрғазина, Қалжан Тайжанова, Юлия Оразбаева сынды аруларымыз өз салмақтарында жеңіске жетті. Жүлдегерлер мен жеңімпаздардың барлығына қомақты көлемде ақшалай сыйлықтар табыс етілді. Қармақшы кілеміндегі той Самбодан Қызылорда облысының Қармақшы елді мекенінде Ұлы Жеңістің 66 жылдық мерейтойына орайластырылып, Кеңес Одағының батыры Тәйімбет Көмекбаевты еске түсіруге арналған халықаралық турнир ұйымдастырылды. Осымен 16-ыншы рет өткізілген бұл тур нир бүгінде мемориал мәртебесіне ие болған. Қармақшыдан шыққан бес ха лықаралық дәрежедегі спорт шебері мен 45 спорт шебері осы турнирден қанаттанғандар. Тіпті үш дүркін әлем чемпиондары Асхат Шахаров пен Ерболат Байбатыровтың, әлем чемпиондары Қоныс Жетпісов пен Дәурен Жайнақовтың да Қармақшы боз кілемінде белдескендерін жергілікті жанкүйер жадынан шығара қойған жоқ. Дәстүрлі турнирдің ашылу салтанатында Ризқұл Нұртаев пен Бағбан Тәйімбетовке Қармақшы ауданының құрметті азаматы атағы берілді. Биыл Көмекбаев турниріне еліміздің барлық аймағы және Беларусь, Қытай, Өзбекстан, Грузия, Әзірбайжан елдері өздерінің білекті самбошыларын жіберіпті. Ең жеңіл салмақта атыраулық Ербол Төлегенов бірінші орын алды. Қалған салмақтарда Аманхан Өскенбаев (57 келі, ОҚО), Қайрат Жалғасбаев (62 келі, Қармақшы), Олжас Батталов (68 келі, Ақтөбе), Қайрат Үсенов (74 келі, Қармақшы), Алмат Тайбағаров (82 келі, Қармақшы), Жасұлан Досымов (90 келі, Қармақшы), Сәкен Бөлеген (100 келі, ОҚО), Әділхан Сұлтанов (+100 келі, Тараз) сынды самбошылар жеңімпаз атанды. Сондай-ақ жылдағы дәстүр бойынша, келген қонақтарға төл күресімізді насихат тау мақсатында қазақ күресінен белде сулер ұйымдастырылды. Шетелден келгендер де боз кілемде қазақ күресі ережесімен белдесті. Бас жүлдеге тігілген 1 миллион ақшалай сыйлықты жергілікті балуан Жасұлан Досымов жеңіп алды. Телмұхамед ЗЕКЕН ЖАРЫС ЖӘНЕ НАМЫС МЕРЕЙТОЙ Жақсылық аға 60-қа толды Басы 1-бетте Жалпы, бұл күні сыйлықта шек болған жоқ. 60-қа толған ел ағасы темір тұлпардың тағы екеуін мінсе, кейбір сөз алғандар «көлікті» конвертке салып беріп жатты. Сондай-ақ Алматы облысы мерейтой иесіне Құрметті азамат атағын берсе, дәл осындай атақпен Алматы облысына қарасты Балқаш ауданы да ма рапаттады. «Нұр Отан» халықтық-демократиялық партия сынан құттықтау сөзді хатшы Сергей Громов жеткізіп, Үшкемпіровтің кеудесіне партияның ең жоғарғы «Белсенді қызметі үшін» орденін тақты. Еліміздің Туризм және спорт министр лігінің де Жәкеңе тағар ордені дайын екен. Ортаға шыққан аталмыш министрліктің Спорт комитетінің басшысы Елсияр Қанағатов мерейтой иесінің кеудесіне «Құрмет» белгісін тақты жылы «Қайрат» спорт қоғамын да істеп жүргенмін. Жәкең ауылдан шыққан спортшы болғандықтан «Қайратпен» де байланысы бар. Сонда әуежайдан арнайы барып күтіп алған едік. Сол кез әлі есімде. Әуежай жанкүйерлерге толы болатын. Қазір де жаныңызда әрдайым жанкүйер леріңіз толып жүреді, деді Спорт комитетінің басшысы. Ойымызды мерейтой иесі Жақсылық ағамыздың өз сөзімен аяқтасақ. Бірде бір ауылда кездесу өтіп, сонда кішкентай бір қыз: «Жақсылық аға, елдің барлығы сіздің есіміңізді атай беріп, Олимпиада жеңім пазы деп мақтаныш тұтқан соң, сізді бір алып батыр екен десем, кіп-кішкентай екенсіз ғой», десе, сөз тапқан Жәкең: «Осын дай кездесулерде елдің барлығы менен аз-аздан тәбәрік алып қала беріп, осындай кішкентай болып қалдым», деп жауап берген екен. «Тал түс» жасқа толған Жақсылық ағамызды мерейтойымен біз де құттықтаймыз. Шаршы алаңда шаң қаптық Бокстан WSB (Әлемдік бокс сериясы) аясындағы біріншіліктің финалында «Астана арландары» Францияның Paris United атты клубынан жеңіліп қалды. Жеңіске сынық сүйем қалғанда сүріндік. Өкінішті-ақ... Нұрғазы САСАЕВ Екі күнгі ақтық айқастар аяқталғалы отандық бокс жанкүйерлері өзекті өртеген өкініштен арыла алар емес. Енді ше, жеңіс қолда тұрғандай еді. Егер енді бір боксшымыз басым түскенде, жеңіс біздікі еді. Үш күн болды, жанкүйерлердің ойсанасын мына бір-екі сауал шырмауықтай шырмап, байыз таптырар емес. Олар: Шынымен-ақ, Париж клубы мықты ма? Әлде төрешілер әділетсіздік танытты ма? Негізі, екеуі де емес, бар кінә өзімізден болған сияқты. Рас, «Париж Юнайтед» осал қарсылас емес. Осал болса, Еуропа конференциясынан топ жарып шығар ма еді?! Өз тобында «Париж перілері» бокстан Куба қабыландарының өзіне дес бермейтін Ресей клубын («Кремль аюларын) төрт мәрте тізер леткен. Сондай-ақ құрамында Доменико Валентино, Клементе Руссо сынды күрзі жұдырықты жұлдыздары бар Италия клубының өзінен асып түскен. Ал жартылай финалда Азия конференциясында «Астана арландарын» үш рет ұтқан «Баку оттарын» ома қаптырған. Рас, төрешілердің барлығы дерлік еуропалықтар болды. Олар оңтүстікаме рикалық төрешілермен бірігіп, жеңісті біздің боксшыларға бермеді. WSB жобасының демеушісі қазақстандық компания болса да, біздің сойылымызды соқпады. Бірақ Ержан Мусафиров және Қанат Әбутәліпов сияқты жанкешті жігіттеріміздің жеңісін мойындады ғой. Ендеше, қалған жігіттерімізге де осылай жеңіске деген жігер таныта білу керек еді. Ең бастысы, бапкерлеріміз қателесті. Қателескенде де, жаза басты. Соққысы қуатты Қанат Сіләмді екінші күні, ал спорттық бабына келе алмай жүрген Бақыт Сәрсекбаевты бірінші күні шығару керек Жақсылық Үшкемпіровтің жүлдесіне ұйымдастырылатын жастар ара сындағы халықаралық турнир биыл 60 жылдық мерейтоймен тұспа-тұс келді. Екі күнге созылған дүбірлі додада балуандар сегіз салмақ дәрежесінде жеңімпаздарды анықтады. 50 келіде Тараздан келген Жансерік Сәрсембиев бірінші орын алды. Бұдан кейінгі салмақ дәрежесінде Астанадан келген Мейірбек Дөненбеков жеңіс тұғырының ең биік сатысына көтерілсе, 60 келіде қырғызстандық Уали Аматовқа тең келер ешкім болмады. 66 келіге дейінгі салмақта шымкенттік Асхат Жаңбыров топ жарса, 74 және 84 келі салмақта астаналық Азамат Қыстаубаев пен өскемендік Нұрсұлтан Тұрсыновтың шоқтығы биік болды. 96 және 120 келіде қарағандылық Михаил Изотов пен шымкенттік Бағлан Буданов турнир жеңімпаздары атанды. еді. Сонда Бақыт жеңілістен көз ашпай жүрген Стефан Кевасты ұтар ма еді. Шынтуайтқа келгенде, Кевасты ұтпаса, қайыс қолғап киіп керегі не?! Сол Стефан Кевас соққысы пәрменді Қанаттан сескенгені соншалық рингке қос тізесі дірілдеп шықты. Сондықтан болар, ол басын бүккен бетте, бапкерлері шаршы алаңға орамал лақтырып беріле салды. Ал шойын қара Мишель Таверс басы мен бетін қорғамай-ақ айқасқысы келген Бақыт Сәрсекбаевты сабасына түсірді. Сабасына түсіріп қана қоймай, жекпе-жектің соңында өз істегенін өзіне жасап, тайтаңдады. «Әттең, әттең... сені Қанатпен шығарар ме еді» деп бармағымызды тістеумен болдық. Кевас осыған дейін бес рет рингіге шығып, бесеуінде де жеңілістің кермек дәмін татқан. Ал Таверс бес жекпе-жегінің төртеуінде жеңіске жеткен. Қанат қазір жер тарпып тұр, ал Бақыт жара қатынан толық айықпаған. Осының бәрін бапкерлер білсе керек еді ғой. Білді де ғой... Содан соң ең ауыр салмақта Руслан Мырсатаев пен Сардор Абдуллаевтың орындарын ауыстырған жөн болар ма еді... Руслан бізге хорват қыраны Филипп Хрговичтен жеңілмейтіндей көрінеді. Бойы сымға тартқандай Тони Йокудің бойы хорват Хрговичтен екі сантиметр биік. Ол Русланға қолының ұзындығының, бойының биіктігінің арқа сында ғана төтеп бере алды. Төрешілердің әділетсіздігіне ұрынған осы Руслан болды. Шаршы алаңдағы бас қазы Руслан қарсыласын тәлтіректеткенде оны есепке алмады. Бұл, негізі, нокдаун еді. Осы орайда біздің бапкерлердің бір дұрыс шешімін айта кету ләзім. Олар 54 келі салмақ дәрежесінде бірінші күні Қанат Әбутәліповті шығарып, ертеңінде Міржан Рақымжановқа сенім артты. Қанат грузин Георгий Киланаваны жеңді, ал Міржан Ирландияның қайсар жігіті Джон Джо Невиннен ұтылып қалды. 27 мамыр күні жекелей сынның финалында бақ сынайтын Қанат ты Ұлыбританияның ұрда-жық ұлына қарсы қоймағандары дұрыс болған сияқты. Сонымен, бізге бір жеңіс жетпеді. Егер Қанат пен Бақыттың орындарын ауыс тырғанда, бүгінде қуанышқа кенеліп жүрер ме едік? Таяқ өтпейтін Марат Молдагереев те WSB рингіне алғаш рет шыққан қарсы ласын жамсата алмады. Сондай-ақ «Руслан Мырсатаев тағы бір-екі пәрменді соққысын дөп тигізгенде, Мерей Ақшаловтың қабағы жарыл мағанда, Сардор Абдуллаевтың орнында Рүстем Іргебаев болғанда...» деп әлі ба сыла алмай жүрміз. Алайда Ержан Муса фиров, Қанат Сіләм, Қанат Әбу тәліпов сынды жүректерінің түгі бар жігіттеріміз бен өзбек бауырымыз Рамжон Ахмедовке рақмет айтуымыз керек сияқты. Жеңісіміз әлі алда деп сенеміз. ФИНАЛ «Астана арландары» Paris United 4:6 Ұпай саны бойынша 1415: келі Қанат Әбутәліпов Георгий Киланава 2:1 (46:49, 48:47, 48:47) Міржан Рақымжанов Джон Джо Невинмен 0:3 (45:50, 45:50, 45:50) 61 келі Мерей Ақшалов Рашид Аззедин 0:3 (46:49, 47:48, 47:48) Ержан Мусафиров Абделькадер Чади 3:0 (48:47, 49:46, 49:46) 73 келі Қанат Сіләм Стефан Кевас техникалық нокаут Бақыт Сәрсекбаев Мишель Таверс 0:3 (46:49, 47:48, 47:48) 85 келі Рамжон Ахмедов Сеп Хрвоемен 2:1 (48:47, 47:48, 49:46) Марат Молдагереев Абделькадер Бухениа 0:3 (45:50, 46:49, 45:50) +91 келі Руслан Мырсатаев Тони Йоку 1:2 (47:48, 47:48, 48:47) Сардор Абдуллаев Филипп Хргович 0:3 (47:48, 46:49, 47:48) Жеңіс ЫСҚАБАЙ (фото) ҚАЗА ФУТБОЛ Мәсімжановтың жазасы жеңілдеді Қазақстан футбол федерациясы Тәртіптік-бақылау комитетінің шешімімен ел футболынан мәңгілікке аластатылған «Қайрат» футболшысы Арман Мәсімжанов үш жылдан кейін қайта доп тебе алатын болады. Бұл шешімді «Қайрат» футбол клубының арызын мұқият қараған Қазақстан футбол федерациясының апелляциялық комитеті шығарды. Естеріңізге сала кетейік, сәуір айының 15-інде премьер-лига ойындарының аясында «Қайрат» пен «Локомотив» футбол клубтарының қосалқы құрамдары кездесіп, соңы төбелеске ұласқан болатын. Нәтижесінде қарсыласының арқасынан оқыстан секіре тепкен Арман Мәсімжановқа футбол ойнауға өмір бойына тыйым салынған болатын. Енді, міне, Арманның мәселесі қайта қаралып, жаза мерзімі үш жылға дейін қысқарды. Сонымен, Мәсімжанов 2014 жылдың басында қайта доп тебе алатын болады. ҚФФ апелляциялық комитеті «Қайсар» футбол клубының ойыншысы Талғат Сыздықовтың да жазасын қысқартты. Естеріңізде болса, өткен жылы бірінші лига матчы кезінде «төрешіні сатып алмақшы болды» деп айыпталған Сыздықов үш жылға футболдан аластатылған болатын. Енді ол жасыл алаңға тамыз айының бірінші күнінен бастап қайта шыға алады. Арсен ЖАНАДІЛ БОКС Қаһарман турнирі Алматыдағы «Достық» спорт кешенінде Халық Қаһарманы, әскер генералы Сағадат Нұрмағанбетовтің жүлдесі үшін халықаралық дәстүрлі турнир басталды. Бұл турнирде алыс-жақын шетелдерден тоғыз команда өкілдері бақ сынап жатыр. Сондай-ақ алғаш рет олимпиадалық үш салмақ дәрежесі бойынша қыздар да шаршы алаңға шықты. Әйелдер боксынан Қазақстан ұлттық құрамасы Қытайда өткен Азия кубогына қатысқандықтан, ел намысын қосалқы құрамдағы арулар қорғауда. Ал ерлер арасында ұлттық құрамамызды бас бапкер Мырзағали Айтжановтың өзі бастап келіпті. Халық Қаһарманы турнирінде Серік Сәпиев, Біржан Жақыпов, Иван Дычко, Василий Левит, Азамат Белгібаев, Олжас Сәттібаев, Алмат Серімов секілді белді боксшыларымыз да өз өнерін ортаға салмақ. Турнир жеңімпаздары 14 мамырда анықталады. Түсіпхан Сайханов дүние салды Мамырдың 8-інен 9-ына қараған түні танымал спортшы, белгілі бапкер, білікті төреші Түсіпхан Сайханов жол апатынан қайтыс болды. Еркін күреспен жастайынан айналысып, Одақ көлеміндегі додаларда жүлде алған Түсіпхан Сағатбекұлы кейіннен жаттықтырушы болған жылы еркін күрестен Афины Олимпиадасында күміс медаль алған Геннадий Лалиевті баптаған болатын. Лалиевтің Қазақстанға келуіне де жағдай жасаған оның жеке бапкері Түсіпхан Сайханов еді. Түсіпхан Сағатбекұлы ФИЛА-ның Халықаралық дәрежедегі экстра «А» санатындағы төрешісі болатын. Мұндай төрешілер Қазақстанда саусақпен санарлық. Түсіпхан Сайханов Олимпиада ойындарында, әлем чемпионаттарында және көптеген халықаралық турнирлерге төрелік етті. Он жылдан астам уақыт ҚР төрешілер алқасының төрағасы қызметін атқарды. Шымкент қаласының 3 Олимпиада ізбасарларын дайындайтын балалар мен жасөспірімдердің мамандандырылған кешенді спорт мектебінде директор болды. 13 мамыр күні 60 жасқа толатын мерейтойына қонақтарын шақырып қойған Түсіпхан аға Алатау бөктеріндегі осындай бір мерейтойдан қайтып бара жатып дүние салды... Жатқан жеріңіз жайлы, топырағыңыз торқа, жаныңыз жаннатта болсын! Телжан КҮДЕРОВ «Джиро д'италия» көпкүндігінде велоспортшы қайтыс болды «Джиро д'италия» көпкүндігінің үшінші кезеңдік жарысында бір велоспортшы қайтыс болыпты. «Дәрігерлер тез жеткенде оның тірі қалуы да мүмкін еді» дейді бір досым. Сонда дәрігерлер уақытында көмектесе алмаған ба? «Джиро д'италия» көпкүндігінің 9 мамыр күні өткен үшінші кезеңдік жарысында Бельгияның 26 жастағы жас велошабандозы Воутер Вейланд қайтыс болды. Биылдан бастап ағайынды Шлектердің «Леопард-Трек» деп аталатын клубының намысын қорғап жүрген Воутер көмбеге 24 шақырым қалғанда құлап қалған. Төмен қарай зырлап келе жатып қатты құлаған. Кінәрат сол жағындағы педальдан болған сықылды. Бұл оқиға таулықыратты жерде болған екен. Бұл жердің қолайсыздығы сол тіпті мобильді байланыс Ерболат М., Талдықорған та ұстамайды екен. Яғни оның жарақаттанып қалғаны жөніндегі хабардың өзі уақтылы жеткізілмеген. Тар жолда машиналар бір-ақ қатармен жүріп келе жатқандықтан, жедел жәрдем көлігі өте алмаған. Сондықтан тікұшақ шақыртыпты. Тікұшақ межелі жерге жеткенімен, қонатын жер таппай, біраз уақыт жоғалтқан. Кейбір шетелдік басылымдар жедел жәрдемнің велоспортшыға 50 минуттан кейін жеткендігін жазды. «Джиро д'италия» көпкүндігінің дәрігері Джованни Тредичи: «Біз ауыр жарақаттанған велоспортшыға жеткенде, ол ес-түссіз жатты. 40 минуттай арпалысып, қолымыздан келгеннің бәрін жасасақ та, оны құтқарып қала алмадық», деп қын жылды. Өмір қандай десеңізші... Былтыр Воутер Вейланд «Джиро д'италия» көпкүндігінің үшінші кезеңдік жарысында көмбеге бірінші болып жеткен. Ал биыл жан тапсырды жылы біздің Андрей Кивилев те жарыс жолында жан тапсырған. Содан бастап Халықаралық велоспортшылар одағы велошабандоздардың дулыға (каска) киюлерін талап ете бастап еді. Енді авто және мото жарыстардың пилоттары секілді сақтандыру киімдерін киюлерін қарастырулары да мүмкін. Әйтеуір, бір өзгеріс қажет-ақ... Орталық стадионның жұмысы қашан аяқталады? «Ақтөбе» футбол клубы биыл өз алаңындағы ойындарын қаланың Орталық стадионында емес, басқа стадионда өткізіп жүр. Білгім келетіні, өз алаңындағы ойындарды қашан Орталық стадионда қабылдайды екен? Айдын РАҚЫШЕВ, Ақтөбе қаласы Шынымен де, биылғы жылдың басынан бері «Ақтөбе» өз алаңындағы ойындарын 8 ОСДЮШОР стадионында өткізіп келеді. Сондықтан болса керек, ойынды көруге көрермендер де аз жиналуда. Мәселен, былтырлары «Ақтөбе» ойындарына орташа есеппен 8-9 мың көрермен келетін болса, биыл олардың саны 4 мыңнан аспай отыр. Дегенмен жақын уақытта «Ақтөбе» ойынына жұрт қайта ағылады деп күтілуде. Олай дейтініміз, маусым айының басында Орталық стадион Мұқанов командасына қайта берілмек. Сөйтіп, маусымның 7-сі күні Орталық стадионда «Ақтөбе» «Восток» кездесуі өтеді. Негізі, УЕФА-ның талаптарына сәйкес, жылдың басында Ақтөбе Орта лық стадионында жөндеу жұмыстары басталып кеткен болатын. Нақтырақ айтсақ, алаңды жылыту құрылғылары орналастырылған. Енді команда Орталық стадионда қонақтарды жайма-шуақ күнде ғана емес, салқын күндері де қабылдай алады. Ал, жалпы алғанда, бізде УЕФА талаптарына Астана, Алматы, Ақтөбе, Көкшетау, Қарағанды, Қостанай және Талдықорған қалаларының стадиондары жауап бере алады екен.

8 8 РЕСПУБЛИКАЛЫҚ 8 78 (530) (530) жыл, сәрсенбі жыл, сәрсенбі ӨМІР ТЕАТР! СІЗ ЕСТІДІҢІЗ БЕ? «Шаңсорғыш-мысық» табылды Әлемдегі ең дауысты мысық ретінде Ұлыбританияның 12 жасар Смоки атты мысығы танылды. Оның үні кәдімгі шаңсорғыштың даусымен теңеседі екен. Бұл туралы UPI ақпарат құралы жазады. Мамандардың айтуынша, үй жануары ның үні 67,7 децибелді құрайды. Бұл рекордтық көрсеткішті Гиннесстің рекордтар кітабының өкілдері бақылап тіркеді. Кітаптың бас редакторы Крэйг Глендэйдің сөзіне қарағанда, мысықтың үні шаңсоғыштың шуылдақ дыбысымен тең келеді екен. «Гиннесстің рекордтар кітабына енді кот-лог мысық тұқымдастары да еніп отыр. Оның ішіндегі Смоки тамаша нәтиже көрсетіп, елді таңғалдырды», дейді Глендэй. Өз мысы ғының бұл көрсеткішіне көңілінің марқайып қалғанын оның иесі де жасырмады. Үй жануарының иесі «сүйіктісінің» бұл жетістігін мақтан тұтатынын айтты. СКАНВОРД Кербез Шиден тоқылған тұрмыстық зат Сәйгел Мемлекеттік мекемелердің іс-әрекетін қадағалайтын тұлға Жаралы жауынгердің үстінен әйелді аттату ісі Арбаның жетек ағашы Дәме Таврия М.Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театры (Алматы) 11 мамыр Кіші зал «Отыз ұлың болғанша» (мұңды комедия) 12 мамыр Кіші зал «Қылмыс» (драма) 13 мамыр Кіші зал «Көшкін» (әфсана) 14 мамыр Кіші зал «Күйеуіңізді сатыңызшы» (комедия) Өзеннің теңізге құятын жері Береке Салық түрі Италия автокөлігі Төл анасы Қ.Қуанышбаев атындағы Қазақ музыкалық драма театры (Астана) К.Байсейітова атындағы Ұлттық опера және балет театры (Астана) Той басқарушы Баспаханалық басу әдісі Шаншарлы жәндік Испан суретшісі Майлы дәнді өсімдік Суық қару Құрастырған Айтқазы МАЙЛЫБАЙ Бастық Газетіміздің 77 (529) санында жарияланған сканвордтың жауабы КӨЛДЕНЕҢІНЕН: Қоза. Отау. Сопы. Киви. Илеу. Дән. Ұста. Грек. Ажа. Шіңкілдек. Алуа. Әмір. Ару. Аяр. Ым. Эрот. Арқа. ТІГІНЕН: Комикс. Ісмер. Тоң. Қасида. Карат. Зіл. Допинг. Луара. Тыл. Радар. Ереже. Уық. Тубу. Кака. Ма. Иоко... Таза Ежелгі Рим шақасы Ф.Буляков ауд. Т.Әлімбекұлы реж.ә.рахимов Қалың қу шөп Соғыс құдайы (Грек) М.Байджиев реж.о.сәрсенбек Т.Жүженоғлы ауд.о.қыйқымов реж.а.кәкішева М.Задорнов ауд. О.Кенебаев, Т.Әлімбекұлы реж. О.Кенебаев 11 мамыр «Ақ кеме» (драма) Ш.Айтматов 12 мамыр «Гамарджоба!» (музыкалық комедия) 13 мамыр «Қарагөз» (трагедия) 14 мамыр «Жұбайлар жұмбағы» (музыкалық комедия) 15 мамыр «Қызыл алма» (комедия) 12 мамыр Премьера! «Сильфида» (екі қойылымды балет) 15 мамыр «Бозбала Вертердің махаббат хикаясы мен өлімі» (екі бөлімді лирикалық драма) А.Цагарелли М.Әуезов И.Штраус Э.Хушвақтов Х.Левенсхольда Жюль Массне Техникалық дақыл Бытыра Шымтезек Бір жасушалы жәндік Шіркеу қызметкері ДУМАН «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: Алматы қаласы,050051, Бегалин көшесі, 148/1 А info@alashainasy.kz ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ info@alashainasy.kz info@alashainasy.kz Ғ.Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театры (Алматы) 11 мамыр «Жұбайлар-ай, жұбайлар» (лирикалық комедия) 12 мамыр «Ең әдемі келіншек» (лирикалық мұң) 13 мамыр «Қызыл орамалды шынарым» (екі бөлімді мелодрама) 14 мамыр «Махаббат пен ғадауат» (трагедия) 17 мамыр «Күшік күйеу» (комедия) Балаларға арналған спектакльдер: 13 мамыр «Ер көжек» (музыкалық ертегі) Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясы (Алматы) 11 мамыр «Романтикалық пианино» 12 мамыр Вокалды музыка кеші 14 мамыр Ференц Листтің 200 жылдығына арналған фортепиано және орган музыкасының кеші Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театры (Алматы) 11 мамыр «Севильский цирюльник» (опера) Динаның күйі Құтқарушыларды жарты ай тосқан азаматша құтқарылды АҚШ-тың Невада штатында орман жолында адасып, көліктің ішінде жарты ай бойы құтқарушыларды күткен 56 жастағы тұрғын құтқарылды. Reuters агенттігінің хабарлауынша, Рита Кретьен күйеуімен бірге Британиялық Колумбиядан Лас-Вегас қаласына бара жатқанда адасқан. Агенттіктің жазуынша, соң ғы рет Кретьеннің көлігін жер гілікті тұрғындар наурыздың 19-ы күні көрген. Осыдан кейін көп кешікпей оның көлігі Элко елді мекенінің жанында бат паққа батып қалады. Арада үш күн өткеннен соң 59 жастағы Альберт Кретьен көмек іздеуге кетеді. Ал оның әйелі Рита жалғыз өзі көмек күтіп қала береді. Жапан түзде жалғыз қал ған Рита қар суын ішіп жа нын сақтайды. Бірінші дәрігерлік тексеруден өтіп кеткен жігіт әскерге барудан жалтарып, келесі тексеруге өзінің иті мен мысығының дәретін апарып береді. Тексеру қорытындысын шығарған дәрігер: Сіздің итіңіз қартайған екен, аздап өкпесіне суық тиген, мысығыңыздың тәбеті жақсы, бірақ көзі нашар көреді екен. Ал сіздің денсаулығыңыздан кінәрат таппадық. Қысқасы, әскерге жарап тұрсыз! *** Студентті ең болмағанда үштікке тартып отырған профессордың сұрағы: Жарайды... Ендеше дәрісте не оқылғанын айтшы? Студентте үн жоқ. Мдаа... Онда ең болмағанда, дәрісті кім оқығанын айтшы? Студент тағы да үндемейді... Аздап көмектесіп жіберейін: дәрісті оқыған мен бе, әлде сен бе? *** Тәжірибелі ұстаз енді зейнеткерлікке шығайын деп жүргенде қайтыс болып, о дүниеде тозаққа түседі. Бір аптадан кейін оған тозақтың басқарушысы келіп: Кешіріңіз, бізден қателік кетіпті, сіздің жаннатқа баруыңыз керек екен... Жо-жоқ, рақмет, маған осы жер де ыңғайлы... Мектептен кейін маған тозақтың өзі жаннаттай көрініп тұр. «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: info@alashainasy.kz Бегалин көшесі «АЛАШ АЙНАСЫ» Бегалин көшесі, 148/ 1а Алматтың әзілдері Бегалин көшесі Коккинаки көшесі Байтасов көшесі Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148/1 А Телефон: 8(727) , Факс: 8(727) Луганский көшесі авт. М. Хасенов реж. А. Бектеміров авт. С. Балғабаев реж. Р. Сейтметов авт. Ш.Айтматов инсц. Т.Теменов реж. Т.Теменов авт.ф.шиллер ауд. Т.Теменов реж.р.виктюк авт. Т. Ахтанов реж. Ж. Хаджиев авт. Ө.Боранбаев реж. И.Әбілмәжінов Мемлекеттік академиялық симфониялық оркестрі Жеке орындаушы Роберт Росси Жеке орындаушылар: Гүлнар Нұрғалиева, Гүлжан Үзенбаева Жеке орныдаушы Әділ Несіпбаев Дж. Россини 15 мамыр «Тоска»(опера) Дж.Пуччини Бірнеше күн өткенде батпаққа тығылған көлік пен оның ішіндегі әйелді орман күзет шілері тауып алған. Күзетші лердің айтуынша, олар елді мекен жоқ жерде тұралап қалған және ұялы байланыс осы өлкеден 15 шақырым жер де ғана ұстайды екен. Жұбай лардың бұл жерге қалай тап болғаны белгісіз. Қазіргі күні Рита Кретьен ауруханаға жат қызылып, денсаулығы тексеріліп жатыр. Республика сарайы Сәтбаев көшесі Достық даңғылы Абай даңғылы Құрманғазы көшесі Қабанбай батыр көшесі БҮГІН: МАМЫР Ср Бс Жм Сн Ср Бс Жм Сн Ср Бс Жм Сн Ср Бс Жм Сн Мамырдың 11-і Алаштың атаулы күні 10 жыл бұрын (2001) Астана қаласында Кенесары ханның ескерткіші ашылды. Хан Кене қазақтың ең соңғы ханы жж. билік құрған. Қазақ халқының патшалық Ресейге, Қоқан және Хиуа хандықтарына қарсы жүргізген ұлт-азаттық күресін басқарушы Алаш арысы, қаһарман тұлға. Туған күн иелері Сара Еламанова (1936) КСРО және Қазақ КСР халық ағарту ісінің үздігі, Ақтөбе қаласының, Әйтеке би ауданының Құрметті азаматы; Мұхит Әлі (1952) Оңтүстік Қазақстан облысы жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының бастығы; Сәлім Беркінбаев (1957) медицина ғылымының докторы, профессор; Нығметжан Мақажанов (1960) Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының орынбасары; Есенжан Досанов (1960) Астана қаласы прокурорының бірінші орынбасары, аға әділет кеңесшісі; Бірлік Тәшімов (1964) Солтүстік Қазақстан облысы Тайынша ауданының прокуроры, аға әділет кеңесшісі; Бақытбек Нақыпбеков (1967) Жер ресурстарын басқару агенттігі төрағасының орынбасары; Аманкелді Сейітхан (1969) «Хабар» агенттігінің спорт шолушысы, С.Бердіқұлов атындағы сыйлықтың иегері. Мерейлі күндеріңіз мерекеге ұласып, мәртебелеріңіз арта берсін! «Алаш айнасы» Белгілі есімнің белгісіз сыры МҰХИТ араб сөзі. «Бәрін қамтушы, мұхит (су қабаты)» деген мағынаны білдіреді. Қазақ бұл есімді жаңа туған сәбиге құшағы кең, бәрін қамтыған, жан-жақты, білімді азамат болсын деген ниетпен қояды. Ел ішінде жиі ұшырасатын ныспылардың бірі. Шығуы Ұзақтығы Батуы 05: :04 ТОҚТЫ Бұл күн сіз үшін есте қаларлықтай қызыққа толы болмақ. Жолға шығуыңыз мүм кін немесе ескі достарыңызбен кездесіп, қонаққа барасыз. Көңіл күйіңіз өте көтеріңкі. Жуық арада жұмы сыңызға ықпалы тиетін адаммен танысасыз. ТОРПАҚ Кәсіби мәселелер бүгін сізді көп әбігерге түсірмейді. Өзіңіз де мазасызданып уайым даудың орнына, кездескен ке дер гіні қалай тезірек жеңуге болатынын ойланасыз. Басшы лар мен әріптестеріңіз сіздің осы ұстанымыңызды ұнатады. ЕГІЗДЕР Бүгін жұмыста айыңыз оңынан туады. Қандай шаруа жасасаңыз да, барлығы өзөзінен дөңгеленіп жүріп кетеді. Бірақ жұмыс бір басқа, ал отбасы бір басқа, жұбайыңызбен ренжісіп қалудан абай болыңыз. Сабырлылық сақтаңыз. ШАЯН Сіздің бұл күні өз-өзіңізге көңіліңіз толмай, белгісіз мұң басуы мүмкін. Бірақ «күн жаманы кетер» дегендей, мұ ның бәрі уақытша. Сабыр сақ тап, ұстамды болыңыз. Қызба лыққа салынудың қажеті жоқ, бұл сізге абырой әпермесі анық. АРЫСТАН Бүгін бөркіңізді аспанға лақтырып қуанасыз. Қолға алған кез келген іс, тіпті бұған дейін бастаған, бірақ көзін таппай жүрген істердің тасы өрге домалап, алға басады.«қимылдаған қыр асады» демекші, үнемі қозғалыста болған жөн. БИКЕШ Бұл күн сіз үшін табысты. Табысқа белшеңізден батпасаңыз да, жасап жатқан шаруа ларыңыз оңға басып, серіктестермен жаңа жобаларға қол жеткізесіз. Ал бірақ «алаған қолым береген» дегенді ұмыт паңыз, достарыңызбен бөлісіңіз о о о о о о о +6+8 о ЖҰЛДЫЗ-ЖОРАМАЛ Ауа райы о о о о ТАРАЗЫ Бүгін айтарлықтай өзгерістер болмайды, жұмысыңыз да бұрынғыша, жанұяда да бәрі бірқалыпты. Бірақ құр босқа қарап отырмай, қам жасаңыз. Егер елден қалмай еңбек етсеңіз, ертең жемісін жейсіз. Өзіңізді көрсететін кез де жетті. САРЫШАЯН Сізді бүгін той, мереке, романтикалық кездесулер күтіп тұр. Тиімді ұсыныс түсуі мүмкін. Бір сөзбен айтқанда, бұл сіз үшін сәтті күн. Бірақ жұмыстан гөрі, кездесуге көп көңіл бөлесіз. Абайлаңыз, ес керту естіп қалуыңыз мүмкін. МЕРГЕН Бұл күн сіз үшін сәтті десе де болады. Романтикаға бой алдырасыз. Алайда «темірді қызған кезде соқ» дегендей, бұлай жүре беруге де болмайды. Осы күн сондайақ ақша табуға, шаруа жасауға да қолайлы. Сондықтан серпіліңіз. ТАУЕШКІ Кәсіби істерге осы күні аса алаңдамағаныңыз абзал. Қалыптасқан жағдайлар қан дай қиын болса да, жеңіске жете аласыз, тек табандылық танытып, төзімді бола білсеңіз болғаны. Қолында құзыры бар лардан қолдау болып қалуы мүмкін. СУҚҰЙҒЫШ Қарым-қатынас үшін, яғни жаңа таныстықтар орнату үшін керемет күннің бірі. Кез келген іскерлік, достық немесе роман тикалық қатынас тарға бұл күн бола шақта жақсы жол ашады. Алыс туысқан дарыңыздан жақсы хабар аласыз. БАЛЫҚТАР Бүгін сіз жаңа жоспар жасап, бастама бастайсыз. Бе лі ңізді бекем буып, бар күшіңізді соған салыңыз. Нәтижесі көңіліңізге қонарлықтай болары анық. Бірақ өзіңізге қарауды ұмытпаңыз. Стилиске барып, имиджіңізді өзгертіңіз о о о о о о о о о о о +3+5 о о 0+2 о о +2+4 о о о о +6+8 о о 0+2 о о +3+5 о Алматы қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС Қалдаяқов көшесi, 17-үй. Тел.: 8 (727) , Тапсырыс 937 Құрылтайшысы және меншiк иесi «ТОЛҒАУ» ЖШС Директор Александр Филимонович АН Газет 2008 жылдың 17 қарашасында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлiгiнде тiркелiп, бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы 9650-Г куәлiгi берiлген. Редакция авторлар мақаласы мен жарнама мазмұнына жауап бермейдi. Авторлар қолжазбасы өңделмейдi және керi қайтарылмайды. Көлемi екi компьютерлiк беттен (14 кегль) асатын материалдар қабылданбайды. «Алаш айнасында» жарияланған материалдар мен суреттердi көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi. Айдын ҚАБА жауапты хатшы Бас редактор Серiк ЖАНБОЛАТ Астана қаласы «Астана-Полиграфия», Брусиловский көшесi, 87-үй. Тел.: 8 (7172) Тапсырыс 894 Талғат КIРШIБАЕВ жауапты хатшының орынбасары Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ Бас редактордың бiрiншi орынбасары Таралымы дана Тарату қызметi тел.: 8 (727) Нұрлыбай ИТЕКБАЕВ тех.редактор Газет сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады. Шымкент қаласы «Оңтүстiк полиграфия» баспалар үйi» ЖШС Байтұрсынұлы көшесi, 18-үй. Тел.: 8 (7252) , Тапсырыс 5124 Күләш НАҚЫПОВА аға корректор, тел.: Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Кезекшi редактор Құбаш МЕҢДІҒАЛИЕВ Бағасы келiсiмдi Жарнама бөлімі тел.: 8 (727) (727) alikulova.a@orangepoint.kz Аймақтағы тiлшiлер: Атырау Бақытгүл БАБАШ, тел.: Қарағанды Серiк САҒЫНТАЙ, тел.: Жамбыл Гүлжан КӨШЕРОВА, тел.: Қызылжар Ербақыт АМАНТАЙ, тел.: Қызылорда Әділжан ҮМБЕТ, тел.: Өскемен Азамат ҚАСЫМ, тел.: Шымкент Шадияр МОЛДАБЕК, тел.: Астана бюросы: Мекенжайы: Сейфуллин көшесi, 31, офис 215 Тел.: 8 (7172) aa_astana@mail.ru Айбын ШАҒАЛАҚОВ Астана бюросының жетекшiсi Салтан СӘКЕН тiлшi Бүркiт НҰРАСЫЛ тiлшi Қанат ТОҚАБАЕВ тілші Эльвира ЕРКІНБЕКОВА үйлестіруші Бөлiм редакторлары: Құбаш МЕҢДIҒАЛИЕВ саяси бюро, тел.: Берiк ӘШIМОВ нарық, тел.: Қалдар КӨМЕКБАЕВ қоғам, тел.: Алмат ИСӘДIЛ өркениет, тел.: Нұрғазы САСАЕВ дода (спорт), тел.: Болатбек МҰХТАРОВ жаңалықтар, тел.: Дархан БЕЙСЕНБЕКҰЛЫ меншiктi тiлшiлер қосыны, тел.: Мақсат ӘДIЛХАН Бас редактордың орынбасары Қабылдау бөлмесі: 8(727) , факс: 8(727)