Tjødnalio skule Informasjonshefte til heimen

Transkript

1 Tjødnalio skule Informasjonshefte til heimen 1

2 Innhaldsliste: Organisasjonskart s. 2 Velkomen til nytt skuleår s. 3 Personalet s. 4 Start og slutt-tider s. 5 Organisering av dagen s. 5 Treff-tider s. 5 Leksehjelp s. 6 SFO s. 7 Forldreytvalet for grunnskulen sine åd til føresette s. 8 Råd og utval s Vurdering s RLE.og høve til fritak s. 15 Tilpassa opplæring s. 16 Leseprosjektet s. 16 Vurdering for læring s. 17 Utvikling av sosial kompetanse s. 17 Nettvett og råd frå FAU om bruk av digitale medier s. 18 Ordensreglane på skulen og konsekvensar ved brot s Kven hjelper viss born har vanskar? s. 26 Litt av kvart s. 27 Liten gut fortel, av Magnus Bruheim s. 28 2

3 VELKOMEN TIL NYTT SKULEÅR Me er allereie langt inne i haustsemesteret. Haustferien har me lagt bak oss, og det meste er i gjenge. Me er seint ute med det årlege informasjonsheftet vårt. I tillegg er innhaldet kutta ned. Årsaka til dette er mellombels redusert bemanning i administrasjonen. (sjukmelding) De finn likevel dei viktigaste opplysningane på heimesida vår. Det tek tid å implementera ny kunnskap Me har difor framleis fokus på desse utviklingsområda: SOL (systematisk observasjon av lesing) er i hovudprosjektfasen. Denne fasen varer ut Desember Då skal denne metodikken vera innarbeidd i kvardagen. Prosjektet Tilpassa opplæring er og i hovudprosjektfasen. I fjor laga alle skulane plan for Tilpassa opplæring. I år gjennomfører me planen. Me held og fram med å vidareutvikla Vurdering for og av læring. Det viser seg at tilbakemeldingar og framovermeldingar frå lærarar og medelevar er svært læringsfremjande, samt elevane si evne til eigenvurdering og refleksjon. For å halda oss oppdaterte og få tilført ny kunnskap,er vår skule med i ei interkommunal gruppe innan vurdering for læring. Det er og Langeland,Hystad og Leirvik Sosiallærarane driv ART-grupper i år og. I tillegg har sosiallærarane, Elin Skulstad og Ivar Bjordal,utvikla ART-program som kan arbeidast med på alle trinn. ART inneheld 3 hovudkomponentar: Sosial ferdighetstrening Sinnekontroll Moralsk resonnering De finn meir stoff om ART på heimesida. Kulturkvelden er i rute att. Temaet i år vert truleg litteratur og eventuelt biletkunst med vekt på Tobjørn Egner og Edvard Munck.(jubileum) De skal få nærare dato. Elles kjem me til å halda høgt trykk på ungane sitt arbeidsmiljø gjennom bruk av m.a. ART og Olweus sitt anti mobbe program. Saman med FAU ønskjer og skulen å arbeida med fokus på elevane sin bruk av digitale medier for å førebyggja mobbing. Alle elevar i grunnskulen og vidaregåande skule har rett til eit godt, fysisk og psykososialt læringsmiljø som fremjar, helse, trivsel og læring ( 9a 2. og 3. ledd i Opplæringslova.) I informasjonsheftet og på heimesida, er det lagt ut informasjon om korleis de kan gå fram dersom de meiner at denne retten ikkje vert oppfylt for dykkar barn. Skulen har då plikt til å laga tiltak. Sjå side 24. Så står det berre att å uttrykkja håp om eit godt skuleår og tett samarbeid mellom heim og skule til beste for elevane Helsing Sigrid Røsseland 3

4 Administrasjon Arb. rom 3. og 4. trinn Telefax Arb. rom 1. og 2.. trinn Personalrom Arb. rom 7. trinn Skulefritidsordning Helsesøster, onsdag Administrasjon Mobiltlf.nr Mail adresser Sigrid Røsseland Odd-Bjørn Rånes Lærarar Ingunn Byrknes Gerd Fonnes Buljo Jørgen Belt Toril Sundby Elna D. Kannelønning Magne Misje Kjersti Aarsand Tor Andre Eide Karin Nybråt Dahl Gunn Litlabø Laila Engelsen Ivar Bjordal Henny Seljebu Åsa Rygg Elin Skulstad Karin Aamodt Nævdal Bjørn Austlid Reidun Aas Tori S. Mæhle Marit Langåker Oddbjøg F. Jørgensen Laila Gjøsæter Ingvild Almås Kari Braathen Lillian Aasheim Sekretær Marie Skogvold SFO Leiar Marthe Nygård SFO Nestleiar Kristine Sævdal Lærlingar Fagarbeidarar/ assistentar i skulen og SFO Alice Torland Myhre Stine Helland Koløen Fredrik Rogne Rudi Rimmereide Jane Stokken Størdal Reinhaldarar Norunn Myhre Gunn Berit Vikanes Kristine Sævdal Olaug Våge Marthe Nygård Else Navjord Turid Pedersen Britt Iren T. Stokken Helene W. Vefring

5 SKULEDAGEN FOR DEI ULIKE TRINNA 1.-2.trinna mån-ons-tors-fre: kl tysdag: kl trinna mån-ons-fre kl tysdag: kl torsdag: kl trinna måndag: kl tysdag: kl onsdag-fredag: kl Skulen vert opna for elevane kl ORGANISERING AV DAGEN: Kl : 1. Økt Kl : pause Kl : 2. Økt Kl : midttime Kl : 3. Økt Kl : pause Kl : 4. økt TREFF-TIDER Det kan stundom vera vanskeleg å få fatt i personalet og administrasjonen grunna undervisning og møte. Her kjem ei oversikt slik at de veit kva tid det er lettast å få tak i oss. Alle: Midttimane Mån, tys, ons torsdag Mån, tys ons, tors Adm.: Rektor: Dei fleste dagar Ass.rektor: Måndag / Tysdag Onsdag Torsdag / Fredag / TELEFONNUMMER TIL SKULEN: Kontor: Personalrom: Skulefritid (SFO): Telefax: Rektor: Ass. rektor: Reinhald: Helsesøster, onsdagar:

6 INFO OM LEKSEHJELP. Stortinget har vedteke gratis leksehjelp for elevar frå 1.-4 trinn. Omfanget er 2t.v. pr. klasse. Me har no 2 års erfaring med leksehjelpa, og har gjort ein del endringar/betringar i høve til ifjor. Det er m.a. dei assistentane som rbeider på trinna som har leksehjelpa. Ungane får pause før leksehjelpa tek til, og me har sendt heim oppmoding om at dei har frukt med seg. 1.trinnet stratar etter haustferien. ORGANISERING: 1.og 2. Trinna får leksehjelp slik: Tysdagar i tida: 12:45-13:35. Torsdagar i tida: 13:15-14:05 3.og4. trinna får leksehjelp slik: Måndagar i tida: 13:15-14:05 Onsdagar i tida: 13:15-14:05 Det er lagt pause inn i leksehjelptida. Dette har vist seg svært effektivt for arbeidet med leksene. Gruppene våre varierer frå 14 born pr. gruppe til 26 born. BEMANNING: Norma seier ein fagarbeider pr gruppe.(28 born). Me forsterkar dette og set inn 2, tidvis 3 vaksne pr. gruppe. Assistentane som har leksehjelp er: 1. trinn: Turid Pedersen og Fredrik Rogne 2. trinn: Marthe Nygaard og Rudi Rimmereide 3. trinn: Jane S. Størdal, Britt Iren Stokken og Alice Myhre 4. trinn: Kristine Sævdal og Fredrik Rogne SKYSS: Dei elevane som har rett til skyss (1.trinnet) har berre rett til skyss etter skuletid. Me har sjekka bussrutene, og funne ut at dei let seg kombinera med leksehjelpa. Ungane må då ta bussen frå buss-stoppen nede ved vegen. Ein leksehjelpar vil følgja 1. og 2. trinnelevane til bussen. Bussrutene er lagt opp slik at dei elevane som skal ta buss heim, får noko avkorta tid på leksegruppene. Det er sjølvsagt og mogeleg å henta borna eller dei kan gå heim. MAT OG FRUKT: Det er lurt at borna har med seg litt ekstra niste og frukt når dei har leksedag. ANSVAR: Det er framleis foreldra som har hovudansvar for borna sine lekser. Skulen hjelper til. De bør sjå over leksene dei har gjort på skulen. Nokre lekser må dei og gjera heime. Oppfølging av leseleksene er særs viktig. Dei bør høyrast i lesing heime kvar dag. BETALING: SFO prisane vert reduserte med 210 kr.pr. månad for dei som nyttar leksehjelpordninga fullt ut. 6

7 TJØDNALIO SFO: Skulefritidsordninga er i første rekke eit fritidstilbod for born i alderen 6 10 år. Innhaldet og aktivitetane skal ha hovudvekt på leik, kulturaktivitetar og sosial læring. Rektor ved skulen har det overordna ansvaret for at skule-fritidsordninga vert ein naturleg del av skulen sitt miljø. SFO er open i tida I år vil du møta Marthe Nygård (leiar), Kristine Sævdal (ass. leiar), Jane Stokken Størdal, Britt Iren Stokken, Norunn Myhre,Turid Pedersen og Helen Wefring. Stine H. Koløen er lærling. Det same er Fredrik Rogne, Rudi Rimmereide og Alice T. Myhre. Ulike ordningar: Me har no 3 ulike ordningar. 1.Skuleruta: SFO er open når skulen er open og lukka når skulen er lukka. Prisane er: 100% plass:2615 pr. månad 80% plass pr. månad 60% plass: 1640 pr. månad 50% plass: 1415 pr. månad 2.Sommar-SFO: SFO er open frå 7-10 dagar etter skuleslutt og ca 14 dagar før skulestart. Kommunestyret har vedteke desse prisane: Pr. elev før skulestart: kr Pr. elev etter skuleslutt: kr SFO på skulefrie dagar (haust,vinter, jul og påske feriar, samt på kurs og planleggingsdagar) Pr. elev kr:2950 Det er og vedteke at Tjødnalio skal tilby Sommar-SFO og SFO på elevfrie dagar til born frå alle STORD-skulane REINHALD PÅ TJØDNALIO SKULE Dette vert utført frå kl til Me er for tida 3 reinhaldarar som arbeider i team, og har ca m 2 som skal haldast reint. Då Foretaket måtte redusera kostnadane sine i 2012, vart reinhaldet noko redusert. 1. dag pr. veke vert kvart klasserom ståande uvaska. Det er og redusert reinhald i administrasjonen på arbeidsromma til lærarane og på personalrommet. Toalett, gymsal og garderobar vert vaska kvar dag Hovudreingjering vert framleis utført 1 gong pr. 7

8 Kjære foreldre og føresette! Her følgjer Foreldrearbeidsutvalet for grunnskulen sine råd til føresette: Du er den første og viktigaste læraren til barnet ditt! Er du engasjert, gjer barnet ditt det betre på skulen. Engasjementet ditt er like viktig på ungdomstrinnet som på barneskulen. Diskuterer du med barna, stimulerer du tankane og utviklinga deira. Det er viktig at du er med og vurderer arbeidet til barna. Når du bryr deg, blir barnet meir motivert og trivst betre på skulen. Trua di på eiga rolle, og på at du kan vere med og påverke, er viktig for barnet ditt. Har du eit godt forhold til skulen, påverkar det resultata til barnet. At du kjenner dei andre foreldra, fører til betre samarbeid og oppfølging. Foreldra er ein viktig ressurs for skulegangen til barna! Vis at du synest at lekser er viktig Ver interessert i skulen Les saman med barnet Ta barnet med til biblioteket, snakk med han eller ho om kva ting heiter og funksjonen deira. Snakk med barnet om kva han eller ho har opplevd eller lært på skulen. Snakk med barnet om viktige tema, og lytt til han eller henne Ha faste tider for lekser Gå gjennom prøveresultat med barnet for å sjå kva som vart feil. Ver ein god modell ved å visa at du les. Snakk direkte med lærar i staden for å bruka barnet som mellomlekk Ros barnet, også når han eller ho ikkje får så gode resultat som du forventar. Hugs at du veit mest om ditt barn og korleis barnet ditt lærer nye ting. Bruk det! Helsing Foreldrearbeidsutvalet for grunnskulen 8

9 Arbeidsutvalet Leiar: Nestleiar: Kasserar: Skrivar: KFU: Til SU: Til Skulemiljøutvalet : Kjell Storelid Svein K.Svendsen Anja Borgenvik Brit Hege Rasmussen Liv Marit Børve Kjell Storelid og Svein Svendsen Mona Kristin Fotland, Kjell Storelid, Svein K.Svendsen 1. trinn Vivian B. Skår Inger Marie Skåla vararepr. Linda Rogne Kristin Vatle-Dahl 5. trinn Frode Saue Turid T. Gjellestad vararepr. Hege Strand Eva H. Irgens 2.trinn vararepr. Jan Åge Sæternes Kjell Storelid Marita S. Eriksen Mona Kristin Fotland 6 trinn Hilde Tungeland Randi Matre vararepr. Svein K. Svendsen Alise Jonassen 3. trinn Regine Vik Linda R. Skjærvold vararepr. Rita B. Hansen Turid Gjellestad 7 trinn Lone Myrvold Anja Borgenvink vararepr. Gro Anita Helland Henrik Litlehamar 4 trinn Brit Hege Rasmussen Elisabeth Wathne vararepr. Lene Vikanes Mettala Liv Marit Børve Opplæringslova Foreldreråd ved grunnskolar På kvar grunnskole skal det vere eit foreldreråd der alle foreldre som har barn i skolen, er medlemmer. Foreldrerådet skal fremje fellesinteressene til foreldra og medverke til at elevar og foreldre tek aktivt del i arbeidet for å skape godt skolemiljø. Foreldrerådet skal arbeide for å skape godt samhald mellom heimen og skolen, leggje til rette for trivsel og positiv utvikling hjå elevane og skape kontakt mellom skolen og lokalsamfunnet. Foreldrerådet vel eit arbeidsutval. Arbeidsutvalet vel to representantar med personlege vararepresentantar til samarbeidsutvalet. Leiaren for arbeidsutvalet skal vere den eine av representantane. 9

10 Samarbeidsutvalet Leiar: Nestleiar: Skrivar: Frå FAU: Frå elevrådet: Frå lærarane: Frå andre tilsette: Kjell Storelid Ingvild Almås Sigrid Røsseland Kjell Storelid og Svein K. Svendsen Frida Husebø og Vegard Åsheim Ingun Byrknes og Ingvild Almås Marthe Nygård Frå komite for oppvekst og utdanning: Edgard Damås Opplæringslova Samarbeidsutval ved grunnskolar Ved kvar grunnskole skal det vere eit samarbeidsutval med to representantar for undervisningspersonalet, ein for andre tilsette, to for foreldrerådet, to for elevane og to for kommunen. Den eine av representantane for kommunen skal vere rektor ved skolen. Elevrepresentantane skal ikkje vere til stades når saker som er omfatta av teieplikt etter lover eller forskrifter, blir behandla i samarbeidsutvalet. Samarbeidsutvalet har rett til å uttale seg i alle saker som gjeld skolen. Dersom samarbeidsutvalet får delegert styringsoppgåver frå kommunen, kan kommunen nemne opp fleire representantar til utvalet. Kommunen kan nemne opp samarbeidsutvalet som styre for skolen etter 11 og 20 nr. 4 i kommunelova. Dersom kommunen nemner opp eit anna styre for skolen enn samarbeidsutvalet, skal minst to representantar for foreldrerådet vere med i styret. Inga av gruppene elevar, tilsette eller foreldre kan ha fleirtal i styret aleine. Rektor har rett til å møte, tale og komme med framlegg. Kommunen kan skipe eit felles samarbeidsutval for grunnskole og kommunal barnehage. Etter avtale kan ei tilsvarande ordning etablerast mellom privat barnehage og kommunal skole. Utvalet skal ha to representantar for elevane, ein representant for undervisningspersonalet, ein representant for andre tilsette i skolen, to representantar for dei tilsette i barnehagen, to representantar for foreldrerådet i skolen og to representantar for foreldrerådet i barnehagen. I tillegg til dei representantane for kommunen som følgjer av første og tredje leddet, kan eigaren av barnehagen nemne opp inntil to medlemmer. Endra med lov 16 april 1999 nr. 18 (i kraft 1 juli 1999, etter res. 16 april 1999 nr. 388). AKTUELLE SAKER: Vedtakssaker: -budsjett -handlingsplanar -andre pedagogiske planar som: plan for tilpassa opplæring, leseutvikling m.m. -ymse høyringar som: Skulebruksplan, trafikksikringsplan m.m. -årsrapport m.m. 10

11 Elevrådet Leiar: Marcus Lee Nestleiar: Ulva Belt Skrivar: Ida Sofie Heimro SU-repr: Frida Husebø og Vegard Åsheim Skulemiljøutvalet: Frida Husebø, Vegard Åsheim og Ulva Belt 1. trinn: Alva Skåla Marius Valvatne 2.trinn : Siren Lauksund Lars H. Stautland. 3. trinn: Leah R. Skjærvold Henrik S. Furdal 5.trinn: Frida S. Husebø Martin Stautland 6 trinn: Ulva N.Belt Marcus Lee 7 trinn: Ida Sofie Heimro Vegard Aasheim 4 trinn: Synne G. Wathne Julian S. Aasheim Opplæringslova Elevråd ved grunnskolar Ved kvar grunnskole skal det for årstrinna 5-7 og for årstrinna 8-10 vere eit elevråd med representantar for elevane. Kommunen fastset talet på elevrepresentantar. Representantane skal veljast seinast tre veker etter at skolen har teke til om hausten. Ein medlem av undervisningspersonalet på skolen skal ha som oppgåve å hjelpe elevrådet i arbeidet. Denne elevrådskontakten har møte- og talerett i elevrådet. Leiaren for elevrådet kan kalle inn til møte i rådet i samråd med elevrådskontakten. Rådet skal i alle høve kallast inn når ein tredel av medlemmene i rådet eller rektor krev det. Elevrådet skal fremje fellesinteressene til elevane på skolen og arbeide for å skape godt lærings- og skolemiljø. Rådet skal også kunne uttale seg i og komme med framlegg i saker som gjeld nærmiljøet til elevane. Endra med lover 27 juni 2003 nr. 69 (i kraft 1 aug 2003, etter res. 27 juni 2003 nr. 774), 17 juni 2005 nr. 105 (i kraft 17 juni 2005, etter res. 17 juni 2005 nr. 660). 11

12 Skulemiljøutvalet 12-13: Frå elevrådet: Frida S. Husebø, Vegard Nygård, Ulva Belt Frå FAU: Kjell Storelid, Svein K. Svendsen, Mona kristin Fotland Frå lærarane: Ingun Byrknes, Ingvild Almås Frå andre tilsette: Marthe Nygård Rektor: Sigrid Røsseland Frå komite for oppvekst og utdanning: Edgard Damås Leiar: Ingvild Almås Opplæringslova 11-1a. Skolemiljøutval ved grunnskolar Ved kvar grunnskole skal det vere eit skolemiljøutval. I skolemiljøutvalet skal elevane, foreldrerådet, dei tilsette, skoleleiinga og kommunen vere representerte. Skolemiljøutvalet skal vere sett saman slik at representantane for elevane og foreldra til saman er i fleirtal. Samarbeidsutvalet kan sjølv vere skolemiljøutval. Når samarbeidsutvalet fungerer som skolemiljøutval, må det oppnemnast tilleggsrepresentantar for elevane og foreldra, slik at dei samla får fleirtal. Elevrepresentantane skal ikkje vere til stades når saker som er omfatta av lovfesta teieplikt blir behandla i skolemiljøutvalet. Når elevane ikkje er til stades, skal foreldrerepresentantane ha dobbeltstemme tilsvarande bortfallet av elevrepresentantane sine stemmer, eller talet på foreldrerepresentantar aukast tilsvarande. Skolemiljøutvalet skal medverke til at skolen, dei tilsette, elevane og foreldra tek aktivt del i arbeidet for å skape eit godt skolemiljø. Skolemiljøutvalet har rett til å uttale seg i alle saker som gjeld skolemiljøet, jf. kapittel 9a. Føyd til med lov 17 juni 2005 nr. 105 (i kraft 17 juni 2005, etter res. 17 juni 2005 nr. 660). LOKALE SAKER: Aktuelle saker for skulemiljøutvalet kan vera: -ordensreglane -dei delane av handlingsplanane som omhandlar elevane -elevundersøkingane -barn og digitale medier -skulen sin sos.-ped plan -mobbeproblematikk -aktivitetar i midttimar -ulike miljøkartleggingar m.m. 12

13 Elevvurdering Kapittel 3. Vurdering i grunnskolen (Opplæringslova 2-3 tredje ledd og 4A-4 femte ledd) 3-1. Rett til vurdering Elevar i offentlege grunnskolar og skolar som er godkjende etter opplæringslova 2-12, har rett til vurdering etter reglane i dette kapitlet. Kapitlet gjeld ikkje dei som får privat grunnskoleopplæring i heimen etter opplæringslova Det skal leggjast vekt på å gi god tilbakemelding og rettleiing til elevane. Det skal også leggjast til rette for at elevane kan gjere god eigenvurdering. Skoleeigaren har ansvaret for at elevane får oppfylt rettane sine Kontakten med heimen Skolen skal halde god kontakt med foreldra eller dei føresette. Kontaktlæraren skal minst to gonger i året ha ein planlagd og strukturert samtale med foreldra eller dei føresette om korleis eleven arbeider til dagleg og gjere greie for korleis eleven står i forhold til kompetansemåla i faga. I tillegg skal kontaktlæraren samtale med foreldra eller dei føresette om utviklinga til eleven i lys av 1-2 i opplæringslova, generell del og prinsipp for opplæringa i Læreplanverket for Kunnskapsløftet. Samtalen skal munne ut i ei oppsummering, mellom anna med sikte på å bli einige om kva det særskilt skal leggjast vekt på i det vidare arbeidet. Når eleven har fylt 12 år, har han eller ho rett til å vere med i samtalen. I tillegg til samtale kan ein nytte skriftleg melding når skolen eller heimen finn det formålstenleg. Det skal alltid sendast skriftleg melding når foreldra eller dei føresette ikkje møter til samtale. Alle elevar i grunnskolen skal ha ei meldingsbok som foreldra eller dei føresette og kontaktlæraren bruker til meldingar om fråvær, søknader om å få fri, osv. Melding til heimen om eventuell misferd skal ein gi i eige brev. Endra ved forskrift 9 juli 2007 nr. 884 (i kraft 1 aug 2007) Undervegsvurdering og sluttvurdering Elevane skal ha undervegsvurdering og sluttvurdering. Undervegsvurderinga skal ein gi løpande i opplæringa som rettleiing til eleven. Ho skal hjelpe til å fremje læring, utvikle kompetansen til eleven og gi grunnlag for tilpassa opplæring. Undervegsvurdering kan ein gi både med og utan karakter. Sluttvurderinga skal gi informasjon om nivået til eleven ved avslutninga av grunnskoleopplæringa. 13

14 3-4. Vurdering utan karakter i fag På barnetrinnet, til og med 7. årstrinnet, skal skolen berre nytte vurdering utan karakter. Både på barne- og ungdomstrinnet skal ein gi vurdering utan karakter i form av ei beskrivande vurdering av korleis eleven står i forhold til kompetansemåla i faga i Læreplanverket for Kunnskapsløftet med sikte på at eleven på beste måte skal kunne nå desse måla. Det skal kunne dokumenterast at vurdering er gitt. Elevane skal kunne delta i vurderinga av sitt eige arbeid. Endra ved forskrift 9 juli 2007 nr. 884 (i kraft 1 aug 2007). 3-4a. Dialog om anna utvikling Læraren skal jamleg ha dialog med eleven om utviklinga i lys av 1-2 i opplæringslova, generell del og prinsipp for opplæringa i Læreplanverket for Kunnskapsløftet. 0 Tilføyd ved forskrift 9 juli 2007 nr. 884 (i kraft 1 aug 2007). VURDERING I ORDEN OG ÅTFERD: Hausten 2009 vart Opplæringslova endra Grunnlaget for vurdering i orden og i åtferd Grunnlaget for vurdering i orden og i åtferd er knytt til i kva grad eleven opptrer i tråd med ordensreglementet til skolen. Grunnlaget for vurdering i orden er knytt til om eleven er førebudd til opplæringa, og korleis arbeidsvanane og arbeidsinnsatsen til eleven er. Det inneber mellom anna om eleven er punktleg, følgjer opp arbeid som skal gjerast, og har med nødvendig læremiddel og utstyr. Grunnlaget for vurdering i åtferd er knytt til korleis eleven oppfører seg overfor medelevar,lærarar og andre tilsette i og utanfor opplæringa. Det inneber mellom anna om eleven viser omsyn og respekt for andre. Vurderinga av orden og åtferd skal haldast åtskild frå vurderinga av eleven sin kompetanse i fag. I vurderinga i orden og i åtferd skal det takast omsyn til føresetnadene eleven har. Til vanleg skal det ikkje leggjast avgjerande vekt på enkelthendingar; unntaket er dersom enkelthendinga er særleg klanderverdig eller grov. Fråvær kan føre til nedsett karakter i anten orden eller i åtferd. 14

15 KRL-faget blir til RLE høve til fritak frå delar av undervisninga Faget heiter no Religion, livssyn og etikk. Dette er eit fag som er obligatorisk på line med andre kunnskapsfag og skal ikkje vere forkynnande. Det er ikkje høve til fritak for kunnskapsdelen av faget. Dersom det gjennom skuleåret er aktivitetar innafor faget som heim eller elev opplever som utøving av religion, er det høve til fritak for denne aktiviteten. Fritaket ordnast gjennom at heimen skriv ei kort melding til skulen. Meldinga treng ikkje grunngjevast, men det må gå fram av meldinga kva for aktivitet eleven skal fritakast for. Foreldre som meiner dette kan bli aktuelt for deira barn, avtalar direkte med kontaktlæraren, slik at heimen får ekstra god informasjon om kva for aktivitetar elevane skal igjennom i RLE gjennom skuleåret. Føresette kan melda om fritak frå konkrete aktivitetar for heile skuleåret på ein gong, dersom dette er praktisk. Skulen informerer heimen gjennom dette heftet og i foreldresamtalen på hausten. Følgjande er henta frå lovteksten i Opplæringslova: Nye lovar om fritak frå aktivitetar og faget religion, livssyn og etikk 2-3a. Fritak frå aktivitetar m.m. i opplæringa Skolen skal vise respekt for elevane og foreldra sine religiøse og filosofiske overtydingar og sikre retten til likeverdig opplæring. Elevar skal etter skriftleg melding frå foreldra få fritak frå dei delar av undervisninga ved den enkelte skolen som dei ut frå eigen religion eller eige livssyn opplever som utøving av ein annan religion eller tilslutning til eit anna livssyn, eller som dei på same grunnlag opplever som støytande eller krenkjande. Det er ikkje nødvendig å grunngi melding om fritak etter første punktum. Det kan ikkje krevjast fritak frå opplæring om kunnskapsinnhaldet i dei ulike emna i læreplanen. Dersom skolen på eit slikt grunnlag ikkje godtek ei melding om fritak, må skolen behandle saka etter reglane om enkeltvedtak i forvaltningslova. Skolen skal ved melding om fritak sjå til at fritaket blir gjennomført, og leggje til rette for tilpassa opplæring innanfor læreplanen. Skoleeigaren skal årleg informere elevane og foreldra til elevar under 15 år om reglane for fritak og om innhaldet i opplæringa. Elevar som har fylt 15 år, gir sjølv skriftleg melding som nemnt i første ledd Undervisninga i faget religion, livssyn og etikk Religion, livssyn og etikk er eit ordinært skolefag som normalt skal samle alle elevar. Undervisninga i faget skal ikkje vere forkynnande. Undervisninga i religion, livssyn og etikk skal gi kjennskap til kristendommen, andre verdsreligionar og livssyn, kjennskap til kva kristendommen har å seie som kulturarv og til etiske og filosofiske emne. Undervisninga i religion, livssyn og etikk skal bidra til forståing, respekt og evne til dialog mellom menneske med ulik oppfatning av trudoms- og livssynsspørsmål. Undervisninga i religion, livssyn og etikk skal presentere ulike verdsreligionar og livssyn på ein objektiv, kritisk og pluralistisk måte. Dei same pedagogiske prinsippa skal leggjast til grunn for undervisninga i dei ulike emna. 15

16 KOMMUNALE OG LOKALE SATSINGSOMRÅDE: TILPASSA OPPLÆRING er eit av dei sentrale satsingsområda i Stord kommune. Prosjektet er no inne i hovudprosjektfasen. Innan 15 oktober skal alle skulane ha laga eigen plan for tilpassa opplæring. Både leseprosjektet og vurderingsprosjektet er sentrale tiltak innan området tilpassa opplæring. I skulen sin handlingsplan for er tilpassa opplæring omtala under overskrifter som: -Leseprosjektet: lesedugleik i Stord kommune -Rutinar og utfordringar i samband med spesialundervisninga -Elev-vurdering og lærarrefleksjon Sjå skulen si heimeside Det er og sendt ei info -brosjyre til alle heimane. PROSJEKT LESEDUGLEIK I STORD KOMMUNE Dette er og eit av kommunen sine satsingsområde som omfattar alle grunnskulane i Stord. Dette prosjektet er og inne i hovudprosjektfasen, og vert avslutta som prosjekt i SOL -verktyet er sentralt i prosjektet. Det tyder: Systematisk observasjon av lesing, og inneber at alle elevane si leseutvikling jamleg vert kartlagt. Utifrå kartleggingane prøver ein å gje elevane så tilpassa leseopplæring som mogeleg. Alle skulane har leserettleiarar som har fått opplæring i SOL- programmet. Leserettleiarane har hatt og har ansvar for å formidla kunnskap til personalet innan feltet leseutvikling. Våre leserettleiarar har teke vidareutdanning innan leseutvikling. Kunnskap dei har fått i utdanninga har dei delt med personalet. Veileda lesing er ein sentral metode som teama nyttar i tillegg til å bruka SOLverktyet Leserettleiarane har søkt om og fått tildelt kr frå Nynorsksenteret i Volda. Desse midlane er m.a. nytta til innkjøp av ulike bøker som vert brukte i arbeidet med å tilpassa tekstar til elevane sitt nivå Sol er utvikla av Gjesdal kommune i samarbeid med Lesesenteret i Stavanger. 16

17 VURDERING FOR LÆRING Skuleåra samarbeidde Tjødnalio skule og Sagvåg skule med Høgskulen Stord-Haugesund og Universitetet i Bergen om eit større Vurderingsprosjekt. Dette var svært nyttig for oss. Me kom i forkant av utviklinga av vurderingspraksis i barneskulen. I august 2009 vart forskriftene til kapittel 3 i Opplæringslova endra. Elevane sin rett til vurdering vart styrka. Sjå side 12 i infoheftet. Me har framleis Vurdering som satsingsområde i handlingsplanen vår.(heimesida). Det tek tid å endra praksis, og me ønskjer å gå i djupna for å få ny praksis under huda. Me er difor i gang med å utvikla ny praksis innan vurdering for læring og vurdering av læring. I utviklingsarbeidet nyttar me oss av interne og eksterne krefter. Sentrale stikkord i utviklingsarbeidet vårt er: Mål, kriterium, framovermeldingar og tilbakemeldingar. Skulen sitt system for prøver og kartleggingar, og bruk av dei i arbeidet med å tilpassa undervisninga til elevane. UTVIKLING AV SOSIAL KOMPETANSE m.a. gjennom ART-metodikken Alle elevar har rett til eit godt fysisk og psykososialt læringsmiljø-opplæringslova 9 a-3 ledd. Då må me ha eit stort repetoiar av metodar for å sikra elevane denne retten. På s 33 i heftet kan de sjå oversikta vår. ART er ein ny metodikk som fokuserer på : Sosial ferdigheitstrening: kor ein tek sikte på å læra elevane ferdigheiter for å meistra utfordringar i dagleglivet. Det kan vera merksemd frå andre,starta eller føra ein samtale,be om hjelp,stå imot gruppepress,handtera skuldingar, redsle m.m. Sinnekontroll: Ein vil m.a. hjelpa elevane til å kjenna att både eigne og andre sine kjensler,kjenna att stress-situasjonar å læra og handtera eige og andre sitt sinne slik at ein kan unngå stress og trøbbel. Moralsk resonnering: tek føre seg to hovudmoment.diskusjon av moralske dilemma og korleis ein kan koma fram til viktige haldningar kring aldersrelevante tema/utfordringar. ART kursa strekkjer seg over 15 veker, 2 gonger i veka a 45 minuttar. Gruppestorleiken er 8-10 elevar. Foreldre /føresette får informasjon kvar veke om kva tema ungane arbeider med i ART gruppene denne veka. 17

18 Nettvettreglar Du må aldri fortelja nokon du ikkje kjenner på Internett kva du heiter, kor du bur eller kva skule du går på. Ikkje send bilete av deg sjølv Bruk ei anonym e-postadresse når du surfar på Internett og chattar med folk du ikkje kjenner. Viss du skal møta ein person du har chatta med på Internett må du ta med ein vaksen du stolar på. Hugs at personar du snakkar med i ei chatgruppe ikkje alltid snakkar sant og lett kan lyga på alder. Du skal ikkje svara viss du får skummel e-post eller vert redd når du chattar. Sei frå til ein vaksen og byt gjerne e-postadresse. Når du skal lasta ned spel eller liknande gjer du det saman med ein vaksen. Viss du opplever noko skummelt eller ubehageleg meld frå til ein vaksen du stolar på. Du kan og ta kontakt med oss på children@risk.online.no (tips blir formidla vidare til til politiet) eller tips@kripos.no Dei nye media Dei nye media er komne for å bli. Dei opnar for spennande og nye læringsrom og dei gjev oss utfordringar. Utfordringane må me ta og rusta elevane til å takla dei. Både skulen og heimane må skaffa seg kunnskap om kva som finst på nettet, kva borna ser og brukar, samarbeida om etiske retningsliner og skapa nettvett hos borna. Skulen og FAU har i fleire år samarbeidd om borna sin bruk av digitale medier. Me har hatt kurs for foreldre og born annankvart år. FAU ønskjer eit slikt samarbeid dette skuleåret og. 29/10 kjem Terje Eriksen til skulen.først til 4-7 trinne. Deretter foreldremøte same kveld. 18

19 ORDENSREGLAR FOR TJØDNALIO SKULE: FORORD: Ordensreglane er reviderte og blitt meir i samsvar med endringar som har funne stad i skulen dei siste åra. Elevane sin rett til eit godt fysisk og psykososialt miljø er blitt styrka gjennom opplæringslova 9a.I opplæringslova 2-9 er konsekvensar for dei som bryt reglane blitt skjerpa. Krav til orden, åtferd og arbeidsinnsats er og skjerpa i Opplæringslova 3-5. Ordensreglane er meint å vera ein reiskap i det daglege arbeidet med born. Det er viktig at elevane veit kva reglar og konsekvensar som gjeld. Informasjon om reglane er og viktig for foreldra. Eventuelle konsekvensar bør ikkje koma som ei overrasking. Me kjem difor til å senda reglane heim kvar haust. Skulen legg stor vekt på det førebyggande arbeidet. God klasseleiing og kontinuerleg arbeid med klassemiljøet gjennom ulike tiltak er viktige førebyggande faktorar. Etter kvart har me eit godt fungerande hjelpeapparat i kommunen. Det vert viktig å nytta desse hjelparane dersom born sine problem overstig skulen sin kompetanse. Likeeins har me lagt til rette for mange og positive aktivitetar i pausane slik at ungane har noko å gjera på Det er og viktig å presisera at ein alltid prøver å løysa konfliktar gjennom dialog med elevane før større konsekvensar vert sette i verk. Sjå døme s.6 i heftet Men dersom milde konsekvensar ikkje fører til betring, må ein bruka andre verkemiddel. Skulen sine ordensreglar har to siktemål: -Konsekvens for den som bryt reglane (Opplæringslova 2-9) -Vern for elevar som vert utsette for krenkande åtferd (Opplæringslova 9a) Sigrid Røsseland rektor 19

20 DEL I: REGLAR OVERORDNA: ALLE ELEVAR I GRUNNSKULEN OG VIDAREGÅANDE SKULE HAR RETT TIL EIT GODT FYSISK OG PSYKOSOSIALT MILJØ SOM FREMJAR HELSE,TRIVSEL OG LÆRING. 9a-3.ledd i Opplæringslova. 1.ÅTFERD: På skulen vår er alle høflege mot kvarandre og viser omsyn og respekt for kvarandre Ingen skal verta utsett for mobbing korkje i timar, i pausar eller på skulevegen 2. TIMAR OG ØKTER: Alle: Presis: Møter til rett tid: om morgonen og til timane Arbeidsvanar: Kjem raskt i gang, arbeider konsentrert og effektivt og held arbeidsro i timar/økter (sløsar ikkje vekk tida eller uroar andre)) Utstyr: Har med bøker og anna utstyr Har med gymnastikk klede Lekser: Gjer leksene og møter førebudd til timane Leverer lekser til rett tid Andre sine ting: Let andre sine ting vera i fred 3. MIDTTIMAR OG PAUSAR: Følgjer reglane som gjeld for inneaktivitetar i pausar (sjå plakatar i romma) Leikar slik at ingen vert skada eller såra 5-7 kan bruka rullebrett på skateboardrampen (med sikkerheitsutstyr) Det er ikkje høve til elles å bruka rullebrett, sparkesyklar, rulleskeiser, rullesko og syklar på skulen i skuletida og i friminutta Kastar snøball på blink og ikkje på medelevar Held seg innanfor skulen sine grenser i skuletida Tek vare på og fer fint med skulen sine ting 20

21 4. MOBILBRUK: Det er ikkje høve til å ta mobilen med på skulen. Dersom foreldre skriv melding om det (avtalar), kan eleven ha mobilen med seg ein einskilddag. Mobilen skal då liggja på lydlaus i sekken. 5. SYKLING TIL SKULEN: Frå 5. trinnet er det lov å sykla til skulen Det skal nyttast hjelm Det skal og nyttast hjelm på sykkelturar i skulen sin regi Syklane må vera i god stand Trafikkreglane må følgjast 6. MELDING TIL SKULEN: Når nokon er sjuke, skal dei vaksne heime melde frå til skulen om det Meldeboka eller skjema på heimesida må nyttast dersom nokon søkjer om permisjon Kontaktlærar kan gje permisjon i ein dag Rektor kan gje permisjon i inntil 2 samanhengande veker Det er vanleg at elevar har skulearbeid med når de har permisjon i løpet av skuleåret. Foreldra har ansvaret for at arbeidet vert gjort. Dersom det vert søkt om permisjon utover 2 veker, må eleven skrivast ut frå skulen og skrivast inn att når han/ho kjem attende. Administrasjonen på skulen hjelper til med dette. 7. ANNA: Snop og brus tek ein berre med på skulen etter avtale Røyk, snus eller andre rusmiddel skal ikkje nyttast på skulen sitt område Reglane gjeld for alle samvere på skulen 21

22 DEL II: KONSEKVENSAR VED BROT PÅ REGLANE: Ta omsyn til: Før konsekvensar vert sette i verk, må læraren først snakka med og rettleia elevane. Eleven må få ein sjanse til å retta opp. Det må vera samanheng mellom brot på reglar og konsekvensar. Døme: Negativ åtferd i pausar får konsekvensar for pausar Ein må ta høgde for at brot på reglar kan skuldast sjukdom eller annan vanske som eleven har. Det må alltid vera rom for sosial differensiering. VANLEG PROSEDYRE VED BROT PÅ REGLANE: Læraren snakkar med og rettleier eleven Heimen/rektor vert varsla Heimen kan verta varsla på ulike måtar: Lærar ringjer heim, eleven ringjer heim eller eleven skriv om si rolle i eventuell konflikt, får signatur heime og leverer skrivet attende neste dag Konsekvensar vert gjennomførte 1. ÅTFERD: PROSEDYRE DERSOM MOBBING ELLER KRENKANDE ATFERD VER VERT OPPDAGA: Mobbinga vert stansa straks. Den som vert mobba må tryggast. Samtale med mobbeoffer og føresette Kartleggingar og undersøkingar i miljøet rundt eleven (dokumentasjon) Individuelle samtalar med mobbar/mobbarar Samtalar med mobbar/ar og foreldre Tiltak og oppfølging frå skulen i samarbeid med heimane. Vurdering av tiltaka 2. TIMAR OG ØKTER: DØME PÅ KONSEKVENSAR. Presis: Ta att arbeidet i pausar Arbeidsvanar/uro: Verta flytta til annan arbeidsstad i rommet, til tilstøytande rom, til andre trinn, til administrasjonen, ta att tapt tid i pausar Time out (pause) Utstyr: Melding heim viss gløyming gjentek seg Lekser: Gjera lekser i midttimar eller etter skuletid. Etter skuletid må skje i avtale med foreldra Andre sine ting: Dersom ting, bøker o.a. vert øydelagde med vilje, har foreldre erstatningsansvar 22

23 3. MIDTTIMAR OG PAUSAR: DØME PÅ KONSEKVENSAR: Mista rett til å vera inne i midttimar (frå ein til fleire dagar) Sitja på rektor sitt kontor i pausar Vera saman med læraren som har tilsyn i i pausar Tap av goder (gymsal, bomberom, dansematte, skateboard m.m.) Sitja att 20 min. etter skuletid. Foreldre skal varslast på førehand 4. MOBILBRUK. KONSEKVENS: Læraren tek mobilen og eleven hentar han i resepsjonen ved skuleslutt neste dag 5. SYKLING TIL SKULEN. KONSEKVENS: Eleven kan mista retten til å sykla til skulen for kortare eller lengre periode 6. GENERELT: I særs alvorlege tilfelle kan elevar frå 1-7 trinn verta bortviste for resten av dagen eller ein annan dag. Føresette skal varslast på førehand. Jfr Opplæringslova

24 DEL III: KONFLIKTAR MELLOM JAMNBYRDIGE ELEVAR Døme på prosedyrar: 1. Læraren som ser konflikten stansar han. Slik åtferd er ikkje akseptert her. 2. Alvorsgraden i konflikten avgjer vidare handsaming. -konflikten tek slutt -kontaktlærar arbeider vidare gjennom dialoghjulet 3. Sosiallærar og/eller rektor vert varsla dersom han/ho arbeider med nokre av dei involverte elevane og arbeider vidare med løysing saman med elevane det gjeld DIALOGHJULET: Dei involverte (ein og ein)seier frå om kva dei gjorde, kva andre gjorde, kva som utløyste konflikten, kva dei kunne gjort annleis m.m. Alle møtest og den vaksne oppsummerer si oppfatning av konflikten. Høve til justering Det vert ordna opp der og då Det kan førekoma mange rundar før ein kjem til semje. 24

25 DEL IV: Framgangsmåte dersom ein ønskjer å fremja sak knytt til brot på Opplæringslova 9a -2.ledd og 9a-3. ledd. 1. Saka vert sendt skriftleg til rektor. Døme: Som føresett til Per, vil eg gjera merksam på at han vert utsett for mobbing av enkelte elevar på skulen. Eg viser til 9a -3 i Opplæringslova og ber skulen gjera greie for kva som vil verta gjort for å få slutt på mobbinga 2. Skulen gjev eit førebels svar 3. Skulen undersøkjer saka, breitt og raskt (maks 1 mnd) 4. Skulen fattar vedtak med grunngjeving 5. Meldar får skriftleg svar med vedtak og grunngjeving 6. Dersom meldar ikkje er nøgd, kan vedk. klaga til skulen att 7. Skulen behandlar saka att og kan eventuelt justera vedtaket 8. Dersom meldar ikkje er nøgd, kan vedkommande klaga til Fylkesmannen Døme: Som føresett til Per, har eg med utgangspunkt i 92-3 i Opplæringslova, teke kontakt med skulen om å få slutt på mobbinga av sonen min. Eg er ikkje nøgd med svaret av di eg meiner tiltaka ikkje er gode nok til å få slutt på mobbinga. Eg meiner at dette må gjerast. Skulen er pliktig til å hjelpa klagar i prosessen 25

26 KVEN HJELPER VISS EIT BARN HAR VANSKAR UTOVER KONTAKTLÆRARANE SIN KOMPETANSE? Dersom eit barn er arbeidd med fagleg og/eller sosialt over tid, og det ikkje har funne stad positiv utvikling har ein fleire personar og instansar som kan hjelpa til. Hjelparar på skulen: SOSIALLÆRARAR: Ivar Bjordal og Elin Skulstad er sosiallærarar. Dei driv ART-GRUPPER. Dei kan og gje råd dersom ein elev har psykososiale vanskar. RESSURSTEMET: Elna Kannelønning og Oddbjørg Jørgensen er medlemmer av skulen sitt ressursteam. Deira oppgåve er å hjelpa dersom ein elev har større faglege vanskar. Dei kan kartleggja eleven og koma med råd og rettleiing om lærestoff og arbeidsmåtar. Dei hjelper og til dersom ein ønskjer nærare utgreiing av eleven hos P.P.T. LESERETTLEIARANE: Ingunn Byrknes og Karin N. Dahl er leserettleiarar. Dei driv SOL-programmet, og dei er rådgjevarar for teama m.o.t. å finna rett lesestoff til elevane sine nivå. EKSTERNE HJELPARAR: STØTTETEAMET: Støtteteamet er eit tverrfagleg tilbod til barn og unge i Stord kommune. Målgruppa er barn, ungdom og foreldre som har ei bekymring knytt til skule, heim eller fritid. Støtte- teamet er eit lågterskeltilbod som kan tilby: Råd og rettleiing, uformelle drøftingar, hjelp til å kontakta andre instansar, systemarbeid inn mot skulane m.m. Foreldre kan sjølve ta kontakt med teamet.tlf.nr: TVERRFAGLEG MØTE: Tverrfagleg møte er eit rådgjevande organ. 2 gonger i halvåret er det møte mellom P.P.T.,barnevern, helsesøster og representantar frå skule. Saker kan behandlast anonymt eller med namn etter samtykke frå foreldre. Foreldra kan og vera tilstades. Her kan ein få råd om korleis ein best kan arbeida med saker som kan vera vanskelege. FASTTID P.P.T. Ein dag i månaden kjem ein P.P.T. medarbeider ut til skulane. Lærarar kan få råd i saker kor eit barn slit med faglege vanskar. HELSESØSTER: Camilla Elen Berg Larsen er helsesøster på Tjødnalio skule. Ho er på skulen kvar onsdag. Ho kan og kontaktast for samtalar dersom foreldre ønskjer å snakka med ho. 26

27 LITT AV KVART Permisjonssøknadar: Kontaktlæraren kan gje borna fri ein dag. Då skal meldingsboka nyttast. Viss foreldre søkjer borna fri meir enn ein dag, er det rektor som skal ha søknaden. Då skal skjemaet søknad om fri på heimesida nyttast. Rektor sender då dette standardsvaret til alle: Opplæringslova Når det er forsvarleg, kan kommunen etter søknad gi den enkelte elev permisjon i inntil 2 veker. Det er eit vilkår for retten at foreldra sørgjer for nødvendig undervisning i permisjonstida, slik at eleven kan følgje med i den allmenne undervisninga etter at permisjonstida er ute Skulen sender med ei oversikt over fagstoff trinnet skal arbeida med medan eleven er borte. Når barnet ikkje kjem på skulen. Dersom barnet ikkje kjem på skulen grunna sjukdom, er det fint om de: -ringjer skulen og melder frå eller: -sender sms til kontaktlæraren Skuleskyss Elevar på årssteg som bur meir enn fire kilometer frå skulen, har rett til gratis skuleskyss. For elevar på 1. årssteg er skyssgrensa to kilometer. Elevar som har særleg farleg skuleveg, har rett til gratis skuleskyss same kor lang skuleveg dei har. Dersom eit barn som har rett til gratis skyss, mister busskortet sitt, har skyss bestemt at dei må betala kr 50,- for å få nytt kort. Teieplikt Teiepliktreglane i grunnskulen lyder slik: Alle som gjer teneste, eller arbeider, etter denne lova har teieplikt etter reglane i forvaltningslova, 13. I rundskriv F-139/86 understrekar KUF at desse reglane gjeld for alle som arbeider i skulen, også frivillige hjelparar ved turar, festar e.l. Kvile leggjetid Born må ha nok kvile og søvn om dei skal fungera godt i skulen. Ei rettesnor kan vera at: Born som er 8 år legg seg seinast kl Sidan kan me leggja til eit kvarter for kvart år. Ein 12-åring bør då vera i seng kl

28 Liten gut fortel av Jan Mangnus Bruheim Eg fekk det ordet; eg var tverr og lei og vrang og sky og skjerr. Eg ikkje anna høyre fekk og sturen var eg kvar eg gjekk. Visst er eg vrang og vond og sur, men eg må vera slik dei trur. Så hende det ein vakker dag at alle ting fekk eit anna lag. Igjennom veggen høyrde eg at nokon tala godt om meg. Eg ville ikkje lyde på, men stilte meg så lett på tå Og høyrde før eg smeit meg ut; Han er så grei og gild ein gut Eg kvakk litt til, men vart så glad då eg fekk høyre kva dei sa. Eg gøymde meg og stod og gret, men alt ikring vart ljost på let. Og midt i gråten tenkte eg, at når dei trur så godt om meg Då skal eg jammen syne dei at eg kan vera god og grei. Dei godord gjorde dagen bjart, å du, kor hjartevarm eg vart! 28