Statusrapport for handlingsprogram for folkehelse

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Kultur- og idrettsavdelinga NOTAT Til: Kultur- og ressursutvalet Dato: 06. oktober 2008 Frå: Fylkesrådmannen Arkivsak: /BKSP Kopi til: Arkivnr.: A Statusrapport for handlingsprogram for folkehelse Handlingsprogram for folkehelse vart vedteke i fylkesutvalet Dette handlingsprogrammet skal rullerast og i den samanheng skal det utarbeidast ein statusrapport for heile arbeidet med partnarskap for folkehelse i Hordaland. Under er ein gjennomgang av status på dei tiltak i handlingsprogrammet der ansvaret ligg til Kulturog ressursutvalet. Desse tiltaka er relatert til tilrettelegging for fysisk aktivitet og er i samsvar med visjon, mål, stategiar og tiltak i fylkesdelplan fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv Aktiv kvar dag som no er til politisk handsaming. Tema 1. Skape samanheng i folkehelsearbeidet 1.3 Kartlegge aktørar/tiltak i førebyggjande psykisk helse I februar 2008 vart det sendt eit brev til kommunane i Hordaland med førespurnad om kva tilbod om fysisk aktivitet som er gitt til personar innan psykisk helsevern. 16 kommunar gav attendemelding og ei oppsummering av tiltak og kontaktpersonar vart laga. Denne er tilgjengeleg på våre nettsider: I tillegg til kartlegging av aktørar og tiltak i det førebyggjande helsearbeidet, bad vi om å få oversikt over kommunane sine planar innan psykisk helsevern. Link til desse planane ligg i oppsummeringa. 1.4 Fysisk aktivitet og måltid i skulen Fagseminaret Aktiv kvar dag i den vidaregåande skulen vart arrangert i tilknyting til Fylkeskonferansen om fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv Seminaret vart arrangert av Kultur- og idrettsavdelinga i samarbeid med Opplæringsavdelinga. Representantar frå åtte ulike vidaregåande skular deltok i tillegg til fylkespolitikarar og tilsette i kommunar. Fokus var på idear til korleis skape ein meir fysisk aktiv skulekvardag, både når det gjeld tilrettelegging av det fysiske ute- og innerommet og modellar for ulike aktivitetar. I tillegg vart det drøfta ulike tiltak for å tilretteleggje for sunne matvanar i skulen. Som oppfølging av seminaret vart det vidare arbeid drøfta med elevorganisasjonane. Ei inspirasjonsbrosjyre aktiv kvar dag i den vidaregåande skule der det går klårt fram kvifor og korleis skape ein meir aktiv skulekvardag vert ferdigstilt i november Som del av denne er det tips og råd knytt til ernæring og kantinedrift. HMT i fylkeskommunen har utarbeidd nokre aktivitetsvideosnuttar som elevane kan nytte på sine PCar for å ha små aktive pausar i skulekvardagen. Besøksadresse: Agnes Mowinckels gate 5 - Postadresse: Postboks Bergen - Telefon Telefaks E-postadresse: kultur@post.hfk.no Bankgironr Foretaksnr. NO mva.

2 Informasjonsmateriell om aktiv kvar dag for barne- og ungdomsskulen og for barnehagar skal også utarbeidast til fylkeskonferansen fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv i november Bergen kommune presenterte sine erfaringar med innføringa av ein time fysisk aktivitet kvar dag i barne- og ungdomsskulane som eit av fleire praktiske døme under tema folkehelse på Fylkeskonferansen om fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv Fysisk aktivitet 3.1 Opne idrettsanlegg Kommunane Fjell, Askøy, Lindås, Voss, Kvinnherad, Odda, Sveio, Austevoll, Austrheim og Bergen har fått oppstartstilskot til opne idrettsanlegg. Modellane er ulike med målgruppe ungdom og barn i følgje med vaksne. Ein føresetnad for tilskotet er samhandling med lokale organisasjonar m.a. idrettsrådet. For å spreie ideen til enno fleire kommunar vart opne idrettsanlegg presentert som eit av fleire praktiske døme under tema folkehelse på Fylkeskonferansen om fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv 2007 og på Dialogkonferansen Bergen kommune har lengst og breiast erfaring med denne type tilrettelegging av aktivitetar. I samhandling med dei er det utarbeidd ei informasjonsbrosjyre aktiv kvar dag i opne idrettsanlegg som kan nyttast til inspirasjon for andre kommunar og idrettsråd/ idrettslag i fylket. Informasjonen er også tilgjengeleg på nettet; Olympiatoppen Vest-Norge har i 2008 fått øyremerka stønad for å spreie basistrening til fleire kommunar i Hordaland. Treninga gir ein god basis for alle idrettar og kan tilretteleggast på tvers av aldrar, kjønn og dugleiksnivå. 3.2 Tilretteleggje slik at personar i psykisk helsevern kan vere fysisk aktive Det gode samarbeidet med Helse Bergen med dei årlege arrangementa på Kvamskogen, Golsfjellet ( Vinterfestivalen ), i Bergen ( Fløiendilten ) og på Voss ( Friluftslivsleir for unge ) er vidareført. Totalt har over 350 deltakarar vore med på dei ulike aktivitetsarrangementa, der dei fleste har kome frå Bergensområdet og Sunnhordland. I 2007 vart Dialogseminaret arrangert for deltagarar frå 20 kommunar, representantar frå UTFAP (utval for tilrettelegging av fysisk aktivitet for personar innan psykisk helsevern) og Hordaland idrettskrets i København. Eit av to hovudtema gjekk på tilrettelegging av fysisk aktivitet der vi fekk innblikk i ulike aktivitetsmodellar for sinnslidande. Både idrettsfabrikken og idrettshuset gav mykje inspirasjon og idear til vidareutvikling av vårt arbeid. Professor Jan Svensson har særs mykje å by på og det vil bli arbeidd for å igangsetje konkrete samarbeidsprosjekt for vidareutvikling av aktivitetstilboda for denne gruppa i Hordaland. Utfordringa framover er å få fleire unge deltagarar med, og å få til ein meir aktiv kvar dag. Eit viktig verkty i dette arbeidet er treningskontakt som blir nærmare skildra i pkt I 2007 vart det gitt prosjektmidlar til andre sentrale samarbeidsaktørar for å vidareutvikle tilbodet om friluftslivsaktivitetar. Bergen Turlag inkluderte i 2008 brukarar innan psykisk helsevern i den 2

3 tradisjonelle 7-/4-fjellsturen, og planlegg eit aktivitetsopplegg i klatring. Valen sjukehus (Helse Fonna) har i samarbeid med brukarane utvikla aktivitetar for brukarar som er ute av institusjonen, utvikla nærmiljøet som aktivitetsplass og heva kompetansen til dei som jobbar med fysisk aktivitet på Valen sjukehus. Erfaringane skal overførast til andre institusjonar og kommunar i Hordaland. Arbeidet med at kommunar skal inkludere mål og tiltak for fysisk aktivitet i den kommunale plan for psykisk helse skal styrkast. Fysisk aktivitet er eit viktig supplement til anna behandling for personar med ei psykisk liding. Fokus vil vere på nye brukarar innan psykisk helsevern, det vil seie dei unge som kjem inn for behandling. Opptrappingsplanen for psykisk helse prioriterer førebygging, brukarmedverknad og informasjon. fram kvifor og korleis skape ein meir aktiv kvar dag for personar innan psykisk helsevern. I tillegg er det tips og råd knytt til ernæring. Informasjonen er også tilgjengeleg på nettet; I tilknyting til fylkeskonferansen fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv 20. november 2008 vert det arrangert eit fagseminar om aktiv kvar dag for personar innan psykisk helsevern 21. november. Personar som arbeider på distriktspsykiatrisk senter og institusjonar er hovudmålgruppe. 3.3 Tilretteleggje for fysisk aktivitet for personar med utviklingshemming Dei årlege arrangementa sommar og vinter på Golsfjellet er vidareført. Ansvaret for det regionale vinterarrangementet på Sjusete er som ein del av partnarskapet for folkehelse overført til Kvam kommune i Utfordringa for alle arrangementa er å få nye deltagarar med, og å få til ein meir aktiv kvar dag. Eit viktig verkty i dette arbeidet er treningskontakt som vil bli nærmare skildra i pkt fram kvifor og korleis skape ein meir aktiv kvar dag for personar med utviklingshemming. I tillegg er det tips og råd knytt til ernæring. Informasjonen er også tilgjengeleg på nettet; I tilknyting til fylkeskonferansen fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv 20. november 2008 vert det arrangert eit fagseminar om aktiv kvar dag for personar innan psykisk helsevern 21. november. Personar som arbeider i bufellesskap og på institusjonar er hovudmålgruppe. 3

4 3.4 Motivasjonsseminar for aktivitetsleiarar Arbeidet med tilrettelegging av fysisk aktivitet for eldre er forankra i eit samarbeid med Eldrerådet i Hordaland fylkeskommune. Det har vart gjennomført motivasjonsseminar for å få fleire eldre i aktivitet i Lindås og Stord kommune i I tilknyting til fylkeskonferansen fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv 20. november 2008 vert det arrangert eit fagseminar om aktiv kvar dag for eldre 21. november. Personar som arbeider på institusjonar er hovudmålgruppe i tillegg til eldrerådsrepresentantar i kommunar. Bergen Turlag har lang og brei erfaring med å tilretteleggje aktivitetar for og med eldre. I 2007 fekk dei prosjektmidlar til å vidareutvikle tilbodet om friluftslivsaktivitetar til andre delar av fylket. I tillegg skal deira erfaringar nyttast til kompetansehevande tiltak t.d. på motivasjonsseminar for aktivitetsleiarar. fram kvifor og korleis skape ein meir aktiv kvar dag for eldre. I tillegg er det tips og råd knytt til ernæring. Informasjonen er også tilgjengeleg på nettet; Treningskontaktkurs Idrettskretsen har fått øyremerka midlar av fylkeskommunen til å vidareutvikle og kurse ressurspersonar som skal engasjerast som treningskontaktar av kommunane på lik linje med ein støttekontakt. Primær brukarmålgruppe har vore personar innan psykisk helsevern og med rusproblem, men ordninga vert no utvida til andre målgrupper som t.d. psykisk utviklingshemma og eldre. I 2007 og 2008 er det gjennomført kurs i Bergen (3), Kvam, Askøy, Lindås og på Voss. Det har vore 170 kursdeltagarar. Om lag 85 er aktive som idrettskontaktar i kommunane. Det er omtrent like mange menn som kvinner som deltek på treningskontaktkurs. 50% har tilknyting til eit idrettslag/ turlag. Det skal gjennomførast kurs i Kvinnherad hausten Prosjektet er presentert på Dialogseminaret for kommunar i 2007 og som eit av fleire praktiske døme under tema folkehelse på Fylkeskonferansen om fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv Universell utforming av idrettsanlegg i Hordaland Utfordringar og erfaringar knytt til universell utforming vart presentert av representant frå Kultur- og kirkedepartementet på Dialogseminaret for kommunane i 2007 og Det var også invitert til eit eige fagseminar i forkant av Fylkeskonferansen om fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv Diverre måtte dette seminaret avlysast pga. for liten påmelding. 4

5 Ved rådgjeving av kommunar knytt til bygging av anlegg for idrett og friluftsliv er dette eit sentralt tema. Idrettsavdelinga i Kultur- og kirkedepartementet har utarbeidd ein rettleiar om universell utforming som vart ferdigstilt sommaren Råd om anleggs- og aktivitetsplanlegging i kommunane Fylkesplan for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv Aktiv kvar dag - er under rullering. Planen vert vedteken av fylkestinget i oktober Fylkesdelplanen blir vedteken av Fylkestinget i oktober og vert sendt til Planen inneheld eit handlingsprogram og eit langtidsprogram 2020 for anleggsutviklinga i Hordaland. I tillegg er det ein meir tydeleg anleggspolitikk som gir eit godt grunnlag for dialog med kommunane om deira anleggs- og aktivitetsplanar. Dette arbeidet vil prioriterast etter at ny plan er vedteken. Ei meir aktiv deltaking i planforum og grundige fråsegner når kommuneplanar kjem på høyring er viktige verkty, i tillegg til oppsøkande verksemd. 6. Tilrettelegging for fysisk aktivitet 6.4 Utvikle eit universelt utforma friluftsområde i kvar region Det er i 2007 gitt midlar til to ulike pilotprosjekt som skal vere med på å lage mal og inspirasjon for andre i fylket. Stord kommune i samarbeid med Friluftsrådet Vest har fått tilskot til eit forprosjekt for å utarbeide eit universelt utforma friluftsområde. I tillegg har Voss kommune fått midlar til å vidareutvikle eit friluftsområde. I løpet av 2008 vil Kvinnherad kommune få stønad til å kartleggje og vidareutvikle området rundt Baroniet i Rosendal i samarbeid med lokale organisasjonar og fylkeskommunen. Desse prosjekta vil bli brukt som gode døme i samband med å tilretteleggje minst eitt universelt utforma friluftslivsområde i alle regionane i Hordaland. 5