Lokal tiltaksanalyse Indre Sogn Vassområde

Transkript

1 Lokal tiltaksanalyse Indre Sogn Vassområde 20.februar 2014

2 R A P P O R T Oppdrag: Indre Sogn Vassområde Oppdrag nr.: Emne: Lokal tiltaksanalyse Dokument nr.: 1 Dato / rev.nr.: 20.februar 2014 / 03 Tilgjengelighet: [Ugradert, Begrenset el.lign.] Utarbeidet av: Anette Strømme Sign.: Kontrollert av: Godkjent av : Sign.: Sign.: Side 2 (106)

3 FORORD Multiconsult har i 2013 utarbeida ein tiltaksanalyse for Indre Sogn Vassområde på vegne av kommunane Aurland, Lærdal, Årdal, Luster, Sogndal og Leikanger. Bakgrunnen for arbeidet er rapport om Innspel til vesentlige spørsmål om vassforvaltning frå Vassområde Indre Sogn utarbeida 29.mars 2012, data frå Vann-Nett, samt arbeid gjort av Rådgivende Biologer. Denne rapporten skal danne grunnlag for regionalt tiltaksprogram. INNHOLD 1 OMTALE AV VASSOMRÅDE PROSESS OG MEDVERKNAD TRENDAR I VASSOMRÅDET KLIMATILPASSINGAR BRUKARINTERESSE GJENNOMFØRTE TILTAK DAGENS TILSTAND OG STANDARD MILJØMÅL DAGENS TILSTAND STANDARD MILJØMÅL PÅVERKNADER I VASSOMRÅDET FORUREINSING OG MILJØGIFTER Industri Cruisebåtar Småbåthamnar Landbruksavrenning Kommunalt og privat avløp Sigevatn frå søppelplasser BIOLOGISKE PÅVERKNADER FYSISKE INNGREP Vasskraftsdam og regulering av vassføring Hinder for oppgang av fisk Flomverk og fysisk endring av elveløp MULIGE TILTAK FORURENSING OG MILJØGIFTER Industri Cruisebåtar Småbåthamner Landbruk Kommunalt og privat avløp Søppelplassar BIOLOGISKE PÅVERKNADER FYSISKE INNGREP Vasskraftsdam og regulering av vassføring Hinder for oppgang av fisk Flomverk og fysisk endring av elveløp MILJØTILSTAND Side 3 (106)

4 11 RISIKO MILJØMÅL TILTAKSTABELL TILTAKS VURDERINGAR FORSLAG TIL TILTAK FOR DEI UTVALTE VASSFØREKOMSTANE I INDRE SOGN VASSOMRÅDE SKJØNSMESSIG SAMFUNNSØKONOMISKE VURDERINGAR AV TILTAKSPAKKEN UNDERSØKINGAR UTFØRT I PROSJEKTPERIODEN OVERVAKING UTFØRT I PROSEJKTPERIODEN BEHOV FOR PROBLEMKARTLEGGING USIKKERHET I VURDERINGSGRUNNLAG OG EVENTUELT KUNNSKAPSHOL ORDFORKLARINGAR REFERANSAR VEDLEGG 1. Grunnvatn påverknader, risiko og tilstand 2. Oversikt over elvar i risiko som er påverka av vassdragsreguleringar 3. Oversikt over magasin, innsjøar i risiko, som er påverka av vassdragsreguleringar 4. Logg over møter 5. Tiltaksanalyse (excel ark, ikkje innhefta) Side 4 (106)

5 SAMMENDRAG Denne tiltaksanalysen omfattar Indre Sogn vassområde. Alle vassførekomstar i vassområdet har blitt kartlagt, og det har blitt utarbeidet en tiltaksplan som viser kva som må til for at vassførekomstane i området skal oppnå god økologisk og kjemisk tilstand innan Fleire elvestrekningar i vassområdet har blitt såpass sterkt modifiserte av samfunnsnyttige årsaker at dei er kategorisert til kandidat for sterkt modifisert vassførekomst (ksmvf). Det betyr at dei betydelege inngrepa i vassførekomsten skal stå ved lag. I desse tilfella vassdragsreguleringar og anna hydromorfologiske endringar, men at alle andre nødvendige og gjennomførbare tiltak skal settas i verk, som å oppdatere og revidere vassdragskonsesjonane med moderne vilkår. Vassførekomstane blir da ikkje heilt i opphavleg tilstand men skal oppnå god økologisk potensial og god kjemisk tilstand på tross av det. Forslag til tiltak for regulerte vassdrag, samt revidering av vassdragskonsesjonar er Norges Vassdragsog Energidirektorat (NVE) sitt ansvarsområde. Forureining frå diffuse kjelder, som avrenning frå landbruk og private avløpsanlegg med tilførslar av næringsstoff og tarmbakteriar til vassdraga, er eit problem i vassområdet som treng ytterlegare kartlegging. For kystvatn er det forureining frå punktutslepp og forureinande massar som utgjer dei største påverknadene. Vassområdet har mange viktige elvar for laks og sjøaure. Disse har vi eit nasjonalt ansvar for å ta vare på. Mange av elvane er direkte trua av vassdragsreguleringar med fråføring av vatn som reduserer resipientkapasiteten, noko som i tillegg gjer dei sårbare for tilførslar frå landbruk og avløp frå spreidd busetnad som kan medføre til periodevise høge konsentrasjonar av næringsstoff og tarmbakteriar. Tiltaka i analysen kan deles opp i 4 grupper, tiltak opp mot kommunale og private avløp, tiltak i landbrukssektoren, tiltak mot miljøgift og forureinande masser, og tiltak opp mot regulering av vassdrag. Ytterlege prøvetakingar og undersøkingar må settast i verk for å identifisere problema for kvar vassførekomst, der det i dag allereie er påvist dårleg vasskvalitet eller som ligg i sterkt jordbruksintense områder, før detaljerte tiltaksplanar innførast. Hovudplanar for avløp må settast i verk og følgjes opp. Kartlegging og registrering av avløpsanlegg frå spreidd busetnad, samt tilsyn og kontroll med små avløpsanlegg må utførast, før ein kan begynne på detaljerte utbetringar av dei private avløpsanlegga, der dette utgjer eit problem med punktutslepp eller sig til vassdraga. Geotekniske miljøundersøkingar må på plass før detaljerte tiltak beskrivast for sigevatn frå søppelfyllingar. Dei primære tiltaka i jordbruket vil vere retta mot kjelda til forureininga, særleg tiltak for best mogleg utnytting og lagring av husdyrgjødsel og silopressaft, og best mogleg kvalitet på jorda. Kantvegetasjon er eit viktig tiltak for å redusere overflateavrenning og kanterosjon. Regelverk og tilskotsordningar innanfor jordbruket kan i stor grad brukast til å få gjennomført nødvendige tiltak. For regulerte vassdrag vil aktuelle tiltak være minstevassføring, miljøtilpassa driftvassføring og magasinrestriksjonar. I mange regulerte vassdrag kan det oppnåas betydeleg miljøforbetringar med tiltak som ikkje gjer redusert produksjon eller redusert reguleringsevne. Utfyllande innspel frå NVE om tiltak i regulerte vassdrag, ligg enda ikkje klar. Side 5 (106)

6 INNLEIING Målsetninga for arbeidet med tiltaksanalysen for Indre Sogn Vassområde (ISVO) er å finne fram til kostnadseffektive tiltak som forbetrar vasskvaliteten, slik at den i heile vassdraget tilfredsstiller fastsette brukarmål samt god økologisk og kjemisk tilstand, i tråd med EUs vassrammedirektiv og den norske vassforvaltningsforskrifta. Med god kjemisk og økologisk tilstand menes at vassdraget skal ha et kjemisk og biologisk vassmiljø som bare i liten grad skiljar seg frå det som var før ein fikk menneskeleg påverknad av vasskvaliteten gjennom utslepp frå avløpsvatn frå hushald og industri, frå jordbruk og frå annen verksemd. Tiltak innanfor jordbruk og avløp ligg innan kommunane sit juridiske ansvarsområde, gjennom lovheimel eller lokale forskrifter. Kommunane har ikkje mynde til og krevje tiltak ut over dei regelverka som dei forvaltar. Problem knytt til forhold utanfor kommunane sin juridiske handling skal handterast av respektive sektormynde. Denne tiltaksanalysen er eit innspel for utarbeiding av regional tiltaksprogram og forvaltningsplan for vassregion Sogn og Fjordane, samt gjennomføringsplanar. Arbeidet på regionalt nivå legg til grunn at aktuelle sektorarar og interessentar er involvert i arbeidet på vassområdenivå. Datagrunnlag frå Vann-nett er brukt som grunnlag for å utarbeide tiltaksanalysane. Alle vassførekomstar som er plassert i risiko for ikkje å nå miljømålet inngår i tiltaksanalysen. Tiltaksanalysen skisserer tiltak for å redusere påverknadane som gjer at vassførekomstane er satt i risiko. Analysen ser i hovudsak på problem knytt til tilførsler frå landbruk (fargetal og partiklar, samt nitrogen og fosfor), og avrenning frå privat og kommunal avløp (fosfor og nitrogen). Regulerte vassdrag er ein stor utfordring for Indre Sogn vassområde da området har store reguleringar som Aurland, Jostedøla og Lærdal. Vasskraftproduksjon påverkar fleire hundre elvar og fleire titals innsjøar/magasin i Indre Sogn. Utfordringar knytt til utslepp frå skipstrafikk og problem knytt til småbåthamner vert omtala generelt for heile vassområdet. Industriforureining i Årdal med kosthaldsrestriksjonar i Årdalsfjorden vert også omtalt. Indre Sogn Vassområde har engasjert Rådgivande Biologer AS til og undersøkja vasskvalitet på 33 utvalde lokalitetar i 12 vassdrag, der det har vore vanskeleg å vurdere vasskvaliteten med eksisterande data. Side 6 (106)

7 1 Omtale av vassområde Indre Sogn vassområde er Noreg sitt 8 største vassområde (8524 km²) og inngår i vassregion Sogn og Fjordane som ein av fire vassområde (Indre Sogn, Ytre Sogn, Nordfjord og Sunnfjord). Hovudkommunar for Indre Sogn vassområde er Aurland, Leikanger, Luster, Lærdal, Sogndal og Årdal. Aurland er vertskommune for vassområdet. Tilgrensande kommunar der mindre areal av kommunane ligg innanfor vassområdet er Lom, Skjåk, Vang, Balestrand, Ulvik, Vik, Voss, Hemsedal, Hol og Ål. Figur 1 Indre Sogn Vassområde med nedbørsområde frå omkring liggjande kommunar som endar i vassførekomstane i Indre Sogn Vassområde. Indre Sogn vassområde består av 334 elvar, 142 innsjøar, 14 kystområde og 21 grunnvatn. Dette gjev totalt 511 vassførekomstar.(vann-nett 23.januar 2014). Side 7 (106)

8 Tabell 1 Oversikt over vassførekomstar Tal VF Areal km²/km Grunnvatn 21 68,24 Elv ,77 Innsjø ,11 kystvatn ,12 Sum vassområde 511 Mange av vassdraga og vassførekomstane i Indre Sogn er nytta til vasskraftproduksjon. Aurlandselvi er utbygd til kraftproduksjon gjennom fleire kraftverk, og hovudkraftverket Aurland I er eit av Norges største. Vasskraft står for ein svært stor andel av verdiskapinga i Vassområdet. Viktig sysselsetting er jordbruk, der husdyrhold er den viktigaste driftsform. Anna viktig sysselsetting er innan industri og næringsmiddelindustri, samt reiseliv og opplevingar. Hovudkommunane i Indre Sogn Vassområde har ein varierande kvalitet på avløpsleidningar, der Leikanger, Aurland og Årdal har det nyaste leidningsnettet. Ein stor del av avløpshandteringa i kommunane for spreidd busetnad skjer gjennom private avløpsanlegg med utslepp til grunn. Desse private anlegga har varierande reinsegrad og fleire har utslepp til vassdraga. Verneområder i Indre Sogn. Det er oppretta nasjonale laksevassdrag og laksefjordar med formålet å gi eit utval av dei viktigaste laksebestandane i Norge eit særleg vern. Det er fleire lakseelvar i vassområdet. Lærdalselvi ( R), Lærdal kommune, har ein tradisjon som ei av dei beste lakseelvane i Noreg, og er oppført som nasjonal laksevassdrag. Årøyelvi ( R) i Sogndal kommune er ein anna kjent lakseelv som også er eit nasjonalt laksevassdrag. Andre nasjonale laksevassdrag i Indre Sogn er Flåmselvi ( R) og Nærøydalselvi ( R). Flåmvassdraget er verna mot kraftutbygging gjennom Verneplan III for vassdrag i Det er likevel to eldre, mindre vasskraftverk i Flåmselvi. Det er Kjosfoss kraftverk som vart bygd i samband med bygginga av Bergensbanen og som gjev straum til jernbanen, og Leinafoss kraftverk i nedre del av Flåmsbanen. Andre deler av vassområdet som er verna er Jostedalsbreen nasjonalpark, Jotunheimen nasjonalpark, landskapsvernområda Nærøyfjorden, Utladalen, og Bleia Storebotnen, samt ei rekkje naturreservat som vernar dyr, plantar og naturtypar. Dette regelverket er med på å sette rammer for bruk av vassressursane. 2 Prosess og medverknad Kommunane har vore involvert og bidrege inn i arbeidet med tiltaksanalysane gjennom administrativ kontakt og møter i vassområde samt innspel. Regionale sektorstyresmaktar har vore involvert og bidrege inn i arbeidet med tiltaksanalysane gjennom levering av tiltaksanalyse sektorvis og drøftingar. Lag og organisasjonar har vore invitert, involvert og bidrege inn i arbeidet med tiltaksanalysane ved høring og innspel utsending av dokument. Side 8 (106)

9 Oversikt over møte /tema for møte, synfaringar, informasjonsmøte, m.m. Møte i vassområdeutval Informasjonsmøte for ålmenta Info regulantar Møte adm gruppe Dato April 12 Tema for møtet Konstituering ISVO Prosjektplan Orientering om vidare arbeid Karakterisering Rapport mc Innspel nasjonale vassdrag høring+ymse Utsatt til febr Utfordringar i vassområde Innspel tiltak Orientering Synfaringar Ingen Tema og geografisk område Andre møte m.m aug 2013 Diverse kurs + kontakt med kommunar Regulerte vassdrag møte synfaringar Inviterte deltakarar Kommunar Alle Alle Alle Alle Alle Alle Regulantar Adm kommunar NVE, fylkesmann og regulant Tal deltakarar Lokale høyringar med frist (innspel til vesentleg vassforvaltningsspørsmål, tiltaksanalyse). 4 innspel vesentlege spørsmål. 8 innspel til tiltaksanalyse kom inn. Innspela førte til endringar av dokumentet. Det blir halde folke- og høyringsmøte februar Det vart avertert i media 2 annonsar Sogn avis jan Logg over møta (sjå vedlegg 4) 3 Trendar i vassområdet Det er generell befolkningsnedgang i vassområdet. Sentraliseringa av befolkninga i vassområdet vil kunne få konsekvensar med tanke på auka mengde ureining. Fleire innbyggarar i sentrum kan medføre trong for betre og utbygd infrastruktur, som vil gje utviding av både industri og samferdsle. Side 9 (106)

10 Jordbruk utgjer ein stor bedriftsandel i vassområdet. Det er ein tendens til effektivisering av landbruksdrifta, med større driftseiningar, samdrift og større fjøs. Dette kan medføre endra gjødslingsregime med meir konsentrert gjødsling nær fjøsa, som igjen kan føre til at avrenning frå landbruk kan auke i visse områder. Vasskraft står for ein stor andel av verdiskapinga. Det er planlagt og/eller omsøkt mange småkraftverk i vassområdet. Innføringa av grøne sertifikat gjer at ein må pårekna at denne utviklinga vil halde fram til Det er planlagt fleire nye vasskraftutbyggingar i vassområdet, blant anna Aurlandskraftverkene i Aurland kommune, utbygging av Øyane kraftverk i Fortunsdalen og Storelvi Øvre og Storelvi Nedre kraftverk, samt utbygging av Illvatn pumpekraftverk i Luster kommune. 4 Klimatilpassingar Meir nedbør og meir intensiv nedbør kan føre til auka avrenning, særleg i sesongar med flaumtoppar. Dette kan føre til endra avrenningsmønster, eventuelt med følgje at ein må endre den framtidige bruken på areal. Våtare hauster kan føre til at bønder kan få innhaustingsproblem og eventuelt problem med spreiing av husdyrgjødsel. Dette kan igjen føre med seg at vasskvaliteten i vassførekomstar vert dårlegare. Meir årsnedbør og ekstremnedbørsperiodar, samt meir snøsmelting kan føre til fleire og større flaumar. Stigande hav og stormflo kan endra elveutløpa. Gjødsellager er som regel ikkje skjerma for nedbør. Kapasitetsmangel for gjødsellagring er ei utfordring i dag, og vil bli forsterka ved klimaendring til våtare ver. Temperaturauke vil stimulere tilvekst og gje lenger vekstsesong. For jordbruket vil særleg ein temperaturauke om våren ha stor verknad sidan vekstsesongen vil starte tidligare. Ein lengre vekstsesong kan bety at gardsbruk går frå to til tre avlingar per år. Ein konsekvens av dette kan vere endringar av tidspunkt for jordarbeiding, såing og hausting. 5 Brukarinteresse Brukarinteressene som skal takast omsyn til i vassområdet er: Drikkevatn Friluftsliv (fiske, bading, fotturisme og båtliv) Industri Vasskraft Landbruk og matproduksjon Fjordane som resipient for reinseanlegg Fjordane som transportåre Det er førebels ikkje sette strengare miljømål for nokre vassførekomstar på bakgrunn av brukarinteressene. Ei av oppgåvene til kommunane i Indre Sogn vassområde er og leggje til rette for friluftsliv innan kommunane sine grenser, etter Friluftslova der målsetjinga er å verne om naturgrunnlaget for Side 10 (106)

11 Sogndal Leikanger Leikanger friluftsliv, og å sikre innbyggjarane sin moglegheit å utøve friluftsliv som ein helsebringane, trivselsskapande aktivitet. Bruk av vassførekomstane knytt til friluftsliv er bading og fritidsfiske. Badevasskvalitet: Folkehelsas krav til badevasskvalitet skal være førande. Tabell 2 Registrerte badeplasser innanfor Indre Sogn Vassområde Kommun e Namn på badeplass Nybø Leikanger friluft Nybøstrondi Fylkesmannstran da Presta-strondi Tilhørar vassførekomst C Sognefjorden C Sognefjorden C Sognefjorden C Sognefjorden Annen relevant informasjon Regulert areal til frilufts bading. Ikkje toalett Ligg ved bustadhusa i Nybøstrondi. Stranda er den minste av dei offentlege badeplassane i Leikanger. Toalett. Ligg midt i bygda, ved Fylkesmannsgarden. Den mest brukte badeplassen i Leikanger. Toalett. Stranda har eigen velforeining som i samarbeid med kommunen jobbar for å ruste opp og vidareutvikle stranda. Ved Leikanger ungdomsskule Vasskvalitet / økologisk tilstand 2013 God status. God status God status God status. Påverknad Amlasanden badeplass Vikane badeplass, Kjørnes C Sognefjorden C Sogndalsfjorden Eidet badeplass C Sogndalsfjorden Ylvisåker badeplass C Sogndalsfjorden Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Badeplassen er ein del av eit større friområde. Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen God status. Utmerket badevass-kvalitet i 2011 (E.coli og Intestinale enterokokker) God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011 (E.coli og Intestinale enterokokker) God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011 (E.coli og Intestinale enterokokker) God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) Side 11 (106)

12 Lærdal Aurland Sogndal Sogndal Leirviki badeplass C Sogndalsfjorden Nærestad badeplass L Dalavatnet Distadsanden C Fjærlandsfjorden Viki badeplass C Fjærlandsfjorden Vetlaøyni / Øyane badeplass C Sogndalsfjorden Badelaguna C Sogndalsfjorden Kaupanger v/ Saga Kjørnes v/ camping-plass Kaien Kaupanger Badelagune Aurland sentrum C Sognefjorden C Eidsfjorden C Sognefjorden C Aurlandsfjorden Flåm badestrand C Aurlandsfjorden Lærdal ferie/fritidspark C Lærdalsfjorden-indre Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Ligger ved Dalavatnet i Sogndalsdalen. Toalett Tett med bilvegen. Utanfor Mundal mot Jordal Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Prøvetaking sommar-halvåret 2011 utført av kommunen Tilrettelagt badestrand egen lagune i sjø med toalettanlegg Flåm sentrum. Naturlig strand. Toalettanlegg Toalett anlegg Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) God status. God status. God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) God status. Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) God status Utmerket badevasskvalitet i 2011(E.coli og Intestinale enterokokker) God status God status God status Side 12 (106)

13 Luster Luster Årdal Seimsdalen Skjolden Haugsbukti Luster mellom Markstein og Flahamar C Årdalsfjorden-indre C Lustrafjorden C Lustrafjorden Solvorn C Lustrafjorden Tilrettelagt for bading Badeplass nedsida av RV55. Prøvetaking sommar-halvåret utført av kommunen. Badeplass nedsida av RV55. Prøvetaking sommar-halvåret utført av kommunen. Badeplass nedsida av RV55. Prøvetaking sommar-halvåret utført av kommunen. Dårleg status God status. God badevasskvalitet (2012) God status. God badevasskvalitet (2012) God status. God badevasskvalitet (2012) Kosthaldsrestriksjonar i Årdalsfjorden grunna utslepp av PAH og tungmetall frå aluminiumsindustri en. Som tabellen viser har alle dei tilrettelagte badeplassane god badevasskvalitet. Fritidsfiske er ein viktig brukarinteresse der fritidsaktiviteten regulerer bestanden i vassdrag med anadrome fisk. Fisket reguleras med mål om å auke antall gytefisk. 6 Gjennomførte tiltak Hydro Aluminium Årdal installerer eit nytt reinseanlegg for reinsing av PAH til vatn. Det nye reinseanlegget skal være på plass innan utgangen av Overvaking av miljøtilstanden i Årdalsfjorden held frem. Det er innført lokale forskrifter som regulerer spreiing av husdyrgjødsel i kommunane Sogndal, Luster og Leikanger. Ved Kaupanger industriområde i Sogndal, er det gjennomført tilsyn av 50 verksemder med tanke på opprydding av avfall på industrifeltet som gav fare for forurensning. Det ble innført betre rutinar for avfallshåndtering hos verksemdene. Kommunen, Fylkesmannen og brannvesenet gjennomførte dette i fellesskap hausten I fleire av elvane som er påverka av vassdragsregulering, er det gjennomført tiltak innan bygging av tersklar, skjul og utlegging av gytegrus. Det er blitt utsett fisk i ulike stadier (ensomrige aure, yngel/smolt og øyerogn) i fleire regulerte vassdrag. Tiltaka er utført av regulantane. I Aurlandsvassdraget er det bygd fleira tersklar. I Aurlandsdalen, frå Vestredalstjern til Sitjandefossen er det bygd 17 tersklar. På strekninga nedstraums Sitjandefossen er det bygd 7 tersklar og lagt ut gytegrus. I Stonndalselvi ( R) er det gjennomført fleire tiltak som frivillig minstevassføring frå Aurland II, ny djupål, skjul og tersklar. I Nysetelvi ( R) er det bygd terskel ved utløp til fjord. Steggjeelvi ( R) har terskel ved Løst. Grøna ( R) har ein terskel ved Sjurshaug og ein ved Side 13 (106)

14 Langebotn. I Lærdalselvi ( R) har det blitt bygd konsesjonspålagte tersklar i nedre del av elva. Nivla ( R) har tersklar ved skytebane. Miljødirektoratet i Trondheim har etablert nasjonale laksevassdrag i Lærdal, Aurland og Sogndal kommunar: Lærdalselvi ( R), Flåmselvi ( R), Årøyelvi ( R) og Nærøydalselvi ( R). Føremålet er å verne vassdraga slik at summen av endringar i aktivitetar i vassdraga over tid ikkje skal medføre auka men snarare redusert risiko for villaksen. Juridisk virkemiddel for tiltaket er Lakse og innlandsfiskelova. 7 Dagens tilstand og standard miljømål 7.1 Dagens tilstand Det er innhenta informasjon om status i vassdraga og fjordane for kvar kommune i Indre Sogn vassområde. Grunnlaget for arbeidet var lagt av Fylkesmannen, som definerte alle vassførekomstar, gjekk igjennom data frå dei siste 10 åra, og registrerte kjent eller antatt påverknad. Andre sektorstyresmakter bidrog til framskaffing av dette grunnlaget. Dette er lagt inn i Vann-Nett. Informasjon er innhenta som en del av karakteriseringa i forbindelse med rapport om vesentlege vassforvaltningsspørsmål. Det er også vurdert kva for nokre påverknadsfaktorar som er av betyding, kva for eit miljøproblem som er dominerande og kva for ei betyding dette har for befolkninga. Miljøtilstanden er kartlagt i forhold til dei aktuelle kvalitetselementa i karakteriseringa. Som grunnlag for vidare tiltaksanalyse er det sjekka ut og vurdert tilstanden for dei ulike kvalitetselementa, slik at element med dårlegast tilstand leggjast til grunn for tiltaksanalysen for å nå miljømåla. For Indre Sogn vassområde er det vasskraftverk som utgjør hovudproblema i vassdraga. I fjordsystem vil verknadene av vassdragsreguleringar først og fremst være synlege i saltinnhaldet i dei øvre vasslaga fjorden og den totale utbreiing av brakkvasslaget. I elvar kan vassdragsreguleringar føre til endringar i vassføring, vasstemperatur og misforhold og kan påverke vasskvaliteten. Tiltak som bygging av fisketrappar, gytegropar, tersklar, minstevassføring, lokkeflaumar kan kompensere for negative verknader av vassdragsreguleringar. Redusert vassføring kan også resultere i redusert resipientkapasitet, slik at regulerte elvar med tilførslar frå landbruk og avløp frå spreidd busetnad, kan få uønskt høge konsentrasjonar av næringsstoff og tarmbakteriar i periodar. Verknadene på vassdraga er ein kombinasjon av dei to belastningane, fråføring av vatn og tilførslane. Avrenning frå jordbruk og avløp frå spreidd busetnad kan føre til lågt oksygeninnhald i vatnet. Oksygeninnhaldet i vassmassane er helt avgjørande for dei fleste former for liv i vatnet. I opne områder med god vassutskifting og sirkulasjon er oksygenforholda oftast tilfredsstillande. Stor tilførsel av organisk materiale kan føre til at oksygeninnhaldet i vatnet blir lavt fordi oksygen forbrukast ved nedbryting av organisk materiale. Landbruk og busetnad ligger hovudsakleg i lågland og går opp mot 200 moh. I nokre fjordar er det naturleg med lågt oksygennivå i botnvatnet. Vassdrag, der det sannsynlig er problem eller problema er kjente, og er i risiko for å ikkje nå miljømåla, er plukka ut for vidare oppfølging. 7.2 Standard miljømål Miljømåla er fastsatt i forskrifta. For overflatevatn skal det være minst god økologisk og kjemisk tilstand (GØT). I dei vassførekomstane som har svært god tilstand i dag skal denne sjølvsagt oppretthaldas og målet vil bli å oppnå svært god tilstand. Nåverande tilstand skal forbetras og beskyttas mot utarming /å bli dårlegare. Side 14 (106)

15 For sterkt modifiserte vassførekomstar (SMVF) er standard miljømål satt til god økologisk potensial og god kjemisk tilstand (GØP), jf. Vassforskrifta 5. Dette for å beskytte SMVF mot utarming og søke mot å forbetre vassførekomsten. Mindre strenge miljømål () angir unntak for miljømålet GØP når en vassførekomst er så påverka av menneskeleg verksemd at det er umulig eller uforhaldsmessig kostnadskrevjande å nå måla. Dette kan innebere uendra miljøtilstand i vassførekomsten. Dette gjeld spesielt for vassførekomstar som er tørrlagt deler av eller heile året. Miljøtilstanden er kartlagt i forhold til dei aktuelle kvalitetselementa i karakteriseringa. Som grunnlag for vidare tiltaksanalyse er det sjekka ut og vurdert tilstanden for dei ulike kvalitetselementa, slik at element med dårlegast tilstand leggjast til grunn for tiltaksanalysen for å nå miljømåla. 8 Påverknader i vassområdet Vasskraft er den klart største påverknaden i Vassområdet, med fleire store (og små) reguleringar i Aurland, Luster, Sogndal, Årdal og Lærdal. Deretter er det avrenning frå landbruk som dominerer. Oversikt over fordeling av registrerte påverknader i innsjø, elv og kyst under. Figur 2 Innsjø, påverknader. (Vann-Nett 29.januar 2014) Side 15 (106)

16 Figur 3 Elv, påverknader. (Vann-Nett 29.januar 2014) Figur 4 Kyst, påverknader. (Vann-Nett 29.januar 2014) Side 16 (106)

17 8.1 Forureinsing og miljøgifter Industri Indre Sogn har fleire industristadar med lang historie innan støyperi og aluminiumsverk, samt næringsmiddelindustri. Årdal og Sogndal er eksemplar på slike industristadar. Industrien har over tid bidratt med utslepp som kan sporast både i jord, luft og vatn. Det er innført kosthaldsrestriksjonar i Årdalsfjorden på grunn av utslepp av PAH og tungmetall frå aluminiumsindustrien. Her pågår det overvaking i dag, og undersøkingane viser at det er skjedd ein betring av tilstanden, men utviklinga tar tid. I Øvre Årdal har grunnforureinsning frå industri stor påverknad for grunnvassførekomst ID G. (data frå grunnforureinsningsdatabasen KLIF). Nye tiltak er nødvendig for at grunnvassførekomsten skal oppnå god tilstand. Kommune og Fylkesmannen er sektormyndigheit for utslepp frå industri, kven som er myndighet er avhengig av om utsleppet er til kommunalt avløpsnett (kommune) eller direkte til vatn (Fylkesmannen). Tabell 3 Vassførekomstar med påverknad frå industri. Vann-Nett per 24.januar Cruisebåtar Cruisebåthamnar har vore fokusert på grunn av frykt for forureining. Desse store skipa har ofte fleire tusen passasjerar og mannskap, men har ikkje høve til utslepp av anna enn gråvatn. Det skal soleis ikkje vere noko utslepp av forureina avløpsvatn frå desse båtane, og også all avfallshandtering er strengt regulert. I dei opne fjordane skal desse skipa ikkje utgjere nokon påverknad på økosystema. Cruisbåthamnane har ikkje nokon fysisk avgrensing frå dei store fjordvassførekomstane og er derfor ikkje skilt ut som eigne vassførekomstar. Dersom denne type hamnar vert oppfatta som lokalt problematisk, kan kommunane stille strengare krav til utslepp enn det som går fram av dei offentlege krava 1. 1 Norsk Lovtidend avd I nr Side 17 (106)

18 8.1.3 Småbåthamnar Småbåthamnar langs kysten har ofte ein beskyttande molo rundt og eit trongt innløp. Desse vil vere heilt ulike dei tilstøytane fjord-vassførekomstane med omsyn på dei hydromorfologiske tilhøva, men også med omsyn på mogleg ureining av botnsedimenta. Slike småbåthamnar utgjer vanlegvis små areal (oftast mellom 10 og 1 da), og vil difor ikkje vere identifisert som eigne separate vassførekomstar. Multiconsult bisto sommaren 2002 Fylkesmannen i Sogn og Fjordane med ei undersøking i seks småbåthamnar. Kartlegginga viser at sedimenta i alle dei undersøkte hamnene var sterkt ureina av TBT. Med unntak av prøver frå Innvik småbåthamn vart alle dei analyserte prøvene klassifisert i tilstandsklasse V meget sterkt forureina. I Lærdal småbåthamn er det påvist PCB (PCB tot) i tilstandsklasse III markert forureina. I Leikanger småbåthamn er det seinare gjennomført ei undersøking som viser lågare innhald av TBT. Dersom omfang av forureininga i botnsedimenta er slik at det må iverksetjast tiltak i slike små hamnar, må problema forvaltast for større regionar, og ein samla tiltaksplan for dette tema må utarbeidast av Vassregionen Landbruksavrenning Påverknad frå jordbruk gjer seg gjeldande i fem av kommunane i vassområdet, uttatt Årdal. Men det manglar kunnskap om kor sterk påverknaden frå landbruk er. Diffus tilførsel av næringsstoff og organisk materiale frå jordavrenning og rundballar utgjer mest sannsynleg den største landbrukspåverknaden. Jordbruksareal i drift i Indre Sogn er daa, der Sogndal og Luster er dei største jordbrukskommunane. (2 777 daa i Leikanger, daa i Sogndal, daa i Aurland, daa i Lærdal, daa i Årdal, daa i Luster. Tal frå 2010, SSB). Jordbruket baserast i fyrste rekkje på husdyrhald. Den store betydinga av husdyrhald avspeglas i den store andelen av jordbruksareal som nyttast til eng, slått og beite. I Indre Sogn betyr også frukt- og bærproduksjon mykje. Grønsaksdyrking er i vekst i Lærdal. Skogbruket drives stort sett som binæring til jordbruket. Vassdrag som drenerer jordbruksområde vil alltid vere påverka av diffus avrenning. Eutrofieringseffekten vil avhenge av reinsekapasiteten i vassdraget og omfanget av jordbruk i nedbørsfeltet. Tabellen under viser vassførekomstar registrert med negativ påverknad frå landbruksavrenning i Vann-Nett, i ein slik grad at god økologisk tilstand ikkje kan forventas utan tiltak. Side 18 (106)

19 Figur 5 Vassførekomstar med påverknad frå avrenning frå landbruk Side 19 (106)

20 Tabell 4 Vassførekomstar med påverknad frå landbruk. Vann-Nett per 24.januar 2014 Side 20 (106)

21 Side 21 (106)

22 Vassførekomst ID Namn vassførekomst Kommune Økologisk tilstand 2013 Påverknad Risiko ikkje GØT i 2021 Årsak Tabell 5 Vassførekomst kyst med risiko med påverknad frå landbruk C Nærøyfjorden indre Aurland Dårleg Anna landbrukskjelde, Annen påverknad Reinseanlegg 2000 PE Risiko Naturleg oksygen fattig grunna terskel Sogndalselvi ( R), Sogndal kommune, er påverka av forureining/ avrenning og dette forverrar seg nedover vassdraget. Situasjonen er verst om vinteren med lav vassføring. Prøver i 1998 viser at innhaldet av termostabile bakteriar og fosfor er blitt mindre sida 1988, i nedre del av vassdraget. Miljøtiltak i landbruk (endra driftsform og færre dyr) og avløp har hatt positiv verknad. Sogndal kommune gjennomfører prøvetaking 4 gangar pr. år ved Kvåle bru og Stedje bru. Diffus avrenning frå landbruk førekommer også i dag. NIVA notat for analysar på begroing (rapport forurensningsovervåking 2008) visar at elva har ein svært god tilstand for eutrofiering. Fardalselvi ( R) i Østerdalen, Sogndal kommune, er miljøtilstanden lite kjent, men det er oppgitt i tidligare hovudplan for avløp at elven innehelder til tider store mengder organisk materiale. Jamfør undersøkinga til Rådgivende Biologer AS 2013 er tilstanden til Fardalselvi «ikkje god». Prøvetakingane viste høgt innhald av tarmbakteriar som tyder på avrenning frå landbruk. Innhald av næringsstoff, særlig fosfor, tyder på tilførslar frå kloakk eller gjødsel. Kaupangerelvi (077-2-R) og Bøyaelvi med bekkefelt ( R), i Sogndal kommune, visar og diffus avrenning frå landbruk til vassdraga. Undersøkingar utført av Rådgivende Biologer AS i 2013 viste at tilstanden til Kaupangerelvi var «god», mens tilstanden til Bøyaelvi var «ikkje god». Tarmbakteriar og fosforverdiar i Bøyaelvi tyder på arealavrenning frå gjødsel eller beita område. Det er blitt målt diffus avrenning frå jordbruk til Lærdalselvi ( R) i Lærdal kommune. Også Aurlandsvassdraget med Aurlandselvi ( R) i Aurland kommune er det diffus avrenning til elven. Prøvetakingar i mai og juli 2013, utført av Rådgivende Biologer AS, viser at tilstanden for Lærdalselvi er «god» og for Aurlandselvi er den «svært god». Vi tar med desse to elvane vidare i tiltaksanalysen, da det bør vurderast ytterlegere om det er behov for fleire prøvetakingar og nærare vurdering av tiltak. Jostedølsvassdraget ( R), Luster kommune, har høge konsentrasjonar av total-fosfor. Årsaka er sannsynleg avrenning frå gjødsla jordbruksareal i Jostedalen. Dalselvi (076-3-R), Luster kommune, er synlig belasta frå landbruk og avfallsfylling. Noen sideelvar og bekkar i området er sterkt påverka av landbruksforureining der elva er forsura og påverka av eutrofiering. Avløpsureining utgjør ein relativt liten del av den samla ureininga. Rapporten frå Rådgivende Biologer AS frå 2013 viser at tilstanden for Dalselvi er «ikkje god». Høge tilførslar av tarmbakteriar tyder på direkte tilførslar og arealavrenning. Høge nitrogenverdiar tyder på dominans av direkte tilførslar. Landskapet omkring Fortunvassdraget, Luster kommune, er dominert av jordbruk og gardsbusetnad, og det er diffus avrenning til vassdraget. Undersøkingar Rådgivende Biologer utførte i mai og juli Side 22 (106)

23 2013 viser at tilstanden for Eidsvatnet ( L)i Fortunvassdraget er «svært god» og Yttrisgrovi ( R) i Fortunvassdraget er «god». Vi tar dei likevel med vidare i tiltaksanalysen, da det bør takast fleire prøvar for å kunne vurdera behov for tiltak Kommunalt og privat avløp Faren for lekkasje frå avløpsleidningar forventas og auka med alderen på leidningsnettet. Leidningsnett eldre enn 30 år forventas ikkje å ha tilstrekkeleg kvalitet etter dagens norm. Konsekvensar av lekkasje er avhengig av i kva grad utsleppa vert infiltrert i jordsmonet, og kva som er resipientkapasiteten i dei vassførekomstane der lekkasjen endar opp. I Leikanger kommune er over 50 % av dei kommunale avløpsleidningane frå etter Resterende er frå før For Aurland kommune utgjør avløpsleidningar frå etter % av nettet. Årdal kommune har eit leidningsnett der delen som er eldre enn 30 år utgjer 56 %. 4 % av nettet har ukjend alder. Sogndal kommune har et avløpsnett der den delen som er eldre enn 30 år, utgjer opp mot 60 %. 1 % er lagt etter 2000, og resterande er i stor grad av ukjend alder. Lærdal kommune har eit avløpsnett der 16 % er etablert etter Resten er enten eldre eller av ukjend alder. I Luster kommune er alder på leidningsnettet ikkje kjent, eller ikkje innrapportert. Kommunane har liten oversikt over den reelle tilstanden til dei private avløpsanlegga, og kunnskap om påverknad frå spreidde avløp er manglande. Dei fleste eldre avløpsanlegga vil nok mest sannsynleg trenge oppgradering eller utbytting. Figur 6 Alder på kommunale avløpsleidningar Side 23 (106)

24 Spreidd busetnad har ofte ikkje tilgang på kommunal avløpsnett og har private avløpsløysingar som ikkje har tilfredsstillande reinsing. Oversikt over antall bustadar med privat avløpssystem samt tilstand og reinsegrad på desse må kartleggast. Tabell 6 Vassførekomstar med påverknad frå avløp. Vann-Nett per 24.januar 2014 I tillegg har vassførekomstane Dalselvi R og Hafslovatnet L i Luster og Seimselvi/ Seimsdalselvi R i Årdal også påverknader frå spreidd avløp, på grunnlag av undersøkingar utført av Rådgivende Biologer i Også Nærøydalselvi R, Aurland, bør undersøkast nærare med omsyn på utslepp frå privat avløpsanlegg. Side 24 (106)

25 Figur 7 Vassførekomstar med påverknad frå avløp frå spreidd busetnad Side 25 (106)

26 8.1.6 Sigevatn frå søppelplasser I Indre Sogn Vassområde er det registrert kommunale bossfyllingar som er vurdert å ha eller kunna få negativ påverknad på vassførekomstar nedstraums. Tabell 7 Vassførekomstar med påverknad frå deponi. Vann-Nett per 24.januar 2014 I Øvre Årdal har grunnforureining frå Farnesstranda søppelplass stor påverknad for grunnvassførekomst ID G. (data frå grunnforureiningsdatabasen KLIF). Nye tiltak er nødvendig for at grunnvassførekomsten skal oppnå god tilstand. 8.2 Biologiske påverknader Barsnesfjorden i Sogndal kommune er ein djup terskelfjord med lang opphaldstid av vatnet. Sjølv om vurderingar av diversiteten i botnfaunaen indikerer ein SFT klasse IV, er det naturleg med artsfattige forhold i slike miljø. Vi tilrår derfor ikkje tiltak for Barsnesfjorden, da tilstanden til fjorden er naturtilstand for denne type terskelfjord. På same viset som Barsnesfjorden er indre Nærøyfjorden ein terskelfjord med dårleg vassutskifting. Vassførekomsten har ein grunn terskel, og vatnet har derfor lang opphaldstid. Undersøkingar viser at det er lite oksygen i botnvatnet, utan at ein kan peika på menneskeskapt negativ påverknad. Slike innelukka vassførekomstar er sårbare med omsyn til organisk påverknad. Tiltak er ikkje naudsynt for å ivareta naturtilstand. Både Barsnesfjorden og Indre Nærøyfjorden er sårbar for ytterleg organisk belasting. Kommunane kan etter forurensningsforskriften 12-6 utarbeida lokale forskrifter som stiller strengare krav om reinsing av avløp enn dei krava som ligg i forurensningsforskriften generelt, for å verna om særskild utsette områder. Det er å tilrå at kommunane vurderer resipientkapasiteten for desse to områder, og dersom ein ser at ein nærmar seg maksimal resipientkapasitet, utarbeider lokal forskrift med heimel i forurensningsforskriften Side 26 (106)

27 Det er iverksatt tiltak for oppgradering av kloakkreinseanlegg i Voss kommune i Eit av reinseanlegga er Haugsvik reinseanlegg med belastning på 220 pe med utslepp til Oppheimvatnet og overløp til Giljarhuselvi og Nærøydalselvi bekkefelt. Dette reinseanlegget skal byggas nytt. Det er foreløpig for tidleg å si noko om effekt av tiltaka, men forventa reinseeffekt er 97 %. Gyrodactylus salaris I 1996 var det oppdage ein massiv infeksjon av lakseparasitten Gyrodactylus salaris i Lærdalselvi. Den første rotenon behandlinga blei gjennomført våren 1997, den andre på hausten same året. Lærdalselvi har i 2009 og 2011 gjennomgått både kjemisk behandling med aluminiumsulfat (AlS) og rotenon behandling mot Gyrodactylus salaris. I 2012 ble elva behandla med aluminiumsulftat (AlS). Lærdalselvi er forsøksvassdrag for bruk av surt aluminium (AlS) som hovudkjemikalium til å utrydde lakseparasitten. Hensikten med behandlinga er å utrydde G.salaris utan å skade laksebestanden i elva. Resultatet av forsøket på å utrydde parasitten med surt aluminium i Lærdalselvi vil vere klart senast i Ørekyt Det er innført ørekyt i Lærdal- og Tyavassdraget (Årdal). Spreiing av ørekyt skyldas hovudsakleg at arten har vært brukt som levande agn ved fiske, men den har også blitt spreidd i forbindelse med fiskeutsetjingar og vassdragsreguleringar, spesielt gjennom overføringstunellar. Ørekyt kan vere ein sterk konkurrent til aureungar der den førekommer i tette bestandar. Side 27 (106)

28 Tabell 8 Vassførekomstar med påverknad frå framande artar. Vann-Nett 24.januar 2014 Side 28 (106)

29 Lakselus Påslag av lakselus kan verke negativt inn på bestander av laks og sjøaure. Noko som igjen kan føre til dårleg økologisk tilstand for vassførekomsten. Tabell 9 Vassførekomstar påverka av lakselus. Vann-Nett 24.januar 2014 Side 29 (106)

30 8.3 Fysiske inngrep Vasskraftsdam og regulering av vassføring Store reguleringar i Indre Sogn som Aurland, Jostedøla og Lærdal, som kvar produserer 1,3-3,4 TWh/år, har konsesjonar som er reviderbare innan Aurland kraftverk (Aurland I) er Norges tredje største kraftverk, og starta produksjonen i 1973 og var ferdig utbygget i Vasskraftverka i Aurland omfattar eit stort antall kraftverk, magasiner, tunnelar og bekkeinntak. Vatnet nyttast fleire gangar av kraftverk som ligger i ulik høgde i området. Til døme så vil vatnet som har blitt brukt til kraftproduksjon i Aurland I, renne ut i Vassbygdevatnet og nyttast i Vangen kraftverk. Aurlandsvassdraget har sterkt redusert vassføring grunna kraftutbygginga, og dei biotopane som tidlegare ble kontinuerlig overrisla av fosserøyk i Aurlandsdalen er i dag sterkt reduserte. Vassdraga i Indre Sogn Vassområde er viktig for anadrom fisk. Området har fleire laksevassdrag og sjøaurevassdrag. Fleire av bestandene er påverka av vassdragsreguleringane. Det er totalt 137 elvar og 62 innsjøar i Indre Sogn Vassområde som er i risiko for å ikkje nå miljømåla utan tiltak hovudsakleg på grunn av påverknad frå vassdragsreguleringar. Der 126 av elvane og 60 innsjøar (magasin) er satt til ksmvf. Tabellar over disse sjå vedlegg 2 og 3. Figur 8 Vasskraftverk, vassvegar og magasin Indre Sogn Vassområde Side 30 (106)

31 8.3.2 Hinder for oppgang av fisk Kulvertar kan være miljøutfordringar ved at dei kan fungera som vandringshinder for fisk. Tabell 10 Vassførekomstar med påverknad frå fiskevandringshindre og tersklar. Vann-Nett 7.februar 2014 Side 31 (106)

32 8.3.3 Flomverk og fysisk endring av elveløp Forbyggingar og flomverk heng hovudsakleg saman med vasskraftutbygging, men er i nokre tilfelle bygd for å hindre flaum. Forbyggingar gjev eit einsarta miljø i elvane, med lite biologisk mangfald. På grunn av flaumfaren i Aurlandselvi ( R) skal elveforbygginga og området på begge sidar av elva nedanfor Ramsøybrua på E16, hevast med cm. Tabell 11 Vassførekomstar med påverknad frå flomverk og fysisk endring av elveløp. Vann-Nett 7.februar 2014 Side 32 (106)

33 Side 33 (106)

34 Side 34 (106)

35 9 Mulige tiltak 9.1 Forurensing og miljøgifter Industri I Indre Sogn Vassområde er det kosthaldsråd i Årdalsfjorden, knytt til utslepp frå Hydro sin aktivitet i Årdal. Hydro aluminium Årdal har dei siste15-20 åra sett i verk ei rekkje tiltak for å bedra situasjonen. Tiltaka har hatt positiv effekt, og tilhøva har betra seg. Verksemda rapporterer årleg utsleppstal, og ytterlege undersøkingar kan påleggast av Miljødirektoratet med heimel i forurensningsloven. Hydro Aluminium Årdal i Indre Årdalsfjord er i ferd med å installere reinseanlegg for PAH utslepp til vatn. Reinseanlegget vil truleg være på plass innan Ytterlegare reinsing av PAH til vatn vil eventuelt være fase 2, i følgje bedrifta. Ansvarleg sektormynde, Fylkesmannen, må følgje opp utslepp frå Hydro sitt reinseanlegg. Innspel frå Klif og Miljødirektoratet meiner det er hensiktsmessig å vurdere tiltak i indre og grunnare deler av Indre Årdalsfjord grunna påverknad frå industri. Klif og Miljødirektoratet foreslår utarbeiding av tiltaksplan for å hindre spreiing av forureina sediment via skipsoppvirvling i indre del av fjorden utanfor punktkjelde. Ansvarleg sektormynde, Fylkesmannen og KLIF, må utarbeide ein tiltaksplan for dette. Problemkartlegging av diffuse kjelder og forureining frå hamneaktivitet og annen industri til indre Årdalsfjorden, er også eit tiltak som bør gjennomførast Cruisebåtar Aurland Hamnevesen KF er eit kommunalt føretak som driv hamner og planlegg og byggjer nye anlegg. Føretaket vart starta i 1999 samstundes med at cruisekaien i Flåm vart teken i bruk. Hamna har rutinar for avfallshandtering på land. Utslepp frå skipa vert i dag handsama i trå med nasjonalt regelverk. Tal frå hamnekontoret viser at ein har hatt ein jamn auke i tal på anløp sidan Side 35 (106)

36 Anløp av Cruiseskip Aurland hamn Lineær (Anløp) Dersom den venta auken viser seg og verta ei utfordring for vassførekomstane lokalt, kan ein kommune gjennom kommunestyret si mynde stille strengare krav til utslepp enn det som går fram av dei nasjonale krava 2. Det er ingen indikasjonar på at cruiseskipa, eller andre skip, fører til ei endring frå god til mindre god vasskvalitet. Det vert derfor ikkje naudsynt å laga noko tiltaksplan knytt til denne utfordringa innan noverande planperiode Småbåthamner Det må skiljast på småbåthamner der båtane berre ligg fortøyd, og småbåthamner der det er aktivitetar på land i tillegg, i form av båtpuss og vedlikehald. Etter at det ver innførd forbod mot bruk av ein del av dei farlegaste miljøgiftene i botnstoff til fritidsbåtar, er det aktivitetar på land som er kjelda til storparten av miljøproblema. Som nemnd i er småbåthamnene i ISVO av ein slik storleik, at dei ikkje bør skiljast ut som eigne vassførekomstar. Kommunane kan gjennom godkjenning av nye planar for småbåthamner via byggesøknader eller reguleringsplanar, stille krav om avfallshandtering og overvasshandtering. Klif har gjennom eit høyringsforslag frå foreslått ei endring i forurensningsforskriften kapittel 20, skissert eit krav om at kommunane skal utarbeida felles avfallsplaner for hamner som i hovudsak mottar avfall frå småbåthamner, private og kommunen sine eigne, innan kommunegrensa. Gjennom forslaget om endring av forurensningsforskriften kapittel 20, vert vasskvaliteten i småbåthamner generelt ivareteken. Det vert difor ikkje naudsynt å utarbeide ytterleg tiltaksplan for småbåthamner, innan kommunane sit ansvarsområde. 2 Norsk Lovtidend avd I nr Side 36 (106)

37 9.1.4 Landbruk Tiltak i jordbruk bør vere retta mot kjelda til forureining. Tiltak for best mogleg utnytting og lagring av husdyrgjødsel og silopressaft, og tiltak for å fremme best mogleg kvalitet på jorda må tas i bruk. Tilskotsordningar må justerast for å målrette tilskota til vassførekomstar der det er størst behov for tiltak og størst vilje til gjennomføring. Miljøplan trinn 2, knytt til særskilde miljøtiltak i jordbruket, bør utarbeidast og tas i bruk 4. Haustspreiing gjev dårlig utnytting av næringsstoffa i husdyrgjødsla og auka avrenningsfare gjennom vinteren, og bør derfor unngåas. I Indre Sogn Vassområde har tre av hovudkommunane lokale forskrifter som regulerer spreiing av husdyrgjødsel. Dette gjeld kommunane Sogndal, Luster og Leikanger. Kommunane Aurland, Årdal og Lærdal planlegg å innføre tilsvarande forskrifter innan kort tid. Dei lokale spreiingsfristane bør ikkje opna for overflatespreiing lengre ut over hausten enn det den sentrale gjødselvareforskrifta tillater. Andre tiltak for å redusere forureining frå landbruk til vassdraga er å etablere vegetasjonssoner og fangdammar Kommunalt og privat avløp Der kjelda til avrenning til vassførekomstar vert identifisert til å komma frå avløpsnettet, har kommunane verkemiddel gjennom forurensningsforskriften og gjennom lokale forskrifter. Etter forurensningsforskriften kap. 12 har kommunane heimel til og krevje omlegging og utbetring av avløpsleidningar og privat avløpsreinsing. I tillegg kan ein krevje at avløpsvatn skal leiast inn på eit anna avløpsnett. Private avløp som går ureinsa ut til vassdrag som har dårleg eller moderat tilstand, må reinsast. Private avløpsanlegg som er fleire tiår gamle treng mest sannsynleg oppgradering eller utbytting. Det finnes ulike anleggstyper på marknaden, og dei har ulike etableringskostnader og driftskostander for anlegget. ene for etablering av nytt kloakkanlegg og drift av dette må husstanden sjølv ta. Stadlege forhold er bestemmande for kva avløpsløysing som bør veljast. Det er aktuelt at kommunane samarbeider om ei felles forskrift om avløp for å få satt i gang kartlegging, tilsyn og påfølgjande pålegg om utbetring (t.d. utskifting av tankar, filter- og infiltrasjonsmasse og reinsegrad påkrevd). Kommunane må i førstninga lokalisere punktutslepp av ureinsa avløpsvatn til vassdrag og få ein oversikt over tilstanden av private kloakkanlegg og reinsingsgrad frå spreidd bustad. Tilstanden på kommunalt leidningsnett må undersøkast. Tiltak vil vere å utbetre lekkasjar på kommunale avløpsleidningar eller fornye kommunalt leidningsnett, oppgradere eller eventuelt byggje nye kommunale avløpsreinseanlegg. Hovudplan på avløp må setjast i verk og følgjast opp. Nærøyfjorden ved Gudvangen har ikkje kapasitet til å ta i mot belastninga frå kloakk. Terskelen på 11 m ved Bakke gjer at dei djupare laga i fjordbassenget innafor er naturleg oksygenfrie. Både eksisterande og ny kloakk må takast hand om utan utslepp til fjorden. Det bør truleg etablerast eit nytt, felles infiltrasjonsanlegg for all kloakk i Gudvangen, både for eksisterande og ny kloakk. Dette kan kombinerast med både bruk av eksisterande slamavskiljarar og ny slamavskiljar. Dette kommer fram av arbeidet med Hovudplanar VA i Aurland. 4 FOR nr 54: Forskrift om miljøplan Side 37 (106)

38 Voss kommune er i prosessen med å oppgradere fem av sine små, gamle kommunale reinseanlegg. Desse skal erstattast med nye, moderne reinseanlegg. Reinseanlegga er alle mindre enn 2000 pr. Eit av desse er Haugsvik RA som skal oppgraderast til biologisk-kjemisk reinseanlegg med utslepp på 25 m djup i Oppheimsvatnet med overløp til Giljarhuselvi og vidare til Nærøydalselvi ( R). Figur 9 Investeringskostnader for ulike private kloakk anleggstypar. 1 og 2 angir høvesvis 1- og 2-husanlegg. Tal frå 2012 frå Bioforsk Søppelplassar Kommunen kan krevje tiltak og opprydding gjennom forurensingsloven og avfallsforskriften, for å fjerne ureina massar og sigevatn frå søppelplassar. Før tiltak settas i verk bør geotekniske miljøprøvar og undersøkingar gjennomførast for å berekne mengde ureina massar som må masseutskiftast. Risikovurdering av forureina grunn med omsyn på spreiing dannar grunnlag for slutning om tiltak. For aktive deponi, etter å ha vurdert anlegg og resipient, må gamle tillatelser revideras og krav om reinsetiltak for sigevatn stilles. 9.2 Biologiske påverknader Gyrodactylus salaris Lærdalselvi er forsøksvassdrag for bruk av surt aluminium (AlS) som hovudkjemikalium til å utrydde lakseparasitten. Resultatet av forsøket på å utrydde parasitten med surt aluminium i Lærdalselvi vil vere klart senast i Direktoratet for naturforvaltning (DN) har ansvaret for å kjempe i mot G.salaris i Norge, og Norsk institutt for naturforskning (NINA) står for å utføra behandlinga av elva. Side 38 (106)

39 Ørekyt Fylkesmannen har foreslått problemkartlegging og smitteførebyggjande tiltak i vassførekomstar med påverknad frå ørekyt. Lakselus Oppretting av nasjonale laksevassdrag. Miljødirektoratet i Trondheim har ansvaret for dette. Juridisk virkemiddel for tiltaket er Lakse og innlandsfiskelova. 9.3 Fysiske inngrep Vasskraftsdam og regulering av vassføring Aktuelle tiltak for vassdragsreguleringar i Indre Sogn er minstevassføring, miljøtilpassa driftsvassføring og magasinrestriksjonar. Produksjonsbegrensande tiltak må truleg kombinerast med andre tiltak i vassdraga av omsyn til anadrom fisk, der fiskevandringstiltak og endra inntaksordning for betre styring av vasstemperatur. Miljøforbetrande tiltak vil kunne betre forholda for anadrom fisk i mange av vassdraga. Minstevassføring er aktuell på strekningar i de prioriterte vassdraga (kategori 1.1 og 1.2, jf. NVE rapport ). Anslått krafttap ved slipp av Q95 minstevassføring utgjer ca. 1-2 % av samla produksjon i området. NVE har sendt innspel til tiltak for kvar vassførekomst med påverknad frå vassregulering. Disse er tatt med i tiltakstabellane Hinder for oppgang av fisk Kulvertar kan være miljøutfordringar ved at dei kan fungera som vandringshinder for fisk. Innspel frå Statens Vegvesen Sogn og Fjordane om tiltak som skal gjennomførast i Fonndøla og Kvernelvi (sjå vedlegg 3): Jernteinar samlar kvist nedstrøms kulvert for Fonndøla. For grove massar under kulvert kombinert med vassdragsregulering i Fonndøla gjev tidvis vandringshinder. Tiltak: Kutte teinar i Kvernelvi. Legge tettingsduk i Fonndøla. Dette gjeld for vassførekomst R Fonndøla, nedre og R Kvernelvi v/ Skarpamo Gaupne Flomverk og fysisk endring av elveløp Forbyggingar som sikring mot flaum har ei positiv verkand på samfunn og infrastruktur, om ein tar vekk forbyggingar/ flomverk så kan resultatet bli oversvømming av infrastruktur og bygningar langs elveleiet ved nedbørstoppar. Meir årsnedbør og ekstremnedbørsperiodar og meir snøsmelting vil kunne gje meir flaum. 10 Miljøtilstand Tabell 12 Miljøtilstand. Oppsummering av tilstanden der påverknaden er så stor at tiltak må settast i verk. Antall vassførekomstar. (Vann-Nett 23.januar 2014) Moderat Dårleg Svært dårleg Sum Grunnvatn Elv Innsjø kystvatn Side 39 (106)

40 Sum vassområde Figur 10 Innsjø, økologisk tilstand (Vann-Nett 23.januar 2014) Figur 11 Elv, økologisk tilstand (Vann-Nett 23.januar 2014) Figur 12 Kyst, økologisk tilstand. (Vann-Nett 23.januar 2014) Side 40 (106)

41 11 Risiko Tabell 13 Oversikt over vassførekomstar satt i risiko for å ikkje nå miljømålet om god økologisk tilstand. (Vann-Nett 23.januar 2014) Tal VF Areal VF Prosent tal VF Prosent areal VF Grunnvatn Innsjø ,40 44,4 61,8 Elvar ,03 44,0 14,8 Kystvatn 4 32,90 28,6 12,6 Side 41 (106)

42 Figur 13 Elver med risiko. Vann-Nett 18.august 2013 Side 42 (106)

43 Figur 14 Innsjøar med risiko. Vann-Nett 18.august 2013 Side 43 (106)

44 Figur 15 Kystvann med risiko. Vann-Nett 18. august 2013 Side 44 (106)

45 Figur 16 Innsjø, Risiko (Vann-Nett 23.januar 2014) Figur 17 Elv, Risiko (Vann-Nett 23.januar 2014) Figur 18 Kyst, Risiko (Vann-Nett 23.januar 2014) Side 45 (106)

46 Grunnvassførekomst ID Namn vassførekomst Kommune Økologisk tilstand 2013 Påverknad Risiko ikkje GØT i 2021 Årsak Vassførekomst ID Namn vassførekomst Kommune Økologisk tilstand 2013 Påverknad Risiko ikkje GØT i 2021 Årsak Tabell 14 Kystførekomst med risiko for å ikkje oppnå god tilstand C C C Nærøyfjorden indre Årdalsfjorden indre Årdalsfjorden midtre Aurland Dårleg Anna landbrukskjelde, Annen påverknad Reinseanlegg 2000 PE Risiko Naturleg oksygen fattig grunna terskel Årdal Dårleg Industri (IPPC) Risiko Utslepp av PAH frå industri Årdal Dårleg Industri (IPPC) Risiko Utslepp av PAH frå industri C Årdalsfjorden ytre Årdal Lærdal Dårleg Industri (IPPC) Risiko Utslepp av PAH frå industri Tabell 15 Grunnvatn førekomst med risiko for å ikkje oppnå god tilstand G Øvre Årdal Årdal Dårleg Industri punktutslepp G Øvre Årdal Årdal Dårleg Søppelplass punktutslepp G Øvre Årdal Årdal Dårleg Diffus avrenning frå by/tettsted Risiko Risiko Risiko Grunnforureining frå industri aluminiumsverk Farnesstranda søppelplass Side 46 (106)

47 12 Miljømål Dersom fysisk påverknad fører til at ein vassførekomst av overflatevatn ikkje oppnår standard miljømål (god økologisk tilstand, GØT, og god kjemisk tilstand), og samfunnsnytta veg opp for ulempene, kan han definerast som «sterkt modifisert vassførekomst» (SMVF). Miljømål er då «godt økologisk potensiale» (GØP) etter nærare definerast for den enkelte vassførekomst. SMVF skal også ha god kjemisk tilstand. (Vassforskrifta 5). I Indre Sogn Vassområde er hovudandelen av vassførekomstane i risiko foreslått som ksmvf på grunn av vasskraftregulering og kanalisering/forbygging /flaumvern. Tabell 16 Oversikt miljømål Tal vassførekomstar Type mål Standard miljømål jf GØT 2015 (God økologisk tilstand, frist 2015) Strengare miljømål (jf 13 og lokale brukarmål) 0 Verneområde Drikkevatn Beskytta område Badevatn. Brukarmål ksmvf 5 11 GØP 2021 Vassdragsregulering (God økologisk Kanalisering potensiale, frist Hamner 2021) Utsatt frist ( 9) 61 (God økologisk potensiale, utsatt frist til 2027) Hovudgrunngjevnad Tekniske begrensninger/ Uforholdsmessige kostnader/ naturgitte forhold 1 GØT 2027 Mindre strenge miljømål ( 10) 89 Er så sterkt påverka av menneskeleg aktivitet at oppnåelse av miljømåla er umuleg/ uforholdmessig kostbart. t.d. tørrlagde bekkestrekningar Midlertidige endringar ( 11) 0 Ny aktivitet eller nye endringar ( 12) 0 Side 47 (106)

48 13 Tiltakstabell Nedanfor følgjer tabellane over alle vassførekomstane i Indre Sogn Vassområde som risikerer å ikkje oppnå god økologisk tilstand. Vassforskrifta krev at det skal settast i verk tiltak for å avbøte dei negative påverknadene og bringe tilstanden opp på god økologisk tilstand innan Miljømål for ksmvf vassførekomstar «godt økologisk potensial» (GØP) skal settas basert på realistiske miljøtiltak (positiv kost-nytte). Der ein vassførekomst eller ein vesentleg del av vassførekomsta er tørrlagt i heile eller deler av året, og GØP derfor ikkje kan oppnåas, skal miljømål settast som unntak i henhold til vassforskrifta 10, som «mindre strenge miljømål». Innspel til tiltak for regulering av vassdrag er henta inn frå NVE som sektormynde. Tabell 17 Oversikt type tiltak Type tiltak mot Tiltaksgruppe Tal VF Ureining Punktkjelder ( 25 bokstav f og vedlegg VII pkt 7.5) Diffuse kjelder ( 25 bokstav f) Industriutslepp Tiltak mot utslepp 3 Jordbruk Spreidde avløp Avfallsdeponi Problemkartlegging Problemkartlegging Geotekniske miljøprøvar Biologiske påverknadar Fiskeoppdrett Framande artar Gyro.s., ørekyt Redusere framande arter 9 Andre biologiske påverknadar Lakselus Redusere lakselus 7 Fysiske inngrep ( 25 bokstav e og g, vedlegg pkt. 7.4) Morfologiske endringar Fiskevandrings hinder/ terskel Flomverk 31 Hydrologiske endringar Vassregulering Side 48 (106)

49 Leikanger kommune Figur 19 Leikanger kommune. Elvar og innsjøar i risiko, for å ikkje oppnå miljømål utan tiltak, merka rødt. Side 49 (106)

50 Elvar, Leikanger kommune Njøselvi, nedre R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (middels grad) Avrenning frå Leikanger tettstad (middels grad) Søppelfylling (ukjent grad) Flomverk og forbyggingar (ukjent grad) Kontroll av miljøplanen i landbrukseigedomar langs elva. Overvaking og problemkartlegging. Punktutslepp, eventuelle feil og utbetringstiltak ved gjødselkjeller og siloanlegg. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Hovudplan avløp, oppdatere og sette i verk Miljøprøvar/ Geotekniske undersøkingar Venter innspel frå NVE Vesentlig redusert ureining Oversikt over mengde forureina massar som må masse utskiftast Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Forurensningsforskriften, Kommunens eigne forskrift Deponiforskriften, Avfallsforskiften, Forurensningsforskriften kr avhenger av antall prøver Utarbeide hovudplan: kr Avhenger av størrelse og type deponi, antall og type (miljøprøver/ geotekniske undersøkelser) prøver (i flate og dybde) som må tas kr Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Stor S: Kommunen T: Grunneigar Middels S: Kommunen T: Middels S: kommune/ FM T: kommune/ FM/ deponieigar T: NVE/ kommune/ grunneigar Side 50 (106)

51 Anadrom (lakseførande) strekning Henjaelvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk potensiale og god kjemisk tilstand (GØP 2021) ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Flomverk og forbyggingar (stor grad) Vassuttak til fiskeoppdrett (middels grad) Påverka av rømt fisk (ukjent grad) Påverka av lakselus (ukjent grad) Overvaking og problemkartlegging Venter innspel frå NVE Det skal sleppast ei minstevassføring på 160l/s forbi vassinntaket til settefiskanlegget gjennom heile året. Standardvilkår i vassdragskonsesjonen Venter avklaring frå sentrale styresmakter Venter avklaring frå sentrale styresmakter Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Stabil vassføring i elva Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr. avhengig av antall prøver Q95 redusert produksjon Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen T: Grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar T: Marin Harvest S: Fiskeridir. S: Fiskeridir. Side 51 (106)

52 Sogndal kommune Figur 20 Sogndal kommune. Elvar og innsjøar i risiko, for å ikkje oppnå miljømål utan tiltak, merka rødt Side 52 (106)

53 Elvar, Sogndal kommune Fardalselvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (ukjent grad) Truleg punktkjelde Kontroll av miljøplanen i landbrukseigedomar langs elva. Overvaking og problemkartlegging. Punktutslepp, eventuelle feil og utbetringstiltak ved gjødselkjeller og siloanlegg. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Vesentlig redusert ureining Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Stor S: Kommunen T: Grunneigar Tverrgrovi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (ukjent grad) Konsentrert landbruk i nedre del av elva Kontroll av miljøplanen i landbrukseigedomar langs elva. Punktutslepp, eventuelle feil og utbetringstiltak ved gjødselkjeller og siloanlegg. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Vesentlig redusert ureining Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Stor S: Kommunen T: Grunneigar Side 53 (106)

54 Bekkeinntak nedstrøms magasin/ vasskraftverk Årøyelvi øvre R Økologisk tilstand: Svært dårleg Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () grunna elva er tørrlagt i heile eller delar av året ksmvf Årøyvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Regulering utan minstevassføring (svært stor grad) Overvaking og problemkartlegging (kategori 1.2 Rapport ) Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgang kr. avhengig av antall prøver Større kostnad for kat.1.2 Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen Lavere potensial for forbedring for kat.1.2 sett opp mot kostnader T: Grunneigar T: Sognkraft AS Minstevassføring Q95 Miljøtilpassa driftvassføring Overflatetapping Økt vasstemperatur Anslått krafttap (Q95) >10 % av produksjon Horpedalselvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk potensial og god kjemisk tilstand (GØP 2021) ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering med minstevassføring (ukjent grad) Flomverk og forbyggingar (stor grad) Reinsking/ mudring (ukjent grad) Standardvilkår i vassdragskonsesjonen Venter innspel frå NVE Venter avklaring frå sentrale styresmakter Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: NVE/ kommune/ grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar S: Fiskeridir. Side 54 (106)

55 Jordalselvi øvre, bekkeinntak Vassbekka R Økologisk tilstand: Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering med minstevassføring (svært stor grad) innføring av standardvilkår (kategori 1.2 Rapport ) Betre levevilkår for fisk Svært dårleg Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Større kostnad for kat.1.2 Nytte i høve kostnad Lavere potensial for forbedring for kat.1.2 sett opp mot kostnader Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: SFE Produksjon AS Anadrom (lakseførande) strekning Årøyelvi anadrom R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: Godt økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Årøyvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Regulering med minstevassførin g (liten grad) Påverka av rømt fisk Overvaking og problemkartleggin g (kategori 1.2 Rapport ) Minstevassføring Q95 Miljøtilpassa driftvassføring Overflatetapping Oppretting av nasjonale Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstilta k overføras neste planperiode. Betre levevilkår for fisk. Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødsel-planlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Lakse- og innenlandsfiskelove kr. avhengig av antall prøver Større kostnad for kat.1.2 Anslått krafttap (Q95) >10 % av produksjo n Nytte i høve kostnad Middels Lavere potensial for forbedrin g for kat.1.2 sett opp mot kostnade r Ansvar Styresmakt Tiltakshavar S: Kommunen T: Grunneigar T: Sognkraft AS S: Fiskeridir./ Miljødirektorat et Side 55 (106)

56 (ukjent grad) laksevassdrag n Påverka av lakselus (ukjent grad) Oppretting av nasjonale laksevassdrag Lakse- og innenlandsfiskelove n S: Fiskeridir./ Miljødirektorat et i Trondheim Kaupangerelva R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (ukjent grad) Avløp frå spreidd busetnad (liten grad) Industri (ikkje-ippc) (middels grad) Regulering med minstevassførin g (ukjent grad) Overvaking og problemkartlegging Kartlegging og registrering av avløp frå spreidde bustadar. Oppdage eventuelle direkte utslepp og pålegg om installasjon av reinseanlegg. Gjennomføre tilsyn og nødvendige konsesjonsrevisjonar Standardvilkår i vassdragskonsesjone n Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Betre vasstilstand i elva, redusert forureining Kjennskap til kva grad utslepp frå industri har i påverknad. Tilsyn dannar grunnlag for eventuell konsesjonsrevisjo n Juridisk verkemiddel Forurensnings -forskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Forurensnings -forskriften, Kommunens eigne forskrift Forurensnings -forskriften kr. avhengig av antall prøver. Kontroll: kr/ anlegg Ved utskifting er investerings -kostnad høg for grunneigar: kr/anlegg Forureinar betalar - prinsipp Nytte i høve kostnad Middel s Middel s Ansvar Styresmakt Tiltakshavar S: Kommunen T: Grunneigar S: Kommunen T: Grunneigar S: kommune/ FM T: Industrieiga r T: NVE/ kommune/ grunneigar Side 56 (106)

57 Storelvi Fjærland R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk potensial og god kjemisk tilstand (GØP 2021) ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Flomverk og forbyggingar (stor grad) Påverka av lakselus (ukjent grad) Overvaking og problemkartlegging Venter innspel frå NVE Venter avklaring frå sentrale styresmakter Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Lakse- og innenlandsfiskeloven Naturmangfoldloven kr. avhengig av antall prøver Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen T: Grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar S: Fiskeridir. Supphelleelvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk potensiale og god kjemisk tilstand (GØP 2021) ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Flomverk og forbyggingar (stor grad) Overvaking og problemkartlegging Venter innspel frå NVE Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen T: Grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar Side 57 (106)

58 Luster kommune Figur 21 Luster kommune. Elvar og innsjøar i risiko, for å ikkje oppnå miljømål utan tiltak, merka rødt. Side 58 (106)

59 Elvar, Luster kommune Dalselvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (middels grad) Nedlagt avfallsfylling ved Liarmen (ukjent grad) Regulering utan minstevassførin g (ikkje konsesjonspliktig) (liten grad) Kontroll av miljøplanen i landbrukseigedoma r langs elva. Overvaking og problemkartlegging. Punktutslepp, eventuelle feil og utbetringstiltak ved gjødselkjeller og siloanlegg. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Miljøprøvar/ Geotekniske undersøkingar Venter innspel frå NVE Vesentlig redusert ureining Oversikt over mengde forureina massar som må masseutskiftas t Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Deponiforskriften, Avfallsforskiften, Forurensningsforskriften kr. avhengig av antall prøver Avhenger av størrelse og type deponi, antall og type (miljøprøver/ geotekniske undersøkelser ) prøver (i flate og dybde) som må tas kr Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshava r Stor S: Kommunen Middel s T: Grunneigar S: kommune/ FM T: kommune/ FM/ deponieigar T: NVE/ kommune/ grunneigar Vigdøla R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Sideelv Jostedølvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Overvaking og problemkartleggin g Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødsel kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshava r Middels S: Kommunen T: Grunneigar Side 59 (106)

60 Regulering utan minstevassførin g (stor grad) Flomverk og forbyggingar (middels grad) (Kategori 1.1 Rapport ) Minstevassføring Q95 Magasinrestriksjo n Venter innspel frå NVE for ev. tiltak. Opprydjingstilta k overføras neste planperiode. Betre vassføring og levevilkår for fisk planlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgan g 2022 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjo n Samfunnsnytte n stor for kat.1.1 T: NVE/ kommune/ grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar Yttrisgrovi Fortun R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (middels grad) Kontroll av miljøplanen i landbrukseigedomar langs elva. Overvaking og problemkartelling. Punktutslepp, eventuelle feil og utbetringstiltak ved gjødselkjeller og siloanlegg. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Vesentlig redusert ureining Juridisk verkemiddel kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Stor S: Kommunen T: Grunneigar Storelvi (Veitostrond) R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Overvaking og problemkartlegging Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen T: Grunneigar Side 60 (106)

61 overføras neste planperiode. Flomverk og forbyggingar (stor grad) Fysisk endring av elveløp (stor grad) Venter innspel frå NVE Venter innspel frå NVE T: NVE/ kommune/ grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar Anadrom (lakseførande) strekning Jostedøla nedre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Jostedølvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Avfallsfylling Røneidsgrandane (ukjent grad) Regulering utan minstevassføring (middels grad) Overvaking og problemkartleggi ng Miljøprøvar/ Geotekniske undersøkingar (Kategori 1.1 Rapport Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstilt ak overføras neste planperiode. Oversikt over mengde forureina massar som må masseutskiftas t Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Deponiforskrift en, Avfallsforskiften Forurensningsforskriften Vdrregl 10, Revisjonsadgan g kr. avhengig av antall prøver Avhenger av størrelse og type deponi, antall og type (miljøprøver / geotekniske undersøkels er) prøver (i flate og dybde) som må tas kr Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmak t Tiltakshav ar Middels S: Kommune n T: Grunneiga r Middels S: kommune / FM Samfunnsnytt en stor for kat.1.1 T: kommune / FM/ deponieig ar T: Side 61 (106)

62 ) Minstevassføring Q95 Magasinrestriksj on Betre vassføring og levevilkår for fisk Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjon Statkraft Energi AS Flomverk og forbyggingar (stor grad) Fiskevandringshin der (ukjent grad) Fisk og vilt div. Masseavlagring: pålegg om oppmåling/ profilering i Jostedøla. Pålegg frå NVE om plan for fjerning av massar frå Alsmo. Avtale med DN om undersøkelser og bygging av oppgangsforbedrande tiltak i 3 elvehjel i Jostedøla Venter innspel frå NVE Kutte teinar i Kvernelvi ved Røneid. Legge tetningsduk i kulvert i Fonndøla Betrar fiskevandring Stor T: NVE/ kommune / grunneiga r S: Statens Vegvesen T: Statens Vegvesen Fortundalselva nedre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Overvaking og problemkartlegging Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen T: Grunneigar Side 62 (106)

63 Regulering utan minstevassføring (stor grad) Flomverk og forbyggingar (uvesentleg grad) Ny ervervskonsesjon Venter innspel frå NVE T: Norsk Hydro AS T: NVE/ kommune/ grunneigar Fortundalselva øvre R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering utan minstevassføring (stor grad) Flomverk og forbyggingar (middels grad) Ny ervervskonsesjon Venter innspel frå NVE Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Norsk Hydro AS T: NVE/ kommune/ grunneigar Bekkeinntak nedstrøms magasin/ vasskraftverk Fonndøla nedre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering utan minstevassføring (stor grad) Fiskevandrings hinder Jernteinar samlar kvist nedstrøms kulvert. For grove massar under kulvert. (middels grad) (Kategori 1.1 Rapport ) Legge tetningsduk på botn av kulvert med duk. Kutte teinar. Betrar fiskevandring Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Nytte i høve kostnad Samfunnsnytten stor for kat.1.1 Stor Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Statkraft Energi AS S: Statens Vegvesen T:Statens Vegvesen Side 63 (106)

64 Jostedøla øvre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Jostedølvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering utan minstevassføring (middels grad) Flomverk og forbyggingar (uvesentleg grad) (Kategori 1.1 Rapport ) Minstevassføring Q95 Magasinrestriksjon Bygging av terskel nedstraums eksisterande tersklar Venter innspel frå NVE Betre vassføring og levevilkår for fisk Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjon Nytte i høve kostnad Samfunnsnytten stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Statkraft Energi AS T: NVE/ kommune/ grunneigar Leirdøla R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Regulering utan minstevassførin g (stor grad) Flomverk og forbyggingar (uvesentleg grad) Overvaking og problemkartleggin g (Kategori 1.1 Rapport ) Venter innspel frå NVE Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstilta k overføras neste planperiode. Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgan g kr. avhengi g av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshava r Middels S: Kommunen Samfunnsnytte n stor for kat.1.1 T: Grunneigar T: Statkraft Energi AS T: NVE/ kommune/ grunneigar Side 64 (106)

65 Gravdøla R Økologisk tilstand: Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Sideelv Jostedølvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av Regulering utan minstevassføring (stor grad) (kategori 1.1 Rapport ) Minstevassføring Q95 Magasinrestriksjon tiltak Betre vassføring og levevilkår for fisk Dårleg Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjon Nytte i høve kostnad Samfunnsnytten stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T:Statkraft Energi AS Flomverk og forbyggingar (stor grad) Venter innspel frå NVE T: NVE/ kommune/ grunneigar Vanndøla R Økologisk tilstand: Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () ksmvf Sideelv Jostedølvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering med minstevassførin g (stor grad) (GØP 2015) Biotopjusterande tiltak (kategori 1.1 Rapport ) Moderat Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgan g 2022 Nytte i høve kostnad Samfunnsnytte n stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshava r T: Luster Småkraft Regulering utan minstevassførin g (middels grad) () Minstevassføring Q95 Magasinrestriksjo n (kategori 1.1 Rapport ) Betre levevilkåra for aurebestande n i elva Vdrregl 10, Revisjonsadgan g 2022 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjo n Samfunnsnytte n stor for kat.1.1 T: Statkraft Energi AS Side 65 (106)

66 Tabell 18 Vassførekomstar i Luster kommune. ksmvf med kunn påverknad frå regulering utan minstevassføring. Ansvarleg styresmakt er NVE. ksmvf vassførekomstar, elv, med kunn ein påverknad: Regulering utan minstevassføring Vassførekomst ID R R Vassførekomst namn Avløp frå Urdadalen Bekkeinntak Gjende Økologisk tilstand Grad av påverknad Tiltak Moderat Middels grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon R Skogadøla Moderat Middels grad Ny ervervskonsesjon R Avløp Rauddalsvatnet/ Gravdalsdammen Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon R Storutla Moderat Middels grad Ny ervervskonsesjon R R R Bualøyfti (sideelv til Fortunvassdraget) Avløp frå Namnlausvatnet Gravdøla (avløp frå Gravdalsvatnet) (sideelv til Fortunvassdraget) Dårleg Stor grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon R Vetledøla Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon R R R Dyrhaugslågan og Dyrhaugsvatn (sideelv til Fortunvassdraget) Herva, avløp frå Nedre Hervavatn (sideelv til Fortunvassdraget) Gjessingdøla (sideelv til Fortunvassdraget) Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Moderat Stor grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Miljømål miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året Side 66 (106)

67 R R R R R R R R Ringselvi (sideelv til Fortunvassdraget) Prestesteinsvatnet utløp Fortundalselva nedre (Fortunvassdraget) Rya (sideelv til Fortunvassdraget) Galdelvi/ Kolstadelvi Avløp frå Urdadalen Nøstredøla nedre (sideelv til Fortunvassdraget) Bergselvi (sideelv til Fortunvassdraget) Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Dårleg Stor grad Venter innspel frå NVE Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Moderat Middels grad Venter innspel frå NVE Moderat Middels grad Venter innspel frå NVE Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Moderat Stor grad Ny ervervskonsesjon R Skagadalen Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon R Ilvasselvi Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon R R R R R og R Berdalselvi (sideelv til Fortunvassdraget) Berdalselvi (sideelv til Fortunvassdraget) Helgedalselvi (sideelv til Fortunvassdraget) Helgedalselvi (sideelv til Fortunvassdraget) Bøvra øvre del med sidebekker Moderat Middels grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Moderat Middels grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året Side 67 (106)

68 R R R R Grandfasta (sideelv til Fortunvassdraget) Vetle Sprongdøla (sideelv til Jostedølsvassdraget) Flatelvi (sideelv til Jostedølsvassdraget) Bekk til Vanndalsvatnet Svært dårleg Svært stor grad Ny ervervskonsesjon Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) Dårleg Liten grad (kategori 1.1 Rapport ) miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året R R R Geisdøla (sideelv til Jostedølsvassdraget) Fagredøla (sideelv til Jostedølsvassdraget) Spongdøla (sideelv til Jostedølsvassdraget) Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) R Utløp Kupevatnet Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) R Båtedøla Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) R Bruvollelvi Svært dårleg Stor grad (kategori 1.1 Rapport ) E R Tilløp Vanndalsvatnet Vetledøla (sideelv til Jostedølsvassdraget) Svært dårleg Stor grad (kategori 1.1 Rapport )Betre levevilkåra for aurebestanden i elva Svært dårleg Svært stor grad (kategori 1.1 Rapport ) R Vivaskreden Svært dårleg Svært stor grad miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året Side 68 (106)

69 (kategori 1.1 Rapport ) miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året Innsjøar, Luster kommune Magasiner på fjellet Tabell 19 Magasiner i Luster kommune. ksmvf med vassføringsregulering eller som er vasskraftsdam. Ansvarleg styresmakt er NVE. ksmvf vassførekomstar, innsjøar, med påverknad: Vassføringsregulering / Vasskraftdam Vassførekomst Vassførekomst namn Økologisk Grad av Tiltak Miljømål ID tilstand påverknad L Gravdalsdammen Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Drivandefossen Moderat Stor grad GØP 2015 (inntak Sage kraftverk) L Middalsvatnet Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon (Medalsvatn) L Breiddalsvatnet Moderat Stor grad (Skjåk kommune) L Svartdalsvatnet Moderat Stor grad (Skjåk, Lom kommune) L Skålavatnet Dårleg Svært stor grad Ny Ervervskonsesjon L Storavatnet (Lom kommune) Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon Betre vandring og levevilkår for fiks (fiskevandringshinder) L Fivlemyrane Svært dårleg Svært stor grad Ny Ervervskonsesjon L Namnlausvatnet Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon L Illvatnet Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon Side 69 (106)

70 L Nedre Grønevatnet Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon L Øvre Grønevatnet Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon L Øvre Hervavatnet Dårleg Svært stor grad Ny Ervervskonsesjon L Prestesteinsvatnet Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon Betre vandring og levevilkår for fiks (fiskevandringshinder) L Gravdalsvatnet Svært dårleg Svært stor grad Ny Ervervskonsesjon L Kringlevatnet Moderat Middels grad Kategori 2.1 Rapport Ikkje-prioriterte vassdrag - innføring av standardvilkår L Smørvivatnet Moderat Stor grad Kategori 2.1 Rapport Ikkje-prioriterte vassdrag - innføring av standardvilkår L Tunsbergdalsvatnet Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Styggevatnet / Austdalsvatnet Moderat Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport L Geisdalsvatnet Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Sandhaugedalsvatnet Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Kupvatnet Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport GØP 2021 GØP 2021 GØP 2015 GØP 2015 GØP 2015 GØP 2015 GØP 2015 Side 70 (106)

71 Årdal kommune Figur 22 Årdal kommune. Elvar og innsjøar i risiko, for å ikkje oppnå miljømål utan tiltak, merka rødt. Side 71 (106)

72 Elvar, Årdal kommune Anadrom (lakseførande) strekning Storelvi Øvre Årdal R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Årdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering utan minstevassføring (svært stor grad) Ny Ervervskonsesjon 2007, må søke ny før 2017 Juridisk verkemi ddel Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Ny gyte- og oppvekstelv i gamle sideløp til Utla (900 m lang elv) med vasstilføsrel frå Hjelldøla Skaffe årssikker vassføringi sideelva Vetleelvi, på l/s. Fjerne akkumulerte massar og grave ut nokre kulpar for å skaffe overvintringsmogligheiter for ungfisk. Legge gytegrus for aure langs hele strekket på 350 m der det er mogleg. Bedre levevilkår for fisk. Økt fiskeproduksjon. Stabil vassføring. Varmare vatn enn i Utla. Stabile bunnforhold. Gyteplass hovudsakleg for aure. Auke fiskeproduksjon og vinteroverlevelse T: Norsk Hydro AS Flomverk og forbyggingar (middels grad) Opning av sideløp (240 m langt) på sørsida av Kjærhølen, rett før utløpet i Årdalsvatnet. Etablere sikker årsvassføring gjennom ein inntakskonstruksjon, dypål, som kan ta inn l/s heile året. Legge blokk eler masse som reduserer flompåverknad. Etablere overvintringskulpar og legge ut gytegrus for aure. Venter innspel frå NVE Auke fiskeproduksjon og vinteroverlevelse T: NVE/ kommune/ grunneigar Side 72 (106)

73 Bekkeinntak nedstrøms magasin/ vasskraftverk Seimsdalselvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Fysisk endring av elveløp (liten grad) Flomverk og forbyggingar (liten grad) Framlegg til tiltak Venter innspel frå NVE Venter innspel frå NVE Forventa effekt av tiltak Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: NVE/ kommune/ grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar Nysetelvi bekkefelt R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering utan minstevassføring (stor grad) Flomverk og forbyggingar (middels grad) (Kategori 1.2 Rapport ) Venter innspel frå NVE Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Nytte i høve kostnad Samfunnsnytten stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Østfold Energi AS T: NVE/ kommune/ grunneigar Nysetelvi R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering utan minstevassføring (svært stor grad) Flomverk og forbyggingar (middels grad) (Kategori 1.2 Rapport ) Venter innspel frå NVE Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Nytte i høve kostnad Samfunnsnytten stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Østfold Energi AS T: NVE/ kommune/ grunneigar Side 73 (106)

74 Tya øvre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Sideelv Årdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av Regulering utan minstevassføring (svært stor grad) Ørekyt i Holsbruvatnet (liten grad) Ny Ervervskonsesjon Problemkartlegging. Smitteførebyggjande tiltak tiltak Held bestanden nede Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Naturmangfoldloven, Lakse- og innenlandsloven Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Norsk Hydro AS S: Miljødirektoratet/ Fylkesmannen Utfisking i Holsbruvatnet Tya nedre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Sideelv Årdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering utan minstevassførin g (svært stor grad) Ny Ervervskonsesjon reguleringskonsesjo n Juridisk verkemiddel Kostna d Nytte i høve kostna d Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Norsk Hydro AS Ørekyt i Holsbruvatnet (liten grad) Etablere overvintrings områder for ungfisk i areal rett før samløp med Årdalselva. Bygge voll der Utla og Tya møtes. Bygge to overvintringskulper i området ved vollen. Problemkartlegging. Smitteførebyggjande tiltak Betre levevilkår for fisk ved overvintring. Økt fiskeproduksjon. Sikring mot effekt av vasstandsfluktasj onar. Held bestanden nede Naturmangfoldlov en, Lakse- og innenlandsloven S: Miljødirektoratet / Fylkesmannen Utfisking i Holsbruvatnet Side 74 (106)

75 Tya øvre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensial og god kjemisk tilstand () ksmvf Sideelv Årdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av Regulering utan minstevassføring (svært stor grad) Ørekyt i Holsbruvatnet (liten grad) Ny Ervervskonsesjon Problemkartlegging. Smitteførebyggjande tiltak tiltak Held bestanden nede Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Naturmangfoldloven, Lakse- og innenlandsloven Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Norsk Hydro AS S: Miljødirektoratet/ Fylkesmannen Utfisking i Holsbruvatnet Tabell 20 Vassførekomstar i Årdal kommune. ksmvf med påverknad frå regulering utan minstevassføring. Ansvarleg styresmakt er NVE. ksmvf vassførekomstar, elv, med påverknad: Regulering utan minstevassføring Vassførekomst ID Vassførekomst namn Økologisk tilstand Grad av påverknad Tiltak R Avløp frå Dårleg Stor grad Kategori 1.2 Rapport Storevatnet innføring av standardvilkår R Fossdalselvi Moderat Kategori 1.2 Rapport innføring av standardvilkår R Bekk Jonsvatn Dårleg Kategori 1.2 Rapport innføring av standardvilkår R R R Berdalselvi (avløp frå Vievatn) Rausdøla (avløp frå Krekjavatn) (sideelv Årdalsvassdraget) Fardalselvi (sideelv Årdalsvassdraget) Svært dårleg Svært dårleg Svært dårleg Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon Miljømål miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året Side 75 (106)

76 R R Bekkefelt Tya (sideelv Årdalsvassdraget) Biskopelvi (avløp frå Biskopvatn) (sideelv Årdalsvassdraget) Svært dårleg Svært dårleg Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon R Steggjeelvi Moderat Kategori 1.2 Rapport innføring av standardvilkår Undersøkingar fisk/ botndyr for avklaring av tilstand R Tyin Toroholmen Moderat Ny Ervervskonsesjon R Avdøla (sideelv Årdalsvassdraget) Moderat Kategori 1.2 Rapport innføring av standardvilkår R Berdøla Svært dårleg Kategori 1.2 Rapport innføring av standardvilkår R Smørholeli Dårleg Kategori 1.2 Rapport innføring av standardvilkår miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål miljømål miljømål miljømål R Avløp frå Dyrebottsvatnet Dårleg Kategori 1.2 Rapport innføring av standardvilkår miljømål R R R R Avløp frå Breidbottenvatn Avløp frå Kyrkjevatn Avløp frå Småløyftevatn Holsbrubekken (sideelv Årdalsvassdraget) Svært dårleg Svært dårleg Svært dårleg Svært dårleg Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon miljømål miljømål miljømål miljømål Side 76 (106)

77 R Biskopelvi (sideelv Årdalsvassdraget) R Fannegjelselvi / Fanagjelsbekken R R Østre og Vestre Sletterustbekken Avløp frå Mannsbergvatn Svært dårleg Svært dårleg Svært dårleg Svært dårleg Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon Ny Ervervskonsesjon R Kvitingsmorki Svært dårleg Kategori 1.2 Rapport R Nysetelv Dårleg Kategori 1.2 Rapport miljømål miljømål miljømål miljømål miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året Innsjøar, Årdal kommune Holsbruvatn L Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk kjemisk tilstand (GØP 2015) Påverknader Ørekyt i Holsbruvatnet (middels grad) Framlegg til tiltak Utfisking Forventa effekt av tiltak Utfisking held bestanden nede Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Naturmangfoldloven, Lakse- og innenlandsloven Ansvar Styresmakt Tiltakshavar S: Fylkesmannen/ Miljødirektoratet Side 77 (106)

78 Magasiner på fjellet Tabell 21 Magasiner i Årdal kommune. ksmvf med vassføringsregulering eller som er vasskraftsdam. Ansvarleg styresmakt er NVE. ksmvf vassførekomstar, innsjøar, med påverknad: Vassføringsregulering / Vasskraftdam Vassførekomst ID Vassførekomst namn Økologisk tilstand Grad av påverknad Tiltak L Torolmen Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Tyin Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon L Heimre Krekavatnet (Krækjavatn) Betre vandring og levevilkår for fiks (fiskevandringshinder) Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Viervatnet Moderat Stor grad Ny Ervervskonsesjon L Mannsbergvatn Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Småløyftevatn Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Biskopvatn Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Nedre Breibottenvatn Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Kyrkjevatn Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon L Riskallsvatnet Moderat Svært stor grad Kategori 2.1 Rapport - innføring av standardvilkår L Berdalsvatnet Moderat Svært stor grad Kategori 2.1 Rapport - innføring av standardvilkår L Holsbruvatn Moderat Middels grad Ny Ervervskonsesjon Miljømål GØP 2021 GØP 2021 Side 78 (106)

79 Grunnvatn, Årdal kommune Figur 23 Grunvassførekomst i Øvre Årdal, Fardal, med risiko for å ikkje oppnå god tilstand utan tiltak (Vann-Nett 30.oktober 2013) Øvre Årdal grunnvatn G Kvantitativ tilstand: Miljømål: Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Industri (stor grad) Sigevatn frå Farnesstranda avfallsplass (ukjent grad) Tilsyn og nødvendige konsesjonsrevisjonar hos Hydro Aluminium, Årdal verk Utsleppsreduserande tiltak hos verksemda. Reinseanlegg for PAH (planlagt ferdig 2013). Ytterlegare reinsing av PAH til vatn vil eventuelt bli fase to. Miljøprøvar/ Geotekniske undersøkingar Redusere spreiing av ureining Oversikt over mengde forureina massar som må masseutskiftast Oppnår ikkje god Juridisk verkemiddel Forurensningsloven Deponiforskriften, Avfallsforskiften, Forurensningsforskriften Verksemda tar kostnaden med reinseanlegg Avhenger av størrelse og type deponi, antall og type (miljøprøver/ geotekniske Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Stor S: Kommunen T: Hydro Aluminium AS Middels S: kommune/ FM T: kommune/ Side 79 (106)

80 Avrenning frå Årdal tettstad (ukjent grad) Problemkartlegging Hovudplan Avløp oppdatere og sette i verk Forurensningsforskriften, Kommunens eigne forskrift undersøkelser) prøver (i flate og dybde) som må tas kr Utarbeide Hovudplan kr FM/ deponieigar T:kommune/ Fylkesmann Kystvatn, Årdal kommune Årdalsfjorden indre C Dårleg Økologisk tilstand: Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2027) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Punktutslepp frå Industri Hydro Aluminium (stor grad) Spreiing av forureina sjøbotn via skipsoppvirvling (stor grad) Avrenning frå diffuse kjelder (stor grad) Tilsyn og nødvendige konsesjonsrevisjonar hos Hydro Aluminium, Årdal verk Oppfølging av PAHutslepp frå nytt reinseanlegg frå Hydro Aluminium. Ytterlegare reinsing av PAH til vatn vil eventuelt bli fase to. Tiltaksplan Problemkartlegging av forureining frå hamneverksemd, annen verksemd. Tilsyn og nødvendige konsesjonsrevisjonar hos verksemder med utslepp til vatn Vesentlig redusert ureining Hindre spreiing av ureining Oversikt over verksemder og utslipp Juridisk verkemiddel Forurensningsloven Forurensningsloven Forurensningsloven Verksemda tar kostnaden med reinseanlegg Utarbeiding av tiltaksplan kr kr avhengig av antall prøvar og tilsyn Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Stor S: Kommunen Stor T: Hydro Aluminium AS S: FM T: FM/ MD Stor S: kommune/ FM T: Verksemda Side 80 (106)

81 Lærdal kommune Figur 24 Lærdal kommune. Elvar og innsjøar i risiko, for å ikkje oppnå miljømål utan tiltak, merka rødt. Side 81 (106)

82 Elvar, Lærdal kommune Anadrom (lakseførande) strekning Lærdalselvi nedre R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensiale og kjemisk tilstand () ksmvf Lærdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Flomverk og forbygningar (stor grad) Regulering med minstevassføri ng (middels grad) Påverka av rømd fisk (ukjent grad) Påverknad av lakselus (ukjent grad) Påverka av Gyrodactylus salaris (stor grad) Ørekyt ovanfor Steinklepp (middels grad) Overvaking og problemkartleggin g Venter innspel frå NVE Kategori 1.2 Rapport Minste driftvassføring på anadrom strekning. Miljøtilpassa driftvassføring Magasinrestriksjon Tapping av overflatevatn i magasina. Oppretting av nasjonal laksevassdrag Oppretting av nasjonal laksevassdrag Venter innspel frå sektorstyresmaktar Problemkartleggin g Smitteførebyggjan de tiltak Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstilt ak overføras neste planperiode. Betre vassføring og levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Ukjent effekt Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødsel-planlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Lakse- og innenlandsfiskelove n Lakse- og innenlandsfiskelove n Naturmangfoldlove n, Lakse- og innlandsfiskeloven kr. avhengig av antall prøver Større kostnad for kat.1.2 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjo n Nytte i høve kostnad Middels Lavere potensial for forbedrin g for kat.1.2 sett opp mot kostnade r Ansvar Styresmakt Tiltakshavar S: Kommunen T: Grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar T: Østfold Energi AS S: Fiskeridir./ Miljødirektorate t i Trondheim S: Fiskeridir./ Miljødirektorate t i Trondheim S: Miljødirektorate t S:Fylkesmanne n Side 82 (106)

83 Lærdalselvi R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensiale og kjemisk tilstand () ksmvf Lærdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Flomverk og forbygningar (stor grad) Regulering med minstevassføring (middels grad) Påverka av rømd fisk (ukjent grad) Påverknad av lakselus (ukjent grad) Påverka av Gyrodactylus salaris (stor grad) Ørekyt ovanfor Steinklepp (middels grad) Overvaking og problemkartlegging Venter innspel frå NVE Kategori 1.2 Rapport Minste driftvassføring på anadrom strekning. Miljøtilpassa driftvassføring Magasinrestriksjon Tapping av overflatevatn i magasina. Oppretting av nasjonal laksevassdrag Oppretting av nasjonal laksevassdrag Venter innspel frå sektorstyresmaktar Problemkartlegging Smitteførebyggjand e tiltak Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Betre vassføring og levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Ukjent effekt Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgan g 2022 Lakse- og innenlandsfiskel oven Lakse- og innenlandsfiskel oven Naturmangfoldl oven, Lakse- og innlandsfiskelov en kr. avhengig av antall prøver Større kostnad for kat.1.2 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjo n Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen Lavere potensial for forbedring for kat.1.2 sett opp mot kostnader T: Grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar T: Østfold Energi AS S: Fiskeridir./ Miljødirektor atet i Trondheim S: Fiskeridir./ Miljødirektor atet i Trondheim S: Miljødirektor atet S:Fylkesma nnen Side 83 (106)

84 Bekkeinntak nedstrøms magasin/ vasskraftverk Nivla øvre R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () ksmvf Sideelv Lærdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Flomverk og forbygningar (liten grad) Regulering utan minstevassførin g (svært stor grad) Reinsking/ mudring (ukjent grad) Påverka av Gyrodactylus salaris (stor grad) Overvaking og problemkartleggin g Venter innspel frå NVE Kategori 1.2 Rapport Miljøtilpassa driftvassføring Magasinrestriksjon Overflatetapping av magasina Venter innspel frå NVE Oppreinsking ca 450 m v/mo Venter avklaring frå sentrale styresmakter Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstilta k overføras neste planperiode. Betre vassføring og levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgan g kr. avhengig av antall prøver Større kostnad for kat.1.2 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjo n Nytte i høve kostnad Middels Lavere potensial for forbedrin g for kat.1.2 sett opp mot kostnader Ansvar Styresmakt Tiltakshavar S: Kommunen T: Grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar T: Østfold Energi AS / kommune T: NVE/ kommune/ grunneigar S: Miljødirektorate t Side 84 (106)

85 Nivla R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Sideelv Lærdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (liten grad) Flomverk og forbygningar (liten grad) Regulering utan minstevassførin g (liten grad) Reinsking/ mudring (ukjent grad) Påverka av Gyrodactylus salaris (stor grad) Overvaking og problemkartleggin g Venter innspel frå NVE Kategori 1.2 Rapport Miljøtilpassa driftvassføring Magasinrestriksjon Overflatetapping av magasina Venter innspel frå NVE Oppreinsking ca 450 m v/mo Venter avklaring frå sentrale styresmakter Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstilta k overføras neste planperiode. Betre vassføring og levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Vdrregl 10, Revisjonsadgan g kr. avhengig av antall prøver Større kostnad for kat.1.2 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjo n Nytte i høve kostnad Middels Lavere potensial for forbedrin g for kat.1.2 sett opp mot kostnader Ansvar Styresmakt Tiltakshavar S: Kommunen T: Grunneigar T: NVE/ kommune/ grunneigar T: Østfold Energi AS / kommune T: NVE/ kommune/ grunneigar S: Miljødirektorate t Side 85 (106)

86 Ulvehaugelvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: God økologisk potensiale og god kjemisk tilstand () ksmvf Sideelv Lærdalsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering med minstevassføring (middels grad) Overføring av vatn (middels grad) Kategori 1.2 Rapport Miljøtilpassa driftvassføring Magasinrestriksjon Overflatetapping av magasina Kategori 1.2 Rapport Betre vassføring og levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Større kostnad for kat.1.2 Anslått krafttap (Q95) 5-10 % av produksjon Større kostnad for kat.1.2 Nytte i høve kostnad Lavere potensial for forbedring for kat.1.2 sett opp mot kostnader Lavere potensial for forbedring for kat.1.2 sett opp mot kostnader Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Østfold Energi AS T: Østfold Energi AS Vindedøla R Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: God økologisk potensiale og god kjemisk tilstand (GØP 2021) ksmvf Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering med minstevassføring (liten grad) Standardvilkår i vassdragskonsesjonen Juridisk verkemiddel Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: Vindedal kraftverk Tabell 22 Vassførekomstar i Lærdal kommune. ksmvf med påverknad frå regulering utan minstevassføring. Ansvarleg styresmakt er NVE. ksmvf vassførekomstar, elv, med påverknad: Regulering utan minstevassføring Vassførekomst ID R Vassførekomst namn Avløp frå Storevatnet Økologisk tilstand Grad av påverknad Tiltak Dårleg Stor grad Kategori 1.2 Rapport R Fossdalselvi Moderat Kategori 1.2 Rapport R Kjølåni Svært dårleg Kategori 1.2 Rapport Miljømål miljømål, grunna tørrlagt hele/ deler av året miljømål miljømål Side 86 (106)

87 R Jukleåni (sideelv Lærdalsvassdraget) Moderat Kategori 1.2 Rapport R Vetleelvi Moderat Kategori 1.2 Rapport R R R Mørkedøla (sideelv Lærdalsvassdraget) Avløp frå Kaldevatnet Avløp frå Nedre Bjordalsvatn, Mjåvatn og Kaldavatn til Øljusjøen Moderat Dårleg Moderat Kategori 1.2 Rapport Kategori 1.2 Rapport Kategori 1.2 Rapport R Bekkeintak Dilma Svært dårleg Kategori 1.2 Rapport R Nivla (sideelv Lærdalsvassdraget) R Heftingsdøla / Stardøla / Kjølåni (sideelv Lærdalsvassdraget) R Oddedøla (sideelv Lærdalsvassdraget) Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.2 Rapport Svært dårleg Kategori 1.2 Rapport Moderat Kategori 1.2 Rapport miljømål miljømål miljømål miljømål miljømål Innsjøar, Lærdal kommune Magasiner på fjellet Tabell 23 Magasiner i Lærdal kommune. ksmvf med vassføringsregulering eller som er vasskraftsdam. Ansvarleg styresmakt er NVE. ksmvf vassførekomstar, innsjøar, med påverknad: Vassføringsregulering / Vasskraftdam Vassførekomst ID Vassførekomst namn Økologisk tilstand Grad av påverknad Tiltak L Mjåvatn Moderat Middels grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Eldrevatn / Tjørni Moderat Stor grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Søre Sulevatn Moderat Stor grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår Miljømål Side 87 (106)

88 L Nedre Bjordalsvatnet Moderat Middels grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Kvevotni / Flogrunnvotni Moderat Stor grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Vassetvatnet Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Øljusjøen / Vesle Øljusjøen Moderat Stor grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Vesle Juklevatn Moderat Middels grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Store Juklevatn Moderat Stor grad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår L Kaldevatnet Moderat Middels g rad Kategori 1.2 Rapport - innføring av standardvilkår Side 88 (106)

89 Aurland kommune Figur 25 Aurland kommune. Elvar og innsjøar i risiko, for å ikkje oppnå miljømål utan tiltak, merka rødt. Side 89 (106)

90 Elvar, Aurland kommune Anadrom (lakseførande) strekning Aurlandselvi R Økologisk tilstand: Moderat Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () ksmvf Aurlandsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (middels grad) Deponi/ søppelfylling (ukjent grad) Regulering med minstevassførin g (stor grad) Kontroll av miljøplanen i landbrukseigedoma r langs elva. Overvaking og problemkartlegging Punktutslepp, eventuelle feil og utbetringstiltak ved gjødselkjeller og siloanlegg. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Miljøprøvar/ Geotekniske undersøkingarr (Kategori 1.1 Rapport ) Minstevassføring på anadrom strekning (Q95) Miljøtilpassa driftsvassføring Magasinrestriksjon Tiltak for å auke sommarvasstemperaturen (eks redusert produksjon Aurland I og tapping av vatn nær overflaten) Vesentlig redusert ureining Oversikt over mengde forureina massar som må masseutskiftast Betre levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Deponiforskrifte n, Avfallsforskiften, Forurensningsforskriften Vdrregl 10, Revisjonsadgang kr. avhengig av antall prøver Avhenger av størrelse og type deponi, antall og type (miljøprøver/ geotekniske undersøkelse r) prøver (i flate og dybde) som må tas kr Anslått krafttap Q95 <5 % av produksjon Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshava r Middels S: Kommunen T: Grunneigar Middels S: kommune/ FM Samfunns nytten stor for kat.1.1 T: kommune/ FM/ deponieiga r T: E-CO Bygging av terskel nedstraums eksisterande Side 90 (106)

91 tersklar Flomverk og forbyggingar (stor grad) Påverka av rømd fisk (ukjent grad) Påverka av lakselus (ukjent grad) Venter innspel frå NVE Venter innspel frå sektorstyresmaktar Venter innspel frå sektorstyresmaktar T: NVE/ kommune/ grunneigar S: Fiskeridir. S: Fiskeridir. Aurlandselvi nedre R Økologisk tilstand: Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () ksmvf Aurlandsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering med minstevassførin g (stor grad) (Kategori 1.1 Rapport ) Minstevassføring på anadrom strekning (Q95) Miljøtilpassa driftsvassføring Magasinrestriksjon Tiltak for å auke sommarvasstemperaturen (eks redusert produksjon Aurland I og tapping av vatn nær overflaten) Dårleg Betre levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Anslått krafttap Q95 <5 % av produksjon Nytte i høve kostnad Samfunns nytten stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshava r T: E-CO Påverka av rømd fisk (ukjent grad) Påverka av lakselus (ukjent grad) Bygging av terskel nedstraums eksisterande tersklar Venter innspel frå sektorstyresmaktar Venter innspel frå sektorstyresmaktar S: Fiskeridir. S: Fiskeridir. Side 91 (106)

92 Aurlandselvi/ Vassbygdelvi R Økologisk tilstand: Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () ksmvf Aurlandsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Regulering med minstevassførin g (stor grad) (Kategori 1.1 Rapport ) Minstevassføring på anadrom strekning (Q95) Miljøtilpassa driftsvassføring Magasinrestriksjon Tiltak for å auke sommarvasstemperaturen (eks redusert produksjon Aurland I og tapping av vatn nær overflaten) Betre levevilkår for fisk. Økt vasstemperatur Dårleg Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Anslått krafttap Q95 <5 % av produksjon Nytte i høve kostnad Samfunns nytten stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshava r T: E-CO Flomverk og forbyggingar (stor grad) Påverka av rømd fisk (ukjent grad) Påverka av lakselus (ukjent grad) Bygging av terskel nedstraums eksisterande tersklar Venter innspel frå NVE Venter innspel frå sektorstyresmaktar Venter innspel frå sektorstyresmaktar T: NVE/ kommune/ grunneigar S: Fiskeridir. S: Fiskeridir. Nærøydalselvi R Dårleg Økologisk tilstand: Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (ukjent grad) Overvaking og problemkartleggin g Undersøke kjelder til utslepp av høge verdiar av TKB og nitrogen Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Juridisk verkemiddel Forurensnings -forskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Ansvar Styresmakt Tiltakshavar Middels S: Kommunen T: Grunneigar Side 92 (106)

93 Regulering utan minstevassførin g (middels grad) Flomverk og forbyggingar (stor grad) Fysisk endring av elveløp (stor grad) (Kategori 1.1 Rapport ) Vannslipp/ Magasinrestriksjo nar Venter innspel frå NVE Venter innspel frå NVE Stabil vassføring i elva. Betre levevilkår for fisk. Vdrregl 10, Revisjonsadga ng 2022 Q95- redusert produksjon Samfunnsny tten stor for kat.1.1 T: Statkraft Energi AS T: NVE/ kommune/ grunneigar / Kommunen Påverka av rømd fisk (ukjent grad) Påverka av lakselus (ukjent grad) Sur nedbør (liten grad) Oppretting av nasjonale laksevassdrag Oppretting av nasjonale laksevassdrag Surt i øvre delar av vassdraget, spesielt under Fresviksbreen Lakse- og innenlandsfisk eloven Lakse- og innenlandsfisk eloven S: Fiskeridir./ Miljødirektor atet S: Fiskeridir./ Miljødirektor atet S: T: Nærøydalselvi bekkefelt R Økologisk tilstand: Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2015) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Jordbruk (ukjent grad) Flomverk og forbyggingar (uvesentlig grad) Regulering med minstevassføring (liten grad) Overvaking og problemkartlegging Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har ei påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Juridisk verkemiddel Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostnad Middels Ansvar Styresmakt Tiltakshavar S: Kommunen T: VOU Venter innspel frå NVE lav (kategori 1.1 Rapport ) Vannslipp/ Magasinrestriksjonar Stabil vassføring i elva. Betre levevilkår for fisk. Moderat Vdrregl 10, Revisjonsadgang Q95 redusert produksjon T: NVE/ kommune/ grunneigar T: Statkraft Energi AS Reinsking/ mudring (ukjent grad) Sur nedbør (liten grad) Venter avklaring Surt i øvre delar av vassdraget, spesielt under Fresviksbreen S: T: Side 93 (106)

94 Bekkeinntak nedstrøms magasin/ vasskraftverk Kleåelvi øvre R Økologisk tilstand: Miljømål: Mindre strenge miljøkrav () ksmvf Sideelv Aurlandsvassdraget Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av Regulering utan minstevassføring (svært stor grad) (Kategori 1.1 Rapport ) Svært dårleg tiltak Juridisk verkemiddel Vdrregl 10, Revisjonsadgang 2022 Nytte i høve kostnad Samfunnsnytten stor for kat.1.1 Ansvar Styresmakt Tiltakshavar T: E-CO Sur nedbør (liten grad) Minstevassføring Q95 Miljøtilpassa driftsvassføring Magasinrestriksjon Betre levevilkår for fisk Anslått krafttap Q95 <5 % av produksjon S: Tabell 24 Vassførekomstar i Aurland kommune. ksmvf med påverknad frå regulering utan minstevassføring. Ansvarleg styresmakt er NVE ksmvf vassførekomstar, elv, med påverknad: Regulering utan minstevassføring Vassførekomst ID R R R R R Vassførekomst namn Tvinna (sideelv Aurlandsvassdraget) Langedøla (sideelv Aurlandsvassdraget) Berdalselvi (sideelv Aurlandsvassdraget) Reppa (sideelv Aurlandsvassdraget) Krekla (Avløp frå Kreklevotni) (sideelv Aurlandsvassdraget) Økologisk tilstand Grad av påverknad Tiltak Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport R Bielv til Fossane Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport R Utløp Alvsvatnet Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport Miljømål miljømål miljømål miljømål miljømål miljømål miljømål miljømål R Grimsetelvi (sideelv Aurlandsvassdraget) Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport Vurdere Side 94 (106)

95 undersøkingar R Heimre Varga Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport R Avløp Svarteavatn Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport miljømål miljømål R R R Kjosfossen (sideelv Flåmsvassdraget) Kaldaklovi (sideelv Flåmsvassdraget) Stemmerdøla (sideelv Aurlandsvassdraget) Moderat Middels grad Søknad om ny i prosess Moderat Middels grad Søknad om ny i prosess Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport miljømål miljømål R Fremste Varga Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport R Katla (sideelv Aurlandsvassdraget) Moderat Middels grad Kategori 1.1 Rapport R Furedøla øvre (sideelv Aurlandsvassdraget) Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport miljømål R R R Midjeelvi/ Furedøla/ Klåelvi (sideelv Aurlandsvassdraget) Moldåi (sideelv Flåmsvassdraget) Grøna (sideelv Aurlandsvassdraget) Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport Moderat Middels grad Søknad om ny i prosess Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport miljømål R Grøna (sideelv Aurlandsvassdraget) Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport R Stonndalselvi / Fossane (sideelv Aurlandsvassdraget) R Stonndalselvi (sideelv Aurlandsvassdraget) Svært dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport miljømål R Aurlandselvi øvre (Aurlandsvassdraget) Ny djupål, skjul og tersklar Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport miljømål Side 95 (106)

96 Innsjøar, Aurland kommune Magasiner på fjellet Tabell 25 Magasiner i Aurland kommune. ksmvf med vassføringsregulering eller som er vasskraftsdam. Ansvarleg styresmakt er NVE ksmvf vassførekomstar, innsjøar, med påverknad: Vassføringsregulering / Vasskraftdam Vassførekomst ID Vassførekomst namn Økologisk tilstand Grad av påverknad Tiltak L Feiosdalsvatnet Dårleg Stor grad Kategori 1.1 Rapport (Vik kommune) L Veslebotnvatn Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport Miljømål L Vestredalsvatn /Øv. og N. Vestredalstjernene Vurdere vandring forbi ein terskel som kan vere vandringshinder Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Alvsvatnet Moderat Liten grad Kategori 1.1 Rapport L Store Vargevatn Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Viddalsvatn / Liverdalsvatn / Fretheimdalsvatn Dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport L Reppavatn / Repvatn Dårleg Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport L Kreklevotni Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Kongshellervatn / Øljuvatn/ Nyhellervatn Moderat Svært stor grad Kategori 1.1 Rapport L Svartavatn Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Nedre Millomvatn Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport L Reinungavatn Moderat Liten grad Venter innspel frå NVE L Seltuftvatn Moderat Liten grad Venter innspel frå NVE L Klevevatn Moderat Middels grad Venter innspel frå NVE L Nedre Berdalsvatn Moderat Liten grad Kategori 1.1 Rapport Utsetjing av fisk ved behov L Langavatn Stonndøla Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport Side 96 (106)

97 L Katlavatn / Øykjabakkvatn / Storavatn / Adamsvatn Utsetjing av fisk ved behov Moderat Stor grad Kategori 1.1 Rapport Utsetjing av fisk ved behov Kystvatn, Aurland kommune Nærøyfjorden indre C Økologisk tilstand: Dårleg Miljømål: Godt økologisk og kjemisk tilstand (GØT 2027) Påverknader Framlegg til tiltak Forventa effekt av tiltak Utslepp frå reinseanlegg <2000 pe (ukjent grad) Jordbruk (ukjent grad) Etablere nytt felles infiltrasjonsanlegg for all kloakk i Gudvangen, både eksisterande og ny kloakk. Kombinerast med bruk av eksisterande slamavskiljar og ny slamavskiljar Hovudplan VA er under utarbeiding Overvaking og problemkartlegging Undersøke kjelder til utslepp av høge verdiar av TKB og nitrogen Juridisk verkemiddel Kjennskap til i kva grad avrenning frå landbruk har i påverknad. Data frå overvaking dannar grunnlag for ev. tiltak. Opprydjingstiltak overføras neste planperiode. Redusert ureining Kap 13 Forurensningsforskriften Forurensningsforskriften, Forskrift om organisk gjødselvarer, Forskrift om gjødselplanlegging Utarbeidin g Hovudplan kr kr. avhengig av antall prøver Nytte i høve kostna d Ansvar Styresmakt Tiltakshava r Stor S: Kommunen Middel s T: kommunen S: Kommunen T: Grunneigar Annen påverknad (ukjent grad) Problemkartlegging av auka båttrafikk for utskiping av stein. Kan ha bidratt til redusert bunnfauna. Forurensningsloven Middel s S: FM T: FM/ MD Side 97 (106)

98 14 Tiltaks vurderingar Før detaljerte tiltakspakkar for kvar vassførekomst settas saman, så må det til med fleire undersøkingar og prøvetakingar for å lokalisere problema ytterlegare. Vidare kan man då finne fram til ein kombinasjon av tiltak som mest kostnadseffektivt gjør det mogleg å nå og oppretthalde miljømåla i vassførekomstane. Tabell under viser ein oversikt øver kva tiltakskostnadene omtrent vil liggje på for dei ulike sektormynde. Tabell 26 Tiltakskostnader (Kommunane sine kostnader Sum tiltakskostnader Tal VF er delvis gebyrfinansierte) Leikanger kommune Sogndal kommune Luster kommune Årdal kommune Lærdal kommune Aurland kommune Statens Vegvesen 2 NVE Regulantar Miljødirektoratet 14.1 Forslag til tiltak for dei utvalte vassførekomstane i Indre Sogn Vassområde Det anbefalast at ytterlege miljøundersøkingar og prøvetakingar gjennomførast for å identifisere problem og årsak i kvar av dei utvalte vassførekomstane som er i risiko for å ikkje nå god økologisk tilstand innan 2021 utan at tiltak blir satt i verk. Da kan man sette i gang tiltak som spesifikt går på dei lokale utfordringane, til døme oppgradering av privat kloakkanlegg frå spreidd busetnad. Første fase i arbeidet vil bestå i å fastsette betydinga av forureininga frå separate avløpsanlegg. Dette kan gjøras svært skjematisk ut frå antal personekvivalentar ikkje knytt til sentrale reinseanlegg og generelle utslippstall, eller ut frå meir omfattande kartlegging av faktiske avløpsløysingar og tilstand. Neste fase består i å vurdere tiltak og type reinseløysing. Ved å utarbeida hovudplan for avløp vil kommunane få ein oversikt over kva som må tas tak i innan avløpssektoren både innanfor kommunale og private avløp, og følgje opp hovudplanen med detaljerte tiltak. Dei same prinsippa gjeld også for diffus avrenning frå landbruk og ved punktutslepp. Man må starte med utgreiande undersøkingar ved søppelfyllingar og vurdera lokale forhold før ein detaljert tiltaksplan settast i verk for denne fyllinga Skjønsmessig samfunnsøkonomiske vurderingar av tiltakspakken Der tiltak skal gjennomførast, er det viktig å kunne grunngje kvifor det vil være riktig å prioritere tiltak for å betre miljøkvalitet i vatn. Dei tiltaka man kan sette i gang med i Indre Sogn Vassområde, nemnt i tabellane øver, har openbart større nytte enn kostnadar for samfunnet. Mange av tiltaka som er nemnt finansierast over avløpsgebyra, SMIL-midlar eller etter forureinar betalar prinsipp. (SMIL Spesielle miljøtiltak i landbruket, kommunar forvaltar årleg tilskot for landbruksføretak). Side 98 (106)

99 Betring av vasskvaliteten gjør områdane ved vassførekomstane meir attraktive for bading, fritidsfiske og friluftsliv generelt. Forbetringane vil også ha ein stor betyding for plante- og dyrelivet i vatn. Heving av vasskvalitetstilstanden frå «dårleg» til «god» ved å fjerne utlekking av miljøgiftar i Årdalsfjorden vil medføre at kosthaldsrestriksjonane kan opphøra, og fjorden vil bli meir attraktiv til fritidsfiske og anna rekreasjon. Tiltak er allereie satt i gang ved at Hydro Aluminium Årdal er i ferd med å installere reinseanlegg for PAH utslepp. Reinseanlegget vil truleg være på plass innan Undersøkingar utført i prosjektperioden 15.1 Overvaking utført i prosejktperioden Det er i regi av prosjekt Indre Sogn Vassområde utført miljøundersøkingar i 33 utvalde lokalitetar i 12 vassdrag. Undersøkinga er utført av Rådgivende Biologer (Vedlegg 1). Undersøkinga omfattar vassdrag der ein ikkje hadde god nok kunnskap om verknader av moglege belastningar på vasskvalitet, slik at det var vanskeleg å vurdere kva behov det var for utarbeiding av tiltaksplanar. Rapporten frå Rådgivende Biologer (1763/2013) var meint som grunnlag for å sortere bort dei vassførekomstane som heilt tydeleg ikkje har omfattande problem, slik at fokus kan rettast mot dei som anten treng tiltaksplanar for opprydding, eller der ein også kanskje treng meir informasjon før endeleg avgjersle vert fatta. Det var ønskelig frå vassregionsmynda si side at vi likevel behaldt alle vassdraga vidare i tiltaksplan, da dei ønska tiltak og ytterlegare undersøkingar og prøvetakingar i vassdraga i det vidare arbeidet med vassforskrifta. Innhald av tarmbakteriar og næringsinnhald vart undersøkt. Undersøkingane er utført i form av to prøvetakingar i 2013, der innsamlinga av prøvar vart utført i ein tørrværsperiode og ein regnværsperiode. Prøvane samle inn i tørrversperioden i mai 2013, med låg vassføring i vassdraga, kan fanga opp moglege direkte tilførslar. Prøvane samla inn i juli 2013 i ein periode med meir nedbør og høgare vassføring i vassdraga, kan dokumentere arealavrenning frå gjødsla område eller område med beitedyr. Side 99 (106)

100 Tabell 27 Bakteriologiske analyseresultat frå vassdraga i Indre Sogn. Vassførekomstar der det er utført overvaking på tarmbakteriar i 2013, i regi av prosjektet. Undersøking er utført av Rådgivende Biologer (rapport 1763/2013) Side 100 (106)