Utfordrande å bygge fiskebåtar. Informasjon frå PRO Nr. 2 Årgang DETTE ER

Transkript

1 Informasjon frå PRO Nr. 2 Årgang Foto: Utlånt av Solund Verft Utfordrande å bygge fiskebåtar Sindre Dale (22 år) frå Førde har ingen bakgrunn frå fiskeri eller sjøliv, men å bygge fiskebåtar det likar han. - Eg har alltid likt utfordringar. Det å montere tusenvis av små komponentar på ein forholdsvis liten og trong båt, det har eg likt godt, fortel lærlingen med to fagbrev retta mot nettopp denne industrien. Les meir på side 4. DETTE ER Besøk PRO på Sogn og Fjordane sin stand under Nor-Fishing i Trondheim Bilfinger avd. Høyanger Bilfinger avd. Svelgen Bilfinger avd. Årdal Cermaq Elkem Ewos Felleskjøpet Agri avd. Florø Fiskevegn Fjordpipe FMC Førde Mekaniske Industri Gas Tech Hagen Halliburton Hardangerfrakt Haug Offshore Havyard Ship Technology Hellenes ITM Klausen Industrier KMI Luster Mekaniske Industri Nesseplast Nomek Norway Pelagic avd. Florø Norway Pelagic avd. Kalvåg NTP Nyrstar OM Marine Service Petal PRO Opplæringskontoret Rørleggar R. Nigardsøy SafeClean Saint Jean Wheels Solheim Diesel Solund Verft StaroTech Stryvo Stryvo Bismo Sunnfjord Industri Swire Oilfield Service T. Frivik Taubanedrift Teekay Petrojarl TESS Vik Ørsta Wergeland Holding WIS WISS Yndestad Mekaniske Østerbø Maskin

2 UTGJEVAR: Opplæringskontoret for prosess og mekanisk industri. FORMÅL: Denne informasjonen er tilrettelagt for medlemsbedriftene og andre som direkte eller indirekte er involvert i PRO sitt arbeid. PRO ynskjer å være best på utdanning av fagarbeidarar i «våre» fag spesielt og fagopplæring generelt. PRO skal rekruttere lærlingar til medlemsbedriftene i tråd med bedriftene sine behov for fagarbeidarar, i samsvar med bedriftene sine strategiar. PRO skal være eit fleksibelt opplæringskontor i kontinuerleg utvikling for å tilpasse seg bedriftene sine behov. Jorunn Eide Kirketeig dagleg leiar PRO opplæringskontoret Skal vise på bunnlinja til alle partar Å tilsette lærlingar skal vere lønsamt for bedriftene, samtidig som det skal lønne seg for ungdommane å vere lærling. Ei lærlingkontrakt skal vise igjen på begge partar sine «bunnlinjer». Å ta inn framtidas arbeidskraft betyr dessutan å ta samfunnsansvar, og sikre framtida i PRO faga. Investering for framtida Lærlingane er for dei fleste bedrifter verdifulle medarbeidarar og viktige ressursar, som bidreg til bunnlinja. Minst like viktig som det økonomiske aspektet er verdien av ny kompetanse. Lærlingar er fagleg oppdaterte, og har med seg ny kunnskap som bedrifta og dei andre tilsette kan nyte godt av, og som igjen kan gi positive økonomiske konsekvensar. Lærlingar betyr dessutan at bedrifta kan vere med å forme framtidig arbeidskraft. Når læretida er over står ein igjen med ein dyktig fagarbeidar, som kjenner arbeidsplassen. ADRESSE: Concordbygget Firdavegen 6, Postboks 492, 6803 Førde Telefon: (+47) Telefax: (+47) PRO: Jorunn Eide Kirketeig Dagleg leiar / director jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) Geir Johme Opplæringskonsulent geir.johme@pro.sf.no Mob. (+47) Lærerikt, lønsamt og smart For ungdommane er åra som lærling ei effektiv læretid, der ein får kjenne faget sitt på kroppen på vegen mot fagprøva. På «bunnlinja» til lærlingane er det resultatet frå læretida og den praktiske kompetansen som er viktig. I tillegg til å få god fagleg kompetanse får lærlingane løn under utdanninga, og sjansane for å sikre seg ein framtidig jobb er store. Lærebedrifta saman med opplæringskontoret sikrar ungdommane variert arbeidserfaring og godt dokumentert praksis. Dette er ein smart måte å få eit fagleg forsprang ved vidare utdanning. Jorunn Eide Kirketeig Lærlingane er framtidas arbeidskraft, og ei lønsam investering for alle partar. Å ta inn lærlingar er å gjere bedriftene, ungdommane og samfunnet ei teneste. Wenche Tollefsen Administrasjonssekretær wenche.tollefsen@pro.sf.no Mob. (+47) Kristine Bruheim Lærling kontor og administrasjon kristine.bruheim@pro.sf.no Mob. (+47) ANSVARLEG REDAKTØR: Jorunn Eide Kirketeig jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) TEKST / GRAFISK PRODUKSJON: A til Å Grafisk Design og Media KURS: Logistikkurs: oppstart 1. mars 2014 Kurs i industrimekanikar, industrimontør, produksjonsteknikk, platefaget og sveisefaget: oppstart 20. mars 2014 Instruktørkurs: mai 2014 Kurs for kran (G4), truck (T4), lift, varme arbeid: haust 2014 Hydraulikk (ved stor nok interesse) Pneumatikk (ved stor nok interesse) AKTIVITETAR: Skihelg i Hemsedal: 28. februar til 2. mars 2014 Utveksling BAFS: 8. mars til 5. april 2014 Årskonferanse : 9. april 2014 på Quality Hotell Sogndal Lærling kickoff: 8. mai 2014 i Førdehuset Yrkeskonkurranse sveisefaget: 19. til 23. mai 2014 i Verdal Euroskills: oktober 2014 i Lille, Frankrike 2

3 LærlingprofIlen Kristine Bruheim - Eg har aldri vore bort i liknande arbeid, så eg lærer utruleg mykje nytt og spennande, fortel Kristine Bruheim. Ho er 1. års-lærling i kontor- og administrasjonsfaget på opplæringskontoret for industri og teknologifag. 18 åringen frå Jostedal set pris på utfordringane ho møter i utdanninga si, og til neste år er ho klar for endå fleire arbeidsoppgåver. Kristine gjekk VG1 på service og samferdsle i Sogndal og VG2 på sal, service og sikkerheit i Førde og såg føre seg eit arbeid med sal. Etter å ha vore utplassert i butikk og hatt skulebesøk av PRO kontoretet, oppdaga Kristine at ho ville prøve noko anna. Her får eg arbeide med folk, og eg kan vere til hjelp og legge til rette for andre, utan at eg heile tida må prøve selje noko til dei. Dette er ein god plass å lære mykje, smiler ein fornøgd lærling. «... med god vilje og litt press klarer ein det meste...» Ingen typisk dag på jobben Kva er så ein typisk dag på jobben for lærlingen på PRO opplæringskontoret? Det kjem an på kva som står på dagsorden akkurat den dagen, forklarar Kristine Bruheim. Det fyrste er alltid å hente posten og å lese e-posten, men så varierer det med kva slags arbeid som skal organiserast. For tida er det skihelg i Hemsedal for lærlingane som står på programmet. Eg tek i mot påmelding frå lærlingane som skal vere med, og organiserer overnatting og liknande til Hemsedalsturen no i februar. Vi nyttar både e-post, nettsida, Facebook og SMS i kontakt med lærlingane, men det er utan tvil Facebook og SMS som fungerer best der. Kristine gjer «ting ho ikkje kan» Eit anna arbeid som kviler på lærlingen sine skuldrar er organisering av opplæringskontoret sin årskonferanse, som går av stabelen i Sogndal i april. Då må eg ordne med hotellbooking, bestille mat og ha kontakt med foredragshaldarane. På spørsmål om Kristine har bakgrunn frå organisasjonsarbeid er svaret nei. Eg har aldri gjort liknande arbeid før, og eg får heldigvis mykje god støtte frå dei eg jobbar saman med. Kristine likar godt at ho blir utfordra på ting ho ikkje kan. Det er utruleg lærerikt å bli pressa til å gjere nye ting, smiler ho. Får vere med på alt Kontorarbeid er forbunde med mykje stillesitting framfor ein PC, men Kristine forsikrar at ho har ein svært variert arbeidskvardag. -Eg gjer ein del papirarbeid i samband med oppfølging av lærlingane i PRO systemet, men så får eg og vere med ut på bedriftsbesøk. Å reise på ulike messer har vore veldig kjekt, og så har eg ein del arbeid med medlemsbladet PROaktiv. Akkurat no har Kristine ein tysk utvekslingslærling på besøk. Han skal rundt på bedrifter for å sjå og skal elles bli kjent i nærmiljøet i Førde. - Eg får jo vere med på alt mulig, ler ein fornøgd lærling, som stortrivast med å organisere og legge til rette for andre sin trivsel. Fagbrev og studiekompetanse på eit år Kristine fortel at dei fleste som går VG1 og 2 på service og sal tar allmennfagleg påbygging tredje året, slik at dei får studiekompetanse. Ho er ei av få i sitt kull som valde å bli lærling for så å ta fagprøva neste år. Besøk PRO på Sogn og Fjordane sin stand under Nor-Fishing i Trondheim Kristine Bruheim (18) frå Jostedal er lærling i kontor- og administrasjonsfaget - på PRO opplæringskontoret - og likar godt å bli utfordra på ting ho ikkje kan. No har ho fått tilbod om å gjere ein vri på dette. Til neste år skal Kristine Bruheim framleis vere lærling, men ho skal samtidig ta allmennfagleg påbygging. Slik at ho våren 2015 etter planen skal ha både fagbrev og studiekompetanse. Det betyr jobbing på opplæringskontoret på dagtid og nettstudium på kveldstid. Med god støtte og oppfølging frå arbeidsplassen satsar Kristine på å kombinere desse utdanningane. - Det blir travelt, men med god vilje og litt press klarer ein det meste. 3

4 «... det har vore godt å ha PRO i ryggen slik at eg er sikker på at all dokumentasjon som skal til er på plass...» Utfordrande å bygge fiskebåtar SINDRE DALE (22) FRÅ FØRDE har ikkje bakgrunn frå fiskeri eller sjøliv, men å bygge fiskebåtar det likar han. Han har fagbrev som industrimekanikar og industrirørleggar og håpar på ei framtid i industrien, der han gjerne er med på å bygge eller å utstyre nye fiskebåtar til heimfylket. Sindre Dale (22 år) frå Førde har ingen bakgrunn frå fiskeri eller sjøliv, men å bygge fiskebåtar det likar han. - Eg har alltid likt utfordringar. Det å montere tusenvis av små komponentar på ein forholdsvis liten og trong båt, det har eg likt godt, fortel lærlingen med to fagbrev retta mot nettopp denne industrien. 22-åringen - som har jobba hos Solund Verft og Fjordpipe etter TIP på Øyrane VGS, har tatt fagbrev som industrimekanikar og industrirørleggar. Eg har alltid sett føre meg at eg skulle jobbe i industrien, men at det vart eit verft som byggjer fiskebåtar var tilfeldig. Sindre fortel at han fekk læreplassen via PRO opplæringskontoret, og at han har hatt ein god dialog med dei i heile utdanningsløpet. PRO i ryggen Det har vore godt å ha PRO i ryggen slik at eg er sikker på at all dokumentasjon som skal til er på plass. Sindre har nytta seg av sjansane til å ta ein del kurs via opplæringskontoret, og tykkjer dei er flinke til å følgje opp lærlingane. - Då eg i fylgje fagplanen trengte opplæring i andre fagområde enn det Solund Verft kunne tilby, vart det ordna gjennom Fjordpipe i Eikefjord, som også er tilslutta PRO. Smått er godt og allsidig Fordelen med å vere på eit etter forholda lite verft og bygge forholdsvis små båtar er at ein får prøve seg på «alt mulig», har Sindre erfart. - Ein blir ei god potet, smiler han lurt. I Solund fekk eg vere med på heile prosessen, og til og med prøve meg på andre ting enn det som strengt tatt fell innanfor faget mitt. Det trur eg er ein stor fordel i forhold til større verft, der fagfolka er meir spesialiserte og jobbar på sin post i prosessen. I Solund driv dei med mykje meir enn berre bygging av nye båtar, og Sindre kan fortelje at han har vore med på både reperasjonar og vedlikehald av båtar i tillegg til klassing av fartøy. Nye fiskebåtar til fylket Sindre Dale har vore med på nybygga Sulebas og Vesterhav, og tykkjer det er spennande å sjå korleis ein fiskebåt er oppbygd. Båtane er kompakte og skal tåle mykje sjø og vêr, så her må det solid arbeid til. Når det i tillegg vart bygt ei heil fabrikklinje om bord i Sulebas, blir båten proppfull av mange små komponentar. Slikt arbeid likar eg, smiler ein godt nøgd industriarbeidar, som helst vil tilbringe framtida litt nærare Førde. Om dei ikkje byggjer heile fiskebåtar så nært Førde, så er her ein del leverandørindustri, smiler ungguten håpefullt. 4

5 «... den beste måten å rekruttere gode rørarbeidarar er å ha dei som lærlingar...» Fjordpipe satsar på fiskerisamarbeid JON SANDE OG FJORDPIPE har fiskeri som satsingsområde, og ønskjer å rekruttere ungdom via lærlingordninga, der PRO opplæringskontoret er ein viktig samarbeidspart. - Vi har mange oppdrag for fiskerinæringa i Sogn og Fjordane, og vil satse endå meir i den retninga, fortel dagleg leiar for Fjordpipe i Eikefjord, Jon Sande. Vi prefabrikkerar og monterer komplette røyrsystem til skipsindustrien, og vi set pris på lærlingar og lærevillige ungdommar som vil vere med å utstyre fiskefartøy og andre båtar her i fylket. Fjordpipe - Solund samarbeid - Fjordpipe har hatt alt rørarbeidet på nybygget Vesterhav, og i den samanheng var lærlingen Sindre Dale nokre veker hos oss. Her fekk han viktig opplæring og praksis i prefabrikkering av rør, noko ikkje lærebedrifta hans Solund Verft kunne tilby. Det er viktig og fungerer fint å samarbeide om både arbeid og opplæring, til det beste for lærlingane og oss som arbeidsgjevarar. PRO samarbeid - Den beste måten å rekruttere gode rørarbeidarar er å ha dei som lærlingar, seier Sande. Då får vi gitt ei utfyllande opplæring, og spissa dei mot vår produksjon. Det lettar arbeidet vårt at vi har PRO opplæringskontoret med på laget. Dei stiller dessutan strenge krav til lærlingane om oppgåver, slik at ungdommane lettare klarer å fylle krava den dagen dei skal ta fagprøva. Eikefjord - Måløy samarbeid Etter at Fjordpipe kjøpte opp Eikefjord Rør er vi blitt sertifiserte for plastrøyrsveising, og vil satse endå sterkare inn mot havbruk og fiskeri, fortel Jon Sande. - Vi har vore med på ein god del reperasjonar på fiskebåtar hos Båtbygg i Måløy, og no skal vi utstyre nye Torbas med hydraulikksystem og sanitæranlegg hos Stadyard i Måløy. Sande ser på fiskeri som ei viktig satsing for framtida, og då treng vi ung og arbeidsvillig ungdom, smiler han. FJORDPIPE er ei bedrift som jobbar med prefabrikkering og levering av komplette rørsystem til landbasert industri, skip, offshore og bygg. Fjordpipe er ein fleksibel samarbeidspartnar, som tar på seg oppdrag både på verkstad og ute på installasjonar. Basen og verkstaden finn du i Eikefjord, sentralt plassert på Vestlandet, midt mellom byane Florø og Førde. Fjordpipe har i dag rundt 100 tilsette - arbeidsleiarar, industrirørleggarar, sveisarar og VVS rørleggar. 5

6 Felleskjøpet Agri Flora Felleskjøpet Agri i Flora er den einaste kraftfôrfabrikken i fylket, og produserte i tonn fôr til husdyr i Sogn og Fjordane og delar av Sunnmøre. - Vi får kornprodukt inn sjøvegen, fortel dagleg leiar Jan-Are Brandsøy, og så blir det ferdige fôret sendt ut til bøndene med bilar i bulk. Fabrikken i Fjordgata har ein heilautomatisk produksjon, og dei er oppteken av oppetid, og at alt maskineri fungerar som det skal. Felleskjøpet Agri SA har totalt 50 lærlingar, men i Florø fekk dei sin fyrste lærling på plass i haust. - Vi har ein stabil stab på 13 tilsette på fabrikken, fortel Brandsøy, og legg vekt på at det har vore veldig positivt å få ein lærling inn i bedrifta. - Det er viktig å rekruttere faglært arbeidskraft, og vi ønskjer å bidra til å utdanne og utvikle kvalifisert personell. For oss er lærlingen ein viktig ressurs, og ein friskt pust. Lærling Thomas Holm Moe, som har gått TIP og Industriteknologi på Flora VGS, jobbar mest med vedlikehald av maskiner og utstyr. - I starten var det mykje nytt å sette seg inn i og her får eg mengdetrening på det eg har lært om på skulen, smiler ein godt fornøgd lærling. Han skryt av ein kjekk arbeidsplass, som han knapt viste om før han fekk tipset frå PRO opplæringskontoret. Lærling Thomas Holm Moe samarbeider med fagansvarleg Jarle Book, som skryt av ein arbeidsvillig lærling. Staro Tech Det heile starta med ein mann i eit naust i Florø, for 11 år sidan. No har Staro Tech AS eit verkstadbygg på 500 m 2 og 5 tilsette i tillegg til lærlingen. Dagleg leiar Bjørn Wiik og administrasjonsleiar Anja Storesund, fortel om ei bedrift i vekst, som får stadig fleire oppdrag frå oljebransjen. - Firmaet er lokalisert på Botnastranda i Flora, «vegg i vegg» med oljebasen, og ønskjer veksten i offshorebransjen velkommen. Elles er Ewos ein viktig kunde for den mekaniske bedrifta, som jobbar mykje med reparasjonar og vedlikehaldsoppdrag i tillegg til maskinering av slitedelar og reparasjon av hydrauliske system. Sindre Sørdal Kårstad går TAF-linja i Måløy, og det er tredje året han er i arbeid hos Staro Tech AS. Det er først i år han har status som lærling. TAF-utdanninga gir eit løp der Sindre er tre dagar på skulen, og to dagar på jobb kvar veke. Anja Storesund meiner det er viktig å halde seg oppdatert på utdanningsmiljøet, og med lærlingar i bedrifta er det lettare å sikre seg kvalifisert arbeidskraft. Med opplæringskontoret i ryggen har vi dessutan ei viktig fagleg støtte og tilgong på eit verdifullt nettverk. TAF elev og lærling Sindre Sørdal Kårstad får allsidig praksis i verkstaden til Staro Tech. Her er han i arbeid med vedlikehald av ein maskindel til fiskefôrfabrikken Ewos i Florø. 6

7 Østerbø Maskin Østerbø Maskin AS hadde sin spede start tilbake i Det som Arne O. Østerbø då starta åleine har gjennom åra vokse til å verte ei av hjørnesteinsbedriftene på Høyanger sørside- med 1500 m2 verkstad og kontorareal, 14 servicebilar og 28 tilsette. Arne Olav fekk kongens fortenestemedalje i 2012 for innsatsen. - Vi har lang erfaring som praktisk problemløysar for industri, havbruk, offshore, landbruk, bygg og anlegg, samt brei erfaring med industrivedlikehald. Både elektro, automasjon og mekanisk, fortel dagleg leiar Steinar Holen, og legg til at dei har maskinforretning og serviceverkstad for det meste innan bransjen. OM Marine Service AS Midt i hjarte av Nordsjøtrafikken - i Gulen Industrihamn - finn ein OM Marine Service i ein flunkande ny servicehall på 1000 m2, som dei deler med VMS Safeport og Østerbø Maskin. Her kjem Nordsjøbåtane inn og demonterar utstyr som skal vedlikehaldas eller reparerast. Neste gong skipa er innom Mongstad eller Sløvåg kan utstyret hentast igjen, fiks ferdig. Breitt spekter Den allsidige bedrifta utviklar og produserer elektromekaniske produkt til offshore, havbruk og landbasert industri. I tillegg importerar og sel dei maskiner, utstyr og aggregat til havbruk, entreprenørar, offentlege, el-kraft og landbruk. Holen fortel at dei monterer og har både service og delelager. Produktområda inkluderar alt frå enkle serviceoppdrag til heile prosjekt med prosjektstyring. Lærlingnettverk - Vi har hatt lærlingar i mange år, seier Holen, men det er fyrst i år vi har valt å bli med i PRO. For tida er Asbjørn Hesjedal frå Kyrkjebø lærling i industrimekanikarfaget her hos oss. Han går siste året på TAF ved Måløy VGS og får ein allsidig praksis her tre dagar for veka. For oss er det viktig at PRO opplæringskontoret gir lærlingane våre eit tilbod og støtte utanom det reint faglege. I tillegg er det godt å ha eit nettverk å støtte seg på for bedrifta - og nokon som tek seg av det administrative. Vi har trua på at det er samarbeid som må til for å få ting til. TAF-lærling Asbjørn Hesjedal får ein allsidig praksis i ei allsidig hjørnesteinsbedrift på Høyanger sørside. Foto: Østerbø Maskin Firmaet som er forholdsvis nytt på marknaden tilbyr service og vedlikehald på dekksmaskineri og hydraulikksystem. Lars Magnar Vagstad fortel at dei har spesialkompetanse på hydraulikkvinsjar, inkludert styring og monitorsystem. - På verkstaden og om bord i båtar utfører vi arbeid på alt frå fortøyingsvinsjar på handelsskip til 600 tonns ankerhandteringsvinsjar. Lokal arbeidskraft - Hovudgrunnen vår for å ta inn lærling er at vi vil satse på lokale folk, for å sikre oss ei stabil arbeidskraft. Vi vil lære opp viktige fagfolk for framtida. Øyvind Stendal er 18 år og industrimekanikarlærling hos OM Marine Service i heimkommunen. Her får han jobbe med hydrauliske system, maskinering og reperasjon av diverse maritimt utstyr. Vagstad meiner det er avgjerande å ha PRO opplæringskontoret i ryggen. - Det er viktig at vi veit at Øyvind får skikkeleg oppfølging og det han har rett på, for å følgje læreplanane og klare fagprøva. OM Marine i Gulen satsar på lokal og stabil arbeidskraft, og vil lære opp fagfolk for framtida. Lærling Øyvind Stendal er frå Gulen. Foto: OM Marine Service 7

8 Yndestad Mekaniske Mange assosierar Yndestad Mekaniske med ei raud traktorskuffe, og den er og å finne i logoen til Bygstadbedrifta. - Vi har produsert traktorskuffer i over 40 år, fortel dagleg leiar Karstein Yndestad, men presiserar at skuffa i dag utgjer ein mindre del av omsettinga. Produkt til småkraftverk utgjer omlag 60 % av omsettinga for den tradisjonsrike og ekspansive bedrifta i Gaular kommune. - Samarbeidet med VVS grossisten Brødrene Dahl har sikra oss innpass i småkraftmarknaden. Yndestad fortel at dei produserar inntakskomponentar, rør, rister og luker, ja alt som trengs til eit småkraftverk - og leverer til heile landet. I tillegg er Hydro i Høyanger ein viktig kunde for oss. Våre folk reiser dit og gjer sveisejobbar på plassen. Rekrutterer lokalt Yndestad Mekaniske har 11 tilsette i tillegg til to lærlingar. Yndestad meiner det er mest gunstig å rekruttere lokalt. Då får ein stabil arbeidskraft. Vi har hatt lærlingar i bedrifta tidlegare, som etter fagprøva har tatt teknisk fagskule, for så å komme tilbake her. - Det er veldig personavhengig kor fort ein lærling er sjølvgåande, men stort sett er lærlingar ein god måte å rekruttere unge folk til bedrifta. Nordsjøedderkopp Thomas Sæle, som er lærling i platefaget har vakse opp 2 kilometer frå Yndestad Mekaniske, og føler seg heime i bedrifta. Han trur det var viktig for både han og bedrifta at han var utplassert her medan han gjekk TIP i Førde. Framtidsdraumen til den spreke lærlingen er eit av Noregs farligaste yrke, og blir kalla nordsjøedderkopp eller tilkomsteknikar. 18 åringen frå Bygstad er ein ivrig fjellklatrar og ser at det kan vere mulig ein gong i framtida å kombinere vedlikehaldsarbeid og klatring på ein borerigg i Nordsjøen. Thomas Sæle (18) er lærling i platefaget i heimbygda, der han trivst like godt på jobb som i tau i fjellveggen. Den store draumen er å kombinere desse tinga i framtida. Yndestad Mekaniske er tufta på denne traktorskuffa, men no er småkraftverk ei viktigare inntektskjelde. Hardangerfrakt Hardangerfrakt har 2 båtar i drift, og driv med bulkfrakt av sand og asfalt langs Vestlandskysten. Innehavar Bjarne Olav Eidnes fortel at bedrifta som er lokalisert på Oppdalsøyra i Gulen, har både verkstad og slipp. Her driv vi med alt av vedlikehald og førefallande arbeid på eige utstyr. MS HEIKO - Vi har både gravemaskiner og lastebilar, som skal haldast vedlike, og industrimekanikarlærlingen Håkon Eidnes får allsidig erfaring i familiebedrifta, som han er vaksen opp i. - Vi er mest opptekne av å få jobbane unna, fortel Bjarne Olav Eidnes, og seier han er svært godt fornøgd med oppfølginga frå PRO opplæringskontoret. - Eg er ofte frustrert over for mykje byråkrati og papirarbeid, men eg gjer ein stor honnør til korleis lærlingordninga blir MS ANDERS BAS driven. PRO vise at dei bryr seg om lærlingane og er avgjerande for at vi er med i ordninga. Trudi Vågene - personalsjef Elkem Bremanger og styreleiar i PRO Sogn og Fjordane Treng fleire fagfolk til verdas s Prosessfaget er eit av verdas største fag, og vi treng fleire ungdommar som vel denne yrkesretninga, seier Trudi Vågene, som er personalsjef på Elkem Bremanger. Ho skulle ønskje at det var mulig å ta utdanninga her i fylket, og fortel at dei har 10 lærlingar som dei rekrutterer frå Knarvik og Laksevåg VGS i Hordaland. - Eg veit ikkje kvifor det er så få ungdommar som søkjer seg til dette faget i Sogn og Fjordane. Truleg veit både ungdommane og foreldra for lite om kva for muligheiter det ligg i desse faga. Det er mange og varierte arbeidsplassar, og stor etterspørsel etter fagfolka, både her i fylket og i resten av verda. Trudi Vågene presiserer at dei som vel denne yrkesvegen får ein unik fagkompetanse, som gir mange muligheiter for framtida. Dei får løn under utdanninga og veldig 8

9 Lærlingintervju Robert Sebastiaan Leerink Wergeland Holding Wergeland gruppa er lokalisert i Gulen industrihamn vis-à-vis Mongstad. Konsernet har aktivitetar innan miljøservice, betong, industriutvikling, hamne- og marine tenester. Wergeland er ei hjørnesteinsbedrift i Gulen kommune, med 70 årsverk. Wergeland AS er det største driftsselskapet i Wergeland gruppa og har drive med betongprodukt i over 50 år. I tillegg er aktiviteten basert på ferdigbetong, drift av kaier i Gulen industrihamn, utvikling av nytt industriareal, fraktebåt og kabelferje. Gulen industrihamn Irene Wergeland fortel at Gulen industrihamn har 7 kaier på nordsida av Fensfjorden med rundt 1200 skipsanløp kvart år. Kaiane vert i hovudsak nytta av supplybåtflåten for avfallsmottak og tankreingjering, i tillegg til utskiping av eigenproduserte betongvarer, og store mengder stein til olje- og gassfelta. Hamneområdet er godt dekka med taubåtar og losteneste. Opptatt av lokal ungdom - Vi er opptatt av å ha eit tilbod til lokal ungdom, og har tilbod om diverse kurs og fadderordningar, fortel Wergeland. Lærlingen vår Øystein Haveland, som er i frå kommunen, har gått TIP på Austrheim VGS og får allsidig praksis her hos oss. Vi jobbar i ein travel kvardag og utan PRO trur eg ikkje vi hadde hatt lærling her. Dei gjer det praktiske arbeidet rundt lærlingen, og fristiller organisasjonen for eit arbeid som sikrar Øystein ei skikkeleg oppfølging. Robert Sebastiaan Leerink (18) frå Balestrand fortel om ein variert arbeidsdag som CNC lærling ved Stryvo i Stryn. CNC lærling i Stryn Robert Sebastiaan Leerink (18) frå Balestrand har alltid vore interessert i teknologi og maskiner, og kva passar då betre enn å utdanne seg i CNC-maskineringsfaget. Etter to år på vidaregåande på TIP og industriteknologi starta han som lærling ved Stryvo i Stryn. - Her får eg vere med på alle delar av produksjonen, frå dei små delane til dei store konstruksjonane. Stryvo leverer mekanisk bearbeida metallprodukt, og rettar seg mot olje- og maritim sektor i inn- og utland. Variert arbeid Ein vanleg dag for Robert kan vere å ha ansvar for CNC dreiebenken, der han må ha kontroll på at alt går rett føre seg. Programmering av maskinene er og eit viktig felt for ein CNC operatør. Robert fortel at det er viktig å kunne lese teikningar, korrigere for avvik og å vere nøyaktig. - Det er eit spennande fag, og her får eg vere med på alle prosessane. PRO ein viktig støttespelar Robert fekk lærlingplass ved Stryvo via opplæringskontoret, og er glad for all støtta og oppfølginga han får der i frå. - Eg synes det er veldig nyttig med minifagprøvene, slik at eg får trena meg til den skikkelege fagprøva. I tillegg er eg ein av dei heldige som skal ein månad på utveksling til BAFS i Tyskland no i mars. Det blir spennande å sjå korleis ei så stor bedrift fungerar, og så er det alltid kjekt å oppleve nye ting. tørste fag god oppfølging gjennom PRO systemet. Etter fagprøva kan dei velje å jobbe som fagoperatør, eller dei kan gå vidare til teknisk fagskule og ingeniørutdanning. - For dei som ønskjer seg eit yrkesfag er dette eit spennande og sikkert val - med mange sikre jobbmuligheiter. Kva er ein fagoperatør i prosessfag? Ein prosessteknikar arbeider med den daglege drifta av anlegg for produksjon og behandling av kjemikaliar, medisinar og gass. Prosessteknikaren må heile tida gjere vurderingar i forhold til den daglege drifta, spesielt med tanke på sikkerheit for menneske, miljø, kvalitet og utstyr. Prosessteknikar går også under titlane fagoperatør i kjemisk prosessindustri eller kjemiprosessoperatør. Kjemisk teknologi blir brukt innanfor mange bransjar, som for eksempel farmasøytisk industri, petrokjemisk industri, kjemisk mineralindustri, næringsmiddelindustri, olje og gass. Sjølv om arbeidet er veldig forskjellig, så er oppgåvene knytt til den kjemiske prosessen forholdsvis like. Prosessteknologi blir brukt world wide. Det blir nytta mykje stort mekanisk utstyr, i tillegg til ei rekkje ulike kjemikaliar, og prosessane skjer ofte i ekstreme temperaturar. Sikkerheit er difor eit viktig tema for ein prosessoperatør. Digital og automatisert teknologi er ein viktig del av arbeidskvardagen, til styring, vedlikehald og administrative oppgåver. Ein viktig eigenskap for fagoperatøren er å vere nøyaktig og kunne følgje faste prosedyrar. 9

10 Frå fabrikktrailer til fabrikkskip For oss i PRO er fiskerinæringa eit spennande område, der vi kan vere med å bidra til rekruttering. Det trengs dyktige fagfolk for å bygge fiskebåtar, og det trengs dyktige fagfolk for vedlikehald. Livet om bord i ein fiskebåt har endra seg mykje, og det stiller krav til ny kompetanse. Med store fabrikkanlegg og fryseanlegg om bord i båtane treng ein også kompetente fagfolk om bord. Vi har lærlingar innan mange fagfelt, og kan tilføre kompetanse som skipsverft og fiskebåtreiarar vil ha god nytte av. Opplæringskontoret har ein trailer der vi demonstrerar kva som skjer i prosessindustrien. Dette kan lett overførast til det som skjer inne i eit fabrikkskip. Foto: Olav Steimler Fleire stryk etter VG3 På rett vei - Kvalitet og mangfold i fellesskolen Stortingsmelding nr 20 (Kunnskapsdepartementet 15. mars 2013, Stoltenberg II) Kunnskapsdepartementet skreiv i si tilråding at det er ei utfordring for elevane å fullføre VG3 på berre eit år, og at ein får høgare strykprosent mellom elevane som ikkje har læreplass. «Årsaken til at noen søkere ikke får læreplass kan være at de har svake karakterer og stort fravær, eller at de søker læreplass i lærefag som har flere søkere enn det arbeidslivet kan tilby av læreplasser lokalt. Disse har rett til Vg3 i skole etter opplæringsloven 3-3 dersom det ikke er mulig å formidle til læreplass». Departementet meiner at denne organiseringa bør vurderast. Nettopp fordi elevane har ulike behov og fordi elevene som får dette tilbodet har svakare resultat og/eller høgare fråvær enn dei som har læreplass. Det er ekstra utfordrande for desse elevane å klare fagprøva etter berre eit år, og utan praksis i reell produksjon. Asbjørn Hesjedal er TAF-lærling hos Østerbø Maskin og ein av dei tøffe. Foto: Østerbø Maskin. 10

11 Sosialt og fagleg påfyll frå PRO TRIVSEL - NETTVERK - LÆRING Noreg Tyskland tur/retur Kvart år får lærlingar frå Sogn og Fjordane sjansen til å oppleve tysk industri i ein månad, og kvart år kjem det tyske lærlingar på utveksling til fylket. Næringslivet blir stadig meir internasjonalisert og PRO ser det som verdifullt at lærlingane får vere med og sjå korleis bedrifter og arbeidsplassar fungerar i andre land. BASF konsernet i Ludwigshafen er samarbeidspart, og utvekslinga av lærlingar har vore veldig populært på begge sidene av grensa. Lærlingane får vere med på vanlege arbeidsoppgåver i verftsbedriftene, og innanfor fleire fagfelt. I tillegg får lærlingane godt innsyn i kulturen i vertslandet, og god trening i engelsk. Utvekslingslærlingane beheld lønna si mens dei er i Tyskland, samtidig som reise og opphald vert dekka. I tillegg vert det utbetalt eit reisestipend, som mellom anna skal dekke transportkostnadane. Årets utvekslingslærlingar søkte om å få vere med på prosjektet hausten 2013, og turen går til Tyskland i mars/ april. Allereie no i januar var dei samla i Kalvåg for å planlegge og bli kjende med kvarandre. Kurs og sertifikat PRO lærlingane startar læretida si med ulike kurs som truck, kran, lift og varme arbeid - alt etter behov i følgje læreplanen. Etter oppkøyring får lærlingane truck- og kransertifikat. Hovudfokuset på desse kursa er tryggleik og HMS. Det blir nye kursrundar for lærlingane hausten Skihelg i Hemsedal Lærlingane i PRO er på nytt klar for ei frisk og fartsfull skihelg i Hemsedal. Den årlege skihelga er svært populær og ein fin måte å bli kjent med dei andre lærlingane i Sogn og Fjordane. PRO dekkjer opphald, skipass og fellesmåltid, medan lærlingen sjølv må stå for transport til og frå Hemsedal. Overnattinga er i store, flotte hytter rett ved sidan av skibakken. Dette skal berre vere moro, og det har aldri vore så mange påmelde som i år. Bedriftene har vore svært positive til dette tiltaket, og lagt til rette for at alle lærlingane kan komme seg til fjells til ei sosial og kjekk hending. For PRO er det viktig at lærlingane trivast og at dei merkar at dei er ein del av eit godt nettverk. TAF berre for dei TØFFASTE? Teknisk, allmennfaglig utdanning (TAF) er eit fireårig utdanningstilbod som omfattar VG1 teknikk og industriell produksjon, VG2 industriteknologi og lærekontrakt i ei lærebedrift. Det finst tilsvarande TAF utdanning i andre fag, som helse og oppvekst. I løpet av fire år får en TAF-elev både fagbrev og spesiell studiekompetanse med fordjuping i realfag. Den teoretiske opplæringa føregår på skulen, og blir kombinert med praktisk opplæring i ei bedrift. Dei 3 første åra er ein på skulen 3 dagar i veka og på arbeid i bedrift i 2 dagar. Det siste året er ein i bedrift 3 dagar og på skulen 2. TAF elevane har elevstatus dei to første åra og lærlingstatus dei to siste. TAF er spesielt tiltenkt dei som ønskjer å studere vidare på høgskule eller universitet, for til dømes å bli ingeniør. Med ein kombinasjon av studiekompetanse og fagbrev står desse ungdommane godt rusta for eit vidare studium, men kan og jobbe som fagarbeidar. Genialt for dei teoretisk sterke Å gå på TAF er krevjande, og ein del lærlingar opplever at dei må slite ekstra mykje for å klare eit slikt tøft løp. Jorunn Eide Kirketeig meiner at TAF utdanninga er genial for dei teoretisk sterke elevane. Ho har likevel fått tilbakemeldingar frå bedrifter om ein del frustrerte elevar, som opplever ein svært travel lærling- og elevkvardag. - For å unngå elevar som ikkje klarer dette løpet er det viktig at alle skulane set strenge nok krav til inntak, seier Kirketeig. Det er eit forholdsvis høgt krav til karaktersnitt for å komme inn på TAF, og Kirketeig meiner at det kanskje burde vore endå høgare i realfaga. Det er ikkje slik at ungdommane ikkje tåler å slite litt ekstra, presiserer Kirketeig. - Men det er samtidig viktig at dei kjenner at dei meistrar kvardagen. Dei kombinerar trass alt to utdanningar - som normalt tek 7 år til saman - og gjer det unna på 4 år. Høgt karaktersnitt - Det er ikkje alltid slik at det er dei med noko lågare karakterar som det er vanskelegast for, seier Kåre Nordpoll, som er TAF-koordinator ved Måløy VGS. Gjennomsnittskarakteren frå ungdomsskulen på dei TAF-elevane våre som starta hos oss sist haust var omlag 5. Lågaste samla karakter frå ungdomsskulen av dei som kom inn var 4,3. Spesielt i starten ser vi at det kan vere ei tøff omstilling for elevane å gå frå ungdomsskulen til vidaregåande, og mange får seg ein dukkert då. - Ein del elevar kjem ut av ungdomsskulen med både 5 arar og 6 arar, utan at dei har slite så mykje, seier Nordpoll. - Andre elevar har slite hardt for å komme over 4 talet. Innsats viktigare - Faga er meir krevjande på vidaregåande, og dei som har lært seg til å måtte jobbe for karakterane er faktisk dei som klarer seg best, slår koordinatoren i Måløy fast. Det er tøft å vere TAF elev, og det krev ein stor innsats, seier Kåre Nordpoll. - Dei må kombinere teoretisk krevjande fag med praktisk arbeid, der dei faktisk ikkje har fri i alle skuleferiane ein gong. Han presiserer likevel at dei har svært gode resultat med desse elevane. - Det er takka vere arbeidsvillige elevar, og god oppfølging frå skulen, bedriftene og opplæringskontoret. 11

12 50 ledige læreplassar Vi tek inn lærlingar i fag: Kjemiprosess, Produksjonsteknikk, Industrimekanikar, Sveis, Plate, Automatisering, Elektrikar, Dataelektronikar, IKTservice, CNC-maskinerings-teknikk, Logistikk, Kontor- og administrasjon, Salsfag, Industrisnikkar, Industri rørleggar, Motormekanikar, Industrimontør, Serigrafifaget, Industriell overflatebehandling, Laboratoriefaget. Lærebedrifter: Bilfinger Høyanger, Bilfinger Årdal, Bilfinger Svelgen, Elkem, Ewos, Vik Ørsta, Petal, Solund Verft, Havyard Ship Technology, Stryvo, Cermaq, Teekay Petrojarl, KMI, Norway Pelagic avd. Kalvåg, Norway Pelagic avd. Florø, Nesseplast, Førde Mekaniske Industri, WIS, WISS, ITM, Klausen, Fjordpipe, Luster Mekaniske Industri, Nomek, Nyrstar, Hellenes, Solheim Diesel, SafeClean, PRO Opplæringskontoret, Sunnfjord Industri, Hagen, Halliburton, NTP, Rørleggar Nigardsøy, TESS, Swire Oilfield Service, Saint Jean Wheels, Fiskvegn, Wergeland Holding, Østerbø Maskin, Yndestad Mekanisk, Hardanger Frakt, Haug Offshore, Om Marine Service, StaroTech, Felleskjøpet avd. Florø, FMC. Send søknad til post@pro.sf.no / Søknadsfrist 1. mars Sjå for meir informasjon 12