KLASSISK KULTURARV. SOLVEIG AARESKJOLD, Kyss meg i diskursen, Chr.H. Grosch: Domus Media, Universitetet i Oslo, 1853.

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "KLASSISK KULTURARV. SOLVEIG AARESKJOLD, Kyss meg i diskursen, 1996. Chr.H. Grosch: Domus Media, Universitetet i Oslo, 1853."

Helle Økland
8 år siden
Visninger:

1 KLASSISK KULTURARV Vi har med oss antikken overalt, anten vi vil eller ikkje. Arven frå antikken viser mellom anna att i ord, i styrestell og i arkitektur. Den klassiske lærdomsarven er ein av tre livskraftige tradisjonar som dominerer den vestlege kulturarven i dag, saman med den europeiske folkespråktradisjonen og kristendommen. Den nynorske skriftkulturen var tidleg open for impulsar frå utlandet. Ei lang rekkje sentrale verk frå verdslitteraturen er omsette til nynorsk. Mange av omsetjarane var mellom dei leiande nynorskbrukarane, og påverknaden frå det klassiske viser òg att i den originale litteraturen som blei skapt. Den klassiske arven kan ikkje læra oss å ordna konfliktane våre. Men han er ein spegel som kan fortelja kven me er. Han kan gi oss mot til å sjå oss sjølve i auga, utan å dempa innsikta gjennom dogme, rus eller gløymsle. SOLVEIG AARESKJOLD, Kyss meg i diskursen, 1996 Chr.H. Grosch: Domus Media, Universitetet i Oslo, Foto: Informasjonsavd., UiO

Den nynorske skriftkulturen var tidleg open for impulsar frå utlandet. Ei lang rekkje sentrale verk frå verdslitteraturen er omsette til nynorsk.

2 Brad Pitt i rolla som Akilles i filmen Troja, basert på Iliaden av Homer. Foto: Sandrew Metronome.

3 DANINGA Det klassiske var altså ikke bare «severdigheter» og historiske minner, det var selve sivilisasjonens opphav, her fantes kildene til den religion, samfunnsform og kultur som man fremdeles levde i. I denne forstand blir det klassiske en form for «samtidskultur» monumentene stammer riktignok fra en svunnen tid, men de tilhører like fullt en verden som stadig eksisterer, og de representerer et verdigrunnlag som fremdeles har sin gyldighet. ANNE ERIKSEN, Minner fra den evige stad, 1997 Danningsreisa. Halldis Moren Vesaas i Hellas, Foto utlånt av Olav Vesaas. Sydenreisa. Gran Canaria, Foto: Jan M. Lillebø / Bergens Tidende.

I denne forstand blir det klassiske en form for «samtidskultur» monumentene stammer riktignok fra en svunnen tid, men de tilhører like fullt en verden som stadig

4 Noreg har ikkje noka tid lege utanfor dei antikke kulturstraumane. Då landet vårt stig inn i litteraturen i mellomalderen, tek det straks mot impulsar frå den antikke verda, beinveges eller omveges. Det er ikkje berre dei latinske skriftene våre som ber bod om det. Den norrøne bokheimen sjølv er rik på lån og merke etter påverknad frå antikken i tankar, i val og utforming av emne og i stil. EIRIK VANDVIK, «Antikken i norsk kulturliv og skule», Norsk pedagogisk tidskrift, 1942 HEIMEN At klassiske språk, gresk og latin, og «den klassiske dannelse» forsvant fra skolen har unektelig sine tragiske sider også. Tenk noen generasjoner bakover, til 1800-tallet. Nordmenn som den gangen kom til Athen, kunne ikke gjøre det uten at det svimlet for dem. I en viss forstand kom de «hjem». DAG SOLSTAD, Adresseavisen

EIRIK VANDVIK, «Antikken i norsk kulturliv og skule», Norsk pedagogisk tidskrift, 1942 HEIMEN At klassiske språk, gresk og latin, og «den klassiske dannelse» forsvant fra skolen har unektelig sine

5 VINJE Shakspeare og Gøthe kan Tankane snu og leikande vende, men til Homer og til Edda maa du paa Slutten atende. AASMUND OLAVSSON VINJE, «Atende til Antiken!» (utdrag), Dølen Ferdaminni kan verka uordna og springande på ein lesar som ikkje kjenner Vinje. Vinje hentar sitt byggevyrke både frå heimlege hendingar og frå «Verdsens det store Vit». Her finn vi allusjonar både til Bibelen og til klassisk gresk og romersk mytologi. Frå historia henter Vinje mange særmerkte døme, og hunarkongen Attila frå folkevandringstida er han like nær som dronning Victoria frå hans eiga samtid. REIDAR DJUPEDAL, «Meisterstykket», i Dølen, band IV, 1973 Aasmund Olavsson Vinje Radering av J. Nordhagen. Det Norske Samlaget

Her finn vi allusjonar både til Bibelen og til klassisk gresk og romersk mytologi.

6 Men det skulle ikkje føra altfor mykje vilt om ein seier at Samlaget i sine første hundre leveår har gjeve ut ein stad ikring 1000 sjølvstendige skrifter. Av desse har vel 430 meir enn to femtepartar vore omsetjingar. SIGMUND SKARD, Det Norske Samlaget , 1968 SAMLAGET Dei som interesserte seg for dei nye klassikarutgåvene, utvikla gjerne òg ei oppdagarglede over å finna attgløymer, friske og ulesne eksemplar av verka i dei gamle hovudseriane til Samlaget: Klassiske bokverk, Bokverk frå mellomalderen, Norrøne bokverk, forutan Shakespeare og dei tre nummera i Austerlandske bokverk, alle med mykje vakrare omslag, layout og papirkvalitet enn syttitalsbøkene. No trålar mang ein samlar antikvariata etter desse utgåvene. BJØRN NIC. KVALSVIK, «Konstruksjonen av eit nynorsk kulturfelt», Syn og Segn 1993

SIGMUND SKARD, Det Norske Samlaget 1868-1968, 1968 SAMLAGET Dei som interesserte seg for dei nye klassikarutgåvene, utvikla gjerne òg ei oppdagarglede over å finna attgløymer, friske og ulesne

Like dokumenter

Til deg som bur i fosterheim. 13-18 år

Til deg som bur i fosterheim. 13-18 år Til deg som bur i fosterheim 13-18 år Forord Om du les denne brosjyren, er det sikkert fordi du skal bu i ein fosterheim i ein periode eller allereie har flytta til ein fosterheim. Det er omtrent 7500