Fråsegn til føreslegen reguleringsplan for utvinning av rutil i Engebøfjellet i kommunane Naustdal og Askvoll - 2. gongs offentleg ettersyn

Transkript

1 Sakshandsamar Vår dato Vår referanse Liv Janne Kvåle tlf: , E-post: / Oddgeir Aardal tlf: , E-post: Dykkar dato Dykkar referanse AHK/09/ /K2-L12 Naustdal kommune Postboks Naustdal Fråsegn til føreslegen reguleringsplan for utvinning av rutil i Engebøfjellet i kommunane Naustdal og Askvoll - 2. gongs offentleg ettersyn Vi viser til oversending datert , og avtale om utsett frist for fråsegn til Føremålet med planarbeidet er å tilretteleggja for utvinning av rutilmalm (titandioksid) frå Engebøfjellet. Tiltaket omfattar om lag 1400 daa på land (i Naustdal kommune) til gruve- og industridrift og kring 4,4 km 2 sjøareal i Førdefjorden for deponi av restmasse frå rutilproduksjonen (både i Askvoll og Naustdal kommunar). Fylkesmannen har lagt vekt på at bergverksdrift i Engebøfjellet er avklart i gjeldande kommuneplan for Naustdal. Med unntak av sjødeponiet følgjer framlegget til reguleringsplan i hovudsak opp føringane i kommuneplanen. Vi registrerer at det framleis er fagleg usemje om konsekvensane av etablering av omsøkt bergverksdrift i Engebøfjellet, særleg knytt til djupvassdeponiet og konsekvensane for det marine miljøet i Førdefjorden. Fylkesmannen føreset at avgangsmassen held seg innanfor avsette grenser for deponi i reguleringsplanen, og at dette vert lagt til grunn for Klima- og ureiningsdirektoratet (Klif) si handsaming av søknad etter ureiningslova. Kommunen må ta stilling til om kunnskapsgrunnlaget er tilstrekkeleg utgreidd, jf. naturmangfaldslova 8 og 9. Fylkesmannen peikar då spesielt på tilhøvet til dei trua artane elvemusling og ål. Vurdering av tiltaket etter vassforskrifta er prinsipiell, og vil difor bli gjort på nasjonalt nivå i samband med Klif si handsaming av utsleppssøknad etter ureiningslova. Miljøvernfaglege vurderingar Vi viser til vår fråsegn i brev datert Vi påpeika då m.a. at det var reist tvil om nokre grunnleggjande føresetnader for vurderingane i konsekvensutgreiinga, og at den faglege usemja måtte avklarast. Vidare at etableringa av sjødeponiet måtte vurderast etter vassforskrifta. Det har vore gjennomført møte mellom partane og Klima- og ureiningsdirektoratet (Klif) for mogleg avklaring av fagleg usemje, i tillegg til oppfølgjande tilleggsutgreiingar/notat. Den faglege usemja har i stor grad vore knytt til konsekvensane for miljøet i Førdefjorden, med særleg fokus på sjødeponiet, nasjonal laksefjord og oppdrettsnæringa. Kommunen v/ Hovudkontor Landbruksavdelinga E-post: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Fjellvegen 11, 6800 Førde post@fmsf.no Telefon: Postboks 14, 6801 Førde Internett: Telefaks: Telefon: Org.nr Telefaks:

2 2/5 rådmannen har no lagt til grunn at tiltakshavar har dokumentert og underbygt sine utgreiingar og utdjupingar. Vi konstaterer at det framleis er uklare tilhøve og til dels fagleg usemje mellom NIVA og Havforskingsinstituttet når det gjeld konsekvensane av etablering av bergverksdrift i Engebø, og då særleg konsekvensane av eit djupvassdeponi i Førdefjorden. Djupvassdeponiet konsekvensar for fjordmiljøet Ved første gongs høyring understreka vi at Det må vera ein føresetnad for reguleringsplanen at all avgangsmasse kan sedimenterast innanfor det området som vert avsett til djupvassdeponi. Det må ikkje hefta tvil om dei grunnleggjande føresetnadane for vurderingane i konsekvensutgreiinga. Den faglege usemja, så langt den vedkjem plansaka, må såleis avklarast gjennom handsaminga av reguleringsplanen. Eit eventuelt utsleppsløyve etter ureiningslova vil setja vilkår for å minimera og motverka negative verknader. Vi viser elles til Fiskeridirektoratet som fagmynde når det gjeld vurdering av planen med omsyn til marine ressursar. Vi konstaterer at det no er semje mellom fagmiljøa om at bruk av Magnafloc som omsøkt vil ikkje ha negativ innverknad på økologi, inkl. botnnær fauna m.m. Fagmiljøa i Havforskingsinstituttet og NIVA er ikkje samde om kva for konsekvensar deponeringa ved Engebø kan få for marint liv i vassøyla og på botnen utover i fjorden, utanfor deponiområdet. Det som synest klart, er at både Havforskingsinstituttet og NIVA forventar at ein større eller mindre partikkeltransport vil skje ut over sjølve deponiområdet i reguleringsplanen. NIVA hevdar at finstoffet vil søkkja ned innanfor terskelen ved Hegreneset, medan Havforskingsinstituttet meiner at situasjonar kan oppstå der det kan skje transport også vidare utover. NIVA og Det norske Veritas har vurdert effekten på marint liv utanfor deponiområdet som liten. Vi føreset at avgangsmassane vert deponerte innanfor avsette grenser for deponi i reguleringsplanen. Dersom det viser seg at dei føresetnadane som er lagde til grunn for reguleringsplanen ikkje er til stades, vil tiltaket heller ikkje vera i samsvar med planen. Utsleppsløyve kan ikkje gjevast i strid med vedteken reguleringsplan. Eit eventuelt utsleppsløyve vil måtte setja akseptgrenser for påverknaden utover i resipienten, utanfor sjølve deponiområdet. Dersom overvaking viser at effektane av deponeringa vert vesentleg annleis enn det som er føresett i utsleppsløyvet, vil dette kunna følgjast opp med krav om tiltak, eller i ytste konsekvens stopp, med heimel i ureiningslova. Som vi også påpeika ved første gongs høyring skal det takast omsyn til vassforskrifta 12 ved nye industriaktivitetar eller inngrep. Vassførekomsten i sjø for planområdet er kalla Førdefjorden ytre ( C) og har eit areal på om lag 29 km 2. Deponiet utgjer omlag 15 % av fjordbotnen i vassførekomsten. Tiltaket sin samfunnsnytte må vurderast opp i mot tap i miljøkvalitet. Tiltaket kan i utgangspunktet ikkje redusera økologisk tilstand til dårlegare enn god. Det er ikkje utarbeidd nærare retningsliner for korleis denne typen tiltak skal vurderast etter vassforskrifta. Endeleg vurdering etter denne forskrifta er prinsipiell, og vil bli gjort på nasjonalt nivå i samband med Klif si handsaming av utsleppssøknaden etter ureiningslova. Naturmangfald sjø/vassdrag Vi vil her nedanfor komma med utfyllande merknader, innan Fylkesmannen sine fagområde (m.a. laks og sjøaure, trua ferskvassartar som ål og elvemusling, i tillegg til

3 3/5 rettleiingsansvaret vårt innan naturmangfaldlova og vassforskrifta). Vi viser elles til merknadane våre i samband med første gongs høyring. Vi gjer merksam på at Fiskeridirektoratet er fagmynde når det gjeld marine artar og ressursar. Gjennomføring av tiltaket krev tilførsel av ferskvatn. Det er ikkje klargjort kva vassdrag det skal takast ut vatn frå. Det er vist til at det vil skje ved søknad om konsesjon etter vassressurslova. Avklaring av vasskjelde og eventuelle konsekvensar burde i utgangspunktet vore avklara gjennom reguleringsplanen, med tanke på vurdering av samla konsekvens av tiltaket. Vi vurderer såleis at reguleringsplanen er mangelfull på dette området. Vi ser at Redalselva og Grytelva er nemnde i høyringsfråsegner som nærliggjande vassdrag som kan verta berørte. I vår fråsegn datert , påpeika vi at Redalselva har ein av fire elvemuslingsbestandar i Sogn og Fjordane, og at elvemuslingen sin livssyklus er avhengig av sjøaurebestanden i Redalselva. Elvemuslingen (Margaritifera margaritifera) har hatt ein kraftig tilbakegang i heile Europa, og er difor ført opp på lista over trua dyreartar i Noreg, med status som sårbar (VU). Vidare står han på Verdens naturvernunion si liste (IUCNs) over trua dyreartar, og er ført opp på Bernkonvensjonen si liste III over artar som det skal takast spesielle omsyn til. Elvemusling er i tillegg lista opp i EUs habitatdirektiv (vedlegga II og V). Det er utarbeidd ein eigen nasjonal handlingsplan for elvemuslingen; Det er vidare utarbeidd framlegg til forskrift for elvemuslingen som prioritert art med særskilt sikring etter naturmangfaldlova 23. Elvemuslingbestanden i Redalselva har store problem med å gjennomføre livssyklusen og må reknast for å vere kritisk trua. Berre fire eldre individ vart registrerte i vassdraget i 2010 under ei undersøking gjennomført av Rådgivende Biologer AS og Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. I 2007 vart det funne larvar av elvemusling (glodichielarvar) på aureyngel på eit område nedanfor der dei eldre individa vart funne i Stadium mellom glodichielarvar og store muslingar ser ut til å mangla. I handlingsplan for elvemusling står det at forholdene må forbedres for de populasjonene som ikkje har, eller har en utilstrekkelig rekruttering slik at rekrutteringa kommer i gang igjen og bestandene kan øke i antall. Status til elvemuslingen som art og bestanden i Redalselva tilseier at eventuell fråføring av vatn frå elva vil krevja grundige undersøkingar og vurderingar for både fisk og elvemusling. Vidare kan dette innebera avgrensingar på tiltak som kan gjennomførast i elva. Ungfisken i Redalselva vart kvantitativt undersøkt av Rådgivende Biologer AS hausten 2000 og kvalitativt undersøkt 2007 i samband med undersøkingar av bestanden av elvemusling i elva. Det vart funne fleire lakseyngel enn yngel av sjøaure under det kvalitative fisket i Dersom dette er representativt for tettleiken av fisk i elva, har laks vorte den dominerande arten i vassdraget. Dette er i tilfelle ei endring sidan På bakgrunn av desse undersøkingane har vi hausten 2009 oppgradert laksebestanden frå kategori Y dvs. vassdraget produserer ikkje nok smolt til å kallast eigen bestand til "kategori 3a ", dvs sårbar bestand. Grundigare undersøkingar må til for eventuelt å stadfesta om dei kvalitative studiane gir rett bilete av laksebestanden. Laksebestanden vert vurdert som sårbar, og det er ikkje opna for fiske etter laks i Redalselva for perioden Eventuell fråføring av vatn frå eit vassdrag krev løyve etter vassressurslova, og må også vurderast etter Forskrift om rammer for vannforvaltning (vassforskrifta) 12 som omhandlar nye inngrep eller aktivitet. Tiltaket sin samfunnsnytte må vurderast opp i mot tap

4 4/5 i miljøkvalitet. Tiltaket kan i utgangspunktet ikkje redusera økologisk tilstand til dårlegare enn god. Nye inngrep, anten det skjer i ferskvatn eller i sjø, må vurderast etter vassforskrifta, jf. det som er skrive under avsnittet om djupvassdeponi. Ålen er ein sterkt trua art og vart oppført i Norsk raudliste i Fiske etter ål har vore forbode både i vassdrag og sjø sidan Ål er påvist både i Gryteelva og Redalselva. I 2007 vart ein del ål påvist i Redalselva, deriblant mykje glasål som nyleg hadde vandra opp frå havet (Rådgivande Biologer rapport nr 1049). Området for planlagt gråbergdeponi drenerer mot Grytelva. Høvesvis gode fangstar av ål i ulik storleik og alder vart påvist i Grytelva i Dette tilseier at Grytelva er eit viktig oppvekstområde for ål med tilhørigheit i Førdefjorden (NINA rapport 416). Som vi påpeika ved første gongs høyring føreset vi at nødvendige krav til tiltak som sikrar mot avrenning til Grytelva, må fastsetjast i samband med eventuelt utsleppsløyve etter ureiningslova. Vi vil understreka at naturmangfaldlova som tredde i kraft , har tilleggsomsyn som kommunen skal trekka inn ved utøving av mynde etter plan- og bygningslova og andre lover. Naturmangfaldlova sitt formål i 1 skal trekkjast inn i skjønsvurderinga av plansaker. Vidare skal dei sentrale prinsippa i 8 til 12 (også kalla miljørettslege prinsipp ) leggjast til grunn som retningslinjer for all offentleg myndigheitsutøving som vedkjem naturmangfaldet. Dette er lovfesta i 7 i naturmangfaldlova, som også seier at vurderingar av prinsippa skal gå fram av vedtaket. Vi vil her særleg visa til 8 om kunnskapsgrunnlaget og 9 om førevar-prinsippet. Kommunen må ta stilling til om kunnskapsgrunnlaget er tilstrekkeleg utgreidd for m.a. elvemusling og ål. Vi vurderer det elles som ein mangel ved planarbeidet at val av ferskvasskjelde ikkje er avklart eller utgreidd. Landbruksavdelinga Ei eventuell etablering av dette steinbrotet kan føra til noko ulempe for jord- og skogbruk, men sett i høve til både industrietableringa og andre meir kontroversielle sider ved prosjektet, er landbruksinteressene etter vår vurdering ikkje avgjerande i denne saka. Ved fråsegn til første gongs høyring av planen oppmoda vi om at matjord og lausmassar som vart fjerna i utbyggingsområdet, vart tekne vare på, og nytta som tildekking og revegetering av dei planlagde deponia. Vi registrerer som positivt at det i 11 i føresegnene er teke inn ein føresegn som sikrar gradvis istandsetjing og tilbakeføring av deponiområde til landbruksføremål. Elles konstaterer vi at føresegnene omtalar skjøtsel og hogst av granplantefelt i planområdet, og at hogst skal skje i samsvar med plan og i samråd med kommunal skogbruksforvaltning. Vi har elles ingen avgjerande merknader til planframlegget. Med helsing Nils Erling Yndesdal fylkesmiljøvernsjef Liv Janne Kvåle rådgjevar Dokument som vert sendt elektronisk er godkjent og signert elektronisk av Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Kopi pr. e-post: Askvoll kommune Sogn og Fjordane fylkeskommune, plan- og samfunnsavdelinga

5 5/5 Sogn og Fjordane fylkeskommune, kulturavdelinga Internt: DST, OAA (Førde)