een man (ønn mann) - en mann de man (dø mann) - mannen **(plassering av artikkelen

Transkript

1 LYNKURS NEDERLANDSK lær litt Nederlandsk på en kveld. (uttalelse, skrevet "på norsk" i parantes) av Albert H. Sijtsema NEDERLANDSK (NL)(uttalelse) - NORSK (N) Substantiver = tingord, felles mannlige og kvinnelige: een man (ønn mann) - en mann de man (dø mann) - mannen **(plassering av artikkelen (kort ø som i ønn) som på engelsk)** een vrouw (ønn frau) - en kvinne de vrouw (dø frau) - kvinnen een auto (ønn auto) - en bil (o som i odelsgutt) de auto (dø auto) - bilen een stad (ønn statt) - en by de stad (dø statt) - byen een jongen (ønn jånge) - en gutt de jongen (dø jånge) - gutten (husk kort ø) de tafel (dø tafel) - bordet Substantiver = tingord intetkjønn: een boek (ønn bok) - en bok het boek (øtt bok) - boken een huis (ønn høyss) - et hus het huis (øtt høyss) - huset een brood (ønn brot) - et brød (husk o som i odelsgutt) het brood (øtt brot) - brødet het meisje (øtt meisjø) jenta **merkelig nok intetkjønn** Flertall av substantiver, bestemt og ubestemt: tafels (tafels) - bord (i flertall) de tafels (dø tafels) - bordene (husk kort ø) mannen (mannen) - menn de mannen (dø mannen) - mennene jongens (jångens) - gutter de jongens (dø jångens) - guttene huizen (høyzen) - hus **merk s blir til z i flertall** de huizen (dø høyzen) - husene vrouwen (frau-en) - kvinner de vrouwen (dø frau-en) - kvinnene auto's (autos) - biler de auto's (dø autos) - bilene steden (steden) - byer

2 de steden (dø steden) - byene boeken (boken) - bøker **oe på NL = o på N** de boeken (dø boken) - bøkene meisjes (meisjes) - jenter de meisjes (dø meisjes) - jentene -2- Verb og pronomen i nåtid; dessverre bøyning i henhold til pronomen: Hebben (hæbben) - å ha **infinitiv** ik heb (ikk hæbb) - jeg har (i som i is på engelsk) jij hebt (jei hæbbt) - du har (NL ij = N ei) hij/zij heeft (hei/zei heft - han/hun har U (y) - De **blir brukt som tiltaleform til alle ukjente som i N på 1950 tallet** wij hebben (vei hæbben) - vi har jullie hebben (jølli hæbben) - dere har zij hebben (zei hæbben) - de har zijn (zein) - å være **infinitiv** ik ben (ikk bænn) - jeg er (husk i som på engelsk) jij bent (jei bænt) - du er U bent (y bænt) - De er hij/zij is (hei/zei iss) - han/hun er wij zijn (vei zein) - vi er jullie zijn (jølli zein) - dere er zij zijn (zei zein) - de er worden (vårrden) - å bli **infinitiv** (rr skal rulle som på Vestlandet) ik word (ikk vårrt) - jeg blir jij word (jei vårrt) - du blir hij/zij wordt (hei/zei vårrt) - han/hun blir wij worden (wei vårrden) - vi blir jullie worden (jølli vårrden) - dere blir zij worden (zei vårrden) - de blir willen (villen) - å ville **infinitiv** (husk i som på engelsk) ik wil (ikk vill) - jeg vil jij wil (jei vill) - du vil hij/zij wil (hei/zei vill - hann/hun vil wij willen (vei villen) - vi vil jullie willen (jølli villen) - dere vil zij willen (zei villen) - de vil kunnen (kønnen) - å kunne **infinitiv** ik kan (ikk kann) - jeg kan

3 jij kunt (jei kønnt) - du kan hij/zij kan (hei/zei kan) - han/hun kan wij kunnen (vei kønnen) - vi kan jullie kunnen (jølli kønnen) - dere kan zij kunnen (zei kønnen) - de kan Fortid: -3- ik had (ikk hatt) - jeg hadde jij had (jei hatt) - du hadde hij/zij had (hei/zei hatt) - han/hun hadde wij hadden (vei hadden) - vi hadde jullie hadden (jølli hadden) - dere hadde zij hadden (zei hadden) - de hadde ik was (ikk vass) - jeg var jij was (jei vass) - du var hij/zij was (hei/zei) - han/hun var wij waren (vei varen) - vi var jullie waren (jølli varen) - dere var zij waren de var (zei varen) - de var ik werd (ikk vært) - jeg ble jij werd (jei vært) - du ble hij/zij werd (hei/zei vært) - han/hun ble wij werden (vei værrden) - vi ble jullie werden (jølli værrden) - dere ble zij werden (zei værrden) - de ble ik wilde (ikk villde) - jeg ville (husk i som på engelsk) jij wilde (jei villde) - du ville hij/zij wilde (hei/zei villde) - han/hun ville wij wilden (vei villden) - vi ville jullie wilden (jølli villden) - dere ville zij wilden (zei villden) - de ville hij/zij kon (hei/zei kånn) - han/hun kunne wij konden (vei kånnden) - vi kunne jullie konden (jølli kånnden) - dere kunne zij konden (zei kånnden) - de kunne Bøyning av forskjellige verb: rijden (reiden) - å kjøre ik rijd (ikk reid) - jeg kjører ik reed (ikk ret) - jeg kjørte doen (don) - å gjøre

4 (lang o som i bok) ik doe dit (ikk do ditt) - jeg gjør dette ik deed dit (ikk deet ditt) - jeg gjorde dette eten (eten) - å spise ik eet (ikk eet) - jeg spiser ik at (ikk att) - jeg spiste drinken (drinken) - å drikke ik drink (ikk drink) - jeg drikker ik dronk (ikk drånk) - jeg drakk ik ben dronken (ikk benn drånken)- jeg er full Relative pronomen: Litt vanskelig. Istedenfor som på norsk brukes dat en die. Dat etter intetkjønnsord og die etter mannlige ord og etter flertall. -4- De man die daar staat. (dø mann de dar stat) Mannen som står der. Het huis dat hier staat (øtt høys datt hir stat) Huset som står her. De kinderen die buiten spelen (Dø kinnderen de bøyten spelen) Barna som leker ute. (alle k uttales som k) Eiendomspronomen: mijn auto (mein auto) - min bil mijn huis (mein høys) - mitt hus mijn kinderen (mein kinnderen)- mine barn jouw geliefde (jau gelifdø) - din elskede (g uttales som kkje i ikkje på nynorsk, harkelyd) jouw wens (jau venns) - ditt ønske jouw cadeautjes (jau kadotjøss) - dine gaver (eau uttales som lang o i odelsgutt) zijn reis (zein reis) - hans reise (det er ikke forskjell i NL på sin og hans) haar ogen (har ogen) - hennes øyne onze familie (ånse famili) - vår familie (NL ie = N i) hun dochter (hønn dågter) - deres datter (husk harkelyden) hun zoon (hønn zon) - deres sønn

5 Påpekende pronomen: han- og hunkjønn deze man (deze mann) - denne mannen **entall** die man (de mann) - den mannen deze mannen (deze mannen) - disse menn(ene) **flertall** die mannen (de mannen) - de menn(ene) intetkjønn dit huis (ditt høys) - dette huset **entall** dit meisje (ditt meisjø) - denne jenta **entall** dat huis (datt høys) - det huset dat meisje (datt meisjø) - den jenta **entall** deze huizen (deze høyzen) - disse hus **flertall** die huizen (de høyzen) - de hus Konjunksjoner, adverb m.m.: op het dak (åpp øtt dakk) - på taket in Noorwegen (inn Nårvegen) - i Norge ga naar buiten! (ga nar bøyten) - gå ut! (husk harkelyden) ik ben buiten (ikk benn bøyten) - jeg er ute ga naar binnen! (ga nar binnen) - gå inn! ik ben binnen (ikk benn binnen) - jeg er inne kom naar beneden(kåmm nar beneden)- kom ned! kom naar boven (kåmm nar boven) - kom opp (o som i odelsgutt) heen en weer (hen enn ver) - frem og tilbake - att og fram voor de oorlog (fåår dø åårlåg) - før krigen na jou (na jau) - etter deg naast (nast) - ved siden av onder (ånder) - under met (mætt) - med voor jou (fåår jau) - til deg nog niet (någg nit) - ennå ikke nog meer (någg mer) - enda mer en (enn) - og te (tø) - å ** før infinitiv** wat? (vatt) - hva? wie? (vi) - hvem waar? (var) r) - hvor? alleen (allen)) - bare, kun kleine kinderen (kleine kinderen) - små barn **flertall** iemand (imannt) - noen iets (its) - noe van (fann) - av veel melk (fel melk - mye melk

6 vele auto`s (fele autos) - mange biler prettige kerstdagen (prettigge kærstdagen) - God Jul gelukkig nieuwjaar (geløkkeg) - Godt nyttår Korte setninger: I dagligtale brukes ofte substantiver i forminsket utgave. Man sier ofte "huisje" (høysjø), glaasje (glasjø) = lite glass, autootje, cognacje = lite glass cognac, pilsje = lite glass pils. Dette blir gjort selv om gjenstanden er stor. Også dobbelt forminsket utgave blir brukt, ofte for å være høflig. Hij heeft maar een klein autootje (hei heft mar ønn klein autootje) - Han har kun en liten bil. Mag ik nog en glaasje bier? - Kan jeg få et glass øl til? (magg ikk någg ønn glasje bir) Nee, je/u hebt genoeg gehad (né, jø /y hebbt genog gehatt) - Nei, du/de har fått nok. Een zakje patat met mayonnaise, alstublieft - En pose pommes frites med majones takk. (ønn zakkje patatt mett majonnæsse, alstyblift) Men moet de tering naar de nering zetten (menn mot dø tering nar dø nering zetten) - Sette tæringen etter næringen. Rij jij of rij ik? - Kjører du eller kjører jeg? (rei jei åff rei ikk) Jij rijdt altijd veel te hard, laat mij maar rijden (jei reit allteid fel tø harrt, lat mei mar reiden) - Du kjører alltid alt for fort, bare la meg kjøre Is er nog wat gebeurd in jullie vakantie? - Har det skjedd noe i deres ferie? (iss err någg vatt gebørrt inn jølli fakansi) Nee, hier gebeurd nooit wat. (nee, hir gebørrt nååit vatt) - Nei, her skjer aldri noenting NL uitvinder = N oppfinner (øytfinnder) Wie vond de stoommachine uit? - Hvem fant opp dampmaskinen? (vi fånt dø stommasjine øyt) Wat? (vatt) - Hva? Ja juist, James Watt. - Ja, riktig, James Watt. (ja jøyst) Jij staat aan de verkeerde kant. - Du står på feil side.

7 (jei stat an dø færkerde kant) Het verkeer tussen Bagn en Fagernes is heel druk. - Trafikken mellom Bagn og Fagernes er stor (tett) (øtt færker tøssen Bagn enn Fagernes iss hel drøkk) schoon (sgåån) Ik moet mij nog verschonen (ikk mot mei någg fersgånen) Dat kan ik niet betalen, dat is veel te duur (datt kann ikk nit betalen, datt iss fel tø dyr) Jij hebt toch meer dan genoeg verdient. (jei hæbbt tågg mer dann gønog ferdint) In de tram, achter instappen ( inn dø træmm, agter innstappen) - ren - Jeg må skifte (klær). - Det kan jeg ikke betale, det er alt for dyrt. - Du har jo tjent mer enn nok. - I trikken, gå inn bak. Ik heb honger, ik wil graag een uitsmijter - Jeg er sulten, jeg vil gjerne ha en (utkaster) (ikk hæbb hånger, ikk vil grag ønn øytsmeiter) **= brødskiver med speilegg og skinke eller rossbiff** Helaas dat hebben we hier niet. (helas datt hæbben wø hir nit) Vanavond gaan we de stad in. (fannavont gan wø dø statt inn) - Dessverre det har vi ikke her. - I kveld går vi en tur i byen. Ik heb loonsverhoging gekregen - Jeg har fått lønnspålegg. (ikk hæbb lonsferhoging gekregen) **husk harkelyden** De kinderbijslag is net genoeg voor een kistje bier - Barnetrygden er akkurat nok for en kasse øl. (dø kinderbeislagg iss nett genog fårr ønn kissjø bir) **husk alle k uttales som k** Ik kreeg een boete voor te hard rijden (Ikk kreg ønn botø fårr tø harrt reiden) - Jeg fikk en fartsbot. Ik heb zin in een lekker stukje kaas. - Jeg har lyst på et stykke god ost. (ikk hæbb sinn inn ønn lekker støkkje kas) **lekker kan kun brukes i forbindelse med mat og drikke eller jenter, ikke med ting, det blir komisk** Ik heb liever een zoute haring of een plakje worst. - Jeg vil heller ha en salt sild eller en pølseskive. (Ikk hæbb liver ønn zaute haring, åff ønn plakkjø vårst) Wie wil er nog koffie? - Hvem vil ha mer kaffe? (vi will ær någg koffi) **etter at kopp nr. 1 er servert** Ik heb een nieuwe spijkerbroek gekocht. (ikk hæbb ønn ni-uwø speikerbrok gekåggt) - Jeg har kjøpt en ny olabukse.

8 Reklameaanbieding, twee halen, slechts een betalen.- Reklametilbud, hente to, betale kun for en. (reklamø-anbiding, tve halen, slegts een betalen) **husk nå uttales een som een, ikke som ønn** Hij valt met de deur in huis. - Han "tar med døren inn" = (hei fallt mett dø dør inn høyss) - Han forteller uten omsvøp. Het viel mij op dat zij er zo slecht uitzag. (øtt fill mei opp datt zei ær zo slegt øysagg) - Jeg la merke til å hun så så dårlig ut.