Oppfølging av vassforskrifta i Vik kommune

Transkript

1 Oppfølging av vassforskrifta i Vik kommune Døme på tiltak i landbruk som er i gang Karen Weichert, Plan og forvaltning Seminar om praktisk oppfølging av vassforskrifta innan områda landbruk og spreidde avløp Skei i Jølster,

2 Spesiell situasjon i Vik sentrum Elvane Vikja og Hopra har utløp i Vik sentrum. Vikja er Nasjonalt laksevassdrag. Vikja Hopra

3 Kjelde: BIOFORSK-rapport Vol.7 Nr

4 Vikja Hopra

5 Spreidt avlaup I Vik kommune: ca. 400 private avlaupsanlegg med spreiegrøft, infiltreringsanlegg eller direkte utslepp. Mange av desse er lokaliserte i tilknytning til vassdrag, spesielt til Hopra samt tilløpselver, Øvre Vikja/Mura og Seljadalselva. Kunnskapsnivået likevel for låg til å kunne setje i gang med tiltak, i tillegg manglar god nok forankring i kommunal planverk.

6 Vikja og Hopra Begge elvane er regulerte for produksjon av vasskraft Vikja,øvre/Mura: Vikja nedre: Hopra: utan minstevassføring med minstevassføring utan minstevassføring Dårleg vasskvalitet Vikja,øvre/Mura: Vikja nedre: Hopra: moderat økologisk potensial dårleg økologisk potensial dårleg økologisk potensial Kjelde: Vann-nett Statkraft er regulant Hopra

7 Frå presentasjonen til STATKRAFT på møtet «Kva skjer i Vikja og Hopra påverkar landbruket vasskvalitet i elvane? i Vik

8 Frå presentasjonen til STATKRAFT på møtet «Kva skjer i Vikja og Hopra påverkar landbruket vasskvalitet i elvane? i Vik

9 Utgangspunkt for kommunen sitt arbeid i frå ca med Hopra og Vikja Statkraft sine fiskerelaterte undersøkjingar tydde på dårleg vasskvalitet/eutrofiering (=auka planteproduskjon av auka innhald næringsstoff i vatnet) Ikkje god nok kunnskap om næringsstoffkjeldene Kor mykje kjem frå landbruket? Naturleg bakgrunnsavrenning? Spreidd avløp? Andre kjelder?

10 Auke kunnskapsgrunnlaget - næringsstoffkjelder BIOFORSK-rapport Vol.7 Nr Kartlegging av næringsstofftilførsler i elvene Vikja og Hopra i Vik i Sogn Hanserud, O., Blankenberg, A., Borch, H., Gjemlestad, L., Haaland, S. & Turtumøygard, S. Levert til Vik kommune hausten 2012 Hovudmål: Berekne utslepp av næringsstoff til elvane frå Naturleg bakgrunnsavrenning Jordbruk Spreidd avløp Næringsstoff: i hovudsak forsfor og nitrogen

11 Auke kunnskapsgrunnlaget - næringsstoffkjelder Viktige resultat frå BIOFORSK-rapporten: Store område med fyllitt i nedbørsfelta som gjev næringsrikt jordsmonn, særleg i nedbørsfeltet til Hopra. Svært høg forsforinnhald i jorda. Høg bakgrunnsavrenning i Hopra pga. dei geologiske forholda Husdyrgjødsel I teori tilstrekkeleg spreieareal, også på enkelbruk. Tilstrekkeleg også ved ei auke i krav til spreieareal til 6,3 daa per GDE (gjødseldyreining), men enkeltbruk kan få problem. Punktkjelder tyder mest: Lekkasje gjødsellager (85 % vurdert til å ha god standard i 2012), lekkasje silosaft, deponi organisk materiale Spreidt avlaup: Dei fleste anlegga tilfredsstilte ikkje dagens krav til utforming, høg gjennomssnittsalader relativt høg næringsstoffbelastning frå spreidt avlaup

12 Auke kunnskapsgrunnlaget - næringsstoffkjelder BIOFORSK sine forslag til tiltak Endring i praksis gjødselhandtering Ikkje gjødsla randsoner mot elvane, helst med heilårsvegetasjon Dersom kunstgjødsel, bruke fosforfri Fjerne deponi av organisk material Tette utette gjødsellager Liste over 27 lokalitetar (10 Vikja, 17 Hopra) med forslag om konkrete tiltak, prioritet: 6 høg, 9 middels, 11 låg Setje i gang ei overvakingsprogram for Hopra Auke minstevassføring i elvane Gjere ei tiltaksvurdering/effektberekning av tiltaka Vurdering av kost/nytte i høve ei auking av minstevassføring og/eller kombinasjon av ulike tiltak

13 Auke kunnskapsgrunnlaget - næringsstoffkjelder

14 Oppfylging av BIOFORSK si tiltaksliste: Fyrste tiltaksplan Telefonsamtale med grunneigar Om behov: synfaring + samtale I samtalene : forklaring kvifor situasjonen/praksis blir sett på som problematisk, kva som skjer i elva, varsling om brev frå kommunen Brevet: enten ei oppmoding om å slutte med/endre praksis, eller i enkelte tilfelle pålegg t.d. om å identifisere og tette lekkasje innan ei visst tid, forurensingsloven 51, gjødselvareforskrifta Dersom pålegg: vidare oppfylging

15 Erfaringar frå tiltaksoppfylging: Bøndene reagerer positive (viktig med samtale før brevutsending) Fyrste tiltaksplan Som regel ikkje noko problem å endre praksis var ofte ikkje klar over at dette skapar problem i vassdraget Prosessen tek tid, mest pga synfaringane. Likevel som regel naudsynt, også for å sjekke om problemet (t.d. deponi) framleis eksisterer. Prioritering av tid i forvaltninga har vore vanskeleg pga. andre arbeidsoppgåver tek fleire år å fylgje opp alle tiltakspunkt Ringverknader Sakshandsamar får auka medvit for potensielle tiltakspunkt => Sjølv om det tek lang tid å fylgje opp alle tiltakspunkt har det veldig positiv effekt (kunnskapsauke, haldningsendring, varig endring av praksis)

16 Auke kunnskapsgrunnlaget - fisk Årsrapportar og samla rapportar for prosjektperioden etter fiskebiologiske undersøkingar utarbeidd av UniResearch på oppdrag av Statkraft For Vikja, Dalselvi, Vetleelvi og Hopra 1. UniResearch Miljø 2016: Vikja. Fiskebiologiske undersøkelser i perioden , rapport 261, ISSN UniResearch Miljø 2015: Dalselva i Framfjorden. Fiskebiologiske undersøkelser i perioden Rapport 247, ISSN UNIResearch Miljø 2015 (Notat) Sven-Erik Gabrielsen og Bjørnar Skår: Biotopjustering i øvre del av restfeltet i Vikja. 4. UniMiljø 2013: Bonitering og fiskebiologiske undersøkelser i Vetleelvi 2011 og Rapport 214, ISSN UniMiljø 2012 v/sven-erik Gabrielsen og Gidske Andersen: Hydromorphologiske endringar i Vikja som følge av regulering. Rapport 209, ISSN UniMiljø 2012 v/sven-erik Gabrielsen og Bjørnar Skår: Bonitering og ungfiskeundersøkelser i Hopra Rapport 199, ISSN UniMiljø 2011 v/sven-erik Gabrielsen m.fl.: Modifisering av ny avløpskanal frå Hove kraftverk, Vik kommune. Rapport 195, ISSN

17 Villkårsrevisjon Villkårsrevisjon omtalt i samfunnsdelen i Vik kommune (VK) sin kommuneplan: «VK vil fremja krav om villkårsrevisjon for dei eksisterande vassdragskonsesjonane, der krav om minstevassføring vert sentralt». Vik kommune førebur krav om villkårsrevisjon for Arnafjord- og Vikjavassdraget Sak på formanskapsmøtet og i kommunestyret , kravdokumentet er sendt til Voss kommune til samtykkje

18 Informasjonstiltak seminar om vassdrag og landbruk

19 Informasjonstiltak seminar om vassdrag og landbruk Seminar i kyrkjestova i Vik kl 20-22

20 Informasjonstiltak sommar-& vinteravisa i Vik

21 Informasjonstiltak sommar-& vinteravisa i Vik Frå sommar- og vinteravisene 2016 og 2017

22 Varslingsrutinar ved uhell Regulanten har høve til å sleppe til meir vatn i elvane på kort varsel etter uhell, t.d. med silosaft eller gylle (mål: minimere skaden) Landbrukskontoret, kommunalteknikken og regulanten laga i felleskap nye varslingsrutinar Informasjon om rutinane på kommunen sine nettsider og gjennom andre kanalar

23 Tiltak i landbruket - planar vidare Vidare oppfylging av tiltakspunkt i BIOFORSK-rapporten 2012 (om lag ferdig med Hopra, no Vikja) Halde fram med informasjonsarbeid, setje elvane i fokus Vurdere oppfylgingsrapport for Hopra og Vikja: Utgreiing av kostnadane ved tiltak for å redusere tilførslane av næringsstoff, samt ei vurdering av vassføringa i elvene. Ta tak i problemstillingane kring spreidt avlaup

24 Takk!