Innspel til regional transportplan skogbrukets behov for meir rasjonelle transportar

Transkript

1 Sakshandsamar: Torkel Matias Hofseth Vår dato Vår referanse Telefon: / E-post: Dykkar dato Dykkar referanse Sogn og Fjordane fylkeskommune Askedalen LEIKANGER Innspel til regional transportplan skogbrukets behov for meir rasjonelle transportar Vi viser til tidlegare innspel om lokalisering av tømmerkai i Dalsfjorden. Vi varsla der at vi også ville kome med innspel som spesifikt galdt fylkesvegnettet, det følgjer her. Vi har også avslutningsvis skrive litt om tømmerkaisituasjonen i heile fylket. Vi er lei for at vi er seint ute med innspela. Vi vonar likevel at det vil vere til hjelp i arbeidet med transportplanen. Skognæringa er ei næring med stort potensiale på Vestlandet. Vestlandet har berre 10% av det økonomisk drivbare skogarealet men 50% av det høgproduserande arealet i landet. Til dømes kan skogeigarar som hogger granskog i lett terreng ved 75 års alder sitte at med kr per dekar, samanlikna med kr per dekar i skogstroka. Dersom det offentlege vegnettet ikkje tillat vogntog eller har under 10 tonns akseltrykk vil likevel denne nettoen fort kunne reduserast med kr 3 000,- på grunn av auka transportkostnadar. Om lag 50% av granplantingane i Sogn og Fjordane står likevel i taubaneterreng med høge driftskostnadar, slik at nettoen til skogeigar er tilsvarande lågare, til dømes kr 4 500,- per dekar. Ei auke i transportkostnadane på kr 3 000,- gjer altså eit vesentleg innhogg i skogeigars netto. I følgje nasjonalrekneskapstal er første hands bruttoprodukt (verdiskaping) av foredling av tømmer og massevirke om lag kr 2 500,- per m³, dermed kan vi seie at samfunnsnytta av dei 100 m³ skogeigarane hogger per dekar er kr ,-. (Ei slik betraktning gjer at den direkte samfunnsnytta av skogbruk og førstehands foredling av all granskogen i Sogn og Fjordane dei komande førti åra er på ufattelege 90 milliardar kroner! Dette taler for at det må leggast til rette for etablering av foredlingsbedrifter lokalt). Dei siste tjuefem åra har skogeigarane i Sogn og Fjordane investert 320 millionar kronar i skogsvegbygging inkludert 165 millionar kronar i tilskot gjeve frå oss. Dette har mellom anna resultert i nesten 450 km med skogsbilvegar med standard for vogntog og med ti tonns akseltrykk og femti tonn totalvekt. Det meste av skogplantinga på Vestlandet gjekk føre seg på mellom 1955 og Med 70 år frå planting til hogst vil det seie at dei største tømmermengdene skal køyrast fram i åra 2025 til Figuren under viser eit estimat på tal fulle tømmervogntog som skal køyrast ut årleg fordelt mellom Telefon Organisasjonsnummer N Nettstad fylkesmannen.no/sfj E-post fmsfpost@fylkesmannen.no Besøksadresse Hovudkontor: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Fjellvegen 11, 6800 Førde Postadresse Hovudkontor: Njøsavegen, Leikanger Landbruksavdelinga: Postboks 14, 6801 Førde

2 2/6 kommunane i Fylket: Figuren under er henta frå ei undersøking utført av Skogeigarforbundet og viser utviklinga av tillat totalvekt på fylkesvegnettet dei siste tre åra. Utvidar vi samanlikninga til også å gjelde Sverige, der skogeigarane er ein del av den same tømmermarknaden som skogeigarane i Sogn og Fjordane, held så å seie alle offentlege sekundærvegar 60 tonn totalvekt og 24 meter vogntoglengde. Skogeigarane i Sogn og Fjordane har ein vesentleg konkurranseulempe på grunn av eit dårleg offentleg sekundærvegnett jamført med skogeigarane i skogtraktene i Norge og i Sverige. Uansett er skogeigaranes nettoinntekt frå skogen i Sogn og Fjordane er vesentleg lågare enn i skogstroka, og det dårlege offentlege sekundærvegnettet har ein god del av skulda.

3 3/6 I år 2001 gjennomførte Landbruksdepartementet ei undersøking av flaskehalsar på det offentlege vegnettet i Sogn og Fjordane. Med unntak av høgderestriksjonar på grunn av låge tunellar var det ikkje nemneverdige flaskehalsar på det dåverande riksvegnettet. Svært mange av fylkesvegane hadde restriksjonar, særleg på lengde, som førte til monaleg auke i skogbrukets transportkostnadar. Vi har gått gjennom rapporten og oppdatert tilstanden for dei fylkesvegane som var nemnde i rapporten. Gledeleg er det at F181 i Feios, som vart rangert som den vegen det med høgast årleg transportvinst for skognæringa, no har bruksklasse 10/50 og 19,5 m vogntoglengd. Tilsvarande gjeld for F723 Loen Bødal og for F3 i Gulen, sambindingsvegen F698 Lote Blekesvingen. Utover desse vegane er det likevel skjedd relativt få oppgraderingar av fylkesvegnettet. Fylkesvegnummer Kommune Strekning Årleg transportvinst (kroner) Kulturskog All økonomisk drivverdig skog 40 års framkøyring av kulturskog (kroner) 512 Naustdal Nyheim - Nes Førde Tjønneland - Botnen Gaular Haugane x kv. - Laukeland Førde Vie - Grimeland Gloppen Sagefossen - Straume Vik XKv Vik - Fosse Naustdal Hove bru - Øydebust Eid Os bru - Torheim Fjaler Håland x fv Tømmerbakke Gloppen Grustak v/åvatnet - Gjengedal Gloppen Støyva x fv Myklebust Flora Sunnarvik x fv Osen Eid Myrold - Haugen - Espe (8T akseltrykk) Gaular Hestadgrend, Vågen og Roska Gulen Haugland x fv1 - Hordaland grense Jølster Ålhus x E39 - Ålhus rundt (NB! Ålhusbrua B Askvoll Askvoll x fv Follevåg Askvoll Stongfjord x fv Holevik Vik Fresvik Luster Skjolden kai - Urnes Fjaler Myrvang - Bjordal Førde Sunde - Masdal Flora Lending - Sandvik/Kalsvik Flora Straumsnes x fv Grøndal Hyllestad Hyllestad (2 delar) Gloppen Ravnestad - Rauset Vik Fresvikåsen Luster Moene - Veitastrond Gaular Osen bru x fv Hjelmeland x fv Førde Ulltang x fv Kråkenes Eid Heggja bru - Navelsaker Gloppen Trysilfoss - Kandal Eid Heggja bru - Sætrevatnet Høyanger Ikjefjord bru - Østerbø Fjaler Engen - Boge Årdal Årdalstangen - x fv Seimsdalen Gloppen Reed x E39 - Årdal Luster Marifjøra - Dalamarki Askvoll X Fv Styggedalen Eid Nor bru - Skipenes x E

4 4/6 Vi har difor gått gjennom alle fylkesvegane som har tillat vogntoglengde lågare enn 19,5 meter og lågare bruksklasse enn 10/50 t og rekna ut årleg mogleg innsparing (transportvinst) for skogbruket. Vurderingane byggjer på eit flatt kippetillegg på kr 30,- per m³ og på arealet planta gran og annan økonomisk drivverdig skog i vegens dekningsområde. Vi har rangert tabellen etter årleg transporttap ved framkøyring av kulturskog av gran sidan 95% av avverkinga dei siste åra har vore gran. Hogsten av kulturskogen er fordelt likt over dei neste førti åra for å få eit tal for årleg transporttap. Vi har også gjort ei forsiktig vurdering av transporttapet ved drift av all skog i dekningsområda, dette talet inkluderar altså grana. Alle vegane i tabellen er klassifisert til 12,4 eller 15 meter lengd, det vil seie at dei ikkje er mogleg å trafikkere med vogntog. Tømmerbilen med kran har i seg sjølv ein høg eigenvekt og nyttelasta til tilhengaren er dobbelt så mykje som berre bilen. På ein T8/40 veg med 12,4 eller 15 meter lengste vogntoglengde må ein køyre fire gangar tur retur med tømmerbilen for å få med same mengde tømmer som på ein tur med vogntog. Tømmerbilen har i seg sjølv nesten alltid høgare akseltrykk enn tilhengaren og kippkøyring fører soleis til ein svært stor ekstra belastning på vegane. Sidan riksvegnettet held 10 tonns akseltrykk er det sannsynleg at transportørane også belastar 8 tonnsvegnettet med 10 tonns aksellast. Undersøkingar som vegvesenet står for stadfestar at 8 tonnsvegane vert belasta som om dei var 10 tonnsvegar. Dette er diskriminerande for dei transportørane som måtte prøve å køyre lovleg og talar for administrativ oppskriving av alle 8 tonns vegar der det ikkje er bruer som er den avgrensande faktoren. Vegar som ikkje er tillate for vogntog utgjer likevel hovudvekta av dei ekstra transportkostnadane for skognæringa. Biletet over viser nokre tømmerbil og vogntogkombinasjonar som er vanlege i norsk skogbruk. Tala under tillate køyretøylengde viser kor mange tur og returar som må køyrast samanlikna med 19,5 m 10/50-veg og 24 m 10/60-veg. Til dømes 5,2/6,7 under 12,4 m ved BK 8/32 betyr at det med enkel bil må køyrast 5,2 gangar tur og retur for å få med same tømmerlasta som

5 5/6 med eit 19,5 m vogntog på bruksklasse 10/50 og 6,7 tur og returar for å få med same lass som ved 24 m bruksklasse 10/60 (tømmervogntoglista). Vi meiner det offentlege har eit stort ansvar for å leggje til rette for konkurransekraft i lokale næringar. Skognæringa er ei av dei største transportbrukarane av det offentlege vegnettet og er utsatt fordi ein vesentleg del av transportane startar på privat veg, fortset på kommunal veg, so fylkesveg og eventuelt riksveg. Vi vonar at det er mogleg med ei pragmatisk haldning til administrative oppskrivingar av vogntoglengde på lågtrafikkvegstrekningar. Vi vonar også at kartlegginga av flaskehalsar på fylkesvegnettet som Fylkeskommunen har gjennomført kan nyttast saman med den rangerte veglista vår for prioritering av mindre punktutbetringar for å fjerne flaskehalsstrekningar. Tømmerkaier Vi har tidlegare gjeve innspel om tømmerkai i Dalsfjorden, her vil vi kort kommentere alle tømmerkaisituasjonen i heile fylket og litt bakgrunn for bruken av båttransport. Figuren under viser vår vurdering av framtidige tømmermengder til tømmerkaiene i fylket: Før i tida vart så å seie alt sagtømmeret transportert med tømmerbil til lokale sagbruk, mens massevirket vart transportert til kai og med båt til industri. I dag er det så å seie ikkje sagbruk att i Sogn og Fjordane, dette skuldast ei konsolidering mot større og større sagbrukseiningar i viktige

6 6/6 konkurrerande trelastmarknadane i Sverige og Finland so vel som i Norge. Samtidig har dette ført til meir og lenger transport av alt tømmer og etablering av store jernbaneterminalar. Båt er den mest effektive transportmetoden for tømmer og tilgang til sentralt plasserte kaier må kunne seiast å vere ei konkurranseføremon for skognæringa på Vestlandet. Sogn og Fjordane har, dersom vi får til ei ny kai i Dalsfjorden, ei brukbar tømmerkaiinfrastruktur. Vi trur at tømmerkaiene i framtida vil supplerast med mobile kaier (lekterar) og mellombelse løysingar i samarbeid med andre næringar. Ei utgreiing frå 2015 viser at det kan vere lønsamt å etablere større sagbruksindustri på Vestlandet basert på tømmer inn på båt. Det er ikkje sannsynleg at slik industri vil kunne basere seg i særleg stor grad på tømmer inn på bil slik som tidlegare. Med helsing Christian Rekkedal landbruksdirektør Torkel Matias Hofseth fylkesskogmeister Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Kopi til: Kommunane i Sogn og Fjordane Vestskog BA