Diagnostikk på godt og vondt. Trond F. Aarre

Transkript

1 Diagnostikk på godt og vondt Trond F. Aarre 1

2 Diagnosis. Pl. -oses to distiguish, discern, f. through, thoroughly, asunder + to learn to know, perceive. 1. a. Med Determination of the nature of a diseased condition; identification of a disease by careful investigation of its symptoms and history; also the opinion (formally stated) resulting from such investigation OED, 2nd edition,

3 Determination of the nature of a diseased condition nosologi - klassifikasjon etiologi - årsaker patologi - sjukdomslære prognose korleis det kjem til å gå terapi kva som kan vere til hjelp 3

4 Diagnostikken sitt føremål klassifisere sjukdom og plager klassifisere årsaker til helsehjelp sjukmelding økonomiske ytingar juridiske føremål strafferett testasjon vergemål osb. økonomisk vinst 4

5 Eit døme frå soga: depresjon nevrotisk depresjon endogen depresjon depresjon i den manisk-depressive formkrinsen major depressive disorder dystymi generalisert angstliding blanda angst og depresjon 5

6 Diagnose Førekomst Oslo S & F Alkoholmisbruk/-avhengnad Depresjon Sosial fobi Dystymi Stoffmisbruk/-avhengnad Bipolar liding Ikkje-affektiv psykose Alle lidingar

7 Tre spørsmål er diagnostikken påliteleg? er diagnostikken gyldig? og er den i så fall nyttig? 7

8 Er diagnostikken påliteleg? compared to what? og i kva forstand? avhengig av diagnostikar (inter-rater) avhengig av tidspunkt (test-retest) 8

9 Pies R. Psychiatry 2007; 4:

10 Stability of DSM diagnoses among children and adolescents. J Can Acad Child Adolesc Psychiatry 2009;18:

11 BIPOLAR LIDING 11

12 BIPOLAR LIDING I FØLGJE ICD-10 12

13 BIPOLAR LIDING I FØLGJE GRØN BOK 13

14 BIPOLAR LIDING I FØLGJE MINI 14

15 NCS: klinisk kontrollintervju SCID bipolar + SCID bipolar - CIDI bipolar + n=31 CIDI bipolar n=

16 Er diagnostikken påliteleg? compared to what? ikkje så verst jamført med somatiske lidingar store variasjonar mildare lidingar er mindre pålitelege og i kva forstand? inter-rater: akseptabel kappa test-retest: dårleg stabilitet 16

17 Er diagnostikken gyldig? kva er kriteria for ein gyldig diagnose? framlegg frå Robins & Guze 17

18 Establishment of diagnostic validity in psychiatric illness: its application to schizophrenia. Robins E, Guze SB. Am J Psychiatry. 1970; 126: Ein metode i fem fasar klinisk skildring laboratoriestudiar utelukking av andre lidingar langtids oppfølging familieanamnese 18

19 Trouble in Paradise kriteria til Robins & Guze underforstår at det som vert identifisert er sjukleg eit syndrom som består av lang nase og raudt hår vil tilfredsstille kriteria (men er ikkje ei liding eller sjukdom av den grunn) dei grunnleggjande konseptuelle problema vert ikkje mindre av desse kriteria 19

20 Nokre problematiske diagnosar høgt blodtrykk høgt kolesterol høgt blodsukker sjukleg overvekt depresjon sosial angst bipolar liding type II patologisk gambling/ shopping/ internettbruk 20

21 Brot eller glidande overgang?

22 Brot eller glidande overgang?

23 23

24 24

25 25

26 Seibel C. L échec scolaire n est pas une fatalité. Le Monde 28. juni 2011 on assiste actuellement à des dérives, difficile à enrayer, de medicalisation et psychologisation de l échec scolaire. Ainsi, lorsqu une enseignante de CP, impliquée dans son rôle dit, à la fin du premier trimestre: 40% de mes éleves sont dyslexiques. 26

27 Er diagnostikken gyldig? heilt sikkert ikkje og det er ikkje ein gong omstridt symptom og funn er ikkje unormale i art, berre i grad 27

28 Er diagnostikken nyttig? prognose terapi 28

29 Utredning, behandling og oppfølging av psykoselidelser. Høyringsdok. 09/2011. Ved schizofreni vil omlag 25 prosent ha éin sjukdomsepisode 25 prosent få eit kronisk, livslangt forløp 50 prosent få eit forløp mellom ytterpunkta 29

30 Nasjonal fagleg retningsline for utgreiing og behandling av bipolare lidingar. Høyringsdok. 09/2011 Forløpet av bipolare lidingar varierer mykje. Mange kan vere velfungerande, kreative og leve godt med lidinga si, medan andre vert alvorleg sjuke med stort funksjonstap og mange innleggingar i institusjon. 30

31 Behandlingsresultater 30% blir bra av første medikamentelle behandling ved depresjon ved medikamentell behandling av schizofreni skifter 75% antipsykotisk medisin i løpet av et år bipolare pasienter er i gjennomsnitt syke 50% av tiden systematiske psykoterapier gir ikke bedre resultater Petter Bugge. Samhandlingskonferansen

32 Lite spesifikke resultat McGorry tilrår antidepressiv ved ultra-høg risiko for psykose medikament og psykoterapi stort sett likeverdige ved depresjon psykoterapi mot depressive episodar hadde større effektstorleik enn medikament i STEP-BD 32

33 Lite spesifikke metodar CBT cures practically everything antipsykotiske middel psykosar depresjonar bipolare lidingar angstlidingar personlegdomsforstyrringar 33

34 Lite spesifikke metodar antidepressive middel depresjonar bipolare lidingar angstlidingar personlegdomsforstyrringar eteforstyrringar psykososial misére smerter psykosenære tilstandar 34

35 Er diagnostikken nyttig? det kjem an på kva me nyttar den til 35

36 Credo Eg trur at det finst psykiske sjukdomar. Eg trur det er avgjerande å kjenne dei att. Eg veit at me ikkje er flinke til dette. Eg tvilar på nytten i å diagnostisere det som ikkje er sjukdom. Eg veit at klassifikasjonssystemet er ugyldig. Eg bøygjer meg for pålegg frå H.dir. 36

37 Det er ikkje diagnostikken det er noko gale med, men forståinga av den. 37