Belønningsordninga for betre kollektivtransport og mindre bilbruk i byområda

Transkript

1 SØKNAD TIL Belønningsordninga for betre kollektivtransport og mindre bilbruk i byområda BERGENSOMRÅDET FEBRUAR 2010

2

3 INNHALD 1 Søkjar Søknadsperiode Tiltaksplan Byområdet si avgrensing Trafikktal Lokalt driftstilskot til kollektivtransporten Anna dokumentasjon... 34

4 TABELLISTE: Tabell 1: Resultatmål i perioden Tabell 2: Prioriterte tiltak som det vert søkt om belønningsmidlar til Tabell 3: Tiltaksgruppe 1 - tiltak for å redusere privatbilismen Tabell 4: Framkomsttiltak i Bergensområdet i regi av Bergensprogrammet Tabell 5: Tiltaksgruppe 2 - tiltak for å gjere kollektivtrafikken meir attraktiv Tabell 6: Planlagde innfartsparkeringsplassar i Bergensområdet Tabell 7: Tiltaksgruppe 3 - tiltak for meir berekraftig areal- og transportplanlegging Tabell 8: Tiltaksgruppe 4 - tiltak for å bidra til meir gange/sykling Tabell 9: Sykkelstrategien for Bergen :Sentrale tiltak for å bidra til meir gange og sykling27 Tabell 10: Planlagde sykkelprosjekt i regi av Bergensprogrammet Tabell 11: ÅDT mot Bergen sentrum Tabell 12: ÅDT mot Bergen sentrum - endring Tabell 13: ÅDT mot Bergen sentrum - endring Tabell 14: Kollektivtrafikken i Bergen - bussreisande Tabell 15: Lokalt driftstilskot til kollektivtrafikken FIGURLISTE: Figur 1: Illustrasjon som viser slik det vert når bybanen er opna i Strømmen... 5 Figur 2: Sykkelfelt Helleveien Figur 3: Oppsummeringskart med anbefalt framtidig bybanenett fram til Figur 4: Kollektivtiltak i sentrum Figur 5: Lokalisering av innfartsparkeringsplassar i Bergen og omegn Figur 6: Skyssbuss i hristies gate i Bergen sentrum Figur 7: Gjennomførte sykkeltiltak Figur 8: Sykkel i bybilde Figur 9: Byområdet si avgrensing Figur 10: Utvikling i reisemiddelfordelinga i Bergen frå

5 1.1 SAMANDRAG Hordaland fylkeskommune vil på vegne av Bergensområdet søke om midlar til ei fleirårig tildeling i perioden frå belønningsordninga for Søknaden er utarbeidd i nært samarbeid med Bergen kommune. Denne søknaden oppfyller retningslinene for ein 4-årig tildeling av belønningsmidlar for Søknaden synleggjer kva mål Bergensområdet har i høve trafikkutvikling og kva strategiar og tiltak som er satt i verk, og som ein planlegg å sette i verk for å redusere bilbruken og betre kollektivtransporten. Grunngjeving for 4-årig søknad er følgjande tiltaksplan: 1. Bybanen vil, saman med nytt bussystem i Bergen sør, starte ordinær drift i juni Vidare utbygging og planlegging av bybanen vil halde fram. 2. Bergen kommune og Hordaland fylkeskommune vil innføre sambruksfelt/kollektivfelt på hovudinnfartsårene inn mot Bergen sentrum og arbeide for å betre framkomsten til kollektivtrafikken. 3. Bergen kommune vil føre ein meir restriktiv parkeringspolitikk, samt at Hordaland fylkeskommune og kommunane i Bergensområdet vil utvide talet på p-plassar for innfartsparkering. 4. Hordaland fylkeskommune vil forsterke og etablere eit nytt varig tilbod om ekspressbussar frå bydelssentra til Bergen sentrum om morgonen og i ettermiddagsrushet. I tillegg vil informasjon og marknadsføring av kollektivtilbodet bli vesentleg styrka. 5. Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune vil at minst 60 % av framtidig bustadbygging i Bergensområdet skal skje som fortetting langs bybanestopp, bydelssentra og lokale sentra. 6. Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune vil at investeringar til gang- og sykkelvegar minst skal tredoblast i perioden for å nå eit mål om sykkelandel på 10 % i Det er nyleg utarbeidd ein rapport om køprising som vil vere ein del av grunnlaget for det pågåande arbeidet med KVU for Regionpakke Bergen. I arbeidet med Regionpakke Bergen vil restriktive tiltak på personbiltrafikken, saman med samordna areal og transportplanlegging i heile det funksjonelle byområdet, vere viktige tema. Strakstiltak lokal luftforureining I januar i år opplevde Bergen ein ekstrem vêrsituasjon med høg luftforureining i sentrum. Det var i hovudsak biltrafikken som var kjelde til luftforureininga. I denne situasjonen vart det teke initiativ til og gjennomført fleire ekstraordinære strakstiltak. Ei omfattande evaluering av arbeidet og dei tiltaka som vart innført er under utarbeiding. Utvalde tiltak som vart gjennomført var: 1. Forbod om køyring innanfor ytre bompengeringen (unntak av Straume bro) basert på datokjøring (par- og oddetalskjøring). 2. Alle offentlege parkeringsplassar på gategrunn vart først inndratt. Deretter vart kapasiteten halvert i kommunen sine parkeringshus i Sentrum, samstundes som eigarane av private parkeringsanlegg i Sentrum og ved Danmarksplass vart oppmoda om å redusere kapasiteten i sine anlegg. Kommunen har ikkje heimel til å krevje redusert kapasitet i dei private anlegga. 3

6 3. Auka kapasitet på innfartsparkering i bydelssentra ved at private parkeringsplassar vart mellombels omdisponerte til dette føremålet. Dette tiltaket var basert på frivillige avtaler med eigarane av parkeringsplassane. 4. Sambruksfelt på hovudinnfartsårene frå sør, nord og vest mot sentrum. 5. Nytt og forsterka tilbod av ekspressbussar frå bydelssentra til sentrum om morgonen og tilbake i ettermiddagsrushet. Gratisbussen i sentrum fekk endra trase, opp til Haukeland sjukehus. I arbeidet med strakstiltaka er det vist stor vilje lokalt til å gjennomføre tiltak for å redusere privatbiltrafikken og betre kollektivtilbodet for å få betre luft i Bergen. Bergen kommune har i samarbeid med Statens vegvesen, politiet og Hordaland fylkeskommune vist handlekraft i ein kritisk forureiningssituasjon som utgjorde ein stor helserisiko. Vesentlege element i tiltakspakken som ligg til grunn for søknaden om belønningsmidlar er ei vidareføring av strakstiltaka. Dette er sambruksfelt, betre busstilbod og parkeringsrestriksjonar. Erfaringane med strakstiltaka er at positive tiltak som betra busstilbod ikkje aleine fører til ein reduksjon i personbiltrafikken. For å oppnå ein vesentleg reduksjon i personbiltrafikken må slike tiltak sjåast i samanheng med restriktive tiltak som til dømes sambruksfelt, datokøyring og ein meir restriktiv parkeringspolitikk. Trafikkteljingane viste ein markant nedgang i talet på personbilar først når restriktive tiltak vart innført. Utviklingstrekk: Tal på kollektivreisande og biltrafikken Biltrafikken inn mot Bergen sentrum har auka med 2,2 % frå 2008 til Trafikken i 2009 er likevel den nest lågaste sidan Trafikken frå nord har gått ned med 3,8 % frå 2008 til 2009 og er lågare enn i dei seks føregåande åra. Trafikken frå vest syner ein nedgong, for fjerde året på rad. Talet på kollektivreisande i Bergen har gått noko ned (-1,9 %) frå 2008 til Sett i høve til 2004 er likevel veksten i talet på reisande på 9,2 %. Når det gjeld tal på sykkelbruk i Bergen så er utviklinga positiv. Til dømes viser samla utvikling på sentrale tellepunkt (Fløen og Åsanevegen) ei vekst på 22 % frå 2004 til Prioriterte tiltak som det vert søkt om belønningsmidlar til Prioriterte tiltak som det vert søkt om belønningsmidlar til Vidareføring og utvikling av taksttiltak og nye rutetilbod som til dømes ekspressbussar frå bydelssentral til sentrum Framkomsttiltak for buss bidrag til etablering av kollektivfelt Informasjon og marknadsføring bidrag til etablering av system for sanntidsinformasjon og informasjonssøyler Sykkeltiltak bidrag til finansiering av sikker sykkelparkering og nye bydels- og hovudruter for sykkel Fortetting og konsentrert byutvikling langs bybanetraseen bidrag til planlegging Bybanen 3. byggetrinn statleg bidrag til prosjektering og grunnerverv SUM Belønningsmidlar

7 1 SØKJAR Hordaland fylkeskommune søkjer, på vegne av Bergensområdet og i samarbeid med Bergen kommune, om ein 4-årig tildeling av belønningsmidlar for på til saman 650 mill. kr. Adresse: Postboks Bergen Telefon: Kontaktperson: Magnus Vestrheim Bergen kommune deltar i Fremtidens byer. Denne søknaden med tilhøyrande tiltaksplan er i samsvar med dei mål som er stadfesta i handlingsprogrammet for Bergen kommune si deltaking i Fremtidens byer datert 22. september Figur 1: Illustrasjon som viser slik det vert når bybanen er opna i Strømmen 5

8 2 SØKNADSPERIODE Grunngjeving for ein 4-årig søknad 1. Bybanen vil, saman med nytt bussystem i Bergen sør, starte ordinær drift i juni Vidare utbygging og planlegging av bybanen vil halde fram. 2. Bergen kommune og Hordaland fylkeskommune vil innføre sambruksfelt/kollektivfelt på hovudinnfartsårene til Bergen og arbeide for betre framkomst for kollektivtransporten. 3. Bergen kommune vil føre ein meir restriktiv parkeringspolitikk, samt at Hordaland fylkeskommune og kommunane i Bergensområdet vil utvide talet på p-plassar for innfartsparkering. 4. Hordaland fylkeskommune vil forsterke og etablere eit nytt varig tilbod om ekspressbussar frå bydelssentra til Bergen sentrum om morgonen og i ettermiddagsrushet. I tillegg vil informasjon og marknadsføring av kollektivtilbodet bli vesentleg styrka. 5. Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune vil at minst 60 % av framtidig bustadbygging i Bergensområdet skal skje som fortetting langs bybanestopp, bydelssentra og lokale sentra. 6. Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune vil at investeringane til gang- og sykkelvegar minst skal tredoblast i perioden for å nå eit mål om sykkelandel på 10 % i Vidare utgreiing av restriktive tiltak på biltrafikken vil saman med samordna areal- og transportplanlegging i heile det funksjonelle byområdet, vere ein sentral del av arbeidet med KVU for Regionpakke Bergen. Strakstiltak lokal luftforureining I januar i år opplevde Bergen ein ekstrem vêrsituasjon med høg luftforureining i sentrum. Det var i hovudsak biltrafikken som var kjelde til luftforureininga. I denne situasjonen vart det teke initiativ til og gjennomført fleire ekstraordinære strakstiltak. Ei omfattande evaluering av arbeidet og dei tiltaka som vart innført er under utarbeiding. Utvalde tiltak som vart gjennomført var: 1. Forbod om køyring innanfor ytre bompengeringen (unntak av Straume bro) basert på datokjøring (par- og oddetalskjøring). 2. Alle offentlege parkeringsplassar på gategrunn vart først inndratt. Deretter vart kapasiteten halvert i kommunen sine parkeringshus i Sentrum, samstundes som eigarane av private parkeringsanlegg i Sentrum og ved Danmarksplass vart oppmoda om å redusere kapasiteten i sine anlegg. Kommunen har ikkje heimel til å krevje redusert kapasitet i dei private anlegga. 3. Auka kapasitet på innfartsparkering i bydelssentra ved at private parkeringsplassar vart mellombels omdisponerte til dette føremålet. Dette tiltaket var basert på frivillige avtaler med eigarane av parkeringsplassane. 4. Sambruksfelt på hovudinnfartsårene frå sør, nord og vest inn mot sentrum. 5. Nytt og forsterka tilbod av ekspressbussar frå bydelssentra til sentrum om morgonen og tilbake i ettermiddagsrushet. Gratisbussen i sentrum fekk endra trase, opp til Haukeland sjukehus. 6

9 I arbeidet med strakstiltaka er det vist stor vilje lokalt til å gjennomføre tiltak for å redusere privatbiltrafikken og betre kollektivtilbodet for å få betre luft i Bergen. Bergen kommune har i samarbeid med Statens vegvesen, politiet og Hordaland fylkeskommune vist handlekraft i ein kritisk forureiningssituasjon som utgjorde ein stor helserisiko. Vesentlege element i tiltakspakken som ligg til grunn for søknaden om belønningsmidlar er ei vidareføring av strakstiltaka. Dette er sambruksfelt, betre busstilbod og parkeringsrestriksjonar. Erfaringane med strakstiltaka er at positive tiltak som betra busstilbod ikkje aleine fører til ein reduksjon i personbiltrafikken. For å oppnå ein vesentleg reduksjon i personbiltrafikken må slike tiltak sjåast i samanheng med restriktive tiltak som til dømes sambruksfelt, datokøyring og ein meir restriktiv parkeringspolitikk. Trafikkteljingane viste ein markant nedgang i talet på personbilar først når restriktive tiltak vart innført. Tabell 1: Resultatmål i perioden Resultatmål Utvikling av biltrafikken 0 % 0% 0% 0% 0 % (Snitt per år) * Utvikling i kollektivtrafikken. 4% 6% 5% 4% 20%** (Snitt per år.) Utvikling i sykkeltrafikken 5 % 5 % 6 % 6 % 22 % til/frå sentrum (Snitt per år.) Tal på busshaldeplassar tilrettelagt for universell utforming Ny trase for bybane (meter) Nye opparbeida kollektivfelt for buss (meter) Køyrefelt omgjort til sambruksfelt/kollektivfelt (meter) Nye innfartsparkeringsplassar for bil Nye sykkelparkeringsplassar Ny gang- og sykkelveg opparbeida (meter) * Se punkt for meir informasjon. ** Frå utløpet av 2009 til utløpet av Organisering av arbeidet Ei arbeidsgruppe med representantar frå Hordaland fylkeskommune, Bergen kommune, Skyss og Statens vegvesen har hatt ansvar for arbeidet med belønningssøknaden. Hordaland fylkeskommune har hatt prosjektleiaransvaret. Arbeidsgruppa har rapportert til styringsgruppa i Bergensprogrammet. 30. november 2009 arrangerte Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune eit seminar om belønningsordninga for fylkespolitikarar, politikarar i Bergen kommune og ordførarar i dei 5 omlandskommunane Os, Lindås, Askøy, Meland og Fjell. Målsettinga med seminaret var å informere politikarane om belønningsordninga, og kva som skal til for at Bergensområdet skal nå opp med sin søknad om ei 4-årig tildeling av belønningsmidlar. Samferdselsdepartementet, ved Anne Brendemoen, Kristiansand kommune, ved Øystein Holvik, Miljøvernsjef og Sør-Trøndelag fylkeskommune ved Odd Moldestad, Fagleiar samferdsel var blant dei som hadde innlegg på seminaret. I tillegg orienterte Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune, ved administrasjonen, om arbeidet i Bergensområdet med relevans for belønningsordninga. Dei fem omlandskommunane Os, Lindås, Askøy, Meland og Fjell er invitert til å kome med innspel til søknaden. Fristen for å kome med innspel var 1. februar. Tre av kommunane har kome med innspel til søknaden. 7

10 3 TILTAKSPLAN (VEDLEGG 2.1 OG 5 JAMFØR SØKNADSSKJEMA) Tiltaksplanen er utforma med sikte på å nå følgjande mål knytt til transportutviklinga i Bergensområdet: 1. Kollektivtransporten skal ta veksten i persontrafikken prosent auke i talet på kollektivreisande i Bergensområdet innan Kollektivtransporten skal ha full framkomst på alle hovudtrasear i Bergen 4. Redusert luftforureining og utslepp av klimagassar frå biltrafikken 5. Sykkeltiltak 6. Berekraftig areal- og transportpolitikk i Bergensområdet Her følgjer ein gjennomgang av dei 6 måla. Deretter presenterast sentrale tiltak i kvar av dei 4 tiltaksgruppene tiltaksplanen består av. 3.1 Sentrale mål knytt til transportutviklinga i Bergensområdet Kollektivtrafikken skal ta veksten i persontrafikken I fylkesplan for Hordaland er det formulert følgjande transportmål for kollektivtransporten: Transportkapasiteten i Bergensområdet skal utviklast for å sikra framkomst for kollektiv-, nærings- og personbiltransporten. Kollektivtransporten skal ta veksten i persontrafikken. Dette er eit av hovudmåla i kollektivstrategien til Hordaland fylkeskommune Kollektivtransporten i Bergensområdet: Mål, strategiar og rutestruktur. I vedtaket frå Bystyret i Bergen si handsaming av høringsuttale til kollektivstrategien, i møte 25. februar 2008, står det blant anna at: Bystyret er enig i målsetningen at kollektivtransporten skal ta veksten i persontrafikken innenfor byområdet." Gjennom Bergensprogrammet for transport, byutvikling og miljø har Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune slutta seg til følgjande mål: Trafikkveksten skal dempast. Byutvikling skal gi mindre transportbehov. Større del av trafikkveksten skal over på kollektivtrafikken. Dei investeringane som er gjort i infrastruktur skal utnyttes betre Miljøbelastninga frå trafikk skal reduserast Sentrum skal skjermast for uønska trafikkpress Det skal etablerast eit samanhengande gang- og sykkelvegnett Det skal skje færre trafikkulykker Det skal etablerast eit tilstrekkelig finansieringsgrunnlag for tiltak I retningslinjene for belønningsordninga står det: Søknaden skal inneholde et forslag til målsetting for utviklinga i biltrafikken i byområdet. Målsettinga må som minimum angi at biltrafikken i det aktuelle byområdet ikke skal øke, og helst reduseres, selv om befolkningen og/eller antall arbeidsplasser øker. Målsettinga om at kollektivtransporten skal ta veksten i personbiltrafikken er i tråd med retningslinene til belønningsordninga. Ein KVU for transportsystemet i Bergensområdet er under arbeid. Gjennom oppfølging av dette arbeidet, innanfor rammene av framtidige Regionpakke Bergen, vil ei ny målsetting for trafikkutviklinga i Bergensområdet bli fastsett. Det vert lagt til grunn at denne nye målsettinga som eit minimum vil vere i tråd med retningslinene for belønningsordninga.

11 prosent auke i talet på kollektivreisande innan 2020 Bystyret i Bergen vedtok i januar 2007 mål om ei 50 prosent auke i talet på kollektivreisande innan Fylkesutvalet gav si støtte til dette vedtaket i møte den : Fylkesutvalet er svært positiv til ambisjonen for 2020 om 50 % auke i kollektivreisene. I Kollektivmeldinga til Hordaland fylkeskommune for 2009, kapittel 2.1, er det gitt ein presentasjon av kva som må til for å nå dette målet. Kollektivmeldinga er lagt ved som eige vedlegg Kollektivtransporten skal ha full framkomst på alle hovudtrasear i Bergen Ein føresetnad for å styrka kollektivtransporten si konkurransekraft mot personbilen, er at framkomsten vert meir gunstig for kollektivtransporten enn den er i dag. Bystyret i Bergen vedtok, i januar 2007, strategiplan for kollektivtransporten med mål om full framkomst for kollektivtransporten på alle hovudtrasear i Bergen. I handsaminga av Mål, strategiar og rutestruktur for kollektivtrafikken i Bergensområdet presiserar fylkesutvalet at: betra framkomst for bussen er ein vesentleg føresetnad for å nå målet om 50 % vekst i kollektivreisene innan I det politiske grunnlaget for Byrådet i Bergen står følgjande: Byrådet vil utrede mulige kollektivtrase - løsninger på innfartsårene og arbeide for å få på plass straksløsninger for å bedre fremkommeligheten i Bergen Redusert luftforureining og utslepp av klimagassar frå biltrafikken Handlingsplan for bedre luft i Bergen 2007 Handlingsplan for bedre luft i Bergen 2007, vart handsama av Bystyret i Bergen 26. mai 2008, og er ein revisjon av handlingsplanen frå 2004 som vart vedteke av Bystyret i Bergen den 13. september Nasjonale mål for luftkvalitet er lagt til grunn for handlingsplanen som har fokus på årsaka til luftforureining og utarbeiding av tiltakspakker som sikrar ein heilskapleg virkemiddelbruk. Handlingsplan for bedre luft i Bergen 2007 er lagt ved som eige vedlegg. Kommuneplanens arealdel juni 2007 vedtok Bystyret i Bergen Kommuneplanens arealdel Det var fyrste gongen at miljø og energi vart implementert i kommuneplanen. Eit grep som sikra ei sterkare samordning av miljø- og arealpolitikk ved at reduksjon av utslepp av klimagassar og energibruk vart lagt som eit grunnlag for kommunen sin areal- og transportpolitikk. Klima- og energihandlingsplanen for Bergen kommune Klima- og energihandlingsplanen til Bergen kommune er no på høyring. Den er ei rullering av klimahandlingsplanen som vart vedteke av Bystyret i Bergen 28. februar Energi- og klimaplanen inneheld ein handlingsplan som syner korleis Bergen skal nå eit mål om 50 prosent reduksjon av klimagassar i 2030 vis a vis 1991 nivået. Planen viser og kva som må til for at Bergen skal bli klimanøytral i For ytterlegare informasjon sjå klima- og energihandlingsplan som er lagt ved som eige vedlegg. Klimaplan for Hordaland Utkast til klimaplan for Hordaland på høyring. Arealbruk og transport er eit hovudtema i planen. Målet i planen er at utsleppa frå vegtrafikken i Hordaland skal reduserast med 20% i 2020 i høve til 1991, og 30% innan Tiltak for å gjere kollektivtrafikken meir attraktiv og restriktive tiltak for personbiltrafikken er omtalt i planen. Høyringsutkastet er lagt ved som eige vedlegg. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 9

12 3.1.5 Sykkeltiltak Gjennom Bergensprogrammet for transport, byutvikling og miljø har Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune slutta seg til mål om å etablere eit samanhengande gang- og sykkelvegnett i Bergensområdet. Bystyret i Bergen vedtok 28. april 2008 følgjande: Investeringene til gang- og sykkelveier minst tredobles i perioden Sykkelstrategi for Bergen er ei rullering av Plan for sykkeltiltak Strategidokumentet har vore på høyring og skal handsamast politisk i Bergen kommune. Den presenterer mål og naudsynte satsingsområde for å oppnå ei auke i sykkelandelen og betre tilhøva for syklistar i Bergen. Hovudmåla er som følgjer: 1. I Bergen skal det vere attraktivt og trygt å sykle for alle. 2. Innan 2019 skal sykkelandelen i Bergen vere på minst 10 % av alle reiser. 3. Hovudrutenett for sykkel skal være ferdig utbygd innan Figur 2: Sykkelfelt Helleveien Foto: Reidun Instanes Berekraftig areal- og transportpolitikk Klimaomsyn står sterkt i areal- og transportpolitikken i Bergensområdet. Dette gir seg uttrykk i ei utvikling av ein konsentrert bystruktur som reduserer behovet for transport og samordna regional arealpolitikk som gir gode vilkår for kollektivtransport. Ein god senterstruktur og fortetting langs dagens og komande bybanekorridorar er eit av dei viktigaste elementa i arealpolitikken. Styringa over verkemidla på areal- og transportområdet er i dag delt mellom kommunane, fylkeskommunen og staten. Det er difor naudsynt med eit samarbeid på tvers av forvaltningsnivåa for å få ein heilskapleg transportpolitikk. I Bergensområdet har ein erfaring med dette gjennom Bergensprogrammet for transport, byutvikling og miljø, som er eit samarbeid mellom Hordaland fylkeskommune, Bergen kommune og Statens vegvesen. Likeeins gjennom arbeidet med Transportanalysen for Bergensområdet som innspel til Nasjonal Transportplan. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 10

13 Regionpakke Bergen og KVU Som ein vidareføring av Bergensprogrammet er det teke eit transportpolitisk initiativ for å utvikle ein samordna transportpolitikk innanfor eit større byområde: Regionpakke Bergen. Dette samarbeidet vil vera ein arena for å arbeide med samordna areal- og transportstrategiar og lokaliseringspolitikk i byområdet. Det er oppretta ei politisk styringsgruppe for det vidare arbeidet med Regionpakke Bergen. Arbeidet med KS1/KVU for Bergensområdet er alt i gang. Arbeidet med KVU for den framtidige Regionpakke Bergen er leia av Statens vegvesen Region vest. Arbeidet med utforming av investeringsprogram for tilhøyrande Regionpakke Bergen vert leia av HFK. Det er lagt opp til at arbeidet med KVU/KS 1 og investeringsprogramet for Regionpakke Bergen skal sjåast som to separate prosessar. Ein prosess knytt til fagleg utgreiing (KVU) som skal ende opp med kvalitetssikring (KS1) av utviklingsstrategi, og ein politisk prosess (Regionpakke Bergen) for å arbeide fram eit program på grunnlag av vald strategi. Fremtidens byer Bergen kommune deltar i prosjektet Fremtidens byer, eit prosjekt som skal vere med på å utvikle klima- og miljøvenlege byar, samt å auke samhandlinga mellom lokale, regionale og statlege styresmakter. Bergen kommune har i sitt arbeid sett det som viktig å knytte samarbeidet innanfor Framtidens byer til dei overordna strategiane for byutvikling. For å sikre ein heilskapleg bruk av virkemidlar i belønningssøknaden for 2010 er tiltaka i tiltaksplanen sett i samanheng med Handlingsprogram for Fremtidens byer som vart vedteke av Bystyret i Bergen 22. juni Kommuneplanen sin arealdel Kommuneplanen sin arealdel, vedteke av Bystyret i Bergen 25. juni 2007, er sentral for at Bergen skal nå sitt mål om ein 50 prosent reduksjon av klimagassar. I planen er det formulert følgjande mål: Bergen skal ha gode levekår for alle byens innbyggere, innenfor rammen av en miljøvennlig utvikling. Kommuneplanen sin arealdel er kommunen sitt overordna styringsdokument innanfor areal- og transportpolitikken. Den er av stor betydning for klimagassutslepp og utvikling av transportmiddelfordelinga ved at den styrer lokaliseringspolitikken av ny bustadbygging og lokalisering av nye arbeidsplassar. På lang sikt legg den opp til ein arealpolitikk som skal redusere transportbehovet og såleis bidra til ein reduksjon av trafikkveksten. Arealpolitikken i kommuneplanen sin arealdel har stått fast i dei to siste rulleringane av planen. Intensjonen ved neste rullering er å auke prosentdelen av ny bustadbygging som skal skje som fortetting (langs bybanestopp, bydelssentra og lokalsentra). I gjeldande kommuneplan, vedteke 25. juni 2007, er denne delen på 60 prosent. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 11

14 3.2 Tiltaksplan Tiltaksplanen oppfyller retningslinene til belønningsordninga ved å: Etablere eit kapasitetssterkt og konkurransedyktig kollektivtrafikksystem i Bergensområdet og innføre bilrestriktive tiltak i 4-års perioden. Transportanalysen for Bergensområdet syne at den samla effekten av alle tiltaka er avhengig av korleis tiltaka er sett saman og kor sterkt dei er vekta i høve til kvarandre. Tiltaksplanen er utforma med utgangspunkt i at det er kombinasjonen av restriktive tiltak og betre kollektivtilbod som har størst effekt på å dempe trafikkveksten. Om ein set i verk desse tiltaka i kombinasjon med ei avgrensing av langtidsparkering i sentrum vil ein dempe trafikkveksten og få meir av trafikken over på miljøvennlege løysingar. Dette er den mest effektfulle koplinga av virkemiddelbruk og dannar grunnlaget for den heilskaplege virkemiddelbruken som denne tiltaksplanen syne. Det vert lagt til grunn at det i samanheng med det pågåande KVU-arbeidet vert gjennomført effektvurderingar av denne tiltaksplanen, jamfør retningslinene for belønningsordninga. Tabell 2: Prioriterte tiltak som det vert søkt om belønningsmidlar til Prioriterte tiltak som det vert søkt om belønningsmidlar til Vidareføring og utvikling av taksttiltak og nye rutetilbod som til dømes ekspressbussar frå bydelssentral til sentrum Framkomsttiltak for buss statleg bidrag til etablering av kollektivfelt Informasjon og marknadsføring bidrag til etablering av system for sanntidsinformasjon og informasjonssøyler Sykkeltiltak bidrag til finansiering av sikker sykkelparkering og nye bydels- og hovudruter for sykkel Fortetting og konsentrert byutvikling langs bybanetraseen bidrag til planlegging Bybanen 3. byggetrinn statleg bidrag til prosjektering og grunnerverv SUM Belønningsmidlar Tiltaksplanen syner dei tiltak som er planlagt i Bergensområdet i 4-års perioden Tiltaksplanen er delt inn i følgjande tiltaksgrupper: Tiltaksgruppe 1: Tiltak for å redusere privatbiltrafikken Tiltaksgruppe 2: Tiltak for å gjere kollektivtrafikken meir attraktiv Tiltaksgruppe 3: Tiltak for ei meir berekraftig areal- og transportplanlegging Tiltaksgruppe 4: Tiltak for å bidra til meir gange/sykling Her følgjer ein tabellmessig presentasjon av tiltaka i kvar tiltaksgruppe. Sentrale tiltak i kvar tiltaksgruppe vert presentert under kvar tabell.

15 3.2.1 Tiltaksgruppe 1 - Tiltak for å redusere privatbilismen Tabell 3: Tiltaksgruppe 1 - tiltak for å redusere privatbilismen Tiltak for å redusere privatbilismen Skildring Ansvar Delvis finansiert Tidspunkt for gjennomføring med belønnin gsmidlar Køprising Bompengar Sambruksfelt/ Kollektivfelt Framkomsttiltak for kollektivtrafikken Parkering Rapport om køprising er nyleg utarbeida og vil vere ein del av grunnlaget for det pågåande arbeidet med KVU for Bergensområdet. Revidert bompengesøknad er til handsaming Ny bompengesøknad HFK og Bergen kommune vil innføre sambruksfelt/ kollektivfelt på hovudinnfartsårene Kontinuerlig arbeid for å betre framkomsten for kollektivtrafikken i Bergen Restriktiv parkeringspolitikk Bergen kommune HFK Bergensprogram met/ Regionpakke Bergen Statens vegvesen B/ Bergensprogrammet Bergensprogrammet A A/B B X A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ Bergen kommune A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ 1 byggetrinn Bergen sentrum til Nestun Opning sumaren 2010 Bergensprogrammet 2 byggetrinn frå Nestun til Rådal Opning 2013 Bergensprogrammet 3 byggetrin Bybanen Byggestart 2013 Bergensprogrammet X A A B Lågutsleppssone Søknaden frå Bergen kommune er til handsaming Bergen kommune Avstemt utbygging av vegkapasitet Unngå utbygging av ny vegkapasitet som skaper ny trafikk og som forverre situasjonen i kollektivtrafikken Bergen kommune Hordaland fylkeskommune Statens vegvesen A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ Stadium/fasar til ulike tiltak: A) utgreiing/vurdering, B) konkretisering, forprosjekt, prosjektering og ) under gjennomføring. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 13

16 Opning av Bybanen i Bergen Opning av første byggetrinn Bybane mellom Bergen sentrum og Nesttun opnar sommaren Samstundes med opninga av bybanen vil eit nytt bussystem i Bergen sør innførast. Bybanen i Bergen er den første av sitt slag i Noreg. Ein moderne bybane, slik den har blitt bygd i mange byer rundt om i verda dei seinare åra. Bybanen køyrer i stor grad på eigen trasé som er skilt frå biltrafikken. Den har i tillegg stor grad av prioritering i kryss. Dette gjer at den får ein større gjennomsnittsfart, og ein betre komfort for passasjerane enn ein tradisjonell trikk eller buss Bybanen skal vere ryggraden i kollektivsystemet i Bergen Bybanen er politisk forankra i alle dei tre forvaltningsnivåa, stat, fylke og kommune. Bybanen er forankra i nasjonal politikk gjennom vedtak knytt til Bergensprogrammet. Dette gjeld strekninga mellom Bergen sentrum og Flesland, ettersom det er berre denne strekninga det føreligg formelt plangrunnlag for. Den statlege forankringa av bybaneprosjektet er i første rekkje knytt til handsaming av St.prp.nr. 76 ( ) og St.prp.nr. 75 ( ) i Stortinget i 2002 og Lokalt er vedtak om at bybanen skal vere ryggraden i kollektivsystemet i Bergen nedfelt gjennom planar og planvedtak i Bergen kommune og i Hordaland fylkeskommune. Bergensprogrammet med bybane som eit av hovudelementa er følgt opp av samtlege bystyre og fylkesting sidan Ny vurdering av passasjergrunnlaget Det er nyleg gjennomført ei ny vurdering av passasjergrunnlaget for bybanen blant anna for å dimensjonere rutetilbodet og vognbehovet. Prognosane som vart lagt til grunn for planlegging av bybanen i 2002 la til grunn ein dimensjonerande timestrafikk på 2000 passasjerar. Dette var eit sentralt grunnlag for at ein valde å kjøpe 12 bybanevogner av typen Variobahn på 32 m som har ein kapasitet på 212 passasjerar. Resultatet frå den nye vurderinga viser ein maksbelastning på passasjerar pr time i Dette er vesentleg større enn dei 2000 som vart lagt til grunn i Vidare planlegging og utbygging av bybanen Bybanestrekninga som i 2010 skal opnast mellom Bergen sentrum og Nesttun er første fase i ei utbygging av eit større bybanenett. Neste byggetrinn er vidareføring til Rådal, der reguleringsplanen er vedteke og prosjekteringsarbeidet starta opp våren Det er også satt i gang regulering av bybanetrasé mellom Rådal og Flesland, med forventa planvedtak i Det pågår og eit arbeid med å vurdere aktuelle trasear for bybane frå sentrum og nordover. Etablering av plangrunnlag for vidare utbygging av bybanen er nedfelt i tiltredelseserklæringa til byrådet i Bergen. Dette er følgt opp i vedtak om oppstart av arbeidet med å vurdere utbyggingsstrategi for eit komplett bybanenett i byområdet. Analysen "Framtidig Bybanenett i Bergensområdet" som tek utgangspunkt i at bybanenettet skal utvidast og viser aktuell vidareføring av dette nettet fram til 2040, er nyleg offentliggjort. Fylkeskommunen tek sikte på politisk handsaming av denne analysen i fylkestinget i mars 2010.

17 Figur 3: Oppsummeringskart med anbefalt framtidig bybanenett fram til henta frå Rapport: Framtidig bybanenett i Bergensområdet Finansiering av vidare utbygging av bybanen. For å finansiere ei ytterlegare og samanhengande utbygging av bybanen utover andre byggetrinn frå Nesttun til Rådal må inntektsgrunnlaget styrkast. Dette kan anten skje med statlege bidrag eller med å auka inntektsgrunnlaget i Bergensprogrammet gjennom auka trafikantbetaling. Revidert bompengesøknad for Bergensprogrammet er no til handsaming sentralt, der finansierast byggetrinn 2 for bybanen og ringveg vest. Mest sannsynleg kan andre byggetrinn av bybanen stå ferdig i første halvår Ytterlegare utbygging, primært gjennom ein kontinuerleg byggjeprosess, kan skje med statlege bidrag eventuelt i kombinasjon med å auka inntektsgrunnlaget i Bergensprogrammet. Eit alternativ kan være å innarbeide prosjektet i Regionpakke Bergen. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 15

18 Køprising eller tiltak med tilsvarande effekt skal innførast i 4-års perioden Bystyret i Bergen og Fylkestinget har vedteke at køprising skal utgreiast som eit virkemiddel for å dempe den framtidige trafikkveksten i Bergensområdet. Utgreiinga Køprising i Bergensområdet ligg no føre og skal leggast fram for politisk handsaming. Rapporten er utarbeidd av Urbanet Analyse og Norconsult på oppdrag frå Bergen kommune og Hordaland fylkeskommune. Ei prosjektgruppe med medlemer frå kommunen, fylkeskommunen og Statens vegvesen har delteke i utgreiingsarbeidet. Rapporten vil vere ein del av grunnlaget for det pågåande arbeidet med KVU for Regionpakke Bergen. I arbeidet med den framtidige Regionpakke Bergen vil restriktive tiltak på personbiltrafikken, saman med samordna areal og transportplanlegging i heile det funksjonelle byområdet, vere viktige tema. Utgreiinga Køprising i Bergensområdet skulle gi svar på om køprising er eit eigna virkemiddel for å nå måla om betre bymiljø, lågare klimagassutslepp og auka effektivitet i transportsystemet. Rapporten konkluderar med at det er eit behov for å redusere køproblemene i Bergensområdet, og at køprising er eit virkemiddel som vil gi betre framkomst og redusere miljøutsleppa. Den viser i tillegg at 47 % av dei reisande ikkje har eit reelt alternativ til bilen, då bussen tek dobbelt så lang tid. Eit betre kollektivtilbod vil vere sentralt for å styrke effekten av køprising. Utgreiinga tilrår at det vert innført køprising og viser til at køprising vil gje betre framkomst i rushtida, redusera miljøutsleppa og vera samfunnsøkonomisk lønsamt. Bilistar som i dag vert forseinka, vil få ein tidsvinst som er høgare enn køprisingskostnaden. Framkomsttiltak for kollektivtrafikken Det pågår eit kontinuerleg arbeide med å betre framkomsten til kollektivtransporten i Bergensområdet utover å prioritere kollektivtrafikken i sentrum, etablering av bybanen og sambruksfelt. Resultatet av FREM - prosjektet i Bergen var 15 tiltak som kunne realiserast på kort sikt og 10 tiltak som krevde meir planlegging. Av dei kortsiktige FREM - tiltaka så er dei anten realiserte eller i prosess med å bli realisert. Tabell 4: Framkomsttiltak i Bergensområdet i regi av Bergensprogrammet Framkomsttiltak i Bergensområdet type tiltak Meter Status Forprosjekt om aktiv signalprioritering (ASP) i signalanlegg- Vurdera effekt av ASP i Bergensområdet E-39 Åsane ny direkte utkøyring frå Åsane terminal på E-39 Fv 540 Fyllingsdalen sør Etablering av nytt kollektivfelt Fv 540 Fyllingsdalen nord Etablering av nytt kollektivfelt E-39 Osvegen - Etablering av nytt kollektivfelt for buss Fv 181 Apeltunvegen - Etablering av nytt kollektivfelt for buss Rv. 555 Straume Knarrevik i Fjell kommune etablering av nytt kollektivfelt Rv. 555 Drotningsvik Breiviksskiftett i Bergen kommune etablering av nytt kollektivfelt Fv 540 Fyllingsdalen etablering av gjennomgåande kollektivfelt. Ny bussveg frå Nygårdstangen i Bergen sentrum til Haukeland sjukehus Ny bussveg på strekninga Vadmyra Olsvikkjenet i Bergen vest Forprosjekt ferdig første halvår 2010 Vert realisert i 2010 i regi av Bergensprogrammet Vert realisert i 2010 i regi av Bergensprogrammet Vert realisert i 2010 i regi av Bergensprogrammet Vert realisert i 2011 som ein del av 2. byggetrinn for bybanen Vert realisert i 2011 som ein del av 2. byggetrinn for bybanen 2000 Reguleringsplan er under arbeid Reguleringsplan vert ferdighandsama 1.halvår 2010 Moglegheitsstudie er ferdig. Arbeid med reguleringsplan er under oppstart Moglegheitsstudie er ferdig 350 Moglegheitsstudie er under arbeid. I tillegg til desse tiltaka er eit omfattande arbeid med å oppgradere haldeplassar til universell utforming i Bergensområdet i gang. Nytt bussmateriell som tilfredsstiller krava til universell utforming vil saman med dei oppgraderte haldeplassane føre til at bussen bruker kortare tid på haldeplassane. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 16

19 Framtidig bussveg mellom Bergen sentrum og Haukeland Universitetssjukehus I regi av Bergensprogrammet er det utarbeidd ein moglegheitsstudie for ein framtidig bussveg mellom Bergen sentrum og Haukeland Universitetssjukehus. Sjukehuset er eit av Nordens største sjukehus og Vestlandet største arbeidsplass med 8500 tilsette. Sjukehuset er lokalisert ca to kilometer i luftline frå Bergen sentrum. Dagens busstilbod mellom Bergen sentrum og Haukeland Universitetssjukehus er kjenneteikna av dårlig framkomst, høg reisetid og dårleg tilgjenge til andre viktige målpunkt i kollektivsystemet. Moglegheitsstudien, Busstrase Bergen sentrum - Haukeland sykehus, frå juni 2009 tilrår at ein arbeidar vidare med planlegging av ny bussveg mellom Bergen sentrum og Haukeland Universitetssjukehus. I vurderinga av ny bussveg har ein funne at den mest optimale løysinga er å nytte ein mogeleg framtidig bybanetrasé. Deretter skal bussen køyre i blanda trafikk opp mot sjukehuset. Denne strekninga vert tilrådd einvegsregulert for ordinær trafikk. Det vert tilrådd at bussvegen berre kan nyttast av kollektivtrafikk i rute og utrykkningskjøyring. Det er nyleg gjennomført ein undersøking av reisevanane for tilsette ved Universitetssjukehuset. Resultatet frå denne undersøkinga er at 70-90% av svara (avhengig av bustad) meiner at kollektivtilbodet er for dårleg og at bil er raskare. Ein ny og meir direkte bussveg frå Bergen sentrum til Haukeland vil skape eit meir attraktivt kollektivtilbod med forventingar om innsparingar på opp mot 10 minutt i køyretid i rush. Vidare vil den sikre god framkomst for både buss og utrykkningskøyretøy. Innføring av sambruksfelt/kollektivfelt på hovudinnfartsårene Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune vil innføre sambruksfelt/kollektivfelt på dei tre hovudinnfartsårene til Bergen. Statens vegvesen som vegeigar står ansvarleg for å innføre tiltaka. I samband med den akutte luftforureiningssituasjonen i Bergen vart det innført sambruksfelt på alle hovudinnfartsårene. Ei evaluering av strakstiltaka er under utarbeiding. I denne søknaden til belønningsordninga legg Hordaland fylkeskommune og Bergen kommune til grunn ei positiv halding til etablering av sambruksfelt/kollektivfelt på hovudinnfartsårene. Det vert vidare lagt til grunn at det må gjennomførast avbøtande tiltak for å sikre at trafikktryggleiken vert ivaretatt når sambruksfelt vert etablert. Etablering av sambruksfelt/kollektivfelt er eit restriktivt tiltak mot biltrafikken når feltet erstattar eit bilfelt. I kombinasjon med eit styrka ekspressbusstilbod vil innføring av sambruksfelt føre til ei endring i konkurranseflata mellom personbilen og kollektivtransporten. I tillegg til å ta vegareal frå privatbilen, er det eit tiltak som gjer kollektivtrafikken meir attraktiv. Restriktiv parkeringspolitikk i sentrum med etablering av innfartsparkering utanfor bykjernen Bergen har dei seinare åra hatt ein restriktiv parkeringspolitikk gjennom parkeringsnormen som vart vedteke i Parkeringsnormen er differensiert over byområdet, der sentrum og den indre byen har dei strengaste normene. I tillegg har bydelssentra, og knutepunkt langs bybanetraseen like strenge normer som indre by. Det er vidare lagt vekt på å samle parkeringsplassane i sentrum i parkeringshus, og fjerne parkering på gategrunn. I perioden 2004 til 2008 er det såleis fjerna vel 500 p-plassar frå gategrunn i det sentrale sentrumsområdet, tilsvarande nesten 40 prosent av det samla talet på avgiftsplassar til Bergen Parkering. Parkeringsnormen for Bergen skal reviderast inneverande år, og vil bli skjerpa inn ytterlegare. I sentrum er det bustadsoneparkering for dei som er fast busett. I perioden er verketida for bustadsoneparkeringa utvida til klokka 23. Dette har ført til at tilgjengelege parkeringsplassar på ettermiddags-/kveldstid er redusert. Samtidig er takstane for parkering på gategrunn auka vesentleg, og er nå på 40 kroner pr time for dei få og sentrale plassane som framleis finst. Parallelt med reduksjonen i sentrum er det dei seinare åra etablert innfartsparkering i omlandet rundt sentrum. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 17

20 Kollektivprioritering og kollektivtiltak i sentrum Når bybanen opnar sommaren 2010 får den ein eigen prioritert trase gjennom sentrum til endestoppet for første byggetrinn, som er i Starvhusgaten. På strekninga frå Bystasjonen til Starvhusgaten har kollektivtrafikken prioritet i to trasear. Buss og bane har felles trase sørover i Kaigaten medan buss nordover frå Bystasjonen køyrer på andre sida av Lille Lungegårdsvann i Lars Hillesgate. I samband med opninga av Bybanen blir det gjennomført ei oppgradering av busshaldeplassane i området rundt endestoppet i Starvhusgaten (Sentrumsterminalen). Oppgraderinga består mellom anna av å byte ut gamle venteskur til nye og forbetre trafikantinformasjonen til dei reisande for å legge til rette for byte mellom buss og bane. For å betre framkomsten for kollektivtrafikken i Bergen sentrum, vart det sommaren 2003 etablert kollektivfelt på strekninga Lars Hilles gate - hristies gate, fram til kryss ved Kaigaten. Ei evaluering av kollektivfeltet i juni 2005 syne ein 20 prosent reduksjon i årsdøgntrafikk på strekninga mellom hristies gate Torget Bryggen. Ei evaluering av kollektivfeltet viste at tiltaket hadde ein positiv effekt på framkomsten til kollektivtrafikken og gav seg utslag i at det vart fleire kollektivreisande enn personreiser med bil på strekninga. Frå før har kollektivtrafikken full prioritet i eigen busstunnel frå vest og inn til sentrum gjennom Sydnestunnelen. Figur 4: Kollektivtiltak i sentrum Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 18

21 3.2.2 Tiltaksgruppe 2 Tiltak for å gjere kollektivtrafikken meir attraktiv Tabell 5: Tiltaksgruppe 2 - tiltak for å gjere kollektivtrafikken meir attraktiv Tiltak for å gjere kollektivtrafikken meir attraktiv Skildring Ansvar Delvis finansiert Tidspunkt for gjennomføring med belønning smidlar Kombinerte reiser Universell utforming Marknadsføring og informasjon Styrke rutetilbodet i Bergensområdet Innføring av nytt elektronisk billetteringssystem i Hordaland Oppretthalde og utvide einstakst/ minstetakst i Bergens-området Innfartsparkering i Bergen og utafor Bergen Nytt materiell som tilfredstiller krav til universell utforming og miljø. Kurs for sjåførar i bruk av universelt utforma kjøretøy og haldeplassar Innføring av system for sanntidsinformasjon på stamlinene i Bergensområdet Informasjonssøyler på haldeplassar og terminalar Forbetre basisinformasjon til reisande, som til dømes reiseplanlegger på Skyss.no Bergen kommune Hordaland fylkeskommune SVV Hordaland fylkeskommune Hordaland fylkeskommune Tide Hordaland fylkeskommune A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ X B/ X B/ B/ Forsterka X B/ ekspressbusstilbod Hordaland Nytt busstilbod Bergen sør fylkeskommune Ny rutestruktur resten av Bergen Innføring om bord på transportmiddel Innføring av billettautomatar Kjøp av reiseprodukt på internett Forenkling av sone og prisstruktur Oppretthalde einstakst i Bergen Utvide einstakstområde/takstsam arbeid med NSB Arnalokalen/Vossebanen Utvide takstharmonisering med nabokommunane Bystasjonen/Nonneseter Hordaland fylkeskommune Hordaland fylkeskommune Bergensprogramm et / Staten A X B X /B Utvikling og oppgradering av terminalar og haldeplassar Sentrumsterminalen Åsane bussterminal Loddefjord bussterminal Sletten byttepunkt buss/bane Knarvik bussterminal Bergens programmet Hordaland fylkeskommune Stadium/fasar til ulike tiltak: A) utgreiing/vurdering, B) konkretisering, forprosjekt, prosjektering og ) under gjennomføring. A/B B/

22 Vidareføring av styrka ekspressbusstilbod Hordaland fylkeskommune vil vurdere å innføre ekspressbusstilbod i rushtida mellom dei viktigaste bydelssentra og til Bergen sentrum. Dette er vidareføring av eit av strakstiltaka. Sanntidsinformasjon og informasjonssøylar God og enkel tilgong på basisinformasjon om kollektivtilbodet er viktig for å få fleire til å nytte seg av tilbodet. Felles skilting av haldeplassar og terminalar, og ein einsarta utplassering av trafikantinformasjon på haldeplassar og terminalar vil gje fleire og meir nøgde passasjerar. Utplassering av informasjonssøyler eller tilsvarande informasjonsflater der informasjonen er organisert etter faste prinsipp vil gje kollektivkundane lettare tilgong til informasjon om tilbodet. Informasjonssøylene skal innehelde informasjon om: Transportmiddel Linjenummerering Haldeplassnamn / namn knutepunkt / plattform Kart (over lokalområdet og rutekorridor) Tidtabellar for den einskilde haldeplass / knutepunkt / plattform Sanntidsinformasjon (SIS) vil gje informasjon om tidspunkt for neste avgang på haldeplassar og terminalar. Kunden vil få ein meir presis passeringstid å forhalde seg til, og ein har til einkvar tid informasjon om bussen er forseinka eller ikkje. Dette vil gi ein stor grad av forutsigbarhet for den reisande. Informasjonsskilt med SIS vil kome som eigne skilt, eller informasjonen kan integrerast i informasjonssøylene for utvalde haldeplassar. Etablering av innfartsparkering for å auke kollektivbruken Innfartsparkering er parkering for bil og sykkel som er knytt til ein stasjon eller haldeplass med tanke på vidare kollektiv reise. Bystyret i Bergen vedtok 26. mai 2008 etablering av innfartsparkering for bil og sykkel i kommunen på utvalde lokalitetar. I fylkesutvalet sitt vedtak av 27. august 2008 står det: Fylkesutvalet ser positivt på innfartsparkering for bil og sykkel i Bergensområdet som eit av fleire tiltak i ein samla transportpolitikk for å auke kollektivtransporten sin konkurransekraft. Bystyret i Bergen kommune vedtok den 26 mai 2008 å etablere 600 nye innfartsparkeringar for bilar og 740 plassar for syklar i Bergensområdet. Byrådet løyva samstundes 4,6 mill. kr., av ei råme på 40 mill. kr., til etablering av desse sykkelparkeringsplassane. Det vert presisert at anlegg langs Bybanen skal prioriterast. Vidare står det at: Alle større holdeplasser, kollektivknutepunkt og innfartsparkeringsanlegg bør være tilrettelagt for sikker sykkelparkering. Etablering av innfartsparkeringsplassar må sjåast i samanheng med ei styrking av kollektivtrafikktilbodet og ei avgrensing av langtidsparkeringsplassar for arbeidsreiser for at ein skal sjå ein positiv effekt på trafikkutviklinga. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 20

23 Figur 5: Lokalisering av innfartsparkeringsplassar i Bergen og omegn Tabell 6: Planlagde innfartsparkeringsplassar i Bergensområdet Tal på Planlagde innfartsparkeringsplassar i p- Status Bergensområdet plassar Nesttun terminal parkeringshus Ferdigstilt sommaren Midlertidig p-hus 190 som kan flyttes. Storavatnet terminal - utviding 100 Under opparbeiding Oasen terminal ved Skarphaugen v/ Fotoknutsen ny plass Åsane terminal - utviding Flatøy terminal i Meland kommune utviding 120 Straume terminal i Fjell kommune - utviding 170 Skjoldskiftet ny plass * 100 Rådal/Lagunen* 1300 SUM Under opparbeiding 80 Under planlegging i planlagt parkeringshus Under planlegging Blir realisert i 2011 som ein del av 2. byggetrinn for bybanen Regulert i samband med 2-byggetrinn for bybanen. Regulert i samband med 2-byggetrinn for bybanen * Det er ikkje avklart kor mange av desse plassane som vert realisert samstundes med utbygging av 2. byggetrinn for bybanen frå Nesttun til Rådal. Plassane er ferdig regulerte.

24 Figur 6: Skyssbuss i hristies gate i Bergen sentrum - Foto: Tommy Næss Andre planlagde tiltak for å gjere kollektivtrafikken meir attraktiv er omtalt i Kollektivmeldinga til Hordaland fylkeskommune for Dette er: Innføring av nytt system for elektronisk billettering Innføring av sanntidsinformasjon på terminalar og sentrale haldeplassar i 4-års perioden Universell utforming av haldeplassar og utvikling av kollektivterminalar, til dømes utvikling av terminalområdet Nonneseter/Bystasjonen. Tiltak for å betre informasjon og marknadsføring av kollektivtrafikken. Innføring av eit marknadsinformasjonssystem (MIS). Nytt bussmateriell Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 22

25 3.2.3 Tiltaksgruppe 3 Tiltak for ein meir berekraftig areal- og transportplanlegging Tabell 7: Tiltaksgruppe 3 - tiltak for meir berekraftig areal- og transportplanlegging Delvis Tiltak for ein meir Tidspunkt for finansiert berekraftig gjennomføring Skildring Ansvar med areal- og transportplanlegging belønnings midlar 60 % av ny bustadbygging som fortetting langs bybanestopp og Kommuneplanens arealdel Fremtidens byer Fylkesdel for klima Fortetting og konsentrert byutvikling langs bybanetraseen Klima- og energihandlingsplan en Regionpakke Bergen med KVU Utgreiing om framtidig Bybanenett Fylkesdelplan for klima Regional planstrategi kollektivknutepunkt Utnytte arealpotensialet langs dagens og framtidige bybanekorridorar Bergen kommune Transportomsyn i næringslokalisering Redusere byspredning Lokalisering av kommunale tenester Planlegging Klima- og energihandlingsplanen har vore ute på høyring Arbeidet med Regionpakke Bergen og KVU er i gang Rapport om framtidig bybanenett skal til politisk handsaming Fylkesdelplan for klima er ute på høyring Regional planstrategi er under utarbeiding Bergen kommune Bergen kommune Hordaland fylkeskommune Bergen kommune SVV Omegnskommunar Bergen kommune Hordaland fylkeskommune Hordland fylkeskommune Hordaland fylkeskommune X A/B/ A/B / A/B/ B/ A B Stadium/fasar til ulike tiltak: A) utgreiing/vurdering, B) konkretisering, forprosjekt, prosjektering og ) under gjennomføring. A/B/ Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 23

26 Kommuneplan for Bergen Bergen kommune legg i kommuneplanen for Bergen, vedteke 25. juni 2007, opp til at 60 % av framtidig bustadbygginga skal skje som fortetting (langs bybanestopp, bydelssentra og lokalsentra). Ei utgreiing av potensialet for fortetting viser at det er fysisk rom for ei byutvikling langs dagens og framtidige bybanekorridorar som vil kunne dekke befolkningsveksten i 25 til 30 år fram i tid. Kommuneplanen sin arealdel skal sikre at bedrifter med mange arbeidsplassar og stor besøkstrafikk vert lokaliserast med god tilgjenge til eit høgfrekvens kollektivtilbod. Fleire store offentlege områdereguleringsplanar for å legge til rette for ei fortetting av senterområde langs bybanen; til dømes på Paradis, Wergeland og Rådal sentrum, er under utarbeiding. Samstundes er det satt i gang planar for vidareutvikling og fortetting av bydelssentra, sentrumsnære transformasjonsområder (som Møllendal og Damsgårdstunet) og sentrale næringsområder, som t.d. Solheimsviken og Mindemyren. Desse planane vil gje rom for mange tusen bustader og arbeidsplassar med eit svært redusert transportbehov og langt kortare reiselengder samanlinka med etableringar perifert i bystrukturen. Kommuneplanen sin arealdel skal rullerast i Hovudgrepa i bystrukturen og lokaliseringsstrategiane vil ligge fast, men fortettingstrenden skal om mogleg forsterkast. Klima- og energihandlingsplan for Bergen Klima- og energihandlingsplanen syne korleis Bergen skal oppnå 50 prosent mindre utslepp av klimagassar i 2030 vis a vis 1991 nivået. Planen viser i tilegg kva som må til for at Bergen skal bli klimanøytral i For ytterlegare informasjon sjå klima- og energihandlingsplan som er lagt ved som eige vedlegg. Regionpakke Bergen og KVU Arbeidet med KS1/KVU for Bergensområdet er alt i gang. Arbeidet med KVU for Regionpakke Bergen er leia av Statens vegvesen Region vest. Arbeidet med utforming av investeringsprogram for tilhøyrande Regionpakke Bergen vert leia av Hordaland fylkeskommune. Det er lagt opp til at arbeidet med KVU/KS 1 og investeringsprogram for Regionpakke Bergen skal sjåast som to separate prosessar. Regional planstrategi Hordaland fylkeskommune har sett i gang arbeidet med ein regional planstrategi. Planstrategien er venta å vere vedteken innan utgangen av Ei prosjektgruppe med representantar frå regionråda og Bergen kommune leiar arbeidet. Styringsgruppe er Fylkesutvalet i Hordaland. Den regionale planstrategien skal skildre dei viktigaste utviklingstrekka i fylket og gje eit grunnlag for vurdering av utviklingsmoglegheiter og utfordringar. Strategien vil vere eit sentralt dokument for regionale og kommunale styresmakter i høve til kva regionale planoppgåver det skal arbeidast vidare med. Ein samordna areal- og transportplan er eit av dei plantema som er aktuelle. Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 24

27 3.2.4 Tiltaksgruppe 4 Tiltak for å bidra til meir gange/sykling Tabell 8: Tiltaksgruppe 4 - tiltak for å bidra til meir gange/sykling Tiltak for å bidra til meir gange/sykling Sykkelstrategien Kombinerte reiser Utbygging av gangog sykkelvegnett Informasjon og marknadsføring Sikker sykkelparkering Mobilitetsrådgiving Skildring Oppfølging gjennom handlingsplan som vert ferdigstilt sommaren 2010 Gode gang- og sykkelforbindelsar til bybanestopp, kollektivterminalar og utvalde haldeplassar Innfartsparkering med sykkelparkering Hovudrutenett for sykkel ferdig utbygd innan 2019 Forsterka drift og vedlikehald av hovudruter og bydelsruter for sykkel Utarbeiding og trykking av sykkelkart og reisetidskart Skilting, infotavler, sykkeltellarar og sykkelpumper på sykkelrutene På bybanestopp, terminalar, knutepunkt og i Bergen sentrum Informasjons- og mobilitetstiltak for å endre reisevanane til befolkninga Ansvar Bergensprogrammet Bergensprogrammet Bergensprogrammet Bergensprogrammet Bergensprogrammet Bergen kommune Delvis finansiert med belønning smidlar Tidspunkt for gjennomføring A/B X A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ X A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ X A/B/ A/B/ A/B/ A/B/ Bysyklar i Bergen sentrum Utgreiing om bysyklar i Bergen sentrum Bergensprogrammet A B Stadium/fasar til ulike tiltak: A) utgreiing/vurdering, B) konkretisering, forprosjekt, prosjektering og ) under gjennomføring.

28 Figur 7: Gjennomførte sykkeltiltak Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 26

29 Sykkelstrategien for Bergen Sykkelstrategi for Bergen er ei rullering av Plan for sykkeltiltak Strategidokumentet har vore på høyring og skal handsamast politisk i Bergen kommune. Den presenterer mål og naudsynte satsingsområde for å oppnå ein auke i sykkelandelen og betra tilhøva for syklistar i Bergen. Det sentrale i arbeidet med tiltak for å bidra til meir gange/sykling er difor å følgje opp denne strategien. Handlingsplanen for sykkelstrategien skal etter planen vere ferdig sommaren I Sykkelstrategien for Bergen vert det vist til at potensialet for ein auke i sykkelandelen er særleg stor i dei mest sentrale delane av Bergen og Bergensdalen sørover mot Fana og Ytrebygda. Analysen viser at 40 prosent av alle arbeidstakarar i Bergen bur mindre enn 5 km frå arbeidsplassen. Tabell 9: Sykkelstrategien for Bergen : Sentrale tiltak for å bidra til meir gange og sykling Sykkelstrategien for Bergen : Sentrale tiltak for å bidra til meir gange og sykling Planlegge og bygge minst 50 km manglande hovudsykkelvegnett Prioritere sykkeltrafikk framfor biltrafikk Etablere 1500 nye sikre sykkelparkeringsplassar i sentrum Oppnå høgare standard på drift og vedlikehald barvegstrategi på hovudrutene O-visjon skal leggast til grunn for trafikktryggleiksarbeidet Arealplanlegging skal legge til rette for ein auke i sykkelbruk Betre overgangsmoglegheiter mellom sykkel og andre transportmidlar Utføre informasjons- og mobilitetstiltak Tabell 10: Planlagde sykkelprosjekt i regi av Bergensprogrammet Planlagde sykkelprosjekt i regi av Bergensprogrammet Km Status Sykkeltiltak 1 Blir ferdigstilt 2010 Solheimsgaten sør 0,5 Blir ferdigstilt 2010 Agnes Mowinkelsgt. Fløenstien 0,5 Blir ferdigstilt 2010 Hop stasjon 0,2 Blir ferdigstilt 2010 Hetleviksstraumen Haakonsvern 1,3 Blir ferdigstilt 2010 Lagunen 0,5 Blir ferdigstilt 2010 Hillernveien 1 Blir ferdigstilt 2010 Lønborg Eidsvåg 3 Under planlegging Grimseidvegen Skageveien 1,5 Under planlegging Ytre Arna 0,4 Under planlegging Kristianborg Fabrikkgaten 1 Under planlegging Birkelundsbakken 0,5 Under planlegging Grimstadveien 1,5 Under planlegging Totlandsveien 1,5 Ferdig reguleringsplan Blomsterdalen Hjellestad 4 Reguleringsplan er under arbeid Fabrikkgaten Solheimsgaten 0,5 Under planlegging arl onowsgt Gyldenpris Damsgård 0,5 Reguleringsplan er under arbeid Birkelundsstranden Paradisstranden 1 Under planlegging Møllendalsveien 1 Reguleringsplan er under arbeid Flyplassveien Osbanetraseen 0,1 Under planlegging Hillernveien 1 Under planlegging Arna stasjon Garnes 3,5 Under planlegging Tors veg Ramstad gard Vossebanen 1 Under planlegging Loddefjorddalen 1 Under planlegging SUM 28 km

30 Styrke gang- og sykkeltrafikk og kollektivtrafikk gjennom fokus på kombinerte reiser Samla sett for heile byregionen er sykkelandelen i Bergen på litt i overkant av tre prosent og som vist i Sykkelstrategien for Bergen er det eit stort potensiale for ein auke i denne andelen. Eit viktig satsingsområde for å styrke sykkelandelen er difor knytt til å legge til rette for gode byttepunkt mellom sykkel og bane/buss. Betre forhold for fotgjengarar og syklistar inn mot og på haldeplassar, er ein del av totaltilbodet til kollektivtransporten og medverkar til kollektivtransporten sin attraktivitet. Etablering av sikker sykkelparkering og sykkelparkering på bybanestopp, kollektivterminalar og haldeplassar er døme på viktige tiltak i denne samanheng. Mobilitetsrådgjeving Bergen kommune har eit målretta arbeid knytt til informasjons- og mobilitetstiltak for å endre reisevanane til befolkninga. Dette omfattar bedriftsretta og personleg reiserådgjeving for å få fleire til å reise miljøvenleg, samt ulike kampanjar som mobilitetsveka og andre tiltak og arrangement som fremjar miljøvenleg transport. Rådgjevinga har eit særleg fokus retta mot kommunen sin eigen aktivitet og eigne tilsette. Figur 8: Sykkel i bybilde - Foto: Reidun Instanes Hordaland fylkeskommune Søknad om belønningsmidlar 28

31 4 BYOMRÅDET SI AVGRENSING Søknaden gjeld kollektivtransport innanfor Bergen kommune, samt regionale ruter til kommunesentra i nabokommunane Askøy, Lindås, Meland, Fjell og Os (bu - og arbeidsmarknadsregionen). Figur 9: Byområdet si avgrensing