Innhald. Forord side 3. Introduksjon side 4. Feltarbeid side 7. Registrere kulturminne digitalt side 12. Skjemautfylling side 13

Transkript

1

2 Innhald Forord side 3 Introduksjon side 4 Feltarbeid side 7 Registrere kulturminne digitalt side 12 Skjemautfylling side 13 Digitalisering side 17 Lenker side 20 Multimedia side 20 Regler for publisering av multimedia på internett side 23 Kontaktinformasjon side 26 Møre og Romsdal fylke 2

3 KULTURMINNEATLAS Så snart vi fekk høyre at var utpeika til kulturminneår, kom idèen om å nytte høvet til eit løft for kulturminnevernet. Møre og Romsdal fylke ønskte å legge til rette for at kulturminna kan skape verdi og kunnskap rundt om i kommunane. Vedtak i februar 2007 I februar 2007 vedtok kulturutvalet ei målsetting om at alle kommunane i Møre og Romsdal skal ha sitt kulturminneatlas innan 1. januar. Dette målet viste seg å vere for ambisiøst. Kommunane ønskte ein felles database for atlaset. Dette har vi imøtekome. I slutten av oktober i år er denne databasen ferdig utvikla, og kommunane kan starte arbeidet med å legge inn opplysningar om sine kulturminne. Eit samarbeid mellom kommunane i fylket og Møre og Romsdal fylke. Fylkeskonservatoren har hatt informasjons- og oppstartmøte der samtlege kommunar har delteke. Vi har også hatt nokre oppfølgingsmøte. Det har vore eit fruktbart samarbeid, der kommunane har vist stor interesse og gjort ein fin jobb med førebuinga av arbeidet til atlaset. Kva er formålet med eit kulturminneatlas? Det er fleire grunnar til at vi treng eit kulturminneatlas: Kommunane treng ei samla oversikt over viktige kulturminne for å ta gode avgjerder med omsyn til planlegging og vern. Den kunnskapen som ligg i atlaset, blir eit godt grunnlag for bruk i undervisninga. Reiselivet har bruk for kvalitetssikra data i si formidling. Sist, men ikkje minst, vil alle innbyggarane i kommunen kunne lære meir om si eiga lokalhistorie frå atlaset. Kva skal kulturminneatlaset innehalde? Atlaset skal vise dei kulturmiljøa og kulturminna som innbyggarane meiner er verdifulle. Ein må også sikre at alle kulturminne av regional og nasjonal verdi kjem med. Objekta kan spenne frå store, samanhengande kulturmiljø til små enkeltminne, frå bymiljø og bygningar, kulturlandskap og tekniske kulturminne, til samferdselsminne som vegar og bruer - for å nemne nokre eksempel. Nokre kulturminne har eit formelt vern, anten gjennom freding etter Kulturminnelova, som del av spesialområde bevaring etter Plan- og bygningslova eller gjennom statlege landsverneplanar. Desse kulturminna og -miljøa vil vere sjølvskrivne i atlaset, og kan ha både lokal, regional og nasjonal verdi. Eit dynamisk atlas Kulturminneatlaset skal vere dynamisk, gjennom at ein oppdaterer og legg til nye objekt etter kvart. Jens Peter Ringstad Fylkeskonservator Møre og Romsdal fylke 3

4 Instruksjon til kulturminneatlaset Kva skal kulturminneatlaset innehalde? Atlaset skal først og fremst vise dei kulturminna og kulturmiljøa som innbyggjarane meiner er verdifulle. Objekta kan spenne frå store, samanhengande kulturmiljø til små enkeltminne, frå bymiljø og bygningar, kulturlandskap og tekniske kulturminne, til samferdselsminne som vegar og bruer, for å nemne nokre eksempel. Ein må også sikre at alle kulturminna av regional og nasjonal verdi kjem med. Nokre kulturminne har eit formelt vern, anten gjennom freding etter Kulturminnelova, som del av spesialområde bevaring etter Plan- og bygningslova eller gjennom statlege landsverneplaner. Desse kulturminna og -miljøa vil vere sjølvskrivne i atlaset, og kan ha både lokal, regional og nasjonal verdi. For kategorien andre kulturminne enn hus, frå etter 1537, er det gjort lite eller ingen registrerungar. Likeins er det lite registrering av bygningar bygde etter Det er ønskjeleg å få fram den heilskaplege kulturhistoria som kulturminna fortel, i kvar kommune. Kva for kulturminne er allereie registrert i andre databasar? ASKELADDEN er ein database som inneheld kjente arkeologiske kulturminne/automatisk freda kulturminne frå før 1536, vedtaksfreda kulturminne etter 1536 og erklært automatisk freda kulturminne frå tidsrommet Oversikt over kor desse kulturminna ligg, finn ein ved å gå inn på kartet i kulturminneatlaset og hake av for ASKELADDEN (RA). Ein kan og gå inn på Riksantikvaren si publikumsversjon der ein finn oversikt over arkeologiske kulturminne, vedtaksfreda bygningar m.m. Veit ein om, eller finn, arkeologiske kulturminne, skal ein merke objektet inn på eit kartutsnitt og sende til Møre og Romsdal fylke, kulturavdelinga. Hugs å skrive namn og telefonnummer, slik at arkeologane kan ta kontakt for synfaring og utfyllande opplysningar. SEFRAK-registreringa er ein database som inneheld bygningar og restar etter bygningar som er bygde før Oversikta over kor desse kulturminna ligg, finn ein ved å gå inn på kartet i kulturminneatlaset og hake av for SEFRAK (RA). Tekstdelen til SEFRAK-registrerte objekt ligg i matrikkelen, som kommunen har tilgang til. SEFRAK-objekt skal ikkje registrerast på nytt. Unnatak er viss objektet er rive, er ombygd, ein har gamle foto, eller det er ei historie knytt til kulturminnet, som ein ønskjer å leggje inn i atlaset. I desse tilfella er det ønskjeleg at ein registrerer ved å fylle ut dei rubrikkane som har røde stjerner, og til dømes skriv rive i rubrikken for Beskriving. Det same gjeld om ein legg inn nye eller gamle foto, eller ein ønskjer å leggje inn ei historie til eit SEFRAK-registrert objekt. For meir informasjon, sjå Sjå kart med SEFRAK og ASKELADDEN under. Møre og Romsdal fylke 4

5 Møre og Romsdal fylke 5

6 Døme på kart med temadata. Temadata i tenesten er SEFRAK (eldre bygningar), Askeladden (automatisk freda kulturminne), naturvernområder og kulturlandskap. Sjå side 11. Tegnforklaring SEFRAK: Tegnforklaring Askeladden: Møre og Romsdal fylke 6

7 Feltarbeid Informasjon i media Ansvarleg/kontaktperson i kommunen, eventuelt registreringsleiar, bør ta kontakt med lokalpressa for å informere om registreringsarbeidet. Det er viktig at dei som skal ut i feltet for å registrere, vert presenterte med namn og foto, slik at folk kjenner dei att. Ein bør velje ut eit område som kan registrerast innan rimeleg tid, og sende ut informasjonsbrev til grunneigarar. Det er også viktig at ein tek personleg kontakt og får tillating før ein registrerer. Hugseliste til feltarbeid Kart eller flyfoto til å notere på. Papirblokk. Tjukk tusj. Blyant. Målband. GPS. Fotoapparat Kartfesting Ha med papirkart (kladdekart) eller flyfoto over det området som skal registrerast. Start feltarbeidet med å merke inn objektet på kartet, og gi det eit nummer. I tillegg kan ein skrive koordinata frå GPS. Papirkart kan ein få i kommunen, eller ved gå inn på kulturminneatlaset. Der kan ein leggje på fleire tema for å få ei oversikt, blant anna over SEFRAK-registeret objekt, eller arkeologiske kulturminne som er registrert i Askeladden. Sjå kart side 6 og info side 11. Møre og Romsdal fylke 7

8 Utskrift av kart Trykk på KART i menylinjen I kartet kan ein velje type bakgrunnskart og tilleggsinformasjon som vil visast i utskrift Om ein ønskjer større kart, er det eit val for dette i botnen av kartet Sjå side 17 for bruk av verkty zoom inn/ut og panorer. For å skrive ut kartet, må ein zoome inn til ønskt område. Trykk deretter på skriv utknappen. Ein vil da få eit utsnitt sendt over til maskina i PDF-format. Møre og Romsdal fylke 8

9 Registrering i felt Ta med utskrift av kart, samt utskrift av registreringsskjema. no/informasjon I skjemaet kan ein fylle inn tekst eller stikkord, slik at det er lettare å hugse eller finne fram i notatene når ein skal leggje inn i databasen. Sjå eige kapittel for utfylling. Hugs fotoapparat og GPS, for dei som har dette tilgjengeleg! Tjukk tusj, blyant, papirblokk og målband er også nyttig. Kvart kulturminne skal nummererast i kartutskriftet : lat 65, long 22, : lat 65, long 22, : lat 65, long 22, Her kan ein også eventuelt leggje til koordinat for kvart punkt. Når ein fotograferer kulturminnet, skal ein ta bilete av nummeret som står i kartet, som første bilete. Dette for å hugse kva for bilete som hører til dette kulturminnet. Dette er spesielt nyttig når ein registrerar ruiner. Sjå eksempel på neste side. Møre og Romsdal fylke 9

10 Fotografering Etter at objektet er merka inn på kartet, er det viktig å fotografere det nummeret som objektet har fått. Ha med ei A4-blokk med papir og ein tjukk tusj. Skriv nummeret med store tal på arket og fotografèr det. Ta bilete av kulturminnet frå ulike vinklar, fotografèr detaljar og ta også eit avstandsbilete der ein ser objektet i forhold til andre objekt, eller i forhold til terrenget. Det er betre å ta eit bilete for mykje enn å ta eitt for lite. Det er plass til 10 bilete for kvart objekt. Sjå døme på fotografering av hus. Dette prinsippet kan brukast for andre typar kulturminne også. Feltnotat Studèr objektet nøye og notèr mest mogleg av det du ser. Eksempel: Ruin, berre liten mur mot nord visest, Det kan sjå ut som om bygninga er tilbygd; annan type grunnmur mot vest o.s.b. Gi notata same nummer som det som er teikna inn på kartet. Koordinata frå GPS kan også skrivast her. Døme på fotografering av bygningar. Få med alle sidene på huset 1 2 Helst ein kombinasjon av desse to forslaga. Betre med eit bilete for mykje enn eit for lite. For hus med mange tilbygg kan det være aktuelt å dele opp fasaden i fleire bilete. Bruk skjønn og kreativitet. Møre og Romsdal fylke 10

11 Kva har man tilgang til i det digitale kartet? I det digitale kartet på kulturminneatlaset har ein tilgang til ein del bakgrunnskart og temakart. Topografisk kart, Topografisk rasterkart og Noreg i bilete er henta frå Statens Kartverk sine servertjenere. Topografisk rasterkart går over til økonomisk rasterkart ved 1: Temakart viser allereie registrerte kulturminne, samt temakart henta frå Riksantikvaren og Direktoratet for naturforvaltning. SEFRAK: Eit landsdekkande register over eldre bygningar og restar etter bygninger. For dei fleste kommunar er det kulturminne som er bygd før 1900 som er registrert. For Ålesund 1910, Brattvåg før 1920, Molde og Kristiansund før ASKELADDEN: Gjær oversikt over alle registrerte freda kulturminne og kulturmiljø i Noreg, samt over enkelte kulturminne med uavklart vernestatus. NATURVERNOMRÅDER: Datasettet beskriv områder vernet etter Lov om naturvern. Områdetypene er; Nasjonalpark, Naturreservat, Landskapsvernområde, Dyre-, fugle- og Plantefredingsområde. KULTURLANDKSAP:Kulturlandskap er alt landskap påvirka av menneskenes aktivitet gjennom tidene. Møre og Romsdal fylke 11

12 Digital registrering av kulturminne For å starte registrering av kulturminne, må ein logge seg på som brukar Nye brukarar må registrere seg. Trykk på ny brukar. Det vil da bli sendt ein epost til ansvarleg i kommunen, som vil godkjenne dei. For å registrere kulturminne i skjema går ein til fana ny artikkel Møre og Romsdal fylke 12

13 Skjema Tala i skjema tilsvarar tala til forklaring under. Møre og Romsdal fylke 13

14 2. Rubrikk: Kulturobjekt/kulturmiljø (Eit enkeltobjekt eller eit miljø med fleire kulturminne. Døme på eit kulturmiljø kan vere eit område med krigsminne, setermiljø, funn, sjøhusmiljø, sti med fleire kulturminne m.m.) I denne rubrikken er det viktig å ha namn på kulturminnet og nemne kor det ligg. Døme: Larsselet Overåsetra, Liabygda. 4. Kulturminnetype Agrart kulturlandskap Landbrukspåverka kulturlandskap, steingardar, dyrkingsspor, beiteområde, plantefelt m.m. Andre synlege kulturminne Synlege kulturminne som ikkje tilhøyrer nokon av dei andre kategoriane Anna Byggverk Alle slags byggverk, som hoppbakkar, idrettsanlegg m.m. Bygningar/hus Alle slags type bygningar Funnstad Stader med funn utan synlege spor, der ein tidlegare har funne kulturminne som pilspissar, eller andre lausfunn som er innlevert til musea eller stadar det har stått kulturminne frå nyare tid. Grøntområde Hagar, parkar, e.l. Krigsminne Krigsminne, installasjonar, fort, skytestillingar, skyttargraver, bunkersar, m.m. Kulturmiljø Stader med fleire enkeltminne av same type, eller fleire typar kulturminne innafor eit avgrensa område. Døme: setermiljø, tun, sjøhus, sti med fleire kulturminne, område med krigsminne, anlegg, m.m. Kulturminneløype/Sti Sti/løype med fleire kulturminne Maritimt kulturminne Kulturminne i tilknyting til hav og kystkultur. Døme: naturhamnar med fortyningsboltar, kulturminne under vann, båtar m.m. Minnesmerke Statuar, bautasteinar, minnesteinar, runesteinar, søyler Naturfenomen Naturfenomen som er tilknytt ei kulturhistorie eller ei segn. Døme: ein hellar (Skjonghellaren), skålgrop, huldersteinar m.m. Ruin Synlege restar etter kulturminne utan omsyn til alder og kategori. Tekniske industri, samferdsel Kanalar, tømmerrenner, telegraflinjer, radiomaster, kaianlegg, jarnveg, fabrikkanlegg, energiforsyningar, rodesteinar og andre merkesteinar, bruer, vegar og vad m.m. Usynlege kulturminne Kulturminne (utan omsyn til alder) under bakkenivå, under vatn eller heilt eller delvis fjerna. Døme: fiskeme, navigasjonspunkt, slagsted Type uspesifert Møre og Romsdal fylke 14

15 5. Opphavleg funksjon og noverande funksjon Her skal det stå opplysningar om kva slags funksjon kulturminnet eller miljøet opphavleg har hatt, og under noverande funksjon opplyser ein om kva det blir bruka til i dag. Har kulturminnet hatt fleire funksjonar, kan dette leggjast inn ved at ein først merker den eine funksjonen og deretter held nede Ctrl-tasten og merker av den andre. 6. Datering Her kan ein datere innafor eit hundreår eller innafor eit kvart hundreår, etter kor presise opplysningar man har. Veit ein ikkje alder kan ein merke av uspesifisert. 7. Eksakt årstal Har ein eksakte opplysningar om når kulturminnet er bygt eller når hendinga fann stad, skal dette stå i denne rubrikken. 8. Dateringskjelde Det er viktig at ein gjer greie for kor ein har henta opplysningane frå om når kulturminnet er bygt eller ombygt. Døme: I følgje eigar Nils Nilsen vart stova bygd i 1880, I følgje bygdeboka frå 1990, Årstalet 1850 står skrive over inngangsdøra, Garden vart utskifta i 1790 og stova vart sannsynlegvis bygd då, osb. 9. Beskrivelse Denne rubrikken skal innehalde fakta om kulturminnet, som utsjånad, storleik, forskjellig bruk opp gjennom tidene, når huset blei påbygt, kven som bygde, osb. 10. Andre opplysningar (fakta/forteljingar/tru/ tradisjonar) Faktaopplysningar kan vere for eksempel: Fleire slike funkisbygningar vart bygde i kommunen då kvalfangsten hadde sin glansperiode; sjå funkishus på Vik og Sørbø, Kvernberghammaren: Segner om dvergar som meistersmedar; les meir om segna i Digitalt fortalt. link., Bringe-Ragnhild, som ho vart kalla, var vidkjent for dei vovne teppa sine. Ho spann og farga alt garnet med plantefargar før ho vov. Teppa var spesielt fargerike, osb. 11. Synleg i terreng 12. Tillating 13. Redegjer for tillating Denne rubrikken vil ikkje vere synleg på nettet. Den som vil ha tilgang til rubrikken, er den kommuneansvarlege og den som registrerer kulturminnet. Andre har ikkje tilgang. Grunnar til at ein ikkje har henta tillating, kan vere at det er kulturminne i utmarksområde der eigarforholda er uklare, at det er offentlege kulturminne, kulturminne til allmenn bruk (som t.d. gamle vegfar) eller at eigaren bor på ukjent adresse, eller på annan måte er umogleg å nå. Møre og Romsdal fylke 15

16 14. Planstatus for området Opplysningar om planstatus får ein i kommunane. Døme: Området er regulert til spesialområde vern eller hensynsone, Ut frå kommuneplana ligg kulturminna i eit LNFområde, Området er regulert til industriområde, osb. 15. Andre registreringer/ dokumentasjon/ kjelder Eksempel: Kulturminnet er omskrive i bygdaboka som vart gitt ut i 1970, Kulturminnet er registrert i samband med rapport til konsekvensutreiing for industriutbygging, Kulturminnet er registrert i SEFRAK-registeret, osb. 16. SEFRAK-ID Er kulturminnet registrert i SEFRAK-registeret, skal nummeret stå her. SEFRAK-nummeret er samansett av kommunenummer, krinsnummer og løpenummer. Ein finn nummeret på kartet i atlaset ved å peike på objektet, eller ein finn det på SEFRAK-skjemaet. NB. Alle rubrikkane som har raud stjerne må fyllast ut. Størrelsen på teksten i rubrikkfelta beskrivelse (9) og andre opplysningar (10) kan være frå eit ord til fleire side. 17. Sett inn artikkel Trykk her for å lagre artikkel 18. Gardsnamn og bruksnamn Oversikt over gardsnamn kan ein få hos fylkeskonservatoren eller kommunen. Bruksnamn får ein hos eigar. 19. Gardsnummer og bruksnummer Strekker kulturminnet eller kulturmiljøet seg over fleire bruk/bruksnummer, eller (i sjeldne tilfelle) over fleire gardsnummer, skriv ein inn fleire nummer. Det er viktig at ein legg inn gards- og bruksnummer. Dette for at ein kan søke på kulturminnet. Det gjer det også lettare å bruke opplysningane i samband med planlegging, søk i kart, arkivarbeid og historieskriving. Møre og Romsdal fylke 16

17 19. Gardsnummer og bruksnummer (GNR/BNR) Strekker kulturminnet eller kulturmiljøet seg over fleire bruk/bruksnummer, eller (i sjeldne tilfelle) over fleire gardsnummer, skriv ein inn fleire nummer. Det er viktig at ein legg inn gards- og bruksnummer. Dette for at ein kan søke på kulturminnet. Det gjer det også lettare å bruke opplysningane i samband med planlegging, søk i kart, arkivarbeid og historieskriving. GNR/BNR får ein hos kommunen, eigar eller i kartet som ligg i atlaset. For å få frem GNR/BNR må ein zoome inn i kartet (forstørre opp) heilt til nummeret kjem fram. 20. Eigar Er det fleire som eig kulturminnet, skriv ein opp namn på alle. 21. Rekkefølje Nummerert rekkefølje Digitalisering Trykk på for å få opp kartet. Eit nytt vindauge med kart vil dukke opp. Her kan du digitalisere punkt, linjer og flater for hand. Det er også mogleg å leggje inn GPX- koordinat frå eigne data eller taste inn koordinat henta til dømes frå eit anna kart. Møre og Romsdal fylke 17

18 Over kartet er det verktøy for å zoome inn eller ut. Trykk på ikonet så den lyser gult. Bruk så musepeikaren og dra over valte område Verktøy for området vil zoome kartet ut til det dekker hele fylket For å forflytte deg vertikalt eller horisontalt i kartet, må ein bruke panoreringsverktøyet (ikonet med ein hand) Minimer, forstørr og lukk kartvindu I kartet kan du sjølv digitalisere inn eit punkt, ei linje eller ei flate Med dette ikonet får ein oversikt over allereie eksisterande kulturminne digitalisert av andre brukarar. Ved å trykke på GPX ikonet kan ein laste inn eigne GPX-koordinat henta frå eigen GPS-mottakar Sjå koordinater Ved å peike på eit punkt i kartet kan ein lese koordinatane for punktet nedst i høgre hjørne. Møre og Romsdal fylke 18

19 Legg til punkt Trykk på blyantikon og så trykk i kartet på kulturminne, eller skriv inn koordinat for hand frå til dømes ein gps. Ved digitalisering i kartet (her vist ved eit punkt) mådu skrive inn Namn på punktet (jamfør kulturobjekt/kulturm iljø)og Beskrivelse av punktet (kort beskrivelse av type kulturminne). Det samme gjeld ved linjer og polygon Trykk så Set inn. Ein kan redigere etterpå Ved digitalisering av linje eller flate avsluttar ein dette ved å dobbeltklikke med musetasten. I tillegg er det mogleg for brukaren å leggje til kartlag frå Riksantikvaren (RA) og Direktoratet for naturforvaltning (DN) Når du er ferdig, lukkar du vindauget og fortset med registreringa i det opphavlege vindauget. Møre og Romsdal fylke 19

20 Lenker For å leggje til lenker, legg ein berre til lenketeksten i boksen for link. Namn vil vere namnet for lenka som visest i artikkelen. Sortering er den rekkefølgjen lenkene skal komme i. ny link legg til lenka, samtidig som ny lenke kan skrivast inn. Multimedia For å leggje til multimedia, trykker ein enkelt på Set inn. Dette fører til at eit nytt vindauge opnar seg. Møre og Romsdal fylke 20

21 For multimedia har ein valet mellom 4 ulike typar: Bilete, video, lyd og PDF. Alle desse filtypane vil leggje seg som klikkbare ikon i sjølve artikkelen. Under skal ein leggje inn vanleg metadatainformasjon, som namn på biletet, beskriving av biletet (kor er det teke, osv.), sorteringsrekkefølgje i artikkelen, dato for når biletet vart teke og namn på fotografen. Under fil skal ein trykke på Bla gjennom. Her hentar ein filane frå si eiga datamaskin. Last ned reglar for publisering av multimedia og les desse nøye. Huk deretter av for eg har lese reglane Set så inn multimedia. Sjå spesifikasjonar for lyd, bilete, video og pdf på neste side Møre og Romsdal fylke 21

22 Legg til kommentar i artikkel. I kvar artikkel kan brukaren leggje til ein kommentar til artikkelen. Dette gjeld også for brukarar som ikkje er innlogga. Eigaren av artikkelen vil få ein beskjed om at det har kome ein kommentar til artikkelen. Sett in kommentaren, ditt namn og e-post. Bare namn vil visast i artikkelen, men ein kan også huke av for å ikkje vise namn. Møre og Romsdal fylke 22

23 Regler for publisering av multimedia på internett Det finnes i dag ingen spesifikke lover som gjelder offentliggjøring av multimedia på Internett. Selve publiseringen vil imidlertid falle inn under åndsverkloven 45c. Mange har likevel frem til nå gjemt seg bak argumentet at de har en privat hjemmeside/blogg, og at de som privatpersoner kan legge ut omtrent hva de vil av multimedia og andre opplysninger om venner og kjente. EF-domstolen har derimot slått fast at dette ikke kan brukes som argument ved publisering på Internett, der personopplysninger (herunder også multimedia av gjenkjennelige personer) blir gjort tilgjengelige for et ubestemt antall personer. Enhver som publiserer multimedia eller andre personopplysninger på nettet må derfor også forholde seg til personopplysningsloven. Ingen angrefrist De fleste glemmer at en side på Internett er tilgjengelig for millioner av brukere plassert over hele verden. Når multimedia og andre personopplysninger legges ut på for eksempel en lokal forening sine hjemmesider er det fort gjort å tenke at sidene sikkert bare leses av medlemmer og eventuelt andre i nærmiljøet. Bildene kan derimot like gjerne lastes ned og brukes i et annet land, og man har absolutt ingen oversikt over hvem som vil benytte disse til hva. Når bildene først er publisert kan de benyttes av hvem som helst. Da hjelper det lite å fjerne disse fra hjemmesiden om man senere angrer. Skaden er allerede skjedd og kan være uopprettelig. Datatilsynet oppfordrer også til at man er spesielt tilbakeholden med å publisere multimedia og annen informasjon om barn på Internett. Nedenfor følger Datatilsynets vurderinger om publisering av multimedia på Internett, der det skilles mellom situasjonsbilder og portrettbilder. Situasjonsbilder Situasjonsbilder kan defineres som bilder der selve situasjonen eller aktiviteten er det egentlige formålet med bildet. Akkurat hvem som er med på bildet er da mindre viktig enn hovedinnholdet i bildet. Eksempler på dette kan være en gruppe mennesker på en konsert, et idrettsarrangement, 17. mai-tog, eller hendelser som har allmenn interesse. Utgangspunktet her er at situasjonsbilder kan offentliggjøres uten samtykke fra de avbildede så lenge bildene er harmløse og ikke på noen måte er krenkende for de som er avbildet. Det skal likevel alltid foreligge en helhetsvurdering bak offentliggjøringen, der man vurderer formålet opp mot hensynet til de som er avbildet. I en slik helhetsvurdering er det viktig å tenke på at bildene heller ikke skal virke krenkende ut fra sammenhengen de benyttes i. Når det derimot gjelder bilder av krenkende situasjoner eller mer spesielle anledninger, for eksempel der en ser ventende på et legekontor eller besøkende i et badeanlegg, bør disse normalt ikke publiseres på Internett uten samtykke, da interesseavveiingen fort vil falle ut til fordel for den avbildedes interesse. Møre og Romsdal fylke 23

24 Portrettbilder Her er hovedformålet å avbilde en eller flere bestemte personer. Hovedregelen er da at man alltid skal ha samtykke fra de avbildede før bildet legges ut på nett. Regelen er begrunnet i at en slik publisering vil kunne medføre ulemper for de som er avbildet da noen vil føle det ubehagelig at bilder, gjerne sammen med opplysninger om navn eller lignende, gjøres tilgjengelig for alle. Denne ulempen vil normalt veie tyngre enn interessen i offentliggjøringen. Bilder som ligger på nettet kan være uskyldige nok i seg selv, men sammenholdt med bilder og opplysninger på andre nettsteder, vil de kunne gi en helhetlig profil av enkeltpersoner som disse ikke ønsker. Dette betyr for eksempel at om en skole vil offentliggjøre klassebilder på sine hjemmesider, kan dette bare skje om et uttrykkelig samtykke innhentes fra alle de avbildede, og fra deres foresatte dersom elevene er under 15 år, på forhånd. Det å legge ut familiebilder eller festbilder av omgangskretsen vil også kreve samtykke fra alle som direkte eller indirekte kan identifiseres på bildene. Samtykke Når det gjelder samtykke, stiller loven i utgangspunktet ikke krav til at dette skal være skriftlig, men det må ikke være noe rom for tvil om et samtykke virkelig er gitt eller ikke. Samtykket må være en aktiv handling. Det er den som har publisert bildene som eventuelt må bevise at et frivillig, uttrykkelig og informert samtykke virkelig foreligger. Ut over de generelle bestemmelsene i personopplysningsloven bør man også kjenne åndsverkloven: Åndsverkloven 45c Fotografi som avbilder en person kan ikke gjengis eller vises offentlig uten samtykke av den avbildede, unntatt når: a) avbildningen har aktuell og allmenn interesse, b) avbildningen av personen er mindre viktig enn hovedinnholdet i bildet, c) bildet gjengir forsamlinger, folketog i friluft eller forhold eller hendelser som har allmenn interesse, d) eksemplar av avbildningen på vanlig måte vises som reklame for fotografens virksomhet og den avbildede ikke nedlegger forbud, eller e) bildet brukes som omhandlet i 23 første ledd tredje punktum eller 27 andre ledd. Vernet gjelder i den avbildedes levetid og 15 år etter utløpet av hans dødsår. Møre og Romsdal fylke 24

25 Før du er heilt ferdig, har du moglegheita til å sjå ei førehandsvisning av artikkelen. Trykk deretter på fana Publisering for å publisere artikkelen, slik at andre kan sjå den. Artikkelen er no publisert og lagra i databasen. Dine eigne artiklar kan du no sjå under fana mi side helt øvst på menylinja. Her kan du også endre eller føye til på eigne artiklar. Sjå forøvrig hjelpeteksten nedst på sida. Møre og Romsdal fylke 25

26 Lykke til! Samarbeid - Kommunane i Møre og Romsdal - Arbeidsgruppe: Øyvind Takøy Naas, GIS-koordinator, M & R fylke Knut Sindre Vale, GIS-rådgivar, M & R fylke Jan Aakvik, koordinator Kulturnett Møre og Romsdal Ingunn Krosby, einingsleiar for kultur; Sula kommune Håvard Sørvik, leier kart og oppmåling; Nesset kommune Jens Peter Ringstad, fylkeskonservator, M & R fylke Brit Hansen, rådgivar kulturvern, M & R fylke - Hjelp til utarbeiding av registreringskjema: Anne Sætren, NIKU - Utprøving av registreringskjema: Aukra kommune v/ Ellen Karin Tangen og Aukra historielag Ansvarlege - Datateknisk ansvarlege: Øyvind Takøy Naas Knut Sindre Vale - Kulturminnefagleg ansvarleg: Brit Hansen - Økonomi: Nils Gunnar Soli, assisterande kulturdirektør, M & R fylke - Innkjøps- og anbodsprosess: Jorid Nerland, rådgivar M & R fylke Arnt Ove Hol, innkjøpssjef M & R fylke Kontaktpersonar - Datatekniske spørsmål: Øyvind Takøy Naas tlf e-post: oyvind.takoy.naas@mrfylke.no Knut Sindre Vale tlf e-post: knut.sindre.vale@mrfylke.no - Kulturminnefaglege spørsmål: Brit Hansen tlf e-post: brit.hansen@mrfylke.no - Kontaktar i kommunane: Ring kommunane og spør etter ansvarleg for kultur Møre og Romsdal fylke 26

27 Møre og Romsdal fylke 27