Prosjekt i utvikling. Språkstyrking i Fjell kommune. Skulemålsutvikling i Fjell kommune. Kva kan ein gjere?

Transkript

1 Språkstyrking i Fjell kommune Endre Brunstad (UiB) Prosjekt i utvikling Samarbeid mellom Fjell kommune og LLE, Universitetet i Bergen Tilskot frå Kulturdepartementet på kr. Eigeninnsats frå UiB og Fjell kommune ElevreIa Jltak, lærarsamlingar, presentasjonar og medieoppslag Forskingsprosjekt i utvikling Jorid Saure (Fjell kommune) Fokus på: språkskime og språkstyrking i ungdomsskulen Skulemålsutvikling i Fjell kommune Bokmål Nynorsk ,0% (511) 78,0% (1811) ,1% (1380) 53,9% (1610) ,5% (1810) 46,5% (1573) ,5% (2092) 38,5% (1307) ,0% (2074) 36,0% (1149) Avdeling / enhet Tal for vgs Sotra vgs vs. Os Sotra vgs: 908 BM, 31 NN Os vgs: 369 BM, 157 NN Os gymnas: 125 BM, 143 NN Kva kan ein gjere? 1

2 Spørsmål frå Fjell kommune Kvifor går så mange over frå nynorsk Jl bokmål i skulen? Kva kan gjerast for å få elevane Jl å halda fast på nynorsken i heile utdanningsløpet? Kva kan gjerast for at unge nynorskbrukarar vert stolte av språket sii? Generelt: Meir forsking på det individuelle språkskimet frå nynorsk Jl bokmål talet Garthus (2009, 2012), Hernes (2012) Eiksund (2014), Kleggetveit (2013), Grepstad (2015), Nordal, Øzerk og Todal (2013), Wadsten (2008), Proba (2014) SpråkskiMe og språkstyrking som internasjonalt forskingsfelt Joshua Fishman: reversing language shi- (talemål) > ( vende om språkskimet ) Nancy Hornberger Hovudårsaker (grunnskulen) Størst utslag: Foreldre vel bokmål Jl barna i barneskulen, dvs. utslag av demografi I Jllegg: Elevar går over frå nynorsk Jl bokmål ved overgangen Jl ungdomsskulen Vgs.: Elevar går over frå nynorsk Jl bokmål ved overgangen Jl vidaregåande skule Samfunnsvilkår for språkutviklinga FØR (1971) 2

3 ETTER Sotrabrua (1971): Bergen kjem Jl Sotra... Folkevekst Demografiske endringar 1960: : : : : : SSB forventar ca Yngre aldersfordeling enn landsgjennomsniiet Endringar i næringsutviklinga Handel 3

4 Vi bare bodde på Sotra Sotra kystby (Straume) Vi var ikke striler, ikke egentlig. Vi bare bodde på Sotra. Slik måtte det være. For i Bergen var det nulltoleranse mot alt som minnet om stril, og de aller mest strilete strilene kom fra Sotra. (BT ) SpråkpoliJkk i Fjell kommune? Territorielle eller individuelle språkreiar? For barneskulen: territorielle språkreiar For ungdomsskulen (og vgs): individuelle språkreiar PosiJve språkreiar eller negajve språkreiar? Barneskulen: PosiJve språkreiar Ungdomsskulen/vgs: NegaJve språkreiar Likebehandling eller særbehandling? Likebehandling: handamar nn- elevar og bm- elevar likt Særbehandling: t.d. gjennom nynorsk som kommunespråk? Likebehandling = nøytralitet = bokmål? 4

5 AlternaJv A Ei samfunnsutvikling for bokmål? Vekst og byutvikling i bokmålsområdet av Sotra Legg Jl reie for auka innflyqng frå Bergen Sentralisering av skular og tenester SpråkpoliJkk er knapt temajsert i utviklingsplanane, jamvel om Fjell kommune er nynorskkommune med målbruksplan Sotra/Øygarden som forstad Jl Bergen alternajv b Ein meir akjv språkpolijkk for nynorsk SpråkpoliJkk må verte kopla Jl allmennpolijkken: skulepolijkk, næringspolijkk, bustadplanlegging, byplanlegging, og vere eit vilkår i kommunal deltaking i t.d. idroishall og næringsliv SpråkpoliJkken må sitje i ryggmergen Skulen må sjåast på som ein språkpolijsk arena SpråkpoliJkk på lokalt nivå spennande Sotra/Øygarden som region Fjell kommune: ein akjv språkpolijkk Aksjonsforsking Fjell ungdomsskule sentrumsområdet 401 elevar med bokmål, 67 elevar med nynorsk (GSI ) Tranevågen ungdomsskule Ågotnest (vest i Fjell kommune) 423 elevar (247 bokmål, 176 nynorsk) 5

6 Danielsen barne- og ungdomsskole Sotra vgs. Privat, kristen barne- og ungdomsskule 392 elevar på alle steg: 297 bm og 95 nn. 183 bm og 46 nm på u- trinnet UiB si rolle kan få meir innsikt i korleis språkutvikling heng saman med samfunnsutvikling kan få meir innsikt i vilkår for skulen sii overordna prosjekt som danningsfaktor og språkinsjtusjon gi råd og innspel Jl kommune, skular, lærarar, elevar og foreldre fremje gode vilkår for nynorsken og nynorskbrukarane 6