Trondheim Symfoniorkester

Transkript

1 Trondheim Symfoniorkester Klassetrinn: klasse

2 PROGRAMMET Trondheim Symfoniorkester (TSO) blei frå hausten 2005 inkludert i skolekonsertordninga til Rikskonsertane, og har sidan den gongen spelt for elevar i Trondheim by og i Nord- Trøndelag. Våren 2008 skal TSO spele for elevar i Sør-Trøndelag og Møre og Romsdal. Ein symfonikonsert for barn er ikkje akkurat noko eit orkester gjer kvar veke, derfor er desse konsertane noko både orkesteret og Rikskonsertane gler seg spesielt til. I forkant av konserten vil to og to musikarar komme til skolane på introduksjonsbesøk før den store symfonikonserten i Parken kulturhus. Gjennom konsertbesøket vil elevane bli kjende med eit symfoniorkester og dei ulike instrumentgruppene i orkesteret. Dei vil bli presenterte for musikk frå ulike sjangrar, og tubaist Øystein Baadsvik vil guide elevane gjennom konserten. Trondheim Symfoniorkester er eit kraftsenter i midtnorsk kulturliv på internasjonalt nivå og kan føre historia si tilbake til begynninga av det førre hundreåret då eldsjeler inviterte til abonnementskonsertar. Gjennom det mangeårige virket sitt har Trondheim Symfoniorkester og dei 75 musikarane fått fotfeste som ein svært viktig og inspirerande impuls, ikkje berre i landsdelen, men òg i det nasjonale musikklivet vårt. Vellykka turnear med høg kunstnarisk kvalitet dei seinare åra til Tyskland, Austerrike, Spania og Tsjekkia har gitt orkesteret internasjonal anerkjenning. TSO Øystein Baadsvik er heiltids tubasolist og speler med orkester og musikarar over heile verda. I Noreg har Øystein spelt med så forskjellige artistar som RAVI, Arve Tellefsen, Morten Abel, Tre Små Kinesere og Sissel Kyrkjebø. Han har òg gitt ut fleire prislønte soloplater og skriv eigen musikk. Dei siste seks åra har han spelt for meir enn skolebarn i regi av Rikskonsertane rundt om i landet, og han var engasjert av Trondheim Symfoniorkester til å lage alle barne- og familiekonsertane deira i 2005/2006. På denne konserten skal Øystein primært vere programleiar og introdusere publikum for mykje flott musikk. Øystein Baadsvik Torodd Wigum Torodd Wigum er utdanna bratsjist frå Trøndelag Musikkonservatorium og Noregs musikkhøgskole. Etter at han var ferdig med å studere, var han tilsett som solo-bratsjist i Trondheim Symfoniorkester i åra Han har òg vore eit sentralt medlem i kammerorkesteret TrondheimSolistene sidan Dei seinare åra har Torodd Wigum arbeidd meir og meir som dirigent. Han har vore med på ei rekkje internasjonale dirigentkurs med lærarar som Jorma Panula, Neeme Järvi, Paavo Järvi og Alexander Dimitrev. Torodd Wigum har hatt engasjement som dirigent med dei store norske orkestra. Frå januar 2007 har han vore engasjert som assistentdirigent i Bergen Filharmoniske Orkester, ei ordning som er den første i sitt slag i Noreg. 2

3 FORBESØK Musikarar frå Trondheim Symfoniorkester vil besøke alle skolane i forkant av skolekonsertane i Parken kulturhus. Dette besøket gir elevane høve til å bli kjende med to musikarar, høyre litt om kva det vil seie å spele i eit orkester, og sjå og høyre litt på instrumenta dei speler på. I tillegg blir dei presenterte for eitt av musikkstykka som blir framførte under konserten. På sjølve konsertdagen treffer elevane musikarane i salen før konserten. Attkjenninga og tilhøyrsla til desse musikarane gjer konsertopplevinga meir personleg og levande. No sit elevane med litt kunnskap om kva eit orkester er, dei kjenner nokon som speler i orkesteret, og dei kjenner til instrumenta deira. PRAKTISKE OPPLYSNINGAR Arrangert av: Rikskonsertane i samarbeid med Møre og Romsdal fylke og Trondheim Symfoniorkester Produsent: Trondheim Symfoniorkester (TSO) Informasjon om forbesøk på skolane ligg på Kontaktperson utøvar/medverkande: Charlotte Winsnes, TSO, Programlengd: 45 min. PEDAGOGISK FORARBEID Ved aktivt å setje seg inn i musikken som skal spelast på ein konsert, trur vi at lytteopplevinga blir forsterka. Det blir bygd opp ei forventning til konserten og musikken som skal spelast. Programmet for konserten står under. Kanskje har de denne musikken på skolen og kan spele han for elevane? Vi har frå vår side spelt inn Musorgskijs Ei natt på Bloksberg og skissert nokre ulike måtar å jobbe med dette verket på (CD og oppgåver ligg ved). Det er viktig å sjå på oppgåvene som ein idébank. Du som lærar veit best kva oppgåver som kan vere relevante for elevane dine, og kan tilpasse oppgåvene til klassetrinn og nivå. Kanskje finn du på andre måtar å jobbe med stykket på? Det viktigaste er at du prøver å skape positive forventningar til konserten hos elevane dine gjennom aktiv lytting og andre spennande metodiske tilnærmingar til musikken. Vel møtt til konsert! 3

4 Produksjonsnummer: 1.08V.056 SPØRSMÅL OM KONSERTPLANEN Turnélegger Hege M. Gagnat, Møre og Romsdal fylke tlf: / , e-post: kultursekken@mrfylke.no SPØRSMÅL OM PROGRAMMET Produsent Åshild Nygaard Rikskonsertene, tlf E-post: any@rikskonsertene.no FAKTA Rikskonsertane har det heilskaplege ansvaret for skolekonsertordninga i Noreg og legg dei faglege rammene for verksemda. Skolekonsertane er statleg fi nansierte gjennom budsjettet til Kultur- og kyrkjedepartementet. Fylkeskommunane har ansvar for turnéplanlegging og delar av konsertproduksjonen i sine respektive fylke. Kommunane abonnerer på skolekonsertane til Rikskonsertane, ei ordning som i dag omfattar 99,7 % av alle grunnskolane i landet barn får to årlege besøk av profesjonelle musikarar på skolane sine. Den enkelte skolen står som arrangør av skolekonsertane. Kvart år gjennomfører rundt 800 musikarar skolekonsertar i Noreg. Du finn meir informasjon på 4

5 Modest Musorgskij ( ) Musorgskij er ein sentral skikkelse i russisk tonekunst og blir rekna som den av dei russiske komponistane som best fanga og gav att eigenarten til russisk folkemusikk. Han ønskte at komposisjonane skulle spegle samtida og den russiske eigenarten. Bruk av folkemusikk og nasjonal orientering gjer at Musorgskijs musikk gjerne blir plassert innanfor epoken nasjonalromantikk. Dei best kjende verka til Musorgskij er operaen Boris Godunov og tonedikta Bilete frå ei utstilling og Ei natt på Bloksberg. BIOGRAFI: Musorgskij lærte å spele piano av mor si, og han var ein dyktig pianist allereie som 9-åring. Men han drøymde om å vere soldat og valde militæret som karriere. Då han blei uteksaminert som offiser frå militærskolen 17 år gammal, hadde han framleis musikken som hobby. Musorgskij tok speletimar hos komponisten Balakirov, og gjennom han blei han kjend med sentrale personar i det russiske musikkmiljøet. Det musikalske talentet til Musorgskij blei anerkjent her, og han slutta derfor i hæren og bestemde seg for å vie livet sitt til kunsten. Men Musorgskij sleit med å få spelt verka sine. Dei få stykka som blei spelte, blei publikumssuksessar, men kunsteliten og dei nærmaste vennene hans var kritiske. Musorgskij isolerte seg og blei deprimert. Den nervøse og følsame legninga hans førte etter kvart til dårleg helse, og frå 1866 budde han hos bror sin. Her fekk Musorgskij ro til å komponere nokre av dei best kjende verka sine. Musorgskij døydde 28. mars 1881 i St. Petersburg. EI NATT PÅ BLOKSBERG: Ei natt på Bloksberg var det første og einaste tonediktet til Musorgskij. Eit tonedikt eller symfonisk dikt er musikk som beskriv ei hending eller historie utanfor sjølve musikken. Musikkstykket Ei natt på Bloksberg beskriv den ville feiringa til heksene på fjellet Bloksberg. Musikken blei først komponert i 1860 for eit teaterstykke som heitte Heksa. Bloksberg er eit verkeleg fjell i nærleiken av Kiev og var ifølgje ei gammal russisk segn eit samlingspunkt for hekser kvart år natt til 23. juni (sankthans). Heksene samla seg for å feire ei svart messe, feste og danse natta gjennom. Musikkstykket begynner med den ville feiringa om natta. Vi høyrer larmen av heksene som dansar og flyr gjennom lufta. Vi høyrer overnaturlege stemmer, og mørkeåndene kjem til overflata. Den ville heksefesten når høgdepunktet, og vi høyrer kyrkjeklokkene kime ved daggry frå ein landsby i nærleiken. Roleg, harmonisk musikk helsar den nye dagen. Trolldommen frå natta er broten. Dei uttrykksfulle melodiane, den fargerike instrumenteringa og dei mektige harmoniane til Musorgskij var med på å inspirere andre i mange år etter at han var død. Komponistkollega Nikolaij Rimskij-Korsakov gjorde sin eigen versjon av Ei natt på Bloksberg. Komposisjonen blei kjend for eit større publikum som det avsluttande innslaget i Walt Disneys Fantasia i 1940, der han var sett saman med Ave Maria av Schubert. Musorgskij har òg påverka rockemusikken. Den progressive rockegruppa Emerson, Lake and Palmer gjorde eigne tolkingar av musikken til Musorgskij, og i 1975 gjorde gruppa Fireballet ei innspeling med ein rockeversjonen av Ei natt på Bloksberg. 5

6 LYTTEAKTIVITETAR: CD-en med referanseverket til konserten inneheld fleire spor: Spor 1) Heile komposisjonen Spor 2) Ein kort sekvens frå den dynamiske opninga av musikkstykket. Dette sporet er kort nok til at det kan spelast fleire gonger. Det etablerer stemninga frå den første delen av komposisjonen. Spor 3) Ein kort sekvens frå den siste, rolegare delen av komposisjonen. Dette er òg eit lite avsnitt som toler gjenteken lytting. Ei natt på Bloksberg er programmusikk. Det vil seie at musikken beskriv eit bestemt handlingsforløp eller ei historie. Elevaktivitetane kan ta fleire utgangspunkt i tilnærminga til stykket. Her følgjer nokre idear til arbeid med stykket: ASSOSIATIV LYTTING: Høyr på komposisjonen utan å diskutere komponist eller tittel. Be elevane om å føreslå ein tittel på verket. Kva slags inntrykk førte til tittelforslaget? Skap assosiasjonar. Be elevane om å skrive ned fem ord som beskriv den musikken dei høyrer. Har alle dei same fem orda? Kvifor opplever vi det same musikkstykket på forskjellige måtar? Elevane kan høyre på verket utan kjennskap til stykket og teikne eller skrive om sine eigne inntrykk. Gi elevane ei innføring i Musorgskijs eige program og be dei lytte etter spesifikke kjennemerke i musikken. Elevane kan samanlikne inntrykka sine frå musikken med Musorgskij sine. Her er det viktig med ein diskusjon om at det ikkje er noko rett eller gale inntrykk av denne typen musikk, og at inntrykka til elevane eigentleg er likestilte med forteljinga til Musorgskij. Be elevane teikne fjellet Bloksberg med heksefeiringa. Still ut bileta i eit eige klasseromsgalleri. Spel av musikken og gå med elevane rundt i galleriet. Del klassen i mindre grupper. La gruppene lage ein dans/rørsleaktivitet til musikken. Nokre grupper kan jobbe med den heftige starten, og andre kan jobbe med den rolege avslutninga. FORMAL LYTTING: Elevane kan lytte etter instrument og klangar. Begynn med dei store instrumentgruppene: strykarar, blåsarar og slagverk, og arbeid mot eit meir detaljert nivå. For eksempel: blåseinstrument messinginstrument trompet. Lytt etter kontrastar og variasjon i musikken. Korleis skaper orkesteret kontrast og variasjon i musikken? ANDRE AKTIVITETAR: Personleggjer musikarar og levande musikk. Er det nokon i klassen som speler eit instrument som er brukt i eit orkester? Kor mange elevar kjenner nokon som speler eit instrument, eller som er profesjonell musikar? Det er mange forskjellige typar orkester, og symfoniorkester er berre éin av dei. Å spele i eit orkester handlar om å spele saman med mange andre. Kan vi lage eit orkester i klassen? Kva kan vi bruke som instrument? Korleis skal vi finne ut kva slags musikk vi skal spele? Kor mange forskjellige instrument blir brukte i eit symfoniorkester? Korleis ser dei ut? Korleis høyrest dei ut? Kvifor treng vi så mange av dei? Det er mange som speler fiolin i eit symfoniorkester, men berre éin speler tuba. Kvifor kan vi ikkje ha like mange av alt? Teikn ditt eige orkester. Kva slags instrument er med? Kvar speler dei? Korleis høyrest musikken til orkesteret ditt ut? Å gå på konsert er annleis enn å sjå eit orkester på TV. På konsert kan også orkesteret høyre oss! Vi er òg mange fleire når vi er på konsert, enn vi er når vi ser på TV eller går på kino. Kva er viktig for å vere eit godt publikum på orkesterkonsert? Diskuter dei mest openberre sceniske forholda med elevane. Kva rolle har dirigenten? Kva gjer konsertmeisteren? 6