Øygarden Prognosar for folketalet,

Transkript

1 Øygarden Prognosar for folketalet, r appo rt DU A Nr

2 Utgivar: Hordaland fylkeskommune, Analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD) Tittel: Øygarden Prognosar for folketalet, Publikasjonsserie/nr: AUD-rapport nr: Dato: 12. september 2012 Forfattar: Stian Skår Ludvigsen, PhD Tlf: E-post: 2

3 Innhald Innleiing... 4 Metode... 5 Toftøy og Torsvik... 6 Rong... 8 Blomvåg Breivik Tjeldstø og Alvheim Hatten, Sæle og Bakken Hernar og Sulen Samla prognose for Øygarden Figurar Figur 1: Venta folkevekst i Øygarden kommune... 6 Figur 2: Regresjonsbasert framskriving av Toftøy og Torsvik sin del av folketalet i Øygarden... 7 Figur 3: Prognosar for folketalet i Toftøy og Torsvik, Figur 4: Regresjonsbasert framskriving av Rong sin del av folketalet i Øygarden... 9 Figur 5: Prognosar for folketalet i Rong, Figur 6: Regresjonsbasert framskriving av Blomvåg sin del av folketalet i Øygarden Figur 7: Prognosar for folketalet i Blomvåg, Figur 8: Regresjonsbasert framskriving av Breivik sin del av folketalet i Øygarden Figur 9: Prognosar for folketalet i Breivik, Figur 10: Regresjonsbasert framskriving av Tjeldstø og Alvheim sin del av folketalet i Øygarden Figur 11: Prognosar for folketalet i Tjeldstø og Alvheim, Figur 12: Regresjonsbasert framskriving av Hatten, Sæle og Bakken sin del av folketalet Figur 13: Prognosar for folketalet i Hatten, Sæle og Bakken, Figur 14: Regresjonsbasert framskriving av Hernar og Sulen sin del av folketalet i Øygarden Figur 15: Prognosar for folketalet på Hernar og Sulen, Figur 16: Fordeling av venta folketalsutvikling, Tabellar Tabell 1: Historiske data for grunnkrinsane Toftøy og Torsvik... 6 Tabell 2: Historiske data for grunnkrinsen Rong... 8 Tabell 3: Historiske data for grunnkrinsane i Blomvåg Tabell 4: Historiske data for grunnkrinsen Breivik Tabell 5: Historiske data for grunnkrinsane Tjeldstø og Alvheim Tabell 6: Historiske data for grunnkrinsane Hatten, Sæle og Bakken Tabell 7: Historiske data for grunnkrinsen Hernar/Sulen Tabell 8: Fordeling av folketalet i dei sju områda i Øygarden,

4 Innleiing SSB har folketalsframskrivingar for alle kommunane i Noreg, men ikkje for lågare geografiske nivå. Stabseininga analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD) i Regionalavdelinga i Hordaland fylkeskommune har utarbeidd ein metode for å lage folketalsframskrivingar for lågare nivå enn dei inndelingane SSB gir prognosar for, og denne rapporten viser våre prognosar for sju område i Øygarden. 1 Metoden baserer seg på ein føresetnad om at folketalet i dei einskilde delane av Øygarden vil utvikle seg etter same mønster som den historiske utviklinga. Vi har ingen garanti for at historia vil gjenta seg, men vi ser dette som ein god metode for å få informasjon om korleis ein kan vente seg at kommunen vil utvikle seg dersom dei let utviklinga gå som den har gjort dei siste åra. For å redusere omfanget og usikkerheita rundt prognosane, har vi delt dei 12 grunnkrinsane i Øygarden inn i sju område. Den historiske perioden som ligg til grunn for dei fleste prognosane, er 1999 til 2012 (14 år). Grunnkrinsdata er henta frå SSB Statistikkbanken, 2 og inndelinga av grunnkrinsar i område er gjort av oss med utgangspunkt i SSB sin gruppering av grunnkrinsane (delområdeinndeling). 3 Dei sju områda vi har delt Øygarden inn i er med eitt unntak lik med valkrinsane i Øygarden: Toftøy og Torsvik; Rong; Blomvåg; Breivik; Tjeldstø og Alvheim; Hatten, Sæle og Bakken; og Hernar og Sulen. 4 Hatten, Sæle og Bakken er unntaket. 5 Om folketalsutviklinga følgjer det historiske mønsteret og folkeveksten for Øygarden i sin heilskap kjem til å følgje SSB sin middelprognose (frå juni 2012), vil folketalet i Toftøy og Torsvik auke med 29 % til innbyggjarar fram mot 2040, Rong vil auke med 24 % til innbyggjarar, Blomvåg vil auke med 16 % til 675 innbyggjarar, Breivik vil auke med 52 % til 597 innbyggjarar, Tjeldstø og Alvheim vil auke med 11 % til 613 innbyggjarar, Hatten, Sæle og Bakken vil auke med 13 % til 594 innbyggjarar, og Hernar og Sulen vil bli redusert med 56 % til 7 innbyggjarar. Øygarden i sin heilskap vil vekse med 23 % frå innbyggjarar i 2012 til innbyggjarar i 2040 om SSB får rett i sin middelprognose. 6 Prognosane våre viser noko endring i forholdet mellom dei einskilde delområda: I relative delar vil Rong vere omtrent like stor som i dag, Breivik vil bli noko større, Toftøy og Torsvik litt større, mens Blomvåg og dei tre nordlegaste områda vil bli litt mindre. Prognosane er slutningar som er basert på historiske mønster: altså kva som er venta å skje om den historiske utviklinga fortsett uavbrote. Prognosane er ikkje deterministiske: om dei geografiske høva ligg til rette for det og Øygarden kommune let utviklinga i områda følgje same mønster som dei siste åra, vil ein mest sannsynleg sjå ei framtidig utvikling lik prognosane våre, men vi har ikkje teke omsyn til kva konkrete framtidsplanar kommunen og utbyggjarane har for dei einskilde områda, om einskilde område har nådd sitt mettingspunkt for kva det er plass til av bustader, eller om demografiske trendar snur eller er sykliske (til dømes om eit stort byggjefelt blei utbygd over kort tid, tilflytta av småbornsfamiliar, og ikkje utflytta før ein flyttar på aldersheim, og nye tilflyttarar kjem inn med små born to-tre generasjonar seinare). Om kommunen vil, kan den truleg styre mykje av balansen mellom områda via styrt næringsutvikling og bustadbygging. Det kan likevel vere vanskeleg for kommune og utbyggjarar å forme ein stad sin attraktivitet, så historiske trendar kan vere ein god peikepinn for kor folk ønskjer å busette seg også i framtida. Denne rapporten er delt i ni delar i tillegg til innleiinga: først ein metodedel der vi forklarar korleis vi har gått fram, deretter ein del for kvart område, og til sist ein del der vi summerer våre prognosar og gjer greie for korleis prognosane i sum svarer til dei forventningar vi har for kommunen i sin heilskap. 1 Rapporten er del i ei rekke rapportar frå AUD, under nummerseria 9.x-12. Dette er rapport nr , samstundes er det publisert rapportar for Sund (9.2-12) og Fjell (9.3-12). I fjor blei det i serien 4.x-11 publisert tilsvarande rapportar for Askøy, Kvam, Kvinnherad, Lindås, Vaksdal og Ullensvang. 2 Reprodusert i 3 Henta frå 4 Grunnkrinskart finns under temadata «beredskap» på 5 Dette er forklart i kapitlet om Hatten, Sæle og Bakken. 6 Oppmerksame lesarar vil sjå at dette talet er 60 innbyggjarar høgare enn summen av områda. Dette skuldast at vi ikkje har laga prognosar for den del av befolkninga som er registrert med uoppgjeve bustad. 4

5 Metode 7 Prognosane for folketalet i dei einskilde delområda i Øygarden er laga i ei femstegs prosedyre: 1) først er det kjørt regresjonsanalysar av dei historiske folketalsdelane til dei einskilde områda, 8 2) deretter er resultatet av regresjonane strekt framover i tid soleis at vi får ei framskriving av folketalsdelane, 3) så er framskrivinga justert for å unngå avvik frå sist observerte folketalsdel, 4) deretter blir dei framskrive folketalsdelane avstemt mot kvarandre slik at summen av dei blir 100 %, 5) til sist er dei framskrive folketalsdelane multiplisert med folketalsframskrivingar for heile kommunen. Når vi lagar framskrivingar av prosentdelar, har vi fasit for summen av desse, fordi summen av prosentdelane må utgjere 100 %. Vi kan altså ikkje lage framskrivingar som i sum overstig 100 %, og vår måte å gjere dette på sikrar at vi får eit resultat som står i forhold til folketalet i resten av kommunen, mens det ikkje finns fasit for summen av regresjonar av folketalet i dei einskilde delområda. Slike regresjonar ville gitt enkeltresultat som ikkje stod i relasjon til folketalet i resten av kommunen. Regresjonen i steg 1 er basert på at endring i tid forklarar historisk endring i folketalsdel. Når vi så i steg 2 strekker regresjonslinja fram i tid, brukar vi med andre ord historia til å forsøke å seie noko om framtida. Føresetnaden for denne framskrivinga er at folketalsdelen vil utvikle seg likt med det historiske mønsteret. Vi finn det mønsteret som best representerer den historiske utviklinga, og usikkerheita rundt dette mønsteret er berekna ved eit prediksjonsintervall, som seier at vi med 95 % sikkerheit kan vente oss verdiar innanfor dette intervallet gitt at føresetnaden held. Vi har likevel ingen garantiar for at føresetnaden om at utviklinga vil fortsette likt med det historiske mønsteret, vil halde. Det er vår beste gjetting, men ingen garanti. I steg 3 justerer vi estimatet for framtida slik at estimatet for 2012 er likt med observerte verdiar for 2012 og deretter gradvis reduserer avviket til regresjonslinja slik at estimatet for 2040 er likt med framskrive regresjonsresultat for Dette er gjort for å unngå at estimata for dei første åra avvik for mykje frå folketalet i I steg 4 avstemmer vi dei justerte estimata mot kvarandre slik at summen av dei for kvart år blir 100 prosent. 9 Dette er gjort fordi summen av estimata ikkje kan avvike frå 100 prosent og gi eit for høgt eller lågt folketal i heile kommunen. Den folketalsdelen som vi så har kome fram til, er nytta i steg 5 til å rekne ut kva folketalet i dei einskilde delområda vil vere under tre nye føresetnader: om folkeveksten i Øygarden vil halde fram som SSB ventar seg i 1) sitt høgvekstalternativ (HHMH) for Øygarden frå 2012, 2) i sin middelprognose (MMMM), og 3) i sitt lågvekstalternativ (LLML). 10 Vekstalternativa er vist i figur 1. Vi vil vidare presentere to figurar for kvart område. Den første figuren vil dekkje steg 1 til 4, og den andre figuren vil dekkje steg 5. Til sist vil vi teste om prognosane står i forhold til kvarandre og summerer seg opp til eit tal som er i samsvar med dei forventingar vi har til folkeveksten i heile Øygarden, og gi detaljert statistikk for dette. Ei svakheit ved denne metoden er at vi ignorerer informasjon om flytting, innvandring, fødslar og dødsfall. Alt dette er slått saman i ein samla trend, som baserer seg på at folketalsutviklinga følgjer det historiske mønsteret. Vi har heller ikkje teke inn informasjon om planlagd bustadbygging eller næringsutvikling. Vi får dermed ikkje informasjon om dei einskilde bidraga til og drivkreftene bak folkeveksten. Vi kunne ha vore betre stilt om vi hadde laga separate framskrivingar av dei einskilde komponentane i folketalsutviklinga, sidan vi da hadde kunne vurdert informasjon kring venta flytting, fødslar og dødsfall (til dømes tal innbyggjarar i flytteklar alder, tal kvinner i fruktbar alder, tal eldre), men vi 7 Dei som er interesserte i dei tekniske detaljane i metoden kan kontakte forfattaren (sjå side 2). 8 Vi har ikkje laga prognosar for den del av befolkninga som er registrert med uoppgjeve bustad. 9 Formel for avstemming: avstemt estimat område Y, år X = justert estimat område Y, år X * 100 / sum justert estimat alle område, år X

6 Folketalet i Øygarden Folketalet i Øygarden, SSB sin framskriving iht. høgalternativet HHMH, SSB sin framskriving iht. middelalternativet MMMM, SSB sin framskriving iht. lågalternativet LLML, Figur 1: Venta folkevekst i Øygarden kommune Note: Figuren viser tre alternativ av SSB sin folketalsframskriving for Øygarden frå juni Kjelde: SSB Statistikkbanken ( reprodusert i har mykje av denne informasjonen på kommunenivå (SSB sine framskrivingar), og vi finn metoden tilfredsstillande når vi får prognosar for delområda som i sum er lik prognosane for heile kommunen. Ein fordel med vår metode er at vi reduserer talet på føresetnader som ligg til grunn for prognosane, mens ein meir detaljert prognose ville gitt oss langt fleire føresetnader å halde styr på. Det ville også ha vore meir ressurskrevjande å lage ein meir detaljert folketalsframskriving som i sum ikkje vil vere noko meir presis enn vår prognose og det vil krevje data frå SSB som ikkje er allment tilgjengeleg. Toftøy og Torsvik Tabell 1 viser historiske data for Toftøy og Torsvik for utvalde år. Av dei to grunnkrinsane, er Toftøy størst, men Torsvik har vakse mest. Frå 1999 til 2012 har Toftøy i snitt vakse med 1,2 % per år, mens Torsvik har vakse med 3,6 % per år. I lag har dei to grunnkrinsane vakse med 1,9 % per år. Figur 2 viser ei framskriving av Toftøy og Torsvik sin del av folketalet i Øygarden (steg 1 til 4 i metoden). Framskrivinga er basert på ein regresjon av folketalsdelen som ein loglineær funksjon av tid for perioden 1999 til Tid er vist langs den horisontale aksa, og Toftøy og Torsvik sin del av folketa- Tabell 1: Historiske data for grunnkrinsane Toftøy og Torsvik Endring (per år) Toftøy Tal innbyggjarar ,21 % Del av Øygarden 18,7 19,4 19,3 18,0 17,7-0,08 p Torsvik Tal ,56 % Del 6,9 7,4 8,3 9,1 8,7 0,14 p Sum Toftøy og Torsvik Tal ,91 % Del 25,6 26,8 27,6 27,1 26,4 0,06 p Note: Folketal per 1. januar. Kjelde: 6

7 Toftøy-Torsvik sin del av folketalet i Øygarden Toftøy-Torsvik sin del av folketalet i Øygarden, Regresjonsresultat (loglineær funksjon av tid) Øvre og nedre 95 % prediksjonsintervall Justert framskriving Justert og avstemt framskriving Figur 2: Regresjonsbasert framskriving av Toftøy og Torsvik sin del av folketalet i Øygarden Note: Framskrivinga er basert på ein regresjon av området sin del av folketalet som ein loglineær funksjon av tid for perioden Kontakt forfattar for matematiske og statistiske detaljar. Folketalet i Toftøy-Torsvik Folketalet i Toftøy-Torsvik, Prognose for Toftøy-Torsvik iht avstemt framskr. og vekst i Øygarden lik SSB HHMH Prognose for Toftøy-Torsvik iht avstemt framskr. og vekst i Øygarden lik SSB MMMM Prognose for Toftøy-Torsvik iht avstemt framskr. og vekst i Øygarden lik SSB LLML Figur 3: Prognosar for folketalet i Toftøy og Torsvik, Note: Prognosane er rekna ut på bakgrunn av den folketalsdelen som er justert og avstemt i figur 2 og tre ulike alternativ for folkevekst i Øygarden: SSB sitt høgalternativ for Øygarden frå 2012 (grøne prikkar), SSB sitt middelalternativ (raude prikkar) og SSB sitt lågalternativ (gule prikkar). Jf. metodekapittelet. Sjå for meir informasjon om framskrivingsalternativa til SSB. Kontakt forfattar for andre detaljar. 7

8 let i Øygarden er vist på den vertikale aksa (verdiane går mellom 0 og 1: ein verdi på 0,25 svarar til 25 prosent av folketalet i kommunen). Dei blå prikkane viser historiske folketalsdeler, den raude heilstrekte linja viser regresjonslinja over det historiske mønsteret og strekt fram i framtida, den raude stipla linja viser justeringa av den framskrivne regresjonslinja (steg 3), dei raude prikkane med linje mellom viser den justerte og avstemte framskrivne regresjonslinja (steg 4), og dei grå linjene viser usikkerheita (prediksjonsintervallet) knytt til regresjonen. Toftøy og Torsvik er det området der vi har størst problem med å finne eitt historisk mønster som kan vere representativ for venta framtidig utvikling. Ser vi bort frå dei tre første åra ser området ut til å ha ei nokså flat utvikling, men ser vi berre på dei siste sju åra, har området ei kraftig nedadgåande lineær utvikling. For heile perioden under eitt er det ein loglineær trend som passar best, og denne forma er den som passar best inn i summen av alle områda i Øygarden. 11 På grunn av usikkerheita blir det derimot eit ganske stort prediksjonsintervall rundt det mønsteret vi har valt: i 2012 kunne folketalsdelen vore alt mellom 26,4 og 28,2 % (faktisk del var 26,4 %), mens den i 2040 kan vere mellom 26,9 og 29 % (om vi har valt korrekt mønster). Regresjonslinja fortel oss at Toftøy og Torsvik sin del av folketalet vil gå frå 26,4 % i 2012 til 28 % i Når vi justerer denne for samla overprediksjon, blir vår beste gjetting at Toftøy og Torsvik vil ha 27,7 % av folketalet i Øygarden i I figur 3 har vi rekna om til folketal etter dei tre alternative framskrivingane til SSB (steg 5). 1. januar 2012 hadde Toftøy og Torsvik innbyggjarar. Om vi ser det som mest realistisk at Øygarden vil ha ein vekst som SSB ventar seg i middelalternativet, og framtidig utvikling for Toftøy og Torsvik følgjer det historiske mønsteret, vil området ha innbyggjarar 1. januar Om folkeveksten i Noreg og Øygarden derimot held fram etter høgalternativet vil området ha innbyggjarar i Forskjellen mellom SSB sitt middel- og høgalternativ er altså på 226 innbyggjarar. Om folkeveksten berre kjem til å følgje lågalternativet til SSB, vil Toftøy og Torsvik om nokre år få ei utflating i folkeveksten (igjen), og ende med innbyggjarar i færre enn ved middelalternativet. Om både middelalternativet til SSB og vår beste gjetting i figur 2 slår til, vil Toftøy og Torsvik få ein auke på 29 prosent dei neste 28 åra, svarande til 0,93 % per år. Med desse to føresetnadene, ventar vi altså ein svakare vekst enn det området har hatt dei siste åra. Rong Tabell 2 viser historiske data for Rong for utvalde år. Per år frå 1999 til 2012 har Rong i snitt vakse med 3,2 %. Rong sin del av Øygarden har vakse kraftig, frå 22,1 % i 1999 til 26,7 % i Figur 4 viser at denne veksten har følgd eit lineært mønster, med berre små avvik. Det største avviket finn vi i 2012, der observert verdi var 26,7 %, mot lineært estimert verdi på 26,0 %. Det gjennomsnittlege avviket mellom ei lineær regresjonslinje og dei observerte verdiane i figur 4 er berre på 0,3 prosentpoeng. Dette vil gi ei nær perfekt regresjonslinje om vi tillét ei lineær funksjon av tid (lineær endring i tid dekkjer heile 94 % av variasjonen i Rong sin del av folketalet i Øygarden), og vi får da eit prediksjonsintervall som ligg tett på regresjonslinja (den berekna usikkerheita er med andre ord lita). Dette gir derimot Tabell 2: Historiske data for grunnkrinsen Rong Endring (per år) Rong Tal innbyggjarar ,15 % Del av Øygarden 22,1 22,7 24,2 25,6 26,7 0,36 p Note: Folketal per 1. januar. Kjelde: 11 Vi bruker loglineær form på alle områda i denne rapporten. 8

9 Rong sin del av folketalet i Øygarden Rong sin del av folketalet i Øygarden, Regresjonsresultat (loglineær funksjon av tid) Øvre og nedre 95 % prediksjonsintervall Justert framskriving Justert og avstemt framskriving Figur 4: Regresjonsbasert framskriving av Rong sin del av folketalet i Øygarden Note: Framskrivinga er basert på ein regresjon av området sin del av folketalet som ein loglineær funksjon av tid for perioden Folketalet på Rong Folketalet på Rong, Prognose for Rong iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB HHMH Prognose for Rong iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB MMMM Prognose for Rong iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB LLML Figur 5: Prognosar for folketalet i Rong, Note: Prognosane er rekna ut på bakgrunn av den folketalsdelen som er justert og avstemt i figur 4 og tre ulike alternativ for folkevekst i Øygarden. Jf. note under figur 3. 9

10 så bratt vekst at Rong aleine vil få 69 % av den venta veksten i Øygarden, og vi får eit resultat som vi ikkje får til å avstemme mot resultata for dei andre områda i Øygarden. I staden vel vi ei meir konservativ tilnærming, og legg inn eit loglineært mønster over utviklinga. Det justerte og avstemte estimatet for 2040 blir da ein folketalsdel på 26,7 % - det same som i 2012 (figur 4). I figur 5 har vi omsett dette til folketal etter dei tre alternative framskrivingane til SSB. Om SSB sitt middelalternativ slår til og utviklinga i Rong fortsett som i figur 4, vil Rong auke frå innbyggjarar i 2012 til i Om Noreg og Øygarden heller får vedvarande høg vekst etter høgalternativet til SSB, vil Rong ende på innbyggjarar i 2040, og i motsett ende låg nasjonal vekst vil Rong i 2040 ha innbyggjarar. I alle høve vil Rong ikkje få like sterk vekst som området har hatt dei siste 13 åra. Blomvåg Tabell 3 viser historiske data for Blomvåg for utvalde år. Dei to grunnkrinsane i Blomvåg er om lag like store, men dei har vakse i litt ulik takt. Frå 1999 til 2012 har Austre Blomvåg i snitt vakse med 0,3 % per år, mens Vestre Blomvåg har vakse med 1 % per år. Dei to grunnkrinsane har vakse med 0,6 % i lag per år. Grunnkrinsane sin del av folketalet i Øygarden har gått ned frå 15 % i 1999 til 13,1 % i Nedgangen i folketalsdelen var størst dei første åra etter 1999, så her finn vi den beste kurvetilpassinga ved ein loglineær funksjon av tid (figur 6) altså ein gradvis mindre reduksjon. Tid målt loglineært dekkjer her 82 % av variasjonen i folketalsdelen, så vi får litt høgare usikkerheit her enn for Rong (men mindre enn for Toftøy og Torsvik der loglineær tid dekkjer 65 % av variasjonen). Om dette mønsteret held fram til 2040, vil Blomvåg få ein folketalsdel mellom 11,8 og 13,2 % - med 12,4 % som vår beste (avstemte) gjetting. Omsett til folketal får Blomvåg etter middelalternativet 675 innbyggjarar i 2040 (figur 7). Dette vil svare til ein vekst på 0,5 % per år. Etter lågalternativet er Blomvåg venta å få 604 innbyggjarar, og etter høgalternativet 775 innbyggjarar i Forskjellen på middelalternativet og lågalternativet er ein vekst som er tett på det den har vore dei siste åra mot ein vekst som berre er ein femdel så stor. Tabell 3: Historiske data for grunnkrinsane i Blomvåg Endring (per år) Austre Blomvåg Tal innbyggjarar ,28 % Del av Øygarden 7,6 7,3 7,0 6,6 6,4-0,10 p Vestre Blomvåg Tal ,00 % Del 7,3 6,8 6,3 6,6 6,7-0,05 p Sum Blomvåg Tal ,64 % Del 15,0 14,1 13,3 13,2 13,1-0,14 p Note: Folketal per 1. januar. Kjelde: 10

11 Blomvåg sin del av folketalet i Øygarden Blomvåg sin del av folketalet i Øygarden, Regresjonsresultat (loglineær funksjon av tid) Øvre og nedre 95 % prediksjonsintervall Justert framskriving Justert og avstemt framskriving Figur 6: Regresjonsbasert framskriving av Blomvåg sin del av folketalet i Øygarden Note: Framskrivinga er basert på ein regresjon av området sin del av folketalet som ein loglineær funksjon av tid for perioden Folketalet i Blomvåg Folketalet i Blomvåg, Prognose for Blomvåg iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB HHMH Prognose for Blomvåg iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB MMMM Prognose for Blomvåg iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB LLML Figur 7: Prognosar for folketalet i Blomvåg, Note: Prognosane er rekna ut på bakgrunn av den folketalsdelen som er justert og avstemt i figur 6 og tre ulike alternativ for folkevekst i Øygarden. Jf. note under figur 3. 11

12 Breivik Breivik sin del av folketalet i Øygarden ser ut til å følgje to eller tre mønstre: flat utvikling frå 1999 til 2002; bratt utvikling frå 2002 til 2009; og så ei ny utflating (figur 8). Vi har valt å estimere framtidig utvikling basert på eit loglineært mønster frå 2002 til Dette mønsteret har ei forklaringskraft på 96 %, og det største avviket mellom regresjonslinja og dei historiske verdiane er på 0,21 prosentpoeng (2005). Vårt avstemte estimat for 2040 er ein folketalsdel på 10,9 %, innafor eit intervall mellom 10,5 og 11,6 %. I figur 9 blir dette omsett til 597 innbyggjarar i 2040 ved MMMM, 535 ved LLML og 687 ved HHMH. Vår framskriving av folketalsdelen og SSB sitt middelalternativ inneber ein auke i folketalet i Breivik på 52 % frå 2012 til Per år blir dette 1,5 %, som er godt under halvparten av den årlege veksten Breivik har hatt frå 1999 til Tabell 4: Historiske data for grunnkrinsen Breivik Endring (per år) Breivik Tal innbyggjarar ,67 % Del av Øygarden 6,9 7,0 8,3 8,9 8,9 0,15 p Note: Folketal per 1. januar. Kjelde: Breivik sin del av folketalet i Øygarden Breivik sin del av folketalet i Øygarden, Regresjonsresultat (loglineær funksjon av tid, ) Øvre og nedre 95 % prediksjonsintervall Justert framskriving Justert og avstemt framskriving Figur 8: Regresjonsbasert framskriving av Breivik sin del av folketalet i Øygarden Note: Framskrivinga er basert på ein regresjon av området sin del av folketalet som ein loglineær funksjon av tid for perioden

13 Folketalet i Breivik Folketalet i Breivik, Prognose for Breivik iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB HHMH Prognose for Breivik iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB MMMM Prognose for Breivik iht avstemt framskriving og vekst i Øygarden lik SSB LLML Figur 9: Prognosar for folketalet i Breivik, Note: Prognosane er rekna ut på bakgrunn av den folketalsdelen som er justert og avstemt i figur 8 og tre ulike alternativ for folkevekst i Øygarden. Jf. note under figur 3. Tjeldstø og Alvheim Tjeldstø og Alvheim har dei siste tre år hatt ein svakt stigande folketalsdel (figur 10), men ser vi på folketalet, er det berre 2012 som bryt med det som liknar ei sinuskurve (figur 11), og retninga på folketalsdelen peikar nedover. Ein auke dei siste åra gjer at den venta nedgangen ikkje er veldig bratt. Den justerte og avstemte framskrivinga av folketalsdelen følgjer tett på regresjonslinja, og vi ventar oss at området sin del av folketalet i Øygarden vil gå frå 12,4 % i dag til 11,2 % i Om både MMMM og vår avstemte framskriving er korrekt, vil området gå frå 550 innbyggjarar i dag til 613 innbyggjarar i 2040, med høvesvis 549 og 704 etter låg- og høgalternativa til SSB. Tabell 5: Historiske data for grunnkrinsane Tjeldstø og Alvheim Endring (per år) Tjeldstø Tal innbyggjarar ,16 % Del av Øygarden 10,8 10,7 10,1 10,1 10,1-0,05 p Alvheim Tal ,36 % Del 3,4 3,0 2,7 2,2 2,3-0,09 p Sum Tjeldstø og Alvheim Tal ,61 % Del 14,2 13,7 12,8 12,3 12,4-0,14 p Note: Folketal per 1. januar. Kjelde: 13

14 Tjeldstø og Alvheim sin del av folketalet i Øygarden Tjeldstø og Alvheim sin del av folketalet i Øygarden, Regresjonsresultat (loglineær funksjon av tid) Øvre og nedre 95 % prediksjonsintervall Justert framskriving Justert og avstemt framskriving Figur 10: Regresjonsbasert framskriving av Tjeldstø og Alvheim sin del av folketalet i Øygarden Note: Framskrivinga er basert på ein regresjon av området sin del av folketalet som ein loglineær funksjon av tid for perioden Folketalet på Tjeldstø og Alvheim Fokletalet på Tjeldstø og Alvheim, Prognose for Tjeldstø-Alvheim iht avstemt framskr. og vekst i Øygarden lik HHMH Prognose for Tjeldstø-Alvheim iht avstemt framskr. og vekst i Øygarden lik MMMM Prognose for Tjeldstø-Alvheim iht avstemt framskr. og vekst i Øygarden lik LLML Figur 11: Prognosar for folketalet i Tjeldstø og Alvheim, Note: Prognosane er rekna ut på bakgrunn av den folketalsdelen som er justert og avstemt i figur 10 og tre ulike alternativ for folkevekst i Øygarden. Jf. note under figur 3. 14

15 Hatten, Sæle og Bakken Vi har slått saman valkrinsane Hatten og Sæle og Bakken. Vi har forsøkt å kjøre separate framskrivingar for dei to valkrinsane, men dette gir ulogisk stor folketalsnedgang for Hatten, og vi får litt meir robuste data ved å slå saman valkrinsane. Grunnkrinsane i dei to valkrinsane har hatt litt ulik utvikling: Folketalet har gått ned i Hatten og Sæle, mens det har gått opp i Bakken. Samla har området utvikla seg nokså likt med Tjeldstø og Alvheim. Området har hatt ei nokså flat folketalsutvikling, og ein kraftig reduksjon i folketalsdelen. Til forskjell frå Tjeldstø og Alvheim, er mønsteret tydelegare, og dei historiske avvika frå trenden mindre. Største historiske avvik frå regresjonslinja er 0,5 prosentpoeng (2003), og gjennomsnittleg absolutt avvik er 0,22 prosentpoeng. Dette gir eit tett prediksjonsintervall, og venta folketalsdel i 2040 er mellom 10,2 og 11,8 %, med 10,9 % som vår beste gjetting ned frå 11,9 % i 2012 (figur 12). Tabell 6: Historiske data for grunnkrinsane Hatten, Sæle og Bakken Endring (per år) Hatten Tal innbyggjarar ,89 % Del av Øygarden 6,4 5,9 5,2 5,0 4,6-0,14 p Sæle Tal ,26 % Del 3,9 3,5 3,0 2,4 2,6-0,09 p Bakken Tal ,00 % Del 5,1 4,6 4,5 5,1 4,7-0,03 p Sum Hatten, Sæle og Bakken Tal ,30 % Del 15,4 14,1 12,7 12,5 11,9-0,26 p Note: Folketal per 1. januar. Kjelde: Hatten-Sæle-Bakken sin del av folketalet i Øygarden Hatten, Sæle og Bakken sin del av folketalet i Øygarden, Regresjonsresultat (loglineær funksjon av tid) Øvre og nedre 95 % prediksjonsintervall Justert framskriving Justert og avstemt framskriving Figur 12: Regresjonsbasert framskriving av Hatten, Sæle og Bakken sin del av folketalet i Øygarden Note: Framskrivinga er basert på ein regresjon av området sin del av folketalet som ein loglineær funksjon av tid for perioden

16 Folketalet i Hatten, Sæle og Bakken Folketalet i Hatten, Sæle og Bakken, Prognose for Hatten-Sæle-Bakken iht avst. framskr. og vekst i Øygarden lik HHMH Prognose for Hatten-Sæle-Bakken iht avst. framskr. og vekst i Øygarden lik MMMM Prognose for Hatten-Sæle-Bakken iht avst. framskr. og vekst i Øygarden lik LLML Figur 13: Prognosar for folketalet i Hatten, Sæle og Bakken, Note: Prognosane er rekna ut på bakgrunn av den folketalsdelen som er justert og avstemt i figur 12 og tre ulike alternativ for folkevekst i Øygarden. Jf. note under figur 3. Vår beste gjetting gir noe auke i folketalet (figur 13). Etter middelalternativet er det i 2020 venta 553 innbyggjarar i området, og i Gjennomsnittleg årleg auke fram til 2040 vil vere 0,4 prosent per år størst dei første 16 åra. Hernar og Sulen Hernar og Sulen er den minste grunnkrinsen i Øygarden. Frå 1999 til 2012 blei folketalet halvert, med den største reduksjonen i løpet av 2005, da folketalet gjekk ned med 5 personar. Per 1. januar 2012 budde det 16 personar i grunnkrinsen Hernar/Sulen. Reduksjonen i grunnkrinsen sin del av folketalet i Øygarden følgjer eit nokså klart loglineært mønster (figur 14), og det er ei naturleg grense for kor lågt folketalsdelen kan gå: den kan ikkje bli mindre enn null prosent. Vi har teikna prediksjonsintervallet slik det matematisk blir produsert, sjølv om det resulterer i nokre ulogiske verdiar (nedre prediksjonsintervall blir negativt i 2032). Med så låg folketalsdel, får dei ulike alternativa til SSB liten konsekvens: det er berre to innbyggjarar som skil høg- og lågalternativet i 2040, med MMMM midt mellom desse (der det er venta sju innbyggjarar i 2040). I staden er det usikkerheita om folketalsdelen som slår ut som den store usikkerheitsfaktoren i figur 15: Innanfor prediksjonsintervallet er Hernar og Sulen venta å ha mellom 0 og 18 innbyggjarar i 2040 (ikkje vist i figur). Tabell 7: Historiske data for grunnkrinsen Hernar/Sulen Endring (per år) Hernar/Sulen Tal innbyggjarar ,42 % Del av Øygarden 0,9 0,7 0,4 0,4 0,4-0,04 p Note: Folketal per 1. januar. Kjelde: 16

17 Hernar og Sulen sin del av folketalet i Øygarden Hernar og Sulen sin del av folketalet i Øygarden, Regresjonsresultat (loglineær funksjon av tid) Øvre og nedre 95 % prediksjonsintervall Justert framskriving Justert og avstemt framskriving Figur 14: Regresjonsbasert framskriving av Hernar og Sulen sin del av folketalet i Øygarden Note: Framskrivinga er basert på ein regresjon av området sin del av folketalet som ein loglineær funksjon av tid for perioden Folketalet på Hernar og Sulen Folketalet på Hernar og Sulen, Prognose for Hernar og Sulen iht avst. framskr. og vekst i Øygarden lik SSB HHMH Prognose for Hernar og Sulen iht avst. framskr. og vekst i Øygarden lik SSB MMMM Prognose for Hernar og Sulen iht avst. framskr. og vekst i Øygarden lik SSB LLML Figur 15: Prognosar for folketalet på Hernar og Sulen, Note: Prognosane er rekna ut på bakgrunn av den folketalsdelen som er vår «beste gjetting» i figur 14 og tre ulike alternativ for folkevekst i Øygarden. Jf. note under figur 3. 17

18 Samla prognose for Øygarden Fordi folketalsdelane i sum skal utgjere 100 %, er ein viktig test av prognosane å sjå kor nære 100 % vi kjem når vi summerer opp våre regresjonsresultat frå figur 2, 4, 6, 8, 10, 12 og 14. Desse summerer seg til 100 % i 2013 og 101 % i I den historiske grunnkrinsstatistikken for Øygarden er den høgaste del innbyggjarar med uoppgjeve bustad 1,1 % av folketalet (2005: 45 innbyggjarar), så avviket i 2040 ville vore akseptabelt om det var ein prosent underprediksjon, og differansen kunne blitt putta i kategori med innbyggjarar med «uoppgjeve bustad». Men: vi har ein overprediksjon på ein prosent. Det blir fleire innbyggjarar enn mogleg, så steg 4 i metoden har avstemt estimata mot denne overprediksjonen. Summen av dei avstemte estimata er nøyaktig 100 % for alle år. Tabell 8 og figur 16 viser korleis SSB sin middelprognose blir fordelt i høve til våre justerte og avstemte prognosar. Tabell 8 viser korleis vi ventar oss at folketalet vil utvikle seg i kvart av dei sju områda vi har laga prognosar for, om Øygarden veks slik SSB ventar i sin middelprognose frå juni 2012 og kvart område får ei utvikling likt med vår beste gjetting i dei einskilde prognosane. I SSB sin middelprognose er det venta at Øygarden vil ha innbyggjarar i Tabell 8: Fordeling av folketalet i dei sju områda i Øygarden, , etter våre avstemte tal og SSB MMMM Toftøy og Torsvik Rong Blomvåg Breivik Tjeldstø og Alvheim Hatten, Sæle og Bakken Hernar og Sulen * 1 179* 581* 393* 550* 528* 16* (+5**) Endring % 24 % 16 % 52 % 11 % 13 % -56 % 23 % Note: Folketal per 1. januar. Tabellen viser korleis ein vekst i Øygarden lik SSB sin middelprognose frå juni 2012 vil fordele seg på dei einskilde områda i Øygarden. * markerer faktisk folketal. ** markerer innbyggjarar i uoppgjeve grunnkrins. Kontakt forfattar for andre fordelingar. Sum 18

19 6,000 6,000 5,000 5,000 4,000 3,000 2,000 4,000 3,000 2,000 Hernar og Sulen Hatten, Sæle og Bakken Tjeldstø og Alvheim Breivik Blomvåg Rong Toftøy og Torsvik 1,000 1, Figur 16: Fordeling av venta folketalsutvikling, , i forhold til vår beste gjetting og SSB MMMM (2012) Note: Figuren viser korleis ein vekst for Øygarden lik SSB sin middelprogsnose (MMMM) frå juni 2012 vil fordele seg på dei einskilde områda i Øygarden, og korleis summen av prognosane avvik frå den venta veksten for heile kommunen. Fordelinga er òg vist i figur 16. Totalen for søylene viser korleis SSB sin middelprognose ventar seg at veksten vil halde fram, og dei farga delane av søylene viser korleis folketalet er fordelt mellom områda. Figuren viser òg som tabellen ei lita forskyving i den interne fordelinga i kommunen: Toftøy og Torsvik får ein tredel av veksten i Øygarden dersom folketalet utviklar seg likt med utviklinga dei siste 14 åra. Rong passerte Toftøy og Torsvik i folketal i 2012, men etter våre prognosar skal Toftøy og Torsvik ta seg inn att og passere Rong igjen i Breivik vil òg auke sin del av folketalet markant: området som i 2012 hadde 8,9 prosent av folketalet i Øygarden, vil få 19,7 prosent av veksten i kommunen. Breivik vil få over dobbelt så høg vekst som kommunen får samla. 19

20 Hordaland fylkeskommune har ansvar for å utvikle Hordalands samfunnet. Vi gir vidaregåande opplæring, tannhelse tenester og kollektivtransport til inn byggjarane i fylket. Vi har ansvar for vegsamband og legg til rette for verdi skaping, nærings utvikling, fritid sopplevingar og kultur. Som del av eit nasjonalt og globalt samfunn har vi ansvar for å ta vare på fortida, notida og framtida i Hordaland. Fylkestinget er øvste politiske organ i fylkeskommunen. Regionalavdelinga Analyse, utgreiing og dokumentasjon Agnes Mowinckels gate 5 Postboks Bergen Telefon: e-post: aud@hfk.no September 2012