Kva gjer vi med resistens mot gråskimmel?

Transkript

1 Kva gjer vi med resistens mot gråskimmel? Gunn Mari Strømeng, Belachew Asalf og Arne Stensvand,

2 Fungicidresistens Stabil, nedarva eigenskap i ein sopp-populasjon Single-site inhibitors : Verkar på berre eit steg i livssyklusen til soppen. Ved mutering hos soppen kan det oppstå resistens Døme: Switch, Scala, Signum, Amistar, Teldor, Rovral, Topas For nokre av desse går resistensutviklinga raskt, mens for andre tar det lengre tid Multi-site inhibitors : Verkar på fleire/mange steg i livssyklusen til soppen. Det vil ikkje oppstå resistens Døme: Euparen, Captan Kryssresistens innan grupper av «single-site inhibitors» Signum Amistar Scala Switch

3 Ulike soppartar har ulik risiko for resistensutvikling; gråskimmel- og mjøldoggsoppane har høg risiko Faktorar som påverkar kor rask resistensutviklinga er: kort generasjonstid (mange generasjonar i løpet av ein sesong), stor sporeproduksjon Jordbærmjøldogg Gråskimmel på bringebærstengel

4 Florida resistens mot gråskimmel i jordbær (Natalia Peres, 2013) Signum (pyraklostrobin + boskalid): resistens mot begge verkestoffa Luna Sensation (trifloksystrobin + fluopyram): resistens mot begge verkestoffa Teldor (fenheksamid): resistens Switch (cyprodinil + fludioksinil): resistens mot cyprodinil Scala (pyrimetanil): resistens, kryssresistens Switch Meir enn 95% av isolata er multiresistente resistente mot fleire enn ei middelgruppe. Konsekvens: Signum, Luna, Scala og Teldor på veg ut i Florida Tyskland (Roland Weber): Identisk utvikling for resistens

5 Resistens mot soppmiddel hos gråskimmelsoppen i Florida (2012) 86,5 13,5 Signum (boscalid) 59,5 Scala (pyrimetanil) 40,5 Sensitive Resistant 14,6 85,4 Signum (pyraclostrobin) 5 47,3 52,7 Switch (cyprodinil) Switch (fludioxonil) Topsin-M (thiophanate methyl) 95 Teldor (fenhexamid)

6 Undersøking i 7 statar på austkysten i USA (Fernandez-Ortuno 2014), 181 jordbærfelt; prosent isolat med resistens Soppmiddel Pyraclostrobin (Signum) Boscalid (Signum) 29 5 Cyprodinil (Switch) Fenhexamid (Teldor Iprodion (Rovral) 3 2 Fludioxinil (Switch) 1 1 Resistens mot pyraclostrobin vart funne i alle felt begge år Det var lite utbreidd resistens mot iprodion og fludioxinil Det var stor grad av multiresistens dvs. resistens mot fleire enn eit middel

7 Førekomst av soppisolat av gråskimmel resistente mot soppmiddel Lyst grått: Ingen resistens Mørkt grått: Isolat med resistens mot 1, 2 eller 3 soppmiddel Svart: Isolat med resistens mot 4, 5 eller 6 soppmiddel

8 53 isolat av gråskimmel frå 5 bringebærfelt i Sogn og Fjordane i 2014 Prosent isolat av gråskimmel med fullstendig resistens

9 Tal isolat (av 53) av gråskimmel frå 5 bringebærfelt i Sogn og Fjordane med resistens mot ei eller fleire middelgrupper SDHI = boskalid i Signum Strobilurin = pyraklostrobin i Signum eller azoksystrobin i Amistar Hydroksyanilid = fenheksamid i Teldor Anilinopyrimidin = pyrimetanil i Scala eller cyprodinil i Switch

10 Innsendte prøvar frå nokre av dei same bringebærfelta i Sogn og Fjordane (frå 2015) - Fem isolat undersøkt for resistens Tre resistente mot boscalid (Signum) Tre resistente mot pyraclostrobin (Signum) Eit resistent mot fenhexamid (Teldor) To isolat resistente mot pyraclostrobin og boscalid (Signum) Eit isolat resistent mot alle tre (Signum og Teldor)

11 Prosent isolat resistente mot gråskimmel i jordbær, (prosent frå alle felt og isolat) % av alle isolat resistente mot begge aktivstoff i Signum og mot Teldor; ikkje funne resistens mot fludioksinil

12 No. of samples Resistens mot gråskimmel i jordbær, Noreg boscalid 2 fenhexamid 3 iprodione 4 pyraclostrobin 5 - pyrimethanil ,2 1,2,3 1,2,4 1,2,3,4 1,2,4,5 1,2,3,4,5 Phenotype 60 isolates tested of which 9 isolates sensitive to all fungicides

13 Resistens mot gråskimmel i eit eldre jordbærfelt av Polka i Oppland

14 Resistens mot gråskimmel i eit eldre jordbærfelt av Florence i Hedmark

15 Resistens mot gråskimmel i eit yngre jordbærfelt av Korona i Akershus

16 Kva når resistens har oppstått? Resistens er ein stabil egenskap som går i arv i ei soppstamme Dersom ein fortset å sprøyta med middelet det er utvikla resistens mot, vil seleksjonen fortsetja og resistensnivået auka Dersom ein sluttar å bruka det aktuelle middelet: Resistensnivået kan oppretthaldast, spesielt ved stor utbreiing av multiresistens Førekomst av resistente stammer kan gå tilbake, avheng av mange faktorer «Fitness penalty»: Dersom ein resistent mutant har eigenskapar der den kjem dårlegare ut enn andre stammer (som til dømes seinare infeksjonsfart), vil den tapa i høve til andre soppstammer. Men det er ofte liten grad av «fitness penalty» i mutantane

17 Samla 36 isolat av jordbærmjøldogg frå ein dyrkar Hadde dårleg effekt av sprøyting Grafen viser tal isolat med mogleg redusert sensitivitet mot Amistar, Topas eller begge (molekylær analyse)

18 Ein blanding av isolat av mjøldogg frå den same dyrkaren vart brukt til å testa førebyggjande og kurativ effekt av Amistar (azoxystrobin) og Topas (penkonazol) i halv, full og 5 x full dose

19 Førebyggjande Konklusjon: Det er redusert sensitivitet i denne populasjonen av jordbærmjøldogg Kurativ

20 Tilrådingar frå Roland Weber (Tyskland) ved sprøyting mot gråskimmel i jordbær: Tal sprøytingar bør avgrensast til 3-4 med om lag 7 dagars intervall gjennom blomstringa, og sprøyting utover dette har ikke gitt betre kontroll med gråskimmel under nord-tyske forhold Både Switch, Teldor og Signum kan brukast så lenge frekvensen på resistente stammer ikkje overskrid 25 % Strobilurinar bør ikkje brukast åleine under blomstringa

21 Cox, Köller og Wilcox (Cornell Univ.) om resistens mot mjøldogg i vindruer og skurv i eple: For grupper av soppmiddel med same verknadsmekanisme vil den viktigaste faktoren som gjer at effekten vert reduseret, vera tal sprøytingar, uavhengig av kor mange år og kor mange sprøytingar pr. år Klima og sortar kan modifisera dette noko, men tendensen er heilt klar Sterolhemmarar (Baycor/Bayleton/Saprol/Topsin): Sterkt redusert effekt har vore observert etter 30 til 60 sprøytingar Strobilurinar (Amistar/Candit/Signum): Fullstendig tap av virkning har skjedd etter 15 til 30 sprøytinger

22 Kjemiske middel mot gråskimmel Kan ikkje tilrå å bruka Signum, Amistar og Teldor i felt der ein har mistanke om sterkt redusert verknad Fludioksinil-delen hos Switch virkar fortsatt Fluopyram i Luna Privilege (kjem på marknaden i 2016) Iprodion (Rovral) vil nok virka i dei fleste felt

23 Når ein kjøper planter, risikerer ein alltid å ta med seg soppstammer som er resistente mot kjemiske middel

24 Viktig å hindra utvikling av fungicidresistens Test for resistens/vurder kor mange gonger ein har nytta dei ulike preparata Avgrens tal sprøytingar pr. hold/år til 1-2 av preparat med rask resistensutvikling Kryssresistens Følg tilrådingar om dosering Start handsamingane til rett tidspunkt, ikkje vent til sjukdomen har utvikla seg Ha ei integrert tilnærming, dvs. friske småplanter, vurder å bruka sterke sortar, reduser smittepress, etc. Bruk riktig sprøyteutstyr og sprøyteteknikk, kontroller dyser, væskeforbruk, etc

25 OptiBær: Optimalisert strategi for bruk av plantevernmidler i norsk bærproduksjon Nytt brukarstyrt prosjekt leia av Jan K. Henriksen, NLR Agder, finansiert av Forskingsrådet Jordbær og bringebær i plasttunneler og på friland Gråskimmel og veksthusspinnmidd Resistens mot skadegjerarane og optimalisert sprøyteteknikk Samarbeid NLR,, ustyrsleverandørar

26 Nokre FoU-utfordringar i OptiBær: Kor god samanheng er det mellom funn av resistente soppstammer og redusert kontroll av gråskimmel i praksis? Korleis er tilhøvet mellom resistens mot gråskimmel i plasttunnelar og på friland? Vil reduksjon i bruk av resistensutsette middel gi mindre seleksjon og mindre resistens? Kva effekt har veksling mellom middel, reduserte dosar/konsentrasjonar og sprøyteteknikk?