Luster kommune - gnr. 57, bnr. 2 og gnr. 63, bnr. 1, søknad om konsesjon - klage

Transkript

1 Sakshandsamar: Terje Øvrebø Vår dato Vår referanse Telefon: / E-post: Dykkar dato Dykkar referanse Torgeir Sørheim Holmengata 14 B 1394 NESBRU Luster kommune - gnr. 57, bnr. 2 og gnr. 63, bnr. 1, søknad om konsesjon - klage Vi viser til Luster kommune si oversending av Fylkesmannen har vurdert di klage på Luster kommune sitt konsesjonsavslag av Klaga er delvis teken til følgje. Innleiingsvis vil vi kort opplyse at dette brevet er stila til konsesjonssøkjaren/klagaren, ikkje til advokaten hans, slik ein vanlegvis gjer. Dette av di brevet i all hovudsak var ferdig skrive før vi mottok merknadene frå advokat Nygard. Vi vurderte det som mindre fruktbart å skrive om heile brevet, og håpar at både konsesjonssøkjaren/klagaren og advokat Nygard har forståing for, og ber over oss med dette. Bakgrunn for saka Du overtok dei ovannemnde eigedomane frå din onkel, Melchior Sørheim, ved skøyte tinglyst Vi legg til grunn at det her er tale om ei driftseining, og dei to bruka vil nedanfor bli kalla eigedomen. Overtakinga di var konsesjonsfri, men undergitt reglane om lovpålagd buplikt, slik desse lydde før dei vart endra med verknad frå Overdragaren har burett i våningshuset. Av kommunen sine utgreiingar går det fram at eigedomen har eit samla areal på 965 dekar. Av dette er ca. 58 dekar fulldyrka jord, 56 dekar innmarksbeite og 609 dekar skog av ulik bonitet. Der er i alt 7 bygningar, m.a. er der på Sørheim eit dårleg våningshus og ein driftsbygning i middels stand. Då du ikkje hadde flytta til eigedomen innan eit år etter overtakinga, slik lova pålegg deg, vart du tilskriven av kommunen i februar I brev dagsett kom du med merknader og synspunkt på det som framkom i kommunen sitt brev. Du bad også om hjelp og rettleiing. Ved kommunen sitt skriv av vart det sett ein frist for deg til å søkje om konsesjon. Pålegget hadde sin bakgrunn i at det var gått 5 månader sidan du skulle vore tilflytta, noko kommunen rekna som eit kvalifisert misleghald av det lovfesta vilkåret om buplikt. Av konsesjonssøknaden din, som vart innsendt til rett tid, går det fram at du ikkje skal/kan busetje deg på eigedomen før om 5 år. Du søkte såleis konsesjon med vilkår om at tilflyttingsfristen vert utsett i 5 år. Utsetjingsønsket er i stikkords form grunngjeve med Hovudkontor Landbruksavdelinga E-post: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Fjellvegen 11, 6800 Førde post@fmsf.no Telefon: Postboks 14, 6801 Førde Internett: Telefaks: Telefon: Org.nr Telefaks:

2 2/5 arbeidssituasjon, bustadtilhøve og arbeid med å få i stand ei god avtale/ordning om drifta av eigedomen. Kommunen vende seg til deg på ny i brev av , der det m.a. vert bedt om ei meir konkret orientering om korleis Dykkar planar for bruket vil føre til pårekneleg heilårsbusetjing på Sørheim i Dykkar eigartid. I ditt svarbrev av kjem du m.a. inn på bakgrunnen for overtakinga, t.d. at Melchior ønskte å vere fri eigaransvaret på sine eldre dagar, og at du og familien treng tid for å få kontroll på alle dei praktiske delane av eigarskapet. Du held også fram at di overtaking ikkje medfører nokon nedgang i folketalet av di Melchior framleis skal bu på garden. Ved Luster kommune si handsaming av konsesjonssøknaden i møte , vart den avslått. Du fekk frist til for å avhende eigedomen. Avgjerda er i hovudsak grunngitt med omsynet til busetjinga i området. Klage Du har påklaga kommunen sitt vedtak ved brev dagsett Der understrekar du innleiingsvis at du ikkje ønskjer permanent fritak frå buplikta, men ei utsetjing på 5 år. Vidare gjer du greie for kva tida etter overtakinga har vore nytta til, og du opplyser også at det har vore vanskeleg å få rettleiing hjå den lokale forvaltninga, som tidvis har vore opplevd som motstandar, og at mangelen på konstruktiv dialog er opplevd som ei overkøyring i arbeidet med å etablera oss på Sørheim. Du er også kritisk til den kommunale sakshandsaminga, som du delvis opplever som prega av vage formuleringar og generelle betraktningar. Du viser i så måte særleg til vurderinga av di tilknyting til eigedomen, som du også gjer nærare greie for. Du går også meir i detalj om hustilhøva og din livssituasjon, m.a. peikar du på at det her er tale om ei småbarnsfamilie med 3 born under 12 år, og at eigedomen ligg lite sentralt i høve dei større arbeidsmarknadene. Avslutningsvis syner du til at det ser ut til å vere ei positiv utvikling i Skjolden, i form av djupvasskai og næringshage, og at de har vore i kontakt med den sistnemnde institusjonen med tanke på mogeleg næringsetablering, men at slikt eventuelt tek tid. Luster kommune handsama klaga i møte , og då den ikkje vart teken til følgje vart saka sendt til Fylkesmannen for endeleg avgjerd. Etter at saka kom hit har advokat Ola Nygard tilskrive oss på dine vegner. I sitt brev av går han nærare inn på kvifor det er trong for ei omrømingstid. Han peikar også på at kommunen ikkje har vurdert kor vidt busetjingsomsynet kan ivaretakast ved såkalla upersonleg buplikt. I brevet vert det også halde fram at det er søkt om konsesjon med to alternative vilkår: Først og fremst ønskjer du at buplikta skal kunne oppfyllast ved at den førre eigaren framleis vert buande der. Om dette ikkje let seg gjere ber du om at fristen for å flytte til eigedomen vert utsett med 5 år. Avslutningsvis konkluderer advokat Nygard med at kommunen sitt vedtak må reknast å vere ugyldig av di det lir av feil ved både rettsbruk og sakshandsaming. Ved brevet frå advokat Nygard ligg elles ein eigedomstakst frå 2005, og fleire fotografi av våningshuset, i all hovudsak av interiøret. Elles legg vi til grunn at heile innhaldet i alle dei ovannemnde dokumenta er kjent for deg, og vi går difor ikkje nærare inn på det her. Våre merknader Innleiingsvis nemner vi kort at dei formelle vilkår for å kunne realitetshandsame klaga er til

3 3/5 stades, jf. forvaltningslova 28 og 29. Av forvaltningslova 34 går det fram at eit klageorgan kan prøve alle sider ved ei sak. Det påklaga vedtaket kan endrast heilt eller delvis, eller det kan bli oppheva og saka sendt tilbake til vedtaksorganet for ny handsaming. Det heiter vidare at når statlege organ skal ta stilling til klager på kommunale vedtak, skal det leggast vekt på omsynet til det kommunale sjølvstyret ved prøvinga av det frie skjønnet. Konsesjonssøknader som vedkjem landbrukseigedomar lyt vurderast og avgjerast i lys av konsesjonslova sin føremålsparagraf, 1, og dei særlege føresegnene om landbrukseigedomar som er fastsette i 9. Lova sitt føremål framgår som nemnt av 1. Der heiter det: Loven har til formål å regulere og kontrollere omsetningen av fast eiendom for å oppnå et effektivt vern om landbrukets produksjonsarealer og slike eier- og bruksforhold som er mest gagnlige for samfunnet, bl.a. for å tilgodese: 1. framtidige generasjoners behov. 2. landbruksnæringen. 3. behovet for utbyggingsgrunn. 4. hensynet til miljøet, allmenne naturverninteresser og friluftsinteresser. 5. hensynet til bosettingen. 9 har overskrifta særlige forhold for landbrukseiendommer, og lyder slik: Ved avgjørelsen av søknad om konsesjon for erverv av eiendom som skal nyttes til landbruksformål skal det legges særlig vekt på: 1. om den avtalte prisen tilgodeser en samfunnsmessig forsvarlig prisutvikling, 2. om erververs formål vil ivareta hensynet til bosettingen i området, 3. om ervervet innebærer en driftsmessig god løsning, 4. om erververen anses skikket til å drive eiendommen, 5. om ervervet ivaretar hensynet til helhetlig ressursforvaltning og kulturlandskapet. Konsesjon skal i alminnelighet ikke gis dersom det ved ervervet oppstår sameie i eiendommen, eller antallet sameiere økes. Det kan gis konsesjon til selskaper med begrenset ansvar. Det skal legges vekt på hensynet til dem som har yrket sitt i landbruket. Første ledd nr. 1 og 4 gjelder ikke sak der nær slekt eller odelsberettiget søker konsesjon fordi de ikke skal oppfylle boplikten etter 5 annet ledd. I slik sak skal det i tillegg til første ledd nr. 2, 3 og 5 blant annet legges vekt på eiendommens størrelse, avkastningsevne og husforhold. Søkerens tilknytning til eiendommen og søkerens livssituasjon kan tillegges vekt som et korrigerende moment. Vidare er det sagt følgjande i 11, som omhandlar konsesjonsvilkår: Konsesjon etter loven kan gis på slike vilkår som i hvert enkelt tilfelle finnes påkrevd av hensyn til de formål loven skal fremme. Det kan lempes på vilkårene etter søknad. Kongen skal ut fra hensynet til bosetting, helhetlig ressursforvaltning og kulturlandskap ta stilling til om det er påkrevd å stille vilkår om boplikt, og om boplikten skal være en personlig plikt for eier. Din konsesjonssøknaden er mellom dei som er særskilt omhandla i 9 siste avsnitt. Ved avgjerd av søknaden skal det såleis leggast særlig vekt på om føremålet med overtakinga vil ivareta omsynet til busetjinga i området, om den vil medføre ei driftsmessig god løysning så vel som å ivareta omsynet tilheilskapleg ressursforvaltning og til kulturlandskapet. I tillegg skal det mellom anna leggast vekt på eigedomsstorleik,

4 4/5 avkastingsevne og hustilhøve. Endeleg vil søkjaren si tilknyting til eigedomen og hans livssituasjon kunne tilleggast vekt som korrigerande moment. Omsynet til busetjinga i området er mellom dei momenta som skal ha særlig vekt i konsesjonsvurderinga. I følgje Fylkesmannen sin rapport nr : Bygder i Sogn og Fjordane tilstandsanalyse 2005, gjekk folketalet i området Ornes, Kroken, Sørheim tilbake med 13,4 % i perioden På denne bakgrunn er det ikkje urimelig at busetjingsomsynet trer i framgrunnen ved den kommunale vurderinga av konsesjonsspørsmålet. Vi er elles samde med kommunen i at ressursgrunnlag, eigedomsstorleik og avkastingsevne også tilseier at det bør kunne krevjast fast busetjing på den aktuelle eigedomen. At våningshuset treng utbetringar og eventuelt oppjusteringar, utelukkar ikkje eit slikt standpunkt. Når det gjeld dei andre omsyna som skal tilleggast særleg vekt ved vurderinga av konsesjonssøknaden: den driftsmessig gode løysing, heilskapleg ressursforvaltning og kulturlandskapsmomentet, vil vi hevde at det i dei aller fleste tilfelle vil være ein monaleg praktisk fordel at den som eig ein landbrukseigedom av den størrelse og kvalitet det her er tale om, sjølv bur på eigedomen. Dette er relevant ikkje berre i forhold til drift og stell av sjølve eigedomen, men også med omsyn til fellestiltak i området, samt til eigedomen sitt forhold til så vel andre gardsbruk og gardbrukarar i nærleiken, som til offentlige styresmakter. I førearbeida til konsesjonslova (Ot.prp. nr. 44 ( ) s. 61) er det elles synt til ein rapport frå Østlandsforskning frå 2008, som tyder på at tidleg tilflytting og oppfylling av 5-årig buplikt, inneber at det er mykje truleg at den nye eigaren vert buande på eigedomen. Dette vil også innebere at omsynet til ei stabil busetjing vert best ivareteken ved personleg buplikt på eigedomar av den karakter det er tale om her. Vi meiner såleis at det som nemnt er rettsleg grunnlag for å setje vilkår om buplikt på den aktuelle eigedomen, og at det også er grunnlag for, og ikkje urimeleg, at denne plikta skal vere personleg. Dette vil også vere i tråd med kommunen sin praksis i liknande saker. Med dette som utgangspunkt, og med eit sterkt og klårt uttrykt ønskje om å styrke busetjinga i området, slik konsesjonslova gjev heimel for, har kommunen kome til at det ikkje bør gjevast konsesjon når du ikkje har planer om/ønskjer å busetje seg på eigedomen med det første. Det faktum at den førre eigaren framleis bur på eigedomen og har burett i våningshuset for si tid, er ikkje tillagt særleg stor vekt i den kommunale vurderinga. Etter vårt syn er dette derimot eit moment som bør tilleggjast noko større vekt. Så lenge Melchior Sørheim nyttar sin burett, er der fast busetjing på bruket, og spørsmålet vert då om det er rettsleg grunnlag for, og i så fall om det er rimeleg, å krevje at også du som ny eigar skal flytte til eigedomen medan buretten vert utøvd. Då bupliktskravet i følgje konsesjonslova 6 berre kan oppfyllast ved at ein vert folkeregistrert som busett på eigedomen, vil det i din situasjon innebere at også resten av familien din lyt flytte til Sørheim, jf. føresegnene i kapittel 5 i forskrift om folkeregistrering av Bruksstorleiken og avkastingsevna tilseier for så vidt at det kunne vere tenleg med to bustader på eigedomen, medan dagens drift i form av bortleige ikkje tilseier at det er trong for slikt. Di tilknyting til eigedomen, som må reknast å vere etter måten sterk, samt din livssituasjon, med m.a. 3 born i skulepliktig alder, er korrigerande moment som trekkjer i retning av å imøtekome dine ønskjemål - i større eller mindre grad. Etter også å ha å ha vurdert klagesaka di i lys av dei forvaltningsrettslege prinsippa om rimelegheit kva gjeld resultatet, og om at forholdet mellom målsetjingar og verkemiddel bør

5 5/5 vere ballansert, er vi komne til at din frist for å starte oppfylling av buplikta bør kunne utsetjast. Ditt subsidiære ønskje er ein fritaksperiode på 5 år. Eit av hovudargumenta til fordel for viss utsetjing er at der framleis er fast busetjing på eigedomen, og at dette også kan påreknast ei tid framover. Det kunne difor vore rimeleg å knyte tilflyttingsfristen til utøvinga av den påkvilande buretten. Då endringar i ulike rammevilkår og andre relevante føresetnader kan endre seg raskt, er vi likevel komne til at utsetjinga bør avgrensast til eit konkret tidspunkt. Ei utsetjing på 5 år frå no vil likevel framstå som uvanleg romsleg samanlikna med det som etter kvart er blitt alminneleg praksis, både i Luster og i andre kommunar. Vi er difor komne til at 3 år bør vere høveleg i dette tilfellet. I denne samanheng nemner vi for ordens skuld at 11 opnar for at det kan søkjast om endring av fastsette konsesjonsvilkår. Sidan våningshuset tvillaust treng utbetrast noko før ei barnefamilie flyttar inn, alternativt at det vert sett opp nytt hus, meiner vi det bør kunne fastsetjast konsesjonsvilkår om at tenleg oppgraderingsarbeid eller planlegging og oppføring av nytt bustadhus vert igongsett med det første, slik at tilflytting kan skje utan ytterlegare drying når fristen går ut. For å halde oppsyn med at eit slikt vilkår vert oppfylt, bør det med jamne mellomrom meldast frå til kommunen kva arbeid som er utført og/eller er under utføring. Vedtak Klaga vert delvis teken til følgje. I medhald av konsesjonslova av får Torgeir Sørheim får konsesjon for overtaking av gnr. 57, bnr. 2 og gnr 63, bnr. 1 i Luster. I medhald av konsesjonslova 11 vert det sett følgjande vilkår for konsesjon: Torgeir Sørheim skal flytte til eigedomen innan , jf. 6. Han skal deretter bu der i minst 5 år i samanheng. Innan og skal Torgeir Sørheim skriftleg melde frå til Luster kommune kva arbeid som er utført eller er under utføring på eigedomen, særleg kva gjeld hus og bygningar. * * * Dette vedtaket er endeleg og kan ikkje påklagast vidare i medhald av forvaltningslova, jf. 28. Med helsing Christian Rekkedal landbruksdirektør Terje Øvrebø seniorrådgjevar Dokument som vert sendt elektronisk er godkjent og signert elektronisk av Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Kopi: Advokat Ola Nygard, Postboks 1823 Vika, 0123 Oslo Luster kommune