Verksemda til Høgsterett i 2009

Transkript

1 Verksemda til Høgsterett i 2009 Hovudmålet til Høgsterett Høgsterett dømmer i siste instans og er ankeinstans for avgjerder som er tekne i lågare instansar. Høgsterett behandlar både sivile saker og straffesaker og har myndigheit på alle rettsområde. Hovudmålet til Høgsterett er å arbeide for rettseinskap, rettsavklaring og rettsutvikling. Det inneber ein konsentrasjon om prinsipielle rettsspørsmål og retningsgivande avgjerder. Saksmengda Ei rekkje ulike saker blir lagde fram for Høgsterett, og talet på saker har dei seinare åra vore aukande. Samla kom det i 2009 inn fleire saker enn i Sakstalet omfattar både saker som har vore behandla etter den tidlegare tvistemålslova, og saker som har vore behandla etter den nye tvistelova. Tilsvarande gjeld tala nedanfor. I 2009 kom det inn 482 sivile ankar over dom til Høgsterett. Det tilsvarande talet for 2008 var 503. Om lag 12 % av ankane over dom i sivile saker blei viste til behandling i avdeling. Det kom inn 478 sivile ankar over orskurdar og vedtak, mens det tilsvarande talet i 2008 var 387. Når det gjeld straffesaker, kom det inn 410 ankar over dom og 644 ankar over orskurdar og vedtak. Dei tilsvarande tala for 2008 var 424 ankar og 597 ankar over orskurdar og vedtak. Rundt 17 % av ankane over dom i straffesaker blei viste til behandling i avdeling. Høgsterett behandla i 2009 i alt 60 sivile saker i avdeling, mens det tilsvarande talet i 2008 var 88. Det blei i 2009 behandla 77 straffesaker i avdeling, mens det tilsvarande talet for 2008 var 86. Det har vore eit betydeleg tal tunge og arbeidskrevjande saker. Mange av sakene reiste rettsspørsmål der internasjonale rettskjelder er sentrale. Storkammer Då den nye tvistelova tok til å gjelde 1. januar 2008, blei det samtidig gjort ei endring i domstollova 5. Endringa inneber at ankar som ankeutvalet har tillate å fremme til Høgsterett, kan avgjerast av eit storkammer som består av 11 dommarar. Storkammer er eit alternativ til regulær avdelingsbehandling med fem dommarar eller til plenumsbehandling der alle dommarane i Høgsterett deltek. Storkammer skal etter lova nyttast i særleg viktige saker. Høgsterett har i 2009 behandla fem saker i storkammer. To saker blei behandla i september Sakene gjaldt spørsmål om det er slik at ei ugrunna ankenekting etter tvistelova andre ledd er i strid med Grunnlova 88 om at Høgsterett dømmer i siste instans, eller med retten til ein rettferdig rettargang etter artikkel 6 nr. 1 i Den europeiske menneskerettskonvensjonen (EMK) og artikkel 14 nr. 1 i FNs konvensjon om sosiale og politiske rettar (SP). I oktober 2009 behandla Høgsterett i storkammer ei sak der spørsmålet var om det skal ha sjølvstendig vekt ved straffutmålinga at påtalemakta har gitt tilsegn om ein bestemd straffepåstand mot at den sikta erkjenner skyld. I to andre saker for Høgsterett i storkammer i oktober 2009 var spørsmålet om fråsegner om eit vesentleg forhøgd straffenivå i forarbeida til den nye straffelova skulle tilleggjast vekt for handlingar som var gjorde før denne lova blei vedteken.

2 2 Plenum Høgsterett behandla i 2009 to saker i plenum. Spørsmålet var om det er i strid med retten til ein rettferdig rettargang eller retten til overprøving av ein straffedom at skyldspørsmålet er avgjort av lagretten utan grunngiving. Saksbehandlingstid I 2009 har Høgsterett halde oppe den svært tilfredsstillande saksbehandlingstida frå Sakene kjem opp så raskt det lèt seg gjere ut frå førebuingane og programmet til prosessfullmektigane. Det er ikkje ventetid for å få ei sak opp i Høgsterett. Gjennomsnittleg behandlingstid frå saka er kommen inn til Høgsterett, til det ligg føre ei avgjerd i ankeutvalet, er på under éin månad. Gjennomsnittleg behandlingstid frå saka er kommen inn til Høgsterett, til ankeforhandlinga er tidsett, er rundt tre månader i straffesaker og seks månader i sivile saker. Endringar i dommarsamansetjinga Høgsterettsdommarane Lars Oftedal Broch, Eilert Stang Lund og Ketil Lund gjekk av for aldersgrensa høvesvis 31. januar, 31. juli og 31. oktober Lagdommar Erik Møse og advokat Bergljot Webster tiltredde som høgsterettsdommarar 15. august 2009, og advokat Wilhelm Matheson tiltredde som høgsterettsdommar 1. november Høgsterettsdommar Ole Bjørn Støle blei i juli 2006 utnemnd som dommar ved ICTY i Haag (Krigsforbrytardomstolen for det tidlegare Jugoslavia) og har permisjon frå embetet som høgsterettsdommar. Professor dr. juris Aage Thor Falkanger har vore konstituert som høgsterettsdommar i perioden frå 1. februar til 5. juli Professor dr. juris Tone Sverdrup har vore konstituert som høgsterettsdommar i perioden frå 5. oktober til 31. desember Reiser i Noreg Høgsterett i Noreg legg som øvste domstol og den domstolen som dekkjer heile Noreg stor vekt på å skaffe seg kunnskap om landet vårt. Som eit ledd i dette dreg Høgsterett på synfaring/besøk til ulike delar av landet for å gjere seg kjend med særleg næringsliv, offentlege institusjonar og kultur. Reisa i 2009 gjekk til Svalbard. Internasjonal verksemd Ut over den dømmande verksemda har Høgsterett i 2009 hatt ei betydeleg internasjonal verksemd. Dels har Høgsterett fått besøk frå utanlandske juristmiljø, særleg domstolar. Dels har dommarane og i nokon grad andre frå domstolen delteke på kongressar, seminar og faglege møte i andre land. Det nordiske samarbeidet står her i ei særstilling. Formålet med den internasjonale verksemda er todelt. Ho skal bidra til kompetanseheving i Høgsterett, og ho skal vere eit bidrag til rettsstatsoppbygginga og rettsstatsutviklinga i andre land.

3 3 Besøk i Høgsterett i Noreg Nordisk høgsterettsdommarseminar i Høgsterett (31. mars 1. april) Besøk av dommar frå konstitusjonsdomstolen i Sør-Korea (15. juni) Besøk frå The Norwegian American Foundation (24. juni) Besøk av ein delegasjon frå domstolar i Ukraina, m.a. Ukrainas høgsterett (26. juni) Besøk av The Judicial Research and Training Institute i Korea (13. juli) Besøk frå Bosnias domstoladministrasjon og dommarar i Montenegro (10. september) Canadas ambassadør John Hanneford på visitt hos justitiarius (15. september) Besøk av delegasjon frå Thailands høgsterett (16. september) Besøk av kinesisk delegasjon med domstolsleiarar i Shaanxi-provinsen (15. oktober) Kinas ambassadør Tang Guoqiang saman med to andre frå ambassaden på visitt hos justitiarius (26. oktober) Besøk av ein kinesisk delegasjon om Intellectual Property Right frå m.a. Kinas høgsterett (27. oktober) Chiles ambassadør Juan Aníbal Barría García på visitt hos justitiarius (23. november) Høgsterett har delteke med representantar på desse arrangementa i utlandet Besøk i The International Criminal Tribunal for Rwanda, The Constitutional Court of South Africa, deltaking i The World Conference on Constitutional Law organisert av The Venice Commission og Sør-Afrikas konstitusjonsdomstol, besøk i Cape Town High Court og The University of Cape Town, Law Faculty ( januar) Besøk i Supreme People s Court of China, Beijing High People s Court, Beijing No.1 Intermediate People s Court, Chongqing High People s Court, Chongqing No.1 Intermediate People s Court og Sanya Intermediate People s Court (23. februar 6. mars) Deltaking på 40-årsjubileet for Egypts konstitusjonelle domstolssystem, Kairo ( mars) Deltaking på The World Jurist Association s 23rd Biennial Congress on the Law of the World, Kiev ( mars) Besøk i Georgias høgsterett, Tbilisi ( april) Deltaking på Nordisk kanslichefmøte, Helsingfors/Åbo ( mai)

4 4 Deltaking på Nordisk prosessmøte, Middelfart ( august) Deltaking på Nordisk høgsterettspresidentmøte, Öland ( august) Deltaking på 200-årsjubileet til Högsta domstolen i Finland, Helsinki (1. oktober) Deltaking på The 4th Conference of the Secretaries General, organisert av Tyrkias konstitusjonsdomstol og The Venice Commission, Ankara (1. 2. oktober) Deltaking på The Preparatory Meeting for the XVth Congress of the Conference of European Constitutional Courts The Circle of Presidents arrangert av Romanias konstitusjonsdomstol og The Venice Commission, Bucuresti ( oktober) Deltaking på konferansen til The Network of The Presidents of The Supreme Judicial Courts of The European Union, Brussel (21. oktober) Besøk (fellesseminar) i Högsta förvaltningsdomstolen i Finland, Helsinki (2. 4. november) Andre arrangement mv. Orientering i Høgsterett om verksemda i Den europeiske menneskerettsdomstolen ved dommar Sverre Erik Jebens (20. april) Domstolleiarmøte, Trondheim (7. og 8. mai) Nordisk rettergangstävling, Reykjavik (13. og 14. juni) 150-årsjubileet til jordskiftedomstolane, Trondheim (29. oktober) Dommarane i Høgsterett har delteke som dommarar i finalen i prosedyrekonkurransar ved norske universitet. Omvisingar og orienteringar Høgsterett har i 2009 gjennomført i alt 38 omvisingar for til saman 750 besøkjande.

5 5 Statistiske data 2009 Ulike sakstypar behandla i avdeling ( lista er ikkje uttømmande) Sivile saker Familie/arv/skifte 2 Erstatningsrett 5 Forsikringsrett 3 Skattar/avgifter 11 Ekspropriasjon/skjønn/tomtefeste 3 Forvaltningsrett 5 EØS / offentlege anskaffingar 1 Selskapsrett 1 Arbeidsrett 4 Utlendingsrett 9 Panterett 1 Varemerke/patent 1 Immaterialrett (åndsverk) 2 Tingsrett (ekstinksjon) 1 Trygderett 3 Entreprise 1 Løysingsrett 1 Odelsrett 1 Krav om gjenopning 1 Div. sivilprosessuelle spørsmål (vilkår for saksanlegg, partsevne, habilitet osv.) 4 Krav til grunngiving 1 Straffesaker Narkotika 16 Seksuallovbrot 4 Drap 2 Lekamskrenkingar/truslar 5 Økonomisk kriminalitet 2 Vegtrafikk 6 Sivile krav i straffesaker 1 Føretaksstraff 1 Ran 4 Eldspåsetjing/skadeverk 2 Dokumentfalsk ( skimming ) 1 Bedrageri/utruskap/korrupsjon 4 Forbrytingar mot den personlege fridommen 2 Div. brot på spesiallovgivinga 6 Div. straffeprosessuelle spørsmål 8 Krav til grunngiving 8

6 6 FORRETNINGSSTATISTIKK FOR HØGSTERETT VERKSEMDA TIL ANKEUTVALET SIVILE SAKER Sivile ankar over dom Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 36 Innkomme 482 Avgjorde 490 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 27 Anken vist til Høgsterett Anken nekta fremma Anken avvist Heva ankesaker Ankeløyve gitt (verdi/dir.) Ankeløyve ikkje gitt Anna Resultat: Sivile ankar over orskurd 55 saker 405 saker 5 saker 3 saker 18 saker 490 saker Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden tok til 27 Innkomne ankar over orskurd 358 Avgjorde i ankeutvalet 345 Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden var over 35 Anke over orskurd vist til Høgsterett Forkasta eller stadfesta Tekne til følgje/oppheva Anken avvist Heva ankar Anna Resultat: Sivile ankar over vedtak 247 saker 46 saker 28 saker 4 saker 18 saker 345 saker Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden tok til 6

7 7 Innkomne ankar over vedtak 120 Innkomne andre saker 20 Avgjorde i ankeutvalet 132 Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden var over 14 Resultat: Anke over vedtak vist til Høgsterett Forkasta eller stadfesta 78 saker Tekne til følgje/oppheva 20 saker Anken avvist 14 saker Heva ankar 3 saker Anna 15 saker 13 HØGSTERETT I AVDELING SIVILE SAKER SIVILE ANKAR OVER DOM Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 14 Viste til behandling 70 Avgjorde 56 Behandla i storkammer 0 Behandla i plenum 0 Heva 0 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 28 Talet på saker som hadde ei behandlingstid over seks månader frå dei kom inn til Høgsterett, til Talet på saker som hadde ei behandlingstid under seks månader frå dei kom inn til Høgsterett, til SIVILE ANKAR OVER ORSKURD/VEDTAK OG ANDRE SAKER Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 1 Viste til behandling 8

8 8 Avgjorde 4 Behandla i storkammer 2 Behandla i plenum 0 Heva 1 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 4 Talet på saker som hadde ei behandlingstid over seks månader frå dei kom inn til Høgsterett, til Talet på saker som hadde ei behandlingstid under seks månader frå dei kom inn til Høgsterett, til 2 2 SIVILE SAKER SAMLA Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 15 Viste til behandling 78 Avgjorde 60 Behandla i storkammer 2 Behandla i plenum 0 Heva 1 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 32 Talet på saker som hadde ei behandlingstid over seks månader frå dei kom inn til Høgsterett, til Talet på saker som hadde ei behandlingstid under seks månader frå dei kom inn til Høgsterett, til 2 30 BEHANDLINGSTID FOR SIVILE SAKER ANKEUTVALET OG HØGSTERETT I AVDELING Gjennomsnittleg behandlingstid for ankar over dom frå dei kom inn til Høgsterett, til dei var avgjorde i ankeutvalet Gjennomsnittleg behandlingstid for ankar over orskurd frå dei kom inn til Høgsterett, til dei var avgjorde i ankeutvalet Gjennomsnittleg behandlingstid for ankar over vedtak frå dei kom inn til Høgsterett, til dei var avgjorde i ankeutvalet Gjennomsnittleg behandlingstid for sivile saker frå dei kom inn til Høgsterett, til tilvisinga frå ankeutvalet 0,7 md. 0,7 md. 0,8 md. 0,9 md.

9 9 Gjennomsnittleg behandlingstid for sivile saker frå tilvisinga frå ankeutvalet til avgjerda i Høgsterett Gjennomsnittleg samla behandlingstid for sivile saker frå dei kom inn til Høgsterett, til avgjerda i Høgsterett Gjennomsnittleg saksbehandlingstid for alle avgjorde sivile saker (ankeutval + Høgsterett i avdeling) Gjennomsnittleg behandlingstid for sivile saker frå dei kom inn til Høgsterett, til Gjennomsnittleg behandlingstid for sivile saker frå tilvisinga frå ankeutvalet til VERKSEMDA TIL ANKEUTVALET STRAFFESAKER Straffeankar over dom 5,5 md. 6,4 md. 1,1 md. 6,0 md. 5,1 md. Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 47 Innkomne 410 Avgjorde 426 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 31 Anken tillaten fremma Anken ikkje tillaten fremma Anken avvist Anken fråfallen/heva Ankeløyve gitt (dir. anke) Ankeløyve ikkje gitt Anna Resultat: Straffeankar over orskurd 71 saker 331 saker 3 saker 7 saker 0 saker 1 saker 13 saker 426 saker Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden tok til 3 Innkomne ankar over orskurd 300 Avgjorde i ankeutvalet 294 Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden var over 9 Ankar over orskurd viste til Høgsterett Forkasta eller stadfesta Tekne til følgje / oppheva Anken avvist Anken fråfallen Resultat: 1 saker 230 saker 31 saker 28 saker

10 10 Anna Straffeankar over vedtak 294 saker Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden tok til 114 Innkomne ankar over vedtak 344 Innkomne andre saker 29 Avgjorde i ankeutvalet 462 Ikkje avgjorde saker i ankeutvalet då perioden var over 25 Resultat: Ankar over vedtak viste til Høgsterett Forkasta eller stadfesta 288 saker Tekne til følgje / oppheva 123 saker Anken avvist 10 saker Anken fråfallen 8 saker Anna 31 saker 46 HØGSTERETT I AVDELING STRAFFESAKER STRAFFEANKAR OVER DOM Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 15 Viste til Høgsterett 71 Avgjorde 75 Behandla i storkammer 1 Behandla i plenum 2 Heva 1 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 10 Talet på saker med behandlingstid over tre månader frå dei kom inn til Høgsterett, til Talet på saker med behandlingstid under tre månader frå dei kom inn til Høgsterett, til 33 44

11 11 STRAFFEANKAR OVER ORSKURD/VEDTAK OG ANDRE SAKER Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 0 Tillatne fremma til behandling / viste til Høgsterett 4 Avgjorde 2 Behandla i storkammer 0 Behandla i plenum 0 Heva 1 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 1 Talet på saker med behandlingstid over tre månader frå dei kom inn til Høgsterett, til Talet på saker med behandlingstid under tre månader frå dei kom inn til Høgsterett, til 2 1

12 12 STRAFFESAKER SAMLA Ikkje avgjorde saker då perioden tok til 15 Tillatne fremma til behandling / viste til Høgsterett 75 Avgjorde 77 Behandla i storkammer 1 Behandla i plenum 2 Heva 2 Ikkje avgjorde saker då perioden var over 11 Talet på saker med behandlingstid over tre månader frå dei kom inn til Høgsterett, til Talet på saker med behandlingstid under tre månader frå dei kom inn til Høgsterett, til BEHANDLINGSTID FOR STRAFFESAKER ANKEUTVALET OG HØGSTERETT I AVDELING Gjennomsnittleg behandlingstid for ankar over dom frå dei kom inn til Høgsterett, til dei blei avgjorde i ankeutvalet Gjennomsnittleg behandlingstid for ankar over orskurd frå dei kom inn til Høgsterett, til dei blei avgjorde i ankeutvalet Gjennomsnittleg behandlingstid for ankar over vedtak frå dei kom inn til Høgsterett, til dei blei avgjorde i ankeutvalet Gjennomsnittleg behandlingstid for straffesaker frå dei kom inn til Høgsterett, til ankeutvalet tillét å fremme saka Gjennomsnittleg behandlingstid for straffesaker frå ankeutvalet tillét å fremme saka, til avgjerda i Høgsterett Gjennomsnittleg samla behandlingstid for straffesaker frå dei kom inn til Høgsterett, til avgjerda i Høgsterett Gjennomsnittleg saksbehandlingstid for alle avgjorde straffesaker (ankeutval + Høgsterett i avdeling) Gjennomsnittleg behandlingstid for straffesaker frå dei kom inn til Høgsterett, til Gjennomsnittleg behandlingstid for straffesaker frå tilvisinga frå ankeutvalet til 0,9 md. 0,3 md. 1,1 md. 0,8 md. 2,8 md. 3,4 md. 1,0 md. 3,2 md. 2,6 md.