Kommunereform Flora, Vågsøy og Bremanger kommunar Delutgreiing 3 Analyse og kartlegging innanfor økonomi

Transkript

1 Consulting Kommunereform Flora, Vågsøy og Bremanger kommunar Delutgreiing 3 Analyse og kartlegging innanfor økonomi

2 Innhald 1 Innleiing 1 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til Korleis vil rammeoverføringane endre seg ved ei kommunesamanslåing 3.1 Innleiing Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 1) Flora + Bremanger 3.3 Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 2) Flora + Bremanger + Vågsøy (Kystkommunealternativet) 3.4 Oppsummering effekt på frie inntekter Økonomiske verkemiddel i kommunereforma Høyringsforslaget til nytt inntektssystem 32 4 Innsparingspotensiale ved ei kommunesamanslåing Innleiing Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Illustrasjon av moglege effektiviseringsvinstar tenesteområda 49 5 Andre økonomiske effektar ved samanslåing Oppsummering økonomi 64 Vedlegg 1 1 Innsparing tenesteområde 71 Vedlegg 2 2 Referansar

3 Ansvar/ Disclaimer Denne delrapporten er utarbeida av PricewaterhouseCoopers () i samarbeid med Telemarksforsking for kommunane som deltek i «Kommunereform for kystkommunar» i samsvar med engasjementsbrev datert Våre vurderingar bygger på faktainformasjon som har kome fram gjennom relevant dokumentasjon som har blitt gjort tilgjengeleg for oss, saman med grunnlagsdata frå Statistisk Sentralbyrå og KOSTRA-databasen. Vi vurderar våre kjelder og vårt informasjonsgrunnlag som påliteleg, men garanterar ikkje for at dette er fullstendig, korrekt og presis. Framlagt informasjon må ikkje oppfattast å være verifisert av. Aktørane har rett til å nytte informasjonen i denne rapporten i si verksemd, i samsvar med inngått avtale. Rapporten er å betrakte som eit offentleg dokument iht. offentleglova. tek ikkje på seg noko ansvar for tap som er lidt av aktørane, eller andre som følge av at vår rapport eller utkast til rapport er distribuert, referert eller på annan måte nytta i strid med dette eller gjeldande avtale. beheld opphavsrett og alle andre immaterielle rettigheiter til rapporten samt idear, konsept, modellar, informasjon og know-how som er utvikla i samband med vårt arbeid.

4 Kapittel 1 Innleiing 1

5 Kapittel 1 Innleiing Bakgrunn og formål for utgreiing 3 Analyse og kartlegging innan økonomi Bakgrunn Berekraft og økonomi er naturleg nok eit heilt sentralt fundament for kommunane sine aktivitetar og tenesteproduksjon. Dei økonomiske effektane av ei kommunesamanslåing er derfor interessante tema knytt til ei kommunesamanslåing. Formål Føremålet med denne delrapporten er å utgreie dei økonomiske effektane ved ei kommunesamanslåing. I rapporten vil ein difor finne svar på følgjande spørsmål: Kva er status for kommuneøkonomien i dag? Kva viser planane framover til Kva vil status i kommuneøkonomien vere når ein nærmar seg tidspunkt for ei eventuell samanslåing Korleis blir rammeoverføringane påverka ved ei kommunesamanslåing og kva eingongsstønader vil kommunane få Kva er effektiviseringspotensialet i høve administrasjon og tenesteproduksjon Kva harmoniseringsbehov vil det vere på eigedomskatt og kor store forskjellar er det i gebyrnivå for eigedommar Kva er omfanget av konsesjonskraftinntekter og/eller andre kraftrelaterte inntekter, og i kva for grad vert desse påverka av ei eventuell kommunesamanslåing Høringsforslaget til nytt inntektssystem blei lagt fram i desember Vi har teke inn informasjon om dette i eit eige avsnitt under kapittel 3 i denne rapporten. Dette er enno ikkje vedteke i Stortinget, så det vil truleg kome endringar. Metode: I rapporten har vi brukt eksisterande statistikk frå KOSTRA og SSB knytt til rammeoverføringar. Vi har vidare henta informasjon frå kommunale dokument, i tillegg til at vi har bedt særskilt om informasjon frå kommunane knytt til økonomiplanen Rapportens struktur: I kapittel to beskriv vi først status økonomi ved utgangen av Deretter ser vi nærare på økonomiplanane for kommunane fram til Dette for å gje eit bilete av kva som vil vere økonomisk status for kvar enkelt kommune og for dei ulike alternativa for samanslåing når ein nærmar seg I kapittel tre ser vi nærare på frie inntekter for dei to utgreiingsalternativa. Vi ser også på kor stor eingongs- og reform stønad kommunane vil få. Informasjon knytt til nytt høyringsforslag er også teke inn i dette kapittelet. I kapittel fire ser vi nærare på innsparingspotensialet både i administrasjon og for tenesteområdet. I kapittel fem ser vi nærare på nokre andre økonomiske effektar av kommunesamanslåing. Vi nemner harmonisering av eigedomskatt, gebyrnivå, verknad av demografisk utvikling på rammeoverføringar og konsekvensar for konsesjonsinntektene ved ei kommunesamanslåing. 2

6 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til

7 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Korrigerte frie inntekter ein indikator på kommunens reelle inntektsnivå Alle dei aktuelle kommunane hadde eit inntektsnivå (inkl. eigedomsskatt og konsesjonskraftinntekter) over landsgjennomsnittet i Flora, Bremanger og Vågsøy hadde i 2014 eit nivå på korrigerte frie inntekter som låg høvesvis 4 prosent, 14 prosent og 1 prosent over landsgjennomsnittet. Kommunane sine frie inntekter består av rammetilskot og skatteinntekter, og utgjer om lag 80 prosent av dei samla inntektene. Korrigerte, frie inntekter syner nivået på dei frie inntektene justert for variasjon i utgiftsnivå. Indikatoren gjev dermed uttrykk for kommunane sitt reelle inntektsnivå. For å få eit mest mogleg komplett bilete av kommunane sine frie inntekter, syner vi i tabellen kommunane sine korrigerte frie inntekter både med og utan eigedomsskatt og konsesjonskraftinntekter. Det kan vere utfordrande å slå saman kommunar som har svært ulik økonomisk situasjon og nivå på frie inntekter, men det kan òg vere mange andre forhold som påverkar økonomien i kommunane, og som har noko å seie i ein eventuell samanslåingssituasjon. Vi skal sjå nærare på nokre indikatorar som seier litt meir om korleis kommunane forvaltar dei disponible midlane. Korrigerte frie inntekter 2014 (ekskl. eigedomsskatt og konsesjonskraftinntekter) Korrigerte frie inntekter 2014 (inkl. eigedomsskatt og konsesjonskraftinntekter) Flora Bremanger Vågsøy Sogn og Fjordane Heile landet Korrigerte frie inntekter Tala syner prosent av landsgjennomsnittet av inntekt per innbyggjar. Kjelde: Kommuneproposisjonen

8 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Netto driftsresultat 2012 til 2014 Netto driftsresultat vert brukt blant anna av Teknisk berekningsutval for kommunal økonomi (TBU) som ein hovudindikator for økonomisk balanse i kommunesektoren. Vågsøy hadde eit netto driftsresultat på 2,5 prosent i 2014, dvs. godt over det tilrådde nivået på 1,75 prosent. Flora og Bremanger hadde eit netto driftsresultat på høvesvis 0,4 prosent og -5,9 prosent i Netto driftsresultat er eit mål på kor mykje kommunane sit att med av driftsinntekter etter at driftsutgifter samt netto renter og avdrag er betalte. Målt i prosent av driftsinntektene uttrykkjer netto driftsresultat såleis kor stor del av dei tilgjengelege driftsinntektene kommunane kan disponere til avsetjingar og eigenfinansiering av investeringar. TBU har gjort utrekningar som indikerer at netto driftsresultat over tid bør liggje på om lag 3 prosent av driftsinntektene for at kommunar og fylkeskommunar skal sitje att med tilstrekkelege midlar til avsetjingar og investeringar. Frå og med 2014 skal momskompensasjonen for investeringar førast i investeringsrekneskapen, ikkje i driftsrekneskapen som tidlegare. TBU rår difor til at nivået på netto driftsresultat for kommunesektoren som heilskap bør justerast ned til 2 prosent av inntektene. For kommunane isolert sett er nivået sett til 1,75 prosent Flora 3,7 1,9 0,4 Bremanger 2,3 7,4-5,9 Vågsøy 0,2 0,9 2,5 Sogn og Fjordane 2,6 2,4 1,2 Heile landet 3,2 2,8 1,3 Netto driftsresultat i prosent av brutto driftsinntekter Kjelde: KOSTRA (konsern). 5

9 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Disposisjonsfond Det er ei viktig oppgåve å byggje opp disposisjonsfond som ein økonomisk tryggleik mot uventa utgiftsauke og sviktande inntekter. Flora, Bremanger og Vågsøy hadde ved utgangen av 2014 eit disposisjonsfond på høvesvis 1,6, 0,3 og 1,1 prosent av brutto driftsinntekter. Til samanlikning var nivået på landsbasis 6,3 prosent. Kommunane sine fondsverdiar fordeler seg på disposisjonsfond, bundne driftsfond, ubundne investeringsfond og bundne investeringsfond. Fonda er kommunane sine økonomiske reservar som er bygde opp ved driftsoverskot, kraftinntekter eller ved sal av eigedom, osb. Fondsbehaldninga varierer i stor grad mellom kommunane. Dette kan ha samanheng med i kva grad kommunane lånefinansierer eller brukar av fondsmidlar til investeringsføremål. Det er berre midlar frå disposisjonsfond som kan brukast fritt til drift eller investeringar. Storleiken på disposisjonsfonda vil dermed seie noko om kommunen sin handlefridom, til dømes til å gjere nye investeringar utan å binde drifta i framtida ved låneopptak Flora 0,5 1,2 1,6 Bremanger 0,3 0,3 0,0 Vågsøy 0,6 0,0 1,1 Sogn og Fjordane 3,5 4,1 4,5 Heile landet 5,9 6,2 6,3 Disposisjonsfond i prosent av brutto driftsinntekter Kjelde: KOSTRA (konsern). 6

10 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Netto lånegjeld i prosent av driftsinntekter Vågsøy hadde eit nivå på netto lånegjeld som låg under landsgjennomsnittet i 2014, medan Flora og Bremanger hadde eit nivå på lånegjelda som låg over landsgjennomsnittet. Dei beste kommunane i landet er heilt nede i under 30 prosent på dette nøkkeltalet, medan gjennomsnittet på landsbasis var 74,0 prosent i Netto lånegjeld er definert som langsiktig gjeld (eksklusive pensjonsansvar) fråtrekt totale utlån og ubrukte lånemidlar. I totale utlån inngår formidlingslån og ansvarlege lån (utlån av eigne midlar). Denne indikatoren syner om kommunen har låg eller høg gjeld i forhold til betalingsevna. Jo lågare tal, jo betre er det for kommunens økonomi. Årlege rentekostnader vert for deler av kommunen si gjeld dekka av spesielle tilskotsordningar (rentekompensasjonsordningar). I tillegg vert renter og avdrag på lån innanfor VAR området dekka gjennom gebyrinntekter frå brukarane. Kommunane kan også ha lån på bygningar som er leigd ut til eksterne og som gjev leigeinntekter. Når ein skal vurdere lånegjelda for den enkelte kommune må ein ta omsyn til slike tilhøve. Eit oversyn Fylkesmannen i Sogn og Fjordane har utarbeidd med basis i 2014-rekneskapane viser brutto gjeld i høve til netto driftsinntekter fordelt på lån til utlån, lån til sjølvkost, lån med rentekompensasjon, lån til likviditet og renteeksponert gjeld. Renteeksponert gjeld i høve til driftsinntektene var på dette tidspunktet lågast i Bremanger med under 20%, medan nivået i Vågsøy låg på i overkant av 40% og i Flora på om lag 55%. Dette er ein «grov» indikasjon på nivået kommunane i mellom Flora 97,6 96,6 100,8 Bremanger 85,2 80,8 87,5 Vågsøy 75,0 74,6 65,5 Sogn og Fjordane 75,4 74,8 78,4 Heile landet 68,7 71,2 74,0 Netto lånegjeld i prosent av brutto driftsinntekter Kjelde: KOSTRA (konsern). 7

11 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Tal for utviklinga fram mot 2019 Vi vil på dei neste sidene presentere informasjon frå økonomiplanane til den enkelte kommune. Føremålet med dette er å gje eit bilete av status i kommuneøkonomien i forkant av ei eventuell samanslåing. Vi har fått tilsendt talgrunnlag frå den einskilde kommunen knytt til utvikling i investeringar, langsiktig gjeld, disposisjonsfond og ubundne investeringsfond. Vi må ta atterhald om at det er feilkjelder i dei tala som er rapportert i høve til at vi ikkje har kontrollert dei tala som er rapportert inn til oss mot grunnlaget. Det vil vidare alltid kome til endringar i løpet av økonomiplanperioden som gjer at resultata ikkje blir slik som føresett når planen vart lagt. For dette føremålet meiner vi likevel at sist vedtekne økonomiplan gir det beste biletet vi kan få i høve til forventa nivå på lånegjeld og fond ved utgangen av På dei neste sidene vil vi summere opp utviklingstrekka knytt til hovudtala for dei ulike alternativa. Vi vel å ikkje presentere tal for planlagde investeringar, då vi i denne samanheng meiner det er mest relevant å sjå på utviklinga i lånegjelda. 8

12 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Alternativ 1 tal for venta utvikling i lånegjeld Samla lånegjeld (eksklusiv formidlingslån) Innbyggarar Samla lånegjeld 2015 (estimat) Lånegjeld per innbyggar 2015 Samla lånegjeld 2019 (estimat) Lånegjeld per innbyggar 2019 Endring lånegjeld per innbyggar Endring i % Flora % Bremanger % SUM % Kjelde: økonomiplanopplysningar rapportert av den einskilde kommune. Formidlingslån er haldne utanfor. Innbyggjartal henta frå SSB. Det er i oppsettet føresett at det ikkje er endringar i innbyggjartalet i perioden. Tala viser at lånegjelda per innbyggar er om lag på same nivå i 2015 i dei to kommunane, men det er venta ein større auke i lånegjelda i Flora enn i Bremanger fram mot

13 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Alternativ 1 tal for venta utvikling i disposisjonsfond og udekka tap Innbygga rar Disposisjonsfond 2015 Disposisjonsfond per innbyggar 2015 Disposisjonsfond 2019 Kjelde: økonomiplaninformasjon innhenta frå den einskilde kommunen Disposisjonsfond per innbyggar 2019 Endring disposisjonsfond per innbyggar Endring i % Flora % Bremanger % SUM % I Flora kommune har ein eit mindre disposisjonsfond i Dette vert truleg brukt i rekneskapen for Flora rapporterer om ein mindre auke fram til For Bremanger sin del er det framleis uvisst korleis disposisjonsfondet vil utvikle seg dei neste åra. Får ein gjennomslag i rettssakene som skal gjennomførast i løpet av våren 2016 vil kommunen få dekka inn det udekka tapet allereie i år. Dersom ein vinn saka mot ACE (som vart anka av ACE) vil ein få ei erstatning på minimum 15 mill kr. Vidare vil ein i sak mot Danske Bank kunne tilbakeføre 110 mill. kr dersom lagmannsretten sin dom vert stadfesta av Høgsterett. Ein har vidare krav i konkursbuet etter Terra Securities, og krav mot AIG (styreansvarsforsikringa til Terra). Kravet mot AIG er på om lag same nivå som mot ACE. Så for Bremanger er det mange ulike utfall som kan vere aktuelle. I verste fall står det akkumulerte underskotet slik som det er ved utgangen av 2015, i beste fall vil ein kunne tilføre disposisjonsfondet med anslagsvis 140 mill. kr. Ein vil då ha eit positivt disposisjonsfond (før endringar i planperioden) på 47 mill. kr. Inntil vidare har ein for Bremanger lagt inn det akkumulerte underskotet som ligg i økonomiplanen. Dette vil gå jamt ned fram til

14 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Alternativ 1 tal for venta utvikling i ubundne investeringsfond Ubundne investeringsfond 2015 Ubundne investeringsfond per innbyggar 2015 Ubundne investeringsfond 2019 Kjelde: økonomiplaninformasjon innhenta frå den einskilde kommunen Ubundne investeringsfond per innbyggar 2019 Endring ubundne investeringsfond per innbyggar Endring i % Innbyggarar Flora % Bremanger % SUM % Tala viser at Flora ikkje har ubunde investeringsfond, medan Bremanger har om lag 149 mill. kr på ubundne investeringsfond per I Bremanger er det planlagt å bruke ein del av fonda fram mot 2019, men ein vil likevel sitte att med eit vesentleg ubunde investeringsfond i

15 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Alternativ 2 tal for venta utvikling i lånegjeld Samla lånegjeld alternativ 2 (eksklusiv formidlingslån) Innbyggarar Samla lånegjeld 2015 Lånegjeld per innbyggar 2015 Samla lånegjeld 2019 Lånegjeld per innbyggar 2019 Endring lånegjeld per innbyggar Endring i % Flora % Bremanger % Vågsøy % SUM % Kjelde: økonomiplanopplysningar innhenta frå den einskilde kommune. Formidlingslån er haldne utanfor. Innbyggjartal henta frå SSB. Det er i oppsettet føresett at det ikkje er endringar i innbyggjartalet i perioden. Tala viser at det er venta auke i lånegjelda i alle kommunane. Tala viser at lånegjelda per innbyggar er om lag på same nivå i 2015 i Flora og Bremanger, medan lånegjelda per innbyggar er vesentleg lågare i Vågsøy. I perioden fram mot 2019 vil ein investere vesentleg meir i Vågsøy, enn i dei to andre kommunane og lånegjelda i Vågsøy vil ha den største auken i perioden. I 2019 er lånegjelda framleis størst i Flora, målt i kroner per innbyggar, men nivået er nokså likt i Vågsøy. Bremanger kommune har klart lågast lånegjeld, målt i kroner per innbyggar i

16 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Alternativ 2 tal for venta utvikling i disposisjonsfond og udekka underskot Disposisjonsfond per innbyggar 2015 Kjelde: økonomiplaninformasjon frå den einskilde kommunen Disposisjonsfond per innbyggar 2019 Endring disposisjonsfond per innbyggar Endring i % Innbyggarar Disposisjonsfond 2015 Disposisjonsfond 2019 Flora % Bremanger % Vågsøy % SUM % Tala viser at det samla sett er venta ein mindre auke i disposisjonsfonda i Flora og Vågsøy fram til Det er små tal i fonda for den einskilde kommunen. I Bremanger er det ikkje disposisjonsfond, men ein reknar med ei stor inndekking av akkumulert underskot i perioden. Vi viser elles omtalen for alternativ 1 der vi viser at heile det akkumulerte underskotet til Bremanger kan bli dekka inn i 2016, dersom kommunen får medhald i rettsapparatet i dei sakene som skal avgjerast i retten i løpet av våren. Dersom vi føreset at Bremanger ikkje får medhald i rettsapparatet vil ein då samla sett for alle kommunane få eit mindre akkumulert underskot i 2019, med dei tala som ligg i økonomiplanen per i dag. 13

17 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Alternativ 2 tal for venta utvikling i ubundne investeringsfond Ubundne Ubundne investeringsfond Ubundne Ubundne investeringsfond Endring ubundne Innbyggarar investeringsfond per innbyggar investeringsfond per innbyggar investeringsfond per innbyggar Endring i % Flora % Bremanger % Vågsøy % SUM % Kjelde: økonomiplaninformasjon innhenta frå den einskilde kommunen Tala viser at Flora ikkje har ubunde investeringsfond. Bremanger har eit stort ubunde investeringsfond på om lag 149 mill. kr per I Bremanger er det planlagt å bruke ein del av fonda fram mot 2019, men ein vil likevel sitte att med vesentlege ubunde investeringsfond i I Vågsøy har ein eit mindre ubunde investeringsfond per og vil nytte noko av dette i planperioden. 14

18 Kapittel 2 Kommuneøkonomien i dag og utsikter framover til 2019 Oppsummering Generelt har dei aktuelle kommunane eit inntektsnivå over landsgjennomsnittet. Flora, Bremanger og Vågsøy hadde i 2014 eit nivå på korrigerte frie inntekter (inkl. e-skatt og konsesjonskraftinnt.) som låg høvesvis 4 prosent, 14 prosent og 1 prosent over landsgjennomsnittet. Tabellen til høgre summerer opp differansane mellom høgast og lågast lånegjeld, disposisjonsfond og ubunde investeringsfond per innbyggar i Eit sentralt spørsmål vil vere om forskjellane er så store at dette bør få konsekvensar for samanslåingar. Vår vurdering er at vi ikkje har grunnlag for å trekke slike konklusjonar ut frå det talgrunnlaget ein har samla inn gjennom økonomiplanane. Årsaka til dette er at økonomiplanane ikkje seier noko om kva vedlikehalds- og investeringsbehov kommunane har etter I tillegg eig kommunane ulikt i ulike selskap og har også andre eigendelar som har ein verkeleg verdi som kan vere høgare enn bokført verdi. Døme på dette er eigarskap i SFE. Vi har i denne utgreiinga ikkje vurdert verdien av slike eigendelar. Det er vidare uvisse knytt til korleis Bremanger kommune kjem ut av dei siste rettsrundane knytt til oppgjeret etter Terra-saka. Dette vert avgjort i løpet av 1. halvår Dersom kommunen vinn fram vil disposisjonsfondet til Bremanger målt i kroner per innbyggar vere klart høgare enn i dei andre kommunane. Eit anna spørsmål er om kommunane som er med i diskusjonen om kommunesamanslåing skal avtale ein slags «handlingsregel» i tida fram til kommunesamanslåing. Dette vil kunne hindre at enkelt kommunar investerer meir i eigen kommune før ei samanslåing, enn kva dei ville ha gjort om kommunesamanslåing ikkje var tema. Lånegjeld per innbyggar Disp fond per innbyggar Ubunde investerings fond per innb Flora Flora Bremanger Bremanger Vågsøy Høgast Lågast Forskjell Høgast Lågast Forskjell Høgast Lågast 0 0 Forskjell

19 Kapittel 3 Korleis vil rammeoverføringane endre seg ved ei kommunesamanslåing 16

20 Kapittel 3.1 Innleiing 17

21 Kapittel 3.1 Innleiing Innleiing I dette kapittelet vil vi sjå nærare på konsekvensane for dei statlege rammeoverføringane, eingongsstønadar m.m. I dette avsnittet gjer vi nærare greie for korleis vi har gjennomført desse berekningane. Om berekningane metode Berekningane er gjennomført i prognosemodellen til KS (versjon prok1504gh som bygger på NB2016), ved å opprette ein ny, konstruert kommune og legge inn nye verdiar for følgjande kriteria: Alle kriteria i kostnadsnøkkelen for utgiftsutjamning *Grunnlagsdata knytt til busettingskriteria «sone» og «nabo» er berekna av SSB Anslag på skatteinntekter som foreslått i KS-modellen Inndelingstilskot (verdien av eit basistilskot er sett til 13,180 mill kr i 2016) Med desse data vert det gjort partielle berekningar ved hjelp av KS sin prognosemodell både med og utan samanslåing. Dei direkte økonomiske effektane av ei samanslåing slår berre ut på rammetilskotet, men sidan rammetilskotet også inneheld eit element kopla til skatt nemleg inntektsutjamninga går vi vegen om frie inntekter (= skatt + rammetilskot) for å finne fram til differansane mellom dagens nivå, nivået dei 15 åra ein har fullt inndelingstilskot og nivået etter 20 år når inndelingstilskotet er borte. Effektar på overføringane frå inntektssystemet Slik inntektssystemet er utforma, vil ikkje rammetilskotet for ein ny samanslått kommune vere lik summen av rammeoverføringane for dei gamle kommunane. Korleis rammetilskotet - og dermed dei frie inntektene - vert påverka ved ei kommunesamanslåing, vil vere ulikt, avhengig av kva kommunar som slår seg saman. Eit problem med å lage ei slik framstilling, er at inntektssystemet til kommunane ikkje er ein statisk storleik. Våre berekningar er med det kun gyldige for den situasjonen og det inntektssystemet som vi kjenner per i dag. Rammetilskotet vil svinge med endringar i folketal, befolkningssamansetnad, totalramme for kommuneøkonomien og inntektssystemet. Inndelingstilskotet: For å stimulere til frivillige kommunesamanslåingar, er det innført eit særskilt inndelingstilskot som ein del av inntektssystemet. Denne ordninga skal sikre at kommunar ikkje får reduserte rammeoverføringar som følge av ei samanslåing. Inndelingstilskotet kompenserar for bortfall av basistilskotet (basistillegget) og ein eventuell nedgang i regionalpolitiske tilskot. Kommunar som slår seg saman vil kompenserast for netto nedgang i samla regionalpolitiske tilskot. Det betyr at dersom den nye samanslegne kommunen får regionalpolitiske tilskot, skal kommunen kompenserast for differansen mellom tidlegare og nye regionalpolitiske tilskot. Inndelingstilskotet varer over ein 20-års periode, der det etter dei 15 første åra skjer ei gradvis nedtrapping. Etter 20 år er så rammetilskotet nede på det nivået som skal gjelde på lang sikt. 18

22 Kapittel 3.1 Innleiing Døme på berekning Frie inntekter pr år i mill 2016-kr. Eksempelkommune Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) 300 Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) 320 Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) 290 Årleg effekt av samanslåing dei første 15 åra (B-A) +20 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -10 Rammetilskotsutvikling med og utan samanslåing. Eksempelkommune 19

23 Kapittel 3.2 Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 1) Flora + Bremanger 20

24 Kapittel 3.2 Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 1) Flora + Bremanger Berekning av effekt på frie inntekter alternativ 1 (Flora + Bremanger) Frie inntekter pr år i mill 2016-kr. Alternativ 1 Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) 866,9 Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) 861,4 Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) 844,9 Årleg effekt av samanslåing dei første 15 åra (B-A) -5,5 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -22,1 Rammetilskotsutvikling med og utan samanslåing. Alternativ 1 Sum rammetilskudd som selvstendige kommuner Sum rammetilskudd etter sammenslåing - 5,5 mill kr per år - 16,6 mill kr per år - 22,1 mill kr per år

25 Kapittel 3.2 Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 1) Flora + Bremanger Berekning av effekt på frie inntekter alternativ 1 (Flora + Bremanger) Som berekningane viser vil ein samanslegen kommune, med Flora + Bremanger, få redusert sitt rammetilskot med 5,5 mill kr kvart år dei første 15 åra etter samanslåing. Dette utgjer -0,4 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. Når inndelingstilskotet er ferdig nedtrappa, vil kommunen vere nede på eit langsiktige tilskotsnivå som ligg 22,1 mill kr pr år under det ein mottok som enkeltkommunar. Dette utgjer -1,5 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. I perioden vil den nye kommunen ha motteke 82,9 mill kr mindre enn dei sjølvstendige kommunane vil få i sum. Berekna som 15 år à 5,523 mill kr. Inndelingstilskotet vert deretter trappa ned med 3,313 mill kr per år i ein femårsperiode. Vi vil vise til side 18 der vi forklarer korleis utrekningane er gjort. Tilskotselementa vist i tabellen til høgre er basert på at berre desse kommunane vert slått saman, medan kommunestrukturen elles er uendra. Ein vil derfor kunne få andre endringa enn dette, avhengig av korleis den nye kommunestrukturen vert. Endring i ulike tilskotselement. Alternativ 1 Tilskotselement Endring i 1000 kr Sone Nabo 559 Nto.virkn. statl/priv. skular -118 Opphopningsindeks 118 Urbanitetskriterium Basistillegg Nto inntektsutjamning 0 Distriktstilskot Sør-Noreg Inndelingstilskot Sum Berekningane viser at ein samanslegen kommune (alternativ 1) vil få ei auke i den delen av rammetilskotet som skriver seg frå kriteria nabo ( kr), opphopningsindeksen ( kr) og urbanitet (1,094 mill kr). Kriteria sone (-7,177 mill kr),og netto verknad for elevar i statlege og private skular ( kr), slår negativt ut på rammetilskotet for den nye kommunen. Kommunane ligg i same skatteinntektsklasse (dvs. at dei har eit skatteinntektsnivå over 90 % av landsgjennomsnittet). Ei eventuell samanslåing vil difor ikkje påverke inntektsutjamningen over rammetilskotet. Inndelingstilskotet er på 16,565 mill kr og består av 1 basistillegg på ca. 13,2 mill. kr og kompensasjon for nedgang i distriktstilskot Sør-Noreg på ca. 3,4 mill kr. Bremanger får distriktstilskot Sør-Noreg på 6,2 mill kr i 2016, medan ein samanslått kommune vil kvalifisere til eit distriktstilskot på 2,798 mill kr (basert på utslag for eit vekta gjennomsnitt på distriktsindeksen). 22

26 Kapittel 3.3 Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 2) Flora + Bremanger + Vågsøy (Kystkommunealternativet) 23

27 Kapittel 3.3 Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 2) Flora + Bremanger + Vågsøy (Kystkommunealternativet) Berekning av effekt på frie inntekter alternativ 2 «Kystkommunealternativet» (Flora + Bremanger + Vågsøy) Frie inntekter pr år i mill 2016-kr. Alternativ 2 Sum frie inntekter pr år før samanslåing (A) 1 200,7 Frie inntekter pr år i 15 år etter samanslåing (B) 1 196,9 Frie inntekter pr år frå og med år 20 etter samanslåing (C) 1 167,5 Årleg effekt av samanslåing dei første 15 åra (B-A) -3,8 Årleg effekt av samanslåing frå og med år 20 (C-A) -33,2 Rammetilskotsutvikling med og utan samanslåing. Alternativ 2 Sum rammetilskudd som selvstendige kommuner Sum rammetilskudd etter sammenslåing - 3,8 mill kr per år - 29,4 mill kr per år - 33,2 mill kr per år

28 Kapittel 3.3 Berekning som illustrerer effekten på frie inntekter alternativ 2) Flora + Bremanger + Vågsøy (Kystkommunealternativet) Berekning av effekt på frie inntekter alternativ 2 «Kystkommunealternativet» (Flora + Bremanger + Vågsøy) Som berekningane viser vil ein samanslegen kommune, med Flora + Bremanger + Vågsøy, få redusert sitt rammetilskot med 3,8 mill kr kvartår dei første 15 åra etter samanslåing. Dette utgjer -0,2 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. Når inndelingstilskotet er ferdig nedtrappa, vil kommunen vere nede på eit langsiktige tilskotsnivå som ligg 33,2 mill kr pr år under det ein mottok som enkeltkommunar. Dette utgjer -1,8 % i forhold til dagens brutto driftsinntekter. I perioden vil den nye kommunen ha motteke 56,5 mill kr mindre enn dei sjølvstendige kommunane vil få i sum. Berekna som 15 år à 3,770 mill kr. Inndelingstilskotet vert deretter trappa ned med 5,877 mill kr per år i ein femårsperiode. Vi vil vise til side 18 der vi forklarer korleis utrekningane er gjort. Tilskotselementa vist i tabellen til høgre er basert på at berre desse kommunane vert slått saman, medan kommunestrukturen elles er uendra. Ein vil derfor kunne få andre endringa enn dette, avhengig av korleis den nye kommunestrukturen vert. Endring i ulike tilskotselement. Alternativ 2 Tilskotselement Endring i 1000 kr Sone Nabo 564 Nto.virkn. statl/priv. skular -190 Opphopningsindeks 233 Urbanitetskriterium Basistillegg Nto inntektsutjamning 0 Distriktstilskot Sør-Noreg Inndelingstilskot Sum Berekningane viser at ein samanslegen kommune (alternativ 2) vil få ei auke i den delen av rammetilskotet som skriver seg frå kriteria nabo ( kr), opphopningsindeks ( kr) og urbanitet (2,815 mill kr). Kriteria sone (-7,193 mill kr) og netto verknad for elevar i statlege og private skular ( kr), slår negativt ut på rammetilskotet for den nye kommunen. Kommunane ligg i same skatteinntektsklasse (dvs. at dei har eit skatteinntektsnivå over 90 % av landsgjennomsnittet). Ei eventuell samanslåing vil difor ikkje påverke inntektsutjamningen over rammetilskotet. Inndelingstilskotet er på 29,385 mill kr og består av 2 basistillegg à ca. 13,2 mill. kr og kompensasjon for nedgang i distriktstilskot Sør-Noreg på ca. 3,0 mill kr. Bremanger og Vågsøy får distriktstilskot Sør-Noreg på hhv. 6,2 mill kr og 7,7 mill kr i 2016, medan ein samanslått kommune vil kvalifisere til eit distriktstilskot på 10,860 mill kr (basert på utslag for eit vekta gjennomsnitt på distriktsindeksen). 25

29 Kapittel 3.4 Oppsummering effekt på frie inntekter 26

30 Kapittel 3.4 Oppsummering effekt på frie inntekter Oppsummering effekt på frie inntekter Oppsummering effekt på frie inntekter år 1-15 og etter år 20. I mill kr og i % av brutto driftsinntekter Alt. År 1-15 Etter år 20 I mill. kr I % av brutto driftsinntekter I mill. kr I % av brutto driftsinntekter Flora + Bremanger -5,5-0,4 % -22,1-1,5 % Kystkommunealternativet -3,8-0,2 % -33,2-1,8 % Eit sentralt spørsmål ved kommunesamanslåing er korleis rammeoverføringane vil verte påverka av dei aktuelle kommunesamanslåingsalternativa. Inndelingstilskotet kompenserer for bortfall av basistillegg og regionaltilskot over ein periode på 20 år, med gradvis nedtrapping etter 15 år. Dei to alternativa vil få ei endring i rammetilskotet sitt med mellom -0,2 prosent (alt. 2) og -0,4 (alt. 1) prosent av brutto driftsinntekter kvart år dei fyrste femten åra etter ei samanslåing. Den langsiktige effekten etter 20 år vil vere eit tilskotsnivå som ligg mellom -1,5 prosent (alt. 1) og -1,8 prosent (alt. 2) pr. år under det ein fekk som enkeltkommunar. For at kommunesamanslåing skal vere økonomisk lønsamt, må kommunane innan 20 år ha realisert eit innsparingspotensial tilsvarande reduksjonen i rammetilskot. Vi vil i avsnitt 4. sjå nærare på innsparingspotensialet til dei ulike samanslåingsalternativa. Ved ei eventuell kommunesamanslåing som det fattast sentralt vedtak om i reformperioden (dvs. innan ), er det bestemt at inndelingstilskotet vil bli rekna ut med bakgrunn i verdien på basistillegget og regionalpolitiske tilskot over inntektssystemet i 2016 ikkje i sjølve samanslåingsåret som har vore praksis fram til no ved utmåling av inndelingstilskot. Dersom inntektssystemet endrar seg frå 2017 ved m.a. at verdien på basistillegget og regionalpolitiske tilskot vert ein del lågare, er det noko som isolert sett burde kunne gje auka økonomiske insentiv for ei kommunesamanslåing. Oppsummering effekt på ulike tilskotselement. Mill kr Kystkom munealternativ Flora + Bremanger et Effekt mot utgiftsutjamning -18,7-30,1 Effekt mot distriktstilskot Sør-Noreg -3,4-3,0 Inndelingstilskot 16,6 29,4 Sum -5,5-3,8 Inndelingstilskot for Flora + Bremanger på 16,6 mill: (1x13,180) + 3,4 mill (kompensasjon for nedgang i distriktstilskot Sør-Noreg). Inndelingstilskot for Kystkommunealternativet på 29,4 mill: (2x13,180) + 3,0 (kompensasjon for nedgang i distriktstilskot Sør- Noreg). 27

31 Kapittel 3.5 Økonomiske verkemiddel i kommunereforma 28

32 Kapittel 3.5 Økonomiske verkemiddel i kommunereforma Økonomiske verkemiddel i kommunereforma For å legge til rette for overgangen til ein ny kommune for kommunar som slår seg saman, vil regjeringa nytte positive økonomiske verkemiddel som kan stimulere til kommunesamanslutning i reformperioden. Departementet vil dekke nødvendige eingongskostnadar ved samanslåinga etter ein standardisert modell. Kommunar som slår seg saman, vil kunne få reformstøtte for å lette overgangen til ein ny kommune, og dagens ordning med inndelingstilskotet vert vidareført. Verkemiddela vert gjort gjeldande for kommunar som slår seg saman i reformperioden, det vil seie samanslåingar der det er fatta nasjonale vedtak innan Eingongsstønad KMD vil dekke nødvendige eingongskostnadar ved samanslåinga etter ein standardisert modell: Tal kommunar og innbyggarar i samanslåinga innbyggarar (1000 kr) innbyggarar (1000 kr) innbyggarar (1000 kr) Over innbyggarar (1000 kr) 2 kommunar kommunar kommunar eller fleire kommunar

33 Kapittel 3.5 Økonomiske verkemiddel i kommunereforma Økonomiske verkemiddel i kommunereforma Reformstøtte Det vert ikkje lagt opp til ein modell der støtte til infrastrukturtiltak vert knytt opp til kommunesamanslåinga, men den nye kommunen får ei reformstøtte som kan nyttast til det kommunen sjølv ser som mest tenleg. Kommunar der det vert fatta nasjonale vedtak om samanslåing i reformperioden, vil kunne få reformstøtte frå staten. Nivået på støtta vil vere basert på tal innbyggarar. Tal innbyggarar i samanslåinga Reformstøtte (1000 kr) innbyggarar innbyggarar innbyggarar Over innbyggarar Effekt av eingongsstøtte og reformstøtte for dei fire utgreiingsalternativa: For dei to utgreiingsalternativa vil såleis eingongsstøtta bli slik: Alt. Innbyggartal ( ) Eingongskostnadar (1000 kr) Flora + Bremanger Kystkommunealternativet Reformstøtte (1000 kr) Totalt (1000 kr) I % av dagens brutto driftsinntekter ,8 % ,9 % 30

34 Kapittel 3.5 Økonomiske verkemiddel i kommunereforma Økonomiske verkemiddel i kommunereforma Inndelingstilskotet Dagens inndelingstilskot skal vidareførast. Det vil bety at ein ny, samanslegen kommune får behalde basistilskot og regionaltilskot som om den framleis var to (eller fleire) kommunar i 15 år etter samanslåinga, før inndelingstilskotet vert trappa ned over fem år. Etter reformperioden vil ordninga bli strama inn. Korleis omfanget og innretninga på ordninga, med blant anna perioden for inndelingstilskotet, skal vere, vil bli vurdert. Departementet har avklart at for samanslåingar som vert vedtekne i reformperioden, skal inndelingstilskotet bereknast med 2016 som "telletidspunkt" og referanse - dvs. det vert gjort unntak frå berekningspraksisen som har vore fram til no. Eventuell redusert verdi for basistillegg, småkommunetilskot og distriktstilskot Sør-Norge f.o.m. 2017, vil difor ikkje påverke storleiken på inndelingstilskotet for dei samanslåingane som vert vedtekne i reformperioden. Endring i inntektssystemet Regjeringa legg opp til ein heilskapleg gjennomgang av inntektssystemet for kommunane i løpet av perioden. Gjennomgangen vert sett i samanheng med kommunereforma. Regjeringa har lagt fram eit høyringsutkast til endringar i inntektssystemet og vil legge fram eit endeleg framlegg til nytt opplegg for inntektssystemet for kommunane i kommuneproposisjonen for På dei neste sidene har vi presentert effektane av dei endringane som er skissert i høyringsutkastet. 31

35 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem 32

36 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Høyringsforslaget til nytt inntektssystem blei lagt fram i desember I høyringsnotatet blir det gjort greie for konkrete forslag til endringar i kostnadsnøkkelen, og det blir gjeve ei omtale av endra innretning på dei regionalpolitiske tilskota. I tillegg blir tilhøvet mellom skatteinntektene til kommunane og inntektssystemet drøfta, utan at det i notatet blir føreslått konkrete endringar. Som varsla er dagens kompensasjon for smådriftsulemper i kommunal tenesteproduksjon særleg vurdert i denne gjennomgangen av inntektssystemet. Departementet føreslår å innføre ein modell der ein skil mellom frivillige og ufrivillige smådriftsulemper i kommunal tenesteproduksjon og administrasjon, gjennom eit kriterium som seier noko om reiseavstandar (gjennomsnittleg reiseavstand) for å nå 5000 innbyggjarar, kalla strukturkriteriet). Konkret blir det føreslått å innføre eit gradert basistillegg på bakgrunn av utslag på strukturkriteriet. Departementet legg opp til å presentere eit heilskapleg forslag til nytt inntektssystem i kommuneproposisjonen for INGAR-ordninga kjem òg naturleg til å gjelda for endringane i inntektssystemet, og vil dermed vil dempe effekten av endringane. Ordninga sikrar at ingen kommune opplever ein for brå nedgang i rammetilskotet, ved at reduksjonen frå eit år til eit anna ikkje kan bli «dårlegare» enn 300 kroner per innbyggjar under berekna vekst per innbyggjar for heile landet. 33

37 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Basistillegg gradert etter reiseavstand Kompensasjon for smådriftsulemper blir i dag gjeve gjennom basiskriteriet i utgiftsutjamning. I 2016 utgjer dette beløpet om lag 13,2 millionar kr per kommune. Regjeringa gjer framlegg om at basistillegget skal graderast etter verdi på strukturkriteriet, dvs. gjennomsnittleg reiseavstand i den einskilde kommunen for å nå 5000 innbyggjarar (uavhengig av kommunegrenser). Dette vil medføre at kommunar i relativt tettbygde og sentrale strøk vil kunne få redusert basistilskott, medan kommunar i meir spreiddbygde område i større grad vil skjermast. Modellen er utvikla for å differensiere basiskriteriet mellom kommunar med frivillige og ufrivillige smådriftsulemper. I høyringsforslaget føreslår regjeringa at kommunar over ein viss grenseverdi får halde på heile dagens basistilskot. Tre scenario blir skissert i høyringsforslaget: 25,4 kilometer, 16,5 kilometer eller 13,3 kilometer reiseavstand for å nå innbyggjarar. Jo lågare den øvre grenseverdien setjast, dess fleire kommunar vil halde på full verdi på basiskriteriet. Tabellen øvst til høgre viser utslag på strukturkriteriet og effekt mot basistillegget (2016-verdi) for den einskilde kommunen ved bruk av dei tre grenseverdiane for strukturkriteriet. Vi ser at Flora og Vågsøy vil tape på basistilskot ved bruk av alle dei tre grenseverdiane, medan Bremanger synast å bli skjerma pga. relativt lange reiseavstandar og dermed ufrivillige smådriftsulemper. Dette vil i tilfelle innebere at dei økonomiske effektane av ei kommunesamanslåing vil slå meir positivt ut, fordi inndelingstilskotet blir rekna ut med inntektssystemet slik det er i Utslag på strukturkriteriet og effekt på basistillegget (i 2016) for den enkelte kommune ved bruk av dei tre angjevne grenseverdiane for strukturkriteriet Kommune Innbyggj arar per Gjennomsnittleg reiseavstand for å nå 5000 innb. (km) Isolert effekt mot basistillegget (1000 kr) Grense Grense Grense verdi verdi verdi lik 13,3 lik 16,5 lik km km 25,4 km Flora , Bremanger , Vågsøy ,

38 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Samla omfordeling av strukturkriteriet Dei samla inntektene til kommunesektoren vil ikkje rørast av dette, fordi reduksjonen i basistilskott vil haldast på i det samla inntektssystemet. Frigjorde pengar vert tilbakeført med eit likt beløp per innbyggjar til alle kommunar. Grenseverdi lik 13,3 km: 1,7 mrd = 333 kr per innb. Grenseverdi lik 16,5 km: 2,0 mrd = 396 kr per innb. Grenseverdi lik 25,4 km: 2,8 mrd =538 kr per innb. Forslaget vil gje store omfordelingsvirkninger mellom kommunane, òg i tilhøve til kommunar som vert anteke å vera utanfor hovudmålsgruppa frivillige eller ufrivillige små. Opplegget i høyringsnotatet inneber t.d. at alle kommunar med innbyggjarar mellom tapar på forslaget, medan dei største kommunane kjem best ut. Samla omfordeling som følgje av strukturkriteriet kr. (verdien av eit fullt basistilskott er sett til 14,229 mill kr). Kommune Innbyggj arar per Gjennomsnittleg reiseavstand for å nå 5000 innb. (km) Samla omfordeling strukturkriteriet (1000 kr) Grense verdi lik 13,3 km Grense verdi lik 16,5 km Grense verdi lik 25,4 km Flora , Bremanger , Vågsøy ,

39 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Samla utslag ny kostnadsnøkkel og strukturkriterium Det skjer både endring i sektornøklane og endring i vekting mellom sektorane. Når det gjeld sektornøklane er det eit nytt kriterium (aleinebuande år) og to fell bort (urbanitetskriteriet og Norskfødde 6-15 år med innvandrarforeldre). Alle dei tre kommunane får beregnet eit negativt utslag som følgje av ny oppdatert kostnadsnøkkel. Samla utslag som følgje av ny kostnadsnøkkel og innføring av eit strukturkriterium vert dermed for Flora, Bremanger og Vågsøy hhv. ca. -5,3 mill kr, -2,4 mill kr og -5,2 mill kr om ein nyttar grenseverdien på 16,5 km. Samla utslag som følgje av ny kostnadsnøkkel og strukturkriteriet kr. Utslag ny kostnadsnøkkel Utslag strukturkriterium (grense 16,5 km) Samla utslag ny nøkkel og strukturkriterium Flora Bremanger Vågsøy Totalt Dersom ein nyttar grenseverdien på 25,4 km vert samla utslag som fylgje av ny kostnadsnøkkel og innføring av eit strukturkriterium som fylgjer. Flora får om lag same effekt, -5,3 mill kr, Bremanger; -1,8 mill og Vågsøy -6,7 mill kr. Samla effekt 13,75 mill kr. 36

40 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Regionalpolitiske tilskot Når det gjeld dei regionalpolitiske tilskota, ynskjer regjeringa å knytte desse tettare opp til distriktspolitikken, forenkle tilskotsstrukturen og gjera tilskota meir nøytrale i høve til kommunesamanslåing. Regjeringa føreslår å slå saman Nord-Noreg-/Namdals-tilskotet, småkommunetilskotet og distriktstilskot Sør-Noreg til to tilskot, eitt for kommunar i Nord-Noreg og eitt for kommunar i Sør-Noreg. Småkommunetilskotet blir vidareført innanfor dei to nye tilskota, som eit eige småkommunetillegg, men satsane på tillegget blir differensiert etter graden av distriktsutfordringar (målt ved distriktsindeksen). I tillegg blir det føreslått at ein høgare del av tilskota fordelast per innbyggjar. Som kjend blir småkommunetilskotet i dag fordelt berre ut frå kommunestorleik. Oversikt over regionalpolitiske tilskot 2016 Kommune Innbyggjarar per Distriktsindeks per 2014 Distriktstilskot Sør- Noreg 2016 Flora Bremanger Vågsøy

41 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Skatteelement Skatteinntektene til kommunen omfattar i dag skatt på inntekt og formue frå personlege skatteytarar, naturressursskatt frå kraftselskap, eigedomsskatt og andre produksjonsskattar, dvs. konsesjonsavgift som vert betalt til kommunar som er rørt av vasskraftutbygging eller *regulering. Inntektene til kommunane frå personskatt og naturressursskatt inngår i inntektsutjamninga mellom kommunane. Gjennom skatteutjamninga vart det i 2014 omfordelt 7,6 milliardar. Innrettinga av skatteelementa i inntektssystemet vil vera ei vurdering av balansen mellom omsynet til lokal forankring av inntektene og omsynet til likeverdige tenester. Sidan 2011 har det vore eit mål at delen til skatteinntektene av dei samla inntektene til kommunesektoren skal vera på 40 prosent. I utgangspunktet er det satsen for kommunalt skattøre på personskatten som vert brukt til å regulera ynskt skattedel. Flora, Bremanger og Vågsøy hadde i 2014 ein skatteinntektsandel på hhv. 97,1 prosent, 93,7 prosent og 90,9 prosent. Inntektsutjamninga kan tenkjast utforma på fleire måtar, blant anna endring i utjevningsgraden. Ein eventuell lågare skatteutjevningsgrad vil gje negativt utslag for skattesvake kommunar og positivt utslag for skattesterke kommunar. Auke i skattedel og redusert utjevning vil gje tilsvarande fordelingsvirkning. I høyringa skriv regjeringa ikkje noko konkret om endringar i skattedelen og skatteutjevning. Det vert likevel vist til ein allereie varsla endring om selskapsskatt, som regjeringa skildra i kommuneproposisjonen for

42 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Samla effekt Flora og Vågsøy synast å tape på gradert basistilskot, medan Bremanger vil bli skjerma pga. relativt lange reiseavstandar og dermed ufrivillige smådriftsulemper. Samla utslag som følgje av ny kostnadsnøkkel og innføring av eit strukturkriterium vert for Flora, Bremanger og Vågsøy berekna hhv. ca. -5,3 mill. kr, -2,4 mill. kr og -5,2 mill. kr. Når det gjeld dei regionalpolitiske tilskota, vil eventuell endring av innretting på distriktstilskot Sør-Noreg ha betyding for de aktuelle kommunane. Bremanger og Vågsøy har generelt låg verdi på distriktsindeksen, og er dermed vurdert å ha relativt stor grad av distriktspolitiske utfordringar. Flora hadde ein indeksverdi på 51 per 2014 og kvalifiserer difor ikkje til distriktstilskot Sør-Noreg i Det er elles verd å merke seg at det som følgje av dei foreslegne endringane òg oppstår andre omfordelingseffekter, og dessutan at inntektsgarantiordninga (INGAR) og eventuelle andre tapskompensasjonsordningar òg vil dempa eventuelle negative utslag for den enkelte kommunen. 39

43 Kapittel 3.6 Høyringsforslaget til nytt inntektssystem Nytt inntektssystem og kommunesamanslåing Sjølve omlegginga av inntektssystemet vil vera samanslåingsnøytral (dvs. at eventuell reduksjon per kommune òg vil gjelda for samanslåingsalternativet) verdiar i inndelingstilskottet vil gje ein gevinst for samanslåingsalternativa i dei første åra (dvs. samanlikna mot 2017-nivå). Det må presiserast at denne gevinsten vert gjenspegla i tilsvarande inntektsbortfall i neste 20-årsperiode. * På side 36 i rapporten er det berekna eit samla utslag som følgje av ny kostnadsnøkkel og strukturkriteriet på -12,8 mill. kr for dei tre kommunane samla. Vi presiserer at eit slikt negativt utslag vil gjelda både for kommunane kvar for seg og for ein eventuell samanslått kommune. Slik sett vil ikkje eit positivt utslag som følgje av verdiar i inndelingstilskotet gje noko løft for samanslåingsalternativet i tilhøve til dagens nivå (2016). Det er likevel slik at ein ved ei samanslåing dei første 15 åra vil ha eit inntektsnivå som er om lag 11,1 mill kr årleg høgare enn om kvar kommune går vidare kvar for seg. *Inndelingstilskotet (2016-verdiar) er på totalt 29,385 mill. kr og består av 2 basistillegg à ca. 13,2 mill. kr og kompensasjon for nedgang i distriktstilskot Sør-Noreg på ca. 3,0 mill. kr. Eventuell effekt av ikkje-samanslåingsnøytrale kriterium (sjå side 25) vil koma i tillegg. Effekt av 2016-verdiar (basistilskot) i inndelingstilskotet samanlikna mot nivå. Flora, Bremanger, Vågsøy. Kjelde: KMD Ny kommune Summen for kommunane aleine Effekt år 1-15 Basistilskot* Inndelingstilskot (basis) Sum *Grenseverdi for strukturkriteriet er her satt til 25,4 km Samla utslag som følgje av ny kostnadsnøkkel og strukturkriteriet kr. Samla utslag ny kostnadsnøkkel og strukturkriterium* Flora Bremanger Vågsøy Totalt *Grenseverdi for strukturkriteriet er her satt til 16,5 km 40

44 Kapittel 4 Innsparingspotensiale ved ei kommunesamanslåing 41

45 Kapittel 4.1 Innleiing 42

46 Kapittel 4.1 Innleiing Mogleg effektivisering ved samanslåing I førre kapittel såg vi på endringar i inntektsnivået. Sidan det er vurdert som meir kostnadseffektivt å drive ein stor kommune enn ein liten kommune vil inntektene gå ned frå år 15 etter samanslåinga. I dette kapittelet vil vi sjå nærare på kva innsparingspotensialet er ved dei ulike alternativa for samanslåing. Det vil vere fleire faktorar som avgjer kva og kor mykje effektiviseringsvinstar det er mogleg å ta ut ved ei kommunesamanslåing. Dei vala kommunane tek med omsyn til organisering av administrative funksjonar vil mellom anna vere viktig. Når vi i dette kapittelet ser nærare på innsparingspotensial ser vi både på potensial i administrasjon og tenesteproduksjon. Sidan vi ikkje har eit konkret grunnlag å vurdere dette ut frå blir innsparingspotensialet vurdert ut frå informasjon frå KOSTRA om kva samanliknbare kommunar har i kostnader. 43

47 Kapittel 4.2 Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon 44

48 Kapittel 4.2 Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Det er klart at ein kommunesamanslåing også kan gje grunnlag for å hente ut stordriftsfordelar ved meir effektiv administrasjon og tenesteproduksjon. Erfaringane frå tidlegare kommunesamanslåingar viser at det er størst effektiviseringspotensiale knytt til administrasjon. Dette fordi ein gjennom ei samanslåing får éin administrativ og politisk organisasjon, og at ein unngår doble funksjonar, oppgåver, rutinar og system på ulike område. Dei minste kommunane har klart høgare utgifter pr. innbyggar, noko som viser at det er eit klart effektiviseringspotensial i det å slå saman små kommunar (jf. figur). Når ein nærmar seg kommunestorleikar på tusen innbyggarar, ser vi at stordriftsfordelane knytt til administrasjon i stor grad er realisert. Vi har ikkje gjort nokon detaljert vurdering av effektiviseringspotensiale innan administrasjon, noko som ville kravd at vi konkret gjekk inn i den enkelte kommune og vurderte kvar enkelt stilling og måten kommunane er organisert på. Vi har difor heller forsøkt å finne fram til mogelege innsparingsvinstar ved å analysere KOSTRA-data frå Dette vil vere ein metode som gjev eit bilde av mogelege innsparingsvinstar. Vår definisjon av «administrasjonsutgifter» i denne analysen er netto driftsutgifter på følgjande KOSTRA-funksjonar: 100 Politisk styring, 110 Kontroll og revisjon, 120 Administrasjon, 121 Forvaltningsutgifter i eigedomsforvaltninga og 130 Administrasjonslokale. I tillegg til administrasjon, vil kommunen kunne hente ut effektiviseringsvinstar ved å harmonisere tenestetilbodet. Utgifter per innbyggar til administrasjon Folketall (<20 000) Samanhengen mellom administrasjonsutgifter og innbyggartal. Kjelde: KOSTRA 45

49 Kapittel 4.2 Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Alternativ 1) Flora + Bremanger Tabellen viser administrasjonsutgiftene i dag og mogeleg innsparingspotensiale ved kommunesamanslåing for alternativ 1 per år. Flora har i dag dei lågaste administrasjonskostnadane av dei 2 kommunane (4 443 kr per innbyggar i 2014). Om den nye kommunen klarar å operere med eit tilsvarande nivå på administrasjonsutgiftene, vil gevinsten kunne bli om lag 12 mill. kr samanlikna med summen for dagens to kommunar. Innsparingspotensialet for den nye kommunen i forhold til landsgjennomsnittet er berekna til om lag 21 mill. kr årleg. Vi samanliknar også alternativ 1 med større samanliknbare kommunar i same landsdel. Innsparingspotensialet i forhold til kva Førde og Lindås brukar på administrasjon, er på ca. 20 mill. kr. Administrasjonsutgifter 2014 og mogeleg innsparingspotensial pr. år. Kjelde: KOSTRA (konsern) Netto driftsutgifter pr innb Netto driftsutgifter kr Innbyggarar ( ) Flora Bremanger¹ Sum Landsgjennomsnittet Førde Lindås Effektiviseringsvinst ved nivå tilsvarande: Flora Landsgjennomsnittet Førde Lindås ¹ Bremanger kommune opplyser at kommunen har hatt ekstraordinære advokatutgifter i 2014 på om lag 4 MNOK. Desse har blitt ført som administrasjonskostnader. Korrigerer ein for dette vil netto driftsutgift per innbyggar bli kr Korrigerer ein for dette vil innsparingspotensialet gå ned med kr. 4 MNOK. 46

50 Kapittel 4.2 Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Alternativ 2) Flora + Bremanger + Vågsøy (Kystkommunealternativet) Tabellen viser administrasjonsutgiftene i dag og mogeleg innsparingspotensiale ved kommunesamanslåing for alternativ 2 per år. Flora har i dag dei lågaste administrasjonskostnadane av dei 3 kommunane (4 443 kr per innbyggar i 2014). Om den nye kommunen klarar å operere med eit tilsvarande nivå på administrasjonsutgiftene, vil gevinsten kunne bli om lag 12 mill. kr samanlikna med summen for dagens tre kommunar. Innsparingspotensialet for den nye kommunen i forhold til landsgjennomsnittet er berekna til om lag 24 mill. kr årleg. Vi samanliknar også alternativ 2 med større samanliknbare kommunar i same landsdel. Innsparingspotensialet i forhold til kva Lindås og Kristiansund brukar på administrasjon, er på mellom 23 og 29 mill. kr. Administrasjonsutgifter 2014 og mogeleg innsparingspotensial pr. år. Kjelde: KOSTRA (konsern) Netto driftsutgifter pr innb Netto driftsutgifter kr Innbyggarar ( ) Flora Bremanger¹ Vågsøy Sum Landsgjennomsnittet Lindås Kristiansund Effektiviseringsvinst ved nivå tilsvarande: Flora Landsgjennomsnittet Lindås Kristiansund ¹ Bremanger kommune opplyser at kommunen har hatt ekstraordinære advokatutgifter i 2014 på om lag 4 MNOK. Desse har blitt ført som administrasjonskostnader. Korrigerer ein for dette vil netto driftsutgift per innbyggar bli kr Korrigerer ein for dette vil innsparingspotensialet gå ned med kr. 4 MNOK. 47

51 Kapittel 4.2 Moglege effektiviseringsvinstar administrasjon Oppsummering mogelege effektiviseringsvinstar på administrasjon Alt. Flora + Bremanger Kystkommunealternativet Innbyggartal (2015) Mogeleg effektiviseringsvinst på administrasjon per år Lågast i dag (mill.) Samanliknbare kommunar (mill.) I % av brutto driftsinntekter (basert på lågast i dag) ,8 % ,6 % Oversikten over viser innsparingspotensial administrasjon. Det bør vere realistisk å hente ut effektivisering tilsvarande den kommunen i samanslåinga som har lågast kostnad per innbyggar i dag. Om ein klarer dette vil alle kommunane dei første 15 åra få romslegare økonomi når ein tek omsyn til rammeoverføringane. Frå år 20 vil alle kommunane få strammare økonomi. Ein må då hugse at ein samanliknar med dagens nivå på rammeoverføringar. Vi har tidlegare vore inne på at dei minste kommunane truleg vil få reduserte inntekter med nytt inntektssystem. 48

52 Kapittel 4.3 Illustrasjon av moglege effektiviseringsvinstar tenesteområda 49

53 Kapittel 4.3 Illustrasjon av moglege effektiviseringsvinstar tenesteområda Illustrasjon mogelege effektiviseringsvinstar på tenesteområda I tillegg til innsparing i administrasjon vil ein samanslegen kommune også kunne hente ut innsparingsvinstar på tenesteområda gjennom realisering av stordriftsfordelar og harmonisering av utgiftsnivået. Erfaringar tilseier at det er vanskeleg å hente ut direkte økonomiske effektiviseringsvinstar for førstelinjetenester, spesielt for tenester der nærleik til innbyggarane er viktig. Erfaringar frå dei gjennomførte kommunesamanslåingane er at skular, barnehagar, sjukeheim og liknande gjerne vert liggande der dei er (Brandtzæg 2009). Det kan vere ein fordel for prosessen å avklare på eit tidleg tidspunkt kva område som vil vere gjenstand for vurdering av ny lokalisering og kva område som eventuelt vert skjerma for endringar. På administrasjonsområdet har vi definert eit mogeleg innsparingspotensiale som ei nedjustering til den av dei samanslegne kommunane som i dag har dei lågaste utgiftene. Etter vår vurdering vil det vere urealistisk for tenesteområda, og vi har difor sett på kva innsparingspotensiale som kan hentast ut i dei nye kommunekonstellasjonane dersom dei hadde driftsutgifter tilsvarande landsgjennomsnittet korrigert for det berekna kostnadsbehovet i inntektssystemet på utvalde sentrale tenesteområde. Om ein klarer å hente ut innsparingspotensialet, er blant anna avhengig av samlokalisering og om ein klarar å redusere stillingane ved naturleg avgang. 50

54 Kapittel 4.3 Illustrasjon av moglege effektiviseringsvinstar tenesteområda Illustrasjon mogelege effektiviseringsvinstar på tenesteområda Tabellane i vedlegg 1 viser netto driftsutgifter på ulike tenesteområde i dag (per innbyggar i målgruppa) og mogeleg innsparingspotensiale for den nye kommunen dersom utgiftene per innbyggar vert lagt på det som er dagens nivå for landsgjennomsnittet, justert for berekna utgiftsbehov i kommunen etter kostnadsnøkkelen i inntektssystemet. På denne måten får vi eit bilete av om kommunen ligg høgare eller lågare på samla ressursbruk enn kva utgiftsutjamninga i inntektssystemet skulle tilseie. Det er viktig å vere merksam på at ved bruk av KOSTRA-data så må ein alltid ta atterhald om eventuell feilrapportering frå kommunane si side i KOSTRA-rapporteringa. Det er og slik at det ikkje er gitt at utgiftsutjamninga i inntektssystemet gir eit rett bilete av den reelle kostnadssituasjonen i den enkelte kommune Difor må ikkje eit slikt berekna nivå reknast som ein fasit. Med dei feilkildene som ligg føre, er berekningane meir ein illustrasjon på korleis kommunane har tilpassa seg eit forbruksnivå på det enkelte tenesteområdet i sum, samanlikna med kva utgiftsbehovet (i følgje kriteria i inntektssystemet) skulle tilseie. Illustrasjon på innsparingspotensial på utvalde tenesteområde samanlikna med landsgjennomsnittet i I mill. kr og i % av brutto driftsinntekter. Kjelde: KOSTRA (konsern)/berekningar ved Telemarksforsking. Alt. Mogeleg innsparingspotensiale på tenesteområda per år I mill. kr I % av brutto driftsinntekter Flora + Bremanger 80 5,6 % Kystkommunealternativet 100 5,3 % Vår vurdering er at vilkåra for innsparing på tenesteområdet er såpass usikre at dette først og fremst er meint som ein illustrasjon på kva kommunane kan spare dersom dei har kostnader på linje med landsgjennomsnittet, korrigert for kostnadsbehovet i inntektssystemet. 51

55 Kapittel 5 Andre økonomiske effektar ved samanslåing 52

56 Kapittel 5 Andre økonomiske effektar ved samanslåing Andre økonomiske effektar ved samanslåing Spesielle økonomiske ordningar som kan bli påverka av ei kommunesamanslåing, er sats for arbeidsgjevaravgift, distriktspolitisk verkemiddelområde og landbrukstilskot. I tillegg vil vi sjå nærare på situasjonen for eigedomsskatt og kommunal prissetting. Generelt kan det ventast at andre statstilskot og øyremerka tilskot, samt landbrukstilskot, vil vere samanslåingsnøytrale. Elles kan ei kommunesamanslåing gje auka inntekter frå sal av konsesjonskraft for ein ny samanslegen kommune. Det vil føre til at fylkeskommunane mister tilsvarande inntekter frå konsesjonskraft. Ei kommunesamanslåing mellom små kraftkommunar og kommunar med eit større innbyggartal inneberer eit større behov for allmenn el-forsyning. Ein større del av konsesjonskrafta vil då gå til den nye kommunen, mens fylket si mengde blir tilsvarande redusert. På den måten kan ein seie at regelverket og regimet som er knytt til fordeling og uttak av konsesjonskraft, ikkje er samanslåingsnøytralt (Brandtzæg et. al 2011). 53

57 Kapittel 5 Andre økonomiske effektar ved samanslåing Sone for arbeidsgjevaravgift og distriktspolitisk verkeområde Ei samanslåing vil også reise problemstillingar knytt til at kommunane ligg i ulike soner når det gjeld arbeidsgjevaravgiftssats og distriktspolitisk verkeområde. I ordninga med differensiert arbeidsgjevaravgift er landet delt inn i ulike arbeidsgjevaravgiftssoner, der arbeidsgjevar betalar lågare satsar i distrikta enn i sentrale strøk. Ordninga er delt i sju arbeidsgjevaravgiftssoner der satsane varierer frå 14,1 pst. i sentrale strøk til 0 pst. i Finnmark og Nord-Troms. Flora er i sone 1a for arbeidsgjevaravgift, medan Bremanger og Vågsøy er i sone 2. I sone 1a er arbeidsgjevaravgiften 14,1 pst for inntektsåret 2014, men med eit fribeløp på kr. I kommuneproposisjonen for 2016 kom følgjande avklaring når det gjeld arbeidsgjevaravgiftssats og kommunesamanslåing: Satsen i ein samanslått kommune vert vidareført innanfor dei «gamle» kommunegrensene som om det enno var to eller fleire kommunar, fram til neste revisjon (per ). Etter neste revisjon reknar vi i utgangspunktet med at ein eventuell samanslått kommune der Flora inngår, vert «kategorisert» til sone 1a. Det tyder i så fall på auka arbeidsgjevaravgift for større bedrifter i Bremanger og Vågsøy, og dessutan auka arbeidsgjevaravgift på kommunalt tilsette frå «gamle» Bremanger og Vågsøy kommune. Den nye samanslåtte kommunen vil kunne bli kompensert for desse auka utgiftene til arbeidsgjevaravgift, men dette ligg det ikkje føre noko endeleg signal om enno. Noreg kan delast inn i tre ulike soner med ulike høve til å gje regional- og distriktspolitisk støtte (til dømes investeringsstønad, støtte til grunnlagsinvesteringar, stadutvikling, kompetanse og internasjonal satsing gjennom Interreg). Det distriktspolitiske verkeområdet er utforma ut frå kva kommunar og område som har særskilde utfordringar og behov for ekstra statleg støtte. Hovudtyngda av dei regionale- og distriktspolitiske verkemidla skal nyttast i sone 2 og 3. Berre i sone 3 kan det bli gjeve investeringsstøtte til bedrifter i samsvar med ESA sitt regionalstøtteregelverk. Alle dei tre aktuelle kommunane er plassert i sone 3. I kommuneproposisjonen for 2016 kom følgjande avklaring når det gjeld det distriktspolitiske verkemiddelområdet og kommunesamanslåing: Dersom kommunar som ligg høvesvis utanfor og innanfor verkeområdet for distriktsretta investeringsstøtte (sone 3) slår seg saman, vil kommunane bli behandla som om det framleis var to eller fleire kommunar fram til neste revisjon av verkeområdet (per ). Dersom to eller fleire kommunar utanfor og innanfor sone 2 slår seg saman, vil departementet avklare i kvart enkelt tilfelle i forkant av samanslåinga om den nye kommunen skal vere i sone 1 (utanfor det distriktspolitiske verkeområdet) eller sone 2. Det same gjeld landbrukspolitiske tilskot. Berre sonene for areal- og kulturlandskapstilskot følgjer kommunegrensene, men alle dei tre kommunane i utgreiinga ligg her i same sone (sone 5). Spørsmålet om soneinndeling vil difor ikkje vere ei aktuell problemstilling i samband med denne utgreiinga. Regjeringa har no i samband med reformarbeidet også stadfesta at ingen av tilskotsordningane skal bli påverka av endringar av kommunestrukturen. 54

58 Kapittel 5 Andre økonomiske effektar ved samanslåing Behov for harmonisering av eigedomsskatt i ein samanslegen kommune Ved kommunesamanslåing kan ein halde fram med same satsar som før samanslåinga i dei områda som kjem med i den nye kommune (jamfør eigedomskattelova 13 siste ledd.) «Får ein kommune nye grenser, skal reglane i første leden ikkje vera til hinder for at det på eigedomar i område som kjem med i kommunen, vert skrive ut eigedomsskatt etter same satsar som før utvidinga.» Over tid er det likevel naturleg at det vert ei harmonisering. Både Flora, Bremanger og Vågsøy har i dag eigedomsskatt i heile kommunen. Det er ikkje berre områda som eigedomsskatten vert skriven ut for, som må harmoniserast, også nivået/takstgrunnlaget på eigedomsskatten må harmoniserast ved ei kommunesamanslåing. Eigedomsskatten skal vere minst 0,2 prosent og maks. 0,7 prosent av takstgrunnlaget. Kommunane kan velje å skrive ut eigedomsskatt etter følgjande modellar: 1. Eigedomsskatt i heile kommunen. 2. Eigedomsskatt i klart avgrensa område heilt eller delvis utbygd på byvis, eller der slik utbygging er i gang. 3. Eigedomsskatt berre på verker og bruk. 4. Alternativ Eigedomsskatt på næringseigedom i heile kommunen. I tillegg til verker og bruk, omfattar dette kontorlokale, forretningar og annan tenesteproduserande verksemd. Driftsdelen av jord- og skogbrukseigedomar samt budelen av utleigebygg vart ikkje rørt av endringa. 6. Alternativ Eigedomsskatt på faste eigedomar i heile kommunen, unnateke verk og bruk og annan næringseigedom. Oversikt over eigedomskattenivå i kommunane (Kjelde: KOSTRA 2014): Bustad og fritidseigedo mar Eigedomsska tt i % av brutto driftsinntekte r Eigedomsska Annen eigedom tt, totalt Flora ,2 % Bremanger ,4 % Vågsøy ,8 % Tabellen viser at det er ulikskaper i nivå på eigedomskatten mellom kommunane. Ei harmonisering vil såleis få konsekvensar for innbyggarane og det vil kunne få konsekvensar for inntektene til kommunen. Vi gjer også merksam på at skattegrunnlaget (verdifastsettinga) kan variere mellom kommunane. Botnfrådrag kan også variere og enkelte kommunar har ulike soner med ulik eigedomskatt. 55

59 Kapittel 5 Andre økonomiske effektar ved samanslåing Kor store er forskjellane i gebyrnivå mellom kommunane Ei anna problemstilling er at kommunane har ulike prisar på kommunale tenester. Dette kan vere alt frå barnehagesatsar til kommunale eigedomsavgifter. Sentrale spørsmål vil vere om ei kommunesamanslåing fører til høgare prisar og avgifter i ein av dei gamle kommunane? Er forskjellane store, eller vil det vere relativt enkelt å harmonisere prissetjinga? Prissetjing av tenestene varierer noko mellom kommunane. Satsane må verte harmoniserte i ein eventuell samanslått kommune. Foreldrebetaling i barnehage er naturleg nok nokså harmonisert etter innføring av makspris på foreldrebetaling. Bremanger har lågast foreldrebetaling for ein SFO-plass, medan foreldrebetalinga er høgast i Vågsøy. Årsgebyr vatn varierer frå kr i Flora til kr i Bremanger. Bremanger har høgast årsgebyr på avløp med kr 3 004, medan Vågsøy har høgast årsgebyr på avfall med kr Oversikt over gebyrnivå i kommunane (Kjelde: KOSTRA 2014): Foreldrebetaling SFO Årsgebyr for vannforsyning Årsgebyr for avløpstjenesten Årsgebyr for avfallstjenesten Flora Bremanger Vågsøy

60 Kapittel 5 Andre økonomiske effektar ved samanslåing Kort om inntekter frå konsesjonskraft Kommunane sin rett til konsesjonskraft er avgrensa til kommunane sitt behov for alminneleg elektrisitetsforsyning. I kommunar med lågt innbyggjartal men med store utbyggingar inneber dette at fylkeskommunen blir tildelt den overskytande mengda. Ei kommunesamanslåing mellom små kraftkommunar og kommunar med eit større innbyggjartal, inneber eit større behov for alminneleg el-forsyning. Ein større del av konsesjonskrafta vil såleis gå til den nye kommunen, medan fylket si mengde blir tilsvarande redusert. På denne måten kan ein seia at regelverket og regimet knytt til fordeling og uttak av konsesjonskraft, ikkje er samanslåingsnøytralt.. Ei kommunesamanslåing utløyser derfor i utgangspunktet ei større konsesjonskraftmengde og dermed inntekter til det lokale nivået. Inntektene til det fylkeskommunale nivået vert tilsvarande redusert. (Brandtzæg m.fl. 2011) 57