FJÁRMÖGNUN NÝSKÖPUNAR OG RANNSÓKNA Í NOREGI Í FISKELDI OG SJÁVARÚTVEGI

Transkript

1 FJÁRMÖGNUN NÝSKÖPUNAR OG RANNSÓKNA Í NOREGI Í FISKELDI OG SJÁVARÚTVEGI Friðrik Sigurðsson, rekstrarráðgjafi, SINTEF MRB AS Reykjavík 16. apríl 2009 Heimilt er að nota upplýsingar í heild eða að hluta úr þessu erindi, enda sé heimildar getið

2 Umfjöllun Hvað er nýsköpun og hvernig mælum við nýsköpun?? Norsk Nýsköpun (Innovasjon Norge) Rannsóknasjóður í sjávarútvegi og fiskeldi (FHF) Sjálfseignarstofnunin RUBIN Aðrir minni fjármögnunaraðilar Norska rannsóknaráðið (Norges Forskningsråd Skattaívilnanir (SkatteFUNN)

3 Nýsköpun Nýsköpun er meðal annars hægt að skilgreina sem það að skapa eitthvað nýtt eða betra og gera það aðgengilegt til dæmis í gegnum sölu á nýrri eða betrumbættri vöru og þjónustu. Hvernig er svo hægt að mæla nýsköpun?? Einfaldast er kannski að mæla árangur af nýsköpun til dæmis i gegnum hversu mikið hefur verið selt af nýrri vöru og þjónustu eða hversu mörg ný störf nýsköpunin hefur leitt til.

4 Norsk Nýsköpun - Innovasjon Norge Norsk Nýsköpun (Innovasjon Norge) ( Ver árlega um 900 mill NOK til norsks fiskeldis- og sjávarútvegs, af því nema lán til fiskiskipakaupa og hagræðingar um 500 mill NOK. 400 mill NOK er varið til ýmiskonar nýsköpunar og þróunarverkefna í formi styrkja og annarrar fyrirgreiðslu innan sjávarútvegs og fiskeldis. Fjárveitingar hafa aukist verulega á þessu ári í kjölfar fjármálakreppunnar. Auk þess veitir sjóðurinn ábyrgðir vegna fiskkaupa og annars í sjávarútvegi rúmar um 525 mill NOK í ár.

5 Hvað býður Norsk Nýsköpun (IN) uppá? Margir möguleikar í boði meðal annars almennar og áhættulánveitingar, styrkir og ábyrgðir Ýmiskonar nýsköpunarfyrirgreiðsla með styrkjum gegnum sértæk verkefni. Verðmætasköpunarverkefnið Marint Verdiskapningsprogram. Um 70 forverkefni (allt að NOK pr verkefni % fjármögnun) og liðlega 20 aðalverkefni (allt 2,5 mill NOK pr verkefni - ca 60 % fjármögnun) hafa fengið styrki. Alls 95 mill NOK/ár. Iðnvæddir rannsókna- og þróunarsamningar Industriell Forsknings- og Utviklingskontrakter (Um mill NOK pr/ár (breytilegt) í sjávarútvegi og fiskeldi. Skattaívilnanir (SkatteFUNN) í samvinnu við Rannsóknaráð (NFR)

6 IFU Iðnvæddir rannsókna- og þróunarsamningar Framleiðandi og viðskiptavinur skuldbinda í gegnum sértæka samninga um samstarf og réttindi í tengslum við nýsköpunar og r & þ verkefni. Norsk Nýsköpun gerir samkomulag við framleiðandann sem fer með verkefnastjórnunina. Norsk Nýsköpun veitir % styrk til verkefnisins, það sem út af stendur greiða framleiðandi og viðskiptavinur. 330 mill NOK frá og með árinu 2009 til ráðstöfunar, fiskeldi og sjávarútvegur hafa fengið um mill NOK á ári hverju. Óskað eftir fleiri verkefnum á sviði sjávarútvegs- og fiskeldis. Engar atvinnugreinabundnar takmarkanir Enginn umsóknafrestur

7 Af hverju er Iðnvæddir Rannsóknasamningar velheppnaðir? 1. Byggjast á raunverulegum þörfum þátttakenda og markaðsmöguleikum. 2. Byggjast á bindandi samkomulagi við krafstóra viðskiptavini. 3. Byggjast á viðskiptahugmynd með nýsköpun og nýjung. 4. Leggja áherslu á gott skipulag og hæfileika til að framkvæma og ljúka verkefnunum.

8 Norsk Nýsköpun - Innovasjon Norge Verðmætasköpunarverkefnið (Marint Verdiskapningsprogram) veitir árlega 95 mill NOK til verkefna sem eiga að styrkja verkefni á sviði markaðssetningar á norsku sjávarfangi. Undirritaður hefur stýrt 5 forverkefnunum NOK pr verkefni (6-12 mánuðir) og 1 aðalverkefni (2,2 mill NOK) sem er nú í gangi. 2-3 önnur aðalverkefni í vinnslu. Dæmi um slík aðalverkefni er sala og markaðssetning á fiskiborgum (lax) inn á sænsk skólaeldhús, þar sem styrkur er veittur til markaðsrannsókna, vörukynninga ofl.

9 Dæmi um verðmætasköpunarverkefni

10 FHF, Fiskeri- og havbruksnæringens forskningsfond Rannsóknasjóður í sjávarútvegi og fiskeldi. FHF ( hóf störf 1. janúar Fjármagnaður gegnum sértækt rannsóknagjald 3 o/oo (prómill) af útflutningsverðmæti sjávarafurða. Árið 2008 er þetta um 120 mill NOK. Sérstök stjórn sem samanstendur af fulltrúum greinarinnar. Þarfir sjávarútvegs og fiskeldis hafðar að leiðarljósi. Mikilvægasta verkefni sjóðsins er að finna og fjármagna rannsóknaverkefni sem greinin óskar eftir að fá leyst. Þetta gerist í nánu samstarfi við Rannsóknaráð Noregs (NFR) og Norska Nýsköpun (IN).

11 Rannsóknasjóður í sjávarútvegi og fiskeldi (FHF) Árlega er gerð starfsáætlun sem kveður á um atriði sem sérstök áhersla er lögð á að fjármagna. Þetta geta verið verkefni sem dreifast yfir fleiri ár. Það er enginn umsóknafrestur og ekki auglýst eftir verkefnum. Umsóknir sem berast frá fyrirtækjum og samtökum þurfa að vera í samræmi við gildandi starfsáætlun. Sjóðurinn leggur ríka áherslu á miðlun upplýsinga frá verkefnum og mat á framkvæmd verkefna. Um það bil 100 verkefni eru í gangi á hverju ári. Sjóðurinn heyrir undir Sjávarútvegs og strandráðuneytið (FKD)

12 RUBIN (Sjálfseignarstofnun) RUBIN ( fær sitt fjármagn frá Sjávarútvegs- og strandráðuneytinu (FKD) og Rannsóknasjóði í fiskeldi og sjávarútvegi (FHF). Á árinu 2008 hafði RUBIN um 8,4 mill NOK til ráðstöfunar. Fjöldi verkefna sem unnin eru á hverjum tíma er Heildarnýting fisks (flök, bein, haus, innyfli, roð ofl) ásamt aukin verðmætasköpun á aukaafurðum eru helstu verkefni RUBIN.

13 Dæmi um þróunarverkefni Krabbatapas þróaðar úr krabbakjöti úr haus, klóm og fótum (aukaafurð) Verkefni styrkt med NOK frá Rannsóknasjóði í fiskeldi og sjávarútvegi, RUBIN og Norsk Nýsköpun

14 Aðrir minni fjármögnunaraðilar Útflutningsráð fyrir sjávarfang (EFF) veitir um 3 mill NOK til ýmissa smærri nýsköpunarverkefni. Ýmis sölusamtök eins Norges Råfisklag og atvinnusjóðir sveitarfélaga veita minni fjárhæðir í beina styrki eða ábyrgðir. Áætla má að styrkir frá þessu geti numið mill NOK á ári hverju.

15 Norges Forskningsråd (NFR) Norska Rannsóknaráðið Norska Rannsóknaráðið ( er auk Norska Nýsköpunarsjóðsins stærstu fjármögnunaraðilar nýsköpunar og rannsókna- og þróunarstarfs í Noregi. Þessir aðilar hafa með sér nánið samstarf á mörgum sviðum meðal annars um framkvæmd Skattaívilnana (SkatteFUNN). Norska Rannsóknaráðið er á hverjum tíma með fleiri áætlanir í gangi sem nýtast sjávarútvegi og fiskeldi en 2 áætlanir skipta mestu máli, það er MATARÁÆTLUNIN (Matprogrammet) og FISKELDISÁÆTLUNIN (Havbruk). Auk þess eru möguleikar innan fleiri verkefna til að fjármagna rannsóknaverkefni tengd sjávarútvegi og fiskeldi.

16 Rannsóknir í sjávarútvegi og fiskeldi í Noregi (Tölfræði 2007, NIFU STEP 2007) Heildar rannsóknir 30 milljarðar NOK Opinbert 44 % Einka 56 % Sjávarútvegs/ fiskeldis rannsóknir 1,8 milljarðar NOK (6 % af heildar R & Þ) Opinbert 71 %, Einka 29 % Fiskeldis rannsóknir 0,8 milljarðar NOK (3 % af heildar R & Þ) Opinbert 56 % Einka 44 %

17 Opinber fjármögnun í norsku þorskeldi Fjármögnun ALLS 14,7 79,7 79,8 93, ,5 83,2 533,9 Norsk 70,1 40,5 54,6 26,6 20,5 20,2 65,5 88,4 386,4 Nýsköpun Rannsóknaráð Verðmætasköpunarverkefnið , ,7 ALLS 1054 Allar tölur eru í milljónum NOK. Í stöku tilfellum er um að ræða verkefni sem ná yfir fleiri svið en eingöngu þorskeldi. Á sama tíma hafa einkaaðilar og fyrirtæki fjárfest tæpa 3 milljarða NOK í þorskeldi, eða þrefalt meira en sem nemur opinberum fjárveitingum.

18 FISKELDI (HAVBRUK) Árið 2008 voru 160 verkefni unnin innan fiskeldis og heildarfjárveiting til þeirra nam um 116 mill NOK. 34 ný verkefni hófust árið Fiskeldi er eitt af 7 megináherslum Rannsóknaráðs. Fiskeldisáætlunin tengir saman öll rannsóknaverkefni á sviði fiskeldis sem unnin eru með fjármögnun fra Rannsóknaráði, jafnvel þó þau séu fjármögnuð frá öðrum verkefnum/sjóðum. Aðalmarkmiðið er að stuðla að því að styrkja fiskeldi sem ein af mikilvægustu atvinnugreinum Noregs og tengja og samhæfa grunnrannsóknir, rannsóknir í þágu atvinnulífsins og nýsköpun.

19 MATARVERKEFNIÐ Norsk matur frá láði og legi (Mataráætlunin) (Matprogrammet) hafði til ráðstöfunar í 2008, 234 mill NOK. Alls voru 249 verkefni í verkefninu, þar af 42 ný. Matarverkefnið leggur ríkari áherslu en áður á fyrirtækjastýrð verkefni á kostnað almennra rannsóknaverkefna. Aukin áhersla á markaðsrannsóknir, þar sem þekking um viðhorf neytenda skiptir miklu máli. Verkefnið leggur aukna áherslu á heilbrigði og aukin lífsgæði tengd mataræði, öryggi matvæla og heilbrigt mataræði. Matarverkefnið styður verkefni á sviði sjávarútvegs, fiskeldis og landbúnaðar.

20 Það borgar sig að hugsa. öðruvísi

21 Skattaívilnanir (SkatteFUNN) Alls voru í árslok 2008 viðurkennd um skattaívilnana verkefni í Noregi frá um 8000 fyrirtækjum. Þetta kerfi komst á árið 2003 og gefur kost á 20 % (18%) lækkun á skattgreiðslum fyrirtækja. Á þessu ári er gert ráð fyrir um 2000 ný verkefni verði samþykkt. Meðalverkefnið er að upphæð 2,2 mill NOK og meðal skattaívilnun er um NOK. Undirritaður hefur tekið þátt í undirbúningi, umsóknarvinnu og verkefnastjórnun tæplega 50 viðurkenndra verkefna, alls að fjárhæð um 150 mill NOK, þar sem áætluð skattaívilnun nemur um 30 mill NOK.

22 Skattaívalnanir (SkatteFUNN) Norska Hagstofan (SSB) hefur gert úttekt á fyrirkomulaginu og komist að því að þetta fyrirkomulag hafi reynst vel eins og til var ætlast og styður því áframhaldandi fyrirkomulag. Fyrirkomulagið eykur R & Þ starf í atvinnulífinu og norska Hagstofan áætlar að hver króna í Skattaívilnun gefi 2 krónur í aukið R & Þ starf í fyrirtækjunum. Fyrirkomulagið er velþekkt meðal margra fyrirtækja í Noregi, er auðskiljanleg, og auðveld í framkvæmd. Það eru sérstaklega sprota- og smærri fyrirtæki sem sem nýta sér Skattaívilnanirnar og gegnum þátttöku í slíkum verkefnum hafa aukið þekkingu sína og reynslu á sviði R & Þ og hvernig hægt er að nýta sér R & Þ til að styrkja vöxt og viðgang fyrirtækja.

23 Skipting milli atvinnugreina árið Annað Ferðaþjónusta mill NOK Tölvutækni Sjávarútvegur/fis... Olía/gas Heilbrigðisþjónusta Skipaútgerð Orka Landbúnaður/m... Bygg og anlegg Umhverfi Málmvinnsla Flutningar Skrifstofuhald Menntun/afþreying Skógarhögg/tréi... Skattaafsláttur (mill NOK) Fjöldi verkefna

24 Skattáívilnanir - Verkefnayfirlit ,4 Fjöldi verkefna ,7 1,3 1,3 1,1 1, ,2 1 0,8 0,6 0,4 Milljarðar NOK ,2 0 Fjöldi verkefna Raunveruleg ívilnun

25 Skattaívilnanir eru mikilvægar vegna þess.. Eflir tengsl við rannsókna- og þróunarstofnanir 61% segja að þeir hafi fengið meiri tengsl við r & þ stofnanir Samvinna við aðra 88% hafa aukið samvinnu við önnur sérþekkingarfyrirtæki Aukin innri nýsköpun 76% segja að Skattaívilnanir hafi gefið þeim hugmyndir um ný verkefni Skipulagning í nýsköpunarstarfi 70% segja að þeir vinni nú meira skipulega með r & þ og nýsköpun Samkeppnisstaða 68% segja að þeir séu betri í nýsköpun en samkeppnisaðilarnir Forgangsröðun af nýsköpunarstarfi í fyrirtækinu 83% vilja auka og forgangsraða nýsköpun á samdráttartímum Heimild: NNU 2007

26 Hversu háa Skattaívilnun er hægt að fá? Fyrirtækin geta fengið skattaívilnun allt að 2,2 mill NOK pr. ár Hámarks frádráttarhæfur kostnaður er 11 mill NOK (5,5 mill NOK fyrir eigin starfsemi (laun, tækjaleiga, annar rekstrarkostnaður, osfrv + 5,5 mill NOK í aðkeypta r & þ vinnu frá viðurkenndri rannsóknastofnun (MATIS ohf hefur fengið slíka viðurkenningu í Noregi, og unnið er að því að koma á verkefnum í Noregi)) Smá og meðalstór fyrirtæki (færri en 250 starfsmenn) fá 20 % frádrátt á staðfestan verkefniskostnað. Stærri fyrirtæki á 18 %. Skattafrádrátturinn fæst þegar gengið er frá álagningunni fyrir reikningsárið, í október ári seinna. Endurskoðandi verður að staðfesta verkefniskostnað fyrirtækjanna. Ef skattafrádrátturinn sem dregst frá álögðum skatti er hærri en sem nemur álögðum skatti er mismunurinn greiddur út.

27 Dæmi um Skattaívilnunarverkefni

28 Hvað má til, til að verkefnisumssókn innan Skattaívilnana fáist samþykkt? Verkefni fást samþykkt ef: Markmiðið er að koma fram með nýja þekkingu, upplýsingar eða reynslu sem getur leitt af sér nýjar vörur, þjónustu eða nýja framleiðsluferla í fyrirtækinu. Verkefni fást ekki samþykkt ef: Þau eru hrein vöruþróunarverkefni án þess að innihalda rannsóknastarf skv skilgreiningu skattalaganna (ww.skattefunn.no) Umsóknarferli: Umsóknin og allt ferli kringum hana fer fram á netinu (engar pappírumsóknir) og fyrst er umsóknin send til Norskrar Nýsköpunar og þaðan til Rannsóknaráðs til samþykktar ef umsóknin er í lagi og uppfyllir öll allmenn og sértæk skilyrði

29 Skattaívilnanir Almennt: Skattaívilnanir hófust 2003 og er stærsta einstaka átakið í Noregi til að auka R & Þ Skattaívilnanir eiga að: Stuðla að auknu nýsköpunar og r & þ starfi í norskum fyrirtækjum Aðstoða fyrirtæki að vinna skipulega að r & þ á þeirra eigin forsendum Efla meðvitund fyrirtækja kringum r & þ sem mikilvægt verkfæri til efla starfsemi fyrirtækja. Fyrir hvern? Gildir öll skattskyld fyrirtæki í Noregi Unnin réttur samkvæmt skattalöggjöfinni (skattalögin 16-40) Fyrirtæki sem ekki greiða skatt geta nýtt sér ívilnanirnar Íslensk dótturfélög, skráð í Noregi eins Icelandic Norway AS (dótturfélag Icelandic Plc) hafa nýtt og nýta sér Skattaívilnanirnar.

30 SAMANTEKT Í NOREGI Fiskeldi og sjávarútvegur Norsk Nýsköpun, IN ca 400 mill NOK Norska rannsóknaráðið, NFR ca 300 mill NOK Rannsóknasjóður í sjávarútvegi og fiskeldi, FHF ca 120 mill NOK RUBIN ca 8 mill NOK Aðrir aðilar ca 20 mill NOK Skattaívilnanir ca 200 mill NOK Varið er meira en 1 milljarði NOK af hálfu hins opinbera ár hvert í nýsköpun og rannsókna- og þróunarstarf á sviði sjávarútvegs og fiskeldis í Noregi. Á sama tíma er útflutningsverðmæti sjávarfangs um 40 milljarðar NOK og veltan á innanlandsmarkaði um 8 milljarðar NOK. Norðmenn verja því um 2 % af heildarverðmæti sjávarfangs til nýsköpunar og rannsókna- og þróunarstarfs innan sjávarútvegs- og fiskeldis.

31 HVER ER STAÐAN Á ÍSLANDI í fiskeldi og sjávarútvegi?? Heildarútflutningsverðmæti íslensk sjávarútvegs árið 2008 eru rúmir 127 milljarðar ISK, verðmæti á innanlandsmarkaði er áætlað 8 milljarðar ISK, eða alls um 135 milljarðar ISK. Vilji Íslendingar verja jafn miklum fjárhæðum í hagnýt nýsköpunar og r & þ verkefni fyrir sjávarútveg og fiskeldi eins og gert er í Noregi þyrftu íslensk stjórnvöld í gegnum samkeppnissjóðina (AVS, Verkefnasjóð í sjávarútvegi, Rannsóknaráð, Tækniþróunarsjóð), skattaívalnanir ofl að verja allt að 3 milljörðum ISK. (2%) Áætlað er að varið er um 500 milljónum ISK ár hvert til nýsköpunar og r & þ verkefna innan sjávarútvegs og fiskeldis. Það mætti því sexfalda framlagið!! Betur má ef duga skal.