Hordaland i tal. Folketal og demografi

Transkript

1 Hordaland i tal Folketal og demografi Nr. 1 20

2

3 Hordaland i tal Nr Forord Folketalsvekst er i vår del av verden eit teikn på suksess. At folketalet i ein region aukar, viser først og fremst at regionen er attraktiv å bu i. Folkeveksten i Hordaland har vore svært høg dei siste fem åra, og ser no ut til å ha stabilisert seg, sjølv om veksten i 20 var litt lågare enn dei tre føregåande åra. Veksten er om lag lik den nasjonale veksten, men Hordaland sin del av folketalet i Noreg går litt attende. Den aller største veksten kom i Vest, der alle fire kommunane hadde ein betydeleg høgare vekst enn snittet for Hordaland. Meland var den enkeltkommunen med høgast vekst. I denne utgåva av Hordaland i tal presenterer vi også eit kart som viser folketalsutviklinga i grunnkrinsane i kommunane i Hordaland over ein 5-årsperiode. Dette kartet viser at utviklinga innan ein og same kommune er svært ulik og gjenspeglar langt på veg kor kommunen legg til rette for bustadbygging. Forklaringa på folkeveksten er tredelt; fødselsoverskot, nettoflytting og nettoinnvandring. Kva som bidrar mest varierer frå kommune til kommune, som de kan lese meir om i denne publikasjonen. Nettoinnvandringa er totalt sett den viktigaste grunnen til folketalsveksten i Hordaland. Halvparten av innvandrarane som kom til Hordaland i 20, var frå Europa. Bergen sin del av innvandrarane har auka siste året. Vi viser også den relative utviklinga i folketalet i dei yrkesaktive aldersgruppene på 2000-talet. Hordaland skil seg her frå landet som heile ved ein svakare auke i åringar og større auke i åringar. Auken i åringar er størst i regionane kring Bergen. Samstundes er det desse regionane som har den yngste befolkninga. SSB si nyaste folketalsframskriving viser at Hordaland ifølgje middelprognosen vil ha fleire innbyggjarar i SSB ser på denne prognosen som det mest sannsynlege scenariet. Denne gangen illustrerer vi usikkerheita i prognosen ved å framstille resultata for fire ulike alternativ. I eitt av desse alternativa er innvandring sett lik 0, noko som ikkje er sannsynleg, men som viser kor stort innvandringsbidraget i dei framskrivne tala er. Prognosane for dei kommunane og regionane med høgast innvandringsbidrag, vil vere dei mest usikre. Ein grunnleggjande føresetnad for alle slike prognosar er at tilhøva er lagt til rette for folkevekst i form av bustadar, skoleplass, barnehageplass, etc. Tala blir så langt det er mogleg og plassen tillet det, presentert både på kommune- og regionnivå. (sjå for meir detaljerte tal). Bergen, juni 20 Kathrin Jakobsen Leiar, Analyse, utgreiing og dokumentasjon (AUD) Versjonskommentar: Tidlegare trykt versjon hadde feil tal om innvandring på side 9. Dette er retta i denne versjonen.

4 4 Hordaland i tal Nr Innhald Forord 3 Innhald 4 Folketalsutvikling 5 Flyttemønster Fødslar og fruktbarheit Folketalsutviklinga i ulike delar av landet Befolkningsstruktur 15 Folketalet i kommunane 19 Folketalsutvikling 21 Bustadbygging 25 Bustadmarknaden 26 Europa 28 Kjelder og meir informasjon 29

5 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling 1,3 millionar vestlendingar Noreg passerte fem millionar innbyggjarar 19. mars 20. På dette tidspunktet var vi litt over 1,3 millionar innbyggjarar på Vestlandet. Noreg fekk samla fleire innbyggjarar i 20, noko som var ny rekord. Med unntak av Møre og Romsdal, var 20 derimot ikkje eit rekordår for vestlandsfylka. Hordaland hadde sitt rekordår i 2009, Rogaland i 2010, og Sogn og Fjordane i Per 1. januar 20 hadde vestlandsfylka innbyggjarar opp (1,3 %) i løpet av 20. Rogaland hadde størst vekst (både i tal og prosent) med (1,6 %) fleire innbyggjarar i 20. Hordaland fekk (1,3 %) fleire innbyggjarar, Møre og Romsdal (1,1 %) og Sogn og Fjordane 459 (0,4 %). Rogaland hadde den tredje største veksten i landet, etter Oslo (2,3 %) og Akershus (1,9 %). Hordaland blei i prosent slått av desse tre fylka, samt av Buskerud (1,6 %). Sør-Trøndelag og Aust-Agder låg i prosent likt med Hordaland. Auke som ligg under det nasjonale snittet er eit teikn på stagnasjon, da kommunane ikkje følgjer den nasjonale utviklinga. Kartet for 20 viser at det er stagnasjon eller nedgang i store delar av Hordaland utanom kommunane rett vest og sør om Bergen, samt for haugalandskommunane Sveio og Etne. Kartet viser at Rogaland og Sogn og Fjordane òg har fått fleire kommunar med nedgang i folketalet. Møre og Romsdal, som sette ny vekstrekord i 20, har derimot nesten halvert talet kommunar med nedgang. Spesielt merkbar er endringa i Romsdal og Austre Sunnmøre: Ørskog har gått frå 0,8 % nedgang til 3,9 % auke. Så vidt lågare folkevekst i Hordaland enn i resten av landet Folketalet i Hordaland auka med personar i 20, ein auke på 1,3 %. Dette er 735 færre enn i 2010, og færre enn i Viss Hordaland skulle hatt ein folkevekst som tilsvarte Hordaland sin del av folketalet i 20, skulle Hordaland fått fått 332 fleire innbyggjarar enn det vi faktisk fekk. Hordaland sin del av folketalet i Noreg går med andre ord litt attende. I 2010 hadde 27 kommunar i Hordaland vekst i folketalet. I 20 gjekk dette ned til 24. I 2009 var Austrheim vekstvinnar i Hordaland, med 6,3 % auke. I 20 hadde Austrheim ein nedgang på ein halv prosent. Ein annan kommune med nedgang var Fusa, som for første gong sidan 2004 opplevde nedgang i folketalet. Andre kommunar med nedgang var Odda, Eidfjord, Ulvik, Granvin, Vaksdal, og Fedje. Det var i Hordaland i 20 tre fleire kommunar med nedgang enn i Austrheim, Vaksdal, Fusa og Eidfjord hadde i 2010 vekst, og Granvin hadde inga endring i folketalet. Fitjar og Tysnes hadde i 2010 nedgang, men vekst i 20. Ulvik hadde sist vekst i 2009, Fedje i 2004 og Granvin i Verre er det for Odda, som har nedgang i folketalet for 40. år på rad. Sist Odda hadde vekst i folketalet, var i 1971, og før det var i 1964 etter at Odda og Røldal blei slått saman. Kommunane sør for Odda er i god vekst: Suldal (Rogaland) hadde rett nok nedgang i 20, men dette var første gong sidan 2007; Etne hadde i 20 ein vekst over det nasjonale gjennomsnittet; og Sauda (Rogaland) har vekst for andre år på rad (før dette hadde Sauda år med folketalsreduksjon). Fjorårets vekstvinnar var Meland, og er den einaste nordhordlandskommunen som hadde vekst over hordalandssnittet i 20. Faktisk var veksten til Meland så god, at den drog den samla veksten for Nordhordland over hordalandssnittet. Bergen hadde for tredje gong sidan 1989 vekst under hordalandssnittet, mens den regionen som verkeleg vaks var Vest. Sjølv om dei i 20 utgjorde,1 % av folketalet i Hordaland, fekk dei 21,7 % av folkeveksten. Regionen fekk i 20 fleire nye innbyggjarar enn nokon sinne.

6 6 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Kartet viser folketalsutviklinga i kommunane på Vestlandet i 2010 og 20 etter fem kategoriar: nedgang, inga endring, auke under det nasjonale gjennomsnittet, auke over det nasjonale snittet, og auke meir enn to gongar det nasjonale snittet. Kjelde: SSB Statistikkbanken

7 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Tabellen viser folketal og folketalsutvikling i kommunane, Endring per år % % Tal % Bergen ,8 1, ,3 Etne ,1-0,2 54 1,4 Sveio ,3 1,0 90 1,8 Bømlo ,1 0,5 82 0,7 Stord ,9 1, ,9 Fitjar ,7 0,0 15 0,5 Tysnes ,2-0,3 10 0,4 Kvinnherad ,1 0,1 75 0,6 Austevoll ,6 0,5 1 2,4 Sunnhordland ,5 0, ,0 Jondal ,2-0,7 9 0,9 Odda ,8-0, ,6 Ullensvang ,0-0,5 0,4 Eidfjord ,2-0,0-2 -0,2 Ulvik ,4-0,8-6 -0,5 Granvin ,2-1, ,5 Kvam ,1-0,1 80 0,9 Hardanger ,6-0,5 30 0,1 Voss ,2 0,2 21 0,2 Fusa ,1 0, ,0 Samnanger ,3 0,2 23 1,0 Os ,9 2, ,0 Bjørnefjorden ,6 1, ,1 Askøy ,1 2, ,4 Sund ,6 2,0 4 2,3 Fjell ,2 1, ,3 Øygarden ,8 1,4 9 2,8 Vest ,5 2, ,3 Vaksdal ,6-0, ,4 Modalen ,4 0,8 0 0,0 Osterøy ,1 0,6 56 0,8 Osterfjorden ,1 0,3 41 0,3 Meland ,8 2,3 2 3,1 Radøy ,2 0,7 56 1,1 Lindås ,6 1, ,0 Austrheim ,6 1,2 - -0,5 Fedje ,3-1,7 - -1,9 Masfjorden ,5-0,6 0,7 Nordhordland ,5 1, ,3 Hordaland ,6 1, ,3 Landet ,6 0, ,3 Hordaland i % av landet 9,6 9,7 9,8 9,8 9,8 9,7 Bergen i % av Hordaland 52,6 53,2 53,6 53,8 53,8 53,2 Kjelde: SSB Statistikkbanken; statistikk.ivest.no

8 8 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Størst prosentvis folkeauke i Bergen og omland frå Kjelde: SSB statistikkbanken Kartet viser prosentvis folketalsendring i grunnkrinsar i perioden 2007 til 20. Inndeling i kategoriar er gjort ved hjelp av naturlege brot. Naturlege brot er ein statistisk metode for å gruppere liknande verdiar i kategoriar samstundes som skilnaden mellom kategoriane vert maksimert. Grunnkrinsar med eit innbyggartal under 10 personar er fjerna fordi små endringar i folketalet gjev store utslag. Mellom 2007 og 20 har eit stort fleirtal av grunnkrinsane hatt moderat vekst eller nedgang i folketalet. Intervallet i kategoriane aukar dess lenger ein kjem ut frå 0, men flest grunnkrinsar er likevel i klassane -4,8 4,6 % og 4,7 15,3 %. Det er ein klar tendens til at veksten kjem i kystkommunane og omlandet til Bergen, men oppdelinga på grunnkrinsnivå syner at variasjonen mellom grunnkrinsar i same kommune er stor. I Bergen finn ein grunnkrinsen Sædalen med ein vekst frå 270 til 880 personar, noko som utgjer 225,9 %. Dette er den grunnkrinsen med mest vekst i heile Hordland. Det andre ytterpunktet er grunnkrinsen Angelvik/Våge som minka frå 982 til 315 personar, noko som utgjer -67,9 %. Denne nedgangen skuldast justering av grense mot nabokrinsen Knarrevik, som har hatt auke tilsvarande Angelvik/ Våge sin nedgang. Begge grunnkrinsane ligg i Fjell kommune som i snitt har hatt ein vekst på 9,3 %.

9 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Tal innvandrarar i Hordaland har passert Over halvparten er frå Europa Europa u/tyrkia Afrika Asia med Tyrkia Nord-Amerika Sør- og Mellom-Amerika Oseania Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no Per 1. januar 20 var det totalt innvandrarar i Hordaland, mot på same tid i fjor. Av auken på 4 173, kjem av innvandrarane frå Europa. Det er om lag innvandrarar frå Europa i Hordaland i dag. Dette er meir enn frå alle dei andre verdsdelane til saman. Europearar hadde den største prosentvise auken siste år ( %). Den nest største prosentvise auken siste år er blant innvandrarar frå Afrika. I 20 var det innvandrarar frå Afrika i Hordaland, mens tilsvarande tal for 20 er Dette tilsvarar ein auke på 9 %. Den nest største innvandringsgruppa etter verdsdel er Asia. Talet på innvandrarar frå Asia har stige med 4 % frå 20 til 20. Frå 2002 til 20 er det blant innvandrarar frå Europa at vi finn den relativt største auken. Det er fleire innvandrarar frå Europa i Hordaland i 20 enn i Dette svarer til ein vekst på 207 %. Den nest største relative veksten har vore frå Afrika. Afrikanarar i Hordaland har auka med 3 8 personar sidan 2002, som er ein auke på 194 %. Tabellen viser tal innvandrarar etter landbakgrunn over tid. Stabilitet eller endring? Fødselsoverskot Netto innanlandsk flytting Nettoinnvandring Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no Figuren viser folkeveksten i Hordaland, fordelt på fødselsoverskot, netto innanlandsk flytting og netto innvandring frå 1. januar 1997 til 31. desember 20. Sjølv om folkeveksten var litt lågare i 20 enn i dei føregåande åra, viser figuren fleire trekk på stabilitet i folkeveksten: fødselsoverskotet har sidan 1997 hatt eit gjennomsnittleg avvik som er mindre enn det gjennomsnittlege avviket i dei innenlandske flyttetala; netto innanlandsk flytting har eit gjennomsnitt som i praksis er lik 0 (4 for å vere heilt presis), og med svingningar som ikkje er spesielt store målt mot innbyggjartalet; og nettoinnvandringa kan synast å ha lagt seg på eit nytt nivå frå og med 2007.

10 10 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Innvandring: viktigast eller nest viktigast i 29 kommunar Fødselsoverskot Netto innanlandsk flytting Netto innvandring Samla folketilvekst Bergen * Etne * Sveio * Bømlo * Stord * Fitjar * Tysnes Kvinnherad * Austevoll Sunnhordland * Jondal Odda * Ullensvang Eidfjord Ulvik Granvin Kvam * Hardanger * Voss Fusa Samnanger * Os * Bjørnefjorden Askøy * Sund * Fjell * Øygarden * Vest * Vaksdal Modalen Osterøy * Osterfjorden * Meland Radøy Lindås * Austrheim * Fedje Masfjorden Nordhordland * Hordaland * Endring Hordaland frå 2010 Kjelde: SSB Statistikkbanken * Tabellen viser korleis folkeveksten fordeler seg mellom flytting og fødselsoverskot. * markerer samla tal for folketilvekst frå SSB som ikkje samsvarer med summen av fødselsoverskot og nettoflytting. Dette kan skuldast forsinka meldingar, annulleringar, korreksjonar o.a. Av fylkets 33 kommunar, er det berre i dei store tilflyttingskommunane rundt Bergen at innvandring ikkje er det viktigaste eller nest viktigaste bidraget til folkeveksten. I Os, Meland og Askøy er netto innanlandsk tilflytting viktigast, med fødselsoverskot som nest viktigast, og i Fjell er fødselsoverskotet det viktigaste, med innanlandsk tilflytting som nest viktigast. Nettoinnvandring er det viktigaste bidraget i 23 kommunar, og det nest viktigaste i seks. 38 % av folkeveksten i Hordaland i 20 kom frå fødselsoverskot og 66 % frå innvandring. Innanlandsk flytting bidrog (negativt) til folkeveksten med -4 %. I 2010 var desse tala 36 %, 63 % og 1 %, mens dei i 2009 var 36 %, 56 % og 8 %. Innvandring har med andre ord ei stadig aukande betydning for folkeveksten i Hordaland. Samtlege kommunar i Hordaland har dei to siste åra hatt netto innvandring, men berre ti kommunar har hatt netto innanlandsk tilflytting dei siste to åra. Vest er den einaste regionen der alle kommunane har hatt netto innanlandsk tilflytting begge dei siste to åra. Åtte kommunar hadde nedgang i folketalet i 20. Om det ikkje hadde vore for innvandringa, ville ytterlegare sju kommunar òg hatt nedgang, og som i tidlegare år, ville Odda hatt vesentleg kraftigare nedgang i folketalet om det ikkje var for innvandringa. Ingen kommunar i Osterfjorden hadde fødselsoverskot i 20, og med unnatak av Eidfjord, hadde ingen hardangerkommunar fødselsoverskot. I Nordhordland var det berre Meland og Lindås som hadde fødselsoverskot - men desse hadde til gjengjeld eit solid overskot, og Meland er blant dei sju kommunane i fylket med eit større fødselsoverskot enn nettoinnvandring. Størst positiv differanse mellom fødselsoverskot og nettoinnvandring var det Askøy som hadde, mens Bergen hadde størst negativ differanse. Askøy hadde òg størst tilflyttaroverskot, med 9 fleire frå netto innanlandsk tilflytting enn frå nettoinnvandring. Bergen har 54 % av innbyggjarane i fylket, men berre 50 % av dei innanlandske innflyttarane. Til gjengjeld tek Bergen kraftig att på innvandringa, med 66 % av innvandrarane (og 72 % av utvandrarane). Desse tala har gått litt i Bergen sin favør sidan førre år - der tala var høvesvis 65 % og 73 %. Bergen sin del av nettoinnvandringa har med andre ord gått litt opp.

11 Hordaland i tal Nr Flyttemønster Flest innflyttarar til Askøy og Fjell = Askøy Fjell Os Lindås Stord Voss Kvam Odda Bergen Bergen Resten av fylket Øvrige regionsenterkommunar Kjelde: SSB statistikkbanken, Kjelde: SSB statistikkbanken, Figuren viser tal innflyttarar til regionsenterkommunane i Hordaland, Figuren viser relativ auke i tal innflyttarar i Bergen, regionsenterkommunane og resten av fylket. Askøy, Fjell og Os er dei tre regionsenterkommunane, etter Bergen, som hadde flest innflyttarar i 20, på same måte som i Medan innflyttingstala for Askøy og Fjell held fram med å auke, har dei flata noko ut i Os. Kvam er den einaste regionsenterkommunen som har hatt nedgang i tal innflyttarar i 20, men utviklinga er nokonlunde stabil, der talet på inflyttarar ligg kring 200. Odda på si side har hatt ein sterk auke, og hadde i 20 1 innflyttarar, men er framleis ikkje oppe på nivået for andre halvdel av 2000-talet. Når vi ser på den relative utvikliga i tal innflyttarar, ser vi at både Bergen, dei øvrige regionsenterkommunane og resten av fylket, har hatt ein sterk auke i tal innflyttarar etter Kanskje noko overraskande er det Bergen som har hatt den lågaste auken i tal innflyttarar. Likeleis er det verd å leggje merke til at dei øvrige regionsenterkommunane og resten av fylket følgjer om lag same utviklinga dei siste fem åra. Framleis populært å flytte til Bergen Bergen Trondheim Stavanger Tromsø Oslo (høgre akse) Kjelde: SSB statistikkbanken, Kristiansand Bergen har framleis flest innflyttarar av alle storbyane, etter Oslo som hadde om lag innflyttarar i 20 mot 9300 til Bergen. Tal innflyttarar til Bergen har stige jamt gjennom heile 2000-talet. Bergen har fått stadig flere innflyttarar samanlikna med Trondheim og Stavanger dei siste 5 åra. Alle storbyane, med unnatak av Kristiansand, har hatt ein auke i tal innflyttarar i 20 samanlikna med Aller størst auke har Stavanger hatt med 9 %, deretter Oslo med 8 % og Bergen med 7 %. Figuren viser tal innflyttarar til dei største byane i Noreg utanom Oslo,

12 Hordaland i tal Nr Fødslar og fruktbarheit Fødselstala har stabilisert seg på eit høgt nivå Gjennomsnitt Gjennomsnitt Gjennomsnitt Bergen Etne Sveio Bømlo Stord Fitjar Tysnes Kvinnherad Austevoll Sunnhordland Jondal Odda Ullensvang Eidfjord Ulvik Granvin Kvam Hardanger Voss Fusa Samnanger Os Bjørnefjorden Askøy Sund Fjell Øygarden Vest Vaksdal Modalen Osterøy Osterfjorden Meland Radøy Lindås Austrheim Fedje Masfjorden Nordhordland Hordaland Heile landet Fruktbarheitsindeks Hordaland 1,98 1,92 Heile landet 1,95 1,88 Kjelde: SSB statistikkbanken, Tal fødde i Hordaland gjekk ned frå Det er Bergen, Hardanger og Nordhordland som bidrar til dette. Dei andre regionane har alle ein liten oppgang i fødselstala. Fødselstala variererer noko frå år til år, men tala viser likevel ei svak stiging utover talet. Denne utviklinga ser no ut til å ha stoppa opp. Fødselstala er likevel framleis høge sett i eit lenger tidsperspektiv. Dersom vi ser på snittet for Hordaland dei siste fem åra ( ), er dette høgare enn dei to føregåande femårsperiodane. Fødselstala ligg med andre ord framleis på eit høgt nivå. Tal fødde må også sjåast i samanheng med tal kvinner i fødedyktig alder (15-49 år). Dette blir fanga opp i SSB sin fruktbarhetisindeks som er eit uttrykk for tal levendefødde born per tusen kvinner i denne aldersgruppa. Fruktbarheitsindeksen for Hordaland er redusert frå 1,98 i 2010 til 1,92 i 20. Dette samsvarer med utviklinga på landsbasis der fruktbarheitsindeksen er gått ned frå 1,95 til 1,88. Figurane viser tal fødde per år etter region og fylke, Hordaland Bergen Sunnhordland Hardanger Voss Bjørnefjorden Vest Osterfjorden Nordhordland

13 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling i ulike delar av landet Meland, Os og Øygarden er blant kommunane som veks mest i landet Kommune Edring i tal Endring i % Rennesøy (Ro) ,4 Hemsedal (Bu) ,1 Ørskog (MR) ,9 Herøy (No) ,8 Verran (N- Tr) ,7 Flå (Bu) ,4 Bjerkreim (Ro) ,3 Ås (Ak) ,3 Ullensaker (Ak) , Frosta (N- Tr) ,2 Meland (Ho) ,1 Os (Ho) ,0 Hole (Bu) ,0 Vestby (Ak) ,0 Våler (Østf.) ,9 Flatanger (N-Tr) ,9 Øygarden (Ho) ,8 Songdalen (V-Agder) ,8 Skaun (S-Tr) ,7 Gjerdrum (Ak) ,7 Som tidlegare år er det små og mellomstore kommunar som har den største relative folkeveksten siste år. Hordaland er representert med tre kommunar på lista over dei 20 kommunane i landet som har hatt den største relative veksten frå Dette er Meland med 3,1 %, Os med 3,0 % og Øygarden med 2,8 % vekst. Førre år var fem kommunar frå Hordaland representert på denne lista. Den kommunen i landet som hadde den største relative folketalsveksten i fjor var Rennesøy i Rogaland med ein vekst på 4,4 %. Akershus er det fylket som i år har flest kommunar på denne oversikten, med fire kommunar. Ein del fylke har vore gjengangar på denne lista de siste åra. Dette er særleg Akershus, Rogaland og Hordaland. Nytt i år er at Nord-Trøndelag og Buskerud har tre kommunar blant dei 20 med størst relativ folkevekst. Tabellen viser dei kommunane med størst prosentvis vekst i folketalet frå 20 til 20 Kjelde: SSB Statistikkbanken Størst vekst i Akershus, Hordaland og Rogaland Kommune Enndring i tal 02- Endring i % 02- Gj. årleg endring Ullensaker (Ak) ,5 3,5 % Rennesøy ( Ro) ,1 3,1 % Sørum (Ak) ,9 2,7 % Gjerdrum (Ak) ,8 2,6 % Askøy (Ho) ,4 2,5 % Klepp (Ro) ,7 2,4 % Meland (Ho) ,2 2,4 % Os (Ho) ,7 2,3 % Sola (Ro) ,2 2,2 % Skedsmo (Ak) ,1 2,2 % Kjelde: SSB Statistikkbanken Det er kommunar rundt dei tre store byane Oslo, Bergen og Stavangar som har hatt den største folketalsveksten dei siste ti åra. Alle de ti kommunane på oversikten ligg i Akershus, Hordaland eller Rogaland. Dei ti siste åra er der Ullensaker kommune i Akershus som har hatt den største relative veksten med 41,5 %. Den støre veksten i Ullensaker kan delvis forklarast med utbygginga av Oslo Lufthavn Gardermoen. Hordaland er representert med tre kommunar, Askøy, Meland og Os. Tabellen viser dei 10 mestveksande kommunane i Norge i perioden

14 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling i ulike delar av landet Størst vekst i Oslo, lågast i Kristiansand Blant landsdelsentra er det i Oslo vi finn den største folketalsveksten siste år. Slik har det også vore dei siste åra. Folketalet i hovudstaden har auka med 2,3 % og 055 innbyggjarar. Landsdelsenter Kjelde: SSB Statistikkbanken Endring i tal Endring i % Oslo ,3 Trondheim ,6 Bergen ,3 Tromsø ,3 Stavanger ,2 Kristiansand I år er det Trondheim som har den største relative veksten etter Oslo, med 1,6 %. I fjor ( ) var det Stavanger som hadde denne plasseringa på lista. Bergen er den byen som etter Oslo har den største faktiske veksten frå 20 til 20, med nye innbyggjarar. Tabellen viser folketalsutviklinga i landsdelssentra frå 20 til 20 Befolkningsstruktur Største årskull i 20 er 42-åringane. I 2022 vil det vere 31-åringane. Alder Befolkningspyramiden for Hordaland viser eit visst syklisk mønster. Den veks i bredda som følgje av folkevekst, men det venta mønsteret i 2022 liknar på mønsteret i 2002, mens det er ein nokså jamn fordeling av aldersgruppene (fram til rundt 50-åringane) i 20. I år er det 42-åringane som er det største årskullet (som dei òg var da dei var 10 år yngre i 2002), mens det i 2022 er venta å vere dagens 21-åringar som vil utgjere det største kullet. Dette kullet er venta å få nettotilflyttarar dei neste ti åra. Dei eldste vil naturlegvis bli færre som følgje av dødsfall (og færre tilflyttarar) og skiljet i 2022 går ved dei som i dag er 46. Dette er litt opp på ti år, der skiljet i dag går ved dei som for ti år sidan var 44. Størst auke dei siste ti åra er det dei som for ti år sidan var 21 som har hatt, mens størst auke dei neste ti åra vil kome blant dei som i dag er 19. For nokre få alderstrinn vil det om ti år være færre enn i dag. Det gjeld aldrane 15, 20, 44, 65, og Tal Kvinner Menn Figuren viser befolkningspyramide for Hordaland, per (fargar), historisk per (stipla linjer) og framskrive (SSB MMMM 20) for (heile linjer). Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no

15 Hordaland i tal Nr Befolkningsstruktur Nordmenn og hordalendingar ein månad eldre; modølar eit heilt år eldre Gjennomsnittsalder Endring (dagar) År dagar År dagar Fjell Meland Askøy Vest Os Sund Stord Bømlo Bjørnefjorden Sveio Austevoll Bergen Lindås Hordaland Fitjar Sunnhordland Nordhordland Øygarden Modalen Landet Osterøy Radøy Kvinnherad Osterfjorden Etne Austrheim Fusa Samnanger Kvam Voss Eidfjord Vaksdal Hardanger Masfjorden Ullensvang Granvin Odda Tysnes Ulvik Jondal Fedje Tabellen viser gjennomsnittsalder per 1. januar 20 og 1. januar 20, samt endring i tal dagar. Berekninga av snittalder på tal dagar føreset at fødslar er jamt fordelt utover året. I røynda er dette ikkje tilfellet. Statistikk frå SSB viser at flest nordmenn har fødselsdag i april, følgd av månadane mars og mai. Om vi hadde hatt presis statistikk for kva dag dei einskilde er fødd, ville gjennomsnittalderen endra seg noko, men skilnaden mellom kommunane og endring frå 20 til 20 ville ha vore den same. I 20 blei nordmenn ein heil månad eldre. Hordalendingar blei 28 dagar eldre, noko som òg er sterk aldring, men sjølv om gjennomsnittsalderen stig, blir hordalendingane relativt sett yngre i høve til landsgjennomsnittet. Dette var òg tilfelle i 2009 og Yngst er dei i Fjell, med ein gjennomsnittsalder på 35 år og 175 dagar, og eldst er dei på Fedje, i snitt 45 år og 41 dagar. Kjelde: Eigne berekningar basert på SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no

16 16 Hordaland i tal Nr Befolkningsstruktur Kraftig auke i tal åringar. Stadig fleire åringar 200 Hordaland 200 Heile landet = år år år år år år år år år år Kjelde: SSB statistikkbanken, Figurane viser den relative utviklinga i folketalet i dei yrkesaktive aldersgruppene med utgangangspunkt i Tala er presentert for heile landet, heile fylket samla og for kvar av dei åtte regionane. Det mest slåande ved utviklinga i folketalet i ulike aldersgrupper, er at tal åringar har auka kraftig. Dette er verknadene av dei store etterkrigskulla og vil forplante seg vidare til dei øvre aldersgruppene om nokre år. I tillegg ser vi ein markant auke i tal åringar år og år er å sjå på som den reproduktive perioden. Det er i desse aldersgruppene vi finn dei høgste fødelstala. Hordaland skil seg frå landet som heile ved å ha ein noko svakare auke i tal åringar og større auke i tal år. Også åringar har det blitt fleire av i Hordaland samanlikna med heile landet. Det betyr at den yrkesaktive befolkninga i Hordaland i åra framover vil vere yngre enn på landsbasis og potensialet for fleire barnefødsler vil vere større. I alle regionane i Hordaland har det vore ein sterk vekst i tal åringar, og aller mest i Vest, Nordhordland og Bjørnefjorden. Fram til 2006 har det vore ein stabil eller nedadgåande utvikling for åringar. Etter 2007 har denne aldersgruppa hatt ein sterk vekst og det gjeld alle delar av fylket. Dette skuldast mellom anna ei stiging i fødseltala tidleg på 80-talet. Hardanger er den regionen som har hatt størst nedgang i aldersgruppa år i byrjinga av perioden, men også her har det vore ei jamn stiging i foketalet fram til 20. I aldersgruppa år har det vore ein vedvarande nedgang på Voss. Den aller største prosentvise nedgangen finn vi likevel i Hardanger, men her har utviklinga vore stabil etter Også Sunnhordland har hatt ei negativ utvikling i denne aldersgruppa. I dei fleste regionane er det svært høg samvariasjon mellom tal 0-5 åringar og tal åringar, det same gjeld 6-9 åringar og åringar. Det betyr at dersom kommunane klarer å halde på og trekkje til seg desse aldersgruppene, vil barnebefolkinga også auke

17 Hordaland i tal Nr Befolkningsstruktur 200 Bergen 200 Vest = = Nordhordland 200 Bjørnefjorden = = Hardanger 200 Osterfjorden = = Voss Sunnhordland = = år år år år år

18 18 Hordaland i tal Nr Befolkningsstruktur Yngst befolkning rundt Bergen Fjell Askøy Meland VEST Os Sund BERGEN Stord Austevoll Bømlo Sveio Bjørnefjorden HORDALAND Fitjar Lindås SUNNHORDLAND NORDHORDLAND Øygarden Osterøy LANDET Modalen OSTERFJORDEN Radøy Kvinnherad Etne Austrheim Fusa Kvam Samnanger VOSS Vaksdal HARDANGER Ullensvang Eidfjord Granvin Masfjorden Tysnes Odda Ulvik Jondal Fedje % 10 % 20 % 30 % 40 % 50 % 60 % 70 % 80 % 90 % 100 % 0-5 år 6- år -15 år år år år år år år år 80+ år Kjelde: SSB Statistikkbanken, statistikk.ivest.no Figuren viser korleis folketalet i kommunane og regionane fordeler seg i prosent etter aldersgrupper per 1. januar 20. Figuren er ein liggjande befolkningspyramide, der alderssegmenta ligg etter kvarandre i staden for over kvarandre, og der vi ikkje viser kjønnsfordelinga. Figuren er sortert etter kor stor del av befolkninga som er under og over 40, og sorteringa vil samsvare tett med gjennomsnittsalderen (vist i tabell side 15). I Fjell, Askøy, Meland og Vest, er heile 57 % av befolkninga under 40 år, og 30 % av befolkninga er under 20 (31 % i Fjell). For heile Hordaland er 54 % av befolkninga under 40 år, og 26 % under 20. Dette har ikkje endra seg siste året. Vi har sortert figuren etter kor stor del av befolkninga som er under og over 40. For dei fleste kommunane, gir dette eit gjenkjenneleg mønster òg for dei andre aldersgruppene, men nokre kommunar skil seg ut: Bergen har størst del åringar (16 %), og nest størst del åringar (,9 % mot Askøy sine 15,2 %). Desse to gruppene skyv ikkje på mønsteret for dei eldre gruppene, men dei gjer det for dei yngre, og Bergen er heilt nede på nivå med Samnager og Tysnes når det gjeld befolkning under 20; Eidfjord har størst del åringar, og saman med ei stor gruppe åringar, er mønsteret for dei eldste gruppene litt forskjøvet. Det gjer at Eidfjord får same del over 60 som Radøy og Etne, og såleis eit godt stykke under dei andre hardangerkommunane.

19 Hordaland i tal Nr Folketalet i kommunane Overskot av unge menn i Sunnhordland og Hardanger Granvin Austrheim Sveio Kvam Etne Hardanger Tysnes Fitjar Ullensvang Sunnhordland Stord Radøy Odda Bergen Osterøy Bømlo Fusa Masfjorden Kvinnherad Hordaland Lindås Austevoll Osterfjorden Nordhordland Ulvik Os Bjørnefjorden Sund Vaksdal Landet Eidfjord Øygarden Voss Samnanger Vest Askøy Fjell Meland Modalen Jondal Fedje Tabellen viser kvinner per 100 menn (20) i dei aldersgruppene som flyttar mest, og der fordelinga mellom kvinner og menn dermed kan avvike ein del frå gjennomsnittet på kommunenivå. Det vert fødd litt fleire gutar enn jenter, men på grunn av høgare dødelegheit for gutar/ menn reduserast overskotet med aukande alder. Frå årsalderen er det fleire kvinner i dei fleste befolkningsgrupper. Dødelegheita er høgare for menn i alle aldersgrupper, men forskjellen er minst i dei yngste og dei eldste aldersgruppene. Størst forskjell i dødelegheita er det i års alderen, der dødelegheita for menn er rundt tre gongar så høg som for kvinner. I aldersgruppa vil det normalt vere eit overskot av menn, men på grunn av stor flytteaktivitet vil det likevel kunne vere kvinneoverskot i nokre område. Det er berre 4 av kommunane i Hordaland som har fleire kvinner enn menn i alderen år. Dette er også forventa, då det vert fødd fleire guter enn jenter, og denne skilnaden ikkje jamnar seg ut før seinare. Den kommunen i Hordaland som har det største kvinneunderskotet i år er Granvin, med berre 78 kvinner per 100 menn. Det største kvinneoverskotet i år finn vi på Fedje med 1 kvinner per 100 menn i alderen år. Tala viser at heile overskotet ligg i aldersgruppa år. I har Fedje eit underskot av kvinner. I tillegg til Fedje har Jondal, Modalen og Meland overskot av kvinner i denne alderen. Øygarden har i år akkurat like mange menn som kvinner. På regionnivå er det størst underskot av kvinner i alderen år i Hardanger og Sunnhordland. I Hardanger er det til saman 90 kvinner per 100 menn og i Sunnhordland er talet 92. I Vest er det omlag like mange menn og kvinner i aldersgruppa, med 99 kvinner per 100 menn. Om vi ser på heile fylket er talet 94 kvinner per 100 menn, dette er noko under delen for heile landet, som er 96. Kjelde: SSB statistkkbanken, statistikk.ivest.no

20 20 Hordaland i tal Nr Folketalet i kommunane Kartet syner tre variablar: gjennomsnittleg alder i kommunane (fargar), kommunar med fleire kvinner per 100 menn enn gjennomsnittet for Hordaland (skravur) og endring i gjennomsnittsalder i høve til 20 (søyler). Dess høgare søylene i kartet er over horisontal raud strek, dess meir har gjennomsnittleg alder auka sidan 20. Dess lågare søylene går under horisontal raud strek dess meir har gjennomsnittalderen gått ned i høve til 20. Søylene syner endring i tal dagar.

21 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Prognose for færre bergensarar enn tidlegare venta, fleire i resten av Hordaland Venta folketal Endring Endring, 20 til % per år, 20 til Bergen ,3 1,1 0,9 Etne ,7 0,6 0,5 Sveio ,9 1,7 1,4 Bømlo ,2 1,1 1,0 Stord ,5 1,3 1,1 Fitjar ,7 0,7 0,6 Tysnes ,4 0,5 0,4 Kvinnherad ,7 0,6 0,5 Austevoll ,9 1,7 1,4 Sunnhordland ,2 1,1 0,9 Jondal ,1 0,3 0,2 Odda ,1 0,2 0,2 Ullensvang ,5 0,5 0,4 Eidfjord ,3 1,2 1,1 Ulvik ,3-0,1-0,1 Granvin ,2-0,2-0,2 Kvam ,0 0,9 0,7 Hardanger ,5 0,5 0,4 Voss ,5 0,6 0,5 Fusa ,4 0,4 0,3 Samnanger ,6 0,5 0,3 Os ,5 2,1 1,7 Bjørnefjorden ,0 1,7 1,4 Askøy ,5 2,1 1,8 Sund ,3 1,9 1,6 Fjell ,9 1,6 1,4 Øygarden ,1 0,9 0,8 Vest ,1 1,8 1,5 Vaksdal ,6 0,6 0,5 Modalen ,2 1,1 0,9 Osterøy ,4 1,3 1,1 Osterfjorden ,1 1,0 0,9 Meland ,0 2,5 2,1 Radøy ,4 1,2 0,9 Lindås ,5 1,3 1,0 Austrheim ,3 1,9 1,6 Fedje ,3-1,1-1,0 Masfjorden ,6 0,6 0,5 Nordhordland ,8 1,5 1,3 Hordaland ,4 1,2 1,0 Landet ,3 1,1 0,9 Kjelde: SSB statistikkbanken Tabellen viser tal frå Statistisk sentralbyrå si folketalsframskriving per , middelalternativet (MMMM), 1. januar per år. 20: Faktisk folketal.

22 22 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling 1. januar 20 var det 801 færre bergensarar enn SSB venta seg i framskrivinga frå juni 20. SSB har i år nedjustert prognosane for Bergen med noko over 500 personar per år - noko som resulterer i nær færre bergensarar i 2040 enn det SSB venta seg for eitt år sidan. For dei andre regionane i fylket er prognosane oppjusterte. Størst er oppjusteringa for Vest, som er venta å få 2400 fleire innbyggjarar i 2040 enn det ein venta i førre framskriving. På grunn av dei lågare prognosane for Bergen, er det likevel venta færre innbyggjarar i Hordaland i 2040 enn det ein venta seg for eitt år sidan. Det er venta folkevekst i 30 av dei 33 kommunane i fylket. Størst auke (i prosent) er venta å kome i Meland, med ein gjennomsnittleg vekst på tre prosent dei neste åtte åra. Innan 2040 er Meland venta å nær doble folketalet - frå i dag til 753 i 2040 (81 % auke). Askøy og Os er dei kommunane som er venta å få den nest største veksten fram mot 2040 (63 % vekst på Askøy og 62 % i Os). Ein liten nedgang er venta i Granvin og Ulvik, og ein stor nedgang er venta på Fedje, som vil miste nesten ein av fire innbyggjarar fram mot Nasjonalt er veksten venta å vere lik med Bergen: 1,3 % per år fram mot 2020, 1,1 % fram mot 2030, og 0,9 % fram mot Hordaland vil ha ein vekst som er litt høgare enn dette, og ser ein på dei to nedste radene i tabellen, vil Hordaland gå frå å ha litt under 10 % av folketalet i landet i dag, til litt over 10 % i 2030 (skiftet er venta å skje i løpet av 2025).

23 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Stor usikkerheit i prognosane Figuren viser fire ulike alternative framskrivingar av folketalet i Hordaland: høg nasjonal vekst (høg aldring, høg fruktbarheit, middels nasjonal flytting og høg nettoinnvandring (HHMH)), middels nasjonal vekst (middels aldring, middels fruktbarheit, middels nasjonal flytting og middels nettoinnvandring (MMMM)), låg nasjonal vekst (låg aldring, låg fruktbarheit, middels nasjonal flytting og låg nettoinnvandring (LLML)), og middels nasjonal vekst utan nettoinnvandring (middels aldring, middels fruktbarheit, middels nasjonal flytting og null nettoinnvandring (MMM0)) Høg nasjonal vekst (alternativ HHMH) Middels nasjonal vekst (alternativ MMMM) Låg nasjonal vekst (alternativ LLML) Inga nettoinnvandring (alternativ MMM0) Kjelde: SSB Statistikkbanken Fire alternativ: I middelalternativet, som er SSB sin hovudmodell, legg SSB til grunn ein fruktbarheit på 1,91 born per kvinne i 20, synkande til 1,89 born i år 2100; ein forventa levealder for nyfødde på 79,2 år (menn) og 83,4 år (kvinner) i 20, aukande til høvesvis 89,5 og 92,5 år i år 2100; og innvandrarar og utvandrarar i 20, synkande til innvandrarar og utvandrarar i I høgalternativet legg SSB til grunn ein fruktbarheit på 1,95 i 20, aukande til 2,09 i 2100; levealder for menn på 79,3 år, aukande til 92,8 i 2100; levealder for kvinner på 83,6 år, aukande til 96,1 i 2100; innvandring på , aukande til ; og utvandring på , aukande til i I lågalternativet legg SSB til grunn ein fruktbarheit i 20 på 1,88, synkande til 1,69 i 2100; levealder for menn på 79 år, aukande til 83,8; levealder for kvinner på 83,4, aukande til 84,6; innvandring på , synkande til ; og utvandring på , synkande til 000 i I alternativ MMM0 legg SSB middelalternativa til grunn, med unntak av innvandring og utvandring, som er sett til 0. I alle alternativa er den nasjonale flyttinga venta å vere lik med observerte flyttetal. I middelalternativet (MMMM) vil den gjennomsnittlege årlege veksten vere på 1,0 %. I HHMH 1,6 %, i LLML 0,6 %, og i MMM0 0,4 %. Det er stor usikkerheit om framskrivingane: Høg- og lågalternativa er å sjå som ekstremtilfelle, og SSB reknar det ikkje som realistisk at alle ekstremtilfelle vil slå til samstundes over ein lengre periode. På sikt reknar dei difor middelalternativet som det mest realistiske. Sjølv om MMMM er rekna som det mest realistiske, er usikkerheita i dette vist ved avviket mot ekstremtilfella. I middelalternativet er vi venta å bli fleire hordalendingar dei neste 28 åra, i høgalternativet fleire, og i lågalternativet fleire. Vedvarande periodar med ekstremtilfelle kan dermed bety store avvik frå det folketalet ein kan vente seg i middelalternativet. Figuren viser korleis føresetnadene i framskrivingane bidreg til usikkerheit. Usikkerheita for fødslar aukar dess lengre fram i tid ein kjem, fordi ein da må berekne fødslar til kvinner som ikkje er fødd enno. Nasjonale flyttetal inneber òg usikkerheit, og SSB oppgir at endringar i innanlandske flyttingar gir stor usikkerheit, spesielt for små kommunar, men SSB har ikkje alternativ her, fordi dei ikkje kan definere meiningsfylte og realistiske lav- og høgalternativ. SSB oppgir usikkerheita på aldring som låg, og på innvandring som høg. Føresetnader som SSB ikkje set i sine framskrivingar, er at det må vere bustad til alle og arbeid eller skoleplass til alle som ønsker det. Om det ikkje ligg til rette for folkevekst i fylket, vil den heller ikkje kome. SSB sine framskrivingar blir da berre tal på kva som kunne vere mogleg å få til av vekst, dersom forholda hadde lege til rette. Usikkerheita i framskrivingane er òg vist ved kva ein kan vente seg om vi ikkje har inn- og utvandring. Utan innvandring, blir middelalternativet redusert frå fleire innbyggjarar til fleire innbyggjarar. Nær to av tre ekstra innbyggjarar i fylket er dermed venta å kome som resultat av nettoinnvandringa til landet. Vi kallar dette innvandringsbidraget til folkeveksten.

24 24 Hordaland i tal Nr Folketalsutvikling Innvandringsbidraget kjelde for stor usikkerheit i framskrivingane Folkevekst Innvandringsbidrag MMMM MMM0 Tal % Ulvik Odda Jondal Granvin Fusa Samnanger Ullensvang Tysnes Hardanger Masfjorden Voss Kvinnherad Etne Vaksdal Fitjar Kvam Bergen Øygarden Landet Modalen Osterfjorden Eidfjord Sunnhordland Hordaland Radøy Bømlo Lindås Osterøy Stord Nordhordland Fjell Austevoll Sveio Bjørnefjorden Vest Sund Austrheim Fedje Os Askøy Meland Tabellen viser innvandringsbidraget for dei einskilde kommunane og regionane i fylket, sortert etter absolutt prosent. Negative prosentar for Ulvik, Granvin og Fedje skuldast at desse kommunane er venta å få folkenedgang også med innvandring. Negative prosentar betyr dermed at innvandring reduserer folkenedgangen. I Ulvik sitt tilfelle, vil folkenedgangen vere 6,4 gonger så stor (( )/100) om vi får null innvandring og utvandring til landet dei neste 28 åra, enn om SSB får rett i sin middelprognose. Skjer det, vil Noreg få over ein million færre ekstra innbyggjarar enn det SSB ventar seg ved middels nettoinnvandring, og Hordaland vil få over færre ekstra innbyggjarar. Alle hardangerkommunar med unntak av Kvam, to av tre kommunar i Bjørnefjorden, halvparten av sunnhordlandskommunane, Voss, Vaksdal og Masfjorden vil få nedgang i folketalet om vi ikkje får innvandring. Tala med og utan innvandring seier sjølvsagt mykje om kor viktig innvandring er for folkeveksten, men det viser òg kor sårbare folketalsprognosane er for endringar i internasjonale høve og Noreg si attraktivitet som bu- og arbeidsmarknad. Vi er òg avhengige av at kommunane er så attraktive for innvandrarane (og tilflyttarar som følgje av innvandring andre stader) som SSB ligg til grunn i sitt middelalternativ. Det vil til dømes ha store konsekvensar for Odda om Noreg (og Odda) får eller ikkje får den innvandringa som SSB legg til grunn. Det vil ikkje skje at vi ikkje får innvandring til landet, så MMM0-alternativet er ikkje eit realistisk scenario, men det viser oss kor stor usikkerheit det er rundt framskrivingane. Innvandringa vil ha minst å seie for framskrivingane for Meland, Askøy, Os og Fedje. Såleis er framskrivingane mest sikre for desse kommunane, og minst sikre for dei kommunane med høgt innvandringsbidrag. Kjelde: SSB Statistikkbanken