IKKJE PRISSETTE KONSEKVENSAR I HHT. HÅNDBOK 140 LANDSKAPSBILETE NATURRESSURSER

Transkript

1 8 UTGREIING I HHT. FØRESKRIFT OM KONSEKVENSUTGREIINGAR 8.1 INNLEIING Etter Plan- og bygningslovas 4-2 skal reguleringsplanar som kan få vesentleg verknad for miljø og samfunn konsekvensutgreiast. I Forskrift om konsekvensutredning, vedlegg I, framgår ei opplisting av tiltak/planar som alltid skal konsekvensutgreiast. Av tiltak og planar som alltid skal konsekvensutgreiast er industrianlegg med en investeringskostnad på mer enn 500 mill kroner eller et bruksareal på mer en m 2. Det framstår såleis som klart at planen skal konsekvensutgreiast. I varselet om oppstart av planarbeid er det teke med eit utvida område i forhold til det arealet som er avsett i kommuneplanen til næring. Dette utvida området gjeld forbetring av eksisterande gang og sykkelveg, samt potensielt område for parkering til kollektivknutepunkt og er ikkje aktuelt for regulering til næring. Tema som er aktuelle for desse områda er omtala i konsekvensutgreiinga. Dette gjeld særleg tema Stadsutvikling, Espevoll i framtida. Konsekvensutgreiinga er gjort på bakgrunn av fastsett planprogram (vedteken av Osterøy kommune xx.xx.xxxx). Planprogrammet har vore på offentlig ettersyn, og alle involverte parter har fått muligheit til å komme med merknader. Hovudtema for konsekvensutgreiinga er miljø, landskap, naturressursar, samfunn, infrastruktur og samfunnstryggleik og beredskap. Tabellen under syner ein oversikt over tema og undertema. MILJØ 5 - Naturmiljø, biologisk mangfald - Kulturmiljø, kulturlandskap, kulturminner IKKJE PRISSETTE KONSEKVENSAR I HHT. HÅNDBOK 140 LANDSKAPSBILETE NATURRESSURSER NÆRMILJØ OG FRILUFTSLIV - Topografi og estetikk - Landbruk - Friluftsliv - Barn og unge sine interesser - ANDRE UTGREIINGSTEMA STADSUTVIKLING INFRASTRUKTUR KONSEKVENSAR FOR KOMMUNEN - Stadsutvikling, Espevoll i framtida - Trafikktilhøve - Vatn og avlaup - Energi og klima - Universell utforming - Økonomiske konsekvensar - Arealmessig utviklingsstruktur - Sysselsetjing Tabell 8.1: Tema som inngår i konsekvensutredninga Det er gjennomført ein delutgreiing om handel som ein del av arbeidet med konsekvensutgreiinga. Handelsanalysen er lagt ved planforslaget. Under dei enkelte punkta i denne delen er det teke ut essensen av desse delutgreiingane. For meir utførleg kunnskap vert det synt til dei enkelte rapportane. Ulike alternativ som vert utgreia Konsekvensane av tiltaket vil bli målt ved å samanlikne forventa tilstand etter tiltaket med forventa tilstand utan tiltak. For å kunne sei noko om konsekvensane av noko, må ein òg ha eit referansealternativ som dette kan vurderast opp mot. Referansealternativet vil bli omtalt som 0-alternativet, og vil vere forventa tilstand dersom ei utbygging ikkje finn stad. 0-alternativet omfattar ikkje berre dagens situasjon, men òg planar som allereie er vedtekne gjennomført uavhengig av tiltaket. Dette vil som oftast omfatte vedtekne utbyggingar og generell trafikkauke. Planforslaget slik det framgår av plankartet og føresegnene vil bli omtala som alternativ 1. Alternativet inneberer at ein utviklar arealet til ein industriområde slik det er skildra i kapittel 7. Ved 0-alternativet vert det lagt til grunn at det ikkje skjer noko utvikling av planområdet utover naturlege prosessar. Metode Konsekvensutgreiingar skal så langt det er mogleg basere seg på føreliggande kunnskap. Der hvor det ikke føreligg kunnskap om viktige forhold skal det hentast inn ny informasjon. Håndbok 140 Konsekvensanalyser er brukt som utgangspunkt for utgreiinga, og i forhold til denne er konsekvensane vurdert med utgangspunkt i; 5 Ut frå Håndbok 140 fell kulturmiljø, kulturminne og kulturlandskap inn under kapittel 6.6 Kulturmiljø, med natumiljø og biologisk mangfald fell inn under kapitell 6.5 Naturmiljø. På grunn av få undertema er desse samla inn under miljø i oversikta. Metode for respektive tema er nytta i tråd med handboka. 30

2 Verdi kva verdi temaet har innanfor planområdet; dagens situasjon Omfang kva inngrep planforslaget vil føre med seg for dei ulike tema Konsekvens avvegning mellom fordeler og ulemper tiltaket vil medføre Det vil bli brukt ein tredelt skala for å vurdere konsekvensane; positiv (+), ingen (0) og negativ (-). De positive og negative konsekvensane er gradert på følgjande måte: Liten positiv (+) Liten negativ (-) Middels positiv (++) Middels negativ (--) Stor positiv (+++) Stor negativ (---) Meget stor positiv (++++) Meget stor negativ (----) Håndbok 140 dekker ikkje alle tema som ein ynskjer å greie ut. Ein har såleis samla opp deltema som inngår som ikkje prissette konsekvensar i høve til Håndbok 140 i konsekvensutgreinga sitt kapittel 8.2. Øvrige deltema framgår av kapittel 8.4. Desse tema er utgreidd i høve til planprogram og vurdert opp mot tiltak. For desse temaene er ikkje kategorien verdi og omfang like relevante då det ikkje er endringar sett i forhold til dagens situasjon som vurderest, men tiltaket sett i forhold til nasjonale og lokale målsetjingar og retningsliner. I kapittel 8.5 vert alle deltema oppsummert. Planprogrammet for reguleringsplan og konsekvensutgreiing, utarbeida av Osterøy kommune, legg opp til ein struktur på konsekvensutgreiing som ikkje samsvarar til fulle med strukturen i Håndbok 140. Planframstillar har såleis lagt seg opp mot strukturen som framgår av planprogram, men nyttar elles metodikk frå 140. Ein kan ikkje sjå at dette skal verke negativt på framstillinga. Avbøtande tiltak Vurdering av omfang av alternativa er gjort på bakgrunn av plankart og føresegner slik dei føreligg i planforslaget. Justeringar og endringar av planforslaget som er gjort undervegs er bakt inn i vurderingane av omfang, og er ikkje omtalt som avbøtande tiltak. Dette er i henhold til håndbok 140 der det er presisert at avbøtande tiltak ikkje skal inngå i omfangsvurderinga, og heller ikkje i konsekvensen for alternativet. For foreslåtte avbøtende tiltak er det angjeve ny konsekvens ved gjennomføring av desse tiltakene. Det er viktig å understreka at desse ikkje er forpliktande for tiltakshavar, og at det ikkje føreligg krav til gjennomføring av desse. 31

3 Overordna planar og vedtak I kommuneplanen er planområdet sett av til byggeområde for næring. Sjølv om planområdet ligg som eit byggeområde i kommuneplanen, forutset me likevel dagens situasjon som 0-alternativ. Dette fordi det ikkje er andre kjente planer for området, og at det vil vera for mykje uvisse knytt til ein alternativ utvikling av området til at det er mogleg å fastsetje føresetnadar til ein slik utvikling av området. 32

4 8.2 IKKJE PRISSETTE KONSEKVENSAR I HHT. HÅNDBOK 140 MILJØ Naturmiljø, biologisk mangfald Temaet naturmiljø omfattar i første rekkje biologisk mangfald og vilt. Hovudfokuset i vurderinga er tiltaket sin konsekvens for biologisk mangfald og vilt i sjølve planområdet, men òg omkringliggande område vil bli teke med i vurderinga då det er viktig å sjå naturmiljøet i ein større samanheng. Vurdering av verdi, omfang og konsekvens er gjort med utgangspunkt i kriteria som framgår av Håndbok Konsekvensanalyse. Det er eit nasjonalt mål at tap av biomangfald skal stoppast, og arealbruken skal støtte opp om dette målet (St.meld 26 ( )). Tiltaket er vurdert ut frå krava i kapittel II i Naturmangfaldslova, med særleg omsyn til prinsippa i følgjande heimlar: 8 : Kunnskapsgrunnlaget. 9 : Føre-var-prinsippet. 10: Økosystemtilnærming og samla belasting. 11: Tiltakshavar betaler. 12: Miljøforsvarlege teknikkar. Metode Utgreiinga er gjort med utgangspunkt i kapittel 6.7 Naturmiljø i Håndbok 140. Vurderingane er gjort med bakgrunn i eksisterande data, innsamling av data frå bebuarane i området, samt synfaring og registreringar. Registreringane er i hovudsak gjort i mai og juni Vurdering av naturtypar er gjort med utgangspunkt i DN si handbok nummer 13 kartlegging av naturtyperverdisetting av biologisk mangfold (2. utgave 2006 oppdatert 2007). Kjelder: Statens kartverk Viltkartlegging i Osterøy kommune Synfaring og registrering Dialog med grunneigarar og naboar på bygdemøte Direktorat for naturfovaltning - Naturtyper Elvemusling (Margaritifera margaritifera L.) i Lonevassdraget, Osterøy LFI-116. Raddum G. Artsdatabanken - artsdatabanken.no NGU Norges geologiske undersøkelse. Verdi Området si utvikling: Ein mindre del av planområdet er blitt dyrka opp til innmark. Elles er store deler av planområdet eldre beiteområde som er delvis i bruk i dag. Det har dei siste 50 åra vore ei markant attgroing av beitene. Dette gjer seg særleg utslag i mykje ung bjørk og einer. Oppdyrking søraust i planområdet har ført til at det er etablert grøfter som leiar vatnet vidare ut i bekk. Vest i planområdet går hovudvassvegen som òg er ein bekk. Landskapet gjer at det ligg fleire mindre og eldre myrer i dei lågare områda. I dei høgare områda i nordvest er det planta gran i felt. Berggrunnen består hovudsakleg av gneis, samt noko kvartsitt 6. 6 NGU Norges geologiske undersøkelse. 33

5 Figur 9. Flyfoto Figur 10. Flyfoto

6 Kartlagde naturtypar: Viktige naturtypar i Osterøy vart kartlagd og verdisett i 2005 av Osterøy kommune og Fylkesmannen i Hordaland 7. Rapporten er hovudsakleg basert på feltarbeid frå 2002 og 2003, der 49 lokalitetar er kartlagd og skildra. I eller rundt planområdet er det ikkje funne naturtypar. I influensområdet til planen finn me ein rik kulturlandskapsjø verdisett som B viktig. Lokaliteten er kalla Kråkevatnet Eltervatnet og ligg om lag 3,5 kilometer (luftline) frå planområdet. Vidare er det kartlagd ein svært viktig kulturlandskapssjø/mudderbank (A) i sørenden av Borgavatnet. Her er det mellom anna store mengder Skaftevjeblom (Elatine hexandra), som er ein raudliste art. Denne lokaliteten ligg om lag tre kilometer frå planområdet. På tross av avstanden må lokalitetane likevel reknast som innanfor influensområdet til planen, all den tid det eksisterer bekk som drenere frå planområdet og ned dit. Lonevassdraget - Elvemusling: I kommuneplan for Osterøy kommune er det sett av omsynssone med særskilte omsyn (c) for Lonevassdraget med sidebekkar. Omsynssona inngår i bekkar i planområdet. Omsynsona er ikkje angjeve med føresegner med planskildringa til kommuneplanen påpeika følgjande: Borgavatnet Planområde Eltervatnet Drenering Figur 11. Kartlagde naturtypar i influensområde til planen. Naturtypar Det er lagt omsynssone over Loneelvi og sidebekkar, 50 meter frå vasstreng. Her må alle tiltak vurderast opp mot moglege konsekvensar på vasskvalitet for elvemusling. Tiltak som kan ha effekt på elvemuslingen må i tillegg til løyve frå særlov òg avklarast i forhold til elvemusling-forskrifta. Dersom omsøkt tiltak kan føre til reduksjon i vasskavalitet, kan det i mange tilfelle vere tilstrekkeleg å gjennomføre mellombelse førebyggande tiltak for å redusere tilsig av ureina vatn til vassdraget i anleggsperioden (avskjeringsgrøfter, sedimenteringsbasseng m.m). Laboratorium for ferskvannsøkologi og innlandsfiske (LFI), Universitetet i Bergen, gjorde i 2000 ei undersøking av førekomst av elvemusling (Margaritafera margaritafera L.) i Lonevassdraget 8. Det vart påvist levedyktig bestand i Svenheimsbekken, som drenerer ned til Låstadvatnet.. Det vart òg kartlagt ein eldre, utdøande bestand i Langhølen, nært Lonevåg. Vatn frå planområdet drenerer via Langhølen og ut ved Lonevåg. Avstanden langs vassdraget er om lag 10 kilometer til planområdet. Fylkesmannen gjorde i år ei vurdering av elvemusling i utløpet av Låstadvatnet i forbindelse med reguleringsplanarbeid (ref). Ein fant her ein daud elvemusling og ingen levande individ. Rapporten frå LFI lister opp dei viktigaste trusselfaktorane for Elvemuslingen i Lonevassdraget som eutrofiering, forsuring, lokal forureining, vassdragsregulering, habitatøydelegging, fisketettleik og perlefiske. Generelt er nedslamming eit problem då muslingane kan bli dekka av sediment og miste tilgangen på oksygen. Elvemuslingen bruker om lag år på å bli kjønnsmoden og har eit svært langt livsløp. Stabile tilhøve er såleis ein føresetnad for at individa skal rekke å forplante seg. 7 Osterøy kommune og Fylkesmannen i Hordaland MVA-rapport 3/ Elvemusling (Margaritifera margaritifera L.) i Lonevassdraget, Osterøy LFI-116. Raddum G

7 Biotopar og artar i planområdet: Gjennom synfaring og registrering har ein kartlagt planområdet som er avsett til næring. Kartlegginga er gjort med utgangspunkt i Kartlegging av naturtyper verdisetting av biologisk mangfald 9. På grunn av manglande førekomst av rødlisteartar, trua vegetasjonstypar, kontinuitet, artsrikdom og viktige biologiske funksjonar er det ikkje funne grunnlag for å verdisette biotopane. Figur 12. Kartlegging av biotopar (Plan Vest Bergen as). Myr Det er fleire mindre myrer i planområdet. Den størst myra har karakter av å vere ei soligen myr som får vatn frå to mindre bekkar. Torvmosar og innslag av bjørketrer er dominant. Nordaust i planområdet er det ei mindre topogen myr rundt eit lite tjern. Denne ber preg av å vere ei fattigmyr. Duskull (Eriophorum augustifolium), molte (Rubus chamaemorus) og myrfiol (Viola palustris) er ein indikasjon på dette. Den topogene myra har torvmatte som flyt på vatnet. Det er ikkje observert eller registrert artar som ikkje er vanlege i regionen. 9 Direktoratet for naturforvaltning 2007, DN-håndbok 13, 2. utgåve. Figur 13. Myrfiol (Viola Palustris) 36

8 Figur 14. Myr nordaust i planområdet (mai). Hagemark Del av planområdet er naturbeitemark som har gått over til å framstå som hagemark, med bjørk som dominerande treslag. Ein finn og betydeleg innslag av einer og or. Hagemarka ligg typisk nok i utkanten av innmarka vest om planområdet. Hagemarka i planområdet ligg noko høgare enn omliggande natubeitemark og ber preg av å vere i noko svak hevd. Dette er sannsynlegvis eit resultat av minkande beitepress. Arealet er brukt til beite for kyr og sau. Utover dette er det ei fleire teikn av at hjort nyttar arealet til beite og opphald. Området har eit relativt rikt blomstersamfunn beståande av vanlege artar som tveskjeggveronika (Veronica chamaedrys), rød jonsokblom (Silene dioica), engsyre (Rumex acetosa) og kvitveis (Anemone nemrosa). Hagemarka går delvis over kultur og naturbeite. Figur 15. Hagemark sentralt i planområdet (mai). 37

9 Figur 16. Rød Jonsokblom (Silene dioica) i forkant av ung gråor i hagemark (juni). Bekkedrag Hovudvassdraget gjennom planområdet er ein bekk som til ein stor grad går gjennom myr og blandingsskog. Verdien til bekken ligg i sjølve bekken, kantsona rundt og særleg bekken sin eigenskap som spreidingskorridor. Bekken knytt planområdet saman med Kråkevatnet, Eltervatnet og Borgavatnet som har store verdiar knytt til biologisk mangfald. Det er observert yngel av aure i bekken, som har relativt beskjeden vassføring, men i liten grad tørkar inn. Det er ikkje registrert spesielle artar i kantsona, som i stor grad har tett vegetasjon, samt noko opnare areal på myr. Figur 17. Soleiehov (Caltha Palustris) langs bekkedrag. Naturbeitemark Ein stor del av planområdet har over lengre tid vore i bruk som beite. Langs gjennomgåande skogsbilveg/tråkk i søraust går eit belte med beiteareal som fell inn under kategorien naturbeitemark. Arealet ber preg av noko lågt beitepress, men er i stor grad fritt tettare vegetasjon. Stadvise førekomstar av mjødurt (Filipendula ulmaria) indikerer dette. Det er, som i heile planområdet, innslag av unge bjørker. Gjennomgåande er det òg noko ung or, samt enkeltstårande grantre som er spreidd frå omliggande plantefelt. Beitemarka varierer frå tørrmarker i dei høgareliggande områda til mindre fuktenger i lågareliggande område. Stormaure (Galium album) førekjem og vert ofte nytta som indikatorplante på eit gjødsla beite. I dette tilfellet er det etter alt og døme tale om naturleg gjødsling frå beitedyr. Mykje engkarse (Cardamine pratensis) og engminneblom (Myosotis scorpioides) tydar på at beitene gjennomgåande er fuktige. 38

10 Figur 18. Engsoleie (Ranunculus acris) set preg på beite nordaust i planområdet (juni). Figur 19. Bilete frå ulike deler av naturbeiter i planområdet (mai). Beiteskog Naturtypen beiteskog er vanskeleg å definer vegetasjonsøkologisk. Utgangspunktet er at ein finn naturtypen i grenselandet mellom kulturmark og kulturpåverka skog. Store deler av planområdet vert ekstensivt beita og her framstår i hovudsak vegetasjonen som skog. Samstundes er skogen til ein viss grad glissen og botnen dominert av grasartar og urter. Enkelte stader har botnen meir preg av små terrengdekkande myrer med ulike torvmosar (Sphagnum) og enkeltståande bjørker som dominerande vegetasjonsdekke. Beiteskogen går tidvis over i kratt og myr. Til dels store førekomstar av skogstjerne (Trientalis europæa) indikerer surt jordsmonn. Andre blomsterartar er med på å prege skogsbotnen er skogsnelle (Equisetum sylvaticum), maiblom (Maianthemum bifolium) og stormarimjelle (Melampyrum pratense). 39

11 Blandingsskog Store deler av planområdet er dekka av blandingskog, hovudsakeleg lauvskog. Bjørk er dominerande art, men ein finn òg innslag av osp( Populus tremula), furu (Pinus sylvestris), gran (Picea abies), rogn (Sorbus aucuparia) og gråor (Alnus incana).skogen ber preg av å vere relativt ung og har vekse seg ulike i høve til jordtilhøve, vassrikdom og soltilhøve. Ospa blir fortrengt av meir hurtigvoksande treslag og er på attendegong i området. Det er lite spor av beitedyr utover hjort. Kvitveis (Anemone nemorosa), Tepperot (Potentilla erecta) og Skogfiol (Viola riviniana) er vanlege langs skogsbotnen. Planta skog I den nordvestlege delen av planområdet er det to mindre plantefelt av gran. Dyrka mark Ein mindre del av planområdet i søraust er dyrka og delvis drenert mark. Andre registrerte artar Det er tidlegare ikkje gjennomført grundige undersøkingar av natur- og artsmangfaldet i planområdet. Utover naturtypekartlegginga er registrert nokre fugleartar i og rundt planområdet. Desse er attgjeve i tabellen under. Data er henta frå artsdatabanken.no. Det er ikkje funne nokon direkte trua artar i desse registreringane, men vipe og stær er observert. Desse to artane har status som nær truga i den nasjonale raudlista (2010). Vitanskapeleg namn Norsk namn År innhenta Lokalitet Status i raudista Inontus radiatus Orekjuke 1976 mele. på or livskraftig Fringilla coelebs Bokfink 2009 rødland, osterøy livskraftig Picus viridis Grønnspett 2009 rødland, osterøy livskraftig Turdus merula Svarttrost 2009 rødland, osterøy livskraftig Pica pica Skjære 2009 rødland, osterøy livskraftig Turdus iliacus Rødvingetrost 2009 rødland, osterøy livskraftig Corvus cornix Kråke 2009 rødland, osterøy livskraftig Carduelis chloris Grønnfink 2009 rødland, osterøy livskraftig Sturnus vulgaris Stær 2009 rødland, osterøy nær truga Vanellus vanellus Vipe 2009 rødland, osterøy nær truga 40

12 Vilt Osterøy kommune, saman med Fylkesmannen i Hordaland, kartla i 2004 viltet i kommunen 10. Det vart mellom anna kartlagd prioriterte viltområde og laga eige kart for hjortevilt. I forbindelse med planområdet er det kartlagt ein trekkveg for hjort over Fv 566. Denne trekkvegen krysser Vevleelva ved Mele og går inn i planområdet i vest. Planområdet er ikkje kategorisert som eit viktig område for hjortevilt. I følgje bebuarane rundt planområdet er det likevel mykje hjort i området og den kan vera svært nærgåande gardane, særleg om vinteren då det er dårlege beiteforhold i utmarka. Under kommuneplanrulleringa mottok kommunen merknader om at området frå Mjelddalen til Rolland er vinterbeite for hjort og at ein større del av hjortestamma har dette området som kalvingsområde. Bøndene i området meiner det er for mykje hjort rundt Espevoll/Rolland, då dette fører til skader på innmarka. Det eksisterer òg ei jaktbu i planområdet. Figur 20. Jaktbu i planområdet. (Foto: Plan Vest Bergen as) Viltkartlegginga på Osterøy 2005: Borgavatnet, Kråkevatnet og Eltervatnet svært viktig Svært viktig område for våtmarksfugl, først og fremst andefugl. Vatna er for ein stor del er omgjevne kulturlandskap og frodig kantvegetasjon.når det gjeld hekkande artar er ikkje vatnet spesielt rikt, men gjennom året blir dette våtmarksystemet nytta av mange artar. Av hekkande artar er stokkand og krikkand registrert blant andefuglane. Vipe hekkar på grasmarka i sørenden av Borgavatnet, truleg òg enkeltbekkasin. I trekktida vår og haust og om vinteren nyttar fleire artar vatnet som rasteområde. Smålom sjåast årleg i trekktida på våren og andefuglar som songsvane, stokkand, toppand, kvinand (og siland meir fåtalig) er årlege trekk og vintergjestar. Av meir sporadiske gjestar kan nemnast kortnebbgås, grågås, brunnakke, lappfiskand og sivhøne. Sannsynleg førekjem også vannrikse haust og vinter, men arten er ikkje påvist. Kantvegetasjonen rundt vatna må reknast som viktig hekke og næringssøksområde for sporvefuglar, men berre vanlege artar er registrert. Borgavatnet, Eltervatnet og Kråkevatnet er rekna som eit svært viktig viltområde på Osterøy, sjå tekstboks til høgre. Ein reknar vatna som særleg viktige for vade og andefuglar, sjølv om dei ikkje er hekkeområde for så mange artar. Vatna er bitte saman med planområdet gjennom Lonevassdraget, men ligg altså 2-4 kilometer borte i luftlinje. 10 Osterøy kommune og Fylkesmannen i Hordaland MVA-rapport 7/

13 Figur 21. Det går ein trekkveg for hjort inn i planområdet. Verdi naturmiljø og biologisk mangfald: Det er nokre viktige naturtypar om lag 3 kilometer frå planområdet. Ein bekk drenerer ned dit. Det er ikkje funne viktige eller sjeldne artar i planområdet. Det eksisterer eit hjortetrekk inn i planområdet, men området er ikkje eit prioritert området for hjortevilt. Naturmiljø og biologisk mangfald er samla sett vurdert til å ha middels verdi. Omfang av planforslag / alternativ 1 Tiltaket vil i stor grad fjerne naturmangfaldet i planområdet. Ein tek vare på noko blandingsskog, naturbeite som grønstruktur/buffersoner, samt biotop med karakter av hagemark. Tiltaket får lite omfang for omliggande naturverdiar. Dette er konkretisert under. Biotopar/registrerte artar: Tidlegare registreringar har avdekka at stær og vipe har tilhald i eller nær planområdet. Desse er vurdert som nær truga i den nasjonale raudlista for Stær har sitt naturlege habitat i kulturmark, konstruert mark eller åker. Vipa har sitt naturlege habitat i kulturmark, åker eller i våtmarksområde 11. Reguleringsplanen legg såleis opp til nedbygging av noko potensielt habitat for stæren og vipa. Dette ved at ein tek dyrka mark og myr til byggeområde. Dette må vurderast som negativt, på tross av at arealtypane er særs vanleg i denne delen av Osterøy. Tiltaket bygger ned store deler av myrene, beiteområda og skogsområda i planområdet for næring. Ein tek vare på arealet som fell inn under kategorien hagemark. Arealet skal nyttast som park/grøntstruktur. 11 Kålås, J.A., Viken, Å., Henriksen, S. og Skjelseth, S. (red.) Norsk rødliste for arter Artsdatabanken, Norge. 42

14 Vilt: Sentrale deler av Osterøy har ei stor hjortestamme. I følgje lokale jegerar gjeld dette òg dalføret der planområdet ligg. Ein har registrert ein trekkveg inn i området og ein reknar med at planområdet vert nytta som vinterbeite for hjorten. Det er ei jakthytte i planområdet og synfaring har avdekka mange spor etter hjort. Ei utbygging av planområdet slik reguleringsplanen legg opp til vil fortrenga hjorten til nye habitat. Dette vil kanskje kunne få negative konsekvensar for tallet hjort i dette området, men det bestanden vil ikkje bli nemneverdig påverka, då denne er svært sterk på øya. Plankonsulenten vektlegg såleis ikkje konsekvensane for hjort for tungt i vurderinga. Ein kjenner ikkje til andre jaktbare artar i planområdet. Omliggande naturverdiar Borgovatnet, Kråkevatnet, Eltervatnet, Lonevassdraget: Ein mindre vassveg i planområdet vert lagt i rør som ein følgje av planforslaget. Hovudbekken vil følgje dagens lei. Opparbeiding av harde flater vil kunne føre til noko meir vassføring i forbindelse med nedbør. Planforslaget set krav om opparbeiding av fordrøyingsanlegg på bekken som vert lagt i rør. Tiltaket opnar ikkje for utslepp av forureina massar eller veske. Ein kan ikkje sjå at tiltaket vil kunne få negative konsekvensar for dei biologiske verdiane som er knytt til Lonevassdraget. Tiltaket skal ikkje sleppe ut massar i vatn som kan skade elvemusling lengre nede i vassdraget. Tiltak i anleggsfase skal sikre at det ikkje blir slept ut vatn med høgt innhald støv og partiklar ved planerings- og sprengingsarbeid. Anleggsfase: For å unngå at elvemusling og dei andre viktige naturverdiane i Lonevassdraget skal bli rørt i annleggsfasen, skal avrenning til vassdrag sikrast gjennom bruk av filter. Dette skal sikre at minimale mengder med sprengingsstøv og partiklar drenerer ned i bekk og ut av området. Omliggande buffersone på minst 15 meter rundt hovudbekk vil avbøte at massar trekk ut i vassdraget. I forbindelse at ein legg mindre bekkar som drenerer ned i hovudbekk i rør vil det krevjast partikkelduk. Dette for å forhindre tilsig av vatn med høgt innhald av støv, silt og partiklar. ROS-analyse forureining? Omfang naturmiljø og biologisk mangfald: Tiltaket vil ikkje få store innverknader på Lonevassdraget, med tilhøyrande biologisk mangfald. Planforslaget vil fjerne eit lite areal som kan fungere som leveområde for stær og vipe. Planforslaget legg opp til å omdisponere areal med myr, skog og beite for husdyr. Planforslaget vil òg fjerne eit leveområde for hjort. Omfanget er samla sett vurdert til å vere middels til lite negativt. 43

15 Oppsummering av konsekvensar Dei største verdiane er knytt til Lonevassdraget. Planforslaget skal ikkje få betydelege konsekvensar for desse verdiane. Det er òg verdiar i planområdet, sjølv om desse ikkje er spesielle eller unike for området. Dei mest verdifulle elementa hovudvassdraget og areal som framstår som hagemark vert verna om i planen. Eit leveområde og deler av ein trekkveg for hjort forsvinn som ein følgje av planen. Alternativ 1: Verdi: Middels Omfang: Lite negativt middels negativt Konsekvens: Lite negativ middels negativ konsekvens O-alternativet får ikkje noko omfang og såleis ingen konsekvens (0). Naturmiljø Avbøtande tiltak Særleg skånsamt sprenings- og massearbeid vil redusere sjansane for at partiklar går gjennom filter ned i Lonevassdraget. Dette vil reduserer faren for forureining i vassdraget, men sidan ein vurderer sjansane for dette som små, vil det ikkje påverke konsekvensane nemneverdig. Konsekvens etter avbøtande tiltak: Lite negativ middels negativ konsekvens (-/--). 44

16 KULTURMILJØ, KULTURLANDSKAP OG KULTURMINNE Omgrepa kulturminne og kulturmiljø er definert i Lov om kulturminnar (KML) av 1978: Kulturminnar sjåast som alle spor etter menneskeleg verksemd i vårt fysiske miljø, under dette lokalitetar det knytt seg historiske hendingar, tro eller tradisjon til (KML 2 første ledd). Kulturmiljø sjøast som område kor kulturminne inngår som del av ein større heile eller samanheng (KML 2 andre ledd). Faste kulturminne frå før 1537 er automatisk freda etter kulturminnelova jfr. KML 4 første ledd. Desse er òg kjend som fornminne. Alle ståande byggverk med opphav frå 1537 til 1649 er automatisk freda, jfr. KML 4 tredje ledd. Samiske kulturminne, eldre enn 100 år er automatisk freda, jfr. KML 4 andre ledd. Òg skipsfunn eldre enn 100 år er automatisk freda, jfr. KML 14. Andre nyare tids kulturminne (yngre enn 1537) kan fredast ved enkeltvedtak, jfr. KML 15. Vidare kan heile kulturmiljø fredast, jrf. KML 20. Vurdering av verdi, omfang og konsekvens er gjort med utgangspunkt i kriteria som går frem av Håndbok 140 konsekvensanalyse. Den fastsett at det er eit strategisk mål at både mangfaldet og et representativt utval av kulturminne og kulturmiljø skal bevarast for framtida og forvaltas med grunnlag i deies verdi som kunnskaps-, opplevings- og bruksressursar. Metode Utgreiinga er gjort med utgangspunkt i kapittel 6.6 Kulturmiljø - i handbok 140. Handbok 140 understrekar viktigheita av at kulturminne og kulturmiljø. Dette er kjelde til kunnskap om fortidas samfunn og levevilkår, samstundes som det er ikkje-fornybare ressursar og må derfor forvaltast slik at ein kan overlevere spor frå tidlegare generasjonar til nye generasjonar. Kjelder Rapport for arkeologisk registrering utført av Hordaland fylkeskommune Askeladden.no Synfaring Osterøy bygdebok og Osterøyboka Verdi Verdivurderinga blir skildra og vurdert ut frå ein tabell henta frå Statens vegvesen si handbok 140, sjå tabell under. Den enkelte fylkeskommune sine eigne vernekriteriar og satsingsplanar/- område vil òg bli lagt vekt på. Vidare kjem vernekriteriar knytt til kulturminnar og kulturmiljø som kjelde til kunnskap, grunnlag for oppleving og som bruksressursar. Kriteria er forklart i riksantikvaren si vernestrategi frå 2005 Alle tiders kulturminner og i vegleiaren Kulturminne og kulturmiljø i konsekvensutreiingar. Disse kriteria er : Representative Samanheng og miljø Autentisitet Fysisk tilstand Identitet/symbol Arkitektonisk/kunstnarisk kvalitet Økonomi og bruk Økologi Verdivurderinga blir framstilt grafisk. 45

17 Omfang Omfanget av korleis tiltaket virke inn på kulturminne og kulturmiljø blir skildra og vurdert ut frå ein skala henta frå Statens vegvesen si handbok 140, se tabell under. Omfangsvurderinga blir framstilt grafisk. Overordna karakteristiske trekk Planområdet ligg sentralt på Osterøy. Topografisk ligg planområdet litt skjerma for omgjevnaden som tidlegare har vore del av eit større landbruk, natur og friluftslivsområde (LNF). Området består i hovudsak av yngre lauvskog med nokre mindre plantefelt av gran og har noko vekslande topografi med myr i dei lågaste områda. Delar av området er i dag brukt som beite. Mot aust og vest er det spreidde landbrukseigedomar og enkelte einebustader på frådelte tomtar. Det er ikkje registrert bygningar i sjølve planområdet. Landskapet si hovudform består av smale og langstrakte dalformar og landskapsrommet er lukka med lite utsyn. Den vestlege delen av planområdet er prega av ein stor ås som dominerar landskapsbiletet. Landskapet i området rundt planområdet er prega av kulturlandskap som har vore i drift i lang tid. Denne delen av Osterøy er dominert av aktive landbrukseiningar. Planområdet kan ikkje klassifiserast som eit kjerneområde for landbruk, til dette er areala for dårlege og usamanhengande. 46

18 Den arkeologiske registreringa utført av Hordaland fylkeskommune i perioden fann ingen automatisk freda kulturminne i planområdet. Av nyare tids kulturminne vart det registrert fem tufter, ein jordvoll, ein oppmura veg og fem rydningsrøyser. Ein fann òg ein steingard langs plangrensa i nord. Den arkeologiske registreringa fann òg ein rekke SEFRAK registrerte bygningar i nærleiken av planområdet. Fornminne Omfattar spor etter busetnad, gravar, kullgropar, jernvinneanlegg, fangstanlegg, bergkunst, rester av åkerbruk, forsvarsverkar, industri etc. Hordaland fylkeskommune fann fem tuftar som spor etter bygningar i planområdet. Hordaland fylkeskommune fann ein jordvoll i planområdet. Gardsmiljø 47

19 Figur 22: Arkeologisk registrering utført av Hordaland fylkeskommune. Grønn linje viser ny plangrense. 48

20 LANDSKAPSBILETE Deltema landskapsbilete tek føre seg tematikken som planprogrammet skildrar som topografi og landskap og estetikk. Metode og datagrunnlag Landskapsanalysen orienterer seg mot framgangsmåten skildra i «Landskapsanalyse Framgangsmåte for vurdering av landskapskarakter og landskapsverdi. Versjon februar 2010.», utarbeida av Direktoratet for naturforvaltning og Riksantikvaren. I avsnitt??? av landskapsanalysen blir landskapets karakter registrert. Denne landskapskarakteren får vidare ein verdi i same avsnitt. I avsnitt??? blir det gjort greie for endring av landskapskarakteren som følgje av tiltak. Landskapsanalysen blir avrunda i avsnitt??? med ei vurdering av på kva måte landskapet sin verdi vil bli endra av tiltaket. Skildringa av landskapskarakter i avsnitt??? er basert på nasjonalt referansesystem for landskap. Datagrunnlaget er her utarbeida av Aurland Naturverkstad, som har kategorisert landskapet i Hordaland i landskapsområdar og -typar. Nasjonalt referansesystem for landskap er hierarkisk strukturert, og deler landskapet i Noreg på første nivå inn i landskapsregionar (LR). Utgangspunkter her er dei store og samlande karaktertrekka i landskapet. Landskapsregionar blir vidare delt inn i underregionar (UR) der avgrensinga følgjer same prinsippet som landskapsregionar, men på ein mindre målestokk. På nedste nivået, og dermed det mest detaljerte, av nasjonalt referansesystem for landskap blir underregionar delt inn i landskapsområder (LO). Landskapsområde blir klassifisert og gruppert i landskapstypar (LT). Ein landskapstype er ikkje eit eige geografisk nivå, men ei gruppe landskapsområde med fellestrekk i innhald, samansetjing og form. Figur 23. Systematikk av nasjonalt referansesystem for landskap I det nasjonale referansesystem finn ein seks landskapskomponentar som pregar landskapskarakteren, dvs. det romlege innhaldet og visuelle uttrykk, i dei ulike landskapstypane: landskapets hovudform landskapets småformer vatn og vassdrag vegetasjon jordbruksmark busetjing og tekniske anlegg Ikkje alle av dei seks landskapskomponentane har like stor betyding for landskapskarakteren. Dette er avhengig av landskapstypen, til dømes er landskapskomponenten jordbruksmark av større betyding i gardslandskap langs fjordalar enn i snaufjellandskap. Dette er viktig i samanheng med konsekvensvurdering av endringar i landskapet. Det er heilt klart at store endringar blir endå større når det gjeld landskap dersom dei rammer landskapskomponentar med stor betyding for landskapskarakteren. 49

21 Figur 24. Landskapskomponentar; O. Puschmann, 2005, Nasjonalt referansesystem for landskap Verdivurderinga av landskapet i avsnitt??? bygger på beskrivingane i fastsett landskapskarakter, knytt opp mot åtte verdikriterier. Etter «Landskapsanalyse Framgangsmåte for vurdering av landskapskarakter og landskapsverdi. Versjon februar 2010.» skal kvart kriterium vurderast langs ein glidande 5-delt skala. Verdivurderinga er skjønnsmessig, og det er difor viktig at ei verbal grunngjeving av kva som ligg til grunn for valet av verdi følgjer med. Vurdering av landskapet skal her skape eit grunnlag for å tolke innverknad av tiltaket. Då heile konsekventsutgreiinga baserer seg på Statens vegvesen si handbok 140 må verdiane frå dei åtte verdikriteria sammefattast til ein verdi av landskapet. Skildringa av tiltaket sin innverknad på landskapskarakteren i avsnitt??? tar landskapskomponentane, skildra i avsnitt???, som utgangspunkt og ser på korleis dei enkelte landskapskomponentane blir endra gjennom tiltaket. Dersom ein samanfattar alle endringane får ein eit godt bilete av den nye landskapskarakteren som vil vere eit resultat ved gjennomføring av tiltaket. Å få ei avsluttande vurdering av tiltakets påverknad på landskapet skjer i siste avsnitt av landskapsanalysen, ei tolking av korleis endringar i landskapskarakteren får følgjer for dei åtte verdikriteria. For kvart verdikriterium blir det lagt ein konsekvens etter handbok 140 slik at påverknad av plantiltaket på dette verdikriteriet (omfang) samanliknast med verdi av dette verdikriteriet. Alle konsekvensane skal deretter samanfattast i ein samla konsekvens av planen. Datagrunnlag nytta i utgreiinga: Landskapskartlegging av Hordaland fylke Landskapstypeklassifisering av innland. Lars A. Uttakleiv, Aurland Naturverkstad, Eiga synfaring 50

22 Landskapskomponentar og landskapskarakter Figur 25. Kart over landskapsområda og landskapstypane, Aurland Naturverkstadt, 2009 Området ligg i landskapsområdet 21T09-30 Vevle-Havredalen, som er en del av underregionen 21.5 Indre Bergensbuene, som vidare er ein del av landskapsregion 21 ytre fjordbygder på Vestlandet. Landskapsområdet består av landskapstype 21 T 09 Sprekkedaler. I det følgjande vil dei seks landskapskomponentane av denne landskapstypen bli gjort greie for. Vidare vil det bli sett nærare på landskapskomponentane si betyding for landskapskarakteren. Skildringa av landskapskomponentane er basert på Aurland Naturverkstad si landskapskartlegging av Hordaland fylke 2009, men tilpassa til situasjonen i området. Stjerner bak landskapskomponentar viser betyding: *** Dominerande landskapskomponent, avgjerande for landskapskarakter og avgrensing ** Viktig landskapskomponent, vesentleg for landskapskarakteren * Viktig landskapskomponent, vesentleg for delar av området/ landskapsrom - Inga stjerne viser at landskapskomponenten er utan betyding i landskapet eller ikkje finnes Landskapets hovudform (***): Landskapstypen si hovudform er direkte knytt til dei dominerande geologiske formstrukturane i Bergensbogane og består av smale og langstrakte dalformer. Dalen i planområdet er eit godt eksempel på denne typiske dalforma. Landskapsrommet er lukka med lite utsyn. Lengderetninga er NØ og følgjer ei forkastningssone. Dalforma er u-forma og dalsidene er brote opp av enkeltståande, mindre åsryggar og skar. Den vestlege delen av planområdet er prega av ein stor ås som dominerar landskapsbiletet og skaper ein interessant kontrast mot daldraget. Synlegheitsanalysa i kapitel??? viser òg at denne åsen er den mest synlige delen av planområdet. Landskapets hovudform dominerer landskapskarakteren og skaper landskaprommet si avgrensing. (Bilde av dalen / Liten Illustrasjonskart) Landskapets småformer (**): Karakteristisk for landskapet småformer er korleis den dominerande formstrukturen går igjen i småformene, der små koller og kløfter ligg parallelt ned etter dalføret. Mindre langsgåande koller i dalbotnen, små høgder og mindre åsar skaper overgongar og mindre rom inne i det store dalrommet. Veldig tydelig er dette midt i planområdet, der ein langstrakt kolle med hagelandskap deler 51

23 landskapsrommet. Pga. dominerande hovudforma av landskapet trer landskapets småformer litt i bakgrunnen, men dei er likevel viktig for landskapskarakteren. (Liten Illustrasjonskart) Vatn og vassdrag (**): Små bekkar i dalbotnen finnes i dei fleste landskapsområde av denne landskapstypen. Ofte finnes det òg kantvegetasjon med trer langs vassdraget. Desse skaper ein fin mosaikk mellom dyrka mark, treklynger, jordbruksflater og mindre tettstadar. Då dalbotnen er relativt jamn, skaper vatnet våtmarker og små til mellomstore innsjøar. Planområdet viser denne typiske vassdragstrukturen. Det finnes to mindre bekkar og teikn på tidligare kantvegetasjon, som har tapt karakteren markant, på grunn av attgroing. Bekkane danner ein del myr då terrenget er meir slett. Vatn og vassdrag trer fram i små dimensjonar i landskapstypen. Dei dominerer ikkje landskapsbildet, men er likevel viktig for landskapskarakteren. (Bilde av bekken / Liten Illustrasjonskart) Vegetasjon (***): Lauvskog og blandingsskog dominerer vegetasjonen, men det eksisterer òg større plantefelt av gran. Granskogen står tydeleg fram mellom den naturlige lauvskogen. Heile dalbotnen har eit sterkt kulturpreg på vegetasjonen, men dette forsvinner langsamt ved attgroing. Spesielt interessant er dette kulturpreget opp på kollen midt i planområdet, der ein finn vegetasjon som framstår som hagelandskap 12. Ryggen er dekka med eit feltsjikt av urter og gras, der nokre buskar og lauvtre dannar øvre sjikt. Myrområda er prega av sumpvegetasjon med nokre daude trær, medan det langs kantane av vassdraget står nokre edellauvtre. Vegetasjon er, ved sida av landskapets hovudform, den mest pregande landskapskomponenten. (Liten Illustrasjonskart) Jordbruksmark (***): Dei til dels mektige avsetningane av morene- og vitringsjord i dalbotnane gjer gode vilkår for jordbruket som er ein sentral del av landskapsbildet i dei aller fleste av landskapsområda. Det er markerte vekslar mellom flate- og lettdrevne areal, til meir brattlendte gras- og beitemarker. I planområdet finnes det grasmarker berre i den austlige delen nær vegen. Attgroing dominerer no store deler av arealet som tidlegare var brukt til beitemark. (Bilde av beitemark / Liten Illustrasjonskart) Busetjing og tekniske anlegg (-): Vanlegvis har busetjing og teknisk anlegg i samanheng med jordbruk ein stor betyding for denne landskapstypen, men på grunn av fråværet av busetjing i planområdet og at det einaste som kan kallast tekniske anlegg er driftsveger og sti, blir betydinga av denne landskapskomponenten vurdert til å vere - Landskapskarakter Den markerte hovudforma bind landskapsrommet saman og gjer landskapet ein attkjennbar karakter og gjennomgåande heilskap. Bratte dalsider og en jamn dalbotn med lite høgdevariasjon i lengdeprofilen skaper ein sterk romleg intimitet og god kontakt med alle komponentane sine deler i landskapet. Gjennom kollene er hovudrommet delt opp i små opplevelserike delrom. Tett vegetasjon i dalsidene og opp på kollene står i kontrast til meir opne areal på dalbotnen. Kontrasten blir dempa ned gjennom attgroingsprosessar, men forskjellen i vegetasjon er ennå tydeleg. I den austlige delen av planområdet trekk bekkane seg langs dalbotnen og verker som ei orienteringsline der vegetasjonen blir tettare. Vassdraget og våtmarkene rundt bekken skaper flekkar med interessante kontrastar i vegetasjonen, til dømes dei daude trea i sentrum av planområdet. Landskapskarakteren i planområdet er ikkje så sterk prega av kulturlandskap som den er vanlegvis i denne landskapstypen, men likevel kan ein finne att bruken av dette landskapet. Store deler av planområdet ber preg av innmark- og utmarksbruk. For tida verker attgroande vegetasjon som ein forstyrring og på feil plass, men etter ei stund vil dette framstå som meir og meir naturleg. Dette vil føre til at landskapet i planområdet får ein heilt ny karakter Verdi av landskap Dei åtte verdikriteria pregar planområdet på følgjande måte: Mangfald og variasjon: Landskapet i planområdet har høg verdi med tanke på mangfald og variasjon. Dette mangfaldet blir hovudsakleg skapa av terrenget som framstår som svært romleg. Dersom man beveger seg langs dalbotnen er landskapsrommet avlukka og intimt. Derfor opplever ein forandringar i vegetasjon og små landskapselement mykje sterkare. Effekten blir meir interessant då kollene deler hovudrommet inn i små delrom. Variasjon oppstår òg gjennom kulturlandskapet, vegetasjon og vassdraget/våtmark. Opplevinga av mangfald og variasjon blir gjort mogleg gjennom stiar og driftsvegar, som slynger seg gjennom planområdet og er derfor ein viktig del av landskapet. Verdi: STOR Tidsdjup og kontinuitet: Kulturlandskapet viser tidligare (og noverande) bruk av landskapet og skaper tidsdjupne og kontinuitet. Ved sida av det er det aktive og synlege naturprosessar som skapar følelsen av tida si påverknad på landskapet. Hagelandskap på kollen er ein spesielt synleg og tydeleg type av kulturlandskapet, 12 Det er ikkje funne spor av styving eller anna hagemarksdrift. Bruken av området er difor usikker, men arealet har preg av hagemark i si utforming. 52

24 men pregar berre ein liten del av planområdet. Planområdet, som var meir prega av landbruket i fortida, viser i dag tydelege teikn av gjengroing. Dette er negativt i høve til dette verdikriteriet. Verdi: LITEN MIDDELS Heilskap og samanheng: Dette verdikriteriet står i direkte kontrast til kriteriet Mangfald og variasjon og er derfor av lav verdi for eit landskap som er prega av interessante variasjonar. Av di det for tida ikkje er store menneskelege inngrep, som bygningar og teknisk anlegg, opplevast naturen gjennomgåande som ein heilskap og samanheng. Verdi: LITEN MIDDELS Brot og kontrast: Dette kriteriet kan knyttast både til negative sider ved landskapet, samt til positive. Landskapet i planområdet er prega av fleire positive brot og kontrastar som ligg i den naturlege utforminga av landskapet. Det er til dømes høgdekontrast mellom dalbotn og dalsider med innblanda kollar og åsar. Mykje interessant kontrast ligg òg i dei forskjellige vegetasjonstypane. Denne kontrasta forsvinner langsamt ved attgroing. Det finnes svært lite tekniske inngrep i landskapet som kunne danne negative brudd og kontrastar. Verdi: MIDDELS - STOR Tilstand og hevd: Dette kriteriet er spesielt viktig i eit kulturlandskap, då det omfattar drift, skjøtsel og vedlikehald. Store delar av planområdet som er/var prega av kulturlandskap gror att langsamt eller er i fare for attgroing. Ein trenger eit godt og faglig blikk å finne teikn av kulturlandskap og landbruk langs store deler av dalbotnen i planområdet, særleg mot nord. Kulturlandskapet er lettare tilgjengeleg og veldig tydeleg sentralt og i nord. Her finn ein naturbeiter som ber preg av noko svak skjøtsel og derfor er det tvil om dette kulturlandskap vil halde karakteren for framtida. Verdi: LITEN - MIDDELS Inntrykksstyrke og utsegnskraft: Dette kriteriet kan knyttast både til stort mangfald, men òg til det motsette einsarta i eitt eller et fåtal tilhøve. Som det allereie er synt til, er landskapet i planområdet prega av eit stort mangfald som verker ennå sterkare på grunn av terrengforma. Inntrykksstyrken blir auka gjennom fordelinga av landskapsrommet som skaper små opplevingsrike delrom. Verdi: MIDDELS - STOR Lesbarheit: Samanhengane i landskapet er tydeleg og mangel av større menneskelege inngrep gjer det enkelt å lese naturprosessane som verker. Tydelegheit av kulturlandskapet går langsamt tapt gjennom attgroing. I daldraget trengs ein viss grad av kunnskap for å lese påverknaden av landbruket, men på enkelte beiter og på kollen er kulturlandskapet svært tydeleg. Verdi: MIDDELS Tilknyting og identitet: Landskapet i planområdet har ein sterk identitet som skil det frå andre landskapsrom i regionen. Landskapstypet Sprekkedaler finnes fleire stadar i ytre fjordbygder på Vestlandet. Dette trekk ned identiteten, samtidig som det skaper tilknyting i folks identitet. Landskapstypenar som speglar att driftsforma i tilsvarande daldrag blir gjerne vurdert som typiske. Det er dette som skapar identitet. Den vanlege driftsforma i slike daldraget er ikkje spesielt utprega i planområdet og trekker derfor ned dette verdikriteriet. Verdi: MIDDELS Sammlet verdi av landskapet: MIDDELS Omfang av planforslag Endringar som følgje av tiltak I det følgjande skal endringar, som kjem som følgje tiltaket, betraktast ved hjelp av landskapskomponentane. Landskapets hovudform: Den u-forma dalen som pregar landskapets hovudform mest blir i større deler bevart. Likevel tapar dalen si naturlige utforming, til dømes skal dalbotnen planerast på forskjellige terrassar å skape næringstomter. Vidare skal tomtene skjere seg inn i dalveggane for å utnytte meir areal. Desse terrengsnitta kan bli opp til 10 meter høge. Dei rette veggane som oppstår i denne prosessen vil framstå som svært unaturlege. 53

25 Betydinga av åsen i vest av planområdet blir allereie vist ved skildring av landskapskarakteren. På grunn av den visuelle verknaden sin over store deler av planområdet verker forandringar av åsen veldig sterkt på landskapsbiletet. Planering av toppen av åsen på vil skapa eit massivt inngrep i landskapets hovudform. Landskapets småformer: Ein viktig småform er kollen som følgjer daldraget i midten av planområdet. Denne blir ved gjennomføring av planen i størstedelen bevart, men spissen mot nord skal skjerast og planerast frå der veg kryssar kollen. Samtidig skal industritomtene skjærer seg noko inn i sidene av kollen. Såleis kan ein seie at kollen, og verknaden som viktig landskapskomponent blir bevart, men ikkje fullstendig i sin naturlege form. Fleire små landskapselement, som til dømes dei som følgjer mindre bekk, blir fjerna ved planering av dalbotnen, men samstundes vert hovudvassvegen bevara. Dette bevarer òg det interessante delromet i landskapet som ligg rundt bekken (buffersona). Vatn og vassdrag: Dei er ein større og ein mindre bekk i planområdet. Den minste bekken vert lagt i grøft, samstundes som dei tilknytta myrområda blir øydelagd ved planeringsarbeidet. Vatnet vil etter alt monn gå i open grøft, men denne kan ikkje vurderast som erstatning for den naturlege bekken. Det største bekkeløpet blir bevara og skal vernast med en buffersone rundt. For den mindre bekken vil tiltaket framstå som eit massiv inngrep. Vegetasjon: Både langs dalbotnen og på nokre høgareliggande areal, som skal brukast til industritomter, blir vegetasjonen komplett fjerna og flata opparbeida med harde flater. Dette er eit stort tap for heilskapen og variasjonen i planområdet. Ein spesiell fjernverknad får dette tapet ved tomta på åsen i vest av planområdet (Nx). Synlegheitsanalysa på side??? viser kor langt synleg denne åsen er, i og utanfor planområdet. Derfor er inngrepet her svært negativ for landskapsbildet. Verknaden vert avbøta noko, då det er vegetasjon på den sentrale kollen, i planlaget turområdet og langs bekkeløypet. Dette gjelder også alt vegetasjon lagst dei bratte dalveggane og i delen av planområdet som ligg mot vest. Likevel forblir det massive tapet av vegetasjon i det sentral daldraget og den negative fjernverknaden av inngrepet på den dominerande åsen mot vest i planområdet. Jordbruksmark: Restane av landbruket langs daldraget, som til dømes beitemark mot sør i planområdet, blir fjerna ved gjennomføring av plantiltaket. Samstundes er det i stor grad restar av det tideigare kulturlandskapet som blir rørt. Dette er trua av attgroing. Vidare vert kulturlandskapet med uttrykk som hagelandskap ikkje rørt av plantiltaket. Tilgjengelegheit til kolletoppen er integrert som ein del av eit potensielt friområde. Dette gjer det mogleg for turgåande å nytte dette kulturlandskapet. Busetjing og tekniske anlegg: Ved gjennomføring av planen blir eit landskap som tidlegare har vore fri for bygningar og tekniske anlegg omforma til ein næringspark med høg utnytting og store tekniske inngrep. Dette er eit svært negativt brudd. Dei moderne kontor- og industribygningane vil etter alt å dømme ikkje passe inn i den eksisterande bygdestrukturen i omgjevnadane. Dersom ein samanfattar alle påverkingar som tiltaket vil ha på landskapskomponentane, kan ein seie at den eksisterande landskapstypen i registreringsområdet for ein stor grad vil forsvinne. Dette gjelder hovudsakleg langs det sentrale daldraget. Forandringar mot vest i planområdet utnytter mindre areal enn i resten av planområdet på grunn vanskelige terrenget. Likevel er tiltaket på den dominerande åsen ein stor belasting for landskapsbiletet, då åsen har fjernverknad til store deler av planområdet og omgjevnadane. Tabellen nedst oppsummerar påverknad av planforslaget på de forskjellige verdikriteria og gjer ein avsluttande konsekvens på landskapsbildet. Mangfald og variasjon Den store terrengforma vil fortsatt vere tilstades i planområdet, men planen fører til innskjeringar og planeringar, som forenklar terrengforma og reduserer variasjon. Delromma, som blir skapa av terrenget, taper mangfaldet, då vegetasjonen vert fjerna. Som substitutt kjem det typiske næringsparkbiletet. For tida kan ein ikkje vite kva ein vil sjå etter neste haug eller rundt neste sving, men i framtida blir det raskt kjedeleg og forutsigbart. Eit næringsområde kan aldri tilby same spanande oppleving som eit naturlandskap eller gamalt kulturlandskap. Ei lita kompensasjon er det planlagde friområdet, som består av området rundt bekken og kollen med kulturlandskap. Her vil ein fortsatt finne denne varierte naturen som pregar planområdet i dag. Forandringar i planområdet gjennom tiltaket er prega av eit stort tap i mangfald og variasjon, særleg på grunn av at terrengutforming blir forenkla, vegetasjon og vassdraget med tilhøyrande myrer blir fjerna og ein forventar at framtidig utbygging er typisk for næringsområde. Verdi: stor Omfang: stor negativ Konsekvens: stor negativ Tidsdjup og kontinuitet Som gjenteke fleire gonger er attgroingsprosessar dominerande i planområdet. Restar av kulturlandskapet på botn av daldraget er derfor av lite verdi og det har ikkje så store negative konsekvensar for verdikriteriet at dei forsvinner. Det viktigast kulturlandskapet i planområdet blir bevart og stiar er planlagt som gjer det mogleg å oppleve dette landskapet og føle tidsdjupna. Med fjerning av den mindre bekken og myrene forsvinner òg moglegheita til å oppleve eller oppdage naturprosessane tilknytt til dei. 54