ENDELEG TILSYNSRAPPORT

Transkript

1 ENDELEG TILSYNSRAPPORT SKULEN SITT ARBEID MED ELEVANE SITT PSYKOSOSIALE MILJØ Sandøy kommune Harøy skule Arkivnr.: 2015/4502 Dato: Tilsynsteam: Alv Walgermo og Jørn Anders Thomassen 1

2 Innhald 1. Tema for tilsynet: Skulen sitt arbeid med elevane sitt psykososiale miljø... 3 Opplæringslova om forsvarleg system og 9a-4 om internkontroll... 3 Kommunen sitt ansvar... 3 Føremålet med tilsynet Gjennomføring av tilsynet... 4 Gangen i tilsynet Fylkesmannen sine vurderingar og konklusjonar Førebyggjande og individuelt retta arbeid... 4 Rettslege krav... 4 Fylkesmannen sine undersøkingar og vurderinga på det forebyggande og det individuelt... 6 retta arbeidet Medverknad, informasjon og forvaltning Rettslege krav om skulen sine plikter Fylkesmannen sine undersøkingar om plikta til å fatte enkeltvedtak Fylkesmannen sine vurderingar Fylkesmannen sin konklusjon Frist for retting av brot på regelverket Elevane sitt psykososiale miljø: førebyggjande og individuelt retta arbeid Elevane sitt psykososiale miljø: medverknad, informasjon og forvaltning Kommunen sin frist til å rette Vedlegg: Oversyn over innsendt dokumentasjon og intervjuobjekt

3 1. Tema for tilsynet: Skulen sitt arbeid med elevane sitt psykososiale miljø Temaet for tilsynet er skulen sitt arbeid med elevane sin rett til eit godt psykososialt miljø, jf. opplæringslova kapittel 9a. Hovudregelen for tilsynet er 9a-1, og dei andre reglane som er kontrollerte, må sjåast i lys av denne. Tilsynet er likevel avgrensa til berre å gjelde skulen sitt arbeid med det psykososiale miljøet. Det rettslege utgangspunktet for tilsynet er delt inn i tre hovudkategoriar: Det førebyggjande arbeidet ved skulen - 9a-4, jf. 9a-3 første ledd. Det individuelt retta arbeidet ved skulen - 9a-3 andre og tredje ledd. Skulen si plikt til samhandling og involvering med ulike råd og utval (brukarmedverknad) - 9a-5, 9a-6 og kapittel 11. Opplæringslova om forsvarleg system og 9a-4 om internkontroll Det er ikkje ført særskilt tilsyn med opplæringslova andre ledd i dette tilsynet. Opplæringslova andre ledd er ein overordna regel som pålegg skuleeigar å ha eit forsvarleg system for oppfølging av alle lovkrava. I tidlegare tilsyn har det vore stort fokus på internkontrollsystemet i kommunane. I det felles nasjonale tilsynet var det internkontrollen ved kvar enkelt skule knytt til elevane sitt psykososiale miljø det blir ført tilsyn med. Kravet til internkontroll i samband med dette er særleg regulert i opplæringslova 9a-4, jf. 9a-3 første ledd. Kommunen sitt ansvar Sjølv om opplæringslova legg ansvaret på skuleleiinga for den daglege gjennomføringa og etterlevinga av dei kontrollerte reglane, er det kommunen som har det overordna ansvaret. Det er kommunen som skuleeigar som må syte for at skuleleiinga ved kvar skule etterlever krava og pliktene i lova, og at dei tilbyr dei tenestene og aktivitetane som lova omtalar. Oppfyllinga av elevane sin rett til eit godt psykososialt miljø skjer på skulen. Det er skuleleiinga og dei tilsette som i det daglege må arbeide for eit godt skulemiljø. Kommunen som skuleeigar er likevel øvste ansvarlege for at pliktene etter kapittel 9a blir oppfylt. Dette inneber at det er kommunen som er ansvarleg for oppfylling av elevane sine rettar sjølv om det tilsynet har undersøkt, har vore handlingar som skjer i skulen. Kommunen er derfor adressat for eventuelle pålegg om endring i samsvar med kommunelova 60 d. Føremålet med tilsynet Det overordna målet med tilsynet er å rette fokuset mot og styrkje arbeidet med det psykososiale miljøet ved skulane og skulane si evne til å førebyggje og handtere krenkjande åtferd. Gjennom kontroll med om skulane følgjer lovkrava på dette feltet, skal eventuell lovstridig praksis avdekkjast. Gjennom pålegg om endring skal slike forhold rettast opp. Eit godt skulemiljø er ein viktig innsatsfaktor for ein god skule og for realisering av føremålsparagrafen i 1-1 i opplæringslova. Manglar ved skulemiljøet kan føre til mistrivsel blant elevane, og det vil kunne ha direkte innverknad på læringsutbytet deira. Det overordna målet med tilsynet er å føre til ei styrking av elevane sin rett til eit godt psykososialt miljø. Vidare har tilsynet som formål å kontrollere: - om elevane sin rett til eit godt psykososialt miljø er oppfylt - at skulen arbeider aktivt og systematisk med det førbyggjande arbeidet - at skulen sitt individuelt retta arbeid tek i vare den enkelte sin rett til et godt pyskososialt miljø - at eventuelle vedtak skulen gjer er i samsvar med forvaltningslova sine saksbehandlingsreglar - at skulen tek i vare dei ulike organa sin rett til informasjon og medverknad 3

4 Det blir presisert at tilsynsrapporten ikkje gir ei heilskapsvurdering av skuleeigaren og skulen. Rapporten omhandlar berre resultat knytte til det temaet som er valt for dette tilsynet. 2. Gjennomføring av tilsynet Tilsynet har vore utført ved å hente inn og vurdere dokumentasjon, skriftlege utgreiingar og munnlege opplysningar. Det er skulen som etter lova pliktar å sikre at den enkelte eleven får oppfylt retten sin til eit godt psykososialt miljø, jf. 9a-1 og 9a-3 første ledd. Skulen vil her seie: skuleeigar, skuleleiinga og dei tilsette ved skulen. Gangen i tilsynet Varsel om tilsyn med dagsorden for tilsynet og med pålegg om å sende inn utgreiing og dokumentasjon til kommunen og skulen datert Dokumentasjon og utgreiing frå skulane gjort tilgjengeleg i systemet Reflex i perioden Opningsmøte Intervju/samtalar 27. og Varsel om vedtak og førebels rapport datert Sluttmøte Frist for tilbakemelding om varsel om pålegg og førebels rapport Endeleg rapport med rettefrist med varsel om vedtak i veke 37 Endeleg rapporten blir offentleg tilgjengeleg på Fylkesmannen i Møre og Romsdal si heimeside 3. Fylkesmannen sine vurderingar og konklusjonar Det er informert nærare om dei rettslege krava og kva dei inneber i opningsmøtet ( ). Vi viser også til dei rettslege krava som er omtala i denne rapporten og rundskrivet frå Utdanningsdirektoratet om elevane sin rett til eit godt psykososialt miljø, Udir Førebyggjande og individuelt retta arbeid Rettslege krav Elevane sin rett til eit godt psykososialt miljø Alle elevar har rett til eit godt psykososialt miljø som fremjar helse, trivsel og læring, jf. 9a-1. Retten etter 9a-1 er ein individuell rett, der eleven sin subjektive oppleving av miljøet er avgjerande. Eleven sin individuelle rett er ikkje oppfylt med mindre eleven sjølv opplever at skulemiljøet har ein tilfredsstillande verknad på hans eller hennar helse, trivsel og læring. Retten til eit godt psykososialt miljø inneber altså ikkje berre ein rett til fråver av krenkingar, men ein rett til å oppleve at det psykososiale miljøet fremjar hans eller hennar helse, trivsel og læring. Skulen må sørge for at alle elevane ved skulen opplever at det psykososiale miljøet er godt. Lova er ikkje oppfylt før alle elevene ved skulen opplever et godt psykososialt miljø. Elevane har plikt til å opphalde seg i skulen kvar dag og har ikkje like stor mulegheit som vaksne til å velje sitt miljø. I forarbeida til lova er det derfor lagt vekt på at skulen må gjere «sitt ytterste» for at opphaldet ikkje blir til skade for elevane (Ot.prp.nr ). 4

5 Skulen sine plikter - Skulen si plikt til å jobbe systematisk og førebyggande (internkontroll) Skulen må arbeide systematisk for å fremje eleven sitt psykososiale miljø, jf. 9a-4 og 9a-3 første ledd. Det førebyggande arbeidet skal vere aktivt, systematisk og kontinuerleg for å fremje eit godt psykososialt miljø, og må sjåast i forhold til den overordna normen i 9a-1 om eleven sin individuelle rett. Skulen skal jobbe etter eit «føre-var-prinsipp» og førebygge brot på eleven sin rett til et godt psykososialt miljø som fremjar helse, trivsel og læring. Systemet må dekkje alle krava i kapittel 9a. Hensikta med det systematiske skulemiljøarbeidet er å sikre at eleven sin rett blir oppfylt ved at skulen jobbar kontinuerleg og systematisk for eit godt miljø og sikrer at problem blir oppdaga og blir tatt hand om i tide. Dette blir også kalla internkontrollreglar som skulen må følgje for å oppfylle plikta si til å jobbe systematisk og førebyggande. i. Fase 1: Skulen må kartlegge situasjonen på skulen i forhold til krava i opplæringslova kapittel 9a m.v. ii. Fase 2: Skulen må fastsette konkrete mål for skulemiljøet og skulemiljøarbeidet. iii. Fase 3: Skulen må utarbeide eit system for oppfølging av krava i kapittel 9a. iv. Fase 4: Leiinga ved skulen må implementere systemet blant dei tilsette. v. Fase 5: Leiinga ved skulen må sikre at skulemiljøarbeidet er kontinuerleg, aktivt og systematisk, og i samsvar med systemet. vi. Fase 6: Leiinga ved skulen må jamleg evaluere skulen sitt system og det systematiske arbeidet. Alle desse fasane er rettslege krav som skulen må oppfylle, jf. 9a-4. Skuleleiinga har ansvaret for den daglege oppfølginga av skulen sitt systematiske arbeid. Skulen må kunne sannsynleggjere at dei har eit system for internkontroll. Systemet må vise kva som skal gjerast, korleis det skal gjerast, kven som skal gjere det, når det skal gjerast og kva som faktisk blir gjort. Systemet må fange opp både korleis elevane generelt og den enkelte opplever skulemiljøet, og sørge for at det blir sett inn nødvendige tiltak dersom elevane generelt eller enkeltelevar ikkje får oppfylt retten sin etter 9a-1. Systemet må heile tiden evaluerast. Individuelt retta arbeid: dei tilsette si handlingsplikt Handlingsplikta gjelda for alle som har eit tilsettingsforhold/ein arbeidsavtale med skuleeigar. Dette inkluderer også lærarvikarar og andre med mellombelse arbeidsavtalar. I tillegg til lærarar, tilsette som arbeider i skulefritidsordning/aktivitetsskulen og miljøarbeidarar, gjeld handlingsplikt også t.d. vaktmeister, reingjeringspersonale og kontorpersonale som er tilsett ved skulen. Skulen må sørge for at alle tilsette har kunnskap om handlingsplikta, og kva denne inneber. Dette inngår i det systematiske arbeidet. Handlingspliktan kan inndelast i fire steg: 1. Den tilsette må undersøke saka Det er tilstrekkeleg at ein tilsett har mistanke om at ein elev blir utsett for krenkande ord og handlingar, for at pliktan til å undersøke forholdet inntrer. Mistanke inneber ei «kjensle» eller at ein antek at ein elev blir utsett for krenkande ord og handlingar. Det treng ikkje vere vedvarande krenkande handlingar, det er tilstrekkeleg at den tilsette får mistanke om éi krenkande handling eller utsegn for at handlingsplikta skal gjelde. Sjølv om for eksempel utsegnene framstår som ein del av ein akseptert kultur i elevgruppa, er det likevel ei krenking hvis ein eller fleire elevar opplever det som ei krenking. 2. Den tilsette må varsle skuleleiinga Dersom den tilsette får stadfesta gjennom undersøkingar at ein elev er blitt utsett for krenkande ord og handlingar, må vedkomande varsle skuleleiinga. Dette kan også gjelde sjølv om eleven sjølv seier at han eller ho ikkje er utsett for krenkande ord og handlingar. Det kan vere mange grunnar til 5

6 at ein elev som for eksempel blie mobba, ikkje innrømmer dette for ein lærer. Når ein tilsett varslar skuleleiinga, kan dette skje både skriftleg og munnleg. Det viktige er at skulen har ei omforent forståing av når det skal varslast, og korleis det skal skje. Dette er ein del av skulen sitt systematiske arbeid med å sikre elvane eit godt psykososialt miljø. 3. Den tilsette må gripe inn sjølve hvis det er nødvendig og muleg Dersom det er nødvendig og muleg, må den tilsette i tillegg gripe inn sjølv. Hensikta med denne bestemmelsen er å stanse uønska handlingar så raskt som muleg for å unngå eller redusere fysiske og psykiske skadar hos dei involverte. Kva som vil vere eigna måte å gripe inn på, avheng av korleis eleven blir krenka. Dersom krenkinga er verbal, pliktar den tilsette å stoppe dette. Dersom elevar slest eller fysisk mishandlar ein annen elev, vil det også vere nødvendig å gripe inn, men om den tilsette sjølv skal gå inn og skilje elevane vil avhenge av vedkommande sine eigne føresetnader og situasjonen for øvrig. Det kan berre krevast at ein tilsett grip inn i ein slik i situasjon dersom det er å rekne som forsvarleg. Tilsette skal ikkje utsette seg sjølv for fare. Det kan eventuelt vere nødvendig å hente hjelp frå andre eller å ringe politiet for hjelp. 4. Skuleleiinga må oppfylle den krenka eleven sin rett til et godt psykososialt miljø Den enkelte tilsette si plikt til å undersøke og varsle ved mistanke om krenkande ord eller handlingar, og å gripe inn sjølv dersom det er nødvendig og muleg, følgjer av 9a-3 andre ledd. Sjølv om det ikkje følgjer av denne bestemmelsen, så har også skulen ei plikt til å følgje opp saka på ein eigna måte slik at den krenka eleven får oppfylt sin rett til eit godt psykososialt miljø. Dette følgjer av eleven sin rett til et godt psykososialt miljø etter 9a-1, jf. pkt ovanfor. Fylkesmannen sine undersøkingar og vurderinga på det forebyggande og det individuelt retta arbeidet Fase 1: Kartlegging av situasjonen på skulen i forhold til krava i kap 9a i oppl.l. Skulen skal kartlegge situasjonen på skulen i forhold til krava i opplæringslova kapittel 9a m.v. Skuleleiinga skal sikre at skulen har kjennskap til korleis den enkelte elev og elevane generelt opplever det psykososiale miljøet. Det betyr at skuleleiinga både må gje føringar og følgje opp arbeidet. Her krev lova at ein skal ha generelle tiltak utfrå dei behova ein ser på skulen, og særleg krav i samband med å undersøke om enkeltelevar har fått oppfylt retten til psykososialt miljø. Det er gjennomført Ungdata- undersøkinga og også den frivillige Elevundersøkinga. Her får skulen kjennskap til opplevinga som elevane har av det psykososiale miljøet Vidare får lærarane gjennom elevsamtalar kjennskap til korleis den enkelte elev opplever miljøet. Elevane skal fylle ut eit skjema som er eit utgangspunkt for elevsamtalen/utviklingssamtale. Dei får også informasjon om den enkelte elev gjennom observasjonar. I intervju med lærarane kom det fram at lærarane, særleg på småskuletrinnet har uformelle samtalar gjennom heile dagen med elevane, og har god kjennskap til korleis den enkelte elev har det. Skulen har i planen laga rutinar som skal følgjast når ein tilsett får mistanke om eller informasjon om ein elev er utsett for krenkande ord eller handlingar. Det er også laga eit skjema for bekymringsmelding som personalet skal bruke for å informere skuleleiinga. Skulen har eit årshjul som viser kva undersøkingar som skal gjerast og kva tidspunkt den skal gjennomførast. Skuleleiinga har ansvaret for gjennomføringa. Vurdering/ konklusjon: 6

7 Utfrå dokumentasjon og intervju konkluderer Fylkesmannen med at skuleleiinga har oppfylt krava i lova om at skuleleiinga sikrar at skulen har kjennskap til korleis elevane opplever det psykososiale miljøet reint generelt og kva oppleving den enkelte elev har av skulemiljøet. Skuleleiinga har også sikra at dei tilsette er kjent med plikta og rutinane til å undersøke forholdet når dei har mistanke eller informasjon om at ein elev her blitt utsett for krenkande ord eller handlingar. Fase 2: Konkrete mål for skulemiljøet og skulemiljøarbeidet Skulen skal ha konkrete mål i arbeidet for å oppnå eit godt psykososialt miljø for elevane. Vidare skal elevane kjenne til kva som er krenkande ord og handlingar, og skulen skal ha ei felles forståing av kva som er krenkande ord og handlingar og ha inkludert mobbing, vald, diskriminering, rasisme og enkeltståande krenkingar i denne forståinga. I «Plan for det psykososiale miljøet til elevane» har skulen sett opp mål som er konkretisert slik at ein kan ta stilling til om ein nærmar seg måla. I den nemnde planen har skulen også definert kva ein legg i omgrepet krenkande ord og handlingar. Skulen har definert mobbing, vald, diskriminering, rasisme i denne forståinga. Gjennom intervju med elevane kom det fram at dei er kjent med ordensreglementet der omgrepa er definert, det er også tatt opp i den enkelte klasse, og er gjennomgått med foreldra. I ordensreglementet står det at «alle elevar har ein individuell rett til ikkje å bli sjikanert gjennom krenkande ord og åtferd.. Banning, rasistiske utsegner og negativ omtale og mobbing av andre er forbode». I planen står det at kontaktlærar skal utarbeide positive trivsel- og klasseromsreglar saman med elevane. Gjennom intervjua kom det fram at nokre klassar har laga klasseromsreglar også, men det gjeld ikkje alle klassane. Det går vidare fram av planen at kontaktlærar skal gå gjennom og gjere elevane kjent med ordensreglementet og retningsliner for bruk av internett. Vidare står det at rektor i samarbeid med kontaktlærarar har ansvaret for at foreldra får kjennskap til skulen sine retningsliner som vedkjem elevane sitt psykososiale miljø, og at foreldra skriv under på at dei er kjent med skulen sitt ordensreglement. Vurdering/ konklusjon: Utifrå dokumentasjon og gjennomførte intervju konkluderer Fylkesmannen med at skulen har oppfylt kravet til konkrete mål for skulemiljøet og skulemiljøarbeidet og har arbeidd med å skape ein felles forståing av sentrale omgrep som mobbing og krenkande åtferd. Fase 3: Skulen sitt system for oppfølging av krava i lova. Skulen skal ha eit system for oppfølging av krava i opplæringslova kap. 9a - det vil seie internkontrollreglar med tiltak, rutinar, prosedyrar og kven som har ansvar for dei ulike tiltaka m.m. Det førebyggande arbeidet skal vere aktivt, og systemet må dekka alle krava i kap. 9a. I tillegg må systemet vere slik at det avdekker regelbrot og har rutinar for retting. Skulen har som nemnt ovanfor utarbeidd ein «Plan for det psykososiale miljøet til elevane». I planen er det utarbeidd eit årshjul som viser når dei ulike tiltak skal gjennomførast, og tidspunkt for tiltaka og kven som har ansvaret. 7

8 Der går det fram at skulen utarbeider kvart semester ein aktivitetsplan med oversikt over bl.a. ei rekke førebyggande tiltak som trivselaktivitetar ved skulestart, fellesmåltid i kantina, skulejogg, Tine-stafett, juleverkstad, julefest, sommarfest. Det er teamleiarar og rektor som koordinerer arbeidet. Harøy skulen er MOT-skule og elevane på ungdomsskulen følgjer opplegget der. Elevane gir uttrykk for at dei liker trivelstiltaka. Tidlegare hadde ein fadderordning som elevar likte og som etter vurderinga til både elevar og lærarar fungerte svært godt. Elevane seier i intervjuet at dei saknar dette tiltaket. Men med uteområde der trinna er skilt frå kvarandre, har skulen ikkje prioritert dette tiltaket. Skulen har også faste rutinar for vakt i friminutta der lærarane har vestar på seg slik at elevane ser kven som har vakt. Både elevar og lærarar meinte at vaktordninga fungerte bra. Helsesøster har fast trefftid på skulen og gjennom intervju går det fram at elevane nytter seg av tilbodet. Som tidlegare nemnt har «Planen for det psykososiale miljøet til elevane» ei klargjering av mål og omgrep for arbeidet, men også rutinar for arbeidet. Det er også klare rutinar for plikta dei tilsette har til å undersøke saka ved mistanke om mobbing og krenkande åtferd, plikta til å gripe inn og varsle skuleleiinga ved alvorlege hendingar og også klare retningsliner som beskriv trinn for trinn korleis ein skal gå fram. Gjennom planen får dei tilsette kjennskap til denne handlingsplikta. Av rutinane i denne planen går det tydeleg fram korleis skuleleiinga skal følgje opp varsling frå dei tilsette om krenkande ord eller handlingar og vidare at tiltak blir sett i verk når skulen avdekker at retten til elevar for eit godt psykososialt miljø ikkje er ivaretatt. I tillegg er det sjekklister for både skuleleiinga, men også for kontaktlærar som skal vere ei hjelp til den enkelte til å følgje opp innhaldet i planen. Gjennom intervju med dei tilsette får vi eit klart inntrykk av at dei kjenner planen og har brukt den i konkrete saker og vurderer den som god. Vi fekk også informasjon gjennom intervju at det blir laga referat frå fellesmøte der forhold kring det psykososiale miljøet er tema for å sikre at alle tilsette blir informert, også tilsette i SFO. Vurdering/ konklusjon: Fylkesmannen vurderer det slik at skulen har eit system for oppfølging av lovkrava som er i samsvar med lova. I «Plan for det psyksosiale miljøet for elevane» er det gjort greie for definisjon av sentrale omgrep, detaljerte rutinar med klar ansvarsfordeling, kva tiltak som skal gjennomførast, på kva tidspunkt og korleis det skal gjennomførast. Planen inneheld også ei sjekkliste som skal hjelpe dei tilsette med å følgje innhaldet i planen. Fylkesmannen vurderer det slik at skulen har utarbeidd eit system for oppfølging av krava i kap. 9a som er i samsvar med lovkrava. Fase 4: Implementere systemet blant dei tilsette Vi har ovanfor gjort greie for «Plan for det psykososiale miljøet for elevane» der det står utfyllande rutinar for alt arbeid med det psykososiale miljøet. Her er vi ute etter om planen er implementert. Vi sjekkar då om dei tilsette undersøker dei faktiske forholda nærmare når dei har mistanke eller informasjon om at ein elev er utsett for krenkande ord eller handlingar. Vidare om dei grip inn i situasjonar og varslar skuleleiinga og korleis dette skal skje. 8

9 Svara i eigenvurderingsskjemaa som er sendt inn i forkant viser at det er ulike oppfatningar blant dei tilsette om skulen sikrar at dei tilsette er kjent med rutinar for undersøking, det å gripe inn og varsle skuleleiinga, og det er også forskjellige svar på om dei tilsette gjer dette i praksis. Ut frå intervju går det fram at dei tilsette har ulik praksis og at ikkje alle opptrer i samsvar med framgangsmåte og rutinar slik det er beskrive i planen når det gjeld å undersøke, å gripe inn og varsle skuleleiinga. Nokre av dei tilsette brukar bekymringsskjema som skal sendast til skuleleiinga, andre gjer det ikkje. Nokre tilsette er påpasseleg med å gripe inn i situasjonar, medan det kan sjå ut som at andre tilsette overser liknande hendingar. Det går fram av referatet frå møte i elevrådet at elevane opplever at lærarar opptrer forskjellige og dei etterlyser at enkelte tilsette må vise respekt for elevane. Vurdering/ konklusjon: Skulen har eit system med rutiner og sjekklister som er gjennomtenkt og gode, og som det ser ut til å vere kjent av dei tilsette, men Fylkesmannen vurderer at det er sannsynleggjort at det blir ikkje praktisert av alle tilsette. Derfor er ikkje lovkrava oppfylt når det gjeld å undersøke dei faktiske forhold nærare ved mistanke, og når det gjeld å gripe inn overfor krenkande ord eller handlingar, og vidare mangelfull praksis når det gjeld varsling. Fase 5: Sikre at skulemiljøarbeidet er kontinuerleg, aktivt og systematisk, og i samsvar med systemet. Kravet i lova er at skuleleiinga skal sikre at skulemiljøarbeidet er kontinuerleg, aktivt og systematisk. I «Plan for det psykososiale miljøet til elevane» er det tiltak med rutinar og sjekklister og aktivitetar med årshjul som skal sikre at skulemiljøarbeidet er kontinuerleg, aktivt og systematisk. Dette er kjent for dei tilsette, men ikkje praktisert av alle tilsette. Dessutan er ikkje kravet om ei systematisk evaluering oppfylt slik at ein det kan skje eit kontinuerleg forbetringsarbeid som sikrar at retten til eit godt psykososialt miljø for elevane er oppfylt, jf. fase 6. Vurdering/ konklusjon: Ut frå Fylkesmannen sine vurderingar av krava i fase 4 med at praksisen og oppfølginga varierer mellom dei tilsette, og at ein ikkje har ei systematisk evaluering av skulemiljøarbeidet, må vi konkludere med at dette kravet ikkje er oppfylt. Fase 6: Jamleg evaluere skulen sitt system og det systematisk arbeidet. Det er eit krav at skulen skal jamleg vurdere skulen sitt system og skulemiljøarbeidet slik at skulen kan justere tiltaka dersom dei ikkje fører til at retten til eit godt psykososialt miljø blir ivaretatt av elevane. Vi ser at i årshjulet for det psykososiale miljøet står det at det skal gjennomførast ei evaluering kvart år. I dokumentasjonen som er sendt inn på førehand, viser at Det er gjennomført Ung-data undersøkinga. Etter denne undersøkinga vart det sett opp ei rekke tiltak. Ein del av tiltaka er gjennomført og andre er planlagt. Elevundersøkinga vart ikkje gjennomført i haust, men skulen har gjennomført den frivillige undersøkinga på nyåret. Den er summert opp og analysert. 9

10 Gjennom intervju får vi opplyst at resultat frå kartleggingsundersøkingar blir gjennomgått blant tilsette og i samarbeidsorgana som FAU og Samarbeidsutvalet. I eigenvurderingsskjemaa frå skuleleiinga og lærarane som vart sendt inn til Fylkesmannen i forkant, går det fram at det er ulike oppfatningar om skulen følgjer kravet om evaluering. Gjennom intervjua går det fram at dei diskuterer ulike forhold som har med det psykososiale miljøet å gjere og trekker fram undersøkingane som er referert ovanfor, har ikkje sett av tid til ei systematisk evaluering av det. Men det er gode intensjonar om å få til ei evaluering ved slutten av året. Vurdering/ konklusjon: Fylkesmannen vurderer det slik at kravet om systematisk evaluering ikkje er oppfylt. Skulen vurderer ulike forhold ved det psykososiale miljøet, men har ikkje noko systematisk evaluering som skal vere grunnlag for det kontinuerlege forbetringsarbeidet for det psykososiale miljøet til elevane. 3.2 Medverknad, informasjon og forvaltning Rettslege krav om skulen sine plikter Skulen har plikt til å fatte enkeltvedtak Elevar og foreldre har rett til å be skulen om tiltak som gjeld det psykososiale miljøet, jf. 9a-3 tredje ledd. Skulen har plikt til å gjere alle elevar og foreldre kjent med denne retten. Informasjonen må formidlast slik at det er forståeleg for elevane. Dette inneber at innhaldet/formidlinga må tilpassast ulike elevgrupper og årstrinn. Informasjonen må bli gitt til alle foreldre. Når skulen får ein slik førespurnad frå ein elev eller forelder, så har skulen plikt til snarast muleg å behandle saka etter forvaltningslova. Det vil seie at skulen ved rektor må undersøke om eleven får oppfylt retten sin til et godt psykososialt miljø og deretter fatte eit enkeltvedtak i saka, og at dette må skje så raskt som muleg. Enkeltvedtaket kan anten innehalde eit tiltak som foreldra eller eleven ber om eller eit helt anna tiltak. Enkeltvedtaket kan også konkludere med at det ikke skal settast inn tiltak fordi skulen ikkje meiner det er nødvendig. I alle tilfeller må skulen fatte eit enkeltvedtak, og følgje reglane som gjeld for enkeltvedtak i forvaltningslova. Forvaltningslova stiller følgjande krav til enkeltvedtaket: Det må vere skriftleg, jf. 23. Det må vise til reglane som vedtaket byggjer på og beskrive dei faktiske forholda som har hatt betydning i saka, jf. 24 og 25. Det må innehalde informasjon om retten til å klage, klagefrist, klageinstans og framgangsmåten ved klage, jf. 27. Skulen kan heller ikkje sette eigne begrensningar i klageretten, for eksempel ved å kreve at klage må vere grunngitt. Det må innehalde informasjon om retten til å sjå dokument i saka etter 18 og 19, jf. 27 tredje ledd. I tillegg har skulen plikt til å utgreie saka godt nok, jf. 17, i tillegg til å ta i vare reglane om teieplikt, jf e. Dersom førespurnaden om tiltak gjeld det psykososiale miljøet til fleire elaver og det systematiske arbeidet ved skulen, er det endå fleire som kan be om tiltak etter 9a-3 tredje ledd. Elev og foreldre skal forståast i vid forstand, det vil seie at førespurnaden kan kome frå grupper av foreldre eller elevar, foreldrekontaktar, elevrådsmedlemmar samt råd og utval ved skulen. Det blir ikkje stilt krav til førespurnaden, det vil seie at den både kan vere munnleg eller skriftleg. Dersom skulen er i tvil om at ein elev eller forelder har bedt om tiltak, må skulen avklare dette med vedkomande elev eller forelder. Skulen har rettleiingsplikt overfor elevar og foreldre, jf. forvaltningslova

11 Alle slike førespurnader må vidareformidlast til rektor, då det er rektor som har mynde til å fatte enkeltvedtak. Skulen har plikt til å sikre brukarmedvirkning Det er fleire grupper og råd som har rett til å bli involvert i skulemiljøarbeidet, eller bli orientert om forhold som gjeld skulemiljøet. Elevane ved skulen har rett til å bli involvert i planlegginga og gjennomføringa av det systematiske arbeidet for å sikre eit godt psykososialt miljø, jf. 9a-5. Dette kan for eksempel vere deltaking når skulen lagar ordensreglement, gjennomføre enkle målingar osv. Det er skuleleiinga sitt ansvar at elevane blir tatt med i skulemiljøarbeidet. Elevrådet kan oppnemne skulemiljørepresentantar til å utføre skulemiljøarbeidet på sine vegne, jf. 9a-5 andre ledd. Vidare har skulen plikt til å sørge for at elevråd og foreldreråd blir løpande orientert om alle forhold av vesentleg betydning for skulemiljøet, jf. 9a-6. Kva for organ som er aktuelle, vil variere etter skuletype. Desse organa har også rett til å bli tatt med i planlegginga og gjennomføringa av miljøtiltak ved skulen så tidlig som muleg, jf. 9a-6 andre ledd. Dersom skulen blir klar over forhold ved det psykososiale skulemiljøet som kan ha negativ verknad for helsa til elevane, har skulen plikt til å informere alle elevar og foreldra deira, jf. 9a-6 tredje ledd. Skulen har plikt til å arbeide systematisk Skulen må arbeide systematisk for å fremme eleven sitt psykososiale miljø, jf. 9a-4 og 9a-3 første ledd. Det førebyggande arbeidet skal vere aktivt, systematisk og kontinuerleg for å fremje eit godt psykososialt miljø, og må sjåast i forhold til den overordna normen i 9a-1 om eleven sin individuelle rett. Skulen må i sitt systematiske arbeid sørge for at handlingsplikta og alt som er bestemt om brukermedvirkning blir tatt i vare. Fylkesmannen sine undersøkingar om plikta til å fatte enkeltvedtak Om plikta til å fatte enkeltvedtak Når det gjeld å vurdere om skuleleiinga sikrar at dei tilsette informerer foreldre og elevar om at dei kan be om tiltak som vedkjem det psykososiale skulemiljøet, er skulen sine retningsliner utforma i dokumentet «Det psykososiale miljøet til elevane» sentralt. I kap. 7 i desse retningslinene med overskrifta «Melding frå elevar eller foreldre om krenkande åtferd», er dette omhandla. Her er oppll. 9a-3 tredje ledd sitert og omtala, også når eit enkeltvedtak etter denne regelen skal utformast og kva det skal ta stilling til og innehalde er skissert. Vidare er det sett opp retningslinjer i tabellform som viser aktuelle handlingar og kven som har ansvaret. Her kjem det fram at alle tilsette som vert kontakta, anten munnleg eller i form av skriftleg melding, har ansvar for å fylle ut eit meldeskjema som skal leverast kontaktlærar, og med kopi til rektor. Kontaktlærar har i slike tilfelle ansvar for å informere om retten til enkeltvedtak ved oppmodingar om tiltak. Det er som vedlegg til retningslinene utarbeidd sjekklister, ei for kontaktlærar og ei for rektor. Denne sjekklista viser mellom anna at kontaktlærar i løpet av september / oktober kvart skuleår skal gjennomføre felles foreldremøte med informasjon om arbeid med skulemiljøet og gjennomgang av ordensreglane. Det har vore meininga at denne skal fyllast ut og leverast, sannsynlegvis til rektor. Her finst ei kolonne for å kvittere ut for at tiltak og aktivitetar er gjennomført og når dei er gjennomført. Det kjem fram av intervjua at denne sjekklista ikkje er tatt i bruk. I eigenvurderingane frå skuleleiinga og lærargrupper blir det svart ulikt på om rektor sikrar dette ved at rektor svarar «nei», medan lærarane svarar «ja». Gjennom intervju kjem det fram at både foreldre og elevar i stor grad kjenner til retten til å be om tiltak, men med variasjonar i kor spesifikt dette er kjent. Vidare kjem det fram at ordensreglane og dokumentet «Det psykososiale miljøet til elevane» er gjennomgått med lærarane ved oppstart av skuleåret. Foreldre og elevar gir også 11

12 uttrykk for at ordensreglane er gjennomgått og gjort kjent. Her har skulen eit system for at foreldre skal skrive under på at dei er gjort kjent med ordensreglane. Det kjem fram av intervjua eit klart inntrykk av at skuleleiinga behandlar henvedelsar frå foreldre eller elevar om det psyksosiale miljøet så snart som muleg, og at slike saker blir prioritert høgt. Det er sendt inn eksempel på eitt enkeltvedtak fatta på grunnlag av oppmoding om tiltak etter oppll. 9a-3. På spørsmål frå Fylkesmannen om kvifor det i det siste ikkje er fatta fleire enkeltvedtak om dette, blir det opplyst at det ikkje har vore fleire oppmodingar om tiltak. Gjennom intervjua har Fylkesmannen ikkje fått fram konkrete døme på andre saker der vedtaksplikta er aktuell. Enkeltvedtaket vi har fått tilgang til viser til bakgrunnen for vedtaket. Det blir tatt stilling til om retten til eit godt psykosisialt miljø er oppfylt. I den aktuelle saka blir det konkludert med at retten ikkje er oppfylt. Det kjem vidare fram i vedtaket ei kort beskriving av kva tiltaka går ut på, kor lenge dei skal vare, kven som er ansvarleg for oppfølginga og når dei skal evaluerast. Vidare er det sagt noko om korleis kontakten med foreldra skal vere i samband med den aktuelle saka. Det er gjort greie for det rettslege grunnlaget ved at oppll. 9a-1 og 9a-3 tredje ledd er sitert, samt utdrag frå ordensreglane ved skulen. Bakgrunnen og grunngivinga for vedtaket er skildra. Det er opplyst om klageretten (både om høve til å klage, frist, klageinstans og kvar klagen skal sendast), men ikkje om retten til å sjå dokumenta i saka. Om plikta til å sikre brukarmedverknad Den tidlegare omtala planen «Det psykososiale miljøet til elevane» har eit eige kap.8 som omhandlar internt arbeid og samarbeid med elevråd, FAU, samarbeidsutval og skulemiljøutval. Denne gjengir opplæringslova 9a-5 og 9a-6 som inneheld skulen sine plikter til å involvere elevane i skulemiljøarbeidet og informasjonsplikta overfor lovpålagde råd og utval og deira uttalerett. Kapittelet inneheld eit årshjul som viser planlagde aktivitetar innafor dette området. Her kjem det m.a. fram at FAU, samarbeidsutval og skulemiljøutval skal konstituerast i løpet av september. Vidare at elevrådsarbeidet skal starte då, og det er uttrykt eit mål om å styrkje elevrådet si rolle i skulemiljøarbeidet. Skulen har elevråd og ein lærar har avsett tid til å vere kontaktlærar for rådet. Det er vedlagt referat frå fire elevrådsmøte dette skuleåret ( , , og ). Referata viser at relevante tema for skulemiljøet har vore tatt opp, som positivt skulemiljø og ordensreglane. Vidare har mobbing vore tema, og elevrådet er utfordra på og engasjert i å kome med forslag til kva elevane kan gjere for at alle elevane ved Harøy skule skal vere trygge og trivast og lære. Det kjem fram av intervjua at det også blir utarbeidd klassereglar i mange klassar. Vidare blir det opplyst at det er vanleg at elevrådsrepresentantane tek opp ting som er oppe i elevrådet i klassane. Elevrådsrepresentantane gjorde greie for korleis dei gjennom val i klassen blei medlemmar i elevrådet. Fleire meldte om at motivasjonen for å stille var ønskje om å medverke positivt til ei god utvikling av skulemiljøet. Skulen har FAU (foreldrerådets arbeidsutval), og gjennom intervju med medlemmar frå dette utvalet fekk Fylkesmanne nyttig informasjon om korleis foreldremedverknad er tatt i vare ved skulen. Det er vedlagt referat frå to FAU-møte ( og ). Referata viser at tema relevante for skulemiljøet er tatt opp, som ordensreglement, planen for det psykososiale miljøet og andre relevante planar. Det kjem også fram at foreldra, m.a. på bakgrunn av informasjon om resultat frå elevundersøkinga har kome med innspel til arbeidet med skulemiljøet. Som grunnlag for dette har rektor utarbeidd ei analyse med vurdering og tolkningar av resultata frå siste gjennomførte elevundersøking. Det er tilsvarande halde to møte i samarbeidsutvalet også med relevante temat som gjeld skulemiljøet forutan andre SU-saker. 12

13 Skulemiljøutvalet er ikkje etablert. Etter planen skal dette utvalet bestå av samarbeidsutvalet utvida med ein elevrepresentant og ein foreldrerepresentant. Om plikta til å arbeide systematisk med medverknad informasjon og forvaltning Sjå neste avsnitt. Fylkesmannen sine vurderingar Om plikta til å fatte enkeltvedtak På bakgrunn av dokumentasjonen («Det psykososiale miljøet til elevane») og intervjua det er gjort greie for over finn Fylkesmanne at rektor har lagt klare og gode føringar for at retten til å be om tiltak etter oppll. 9a-3 tredje ledd, skal bli gjort kjent for foreldre og elevar. Det synest også som at foreldre og elevar kjenner til denne retten, men i noko varierande grad. At dette blir gjort kunne ha vore følgt betre opp, t.d. ved at nemnde sjekkliste blir tatt i bruk. Vi fekk inntrykk av at skuleleiinga har intensjon om å få dette på plass. Særleg ved eventuelt skifte i skuleleiinga blir det viktig at kommunen ser til at rektor følgjer opp føringane som er lagt i skulen sine retningsliner. Med andre ord meiner vi at sikringa her ikkje er fullgod ved at oppfølginga av at retningslinene blir følgt er for usikker. Fylkesmannen vurderer det innsende enkeltvedtaket til å oppfylle form- og innholdskrav som kan utleiast av opplæringslov og forvaltningslov, med unnatak av informasjon om retten til å få sjå dokumenta i saka. På grunn av berre eitt vedtak som grunnlag for å vurdere forvaltningspraksisen på dette området er det vanskeleg å ta stilling til om skuleleiinga sikrar at det vert fatta enkeltvedtak med nye tiltak dersom tiltaka i det første enkeltvedtaket ikkje fører til at retten til eit godt psykososiale miljø bli tatt i vare. I det innsende dømet på vedtak kjem det i grunngjevinga for vedtaket fram at skulen ikkje har lykkast med dei tiltaka som vart sett i verk i første omgang, og at dei derfor prøver nye tiltak. Dette skulle tyde på ein tankegang om at ein skal evaluere tiltak etter ei viss tid, og sette i verk nye tiltak dersom ein ikkje oppnår ønska effekt med dei første tiltaka. Ein slik praksis er det også skriftlege rutiner i kap. 6 i retningslinjene «Det psykososiale miljøet til elevane», nærare bestemt punkta 8 11 i handlingsplanen i dette kapittelet. Om plikta til å sikre brukarmedverknad Skal ein kunne seie at skuleleiinga sikrar ein viss praksis på eit område, krev ein både at det er lagt føringar for lovmessig praksis og også at det på eit visst nivå blir følgt opp av skuleleiinga at planlagt praksis faktisk blir gjennomført. Dokumentet «Det psykososiale miljøet til elevane» gir som nemnt over, klare og konkrete føringar for arbeidet med brukarmedverknad innafor området psykososialt skulemiljø. Når det gjeld om dette blir følgt opp, vil avdekka praksis vere avgjerande for Fylkesmannen si vurdering. Vi ser at elevråd, FAU og samarbeidsutval er oppretta og samansett etter regelverket. Vi ser også av intervju og gjennom det som kjem fram i referat frå møta, at desse organa blir haldne orientert om vesentlege sider ved skulemiljøet, t.d. ved at resultat frå elevundersøkingar og «Ungdata»- undersøking for ungdomstrinnselevar blir presentert. Det kjem også fram at desse organa har vore involvert i prosessen med å vedta nemnde plan for arbeidet med det psykososiale miljøet. Ordensreglement og andre planar som vedkjem skulemiljøet er drøfta i rådsorgana. Vidare ser vi døme på at skulen har tatt initiativ til å engasjere i elevrådet med å kome med forslag til tiltak for godt og trygt skulemiljø. 13

14 Skulemiljøutvalet har ikkje tidlegare og er heller ikkje så langt dette skuleåret etablert. Dette viser at ikkje alt i planen for skulemiljøet er følgt opp. Det kjem fram at det er planar om å få på plass også dette organet. Om plikta til å arbeide systematisk med medverknad informasjon og forvaltning Relevant for tilsynstemaet er også ein aktivitet i årshjulet i mai/juni som legg opp til at samarbeidsutval og skulemiljøutval skal revider verksemdsplan og drøfte skulemiljøarbeidet. Det kjem fram frå intervjua at det er planar om å gjennomføre evaluering etter planen våren Det blir også uttrykt ein klar intensjon om å få på plass t.d. eit skulemiljøutval. At ikkje alt er på plass til det tidspunktet tilsynet vart gjennomført på vert forklart med at det har vore mykje å få på plass dette skuleåret, og at det har vore nødvendig med ei prioritering av kva som burde takast tak i først og sist. Fylkesmannen ser dei utfordringane skulen har og har hatt, og ut frå det inntrykket vi har fått av skuleleiinga sine intensjonar og arbeidsmåte, meiner vi det rettslege kravet om at det samla arbeidet med skulemiljøet skal evaluerast og at nødvendige endringar skal gjerast som følgje av ei slik vurdering, er oppfylt. Fylkesmannen sin konklusjon Fylkesmannen konkluderer med at dei fleste reglane om retten til å be om tiltak er følgt, men sikringa av at tilsette informerer alle foreldre og elevar om at dei kan be om tiltak som angår skulemiljøet ikkje er godt nok følgt opp. Det blir ikkje opplyst om retten til å sjå dokumenta i saka i enkeltvedtaka, men dei andre aktuelle krava til eit enkeltvedtak er oppfylt. Skulen oppfyller lovkrava om brukarmedverknad s nær som kravet om skulemiljøutval. Skulen oppfyller eit minimumskrav til å evaluere arbeidet med medverknad, informasjon til brukarane og forvaltning. 4. Frist for retting av brot på regelverket Fylkesmannen har i kapitla 3.1 og 3.2 konstatert brot på regelverket. I denne rapporten får Sandøy kommune frist til å rette brot på regelverket, jf. kommunelova 60 d. Frist for retting er Kommunen må innan denne datoen sende Fylkesmannen ei erklæring om at det ulovlege forholdet er retta, og ei utgreiing om korleis brota på regelverket er retta. Dersom regelverksbrota ikkje er retta innan den fastsette fristen, vil Fylkesmannen vedta pålegg om retting. Eit eventuelt pålegg om retting vil ha status som enkeltvedtak og kan klagast på, jf. forvaltningslova kapittel VI. Følgjande pålegg er aktuelle å vedta etter utløpet av rettefristen i denne rapporten: Elevane sitt psykososiale miljø: førebyggjande og individuelt retta arbeid 1. Sandøy kommune må i den samanhengen, for Harøy skule, sjå til at : 14

15 a) dei tilsette undersøkjer dei faktiske forholda nærare når dei har mistanke eller informasjon om at ein elev har blitt utsett for krenkjande ord eller handlingar b) dei tilsette grip inn overfor krenkjande ord eller handlingar dersom det er nødvendig og muleg c) dei tilsette varslar skuleleiinga når dei får kjennskap/ mistanke om krenkjande ord eller handlingar 2. Sandøy kommune skal syte for at skuleleiinga oppfyller den enkeltes rett til eit godt psykososialt miljø dersom dei blir varsla om at ein eller fleire elevars rett til eit godt psykososialt miljø ikkje er oppfylt, jf. opplæringslova 9a-1, 9a-3 første og andre ledd og 9a-4. Sandøy kommune må i den samanhengen, for Harøy skule, sjå til at skuleleiinga: a) sikrar at skulen justerer tiltaka dersom dei ikkje fører til at elevan/ elevane sin rett til eit godt psykosisialt miljø ikkje blir tatt i vare 3. Sandøy kommune skal syte for at skuleleiinga evaluerer det samla arbeidet med førebyggjande tiltak og individuelt retta arbeid knytt til det psykososiale miljøet, jf. opplæringslova 9a-3 første og andre ledd og 9a-4. Sandøy kommune må i den samanhengen sjå til at skuleleiinga ved Harøy skule sørgjer for å: a) evaluere det samla arbeidet med førebyggjande tiltak og individuelt retta arbeid knytt til det psykososiale miljøet b) gjere nødvendige endringar dersom evalueringa viser at skulen sitt samla arbeid på desse områda ikkje bidreg til at eleven sin rett til eit godt psykososialt miljø er oppfylt Elevane sitt psykososiale miljø: medverknad, informasjon og forvaltning 1. Sandøy kommune skal sikre at skuleleiinga snarast mogeleg behandlar oppmodingar om tiltak frå elevar eller foreldre som gjeld det psykososiale miljøet etter reglene om enkeltvedtak i forvaltningslova, jf. 9a-1, 9a-3 første og tredje ledd og 9a-4. Sandøy kommune må i den samanhengen, ved Harøy skule, sjå til at: a) skuleleiinga sikrar at dei tilsette informerer foreldre og elevar om at dei kan be om tiltak som går på det psykososiale miljøet 2. Sandøy kommune skal sikre at skuleleiinga følgjer saksbehandlingsreglane i forvaltningslova når dei gjer enkeltvedtak om tiltak som gjeld det psykososiale miljøet, jf. opplæringslova 9a-3 tredje ledd jf. forvaltningslova 23, 24, 25 og 27. Sandøy kommune må i den samanhengen sjå til at det for enkeltvedtaka ved Harøy skule om det psykososiale miljøet: a) er informasjon om retten til å sjå dokumenta i saka 3. Sandøy kommune må sikre at skuleleiinga involverer skulemiljøutvalet i arbeidet med det psykososiale miljøet, jf. opplæringslova 9a-5 og 9a-6. Sandøy kommune må i den samanhengen sjå til at skuleleiinga ved Harøy skule sikrar at: a) skulemiljøutvalet blir løpande orientert om hendingar, planar, enkeltvedtak og andre forhold som ha vesentleg betydning for det psykososiale miljøet 15

16 5. Kommunen sin frist til å rette Som nemnt i kapittel 4 ovanfor, har kommunen fått ein frist for å rette dei ulovlege forholda som er konstaterte i denne rapporten. Frist for tilbakemelding er Kommunen har rett til innsyn i saksdokumenta, jf. forvaltningslova 18. Med helsing Alv Walgermo (e.f.) -utdanningsdirektør- Jørn Anders Thomassen -assisterande utdanningsdirektør- Vedlegg: 1. Oversyn over innsend dokumentasjon og intervjuobjekt 16

17 Vedlegg: Oversyn over innsendt dokumentasjon og intervjuobjekt 1. Utgreiing frå rektor med svar på spørsmål i samsvar med kravet i vedlegg til varslingsbrevet. 2. Pedagogisk plattform for skulen 3. Inspeksjonsplan 4. Årskalender for fellesaktivitetar for våren Veledande oversiktsplan over aktivitetar 6. Handlingsplan mot mobbing 7. Ordensreglar 8. Døme på klasseromsreglar 9. Tema/ emneliste for elevsamtalar m/ skjema for utfylling 10. Døme på oversikt over kantineansvarlege 11. Oversikt over treffetider for helsesøster 12. Skriv med avklaring om forventningar til samarbeidet mellom heim og skule 13. Manifest mor mobbing 14. Resultat frå elevundersøkinga 15. Instruks for kontaktlærar 16. Døme på referat frå trinnmøte 17. Orientering om Tverrfagleg Råd 18. Innkalling til møte som vedkjem det psykososiale skulemiljøet (april 2011) 19. To døme på enkeltvedtak etter opplæringslova 9a Oversikt over medlemmar i elevrådet, samt kontaktlærar 2012/ Oversikt over klassekontaktar for 2012/ Vedtekter for FAU 23. Oversikt over medlemmar i skulemiljøutvalet 2012/ Referat frå møte i SU/SMU og innkalling til same møtet 25. Referat frå FAU-møte referat frå ulike elevrådsmøte- udatert Intervju og samtalar Det vart gjennomfør intervju med: 3 kontaktlærarar frå barnesteget 3 kontaktlærarar frå ungdomssteget Rektor Skulefagleg ansvarleg Det vart utover dette gjennomført samtalar med representantar for elevrådet og FAU. 17