Årsmelding - HMS i 2004

Transkript

1 Årsmelding - HMS i 2004 HSD har som øvste målsetting at verksemda skal drivast utan skade på menneske, materiell eller miljø. Føre-var prinsippet er såleis overordna andre omsyn i den dagege drifta. Dette er nedfelt i ein HMS-plakat som er gjort gjeldande for heile konsernet. Tilsette i alle delar av konsernet arbeider systematisk med helse, miljø og sikkerhet. Styringssystem Konsernet har teke i bruk TQM 9000, eit heilskapleg styringssystem for HMS og kvalitet. Systemet gir god rapportering på ulike parameter som gir leiinga og styret godt oversyn over korleis trendane innan HMS og kvalitet utviklar seg. HSD har ei godt utbygd verneteneste med eigen organisasjon innanfor kvart dotterselskap. Alle som er med i vernetenesta får obligatorisk kurs i arbeidsmiljølova og det er lagt vekt på at leiarar skal ha slik opplæring. Vernetenesta er ein viktig bidragsytar til det HMS-arbeidet som blir utført i konsernet og i selskapa. Sjukefråveret blir rapportert kvar månad for alle avdelingar. Personskader og materielle skader blir rapportert kvart kvartal. Frå styringssystemet blir det trekt ut informasjon om uønska hendingar. Dette gjeld både talet på hendingar, vår evne til handsaming og kva for konsekvensar som blir rapportert. Arbeidet med Helse, Miljø og Sikkerhet er eit selskapsansvar, der resultata blir rapportert på linje med økonomiske resultat etter dei same ansvarslinjene.

2 HSD Buss I HSD Buss vart sjukefråveret redusert frå 9,3 % i 2003 til 8,38 % i Samanlikna med tilsvarande selskap i transportsektoren har HSD Buss ikkje unormalt høgt sjukefråver i bransjen. Den positive utviklinga viser at det nyttar med auka fokus og tiltak. I 2004 vart det gjennomført medarbeidarsamtalar for alle tilsette i selskapet, eit tiltak som også omfattar oppfølging av arbeidsmiljø og sjukefråver. HAMU, dei lokale AMU, HMS utval og vernetenesta arbeider aktivt med arbeidsmiljøtiltak som er venta å ha positiv effekt på arbeidsmiljøet og sjukefråveret. Dette gjeld m.a. kommunikasjon og oppfølging av sjukefråver, skadesamtalar, vognstandard og arbeidsmiljøtiltak ved ulike anlegg. Talet på personskader i 2004 er målt til H-verdi 1. Tilsvarande resultat i 2003 var H-verdi 5. Dette er ei positiv utvikling som ein vil søkje å halde fram med i HSD Sjø Drifta forureinar det ytre miljø. Verksemda blir også på dette område driven innanfor offentlege fastsette reglar. Det vert kontinuerleg arbeidd med miljøbetringar. Frå 1. juni vart røykelova gjort gjeldande på alle HSD Sjø sine fartøy. På alle HSD sine ferjer er brannslokkingsanlegga oppgradert slik at dei ikkje avgir skadelege klimagassar. I alle anlegg er den klimaskadelege gassen halon utskifta med inergen. Nox- utsleppa frå ferjer og snøggbåtar utgjer samla i overkant av 1800 tonn. CO 2 utsleppa utgjer ca tonn. To ferjer har fått montert emulsjonsanlegg slik at utsleppa av Nox er redusert. Selskapet har arbeidd målbevisst både med omsyn til restavfall og spesialavfall. Her har vi eit tett samarbeid med renovasjonsselskapet. Sjukefråveret i HSD Sjø utgjer 4,85 %. Dette er ein reduksjon på over 20% i høve til HSD Sjø er ei IA-verksemd. Det er spesielt fokus på sjukefråver med vekt på langtidsfråver. Selskapet har drive omfattande opplæring både knytta til STCW og ISM. Vi har også hatt over 150 medarbeidarar på sals- og servicekurs. HSD Transport HSD Transport AS forureinar det ytre miljø gjennom bruk av diesel på sine leigde lastebilar. For å redusera forureininga nyttar HSD jarnbana til overføring av gods med containerar mellom Oslo og Bergen, Oslo og Stavanger, Oslo og Kristiansand og Oslo - Trondheim. Leverandørane våre investerer i nytt materiell. Dette er nye motorar som reduserer utslepp til miljøet. Vi optimaliserer utnyttinga av kapasiteten slik at vi reduserer kjøring med ledig kapasitet. Vårt mål er å knyte til oss leverandørar med vognpark av høg kvalitet og låg gjennomsnittsalder. Dette fører med seg mindre forureining og mindre bruk av drivstoff. Sjukefråværet var 6,4 %. Sjukefråværet fordeler seg slik: 1-3 dagar: 0,9%, 4-16 dagar: 1,2% og over 16 dagar: 4,3 %. Det er lagt ned mykje arbeid for å leggja tilhøva til rette slik at langtidssjukemelde har kunna komme tilbake i arbeid. Tett oppfølging under heile sjukeperioden, og bruk av aktiv sjukemelding har vore nyttig for å få dette til. HSD Transport er ei IA-verksemd. Selskapet hadde 1 ulukke med personskade som førte til fråver. Selskapet har nullfilosofi innan HMS. For å redusera talet på skadar har vi tett oppfølging av avvik. Vi har gjennomført kurs i sikring av last for sjåførar. Vi har og gjennomført risikoanalysar for å auka merksemda blant tilsette for å få ein trygg arbeidsplass. Selskapet hadde ingen større materielle skadar i For å støtta opp om kontinuerleg forbetring måler selskapet kor mange forbetringsrapportar som blir registrert innan området HMS. I 2004 var det 223 innleverte forbetringsrapportar. Dette er ein auke på 153 rapportar i høve til året før. Auken reflekterer forbetringar i rapporteringsarbeidet. Det er gjennomført intern opplæring innan tryggleik. Selskapet arbeider systematisk i lag med vernetenesta for å ha eit godt arbeidsmiljø. Det blei i 2003 gjennomført ei undersøking blant alle tilsette om arbeidsmiljø. Det vil bli gjennomført ei liknande undersøking i 2005.

3 ORGANISASJONSKART HSD KONSERNET Kort om HSD i 2004 HSD-konsernet Omstilling og omstrukturering Med bakgrunn i behov for å styrka konkurranseevna vart det gjennomført eit omfattande program for reduksjon av administrasjons- og felleskostnader i HSD. Administrasjonen i selskapet vart redusert med vel 50 årsverk. Medarbeidarsamtale Rutinar for årleg medarbeidarsamtale er gjennomført for alle tilsette. Nytt hovudkontor Det er inngått leigeavtale om nytt hovudkontor i Bergen, og HSD er involvert i byggearbeidet som starta i mars Innflytting er planlagt til sommaren Det nye hovudkontoret er basert på opne kontorløysingar og ny verkemåte for alle tilsette. Forbetringsprosjekt Eit stort forbetringsprosjekt som vart sett i gang i 2002 vart vidareført, og ved utgangen av 2004 viste det eit samla resultat på vel?? millionar kroner. Programmet omfattar tiltak i alle delar av konsernet. Inkluderande Arbeidsliv HSD har inngått avtale om Inkluderande Arbeidsliv. I 2004 har vi hatt særleg fokus på sjukefråveret, og det har vore arbeidd målbevisst med tiltak for å få det ned. Nytt løns- og personalsystem Konsernet har teke i bruk nytt løns- og personalsystem som skal gi enklare rutinar for lønsarbeid og personalrutinar. HMS-arbeid Helse, Miljø og Sikkerhet har vore i fokus også i 2004, og målet er å unngå skade på menneske, materiell og miljø. Vi legg vekt på førebyggjande tiltak, og i 2004 er det mellom anna innført rusmiddeltesting for alle tilsette i konsernet. Jubileumsførebuingar I 2005 kan HSD feira 125-års jubileum. Selskapet skal gje ut jubileumsbok som er ført i pennen av historikar Bård Kolltveit. HSD har inngått avtale om å vera hovudsponsor for veteranskipsarrangementet Nordsteam 2005 i jubileumsåret.

4 Nokre sentrale hendingar i 2004 HSD Buss: E16 Xpressen mellom Bergen og Oslo vart opna i januar Eit nytt ruteinformasjonssystem på internet og SMS vart gjennomført i 2004 Kystbussen mottok Kvalitetspris for Kystbussen mellom Bergen og Stavanger HSD innførte videokamera i bussane, for auka tryggleik for sjåfør og passasjerar Nye busstilbod frå 1. mai, - mellom anna direkterute Voss-Bergen HSD Buss vann anbod om arbeidskjøring Stord Kårstø, med oppstart januar 2004 Iverksette utviklingskurset "Ambussadør" for alle tilsette i HSD Buss Heile bussproduksjonen i Nord-Rogaland lyst ut på anbod HSD Sjø: Tapte konkurranse om vidare drift på sambandet Halhjem-Sandvikvåg Leverte seks anbod på ferje- og båtruter i 2004 Vann anbodet på ferjedrift Volda-Folkestad Røykfrie fartøy innført frå 1. juni 2004 Internett-booking på Flaggruten blir stadig meir brukt Motorferja Skånevik vart seld blir veteranskip Stor sikkerhetsøving gjennomført i april M/F Bjørnefjord fekk Miljøprisen for 2004 HSD Transport: HSD Transport kjøper Miniekspress Logistikk HSD Transport fornyar avtale med Wartsila for 3 år HSD Transport inngår ny transportavtale med Osjord for 3 år Selskapet sliter fortsatt med svak inntjening

5 HSD BUSS HSD Buss AS er HSD-konsernet sitt forretningsområde for busstransport. Selskapet driv by- og forstadsruter, ekspressbussar over lange strekningar og lokale ruter. HSD Buss er ein stor aktør innan utleige av turbussar og har ca 40 moderne turbussar til utleige. Vi utfører transferkøyring, sightseeing, blåturar, dagsturar og fleirdagsturar i inn- og utland for bedrifter, lag, foreiningar, turoperatørar og cruiseoperatørar. HSD Buss er idag ein av fleire samarbeidspartnarar på Eskpressbussen Bergen Trondheim, E16Expressen, Haukeliekspressen, Kystbussen, Sognebussen og Vestlandsbussen. Vi har totalt 10 autoriserte verkstader som sikrar vedlikehald av vognparken. Fram til har vi også utført verkstadtenester for eksterne kundar. Etter omorganisering 1.des 2004 er HSD Buss organisert i følgjande resultatområde: Bussdrift og Teknisk Drift.

6 HSD SJØ HSD Sjø AS er HSD-konsernet sitt forretningsområde for sjøbasert person- og biltransport. Selskapet driv 17 ferjesamband i Hordaland, samt snøggbåtsamband i Hordaland og Rogaland. HSD Sjø er eit heileigd aksjeselskap i konsernet og er frå 1.desember 2004 organisert i følgjande resultatområde: Divisjon for Rederidrift og Divisjon for Cateringdrift/Marknad. Divisjon for Rederidrift har operativt ansvar for båtane. Dette omfattar teknisk drift og vedlikehald, bemanning og ruter. Divisjon for Catering/Marknad har ansvar for restaurasjon og marknadsføring.

7 HSD TRANSPORT HSD Transport er HSD-konsernet sitt forretningsområde for godstransport. Selskapet driv eit landsomfattande system for stykkgods og partigods over heile Norge. Systemet er bygd opp av eigne avdelingar og ruter og gjennom agentar. Selskapet har eit etablert internasjonalt samarbeid med Frans Maas Norge AS. Etter omorganisering 1. des 2004 er HSD Transport organisert i følgjande resultatområde: Transportdivisjon og Salsdivisjon. Produktområda er stykkgods, lagring, logistikk, partigods og kontraktskøyring. Administrasjonen i HSD Transport er i Bergen. Selskapet har 18 terminalar. Den største terminalen er i Oslo.

8 "Samspelet mellom våre kundar og medarbeidarar skal gjera HSD til eit vinnarselskap...fordi vi bryr oss" Denne visjonen er skapt med tanke på dei konkurransevilkåra HSD skal navigere etter i åra som kjem. Kunden er i fokus. Våre passasjerar, godskundar og oppdragsgjevarar har krav på vår beste service og trygge transporttenester. Medarbeidaren er selskapet sitt andlet mot kunden. Derfor investerer HSD i kompetanseutvikling og trivsel for dei tilsette i selskapet. Medarbeidarane er laget som skal vinna i konkurransen om kontraktar og om kunden sin tillit. Auka medarbeidar-kompetanse og trvsel gjer nøgde kundar, sterkare merkevare og lågare kostnadar i form av mindre sjukefråver. Meir enn nokon gong før er kollektivtransport i Norge utsett for konkurranse og anbod. Denne utfordringa har HSD i fleire år jobba målbevisst for å møta. Vi ønskjer å delta og å vinna - men samstundes vil vi bry oss om kundane sine behov før, under og etter reisa.

9 Forretningsidé "Ved å bry oss om kunden skal HSD utvikla og levera framtidsretta logistikkløysingar* og transporttenester. Kunden skal oppleve verdi gjennom attraktive produkt, høg grad av tryggleik og serviceinnstilte medarbeidarar med rett kompetanse. Med basis i vårt naturlige kjerneområde Vest-Norge, skal HSD levera tenester i Norge og Norden. Ekspansjo utover Norge skal primært skje gjennom alliansar. Vi skal ha fokus på lønsemd, handla i samsvar med våre etiske retningsliner og kontinuerleg søkja nye måtar å utvikla oss på. Verksemda skal drivast uten skade på menneske, materiell eller miljø." * Med "logistikkløysingar" meiner vi løysingar som dekkjer kunden sitt behov før, under og etter reisa/transporten.

10 Verdiar Respekt og likeverd Alle våre medarbeidarar, kundar og samarbeidspartnarar skal behandlast med likeverd og respekt. Open kommunikasjon Vi legg vekt på å ha ein open og ærleg dialog med våre medarbeidarar, kundar og med samfunnet omkring oss. Etisk standard Alle medarbeidarar skal kjenneteiknast ved høy etisk standard. Utvikling og forbetring Vi skal ha fokus på utvikling og forbetring. Helse, miljø og sikkerhet Vårt mål er å driva verksemda uten skadar på menneske, materiell eller miljø. Ansvar og engasjement Vi tek alle ansvar for å nå dei måla vi har satt oss - fordi vi bryr oss.

11 Hovudmål Kundar: Kundane våre skal ha ei god totaloppleving. Kunden skal vera i fokus for aktivitetane våre og vi skal aktivt utvikla kunderelasjonar. Vi vil utvikla ein profil og eit godt omdømme. Medarbeidarar: Vi ønskjer å skapa eit målretta, inkluderande og motiverande arbeidsmiljø prega av høg etisk standard, tillit, open dialog og arbeidsgleda. Alle medarbeidarar skal vita hva som krevjast av dei og skal målast på oppnådde resultat. Vi skal kontinuerleg styrka dei tilsette sin kompetanse og endringsevne. Aksjonærar: Vi skal gje ei attraktiv avkastning og bidra til at aksjonærane sine verdiar aukar. Dette vil sikra langsiktige og aktive eigarar og gje grunnlag for å tilføra ytterlegare kapital i takt med selskapet sine behov. Interne prosessar: Vi skal kontinuerleg effektivisera og forbetra alle prosessar i verksemda. HMS: Vi skal driva verksemda utan skade på menneske, materiell eller miljø. Føre-var prinsippet er overordna andre omsyn i den daglege drifta. Finansielle resultat: Vi skal ha fokus på lønsemd i alt vi gjer for å sikra vår konkurranseevne og gje ei tilfredstillande avkastning til våre eigarar.

12 Aksjonærinformasjon Aksjonærpolitikk HSD skal gi attraktiv avkasting og medverka til å auka aksjonærane sine verdiar. Dette vil sikra langsiktige eigarar og gi grunnlag for å tilføra ytterlegare kapital i takt med selskapet sitt behov. For å realisera våre langsiktige mål er vi avhengig av aktive eigarar. Selskapet må utvikla vedtektene slik at det blir attraktivt å investera i HSD. Marknaden skal få eit best mogleg grunnlag for vurdering av selskapet og prissetting av aksjen ved utfyllande, korrekt informasjon til rett tid. Utbyte for 2004 Styret foreslår eit utbyte på 5 kroner per aksje for I høve til aksjekursen per gir dette utbytet ei avkasting på 2,2 prosent. Utbytet blir utbetalt til dei som er aksjonærar på dato for ordinært årsmøte som er 12. mai Selskapet har som langsiktig mål å nå ein utbytegrad på 30 prosent. Utbytet vil variera i takt med resultata i konsernet. Investorkommunikasjon Finanskalender Årsmøte Resultat 1 kvartal Resultat 2 kvartal Resultal 3 kvartal Resultat 4 kvartal HSD har eigne heimesider på internett, der finansiell informasjon blir publisert. Her vil ein finna års- og delårsrapportar, presse- og børsmeldingar og generell selskapsinformasjon. Aksjar og aksjekapital Selskapet sin aksjekapital var per 31. desember 2004 NOK ,- fordelt på aksjar, pålydande NOK 20,-. Alle aksjar har like rettar i selskapet, men det ligg føre vesentlege avgrensingar i røysteretten. Aksjane i selskapet er notert på Oslo Børs og kan omsetjast fritt. Det er bedriftsforsamlinga som vel styret til HSD. Bedriftsforsamlinga sine medlemer blir valde i krinsar. Selskapet har 6 valkrinser, og kvar krins skal ha 1 styremedlem. I tillegg skal det veljast 2 styremedlemmer utan krav til kor dei er busett. Til saman skal styret ha 8 medlemer. Kvar krins skal ha så mange medlemer i bedriftsforsamlinga som fastsett nedanfor. Medlemene frå krins 1 5 skal vera busett i krinsen.

13 1. krins Bergen 4 medlemer 2. krins Askøy, Austrheim, Fedje, Fjell, Fusa, Lindås, Masfjorden, Meland, Modalen, Os, Osterøy, Radøy, Samnanger, Sund, Vaksdal, Øygarden kommunar 3. krins Sunnhordland; Austevoll, Bømlo, Etne, Fitjar Kvinnherad, Stord, Sveio, og Tysnes kommunar 5 medlemer 4 medlemer 4. krins Rogaland fylke 2 medlemer 5. krins Hardanger-Voss: Eidfjord, Granvin, Jondal, Kvam, Odda, Ullensvang, Ulvik, og Voss kommunar 5 medlemer 6. krins Andre 4 medlemer Ved val av medlemer frå krinsane 2 5 kan ikkje alle koma frå same kommunen. Aksjeeigarane er berre røysteføre i den krinsen dei er busett. Selskap røyster i den krinsen verksemda ligg. Aksjeeigarar som eig meir enn 1 % av aksjane i selskapet, røyster berre i 6. krins, saman med aksjeeigarar som bur utanfor krinsane 1 5. Kommunar røyster alltid i sine krinsar. Den historiske bakgrunnen for ordninga er omsynet til brukarane av rutetilbodet i dei distrikta HSD skal tena. Eigarane ønskte at distrikta skulle ha innflytelse i selskapet sine styrande organ. Det er nedfelt i vedtektene at ingen aksjonær kan røysta for meir enn 4 % av aksjane som er representert i årsmøtet. Pr eigde HSD eigne aksjar. Styret har fullmakt til å kjøpa inntil 10 % eigne aksjer. Fullmakta gjeld fram til 12. mai 2005 Omsetning av HSD-aksjen Selskapet er registrert på Oslo Børs. I 2004 blei det omsett aksjar.

14 Finansiering og likviditet Finansiering Langsiktig renteberande gjeld er i all hovudsak finansiert gjennom ordinære lån i bank. Figuren under viser avdragsprofilen for denne gjelda. KONSERN Avdrag år Avdrag år Avdrag år Avdrag år Avdrag år Sum år Gjeld som forfell seinare enn 5 år Gjeld sikra med pant Selskapet har fylgjande nedbetalingsplan for leasinggjeld: KONSERN Avdrag år Avdrag år Avdrag år Avdrag år Avdrag år Sum år Gjeld som forfell seinare enn 5 år Leasinggjeld

15 Risk-justering og alternativ inngangsverdi Inngangsverdien på HSD sine aksjar blir regulert pr 1.1. kvart år med eit bestemt RISK-beløp (Regulering av inngangsverdi med Skattlagt kapital) RISK-beløpa for HSD er som vist i tabellen nedanfor: Inngangsverdi per aksje ,86 RISK beløp ,40 RISK beløp ,80 Gjennomgåande RISK beløp ,47 Gjennomgåande RISK beløp ,18 Gjennomgåande RISK beløp ,35 Gjennomgåande RISK beløp ,38 Gjennomgåande RISK beløp ,53 Gjennomgåande RISK beløp ,63 Gjennomgåande RISK beløp ,73 Gjennomgåande RISK beløp ,56 Gjennomgåande RISK beløp ,33 Gjennomgåande RISK beløp ,54 Førebels RISK beløp ,25 Likviditet Konsernet hadde ein fri likviditet per på 61,9 mill. kroner. I tillegg har konsernet ein trekkrett på NOK 250 mill. Trekkretten blir godkjend kvart år. Unytta trekkrett per utgjorde 122,2 mill. kroner. Transportnæringa er under full deregulering. Restruktureringa er etter vår vurdering ikkje avslutta. HSD ønskjer også i framtida å vera ein aktiv deltakar i den restruktureringa som pågår.

16 Finansielle hovudtal Resultat (mill kr) Definisjonar Driftsinntekter Brutto driftsresultat Driftresultat Resultat før finanskostnader Resultat før skatt Årsresultat Balanse (mill kr) Anleggsmidlar Omløpsmidlar Sum eignelutar Eigenkapital Langsiktig gjeld Kortsiktig gjeld Sum gjeld og eigenkapital Netto renteberande gjeld Lønsemd Brutto driftsmargin % Netto driftsmargin % Totalrentabilitet % Eigenkapitalrentabilitet % Eigenkapitalandel % Netto renteberande gjeld/eigenkapital Resultat per aksje etter skatt Kontantstraum per aksje etter skatt ,31 50,27 40,99 20,91-55, ,18 141,53 272,46 104,56 55,38 Likviditet Betalingsmidlar (mill kr) Kontantstraum (mill kr) Likviditetsgrad ,7 0,7 0,6 0,6 0,8 Definisjonar: 1. Brutto driftsresultat = Driftsresultat + Avskrivingar + Restruktureringskostnader 2. Resultat før finanskostnader = Driftsresultat + Renteinntekter + Andel resultat tilknytta selskap 3. Brutto driftsmargin = Brutto driftsresultat : Driftsinntekter 4. Netto driftsmargin = Driftsresultat : Driftsinntekter 5. Totalrentabilitet = Resultat før finanskostnader : Gjennomsnittleg totalkapital 6. Eigenkapitalrentabilitet = Årsresultat : Gjennomsnittleg eigenkapital 7. Eigenkapitalandel = Eigenkapital : Totalkapital 8. Resultat pr aksje etter skatt = Årsresultat : Gjennomsnittleg tal aksjar 9. Kontantstraum pr aksje etter skatt = Kontantstraum : Gjennomsnittleg tal aksjar 10. Betalingsmidlar = Kontantar/bank/postgiro + Kortsiktige plasseringar i verdipapir 11. Kontantstraum = Netto kontantstraum frå drift ifølgje kontantstraumanalyse 12. Likviditetsgrad 1 = Totalkapital minus tilknytta selskap, kortsiktig rentefri gjeld og renteberande midlar

17 Aksjerelaterte nøkkeltal Definisjonar Gjennomsnittleg tal aksjar eksklusive eigne eigde Forteneste pr aksje etter skatt 1 8,31 50,27 40,99 20,91-55,70 Kontantstraum per aksje etter skatt 2 203,18 141,53 272,46 104,56 55,38 Utbyte per aksje 5,00 5,00 8,00 7,00 0,00 Kurs/fortenestetilhøve 3 27,1 4,7 5,4 6,7 Neg. Tal aksjar Aksjekurs ,00 235,00 225,50 140,00 195,00 Tal aksjonærar Børsverdi (mill kr) 197,4 206,1 197,8 116,9 162,8 Definisjonar: 1. Forteneste pr aksje etter skatt = Årsresultat : Gjennomsnittleg tal aksjar 2. Kontantstraum per aksje etter skatt = Kontantstraum : Gjennomsnittleg tal aksjar 3. Kurs/fortenestetilhøve = Børskurs : Forteneste per aksje etter skatt Dei største aksjonærene per : Tal aksjar Eigardel Stavangerske AS ,40 % HSD ASA ,73 % Gaia Trafikk AS ,36 % Fosen Trafikklag ASA ,84 % Nordvestlandske AS ,14 % Fjell Kommune ,03 % R.G. Hagland A/S ,00 % Sparebanken Vest ,00 % Terje Johnsen ,91 % Askøy Kommune ,80 %

18 Styret si årsmelding 2004 Hovudtrekk 2004 har vore prega av vesentlege endringar i transport- og logistikknæringa etter at offentlege styresmakter har gått over til å bruke anbod som innkjøpsordning i stadig større grad. Endringane kjem ikkje overraskande. Dei stemmer overeins med det røyndomskartet HSD har navigert etter sidan Då iverksette HSD-konsernet eit omfattande omstillings- og forbetringsprogram for å førebu seg til den politisk varsla anbodsutsettinga av kollektivtransporttenester over heile landet markerte for alvor starten på det nye anbodsregimet i Norge. For HSD er dette konkretisert mellom anna ved at selskapet, saman med Stavangerske, tapte den framtidige konsesjonen på ferjesambandet Halhjem Sandvikvåg, og ved at selskapet vann i anbodskonkurransen om eit av Sunnmøre sine viktigaste ferjesamband, Volda Folkestad. Samstundes har HSD-konsernet gjennomført krevjande kostnadskutt, omstrukturering og nedbemanningstiltak. Trafikkutviklinga generelt har vore relativt stabil innan sjø- og landtransport i Statistikkar over frakta passasjerar på buss og ferje og snøggbåt viser ei moderat positiv utvikling. Det same gjeld frakt av bilar på bilferjene. Sterkast vekst opplever vi på forretningsområdet bussdrift som isolert sett har levert gode resultat i Styret er ikkje tilfreds med årsresultatet for Resultatet ber preg av lite tilfredsstillande drift og høge kostnadar innanfor viktige forretningsområde som Flaggruten og HSD Transport. Dette er forhold som styret og administrasjonen konkret vil fokusera på for å forbetra resultatet. Økonomi Omsetninga i konsernet auka frå mrd. kroner i 2003 til mrd. kroner i Ordinært resultat før skattekostnad vart 11,4 mill. kroner mot 51,5 mill. kroner i Salsvinstar utgjer 8,9 mill. kroner mot 44,7 mill. kroner i HSD konsernet brukte i 2004 ca. 52 mill. liter drivstoff. Oljeprisen har vore gjennomgåande høgare enn venta og dette har gitt ein vesentleg kostnadsauke i I 2004 er det gjennomført investeringar i materiell og andre anleggsmidlar på 102,2 mill. kroner. Investeringar i bussmateriell utgjer 58,8 mill. kroner, medan investeringar i båtar og ferjer utgjer 31,5 mill. kroner. Framhald av drifta er lagt til grunn for årsrekneskapen. Dette er basert på resultatprognosar for 2005 og konsernet sin langsiktige strategi. HSD ASA har forretningsadresse i Bergen. Det er eit mål for konsernet at aksjeeigarane over tid skal sikrast konkurransedyktig avkasting på investert kapital. Styret gjer framlegg om at det vert utbetalt eit utbyte på 5 - fem - kroner pr. aksje for Konsernet sin eigenkapital utgjer 18,4 prosent ved utgangen av 2004, mot 17,5 prosent pr og 13,7 prosent pr Morselskapet sin frie eigenkapital er 126 mill. kroner pr , mot 132,7 mill. kroner pr Fri likviditet i konsernet utgjer pr ,9 mill. kroner. Ledig likviditet har gjennom året vore nytta til ekstraordinære nedbetalingar av gjeld. Konsernet si evne til eigenfinansiering av investeringar er god, og skuldast store netto kontantstraumar frå dei ulike verksemdene sine operasjonelle aktivitetar. Unytta likviditet under kredittrammeavtale med hovudbanken til konsernet utgjer 122,2 mill. kroner. Bruk av anbod som innkjøpssystem vil auka krava til soliditet og likviditetsreserve. Framlagt resultat og balanse gir eit godt bilete av drifta gjennom året. Det har ikkje vore hendingar etter avslutta rekneskap som har innverknad på vurderinga av selskapet. Styret gjer framlegg om følgjande disponering av årsresultatet for HSD ASA: Utbetaling av utbyte: kroner Overføring til annan eigenkapital: kroner Kommentarar til forretningsområda HSD Buss AS er eit av dei største privateigde busselskap i Norge. Selskapet driv rute- og ekspressbussverksemd i Hordaland, Rogaland og Sogn & Fjordane. Inntektsutviklinga i selskapet er positiv og trafikkutviklinga er stabil. Tur- og ekspressbussverksemda har fått auka konkurranse gjennom fleire operatørar i marknaden. Aktivt marknadsarbeid har påverka resultatet i positiv retning. HSD Buss har levert eit godt resultat i HSD Sjø AS driv ved utgangen av året 17 ferjesamband i Hordaland, samt snøggbåtsamband i Hordaland og Rogaland. Ferjesambandet Breistein Valestrand vart avvikla 1. mai 2004, etter analyser som viste at det ikkje var råd å få til lønsam drift. Ferjeverksemda har i 2004 hatt tilfredsstillande resultat. Flaggruten har hatt ei positiv passasjerutvikling i fjerde kvartal, men drifta gav eit underskot på 8,7 mill. Varsel om anbodsutlysing av snøggbåtruter i Sunnhordland har gjort det umogleg for selskapet å investere i nye snøggbåtar. Driftsavbrot har påført selskapet relativt store kostnadar som verkar negativt på resultatet. Styret konstaterer at dersom Hordaland Fylke vedtek å utsetje anbodsutlysing av snøggbåtruter i Sunnhordland, kan dette få negative konsekvensar for selskapet sin føresetnad for å drive Flaggruten. Resultatet i HSD Sjø er totalt sett ikkje tilfredsstillande.

19 HSD Transport AS driv eit landsdekkjande stykkgods- og partilastsystem. I 2004 kjøpte selskapet alle aksjane i Miniekspress Logistikk AS med verknad frå 1. september. Kjøpet blei gjennomført for å betra tilbodet og auka omsetninga i Aust-Norge som er den største marknaden for samlasting. HSD Transport har opplevd nedgang i oppdragsmengde og sviktande resultat gjennom heile året. Iverksette omstillingstiltak har ikkje gitt den forventa effekt. Resultatet pr. 31. desember 2004 er ikkje tilfredsstillande med eit underskot før skatt på 12,5 mill kr. Personal og organisasjon HSD-konsernet hadde omlag 1950 tilsette ved utgangen av 2004 mot omlag 2100 ved utgangen av Kvinneandelen er 16,1 prosent mot 14,1 prosent i fjor. Konsernet har 26 kvinner i leiande stillingar. Dette utgjer om lag 13 prosent av leiarane. Konsernstyret har elleve medlemer. To av desse er kvinner. Konsernleiinga har i 2004 hatt eit konstruktivt samspel med dei tilsette sine organisasjonar og tillitsvalde. Nyordning med konserntillitsvalde og konsernutval har i 2004 lagt eit godt grunnlag for regelmessig og open dialog. Dette har medverka til gode prosessar gjennom fleire krevjande omstillingstiltak i Indre miljø I konsernet vert det arbeidd kontinuerleg med leiarutviklingsprogram, kompetansegivande kurs og utviklingsprogram for tilsette i tråd med strategi og handlingsplanar. Sjukefråveret i konsernet var i 2004 på 6,7 prosent mot 7,9 prosent i I alle dotterselskapa har det vore skarpt fokus på oppfølging og førebygging av sjukefråver og dette har gitt resultat. Fokus på dette held fram også i I HSD sin avtale om inkluderande arbeidsliv er målet ein reduksjon av sjukefråveret med 20 prosent innan 2005 i høve til Talet på personskadar i 2004 er redusert til ein H-verdi på 4 (skadar pr. million arbeidstimar). Dette er ei positiv utvikling. Konsernet sin H-verdi i 2003 var 7. Talet på materielle skadar viser same positive utvikling, med 3 skadar pr. million kilometer i Ytre miljø HSD driv aktivitetar som i utgangspunktet fører til ureining av det ytre miljøet. Dette søkjer ein å avgrensa mellom anna ved å redusera utslepp av skadelege stoff til naturen. HSD nyttar i aukande grad motorar med høg miljøstandard på sine bussar og godsbilar. Når det gjeld ferjeflåten er det berre ei utskifting av eldre fartøy som vil gje vesentlege miljøforbetringar. Eigarstyring og selskapsleiing (corporate governance) Konsernet vil arbeida vidare med å styrkja kvinnerepresentasjonen i administrasjon og styrande organ. I tillegg har ein fokus på behovet for lik handsaming av aksjonærane i HSD med omsyn til røysterett. Finansiell risiko Variasjon av finansielle marknadsprisar som renter, valuta, råvareprisar og kreditt kan definerast som HSD-konsernet sin marknadsrisiko. HSD-konsernet har pr ei langsiktig renteberande gjeld på 408,7 mill. kroner. Av denne gjelda er 150 mill. kroner sikra gjennom inngåtte renteavtalar som går ut i Konsernet er utsett for endringar i rentenivået. Ein gjennomsnittleg renteauke på hundre punkt, vil gi ein auke i rentekostnadane i 2005 på omlag 2,6 mill. kroner. Konsernet er ikkje vesentleg eksponert for endringar i valutakurs då inntekter og kostnadar er i norske kroner. Konsernet sin finansielle risiko er i hovudsak knytte til svingingar i oljeprisen. Risikoen kan verta avgrensa avhengig av kva driftsavtaler som vert inngått med offentlege styresmakter. For 2005 er det pr. dato ikkje inngått avtalar om sikring av oljepris. Kredittrisikoen er låg då dei største kundane er stat og fylke, samstundes med at kontantomsetnaden frå dei ordinære reisande er stor. Av kundefordringane pr på 100,1 mill. kroner er postar på kroner eldre enn 60 dagar. Når det gjeld den ordinære marknadsrisikoen, har offentlege styresmakter i stadig større grad teke i bruk anbod som innkjøpssystem også for transporttenester. Denne bruken av anbod kan medføra endringar i konsernet sin produksjon. Framtidsutsikter Stat og fylke vil i aukande grad kjøpa transporttenester gjennom utlysing av anbodskonkurransar. I riksvegferjedrifta er det avklara at samtlege samband i Norge skal anbodsutlysast innan Mellom 10 og 15 av sambanda kjem på anbod i Landet sin hittil største anbodspakke på bussruter, nemleg i Nord-Rogaland, er anbodsutlyst og i samarbeid med Gaia Trafikk AS vil HSD vera blant konkurrentane om denne konsesjonen. Vidare vil den forventa anbodsutlysinga av snøggbåtruter i Sunnhordlandsbassenget vera avgjerande for HSD sine strategiske vurderingar av den allereie sterkt konkurranseutsette Flaggruten. For HSD er krava til endrings- og omstillingsevne framleis store. Dette er noko heile næringa også merkar. Det er venta at næringa vil gjennomgå strukturendringar som fylgje av denne utviklinga. For framleis å kunna vera ein konkurransedyktig aktør i marknaden i framtida, vil HSD måtta gjennomføra ytterlegare effektivisering av drifta, spissing av verksemda, kompetanseheving, samt inngå ulike modellar for samarbeid med andre aktørar. Dette er naudsynt i ein marknad som vert stadig meir utsatt for konkurranse.

20 Bergen 31. desember 2004/ 17. mars 2005

21 RESULTATREKNESKAP HSD ASA (Alle tal i 1000) KONSERN Note DRIFTSINNTEKTER Passasjerfrakt Godsfrakt Frakt for bilar med ferje Kontraktsinntekter rutedrift Netto forteneste ved sal av anleggsmidlar Andre driftsinntekter Driftsinntekter i alt DRIFTSKOSTNADER Varekostnad Lønskostnad Avskrivingar på varige driftsmiddel og immaterielle eigedelar Andre driftskostnader 1, Driftskostnader i alt DRIFTSRESULTAT FINANSINNTEKTER OG FINANSKOSTNADER Inntekt på investering i dotterselskap Renteinntekt frå føretak i same konsern Anna renteinntekt Anna finansinntekt Rentekostnad til føretak i same konsern Annan rentekostnad Netto finanspostar

22 ORDINÆRT RESULTAT FØR SKATTEKOSTNAD Skattekostnad på ordinært resultat ÅRSRESULTAT Minoriteten sin andel Opplysningar om avsetnad til: Fond for vurderingsskilnader Utbyte Annan EK Sum disponert Avgjeve konsernbidrag Motteke konsernbidrag 8,21 50,99 40,99 Resultat pr. aksje 12 8,21 50,99 40,99 Utvatna resultat pr aksje 12

23 BALANSE EIGNELUTAR PR. 31. DESEMBER HSD ASA (Alle tal i 1000) KONSERN Note ANLEGGSMIDLAR Immaterielle eignelutar Utsett skattefordel Goodwill Immaterielle eignelutar i alt Varige driftsmidlar Tomter, bygningar og annan fast eigedom Anlegg under utføring Ferjer og båtar Bilar o.a. driftslausøyre Varige driftsmidlar i alt Finansielle anleggsmidlar Investeringar i dotterselskap Lån til føretak i same konsern Investering i aksjar og andelar Andre langsiktige fordringar Finansielle anleggsmidlar i alt Anleggsmidlar i alt OMLØPSMIDLAR Varelager Kundefordringar Andre fordringar på selskap i same konsern Andre fordringar Kontantar og bankinnskot Omløpsmidlar i alt SUM EIGNELUTAR

24 BALANSE EIGENKAPITAL OG GJELD PR. 31.DESEMBER HSD ASA (Alle tal i 1000) KONSERN Note EIGENKAPITAL Aksjekapital Innskoten eigenkapital 12, Eigne aksjar Innskoten annan eigenkapital Overkursfond Innskoten eigenkapital i alt Opptent eigenkapital Fond for vurderingsskilnader Annan eigenkapital Opptent eigenkapital i alt Sum eigenkapital Minoriteten sin andel GJELD Avsetning for forpliktelsar Pensjonsheftingar Utsett skatt Avsetning for forpliktelsar i alt Anna langsiktig gjeld Gjeld til kredittinstitusjonar Anna langsiktig gjeld Anna langsiktig gjeld i alt Kortsiktig gjeld Leverandørgjeld Betalbar skatt Skuldig offentlege avgifter Gjeld til kredittinstitusjonar Skuldig utbyte Anna kortsiktig gjeld til selskap i konsernet Anna kortsiktig gjeld Kortsiktig gjeld i alt Gjeld i alt SUM EIGENKAPITAL OG GJELD

25 Bergen 31. desember mars 2005

26 KONTANTSTRAUMANALYSE HSD ASA ( tal i 1000) KONSERN Kontantstraum frå operasjonelle aktivitetar: Resultat før skattekostnad Resultat investering i dotterselskap Tap/vinst ved sal av anleggsmidlar Ordinære avskrivingar Endring i varelager Endring i kundefordringar Endring i leverandørgjeld Utbetaling av skatt Endring i andre tidsavgrensingspostar Netto kontantstraum frå operasjonelle aktivitetar Kontantstraum frå investeringsaktivitetar: Innbetalingar ved sal av varige driftsmidlar Utbetalingar ved kjøp av varige driftsmidlar Innbetalingar ved sal av aksjar Utbetalingar ved kjøp av aksjar Innbetalingar frå andre investeringar Utbetaling til andre investeringar Netto kontantstraum frå investeringsaktivitetar Kontantstraum frå finansieringsaktivitetar: Endring pensjonsforpliktingar Innbetalingar ved opptak av ny langsiktig gjeld Utbetalingar ved nedbetaling av langsiktig gjeld Tap/vinst ved sal av aksjar Nedskriving av aksjar Innbetaling av eigenkapital Innbetaling ved sal egne aksjar Utbetaling ved kjøp av egne aksjar Utbetaling av utbyte Innbetaling av konsernbidrag Utbetaling av konsernbidrag Netto kontantstraum frå finansieringsaktivitetar Netto endring likvidar gjennom året Likvidar Likvidar

27 Rekneskapsprinsipp Årsrekneskapen er sett opp i samsvar med den norske rekneskapslova og reglane for god rekneskapsskikk. Endringar i rekneskapsprinsipp Verknaden av endringar i rekneskapsprinsipp vert ført mot eigenkapitalen. Det er ikkje gjennomført endringar i rekneskapsprinsippa i 2004 som har påverknad på resultatrekneskapen. HSD Buss har pr gått over frå nettoføring til bruttoføring for Ekspressbussane. Konsolideringsprinsipp Konsernrekneskapen omfattar morselskapet og dotterselskapa. Dotterselskapa vert definert som selskap der HSD ASA har direkte eller indirekte kontroll gjennom eigardelar på meir enn 50 prosent av aksjekapitalen eller ansvarskapitalen, og har avgjerande påverknad. Dotterselskapa blir konsolidert frå det tidspunktet der HSD ASA får kontroll over selskapet og har teke den økonomiske risikoen. Note 6 gjev eit oversyn over dei selskapa som inngår i konsernet. Konsernrekneskapen er utarbeidd som om konsernet var ei økonomisk eining. Transaksjonar og mellomverande mellom selskapa i konsernet er eliminert. Konsernrekneskapen er utarbeidd etter einsarta prinsipp, ved at dotterselskapa følgjer dei same rekneskapsprinsippa som morselskapet. Kjøpte dotterselskap vert rekneskapsført i konsernrekneskapen basert på morselskapets kostpris. Kostpris vert tilordna identifiserte eigedelar og gjeld i dotterselskapet, som vert oppført i konsernrekneskapen til verkeleg verdi på kjøpstidspunktet. Eventuell meirverdi eller mindreverdi ut over det som kan tildelast identifiserte eigedelar og gjeld vert balanseført som goodwill. Meirverdiar i konsernrekneskapen vert avskrivne over dei oppkjøpte eigedelane si venta levetid. Goodwill vert avskrive lineært over venta økonomisk levetid. Balanseført goodwill vert vurdert ved kvart rapporteringstidspunkt. Eventuell verdireduksjon som ikkje vert sett på som forbigåande blir nedskriven i rekneskapen. Minoritetsinteresser er skilde ut som eigen post både i resultatrekneskapen og i balansen. Strukturendringar og samanlikningstal Med verknad frå blei HSD Service AS, Haugesund-Tittelnes Bilag AS, Sveio Bilag AS og HSD Fjordbuss AS fusjonert med HSD Buss AS. Haugaland Buss er fusjonert i 2004 med Haugaland Bilag. Fusjonane er gjennomførte med rekneskap verknad etter kontinuitet, grunna på at fusjonane representerar omorganisering med uendra eigarskap. Selskapa Neko AS, Haugaland MC-Prosjekt AS, Haugaland Reiseliv AS og Unitur AS vart avvikla i Flaggruten ANS vart i 2004 omdanna til AS, og deretter fusjonert inn i HSD Sjø AS med verknad frå 1. januar Samanlikna tal er ikkje endra som følgje av fusjonane. Driftsinntekter/tilskot frå det offentlege Driftsinntekter er inntektsført i det året dei er opptent. Kontraktsinntekter frå offentlege oppdragsgjevarar er føresett å kompensere for manglande inntekter frå kundar, og er klassifisert som driftsinntekter i resultatrekneskapen. Dieselrefusjon og refusjon av miljøavgift frå staten er meint å kompensere for auka kostnader, og er difor klassifisert som ein kostnadsreduksjon. Krav på kontraktsinntekt vert ført som ei fordring i balansen dersom den ikkje fullt ut er innbetalt per årsskifte. Sal av klippekort for passasjerar og kjøretøy vert inntektsført etterkvart som dei vert brukt. Unytta klipp pr årsskifte vert difor klassifisert som utsett inntekt under anna kortsiktig gjeld i balansen. For riksvegferjerutene med unntak for anbodssamband, har selskapet avtale med staten om at ubrukte klippekort knytt til eit samband som skal leggjast ned eller som går ut i samband med eit eventuelt tap av anbod, skal refunderast av staten. Unytta klippekort i desse sambanda er difor ført som eit krav på staten, og som ei inntekt. Effekten av dette er at kontantprinsippet er lagt til grunn for sal av klippekort for denne delen av verksemda. Kravet mot staten er ført som ein reduksjon av gjeld til trafikantane/utsett inntekt. Samanstilling Utgifter vert samanstilt med inntektene slik at kostnadene vert resultatført i same rekneskapsperiode som tilhøyrande inntekter. Utgifter knytt til inntekter som er opptent i seinare periodar, vert balanseførde og periodisert i samsvar med inntektene. Framtidige utgifter som ikkje er knytt til framtidige inntekter, blir kostnadsførde når utgiftene er identifiserte.

28 Klassifisering og vurdering av balansepostar Eigedelar bestemt til varig eige eller bruk er klassifisert som anleggsmiddel. Eigedelar som er knytt til varekrinslaupet er klassifisert som omløpsmiddel. Fordringar vert klassifisert som omløpsmiddel dersom dei skal tilbakebetalast i løpet av eitt år etter utbetalingstidspunktet. For gjeld er analoge kriteria lagt til grunn. Omløpsmiddel vert vurdert til det lågaste av kostpris og verkeleg verdi. Kortsiktig gjeld vert balanseført til nominelt beløp på etableringstidspunktet. Anleggsmiddel vert vurdert til kostpris. Anleggsmiddel med avgrensa levetid vert avskrivne lineært over venta økonomisk levetid. Anleggsmiddel vert nedskrivne til verkelig verdi ved verdifall som ikkje er forventa å vera forbigåande. Nedskrivinga vert ført tilbake dersom grunnlaget for nedskrivinga ikkje lenger er til stades. Langsiktig gjeld med unntak av andre avsetningar vert balanseført til nominelt beløp på etableringstidspunktet. Immaterielle eigedelar Immaterielle eigedelar er balanseført i den grad det er sannsynleg at dei framtidige økonomiske fordelane knytte til eigedelen vil tilflyta selskapet, og ein har kome fram til ei påliteleg måling av kostpris for eigedelen. Avskrivingsplanen speglar venta profil på framtidig inntening. Økonomisk levetid utover 5 år er grunngjeven ved konsesjon, avtale eller andre tilhøve som gir grunn for ein lengre avskrivingsplan. Varige driftsmidlar Varige driftsmidlar vert balanseført og avskrivne lineært over driftsmiddelet si venta levetid, dersom dei har ei levetid over 3 år og har ein kostpris som overstig kr Når det gjeld økonomisk levetid på investeringar og påkostingar på ferjer, følgjer desse avtala avskrivingsplan i kontrakt med oppdragsgjevar. På denne måten sikrar ein samanstilling av kontraktsinntekt og kostnader i form av avskrivingar. Vedlikehald av driftsmidlar vert kostnadsført etterkvart, sjå og avsnitt om vedlikehald av skip. Påkostingar eller forbetringar vert lagde til driftsmiddelet sin kostpris og avskrivne i takt med driftsmiddelet. Kjøp og sal av varige driftsmidlar er å sjå på som ein del av den ordinære verksemda til selskapet og vert klassifisert som ordinære driftsinntekter/kostnader i resultatrekneskapen. Vedlikehald av skip Det vert årleg sett av for periodisk vedlikehald av motorane i snøggbåtane. Avsetninga vert gjort i høve til driftstimar pr. skip sidan siste vedlikehald. Avsetningane vert tilbakeført når vedlikehaldet er utført, og den verkelege vedlikehaldskostnaden vert då kostnadsført. Dette prinsippet sikrar at vedlikehaldskostnaden vert fordelt over inntektsperioden. Leige av varige driftsmidlar Ein avtale om leige vert klassifisert som finansiell eller operasjonell i samsvar med realiteten i kvar einskild avtale. Om det mest vesentlege av økonomisk risiko og kontroll knytt til det underliggjande leigeobjektet er gått over på leigetakar, vert avtalen klassifisert som finansiell. Andre leigeavtalar vert klassifisert som operasjonelle. Leigde driftsmidlar vurdert som finansiell leasing vert balanseført til verdien av vederlaget i leigeavtalen, og vert avskrivne som varige driftsmidlar. Avdragsdelen av leiga vert balanseført som langsiktig gjeld. Denne gjelda vert redusert med betalt leige etter frådrag av rekna rentekostnad. For avtale som vert klassifisert som operasjonell vert leigebetalinga handsama som ein driftskostnad, fordelt systematisk over heile leigeperioden. Dotterselskap Dotterselskap er vurdert etter eigenkapitalmetoden i selskapsrekneskapen. Morselskapet sin del av resultatet er basert på resultatet etter skatt i det selskapet der det er investert. I resultatdelen er det gjort frådrag for interne gevinstar og eventuelle avskrivingar på meirverdiar som skuldast at kostpris på aksjane var høgare enn den kjøpte delen av balanseført eigenkapital. I resultatrekneskapen er resultatdelen vist under finanspostar. Eigardelane er klassifisert som finansielle anleggsmidlar i balansen. Tilknytta selskap Tilknytta selskap er ut i frå ein vurdering av vesentligskap verdsett til kostpris.

29 Finansielle instrument Finansielle instrument omfattar verdipapir som aksjar samt finansielle derivat. Aksjar som er langsiktige investeringar, blir vurdert til anskaffelseskost. Slike aksjar blir nedskrivne når den verkelege verdien er vesentleg lågare enn kjøpskost, og verdireduksjonen ikkje er av forbigåande karakter. Det er gjort avtale om endring av rentevilkår (renteswap) i ein framtidig periode. Avtalane er inngått for å redusera HSD ASA si eksponering ovafor svingingar i rente/avkastning av balansepostar og er definert som sikringsforretningar. Når renteperioden er omme, kjem skilnaden vist mellom avtalt rente og marknadsrente fram. Skilnaden mellom den flytande og den faste renta vert periodisert. Varelager Lager av innkjøpte varer er verdsett til lågaste verdi av kostpris etter FIFO- prinsippet og verkeleg verdi. Det vert gjennomført nedskriving for pårekna ukurante varer. Fordringar Kundefordringar og andre fordringar er ført opp i balansen til pålydande etter at avsetning for venta tap er trekt i frå. Avsetning for venta tap vert gjort på grunnlag av individuelle vurderingar av dei einskilde fordringane. I tillegg vert det for andre kundefordringar gjort ei uspesifisert avsetning for å dekka venta tap. Valuta Pengepostar i valuta er vurdert etter kursen på balansedagen ved utgangen av rekneskapsåret. Pensjonar Pensjonskostnader og -forpliktingar vert utrekna etter lineær opptening basert på føresetnader om diskonteringsrente, framtidig regulering av løn, pensjonar og ytingar frå folketrygda, framtidig avkasting på pensjonsmidlar samt aktuaren sine føresetnader om dødsrate og frivillig avgang. Pensjonsmidlar er vurdert til verkeleg verdi og er trekt frå i netto forpliktingar i balansen. Endringar i forpliktinga som skuldast endringar i pensjonsplanar vert resultatført med ein gong. Endringar i forpliktinga som skuldast endringar i føresetnader, vert systematisk resultatført over venta gjenverande oppteningstid, i den grad den akkumulerte verknaden av endringa overstig 10% av den høgaste av pensjonsforpliktinga og -midlane. Dersom verknaden ikkje når dette nivået, blir den ikkje ført over resultatet i året. Dersom pensjonsmidlane overstig -forpliktingane er ordninga overfinansiert. Overfinansieringa vert balanseført i den grad det er sannsynleg at denne vil kunne verta brukt til å innfri forpliktinga i den aktuelle pensjonsordninga. Arbeidsgjevaravgifta vert kostnadsført ut frå innbetalt pensjonspremie og endring i pensjonsforplikting. Skatt Skattekostnaden i resultatrekneskapen omfattar både skatt som skal betalast i perioden og endring i utsett skatt og utsett skattefordel. Utsett skatt er utrekna som 28% på grunnlag av dei mellombelse skilnadene som eksisterer mellom rekneskapsmessige og skattemessige verdiar, samt eventuelt likningsmessig underskot til framføring ved utgangen av rekneskapsåret. Skatteaukande og skattereduserande mellombelse skilnader som reverserer eller kan reverserast i same periode er utlikna. Oppføring av utsett skattefordel på netto skattereduserande skilnader som ikkje er utlikna og underskot til framføring, er grunngjeve med venta framtidig inntening. Utsett skatt og skattefordel som kan førast opp i balansen er oppført netto i balansen. Avsetning for omstillingstiltak Dersom det vert gjort vedtak om planar for restrukturering som endrar omfanget av føretaket, blir trongen til avsetning for omstillingstiltak vurdert. Kontantstraumoppstilling Kontantstraumoppstillinga er utarbeidd etter den indirekte metoden. Kontanter og kontantekvivalentar omfattar kontantar, bankinnskot, og andre kortsiktige, likvide plasseringar som umiddelbart og med uvesentleg kursrisiko kan konverterast til kjende kontantbeløp og med forfallsdato kortare enn tre månader frå kjøpsdato.