BUDSJETT 2017 ØKONOMIPLAN TEKSTDEL

Transkript

1 BUDSJETT 2017 ØKONOMIPLAN TEKSTDEL Rådmannen sitt framlegg

2 Budsjett 2017, Økonomiplan : Tekstdel 1. Innleiing rådmannen sine vurderingar Økonomiske oversikter Generelt Føresetnadar Folketalsutvikling Statsbudsjettet kommunen sine frie inntekter for Oppgåveendringar og ulike satsingar i Statsbudsjettet: Andre økonomiske føresetnader Kommunale takstar og inntekter frå tenester Risikovurdering av økonomiplan Tenester og einingar Ansvar 1000 Rådmannen Ansvar 1200 Lønn og personal Ansvar 1400 IKT Ansvar 1500 Økonomi Ansvar 1600 Utvikling Ansvar 1700 Tenestetorget Skulane felles Ansvar 2101 Enge skule Ansvar 2105 Skånevik skule Barnehagane felles Ansvar 2201 Enge barnehage Ansvar 2203 Rygg barnehage Ansvar 2205 Skånevik barnehage Ansvar 2300 Kultur Ansvar Helse Ansvar 3600 NAV Etne Ansvar Pleie- og omsorg Ansvar 4200 Drift og vedlikehald Tiltak Forklaring av tiltak Samla oversikt over tiltak Detaljar tiltak drift Detaljar tiltak investering Budsjett 2017, ØP Side 2

3 1. Innleiing rådmannen sine vurderingar Rådmannen legg kvart år fram forslag til årsbudsjett og økonomiplan for dei kommande fire åra. Framlegget til budsjett og økonomiplan for tek utgangspunkt i vedteken økonomiplan, budsjettrevisjon frå tertialrapportane og utviklinga i Budsjettforslaget byggjer på regjeringa sitt framlegg til Statsbudsjett for Rådmannen har hatt tre hovudambisjonar med økonomiplanen: Fastsetja eit realistisk årsbudsjett på grunnlag av dei inntekter og utgifter som kommunen kan forventa i budsjettåret. Oppretthalda innsatsen og fokuset med å vidareutvikla Etne samfunnet slik at vidare vekst, utvikling og attraktivitet sikrast. Visa retning ut av dei driftsøkonomiske utfordringane kommunen har vore i dei siste åra og framleis er i ved å føreslå strategiske grep som gjer at Etne kan oppnå tilrådde driftsresultat. Budsjettforslaget har ei offensiv investeringsramme for framleis kunne levere gode og endå betre tenester i framtida. Den største investeringa er storsatsinga i nytt omsorgssenter i Etne og ombygginga av omsorgssenteret i Skånevik med ei samla økonomisk ramme på vel 150,5 millionar. I satsinga ligg det store forventningar til fleire nivå i tenesteapparatet for å få ei god og funksjonell drift av pleie- og omsorgstenesta i kommunen med ein ny tenestestandard tilpassa framtidige tenester. Målet med moderniseringa i pleie og omsorg er at alle tenestemottakarane skal kunne leva ut fullverdige liv i trygge omgjevnader på alle omsorgsnivå. Dette arbeidet vil setja store krav til både dei tilsette, tillitsvalde og leiinga dette året. Den økonomiske situasjonen I framlegg til økonomiplan for vil rådmannen peika på ubalansen som har oppstått mellom kommunen sine utgifter og inntekter ikkje synast mogeleg å balansere utan å effektivisera drifta ytterlegare og styrka inntektssida. Driftsresultatet skal som eit minimum dekkje renter, avdrag og nødvendige avsetningar. Teknisk beregningsutvalg (TBU) tilrår eit netto driftsresultat på minimum 1,75 %. Sjølv med dei omfattande grepa som er gjort i budsjettframlegget vil kommunen ikkje klare dette i 2017, men vil nærme seg måla mot slutten av økonomiplanperioden. Dette indikerer at kommunen er i ein vesentleg pressa økonomisk situasjon med lite handlingsrom og ein driftsstruktur som ikkje er berekraftig over tid. Etne kommune kjem relativt dårleg ut i Statsbudsjettet for Pårekna vekst i Statsbudsjettet for kommunen er på 1,7 % mot 2,7 % for landet. Det er knytt stor usikkerheit til skatteanslaget og inntektsutjamninga i Statsbudsjettet. Kommunen bør på den bakgrunn ta høgde for usikkerheiten i sitt budsjett. Rådmannen har likevel under tvil lagt modellen i Statsbudsjett til grunn i budsjettframlegget. Pårekna lønns- og prisvekst er 2,5 %. Dette gjer det i utgangspunktet utfordrande å vidareføra dagens budsjett, slik ein og har sett dei siste åra. Både i budsjettet for 2015 og 2016 kom kommunen ut ca. 1 % under landssnittet. I 2014, det siste året Etne kommune fekk fullt effekt av Distriktstilskot Sør-Norge (då ca. 5,4 millionar), var veksten 0,7% over landet. I 2017 får kommunen ca. 1,1 millionar frå dette tilskotet. Distriktsindeksen blei nyleg oppdatert, der Etne no har 46,7, som er 0,7 over grensa for å få tilskot. Denne får effekt i budsjettet for 2018 og dermed fell truleg tilskotet heilt bort for kommunen. Kommunen taper ca. 2 millionar i inntektsutjamninga i høve til I Statsbudsjettet er kommunen berekna til å bli billigare å driva, frå 12,4 % dyrare enn landssnittet i 2016 til 11,05 % i Dette skuldast mellom anna det nye strukturkriteriet der Etne kommune ikkje lenger får Budsjett 2017, ØP Side 3

4 fullt basistilskot. I tillegg slår endringar i både vektinga av einskildkriterium og endringar i tal ut. T.d. har Etne kommune 10 færre innbyggjarar over 90 år, som isolert sett gir eit tap på 3,6 millionar. Sidan 2013 har også eigedomsskatten frå kraftanlegg godt ned ca. 1,5 millionar, med brakgrunn i både lågare kraftprisar og auka grunnrenteskatt. Den låge kraftprisen rammar også kommunen sine innteker frå konsesjonskraft. I same tidsperiode har også den blitt redusert med om lag 1,5 millionar. Dei økonomiske utfordringane er betydelege. Utfordringane er omtala i tertialrapportane i 2016 og er kjende. Auka utgifter til tiltak knytt til ressurskrevjande tenester til grupper med særleg behov, barnevern, legevakt og privat barnehage bidreg til at kommunen sine samla utgifter aukar med vel 15 millionar i I tillegg har kommunen behov for å realitetsorientere eksisterande budsjett som ikkje har vore pris- og lønsregulert på fleire år. Dette utgjer betydelege beløp spesielt for skule, pleie- og omsorg og brannvern. Det er derfor viktig å halda fast på stram økonomisk styring og rasjonell drift. Sjølv med omfattande strategiske grep i drifta er det vanskeleg å få full økonomisk heilårseffekt før Omstilling tar tid. I budsjettframlegget vert eigedomsskattesatsen auka med 2 promille for å hente inn ca. 6,5 millionar og framlegg om å redusera drifta med vel 6 årsverk. Forslaga til innsparingar utover i perioden innan pleie- og omsorg, skule, barnehage og samarbeid med andre kommunar betyr at ein må redusere enda fleire årsverk. Det er stipulert med ytterlegare auke på 0,5 promille i eigedomsskattesatsen i Dette er ein drastisk auke rådmannen finn det vanskeleg å koma utanom. Ei auke på 3,5 millionar innan barnevern svarar til ca. 1 promille eigedomsskatt. Store utgiftshopp som Etne har opplevd no er utfordrande å takle for ein liten kommune, samstundes som rammeoverføringane vert strama inn. Ein ekstra ressurskrevjande brukar kan utgjera fleire millionar for kommunen. Handlingsrommet er lite for mindre kommunar. Det har vore gjennomført sjølvkostberekningar for tenesteområda plan, byggesak og oppmåling. Inndekninga for desse tenestene er høvesvis 40 %, 67 % og 68 % og viser at tenestene har vore subsidiert av andre deler av den kommunale drifta. Dersom me samanliknar gebyrnivået for tenestene i Etne mot nabokommunane, ligg Etne i nedre sjiktet. I budsjettframlegget for 2017 rår rådmannen til ei gradvis opptrapping mot sjølvkost for desse gebyra. Det er lagt til grunn ei auke på 25 % for handsaming av private reguleringsplanar og 20 % auke for byggesakshandsaming og oppmålingsarbeid. Nivået vert dermed meir harmonisert i forhold til reelle kostnadar og til nivået i andre kommunar i regionen. Tenesteproduksjonen Dei viktigaste strategiske grepa i økonomiplanperioden er: Ny tenestestruktur for pleie og omsorg i samanheng med bygginga av nytt omsorgssenter i Etne og ombygginga av omsorgssenteret i Skånevik Effektivsering av skulestrukturen Auka satsing på dei yngste og mest sårbare i kommunen Budsjettframlegget til rådmannen legg vekt på ei auka satsing der det er særleg behov. Etne kommune har over mange år vore av dei kommunane som har brukt minst pengar på barnevern. Budsjettet legg vekt på å styrka barnevernet betydeleg i tråd med ei sterk auke i behov av tenester etter at Vindafjord og Etne har starta eit samarbeid siste året. Tenesta er no dimensjonert på nivå med samanliknbare kommunar. Pågåande prosjekt knytt til rus og psykiatri, som er knytt til statlege prosjektmidlar har så langt gjeve gode resultat. Dette vel rådmannen å byggja vidare på for å etablera denne satsinga som Budsjett 2017, ØP Side 4

5 ei varig ordning. Saman med ei styrking av skulehelsetenesta vil dette bidra i positiv retning for å snu den urovekkande trenden der psykisk uhelse aukar urovekkande mykje i omfang. I budsjettframlegget har rådmannen lagt inn 100 % miljøterapeut rus og 70 % styrking av helsesøster. Frå 2017 har rådmannen lagt inn i budsjettframlegget at kommunen skal ha øhseng for rus og psykiatri. Kommunen er i gong med å kartleggja moglege løysingar. Etne har høg kvalitet på barnehagetilbodet, og dette vil me byggja vidare på. Etne kommune har full barnehagedekning ved at alle som har rett til plass får tilbod. Prognosane tilseier at søknaden til barnehagane går ned frå 2017 og dei nærmaste åra framover ved at store barnekull går over til skulen. Dette vil føre til ledig kapasitet i alle barnehagane i kommunen. Rådmannen vil i samband med 1. tertialrapport vurdera behovet for å gjera strukturelle grep innan barnehagane når me veit dei nøyaktige tala i hovudopptaket. Arbeid knytt til born si psykiske helse er ei særskild satsing som vil verka førebyggjande på den aukande utfordringa me har knytt til at stadig fleire unge og born slit med si psykiske helse. I budsjettframlegget vil rådmannen blant anna leggja til rette for å betra arbeidstilhøva for dei tilsette ved Enge barnehage. I budsjettframlegget er det lagt opp til at tenestene innafor oppvekstområdet skal arbeida for å betra den tverrfaglege innsatsen. I dette arbeidet står helsedirektoratet si satsing på BTI sentralt. BTI er ein samarbeidsmodell som skal sikra heilskapleg og koordinert innsats overfor barn, unge og familiar det er knytta uro til. Barnehage, skule, helse, PPT, førebyggjande tenester og barnevern skal alle vera med å sikra gode oppvekstvilkår, og BTI-modellen skal bli eit viktig verktøy for betre samhandling mellom desse tenestene. Det har vore viktig for rådmannen å leggja til rette for ei vidare satsing på Haugalandsløftet, der merksemd er knytt til at born skal lukkast i den ordinære undervisninga. Ressursar skal leggjast inn i ordinær undervisning for å leggja til rette for tilpassa undervisning slik at grad og mengd spesialundervisning kan reduserast. Ei satsing på å nytta heile kapasiteten på ungdomsskulen på Enge ved å satsa på ein felles ungdomsskule er viktig for å nå målsetjinga i skulen. I statbudsjettet er veksten i frie inntekter grunngjeven med auka statsing på mange felt. Det er utfordrane å klare å følgje opp desse intensjonane frå overordna nivå når inntektsveksten er svakara enn utgiftssida. I ei liten kommune som Etne, vert å tillegget for dei ulike satsaningane ofte veldig små, t.d kr for å følgje opp aktivitesplikten for sosialhjelpsmottakarar. Oppgåvane må likevel løyast, og dette setje stadige krav til kommunen om å drive smartare. Rådmannen legg etter dette fram eit stramt budsjettforslag for 2017 og økonomiplan der hovudfokuset har vore å balansera driftsutgiftene mot inntektene og gi kommunen handlingsrom til tunge investeringar i økonomiplanperioden. Budsjettforslaget har ei investeringsramme på nesten 173 millionar kr og brutto driftsutgifter på 331 millionar kr. Lånegjeld utgjere frå 2018 nær 80 % av driftsinntektene, vel 10 % over målet i forslaget til ny kommuneplan. Å fokusere på omstilling er viktig for å få ein berekraftig økonomi som er ein føresetnad for at Etne kommune kan gi føreseielege tenester til innbyggjarane i framtida. Etne Pål Nygård Rådmann Budsjett 2017, ØP Side 5

6 2. Økonomiske oversikter 2.1 Hovudoversikt driftsbudsjettet Hovudoversikt - driftsbudsjett Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Driftsinntekter Brukarbetalingar Andre salgs- og leigeinntekter Overføringar med krav til motytelse Rammetilskott Andre statlige overføringar Andre overføringar Skatt på inntekt og formue Eigedomsskatt Andre direkte og indirekte skattar Sum driftsinntekter (B) Driftsutgifter Lønnsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tenester som inngår i t.produksjon Kjøp av tenester som erstattar t.produksjon Overføringar Avskrivningar Fordelte utgifter Sum driftsutgifter (C) Brutto driftsresultat (D = B - C) Finansinntekter Renteinntekter og utbytte Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidlar) Mottatte avdrag på utlån Sum eksterne finansinntekter (E) Finansutgifter Renteutgifter og låneomkostningar Tap finansielle instrument (omløpsmidler) Avdrag på lån Utlån Sum eksterne finansutgifter (F) Resultat eksterne finanstransaksjonar (G = E - F) Motpost avskrivningar Netto driftsresultat (I) i % 1,53 % 0,93 % 0,25 % 1,43 % 1,37 % 1,68 % Interne finanstransaksjonar Bruk av tidlegare års reknesk.m. mindreforbruk Bruk av disposisjonsfond Bruk av bundne fond Sum bruk av avsetningar (J) Overført til investeringsreknesk./-budsjett Dekking av tidlegare års reknesk.m. meirforbruk Avsetningar til disposisjonsfond Avsetningar til bundne fond Sum avsetningar (K) Årets rekneskapsmessige mindreforbruk Årets rekneskapsmessige meirforbruk Sum (L = I + J - K) Budsjett 2017, ØP Side 6

7 2.2 Budsjettskjema 1A Budsjettskjema 1A Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Skatt på inntekt og formue Ordinært rammetilskott Skatt eigedom Andre direkte eller indirekte skattar Andre generelle statstilskott Sum frie disponible inntekter = Renteinntekter og utbytte Gevinst finansielle instrument (omløpsmidlar) Renteutg., provisjonar og andre finansutgifter Tap finansielle instrument (omløpsmidlar) Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter = Til dekking av tidlegare års rekneskapsmessig meirforbruk Til ubundne avsettingar Til bundne avsettingar Ikkje disponert netto driftsresultat Bruk av tidlegare års regnskapsmessige mindreforbruk Bruk av ubundne avsettingar Bruk av bundne avsettingar Netto avsettingar = Overført til investeringsbudsjettet Til fordeling drift = Sum fordelt til drift (frå skjema 1B) = Rekneskapsmessig meirforbruk/mindreforbruk = Budsjettskjema 1B Budsjettskjema 1B Til fordeling drift (frå budsjettskjema 1A) Fordelt slik: Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett RÅDMANN LØNN OG PERSONAL IKT ØKONOMI UTVIKLING TENESTETORG ENGE SKULE RYGG SKULE SKÅNEVIK SKULE ENGE BARNEHAGE RYGG BARNEHAGE SKÅNEVIK BARNEHAGE KULTUR HELSE OG SOSIAL HS AVD.1 BISTAND OMSORG HS AVD.2 BISTAND OMSORG PLEIE- OG OMS.TENESTER, FELLES PLO AVD. 1 ETNE PLO AVD. 2 ETNE PLO AVD. SKÅNEVIK NAV KOMMUNE DRIFT/VEDLIKEHALD RÅDMANN - FINANS Sum Budsjett 2017, ØP Side 7

8 2.4 Hovudoversikt investeringsbudsjettet Hovudoversikt - investeringsbudsjett Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Inntekter Salg av driftsmidlar og fast eigedom Andre salgsinntekter Overføringar med krav til motytelse Statlige overføringar Andre overføringar Renteinntekter og utbytte Sum inntekter (L) Utgifter Lønnsutgifter Sosiale utgifter Kjøp av varer og tenester som inngår i t.produksjon Kjøp av tenester som erstattar t.produksjon Overføringar Renteutgifter og omkostningar Fordelte utgifter Sum utgifter (M) Finanstransaksjoner Avdrag på lån Utlån Kjøp av aksjer og andelar Dekning av tidl. års udekka Avsettingar til ubundne investeringsfond Avsettingar til bundne fond Sum Finans- og finansieringstransaksjoner (N) Finansieringsbehov (O= M + N - L) Dekkast slik: Bruk av lån Mottatte avdrag på utlån Salg av aksjer og andelar Bruk av tidl. års udisponert Overføringer fra driftsregnsk./-budsjett Bruk av disposisjonsfond Bruk av ubundne investeringsfond Bruk av bundne fond Sum Finansiering (R) Udekka/udisponert (O+R) Budsjett 2017, ØP Side 8

9 2.5 Budsjettskjema 2A Budsjettskjema 2A Rekneskap Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Investeringar i anleggsmidlar Kjøp av aksjer og andeler Utlån og forskutteringar Avdrag på lån Avsetningar Sum årets finansieringsbehov = Finansierast slik: Bruk av lånemidlar Inntekter frå sal av anleggsmidlar Tilskot til investeringar Kompensasjon for meirverdiavgift Mottekne avdrag på utlån og refusjonar Andre inntekter Sum ekstern finansiering = Overført frå driftsreknesk./-budsjettet Bruk av avsetningar Sum finansiering = Udekka/udisponert = Budsjettskjema 2B Budsjettskjema 2B Budsjett Budsjett Budsjett Budsjett Til investeringar i anleggsmidlar (frå skjema 2A) Fordelt slik: Grunninnløysing IKT-investeringar Opprustning kom.bygn Nytt etne omsorgssenter Oppgraderingsplan vegar og bruar Ombygging Skånevik omsorgssenter Midl.løysing Enge skule Etne brannstasjon Nytt kontor Enge barnehage Ombygging eksisterande omsorggsenter Ny telefoniløysing Sum Budsjett 2017, ØP Side 9

10 3. Generelt Heimel Etter plan- og bygningslova 11-1 skal kommuneplanen ha ein handlingsdel som angir korleis planen skal følgjes opp dei fire påfølgjande åra eller meir, og reviderast årlig. Etter kommuneloven 44 skal kommunen utarbeide ein fireårig økonomiplan og eit årsbudsjett. Økonomiplanen etter kommuneloven 44 kan inngå i handlingsdelen, og Etne kommune har difor vald å handsama handlingsdelen, økonomiplan og budsjett i ein og same planprosess og i eitt felles dokument. Årsbudsjettet utgjør første år i økonomiplanen. Handlingsprogrammet skal prioritere ressursar, arbeidsoppgåver og mål gjennom å konkretisere tiltak innafor kommunens økonomiske rammer dei neste fire årene. Programmet skal omfatte heile verksemda og gi ei realistisk oversikt over inntekter og utgifter i perioden. Årsbudsjettet er ein bindande plan for bruken av kommunens midlar i budsjettåret. Når ein får ny kommuneplan på plass vil ei det neste året jobbe nærare med å knyte dette betre inn i budsjett- og økonomiplan. Utgangspunkt Budsjettet for 2017 og økonomiplanen for tek utgangspunkt i vedteken økonomiplan Tal for 2017, 2018 og 2019 og tala for 2019 er vidareført (med små endringar) til Tala for 2017 er m.a. oppdatert m.o.t. reelle endringar vedk. løn (m.a. lokale forhandlingar hausten 2015 og sentrale forhandlingar 2016), vedtekne tillegg for fast tilsette, auke med 2,7 % på anna variabel løn og i hovudsak korrigert for budsjettendringar / vedtak i 2016 med verknad for Dersom det ikkje er kjende endringar dei neste åra, er endringane i 2017 vidareført i økonomiplanperioden. På andre område, t.d. ulike større inntekter, er desse lagt inn med forventa endring i perioden. Meir informasjon i kapittel 4. Prosessen 9. september var rådmannen sitt leiarforum samla til budsjettkonferanse. 19. oktober var kommunestyret, hovudtillitsvalde, kyrkjeverje, leiar for eldrerådet og leiar for menneske med nedsett funksjonsevne saman med administrasjonen / einingsleiarane inviterte til introduksjon til kommuneøkonomi og budsjettkonferanse. Det vart orientert nærare om dei overordna utfordringane kommunen står overfor dei næraste åra og om signala i Stasbudsjettet og kva verknad desse, etter det me kunne sjå, ville få for kommunen. På samlinga blei og Telemarksforsking sin ressursanalyse presentert, og det blei gjennomført parallelle gruppesesjonar (kafé-dialog) der ein diskutererte ulike problemstillingar knytt til rapporten og budsjettet. Utifrå drøftingane og signala på konferansane og innspel frå ansvarsområda i etterkant har rådmannen hatt ein grundig gjennomgang av desse sett opp mot det framlagde forslaget til statsbudsjett og nye opplysningar m.a. vedk. endra inntekter. Budsjett 2017, ØP Side 10

11 Befolkningsendring Folketal Føresetnadar 4.1 Folketalsutvikling Kommunen sine inntekter og omfanget av tenester det er behov for avheng på ulike måtar av talet på innbyggjarar i kommunen, aldersfordelinga mellom desse og ulike demografiske og geografiske omstende. Tal pr ( innbyggjarar) vert lagt til grunn for utrekning av rammetilskotet i Statsbudsjettet for Skatt- og inntektsutjamninga vil bli fordelt med bakgrunn i folketalet per Oversikta nedanfor viser talet på innbyggjarar i Etne kommune pr frå 1965 til og med 2015 og talet pr Folkemengde Nettoinnflytting Fødselsoverskot -60 I frå slutten av 80 talet og til byrjinga av 90-talet gjekk folketalet nedover stort sett grunna utflytting. På 90-tallet bremsa utflyttinga opp, og ein fekk en del år med store fødselsoverskot rundt år 2000 som gav litt vekst. Etter ein ny nedgang frå 2002 til 2008, har kommunen hatt ein relativt jamn auke som no ser ut til å stoppe litt opp. Folketalet var Folketalet var 4 122, som truleg det høgste sidan Etne og Skånevik kommunar blei slått saman i Historisk sett er også veksten dei siste åra større enn tidlegare, og ein må tilbake til slutten av 70-tallet for finne ein liknande vekst. Figuren viser også at netto innflytting historisk har mest å seie for utvikla i folketalet. Årsaker til folketalsutviklinga I oversikta nedanfor har me tatt med årsakene til utviklinga dei siste åra inkl. 1.halvår Merk at SSB har tal 4 109, medan talet lagt til grunn i Grønt Hefte er Budsjett 2017, ØP Side 11

12 Utvikling folketal År Tal Netto innfl. Netto innfl. Tal Vekst i % Fødselsoverskot Utland Utland Innland Utland vekst Etne Landet Innflytting Utflytting Folke- Fødde Daude Innlanland Inn ,75 1, ,43 1, ,94 1, ,42 1, ,11 1, ,07 0, ,07 0,44 Sum frå ,92 7,79 SSB gjev også ut kvartalsvise tal for folketalsutviklinga etter type endring. Tabellen ovanfor viser endringane i løpet av året for fødselsoverskot, netto innflytting inn- og utland og folketilvekst for dei 5 siste åra og for 1.halvår var folketalet rekordhøge i Etne kommune. I løpet av 2. halvår 2015 blei dette redusert til ved årsskifte. So langt i 2016 har folketalet vore stabilt. Det er eit lite fødselsoverskot so langt, og barnetalet tilseier eit relativt normalt barnekull på mellom 40 og 50 barn. Dei siste åra har hovudårsaka til folketilveksten vore ei netto innflytting frå utlandet, også så langt i år, slik det går fram av figuren over. Tilflyttinga frå utlandet er antakeleg i stor grad knytt til arbeidsinnvandring, og har vore avgjerande for at innbyggartalet ikkje har hatt nedgang i kommunen dei siste åra. Sett på bakgrunn av nedgangen i arbeidsmarknaden den siste tida blir det spannande og sjå om denne trenden vil snu. Mottak av flyktningar vil også kunne påverke folketalsutviklinga. SSB publiserer tal pr november. Folketal delt på ulike aldersgrupper: Då både inntekter og tenester er nært knytt til dei ulike aldersgruppene, tar me også med ei oversikt over fordelinga mellom desse dei siste åra og utviklinga over tid Budsjett 2017, ØP Side 12

13 Alderssamansetninga har betyding for utforminga og behova for ulike tenester. Etne har relativt sett ein eldre befolkning enn landssnittet, men samstundes er det no også ein relativt større del i barnehage- og skulealder. Aldarssamansetning i % samanlikna med landet Etne Landet Etne Landet Etne Landet 0-2 4,3 % 3,6 % 0,8 % 3,7 % 3,5 % 0,2 % 3,5 % 3,5 % 0,0 % 3-5 3,5 % 3,8 % -0,2 % 4,4 % 3,7 % 0,6 % 4,4 % 3,7 % 0,7 % ,8 % 12,1 % 0,7 % 12,6 % 12,0 % 0,6 % 12,7 % 12,0 % 0,6 % ,0 % 5,1 % -0,2 % 4,9 % 5,1 % -0,1 % 5,1 % 5,1 % 0,1 % ,9 % 6,7 % -0,8 % 5,9 % 6,7 % -0,8 % 5,7 % 6,7 % -1,0 % ,2 % 55,0 % -2,8 % 52,1 % 55,0 % -2,9 % 52,3 % 55,0 % -2,7 % ,4 % 9,4 % 1,0 % 10,8 % 9,7 % 1,0 % 11,0 % 9,7 % 1,3 % ,3 % 3,5 % 0,8 % 4,1 % 3,4 % 0,6 % 3,8 % 3,4 % 0,4 % ,5 % 0,8 % 0,7 % 1,6 % 0,8 % 0,7 % 1,5 % 0,8 % 0,6 % 100 % 100 % 0 % 100 % 100 % 0 % 100 % 100 % 0 % Av andre moment som er interessante i vurderinga av tenestetilbodet i kommunen er fordelinga mellom innbyggjarane i grunnkretsane i kommunen. Oversikt over fordelinga mellom grunnkretsane: Folkemengd pr område Område Endring siste år Endring siste 5 år Endring siste 10 år Enge Skånevik Rygg Sørstranda Sævareid Fjæra Grønstad Uoppgitt Totalt Befolkningsframskriving: SSB gir også ut ei befolkningsframskriving kvart andre år. Det siste er frå sumaren SBB opererer med ulike scenario for folketalsutviklinga. Me har valt å trekke fram den hovudalternativet til SBB (MMMM) som legg til grunn middels utvikling på faktorane fruktbarheit, levealder, innanlands flytting (mobilitet) og innvandring. Tabellen nedanfor sumerar opp eit slikt scenario for Etne med fokus på endring i aldersgruppene innafor økonomiplanperioden (16-20) og eit perspektiv fram mot Tala gir uttrykk for at barn i barnehagealder er på topp no og vil gå ned med ca. 30 barn i økonomiplanperioden, for så å auke litt etter denne å så ligge relativt stabilt framover. Barn i skulealder får ein topp rundt Ungdomsskulealder når ein topp rundt same tid og vil halde seg relativt stabilt etter det. Samanlikna med framskrivinga frå 2014 er befolkningstala noko lågare, men det ligg framleis til grunn ei stor auke blant dei eldre. I dei eldste aldersgruppene ligg toppen langt fram i tid, og det ligg an til ein stor auke. Om lag 75 % av befolkningsveksten ligg i aldersgruppene 67+ fram mot Budsjett 2017, ØP Side 13

14 Framskriven folkemengde etter alder Alder Endring Endring Sum SSB-modell: Middels nasjonal vekst (Alternativ MMMM). Tal per juni Neste publisering juni Statsbudsjettet kommunen sine frie inntekter for 2017 Frie inntekter for kommunane er definert som skatt (på inntekt og formue) og rammetilskot. Dei vert fordelt til kommunane gjennom inntektssystemet, og utgjer saman med momskompensasjonen om lag 80 % av dei samla inntektene i kommunesektoren. Desse inntektene skal kommunane kunne disponere fritt utan andre bindingar frå staten enn det som føl av lovar og forskrifter. Formålet er å sette kommunane i stand til å yte eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine. Rammene for kommunen blir kjent gjennom framlegg til nytt statsbudsjett kvar haust for eit år om gongen. Vekst Det er i Statsbudsjettet lagt opp til ein realvekst for kommunane frå 2016 til 2017 på om lag 3,6 mrd. Veksten er rekna i høve det inntektsnivået for 2016 som vart lagt til grunn for revidert nasjonalbudsjett (RNB). Dette kjem i tillegg til ei prisjustering til 2017-kroner. Korleis dette slår ut for kommunane er omtala m.a. i Grønt Hefte. Når det gjeld skatteinntektene må kommunane likevel ta ei lokal vurdering utifrå eigne kunnskapar om lokale tilhøve. Veksten frå 2016 til 2017 varierer mellom kommunane. Samla for landet 2,7 % Samla for Hordaland 2,1 % For Etne kommune 1,7 % Det er lagt til grunn ein deflator (prisindikator) på 2,5 % der 2,7 % er pårekna lønsvekst (utgjer om lag 2/3 av indikatoren). Prisvekst på varer og tenester utgjer då knapt 2,2 %. Vekst for Etne kommune utover oppgåvekorrigering og lønns- og prisstigning er etter dette på negativ med 0,8 %. Hovudårsakene til variasjon mellom kommunane er: Verknad av endringar i inntektssystemet Endring i fordeling av skjønstilskotet Endra kriteriedata og befolkning (SSB, Kostra-tal m.fl.) Endring i veksttilskot og distriktstilskot Budsjett 2017, ØP Side 14

15 Størstedelen av veksten i dei frie inntektene for kommunane vil gå med til auka utgifter knytt til befolkningsutviklinga (demografikostnader). Det er særleg dei aller eldste og dei aller yngste aldersgruppene som trekkjer opp kommunane sine meirutgifter. Totalt utgjer denne veksten 2,0 mrd. for kommunane. I tillegg er det rekna med betydeleg auke i pensjonskostnadene og antyda at desse kostnadane for kommunane vil auke med om lag 750 millionar utover det som blir kompensert gjennom prisjusteringa av inntektene. Auken i pensjonskostnadene har samanheng med lønsutviklinga, låg rente, auka levealder og redusert amortiseringstid for premieavvik. I tillegg er delar av veksten grunna i følgjande satsingsområder: mill. til tidleg innsats i grunnskulen mill. til auka satsing innan rusomsorg mill. til opptrappingsplan for rehabilitering og habilitering - 50 mill. til auka satsing på helsestasjon og skulehelsetenesta. Oppgåvekorrigering For å gjere tala samanliknbare, noko som er ein føresetnad for å kunne berekne veksten, blir dei frie inntektene for 2016 korrigerte for oppgåveendringar, regelendringar og innlemming av øyremerka tilskot. Dette gjeld m.a. nominell vidareføring av endringar frå tidlegare år og nye endringar frå Signal i Framlegg til Statsbudsjett, samanlikna med ØP og RNB Oversikta nedanfor er laga på bakgrunn av signala i Statsbudsjettet utifrå brev frå Fylkesmannen, tal og omtale i Grønt hefte og modellar og skriv frå KS. Tala er samanlikna med Vedtatt ØP 16-17, tal for Budsjett 2017 K-097/15 Alt. 1 Alt. 2 Alt. 3 Beregningsmodell basert på Statsb. 16 Statsb. GH KS 3 år KS 3 år Grønt Hefte Deflator 3 % 2,5 % 2,5 % 2,5 % Stip. innb. tal Rammetilskot Innb.tilskot inkl.utg.utj.o.a herav Innb.tilskot herav Utgiftsutjamning herav INGAR herav saker m/særskilt fordeling Andre endringer Saldert budsjett Ordinært skjønn Distriktstilskot Sør-Norge Sum rammetilsk.ekskl.innt.utj Innt.utjamn Sum rammetilskot Skatteinntekter Skatt på inntekt og formue Naturressursskatt Sum skatteinntekter Sum frie inntekter Auke i kr Vekst i % 2,5 % 2,3 % 2,2 % NB! Veksten i tabellen er ikkje oppgåve-korrigert, men viser rein vekst frå førre ØP. Budsjett 2017, ØP Side 15

16 Kolonne 1 viser tal for 2017 frå vedteken ØP , jf. K-sak 97/15 (folketal Desse tala er utgangspunktet for budsjett 2017, ØP Den nedste rada viser endringa i høve til denne totalt for frie inntekter. Kolonne 2 viser «Alt. 1» som er tal frå framlegg til Statsbudsjett, jf. Grønt Hefte. Utrekninga av rammetilskot byggjer på folketal pr (4108). Tal for skatt byggjer på skattenivå for Etne i høve landsgjennomsnittet i 2015 (83,5 %), og folketal per Kolonne 3 viser «Alt. 2» som er tal frå framlegg til Statsbudsjett, men skatteanslaget bygger på gjennomsnittleg skatt i perioden 2013 til Innbyggjartalet er stipulert etter SSB sin MMMM-modell, men det er berre lagt til grunn halvparten av veksten. Skatteanslaget er høgare i denne modellen, men dette førar til lågare inntektsutjamning. Kolonne4 viser «Alt. 3» som alt. 2, men med innbyggjartal likt med innbyggjartal Kommunane bør vurdere skatteanslaget opp mot lokale tilhøve knytt til skatteutviklinga. Det er spesielt folketalet som gir utslag. Verken kommunens skatteinntekter eller inntektsutjamninga vert bestemt i statsbudsjettet. Anslag på frie inntekter 2017 Rammetilskotet består av eit standard innbyggjartilskot. Dette blir korrigert gjennom sakar med særskild fordeling, korreksjon for elever i statlege og private skular, utgiftsutjamning og inntektsgarantiordninga (INGAR). I tillegg kjem regionalpolitiske tilskot i form av Distriktstilskot Sør-Norge og Skjønstilskot. I framlegg til Statsbudsjett (Grønt Hefte) for 2017 er Etne kommune sine inntekter anslått slik: Grønt Hefte 2017 Rammetilskot Innbyggjartilskot før omfordeling kr per innb. * innb Omfordeling: Utgiftsutjamning Behovsindeks Etne 1,1105 (Utgiftsbehov per innb * behovsindeks Etne 1,1105) - utgiftsbehov per innb * folketal Etne Korreksjonsordningen for elever i statlige og private skoler Tilskot med særskilt fordeling Fordelast ikkje etter ordinær kostnadsnøkkel Inndelingstilskudd - - Helsestasjon/skolehelsetjeneste Utdanning deltidsbrannpersonell Frivilligsentraler Særskilte saker enkeltkommuner - Inntektsgarantiordninga (INGAR) Hindre brå nedgang, komp. for vekst 300 kr per innb. lågare enn landet. Vekst land vekstgrense trekk alle kommunar vekst Etne 8 = 320 * innb Sum omfordeling Regionalpolitiske tilskot Distriktstilskot Sør-Norge Skjønnstilskot Sum regionalpolitiske tilskot Sum rammetilskot Skatteinntekter, inkludert inntektsutjamning Anslag frie inntekter Innbyggjartilskot før omfordeling Budsjett 2017, ØP Side 16

17 Dette er i utgangspunktet eit likt beløp for alle innbyggjarane (per ) der det er tatt omsyn til nokre endringar som er felles for alle t.d. ulike oppgåver / korreksjonar i 2016 og løns- og prisvekst. Deretter skjer ei omfordeling mellom kommunane gjennom utgiftsutjamninga, saker med særskilt fordeling og inntektsgarantitilskotet. I 2017 er innbyggjartilskotet før omfordeling kr pr. person. For Etne kommune utgjer tilskot Utgiftsutjamning I tenesteytinga er det store skilnader i kostnaden mellom dei ulike kommunane. Dette skuldast mellom anna ein del strukturelle ulikskaper som kommunen ikkje sjølv kan påverka, som til dømes aldersfordeling og sosiale tilhøve i kommunen. Denne skilnaden skal kommunane i prinsippet få full kompensasjon for gjennom utgiftsutjamninga. Kompensasjon skjer gjennom ein kostnadsnøkkel (behovsindeks) som består av ulike kriterium med vekter. Gjennom denne nøkkelen og eit sett med kriteriedata blir kommunen sitt utgiftsbehov berekna. Indeksen brukast til å berekne kommunen sitt trekk eller tillegg i utgiftsutjamninga. T.d. skal kriteriet «Innbyggjarar 2-5 år» fange opp variasjon i kommunenes utgifter til bla. barnehage, barnevern og helsetenester. Kriteriet er gitt ei vekt som seier noko om kor stor del av utgiftsbehovet som er knytt til kriteriet. Det bereknes ein indeks for kriteriet som viser korleis kommunen ligg i høve til landsgjennomsnittet ved å sjå på kor stor del av Etne sin befolkning som er 2-5 år samanlikna med landet. Indeksen for kriteriet multipliserast med vekta til kriteriet. Summen av alle kriterienes delsum utgjør kommunens samla behovsindeks som er vist i figuren nedanfor. For Etne kommune er indeksen 1,1105 i 2017 (1,124 i 2016). Det vil seie at det er berekna at kommunen er om lag 11,5 % dyrare å drive enn landssnittet, og blir difor kompensert med 22,571 millionar for dette. Etne si utrekninga kjem fram av modellen nedanfor. Utgiftsutjamninga for 2017 Kriterie Vekt Tal Etne Indeks Etne Beløp per innb. Beløp i år 0, , år 0, , år 0, , år 0, , år 0, , år 0, , år 0, , over 90 år 0, , Basistillegg 0,0190 0,7802 3, Sone 0, , Nabo 0, , Landbrukskriterium 0,0021 0,0035 4, Innvandrere 6-15 år ekskl Skandinavia 0, , Flyktninger uten integreringstilskudd 0, , Dødlighet 0, , Barn 0-15 med enslige forsørgere 0, , Lavinntekt 0, , Uføre år 0, , Opphopningsindeks 0, , Aleneboende år 0, , PU over 16 år 0, , Ikke-gifte 67 år og over 0, , Barn 1 år uten kontantstøtte 0, , Innbyggere med høyere utdanning 0, , Sum 1,0000 1, Budsjett 2017, ØP Side 17

18 Korreksjon for statlege elevar Nokre kommunar har elever i statlege og private grunnskoler. Desse elevene har ikkie kommunane utgiftar for. Trekkordninga inneberer at kommunar med slike elevar blir trekt eit gitt beløp per elev. Summen av trekk frå kommunar med slike elevar fordelast ut igjen til alle landets kommunar etter kommunenes del av beregnet utgiftsbehov (kostnadsnøkkelen). Etne kommune har ingen slike elevar, og tek difor berre i mot sin del av trekket frå andre kommunar, totalt 1,583 million. Saker med særskilt fordeling Innafor innbyggjartilskotet fins det midlar som ikkje blir fordelte etter dei andre kriteria i inntektssystemet, men der det blir gjort ei særskilt fordeling. Midlane blir her fordelt utifrå ulike data frå kommunane, må ikkje forvekslast med øyremerka tilskot og er altså frie inntekter. For 2016 vil Etne kommune bli kompensert med høvesvis for Utdanning av deltidspersonell, til Helsestasjon og skulehelseteneste, og til frivilligsentralar, totalt 1,12 mill. Inntektsgarantitilskot (INGAR) Tilskotet skal sikre at ingen kommunar får ei utvikling i rammeoverføringa som ligg meir enn 300 kr pr. innbyggjar under landsveksten pr. innbyggjar, frå det eine året til det neste. Ordninga omfattar systemendringar, innlemming av øyremerka tilskot i rammeoverføring, endringar i Distriktstilskot Sør-Norge, befolkningsnedgang og endringar i kriteriedata, men vil ikkje omfatte endringar i skatteinntektene, inntektsutjamninga, skjønstilskot og veksttilskot. Endring i tilskot gitt etter særskilt fordeling (tilskot gitt til spesielle formål eller i ein tidsavgrensa periode) kjem heller ikkje inn under ordninga. Etne kommune får ca 1,3 millionar frå ordninga i Veksten for landet er 729 kr per innbyggjar, som gir ei vekstgrense på 429 kr per innbyggjar. Etne kommune har ein vekst på per 8 kr per innbyggjar. Alle kommunane er med å finanserar ordninga, slik at Ertne kommune fyrst blir trekt 101 kr per inbbgyjar og derettet blir kompensert for avviket. Tilskotet blir etter dette ( ) 320 kr per innbyggjar. Distriktstilskot Sør-Norge Tilskotet blir gitt for å ivareta busettingsmønsteret og mangfaldet i kommunar som ligg eit stykke frå bykommunane og som slit med særskilte distrikts-utfordringar. Tilskotet blir gitt for å betre inntektsnivået i kommunar med gjennomsnittlig skatteinntekt dei siste tre åra som er lågare enn 120 pst. av landsgjennomsnittet, ha under innbyggjarar eller ein distriktsindeks på 46 eller lågare, og ikkje ta imot distriktstilskot Nord-Norge. Tildeling av distriktstilskot Sør-Noreg tek utgangspunkt i distriktsindeksen, som er eit uttrykk for graden av distrikts-utfordringar i ein kommune. Indeksen byggjer på indikatorar om sentralitet, reiseavstand, befolkningstettleik, befolkningsstruktur og -utvikling, status for arbeidsmarknaden og inntektsnivå. Tilskotet blir rekna ut frå talet på innbyggjarar per 1. januar 2016 og distriktsindeksen for Etne fekk ein betydeleg reduksjon i distriktsindeksen frå 35 til 45 frå 2014 til Dette gav ein stor reduksjon i tilskotet frå 5,442 mill. i 2014 til 1,129 mill. i I 2016 var tilskotet 1,167 mill.. Tilskotet har endra innretning frå 2016 til 2017, der ein mindre del av tilskotet blir gitt per kommune og meir per innbyggjar. Satsane for 2017 er slik figuren nedanfor viser: Budsjett 2017, ØP Side 18

19 Distriktsind eks Kommuner med innbyggere eller mer Kommuner med under innbyggere Sats per kommune Sats per Sats per kommune innbygger (1000 kr) (kroner) (1000 kr) Over I 2017 får Etne kommune 1,135 millionar, * Skjønstilskot Tilskotet fordelast av Fylkesmannen i Hordland. Det skal kompensere kommunane for spesielle lokale tilhøve som ikkje vert fanga opp i den faste delen av inntektssystemet. Tilskotet for 2016 er på 3,6 millionar (mot 3,7 millionar i 2016). Fylkesmannen skriv at kommunen har frå og med 2004 vore plassert i sone for høgaste arbeidsgivaravgift. Kompensasjon for høgare avgift er blitt trappa ned i 2015 og Kompensasjon for høgare avgift blir også trappa ned for Så vidt ein kan sjå er det årsaka til reduksjonen på Fylkesmannen har elles trekt fram fylgjande: - Distriktstilskotet for Sør - Noreg til kommunen vart redusert mykje frå 2014 til 2015 som følgje av omlegginga av ordninga. - Kommunen har eit omfattande investeringsprogram for dei neste åra, med nytt omsorgssenter og ombygging av eksisterande omsorgssenter som dei største investeringane. - Kommunen har utfordringar med trafikksikring og må ha beredskap i samband med dei lange tunnelane på E134 langs Åkrafjorden. - Kommunen viser til at planprosessane er krevjande med mykje dyrka jord, verna vassdrag og mange kulturminne. - Kommunen utvida eigedomsskatten frå verk og bruk til også bustad- og fritidseigedomar frå og med Skatteinntekter (inkl. Inntektsutjamninga): Pårekna skatteauke for kommunane frå 2015 til 2016 vart i RNB (Revidert nasjonalbudsjett) justert til 6,4 %. Denne er i framlegg til statsbudsjett justert opp til 8,7 %. Bakgrunnen for den store skatteveksten i år er i hovudsak at aksjeeigarar har teke ut ekstraordinært stort utbyte for inntektsåret 2015, jamfør skattereforma frå I framlegg til statsbudsjett blir pårekna nominell skatteauke frå 2016 til 2017 sett til 2,3 %. Skatteøyret (personlege skattytarar) for kommunane vert uendra 11,80%. Det er lagt opp til at skattedelen av kommunane sine samla inntekter skal vere om lag 40 prosent også for Skatteinntektene varierer mykje mellom kommunane og blir jamna noko ut gjennom inntektsutjamninga. Skatteinntektene har dei siste åra vore inntekts- og formuesskatt for personlege skatteytarar og naturressursskatt frå kraftføretaka. Dei endelege skatteinntektene (skatt og inntektsutjamning) for 2017 er ikkje kjent før i februar Kommunar med skatteinntekter under landsgjennomsnittet i 2017 blir kompensert for 60 % av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet, medan kommunar med Budsjett 2017, ØP Side 19

20 skatteinntekter over landsgjennomsnittet blir trekt for 60 % av differansen. Vidare blir kommunar med skatteinntekter på under 90 % av landsgjennomsnittet kompensert med 35 % av differansen mellom eigne skatteinntekter og 90 % av landsgjennomsnittet. Denne kompensasjonen blir finansiert ved at kvar kommune blir trekt med eit likt beløp pr. innbyggjar. Dette er ei løpande utjamning som blir utbetalt ti gonger i året etter kvart som tala frå skatteinngangen for kommunane ligg føre, siste gong i februar året etter. Inntektsutjamninga blir rekna i høve landsgjennomsnittet for skatt slik at den samla skatteutviklinga for kommunane i landet vil ha stor innverknad på kvar kommune si inntektsutjamning. Både KS og Fylkesmannen minner om at den einskilde kommune må justere påslaget for skatteauke utifrå eiga vurdering og lokale tilhøve knytt til skatteutviklinga i eigen kommune sett opp mot skatteutviklinga i landet totalt. Det er også viktig å hugse på at folketalsutviklinga fram til vil påverke inntektsutjamninga i rammeoverføringa. Avvik i utviklinga frå landssnitt vil gje dårlegare forklaringskraft i modellen. I Grønt hefte (GH) frå KRD (kommunal- og regionaldepartementet) byggjer dei prognosen på kommunen sin skattinngong i 2016 som er framskriven i tråd med veksten på det samla skatteanslaget for landet basert på innbyggjartal per Etter dette ligg Etne på 83,5% av landsgjennomsnittet før inntektsutjamning og 94,4 % etter. KS har ein annan modell som byggjer på eit gjennomsnitt av dei 3 siste åra ( ). Etter denne modellen vil Etne liggje på 87,3 % av landsgjennomsnittet før inntektsutjamninga og 94,6 % etter. Skatteinngangen i september 2015 visar at Etne ligg på 87,6% før utjamninga og 94,7 % etter inntektsutjamninga. 4.3 Oppgåveendringar og ulike satsingar i Statsbudsjettet: Ved pålegg om nye eller utvida oppgåver for kommunesektoren, avvikling av oppgåver eller regelendringar som har økonomiske konsekvensar, skal kommunesektoren kompenserast eller trekkast i frie inntekter på grunnlag av berekna endring i økonomisk belastning. Desse er lista opp i figuren nedanfor, med konsekvens for Etne kommune. I tillegg er det ulike ordningar med særskild tilskot eller kompenasjonar som kan vere aktuelle for kommunen. Ein del av punkta er også omtala nærare med tekst. Oversikt tillegg og trekk i oppgåvekorrigert vekst Alle tal i Tillegg Trekk Anslag på frie inntekter 2016 (2016-kr) Innlemming boligsosial kompetansetilskot 5-94 Statleg/private skoler aukei elevtall Innlemming boligsosiale tilskot 9-30 Momskompensasjon sameiger Omdisponering storbytilskotet Avvikling av diagnosepliste fysioterapi IKT-moderinsering Husbanken 10 Beviligning valdirektorat 11 Innelemming midler til frivilligsentralar 309 Ny naturfagtime, heilårsverknad 97 Gratis kjernetid 3-åringar, heilårsverknad 24 Augneblikkeleg hjelp rus og psykisk helse 74 Aktivitetsplikt for sosialhjelpsmottakere 51 Auka kommunale barnehageutfiter pga botidskrav kontantstøtte 2 Samla justering Anslag korrigerte frie inntekter 2016 (2016-kr) Kjelde: Tabell 3-k bakgrunnstall frå KRD Budsjett 2017, ØP Side 20

21 Barnehagar og skule: 1. Tidleg innsats i skulen 150 mill. av veksten i dei frie inntektene til kommunane er knytte til ei styrking av arbeidet med tidleg innsats i skulen. Regjeringa vil senda på høyring eit lovframlegg om tidleg innsats. Fagleg svake elevar skal få tilbod om tidsavgrensa intensivopplæring. Helse- og omsorgstenester: 1. Døgnopphald - hjelp Frå 2017 får kommunane ein plikt til å tilby hjelp med ein gong døgnopphald også for personar med psykisk helse- og rusproblem. Den kommunale plikta skal berre omfatta personar som det for kommunen er mogleg å utgreie, behandla eller yta omsorg til. Det er framlegg om å innlemma kr. 86,5 mill. i kommunane sitt rammetilskot knytt til føremålet. 2. Toppfinansieringsordninga for ressurskrevjande tenester Ordninga er for personar under 67 år og det er ikkje signalisert endringar i målgruppa. Kompensasjonsgraden for netto utgifter er foreslått vidareført på 80 %. Innslagsnivået på kr (auka frå ). Dette inneberer ei innstramming då påslaget er større enn pårekna lønnsvekst (50 000). Då staten driv etter kontantprinsippet og kommunane etter anordningsprinsippet, vert endringane i statsbudsjettet for 2017 for ordninga gjort gjeldande for tilskotet til kommunane for Tilskot gjennom rammeoverføringa for psykisk utviklingshemma (16 år og eldre) blir trekt frå i berekningsgrunnlaget, det same gjeld ev. øyremerka tilskot. 3. Investeringstilskot til sjukeheimsplassar (55 %) og omsorgsbustader (45 %) Målgruppe for ordninga er personar med behov for heildøgns helse- og omsorgstenester, uavhengig av alder, diagnose og funksjonshemming. For 2017 er det framlegg om å gi tilsegn om tilskot for 1800 nye einingar med heildøgns omsorg, fordelt mellom omsorgsbustader og sjukeheimsplassar. Tilskotet kan gå til bygging, kjøp eller utbetring. Maksimalt berekningsgrunnlag av investering for kvar eining er 3,06 mill. i Dette grunnlaget blir prisjustert til kroner. I 2016 er tilskotssats 55 prosent av godkjent investeringsgrunnlag for sjukeheimsplassar og 45 prosent av godkjent investeringsgrunnlag for omsorgsbustader. Det er lagt opp til dei same tilskotssatsane i 2017 som i Regjeringa gjer framlegg om ei gradvis endring i investeringstilskotet slik at det berre blir gitt tilskot til investeringar som aukar det samla talet på plassar i kommunen. Det blir lagt opp til ei gradvis omlegging slik at det i 2017 vil vere 20 prosent av tilskota som blir reserverte plassar som gir netto vekst i kommunen. For 2018 vil 40 prosent av tilskota bli reservert plassar som gir netto vekst o.s.v. Frå 2021 er det i framlegget lagt opp til å berre gi tilskot til nye plassar. 4. Helsestasjon- og skulehelsetenesta 50 mill. kroner av veksten i frie inntekter (samla no 734,4 mill.) er grunna med behov for styrking av helsestasjons- og skulehelsetenesta. Midlane inngår i rammetilskotet til kommunane, men er særskilt fordelt basert på talet innbyggjarar i alderen 0-19 år. Alle kommunar får minimum Etne sin del er stipulert til Rusproblem og psykiske lidingar Budsjett 2017, ØP Side 21

22 Det har vore ei opptrapping i løyvingane til rusområdet i perioden Det er framlegg om ei ytterlegare opptrapping for 2017 med kr. 345 mill. Av dette kjem kr. 300 mill. gjennom ei styrking av dei frie inntektene. Fordeling etter delkostnadsnøkkel for sosialhjelp i inntektssystemet. 6. Dagtilbod demente Regjeringa vil kome med framlegg til endring av helse- og omsorgstenestelova slik at kommunane frå 01. januar 2020 får plikt til å tilby dagaktivitetstilbod til heimebuande per-sonar med demens. Det er lagt opp til utbygging av tilbodet fram mot år Det er framlegg om øyremerka tilskot i 2017 på til saman 45 mill. for å leggje til rette for 750 plassar i Tilskotet utgjer om lag 30 prosent av kostnadene med etablering og drift. 7. Aktivitetsplikt for mottakarar av sosialhjelp Det er framlegg om ei løyving på 60 mill. i kommunane sitt rammetilskot for meirkost-nader som følgje av innføring av aktivitetsplikt for mottakarar av sosialhjelp som er under 30 år. 8. Opptrappingsplan for rehabilitering og habilitering 100 mill. av veksten i dei frie inntektene er knytt til auka satsing på rehabilitering og habilitering. I tillegg er det framlegg om å øyremerka kr. 100 mill. til opptrappingsplanen, av dette k91 mill. i eit nytt øyremerka stimuleringstilskot for kommunane over Helse- og omsorgsdepartementet sitt budsjett. Andre: 1. Frivilligsentralar Ansvaret for tilskot til frivilligsentralar skal frå bli overført til kommunane. Regjeringa gjer framlegg om at tilskot til føremålet blir innlemma i kommunane sitt rammetilskot. Det blir lagt opp til at tilskot blir fordelt særskilt innafor rammetilskotet i ein overgangsperiode på fire år. Fordelinga av tilskot for 2017 vil byggje på Kulturdepartementet si fordeling av det øyremerka tilskotet i For Etne utgjere dette i Tiltakspakke for auka sysselsetjing I Statsbudsjett er det foreslått 650 mill. som øyremerka eingongstilskot til kommunane på Sørog Vestlandet for å auke sysselsetjinga. Midlane skal nyttast til vedlikehald og rehabilitering. 400 mill. av tilskotet vil bli fordelt til kommunar som ved utgangen av august 2016 hadde arbeidsløyse over landsgjennomsnittet, det vil seie over 3,1 prosent. Det blir ikkje lagt opp til søknader frå kommunane. Kommunane vil få eit likt tilskot per arbeidslaus person ut over landsgjennomsnittet på 3,1 prosent, per utgangen av august i år. Etne kjem ikkje inn under dette. Fordelinga av dei attståande 250 mill. vil bli vurdert nærare over nyttår i lys av den faktiske utviklinga i arbeidsløysa. 4.4 Andre økonomiske føresetnader Med unnatak av utrekning av statleg rammetilskot, renter og nokre få postar til, vil utrekna inntekter for 2017 bli vidareført flatt i økonomiplanperioden (2017-tal) med mindre sikre signal seier noko anna. Dette gjeld også for utgiftspostane (vil bli omtala seinare). Unnatak frå denne hovudregelen vil bli omtala særskilt. Budsjett 2017, ØP Side 22

23 1. Eigedomsskatt Det er budsjettert med ei auke på 2 frå 3 til 5 for eigedomsskatt på hus og fritidseigedom. Eigedomskatt på verk og bruk og næring ligg inne med 7. Ei endring på 1 utgjør ca. 3,25 millionar (utanom verk og bruk og næring). 2. Sal av konsesjonskraft Kommunen har 20,1 GWh konsesjonskraft.13 Gwh vert seld flytande kvart år, medan ein sel 7,1 til fastpris for eit år av gongen. I tillegg er det forventa ei auke på 2,5 GWh knytt til Eikemo-overføringa. NVE har gjort vedtak om ei auke på ca. 1,3 GWh som er klaga på. Det er budsjettert med 1,3 GWh ekstra frå Sal konsesjonskraft til fastpris er budsjettert med 240 NOK per MWh i Flytande pris er 210 NOK. Det er lagt til grunn 230 NOK for både fast og flytande i 2018 og 2019 og 240 NOK per MWh i Det er lagt til grunn ein OED-pris pr MWh på 114,20 for kjøp av krafta. 3. Sats ordinært driftstilskot til ikkje-kommunal barnehage Utrekning av satsar for 2017 byggjer på årsrekneskapen for 2015 justert med ein deflator frå 2015 til 2016 på 2,6 % og frå 2016 til 2017 med 2,5 %. I tillegg er kommunen sine pensjonskostnadar tatt ut og erstatta med eit sjablongtillegg på 13 %. Kapitalsatsane vert fastsett sentralt. Administrasjonspåslaget er 4,3 %. Tilskotssatsane for born i ikkje-kommunale barnehagar er vedteken auka frå kr til for små born og frå kr til for store barn. I tillegg kjem kapitaltilskot per born, som blir fastsett sentralt (8 600 per plass i privat barnehagen i Etne). Nasjonal satsar er i og Kommunen har for fyrste gang satsar over dei nasjonale satsane. Auken skuldast at det er færre små barn i dei kommunale barnehagane, og at pensjonspåslaget er større enn dei faktiske utgiftene til pensjon i kommunen for Satsane kan verte justerte viss det skjer endringar i føresetnadene sentralt. Det er budsjettert med dei borna som gjekk i Småfolk per oktober 2016 med kjende endringar. Det er i tillegg føresett at barnetalet vert noko redusert frå hausten 2017, då kullet født i 2011 som går ut er ei stort kull. Samla overføring er stipulert til ca. 10,25 millionar i Andre gen. statstilskot / rente- og avdragskompensasjonar Tilskota gjeld R/A-kompensasjon (rente og avdrag) for grunnskulereforma (L-97), R- komp. for opprusting av skular og R/A-komp. for utbygging av sjukeheimsplassar og omsorgsbustader. Det er budsjettert med ei rente på 1,7 % i 2017, 1,9 % i 2018, 2,1 % i 2019 og 2,3 % i Rente- og avdragskomp. knytt til grunnskulereforma (Enge skule) er ferdig utbetalt i 2017 (20 år frå 1997). Det er i tillegg lagt inn eit flatt nedtrekk på knytt til endring av vilkår når ein bygger om sjukeheimsplassar i ved Skånevik omsorgssenter til omsorgsbustader. 5. Lønsutgifter Framlegg til Statsbudsjett legg til grunn ein prisindikator (deflator) på 2,7 % der 2,7 % er pårekna lønsvekst (utgjer om lag 2/3). Me har også dette året hatt ein grundig gjennomgang med alle einingsleiarane for å kvalitetssikra at alle stillingane som skal vere med no er på plass, og at dei rette beløpa ligg inne. Lønsbudsjettet for fast løn er oppdatert i høve lokale forhandlingar (hausten 2015 og delvis hausten 2016) og sentrale forhandlingar våren Dei ulike faste tillegga er anten fanga opp av lønsbudsjettmodulen, oversikter frå turnusprogrammet NOTUS, lagt inn etter innspel frå leiarane eller gitt eit påslag med 2,7 %. Budsjett 2017, ØP Side 23

24 Lånegjeld i millionar Rente- og avdragsutgifter i millionar 6. Sjukefråvær og refusjon sjukelønn For fleire år sidan hadde kommunen ein gjennomgang av stipulert behov for sjukevikar, og la inn budsjettmidlar for lønn til vikarane. Då ein får refundert for sjukefråvær utover arbeidsgjevarperioden, budsjetterte ein også med stipulerte inntekter. Etter endra lengde på arbeidsgjevarperioden, er budsjettert ref. sjukelønn sett til 80 % av budsjettert lønn til vikarane. Sjukefråvær og bruk av vikarar varierer mellom einingane. Dei som har mykje fråvær og har hatt meirinntekt m.o.t. ref. sjukelønn, har kunna sjå auka vikarutgifter opp mot auka inntekter. Det er generelt budsjetterte med lågt sjukefråvær. 7. Lånegjeld: Rente- og avdragsutgifter Det er lagt opp til store investeringar i økonomiplanperioden totalt 174,05 mill. Ein føreset at ein får 66 millionar frå Husbanken i tilskot, så netto investering blir ca. 107 millionar i perioden. Det vil truleg gje ei auke i lånegjeld på om lag 67 millionar i økonomiplanperioden ,28 5,69 6,64 6, ,26 4, ,06 7,97 9,51 10,00 10,68 10, Avdrag Renter Lånegjeld 0 Utanom avtalar om fast rente er det budsjettert med ei rente på 2 % i 2017, 2,1 % i 2018, 2,3 % i 2019 og 2,3 % i Dette er noko over forventa rente, men muliggjør lengre rentebindingar på historisk sett låge nivå og tar høgde for uventa rentehopp. 8. Renteinntekter Det er budsjettert med ein gjennomsnittleg likvid behaldning på 65 millionar, med ein gjennomsnittleg rente på 1,5 %. 9. Pensjonsutgifter Pensjon består av 3 storleikar; pensjonspremie, netto pensjonskostnad og premieavvik. Budsjett 2017, ØP Side 24

25 Den betalte premien har tyding for likviditeten. Netto pensjonskostnad (utrekna av aktuarar etter føresetnader ved Departement og Finanstilsyn) skal utgiftsførast i rekneskapen og har direkte tyding i driftsbudsjettet. Årets premieavvik (differansen mellom betalt premie og netto pensjonskostnad) skal fordelast (amortiserast) og utgiftsførast i påfølgjande år. Høge premieavvik, som medfører at det samla premieavviket aukar, gjer at likviditeten svekkast. Premieavvik er pengar som er betalt til forsikringsselskapet, men ennå ikkje rekneskapsført som kostnad. Det er ikkje varsla store endringar i den betalte premien frå 2016 til Som arbeidsgjevardel har me budsjettert med 17,0 % til KLP og 12,5 % til SPK. I tillegg til netto pensjonskostnad skal amortisert premieavvik (premieavvik frå tidlegare år) utgiftsførast i driftsbudsjettet. Amortiseringstida for tidlegare års premieavvik har vore 15 og 10 år. Frå og med premieavviket for 2014 er det endra til 7 år. Etne kommune har avsett midlar på disposisjonsfond øyremerka premieavvik. Premieavviket for dei respektive år vert påverka av ei eventuell tilbakeføring av overskot frå KLP når rekneskapen der for året før er klart. Den betalte premien til KLP er vesentleg høgare i 2016 enn i Det skuldast at premien i 2015 vart redusert med ei høg tilbakeføring av overskot frå KLP (tilbakeføring frå premiefond) etter KLP sin rekneskap for I tillegg var det kravd inn for mykje reguleringspremie i 2014 noko som vart justert i premieinnbetalinga i Premieinnbetalinga til KLP for 2017 vert elles påverka av en eventuell tilbakeføring av overskot rekneskapen for 2016 er klar. Arbeidsgjevaravgifta i vår sone (1A) er 14,1 % (10,6 % opp til eit grunnbeløp på ). 4.5 Kommunale takstar og inntekter frå tenester Alle takstane for kommunale tenester er oppgitt i Taksthefte for 2017 som handsamast som eiga sak parallelt med budsjettet. Alle endringane som ein konsekvens av dette, inkludert VARområda, er innarbeidd i budsjettframlegget. Dersom ikkje anna er oppgitt er det lagt inn ein generell auke i takstane på 3,6 %. 1. Husleiger bustader og skulebygg Husleigene vert endra med 3,6 % i samsvar med auken i konsumprisindeksen frå til Nye priser har verknad frå Foreldrebetaling barnehage Maksimalsatsen i barnehagane er frå sentralt hold foreslått vidareført auke til frå Etne kommune legg denne til grunn. Prisane for 4,3 og 2 dagar vert foreslått auka med same kroneauke (75 kr). Me har lagt til grunn inntektene (inkludert søskenmoderasjon) i barnehagane for oktober, og lagt inn med 11 månaders effekt i 2017 og justert for kjende endringar. Søskenmoderasjon har vore høgare enn budsjettert dei siste åra, og ein har forsøkt å ta høgde for dette. I tillegg er det usikkert kva omfang ein får av gratis kjernetid og moderasjon for låg inntekt. Prisen på mat er forslått auka med 1 kr per dag frå 22 til 23 (440 til 460 pr. md.). Budsjett 2017, ØP Side 25

26 3. Skulefritidsordning (SFO) Prismodellen blei endra til intervalla frå og med hausten Denne modellen er vidareført med generell prisauke. 4. Kommunale gebyr Det er for 2017 lagt til grunn ei samla gebyrauke for vatn, avlaup og feiing på ca. 25,2 % for eit normalgebyr. 23,3% auke i avgiftene til vatn, 36,3 % auke innan avlaup, og 4,4 % auke for feiing. Det er foreslått ein noko endra prismodell, som vil slå ut ulikt for ulike typar abonnentar. Det er lagt opp til at fastdelen vert noko mindre og det vert belasta meir for forbruk. Samstundes vert den stipulerte bruken for dei som ikkje har vassmålar redusert noko. HIM har foreslått ein reduksjon på 375 kr for eit standard renovasjonsgebyr. F.o.m har også HIM overtatt slamrenovasjon. Standard gebyr for eit hus med slamavskiljar t.o.m. 4 m3 vert uendra. Det er elles lagt inn ein fleire gebyrtypar. 4.6 Risikovurdering av økonomiplan Det er risiko for at dei ulike føresetnadane som er lagt til grunn i økonomiplanen ikkje slår til. Ved sviktande føresetnader over tid kan kommunen hamne i ubalanse ved at inntektene ikkje er høge nok i høve til dei utgifta som kjem. Av dei mest aktuelle risikomomenta kan nemnast: Høgare rente Lågare skatteinngang o Både i landet og i Etne o dårligare arbeidsmarknad o endring i befolkningsveksten Lågare rammetilskot Budsjett 2017, ØP Side 26

27 o endringar i inntektssystemet som slår negativt ut for Etne kommune, t.d. selskapskatt o endring i distriktsindeksen, bortfall av Distriktstilskot Sør-Norge o lågare Skjønstilskot Stramme budsjettrammer og gjennomføring av innsparingar Lågt netto driftsresultat Auka pensjonskostnadar Konsekvensar av høgare rente Ein har føreset ei relativt låg rente, som stiger litt i perioden. I pengepolitisk rapport 3/16 presenterer Norges Bank ein prognose for referansebanen for styringsrenta. Rapporten hevdar at det er 50 prosent sannsynleg at renta er under 2 % og 90 prosent sannsynleg at styringsrenta vil ligge under 3,5 prosent i I lånemarknaden er det normalt eit påslag på mellom 0,4 og 0,8 % poeng. Budsjettert rente i 2019 er 2,3 %. Rentenivået kan difor bli høgare enn budsjettert. Eit prosent høgare rente utgjer ca. 2,9 millionar i Noko av dette vil bli tatt inn via høgare gebyr på var-områda og høgare avkastning på bankinnskot. Konsekvensar av dårligare arbeidsmarknad Den låge oljeprisen har verka inn på arbeidsmarknaden i regionen, men Etne kommune har ikkje vore råka i stor grad. Held denne utviklinga fram kan det bli både lågare skattevekst enn forventa, og høgare utbetalingar til sosial hjelp. Samstundes kan ein stramare arbeidsmarknad gjere det lettare å rekruttere til kommunale stillingar. Kommunen har i fleire år blitt dratt oppover av at skatteinngangen for landet har vore god. Konsekvensar ved endring i befolkningsveksten Lågare befolkningsvekst enn antatt kan gi dårlig kapasitetsutnytting av skular, barnehagar, samt pleie- og omsorgsstenester. På den andre sida kan lågare befolkningsvekst være positivt ved at behovet for investeringar kan reduserast. Eit brått fall i talet innbyggjarar (relativt sett i høve landet) vil i tillegg gi lågare skatteinntekter og færre å til å bere den auka lånegjelda. Lågare behov for tenester gir også mindre brukarretta inntekter. For t.d. PLO vil ein ubrukt sjukeheimsplass gi ca kr i mindreinntekter per år, samstundes som ein har bemanning som er høgare enn det som er naudsynt. Det er utfordrande å tilpasse drifta til store endringar i tenestebehovet. Høgare befolkningsvekst kan gje press på tenesta våre, og gje behov for å auke opp tilbodet. T.d. vil utviklinga av barnetal i den private barnehagen ha stor innverknad på kommunen sine utgifter. Eit stort barn utgjer ca per år, medan ei lite barn utgjer ca. halvparten. Ein endring på t.d. 5 små born utgjør då fort 1 million. Stramme budsjettrammer og nye innsparingar Store reduksjonar medfører behov for omstillingar i einingane. Det er viktig at kommunen får budsjettert effekt av arbeidet. Einingane si evne til å halde budsjettramane vil også i årene som kjem være avgjerande. Lågt netto driftsresultat I budsjettframlegget er det budsjettert med ei resultat mellom 0,25 og 1,68 %. Dette er under tilrådd nivå på 1,75 % frå Teknisk beregningsutvalg (TBU). Viss kommunen går med meirforbruk eit år, må dette dekkjast inn i løpet av påfølgjande to-årsperiode. Dette vil gje enda større press på økonomien. Prognosane for 2016-rekneskapen er ikkje gode, ein reknar med eit negativt netto driftsresultat som vil bruke ein god del av fondsreservane. Budsjett 2017, ØP Side 27

28 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% -1,00% -2,00% -3,00% -4,00% 3,11% ,26% 4,35% 3,19% ,81% - 1,53% 0,93% ,90% B tert ,43% 1,37% 1,68% 0,25% ØP 2017 ØP 2018 ØP 2019 ØP Mindreforbruk Netto driftsresultat Tilrådd netto driftsresultat (1,75 %) Reserver (midlar på fond) Per hadde kommunen ca. 36,8 millionar totalt på ulike disposisjonsfond til drift. Korrigert for premieavvik på 17,8 millionar gir dette om lag 19 millionar i reservar. Ein god del av midlane er knytt opp til løyvingar. I 2016 er det budsjettert med bruk av disposisjonsfond for ca. 5,6 millionar. Økonomiske konsekvensar ved endringar i føresetndane i Rådmannen sitt framlegg Føresetnader Endring Utgjer på Prosentsats renterutgifter 2 2,1 2,3 2,3 1 % Prosentsats renteinntekter 1,5 1,5 1,5 1,5 1 % Likvid behaldning i millionar mill Straumpris konsesjonskraft (øre pr wh) 21/ øre Promillesats eigedomsskatt bustad og fritidsbolig , Vurdering Økonomiplanen vert lagt fram med netto driftsresultat under anbefalt nivå. Det vert lagt opp til ei betydeleg auka i lånegjelda. Usikkerheit i arbeidsmarknaden og usikkerheita knytt til frie inntekter (skatteinntekter og ny inntektsmodell) gjør at rådmannen vurderer risikoen for at kommunen kan gå med underskot i økonomiplanperioden som moderat til høg. Kommunen har fondsmidlar som kan dekke opp noko underskot. Ein bør likevel merka seg at ein stor del av fonda er knytt opp mot rekneskapsført premieavvik. 5. Tenester og einingar Rådmannen sitt framlegg til budsjett 2017 inneberer desse endringane. Kolonne 2016 inneberer budsjett 2016 før tiltak er lønnsbudsjett etter tiltak er ei omtrentleg illustrering av konsekvensane av tiltak som er innarbeidd i dokumentet. Budsjett 2017, ØP Side 28

29 Utvikling budsjetterte årsverk Nye 2017 Ansvar Kommentar tiltak etter tiltak Kommentar A ,81 10,50 Opphøyr plan-/byggenemnd, avsl skuleprosjekt -1 9,50 Felles SLT-koordinator A ,60 3,60 3,6 A ,50 7,50 7,5 1 åv. disp til anna arb, lønna i Vindafjord A ,32 5,32 5,32 A ,00 10,00 10 A ,25 5,20 Slam overført HIM 5,2 A ,96 57,22 Tiltak e B ØP-hands ,22 A ,27 19,00 Tiltak frå 2017 e B ØP ,4 17,6 Skule samla 70,23 76,22-1,4 74,82 Innsparing skule A ,00 22,00 22 A ,51 6,41 Tilpass bemanningsnorm 6,41 Realitetsorientering har noko nedtrekk på lønn, uviss stillingstr. A ,00 15,00 15 Realitetsorientering har noko nedtrekk på lønn, uviss stillingstr. Barnehag samla 43,51 43,41 43,41 A ,95 5,95 5,95 A ,41 18,91 K-sak 026/16 - Busetj flyktningar -2,42 16,49 Miljøterapeut rus 0,48 og helsesøster 0,7 minus miljøarbeid 3,0 og friskliv 0,6 A ,72 20,37 K-sak 097/15, nedtrekk i tillegg/anna behovsløys 20,37 Helse samla 49,13 39,28 36,86 A ,32 6,17 K-sak 097/15 - Mbels 10 færre sjukehplassar 6,17 A ,15 21,98 K-sak 097/15 - Mbels 10 færre sjukehplassar 21,98 A ,97 20,91 K-sak 097/15 - Mbels 10 færre sjukehplassar 20,91 A ,15 20,88 K-sak 097/15 - Mbels 10 færre sjukehplassar -1 19,88 Matombering PLO samla 76,59 69,94 69,94 A ,06 3,56 K-sak 026/16 - Busetj flyktningar 3,56 A ,45 20,45 20,45 Totalt 311,38 300,93-5,82 295,11 Budsjett 2017, ØP Side 29

30 Ansvar 1000 Rådmannen Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : Rådmannen er kommunens øvste administrative leiar. Oppgåver og mynde er definert i kommunelovas 23. Hovudoppgåver er å leia kommunens totale verksemd med dei unntak som følgjer av lov, og innafor dei rammer kommunestyret fastset. Rådmannen med kommunalsjef skal bidra til at organisasjonen Etne kommune står fram som ei samla eining. Samtidig som det vert lagt til rette for at kvar eining og avdeling i kommunen vert spesialisert innafor sitt tenesteområde, både med tanke på kvalitet og service. Rådmannen har hovudansvaret for å utgreia saker for folkevalde organ og å gjennomføra dei politiske vedtak som blir fatta. I Etne kommune er ei rekkje tenester direkte underordna rådmannen: Beredskap, pedagogisk konsulent/senter, MOT, miljøretta helsevern og SLT som er felles med Vindafjord kommune. Godtgjersler, kurs m.m. i høve folkevalde vert ført over ansvar Det same gjeld løn til hovudtillitsvalde og hovudverneombod. Vidare styrkingsmidlar til barnehagane, overføring til ikkje kommunal barnehage, kostnad til interkommunal PP-teneste, tilskot til næring, tilskot til trus- og livssynssamfunn m.m. Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Bygging av nytt omsorgssenter, som krev stor involvering. Deltaking/oppfølging i høve eining pleie og omsorg, samt overvaka at prosjektet held seg innanfor dei økonomiske rammene som er sett. Arbeida fram ei mest mogeleg hensiktsmessig administrativ organisering relatert til strategisk leiing, tydeleg ansvarsdeling og utvikling av tenestene. Ekstern drifts- og ressursanalyse pleie og omsorg, samt Telemarkforsking sin ressursanalyse for kommunen, skal arbeidast med. Oppfølging av interkommunalt samarbeid tufta på avgrensa ressursramer. Framtidige utfordringar: Økonomistyring og drift som imøtekjem ibuarane sine primære tenestebehov og statlege føringar som m.a. vektlegg robuste kommunar. Framleis arbeida aktivt med førebyggjande tiltak retta mot rus, kriminalitetsførebygging m.m. Ta aktivt del i prosessar for vidare utvikling av gode barnehagar og skular. Søkja medverka til ei langsiktig god drift av Skakkesenteret. Budsjett 2017, ØP Side 30

31 Ansvar 1200 Lønn og personal Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : Hovudoppgåvene til avdelinga er lønnsutbetalingar (for eigne tilsette og tilsette i kyrkja), rådgjeving innan personalområdet, lov- og avtaleverk, rapporteringar til andre offentlege etatar (t.d. pensjon, AA-register, forskotstrekk, arb.gj.avgift, fråvær) avstemming mot rekneskap, refusjonar, tilsetjingar, utarbeiding av ulike planar, retningslinjer og reglement, utviklingsprosjekt for reduksjon av sjukefråver. Overordna ansvar for bedriftshelseteneste og vernetenesta i kommunen Ansvar for LEAN som forbetringsverktøy Systemansvar for og ansvar for vidareutvikling av kvalitetssystemet, HMS-handbok, avvikssystem, rekruttering Forhandlingar med heimel i Hovudavtalen og hovudtariffavtalen Gjennomføring av medarbeidarundersøkingar (2017, 2019) Involvert i interkommunalt samarbeid og verksemdovertakingar m.o.t personalet som blir berørt Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Er ikkje kjent med endring i tenesta i næraste framtid. Framtidige utfordringar: Stadige endringar i lov- og avtaleverk og rapportering gjev stort behov for kurs og oppdateringar. Utarbeide og revidere nødvendige og ønska planar, reglement og retningslinjer for personalområdet. Nok ressursar til å kunne fokusere på implementering av ulike system, tilrettelegge for arbeidet på kvar eining, opplæring til brukarar innan systema, og registrering av lokal informasjon og dokumenter i kvalitetshandbok og HMS-handbok for å kunne utnytte effektiviseringspotensiale. Budsjett 2017, ØP Side 31

32 Ansvar 1400 IKT Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : IKT er ein sentral støttefunksjon for Etne kommune og er vertskapskommune for Vindafjord kommune med totalt 8 tilsette + 1 lærling. Me har ansvaret for all drift av data- og telefonisystem i Etne og Vindafjord. Eininga er lokalisert i bankbygget i Etne sentrum Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Planlegge og arbeide mot felles drift for Etne og Vindafjord. Ny telefoniløysing Framtidige utfordringar: Det er mål å få til felles drift og serverpark med Etne og Vindafjord. Det er først ved samdrift ein vil kunne ta ut gevinstane med kommunesamarbeidet, men det å komme dit vil koste både tid og pengar. Oppgradering av programvare/lisensar er ein kontinuerleg prosess, men er ikkje innarbeid i budsjettet vårt. Eksempelvis vil me i haust oppgradere e-post servere, dette vil bety anten redusert tilbod til brukerane eller auka kostnader. Her må ein ta eit val om brukerane skal kunne jobbe heimafrå eller ei. Budsjett 2017, ØP Side 32

33 Ansvar 1500 Økonomi Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : Økonomi er ein sentral støttefunksjon med 6 tilsette (5,3 årsverk) som i hovudsak er retta mot politisk og administrativ leiing. Økonomi har ansvaret for rekneskapen, budsjettet, løypande økonomirapportering, finans/innlån, startlån, inngåande og utgåande faktura, innkjøp og forsikring. Eininga er eigedomsskattekontor og har skatteoppkrevjarfunksjonen. I tillegg utarbeider eininga rekneskapen for Kyrkja og ein del legat. Lokalisert på Tinghuset i Etne. Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Eininga har fått fleire nye arbeidsoppgåver dei siste åra, der startlån og eigedomsskatt tar mykje ressursar. Det er p.t. ikkje kjende endringar elles. Framtidige utfordringar: Den krevjande økonomiske situasjonen til kommunen, som har resultert i mange utgreiingar, gir mykje ekstra arbeid for eininga. Eininga er sårbar i høve til at det er få personar som sit med mykje nøkkelkompetanse. Samstundes sitt eininga på personar som blir nytta utanfor Økonomi sitt ansvarsområde. Dette svekker kapasiteten på økonomiområdet. Det er fleire funksjonar, som t.d. skatteoppkrevjarfunksjonen som kan vurderast løyst gjennom interkommunalt samarbeid. Samstundes vil slikt samarbeid, viss det ikkje blir lagt til Etne, svekke kapasiteten/auke sårbarheita for kommunen. Det er framleis behov for å (vidare-)digitalisere og effektivisere fleire arbeidsprosessar, men då dette som regel utløyser utgifter til lisensar er det vanskeleg å på plass. Budsjett 2017, ØP Side 33

34 Ansvar 1600 Utvikling Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : Ansvarsområdet omfattar ca. 3 årsverk knytt til planarbeid, ca. 2,4 årsverk knytt til byggesak m.m., 2 årsverk knytt til landbruksforvaltning, ca. 1,5 årsverk knytt til kart og oppmåling, ca. 0,5 årsverk knytt til reiseliv og miljø, ca. 0,5 årsverk til leiing og fram til no i haust ca. 0,5 årsverk mellombels knytt til arbeidet med vegadresser Plan Det vert for tida arbeid med kommunal planstrategi, kommuneplanens samfunnsdel og arealplan. Det er kontinuerleg arbeid med private og offentlege reguleringsplanar. Avdelinga deltek i arbeidet med interkommunale og regionale planar noko som i periodar er svært tidkrevjande. Byggesak Aktiviteten på byggesak er omtrent som tidlegare. I år er det gjort endringar i PBL som opna opp for meir bygging utan søknad, men i mange høve er det likevel naudsynt å søke dispensasjon. Vi har så langt ikkje registrert mange slike bygg i kommunen og har ikkje registrert noko effekt av endringa. Oppmåling Oppmåling har ansvar for tilrettelegging av GIS system (geografisk informasjonssystem) i tillegg til at ein deltek i produksjon av digitale planar, planmottak, planregister, vedlikehald av forvaltningsbasar mm. Dette kjem i tillegg til dei daglege oppgåvene som oppmålingsforretningar, matrikkelføring, kundekontaktar mm som tross alt er hovudoppgåvene. Vegadresseprosjektet pågår framleis og ein vil no starte adressetildelinga og montering av vegnamnskilt. Landbruksforvaltning Det er nokolunde stabil saksmengde ved avdelinga. Største arbeidsinnsatsen går med til handsaming av produksjonstilskotet i jordbruket, organisering av ymse tilskotsordningar, handsaming av jordlovsaker, konsesjonssaker, skoglovsaker, sjukdomsavløysing i jordbruket og saker etter Viltlova. Avdelinga deltek også i det overordna planarbeidet. Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Vi ser ikkje for oss store endringar i arbeids og ansvarsområdet kommande år. Arbeidet med kommuneplanen vil framleis ha hovudfokus hjå planavdelinga og tidvis også hjå byggesak og landbruk. Sjølv om PBL har opna opp for ein del tiltak utan søknad vil det likevel vere mange dispensasjonssøknader knytt til slike saker. Det vil også vere ein del førespurnadar frå «kundar» i samband med dette. Slike tiltak skal også meldast inn og kontrollerast / matrikkelførast. Avdelinga har til no ikkje gjennomført tilsyn, dette må ein etter kvart ta tak i, men er usikker på om vi har kapasitet til det utan å få tilført resursar Framtidige utfordringar Plan Gebyrinntekter for handsaming av private planar er usikre då det er relativt få saker og store gebyr. Ut frå sjølvkostberekningar har vi inndekning på ca. 40 %. Vi legg opp til ein gebyrauke på 25 % Byggesak Ut frå sjølvkostberekningar har vi inndekning på ca. 70 % for byggesak. Rår til å auke satsane med 20 % Oppmåling Ut frå sjølvkostberekningar har vi inndekning på ca. 80 % for oppmåling. Rår til å auke satsane med 20 % even. Brann Det er vedteke nytt interkommunalt brannvern for Haugalandet og dette vil truleg vere i drift frå vil difor vere det siste året kommunen lagar detaljert budsjett for brann. Budsjett 2017, ØP Side 34

35 Det er framleis utfordringar med underbudsjettering på drift og då særleg knytt til lønn og godtgjersle, betaling til 110 sentralen i Haugesund, husleige, utgifter til helesjekk m.m. Det er behov for framtidige investeringar i bilar og utstyr i tillegg til ei større utbygging / ombygging av Etne brannstasjon og det er spelt inn tiltak for neste års budsjett på noko av dette. Budsjett 2017, ØP Side 35

36 Ansvar 1700 Tenestetorget Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : Tenestetorget har 6 tilsette 5,2 årsverk Tenestetilbodet er retta mot politisk og administrativ leiing, samt innbyggjarane i Etne kommune og andre som ønskjer kontakt/informasjon. Me har ansvar for: post, arkiv, telefonsentral, kundebehandling/informasjon, skjenke- og serveringsløyve, systemansvar for websak og komtek, ansvar for tilretteleggjing for politiske utval, ansvar for grunnlag fakturering kommunale avgifter, utsending av vedtaksbrev, ansvar for gjennomføring av val, heimeside/intranett/facebook, rekruttering i HRM, m.m. Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Vidare opplæring av tilsette til politisk sekretariat. Kurs i websak for nye sakshandsamarar og oppfølgingskurs for andre. Ny arkivansvarleg frå Opplæring og gjennomgang av arbeidsoppgåver er i gong og kjem til å gå over ei tid. Arkivplan må oppdaterast kontinuerleg. Stortingsval 2017 er allereie under planlegging og må arbeidast med fram til valdag. Etnemarknaden 2017 Framtidige utfordringar: Signal om endringar på post/arkiv. Ein tilsett har signalisert å gå av med pensjon som utgjer 50 % stilling frå juni Det bør takast stilling til fast tilsetting av prosjektstilling som har gått over fleire år. Har heimel til 67 % stilling pr. i dag. Budsjett 2017, ØP Side 36

37 Skulane felles Det er 2 skular i Etne kommune, og i skuleåret 16/17 har dei pr følgjande elevtal. I oversynet er også med tal på kor mange born som nytta seg av SFO-ordninga i krinsane, og kor mange born som har leksehjelp. Klassetrinn Sum SFO Lekse- Skule Sum Sum alle trinn hjelp Enge Skånevik Sum 16/ Endring Sum 15/ Sum 14/ Sum 13/ Sum 12/ Sum 11/ GSI-tal Etne Komm.gr.1 Hordaland Gj.sn. Landet 14/15 15/16 16/17 14/15 15/16 16/17 14/15 15/16 16/17 14/15 15/16 16/17 Tal elevar pr berekna årsverk til undervisning 9,8 10,8 10,9 11,1 10,9 12,3 12,5 12,3 12,3 Tal elevar pr. assistent- årsverk i undervisninga 51,1 58,1 50,4 67,0 68,1 76,4 78,8 76,4 75,1 Lærartettleik i ordinær undervisning 14,5 15,7 14,8 15,5 14,8 17,0 17,0 17,0 16,9 Utviklingstrekk og utfordringar: Elevtal Elevtalet i Etneskulen har over tid vore forholdsvis stabilt med små endringar frå år til anna. Årskulla varier stort sett mellom elevar. Årskullet 2011 er på 83 born og årskullet 2012 er på 68 born. I 2013 er kullet nede på ein normalkull på 51 born. Framskriving frå SSB for perioden viser årskull i snitt på elevar. Årsverk I perioden har det vore tilnærma like mange årsverk til undervisning kvart år. Det er ein reduksjon på vel eit årsverk frå 15/16 til 16/17. Spesialundervisning Etter at me gjennom dei siste åra har arbeidd med å inkludera fleire elevar i det ordnære tilbodet, har me dei to siste åra fått ein nedgang i tal elevar som får spesialundervisning. Det har også vore ein liten nedgang i del timar til spesialundervisning. Den største nedgangen i dele elvar med spesialundervisning har vore på ungdomssteget. Det er ei positiv utvikling. Ein veit at styrking og spesialundervisning har størst effekt på dei lågare klassestega. God tidleg innsats vil vera å setja inn dei største ressursane på dei første årsstega. o Timetal til spesialundervisning med assistent har auka i perioden frå til timar. Haugalandsløftet Arbeidet med Haugalandsløftet skal føra til at barn og unge får utnytta ressursane sine og bli godt inkludert i det ordinære opplegget i barnehage og skule. 10 kommunar på Haugalandet samarbeider om dette tverrfaglege prosjektet som går fram til I Etne er barnehage, skule, PPT, helsestasjon, barnevernet og Utdanningsforbundet med i prosjektet. Fleire elevar får no tilpassa opplæring innan ordinær undervisning. Vurdering for læring Budsjett 2017, ØP Side 37

38 o Alle skulane starta hausten 2014 opp med eit to-årig prosjekt i Vurdering for læring (VFL) i regi av Utdanningsdirektoratet. Prosjektet vart avslutta våren 2016, men arbeidet vert vidareført i andre satsingar. (For evaluering (jfr. tilstandsrapporten for grunnskulen) I tillegg vert det arbeidd med leseopplæring, spesialundervisning og elevmiljø (jfr. Tilstandsrapporten for grunnskulen). Skule i utvikling Etne kommune er i perioden med i prosjektet Skule i utvikling i regi av Utdanningsdirektoratet. Høgskulen Stord Haugesund kompetansemiljøet som skal støtta skulane. Etter prosessar internt på skulane har Enge skule valt skriving i alle fag som sitt satsingsområde og Skånevik skule har valt lesing i alle fag som si satsing. Vurdering for læring vil vera sentralt i satsingane. Skuleutvikling Skulane og skuleeigar får no rettleiing frå Udir gjennom rettleiarkorpset. Dette er eit tilbod om gratis rettleiing for inntil to og eit halvt år som vert gitt av ei ressursgruppe med kompetanse innan rettleiingsmetodikk, organisasjonsutvikling, leiing og skulevurdering. Me har fått utvida rettleiing til våren Sjå tilstandsrapporten for meir info. Gjennomføring vidaregåande opplæring Det ligg føre tal for I perioden gjennomfører mellom 80% - 84% av elevane frå Etne vidaregåande opplæring. Sjølv om tala er høgare enn for Hordaland og landet, er utviklinga i perioden negativ. Det er naudsynt å studera tala nøye og vurdera kva som bør gjerast for å snu tendensen. Det bør vera eit mål for Etne at del elvar som gjennomfører vgo aukar i tida framover. Det er også eit mål i Haugalandsløftet. Arbeidet me gjer med tidleg innsats i barnehage og skule er tiltak for å nå dette målet. Etne Hordaland Landet % 78 % 76 % % 78 % 76 % % 77 % 75 % % 77 % 75 % % 77 % 74 % Frå SSB si Kostra-tal for 2015 tek me med nokre samanlikningstal. Det er i tillegg tatt med 2016 for Etne kommune. Budsjett 2017, ØP Side 38

39 Kostratal - D. nivå 2 Grunnskuleopplæring Netto driftsutgifter grunnskulen i % av netto driftsutgifter i alt Netto driftsutgifter grunnskulen i kr pr. innbyggjar Netto driftsutgifter grunnskulen i kr pr. innbyggjar 6-15 år Skyss Etne Gr 2 Gruppe 1 Hordaland Landet utan Oslo ,6 25,1 25,0 24,9 25,0 24,8 26,6 25,1 24,0 24,2 24,0 23, Utgifter til skyss i kr pr. innbyggjar 6-15 år %-del elevar i grunnskulen som får skuleskyss Spesialundervisning Timar spesialundervisning i % av talet på lærartimar totalt 43,9 47,9 47,6 47,9 46,9 46, ,6 25,9 23,5 23,7 23,2 19,3 18,4 22,9 21,0 19,3 19,3 19,3 18,2 17,8 17,8 %-del elevar som får spesialundervisning 14,1 14,1 12,5 9,9 10,0 9,7 9,5 8,1 7,7 7,6 8,4 8,1 7,9 %-del elevar som får spesialundervisning, ,6 8,2 7,4 6,9 7,2 6,7 6,9 5,3 5,1 5,0 5,5 5,2 5,2 %-del elevar som får spesialundervisning, ,1 17,5 16,9 12,3 11,8 10,8 11,4 9,0 8,9 9,1 9,7 9,5 9,2 %-del elevar som får spesialundervisning, ,0 17,1 14,1 9,5 11,7 12,4 11,2 10,8 10,1 9,6 10,8 10,5 10,3 Assistenttimar til spesialundervisning SFO Prosentdel av innb. 6-9 år i SFO 58,2 57,7 53, ,0 51,5 49,5 65,0 64,2 63,1 61,8 60,9 60,0 Netto driftsutg til SFO pr. innbyggjar 6-9 år Tabellen inneheld tal for Etne, gjennomsnittstal for Gruppe 1 (små kommunar med middels bundne kostnader pr. innbyggjar og låge frie disponible inntekter), gjennomsnitt for kommunane i Hordaland og for kommunane i landet utanom Oslo. SFO tyder skulefritidsordning og spes.u.v. tyder spesialundervisning. Tala omfattar ikkje grunnskuleopplæring for vaksne. Radene viser: 1. netto driftsutgifter til grunnskule i % av netto driftsutgifter i alt for kommunen 2. netto driftsutgifter til grunnskulundervisning pr. innbyggjar 3. netto driftsutgifter til grunnskulen pr. innbyggjar 6-15 år 4. utgifter til skuleskyss pr. innbyggjar 6-15 år 5. %-del elevar i grunnskulen som får skuleskyss oppdatert med tal pr timar til spesialundervisning i % av talet på lærartimar totalt oppdatert med tal pr del elevar som får spesialundervisning oppdatert med tal pr %-del elevar som får spesialundervisning, klasse oppdatert med tal pr %-del elevar som får spesialundervisning, klasse oppdatert med tal pr %-del elevar som får spesialundervisning, klasse oppdatert med tal pr Assistenttimar til spesialundervisning 12. prosentdel av innbyggjarar 6-9 år i SFO 13. prosentdel elevar i grunnskulen som får skuleskyss Linjene 1 og 2 viser at driftsutgiftene er om lag som dei andre gruppene. Linje 3 viser at det er større skilnad mellom Etne og dei andre gruppene enn på linje 1 og 2. Det vil truleg seia at Etne har færre innbyggjar i skulealder enn dei andre gruppene. Fådelt skule vil også spela inn. Linje 4 viser at det har vore stor auke i skysskostnader i perioden. Fleire av vegane i Etne er klassifiserte som farleg skuleveg. Det er høge kostnader knytt til kommunale vedtak om farleg skuleveg når avstand til skulen er lågare enn 4 km (3 km for 2. klasse og 2 km for 1. klasse) Linje 5 viser at me har om lag like stor det elevar med skuleskyss som kommunegruppe 1. Linje 6 viser ein liten nedgang i del av timetal som går til spesialundervisning. Budsjett 2017, ØP Side 39

40 Linjene 7 10 viser ein nedgang i talet på elevar som får spesialundervisning. Dvs. at fleire elevar får tilpassa opplæring innan det ordinære opplæringstilbodet. Det kan tyda på at arbeidet med Haugalandsløftet gjev resultat. Innsparing for skulane Skulane har blitt gitt eit innsparingskrav på kr. 1 mill. for og ytterlegare 1 mill. for Telemarksforsking peikar på eit innsparingspotensial på inntil Rapporten peikar på følgjande: Slå saman klassar på Skånevik skule ved å behalda ungdomssteget. Skånevik skule skal ha same tillegg til minstetimetal som Enge skule. I 17/18 vil det vera 6 klassar, 18/19-6 klassar, 19/20-7 klassar og 20/21-8 klassar. Det fører til auka kostnader i perioden. Innsparing samanlikna med inneverande år vert då: Innsparing samanhaldne klassar Innsparing reinhald Sum innsparing Redusert reinhald Rapporten peikar på innsparing på Skulen tvilar på at dette talet er reelt. Ein kan stengja tre klasserom. Men fellesareala vil vera uendra. Det vil truleg vera ei innsparing på kr ,- Slå saman klassar på barnesteget Rapporten reknar med årleg innsparing på Pga. elevtalsauke i perioden og dermed auke i tal klassar, vil gjennomsnittleg innsparing vera lågare enn rapporten viser. Når ein slår saman klassar på ulike alderssteg, kan det vera inntil 24 elevar pr. klasse. Tal klassar i perioden på b-steg: 17/18-4 klassar, 18/19-5 klassar, 19/20-5 klassar, 20/21-6 klassar Slå saman klassar på b-steg Skånevik Innsparing ved å samla ungdomssteget på Enge skule Rapporten viser ei årleg innsparing på kr Rapporten peikar på gjennomsnittleg innsparing på 2,2 årsverk. Skånevik skule oppgjev at det vert brukt 3,4 årsverk på ungdomssteget. Skuleåret 17/18 vil det vera éin klasse ekstra. Det vil vera behov for 1,5 årsverk til denne klassen. I resten av perioden vil elevane frå Skånevik kunna gå inn i eksisterande klassar på Enge skule. Ein har lagt til grunn innsparing på 3,4 årsverk minus 1,5 årsverk for skuleåret 17/18. Innsparingspotensialet vert då høgare enn det rapporten viser. Skysskostnader Rapporten peikar på auke i skyss på om lag kr Ein har sett på skysskostnader elevane i dagens 7., 8. og 9. klasse har til Skånevik skule. Vidare har ein sett på kva skysskostnaden for kvar av desse elevane vert dersom dei skal reisa til Etne. En finn då auke i skysskostnader på om lag kr Budsjett 2017, ØP Side 40

41 Skyss til Skånevik skule Skyss til Enge skule Differanse Ut frå desse føresetnadene finn ein følgjande innsparing ved å samla ungdomssteget: Innsparing årsverk Ekstra skysskostnader Differanse Samla ungdomssteget og slå saman klassar på barnesteget på Skånevik skule: Ein felles ungdomsskule Slå saman klassar på b-steg Skånevik Innsparing reinhald Skånevik skule Sum innsparing Redusert administrasjonsressurs Rapporten peikar her på ei innsparing på Dersom ein samlar ungdomssteget vil det truleg vera behov for ekstra administrasjonsressurs på Enge skule. Rådmannen har ikkje lagt inn innsparing her. Redusera bruken av assistentar i undervisninga Så og seia all bruk av assistentar er knytt til spesialundervisning og er lovfesta så lenge det er gjort vedtak. Nokre av elevane er fosterheimsplasserte born der heimkommunen gjer vedtak om spesialundervisning. For desse timane får ein refusjon frå heimkommunen. Det er såleis ikkje noko å spara for ein del av assistentbruken. Rådmannen har ikkje lagt inn innsparing her, men vil be rektor sjå nærare på bruken. Alternativ for innsparing Innsparing samanhaldne klassar + reduksjon timar til deling/styrking: Alternativt kan ein ta innsparing på å redusera rammetimetalet ( Éin rammetime er éin time pr. veke i 38 veker. Éin rammetime (60 min) kostar om lag kr ). 1 mill. utgjer omlag 26 rammetimar. 2 mill utgjer om lag 52 rammetimar. Skulane har skuleåret 2016/17 totalt om lag 70 rammetimar til styrking/deling. Innsparing kombinert med samanhaldne klassar i Skånevik og reduksjon i styrking/deling: Innsparingskrav Slå saman fleire klassar i Skånevik Innsparing reinhald Rest Éin rammetime kostar Tal rammetimar som krevst for å oppnå 9,5 rammetimar 16,5 rammetimar 27 rammetimar 50 rammetimar Budsjett 2017, ØP Side 41

42 innsparingskravet. Reduksjon rammetimar i prosent 13,5% 12% 25,5% 57% P.g.a. aukande elevtal på barnesteget i Skånevik, vil mogeleg innsparinga ved å slå saman klassar gå ned i perioden. I 2020 er det like mange klassar som i dag. Skånevik skule har over tid hatt fleire timar til styrking/deling pr klasse enn Enge skule. I framlegget har skulane lik prosentdel timar utover minstetimetal. Det er årsaka til meirkostnad i For å oppnå innsparingskravet ved å behalda ungdomssteget i Skånevik, vil reduksjon i styrking/deling auka i perioden. Det vil gjera det krevjande å oppnå ytterlegare reduksjon i spesialundervisning. Det at rektor kan svara ja eller nei på at det ressursar til å hjelpa ein elev innan det ordinære, kan vera avgjerande om eleven har rett på spesialundervisning eller ikkje. Ved å samla ungdomssteget vil ein kunna innfri innsparingskravet utan å redusera på timar utover lovpålagte timar. Innsparing utover innsparingskravet vil skuleeigar nytta til ulike tiltak innan skule. T.d. oppgradering av IKT-utstyr, ulike satsingar, styrking etter behov m.m. Budsjett 2017, ØP Side 42

43 Ansvar 2101 Enge skule Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : Grunnskuleopplæring klasse. Elevtal per oktober 2016 er 398. Skulefritidsordning (SFO) for klasse. 73 born nyttar seg av ordninga ved oppstart skuleåret Leksehjelp i samarbeid med Frivilligsentralen 40 elevar har vedtak om spesialundervisning etter 5-1 i Opplæringslova. 10 minoritetsspråklege elevar har særskild språkopplæring. 7 elevar har morsmålsundervisning (somali og arabisk) etter 2-8 i Opplæringslova. Enge skule administrerer all vaksenopplæring i kommunen 4 ulike tenester. 2 elevar har vaksenopplæring i grunnskulen. 28 vaksne (flyktningar) får norskopplæring etter introduksjonsprogrammet. 3 går i introklasse på Ølen VGS og 3 går på AMO-kurs (NAV) på Stord. Me betalar til Stord for norskopplæringa deira. Om lag 30 vaksne (talet varierer gjennom året) har norskopplæring på dag eller kveldstid. Dei fleste av desse betalar for tilbodet. Spesialundervisning vaksne: Har hatt logopedtilbod til 3 personar i periodar inneverande år. Hovudansvarleg for alle lærlingane i skular og barnehagar i Etne kommune. Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Skulen får ein ekstra 1. klasse i Stort 1. klassekull også i Det hastar med å få avklart romløysing. Det kan vere fleire alternative løysingar her, som t.d. brakker, flytta klassar til Skakke eller gjennom å omdisponera rom på ungdomsskulen til klasserom. Stort behov for eige SFO lokale. Det vil bli enno større press på dette neste år p.g.a. den store auken av elevar. Tenestene innan introduksjonsprogrammet, morsmålsundervisning og særskilt norskopplæring endrar seg stadig. Årsaka er at det er avhengig av kor mange flyktningar og familiesameiningar kommunen tek imot. Det gjer budsjetteringsarbeidet på desse tenestene vanskeleg. Treng meir areal/rom til vaksenopplæringa/introduksjonsprogrammet. Leiinga på skulen brukar veldig mykje tid på driftsoppgåver. Har ansvar for veldig mange tenester og skal følgja opp mellom 60 og 70 tilsette totalt. Treng 15 % auke i administrasjonsressursen for vaksenopplæringa. Utviklingsarbeid : Skulebasert kompetanseutvikling er eit viktig satsingsområde mot Framtidige utfordringar: Det trengst meir midlar til å halda fram oppgradering av uteområdet. Feilbudsjettering og auka kostnader har ført med seg eit stort underskot på skysskostnader. Må tilførast midlar på skyssbudsjettet. Skulen greier ikkje å dekka dette av eiga ramme. Det er stort behov for å skifta ut PC ar. Midlane me har til IKT-utstyr har stått uendra i årevis, medan elevtalet har auka (om lag 400) og databruken i undervisninga aukar stadig meir. Det trengst også fleire datamaskiner. Skulen har redusert talet på elevar med spes. undervisning mykje dette året. Viktig å få behalda styrkingstimane slik at «utlogga» elevar får tilpassa opplæring/støtte innan ordinær undervisning i staden. Budsjett 2017, ØP Side 43

44 Ansvar 2105 Skånevik skule Tenester som skal gjennomførast innafor ramma i : Skuleåret : 106 elevar frå kl., derav 47 elevar i kl. 8 elevar har spesialundervisning ut frå 5.1, dvs. 9,4 % av elevane. 14 framandspråklege elevar har norskopplæring, dvs. 13,2 % av elevane. 30 elevar har SFO 8 elevar deltek i leksehjelp Endring i tenestene og nye oppgåver som skal gjennomførast i : Innsparingskrav og nye ressurskrevjande born som byrjar i 2016 og 2017 Skulen får stadig nye oppgåver i samband med utviklingsprosjekt og dokumentasjon av tenestene som blir utført. Dette er ei administrativ utfordring. Framtidige utfordringar: Elevtalet vil utover i økonomiplanperioden auka. Dette vil først og fremst gi utfordring i SFO-tenesta. Då må ein ta i bruk fleire klasserom til SFO lokale. Dette medfører mykje flytting og rydding av utstyr og det vil vera trong for styrka bemanning. Alternativet er å innreia anna lokalitet på skulen til SFO-lokale, t.d. dei gamle garderobane og gymsalen. Auke i elevtalet vil gi trong for auke i rammetimetalet. Stor utskifting av personalet grunna høg alder Ressurskrevjande born fører til auka personalutgifter. Budsjett 2017, ØP Side 44

45 Barnehagane felles Det er 3 offentlege og 1 privat barnehage i kommunen. Nedanfor følgjer tal på born i barnehagane fordelt på timar pr. veke pr X (frå årsmeldinga til fylkesmannen, 2016 er stipulert). Hovudopptaket pr viser ein reduksjon i søknader i høve til i fjor. Pr er det plass til alle som har søkt Rygg Småfolk Totalt store (3-5 år) Skånevik Enge Totalt små (0-2 år) Pr er det totalt 25 born i barnehagane har eit anna morsmål enn norsk, samisk, svensk, dansk eller engelsk (6 i Skånevik barnehage, 12 i Enge barnehage, 6 i Småfolk barnehage og 1 i Rygg barnehage) Dette er ein auke på 9 born frå 2015/16. I tillegg er det ein del born der den eine av foreldra er utanlandsk. Etter søknadsfristen for hausten 2016 ( ) var det ledige plassar i alle barnehagane. Pr er det følgjande ledige plassar i barnehagane: Enge barnehage 5 storbarnsplassar fordelt på 5-, 4- og 2-dagar/veke Rygg barnehage Har plass til 9 born, små eller store. Skånevik 6 storbarnsplassar 5 dg, 4 storbarnsplassar 4 dg, 4 storbarnsplassar 2 dg. 1 småbarnsplass 4 dg, 2 småbarnsplassar 2 dg Småfolk 1 småbarnsplass 5 dg, 2 småbarnsplassar 4 dg, 4 småbarnsplassar 3 dg og 6 småbarnsplassar 2 dg. I tillegg kjem 45 storbarnsplassar/33 småbarnsplassar i nybygg. Frå SSB si Kommune-Stat-Rapportering tek me med nokre samanlikningstal. Tala er pr 2015 Budsjett 2017, ØP Side 45