PROGRAM FYLKESTING FOR UNGDOM MARS 2013

Transkript

1 Samandrag : Ungdommar frå 20 kommunar var samla på Skei Hotell for å halde liv i ungdomsdemokratiet. Det blei diskuterte aktuelle saker i fylket, lagd ny handslingsplan for ungdomspolitisk utval og det blei ein språkdebatt i dialog med politikarane. Aldri tidlegare har ungdommar frå så mange kommunar delteke på fylkestinget for ungdom. Ungdom mellom 13 og 23 år kom for å diskutere og lære om ungdomspolitisk arbeid. Ei slik stor spreiing i alder sikrar både variasjon og bredde i diskusjonane, samtstundes som det sikrar vidareføring av det politiske engasjementet hos ungdom. Nytt av året var å lage ein ny handlingsplan for ungdomspolitisk utval for åra 2013 og Gjennom helga skulle deltakarane på fylkestinget komme fram til 15 tiltak til planen som romma tema opplæring, næringsliv, kultur, samferdsle og folkehelse. Dei inviterte i samband med dette mellom andre Atle Skrede, rådgjevar for fysisk aktivitet i fylkeskommunen. Fleire fylkespolitikarar deltok også for inspirasjon, læring og diskusjon. Skrede orienterting ungdommane om arbeidet med den nye regionale planen for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv. I dialog med fylkespolitikarane vart det mellom anna sett søkjelys på skulebruksplanen, kollektivtransport, bygging av hyblar og kulturkortordninga, men det var nynorsk og språk som blei mest debattert. Fylkestinget markerte også røysterettsjubileet for kvinner. Fylkesmann Anne Karin Hamre heldt innlegg om historia til kvinna gjennom 100 år og stilte fleire tankevekkjande spørsmål til ungdommen. På ungdomstinget vart det også valgt inn nye medlemmar i ungdomspolitisk utval. Heimset og Øvstetun gir seg etter to og eit halvt år. Torgeir Timenes Bell frå Viksdalen går inn som ny leiar, Alice Beate Holm frå Bremanger blir nestleiar, og Ingrid Gulbrandsen Årdal frå Jølster går inn som medlem.

2 INNHALD Program...1 Fredag...2 Velkommen til Skei...2 Deltakarliste...2 Orientering om Plan for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv...3 Markering av røysterettjubileet...4 Skulering: Tale, debatt og møteleiing...4 Laurdag...5 Opning av tinget...5 Årsmelding for ungdomspolitisk utval...5 Helsing frå fylkesordførar Åshild Kjelsnes...6 Framtidsverkstad - Handlingsplan Dialog med politikarane...10 Søndag...13 Leiar i redaksjonsnemda legg fram utkast til handlingsplan...13 Dato for nytt fylkesting...14 Val av nye medlemmar til UPU...14 Talarstolen - siste ord...14

3 PROGRAM FYLKESTING FOR UNGDOM MARS 2013 Fredag 15. mars Kl Kl Kl Kl Kl Kl Velkomen til Skei Hotell, Skei Orientering om Plan for fysisk aktivitet v/atle Skrede, rådgjevar fysisk aktivitet Markering av røysterett jubileet for kvinner 100 år v/fylkesmann Anne Karin Hamre Middag Skulering: Tale og debatt og møteleiing v/jenny Følling og Upu Sosialt Laurdag 16. mars Kl Kl Registrering i storsalen Opning av tinget v/ leiar av ungdomspolitisk utval, Benjamin Hellesen Heimset Val av møteleiar Namneopprop Godkjenning av: Innkalling Sakliste Reglar for røysting Forretningsorden Valnemd To til å skrive under møteboka Teljekorps Årsmelding for Ungdomspolitisk Utval v/ Benjamin Hellesen Heimset Helsing frå fylkesordfører Åshild Kjelsnes Kl Kl Kl Kl Kl Kl Framtidsverkstad, Handlingsplan 2013, diskusjon (Kultur, Folkehelse, Opplæring, Samferdsel og Plan og samfunn) v/rosa Marie Skovli Øyrehagen, PSA Lunsj Ordet er fritt/dialog med politikarane Framtidsverkstad, Handlingsplan 2013, diskusjon held fram Gruppearbeid slutt Middag. Pent antrekk, men ikkje slipstvang Søndag 17.mars Kl Kl Kl Frukost, rydding av rom og utsjekking Leiar i redaksjonsnemda legg fram framlegg til handlingsplan. Dato for nytt Fylkesting mars 2014 Val av medlemmer til UPU Lunsj 1

4 FREDAG Velkommen til Skei Leiar for ungdomspolitisk utval (UPU), Benjamin Hellsen Heimset, ynskjer velkomen og introduserer medlemmane i UPU. Heimseth fortel om kva UPU arbeider for og betydinga av å arrangere fylkesting for ungdom. Heimseth fortel at fylkesting for ungdom gir høve til å diskutere korleis ungdommen vil at Sogn og Fjordane skal vere. Det sikrar demokrati. To delegatar frå kvar kommunen, ungdomsorganisasjonar og det ungdomspolitiske utval har blitt invitert. Ungdomspolitisk utval arrangerer også nettverkssamling gjennom året med føremål å lære opp ungdomsråda korleis til dømes å handtere media og ha møteleiing. Å arrangere ungdomtinget er også viktig for å oppretthalde ungdomsengasjementet. Heimset konstaterer at det viktig med velfungerande ungdomsråd i alle kommunane. Ungdomspolitisk utval blir i den samanheng viktig for å auke interessen for ungdomspolitisk arbeid. Vidare går Benjamin gjennom programmet og har namneopprop. Deltakarliste Kommune/org. Namn Kommune/org. Namn 1 Askvoll Nikolai Vilnes 2 Askvoll Ole Martin Ask 3 Balestrand Evita Kristin Ese 4 Balestrand David Hagesæter 5 Bremanger Alice Beate Slettevold Holm 6 Bremanger Helene Midtbø Bjørkedal 7 Eid Andreas Os 8 Eid Anne Kristin Villar Sundal 9 Fjaler Leonore Wunsche 10 Fjaler Linda Leirpoll 11 Flora Vebjørn Dolve 12 Flora Adrian Anderson Kvalsvik 13 Førde Thea Lovise Vie 14 Førde Karina Lisboa Båsund 15 Gulen Maria Asheim Eide 16 Gulen Sunniva Molde Oppedal 17 Hyllestad Amanda Strandos 18 Hyllestad John Gerick Bårøy 19 Høyanger Rebekka Strandheim Forfod 20 Høyanger Cimara Torvund 21 Leikanger Guro Stølen 22 Leikanger Unni Lefdal Hove 23 Luster Julie Hatlevoll 24 Luster Henrik Thorsnes Lefdal 25 Lærdal Stian Offerdal Vatlestad 26 Lærdal Maritha Tønjum Skjerdal 27 Selje Malin Reksnes 28 Sogndal Sofie Sundberg 29 Sogndal Georg Hageberg 30 Solund Alexander Lending 31 Solund Hanne Flesland 32 Stryn Elin Håberg 33 Stryn Peter Cmiel 34 Vågsøy Daniel Gangeskar 35 Vågsøy Siv Mathilde Oldeide 36 Årdal Karianne Bronnes Moen 37 Årdal Julian N. Moen 38 4H Oline Birgitte Vereide Nave 39 4H Torgeir Timenes Bell 40 Unge Høgre Elise Solvåg 41 Unge Høgre Ingrid Årdal 42 Unge Venstre Markus Dybedal 43 Unge Venstre Karina Nybø 44 Sfj KrFU Hanne Sofie Sæterlid 45 Senterungd. Eivind Steig 46 Senterungd. Ragnhild Prestegård 47 AUF Ole Henrik Stølen 48 AUF Henrik Lillebjercka 49 UPU Benjamin Heimset 50 UPU Sondre Leivadal 51 UPU Helge Evensen Bjørkhaug 52 UPU Ingrid Øien 53 UPU Sandra Brattelid Leivdal Observatørar/gjestar 102 Hyllestad Eirik Mjømnen 103 Hyllestad Håvard Breidvik 104 Flora Mathias Nordstrand Løken 105 Gulen Linnea Oppedal 106 Balestrand Jakob Gullbrå Tollefsen 107 Eid Stein Rune Bakke 108 Eid Ole Martini 109 UPU Vilde Tøfte Øvstetun 110 UPU Dag Henrik Nygård 112 UFT M&R Daniel Haavardsen-Bråttvik 113 UFT Nordland Bjørn Edgar Ringstad 114 Mpulungu i Zambia Maureen Mwape Kabwe 116 Fylkesordførar Åshild Kjelsnes 117 Fylkesvaraordførar Jenny Følling 118 Krf Tore Storehaug 119 Venstre Alfred Bjørlo 120 Jølster Judith Kapstad 121 Elev-og lærl.omb. Venke Nordeide 122 Kulturavdelinga Atle Skrede 124 Fylkeskommunen Rosa Marie S. Øyrehagen 125 Fylkeskommunen Hanne Brekken Oppedal 126 Fylkeskommunen Jenny Ann Aasen Magnusson 127 Fylkeskommunen Aud Jonstad Baardsen 2

5 FREDAG Orientering om Plan for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv v/ Atle Skrede rådgjevar fysisk aktivitet, SFFK Atle Skrede er tilsett som rådgjevar for fysisk aktivitet i Sogn og Fjordane fylkeskommune og kom til Skei for å halde innlegg om den nye regionale planen for fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv. Han snakka om korleis planarbeidet fungerte og kva utfordringar og moglegheiter som finst innan folkehelse og fysisk aktivitet. Skrede arbeid om dagen med ein utvida forståing av omgrep fysisk aktivitet. Det handlar ikkje berre om idrett og sport, men den kvardaglige aktiviteten og folkehelse. Han orienterer også om tall og statistikkar som fortel at ungdom ikkje er tilstrekkelig aktive i høve anbefalinga til Helsedirektoratet. Skrede oppfordra ungdommen til å tenke igjennom fleire spørsmål og problemstillingar: Har vi eit samfunn som legg til rette for inaktivitet. Kva tiltak kan vere aktuelle for å engasjere fleire til å vere meir aktive? Må i så fall nye aktivitetsformar til? Ungdommane kjem med fleire forlag til tiltak. Nokon foreslår meir ekstremsport. Andre forslår meir aktivitet og fleire aktivitetsformar inn i skulen og gymmen, mens mange ynskjer meir fokus på betre informasjon om kva som fins av aktivitetar. 3

6 FREDAG Markering av røysterettjubileet for kvinner, 100 år v/fylkesmann Anne Karin Hamre Fylkesmann Anne Karin Hamre vart invitert til ungdomstinget for å markere røysterettsjubileet for kvinner. I 2013 er det 100 år sida kvinner fekk allmenn stemmerett i Norge. Hamre fortel om kva utfordingar kvinner har møtt gjennom historia, kva som har vore føresetnadane for kvinners undertrykking og kva utfordringar innan likestilling som finst i dag. Til dømes er kvinneandelen i lokaldemokratiet lågare enn på Stortinget, mange ser på karriere som byrde, og kva med innvandrarane og dei som ikkje har vekst opp i same kultur som norske kvinner og menn? Skulering: Tale og debatt og møteleiing v/jenny Følling og UPU Jenny Følling kursa deltakarane i møteleiing. Parallelt heldt Benjamin Hellsen Heimset og Vilde Tøfte Øvstetun kurs i tale- og debattteknikk 4

7 LAURDAG Opning av tinget v/leiar av ungdomspolitisk utval, Benjamin Hellesen Heimset Benjamin orienterer om rapporten «Ungdom og lokal samfunnsutvikling Hvordan involveres ungdom på fykeskommunalt nivå. Rapporten er utarbeida av NIBR, ved Guri Mette Vestby og Marit Ekne Ruud, der fylkesting for ungdom og ungdomspolitisk utval kom godt ut, mellom anna på grunn av god organisering og godt samspel. Heimset oppfordrar ungdomstinget å halde samspelet vedlike. Vidare informerer Heimset om satsinga på planarbeid framover. Arbeidet med Framtidsverkstad skal legge grunnlag for ungdomspolitisk utval sin handlingsplan for Namneopprop: 44 røysteføre Det blir einstemming vedtatt at Benjamin Heimset og Vilde Øvstetun skal møteleiarar under tinget etter forslag frå UPU. Vidare godkjennast innkalling, sakslista og reglar for røysting. Det blir også vedtatt at alle deltakarane har forslagsrett og replikkrett. Ingrid, Vilde, Torgeir og Elin Håberg blir godkjente til å sitte i valkomiteen, og Benjamin, Dag Henrik, Helene Bjerkedal og Karina Vibø er godkjent som redaksjonskomiteen. Daniel Gangeskar og Karina Nybø skrive under møteboka. Årsmelding for Ungdomspolitisk utval v/ Benjamin Hellesen Heimset Heimset går igjennom årsmeldinga for ungdomspolitisk utval. Årsmelding blir godkjent av ungdomstinget. ÅRSMELDING Ungdomspolitisk utval vart vald på tingsetet oktober Utvalet er samansett slik: Leiar: Benjamin Hellesen Heimset Nestleiar: Vilde Tøfte Øvstetun Medlem: Ingrid Øien Medlem: Sondre Leivdal Medlem: Helge Evensen Bjørkum 1. vara: Joakim Fossheim 2. vara: Sandra Brattelid 3. vara: Amanda Solvåg 4. vara: Ingrid Hugøy 5. vara: Dag Henrik Nygård Ungdomspolitisk utval har i år hatt eit svært aktivt år. Vi har brukt svært mykje tid saman og blitt ein samansveisa gjeng. Vi har vore mykje på farten, ofte i media og uttalt oss om saker som har vore oppe på fylkestinget. UPU har komme med tilrådingar til hovudutval for kultur før kvar tildeling av kulturkortmidlar. UPU har også denne perioden ivareteke fadderordninga og vore på besøk i mange kommunar. I tillegg har UPU gått gjennom rapporten for ungdom og medverking, og komme med ein tilbakemelding om denne til Nasjonalt Ungdomspanel. Sosiale medier har vorte aktivt oppdatert. I november, reiste Benjamin og Sondre på besøk til Ungdomen sitt fylkesting i Møre og Romsdal. Som tidlegare år har UPU vald å besøke fylkestinga i fylka rundt oss. Dette for å utveksla erfaringar og for å få nye idear til gjennomføring og tema november hadde vi møte på Skei. I januar kom UPU med ein uttale til utgreiinga om skulestrukturen i Sogn og Fjordane. I tillegg til dette var Benjamin, Ingrid og Vilde på ein ungdomskonferanse med finansminister Sigbjørn Johnsen i Oslo den 23. januar. Føremålet med turen var å komme med innspel i høve framtida i Noreg knytt til spørsmåla om klima og næring. I tillegg til dette var Helge og Sondre på vitjing til Fylkestinget for Ungdom i Hordaland den januar. Den 13. januar hadde Benjamin, Vilde og Aud eit arbeidsmøte i Florø. I februar arrangerte UPU den årlege nettverkssamlinga. Hit inviterte vi alle ungdomsråda i fylket. Føremålet med nettverkssamlinga er at ungdomsråda skal møtast, utveksla erfaringar, få opplæring og knyta kontakt seg i mellom. Rett etter nettverkssamlinga, den 20. februar, hadde UPU møte med fylkesordførar Åshild Kjelsnes. I tillegg til dette fekk vi omvising på fylkeshuset, der vi mellom anna hadde møte med opplæringsavdelinga og plan og samfunnsavdelinga. Den mars hadde vi møte på Nordfjordeid, der vi også vitja ungdomsmusikalen til Eid vidaregåande mars var Benjamin og Vilde på Ungdomen sitt Storting, det første i sitt slag. Der møttes 5

8 LAURDAG to representantar frå kvart fylke. Delegatane diskuterte eit framtidig Ungdomen sitt Storting og korleis dette skulle organiserast. Mange sentrale politikarar stilte opp, både som lyttarar og talarar. Den 17. april var Ingrid og Vilde på fylkestinget for å orientere om arbeidet i UPU og planene framover. Den 29. mai representerte Ingrid UPU på kommunekonferansen i Loen. Her starta eit samarbeid mellom UPU og fylkesmannen angåande sjumilssteget. Den mai hadde UPU møte i Florø juni hadde UPU I oktober hadde UPU møte den møte i Sogndal. Den september hadde vi møte på Skei. UPU reiste til Brussel med representantar frå Ungdomen sitt Fylkesting i Hordaland og Møre og Romsdal. Føremålet med turen var å få eit innblikk i EU og korleis det påverkar Noreg og norsk ungdom. I etterkant, den 18. oktober, var UPU i Bergen på møte i samband med turen til Brussel. Her var alle som var i Brussel invitert, i tillegg til politikarar frå dei tre fylka. UPU var i tillegg på KS-konferanse 17. oktober for å orientere ordførarane i fylket om statusen for ungdomsråda og oppmode kommunane om å legge til rette for ungdomsråd. I forskingsrapporten «Ungdom og lokal samfunnsutvikling», om korleis ungdom blir involvert på fylkeskommunalt nivå, vart Sogn og Fjordane nemnt som eitt av fire fylke som har lukkast med ungdomsmedverking. Forskingsrapporten blei utarbeida av NIBR ved Guri Mette Vestby og Marit Ekne Ruud. Den oktober hadde Upu møte på Skei. På møtet vart det klart at kun 10 kommunar og 2 organisasjonar hadde meldt seg på fylkesting for ungdom. Upu vurderte det slik at dette var for låg påmelding til å gjennomføre og bestemte seg for å utsette Fylkesting for ungdom til våren Etter signal frå kommunane endra Upu tidspunkt for nettverksamling og FFU. Det vart bestemt at ein skulle arrangere FFU på våren og nettverksamling på hausten. Stad for FFU vart også endra til Skei etter signal frå kommunane. Den november var Benjamin og sekretær observatørar på ungdommen sitt fylkesting i Nordland. Vi var der for å få inspirasjon til nye måtar å arrangere Fylkesting for ungdom i Sogn og Fjordane. Den mars hadde Ungdomspolitisk Utval møte på Eid. Her la Upu siste hand på planlegginga før Fylkesting for ungdom. Upu kombinerte dette med å sjå ungdomsmusikalen «Hairspray» til Eid vidaregåande skule. Som vanleg var det svært høg kvalitet på ungdomsmusikalen. Leiar Benjamin Hellesen Heimset Helge Evensen Bjørkum Helsing frå fylkesordførar Åshild Kjelsnes Fylkesordføraren blei invitert til ungdomstinget. Ho fremheva ungdomsengasjemet, fylket si framtid og fylkesjubileet i helsinga. Nestleiar Vilde Tøfte Øvstetun Sondre Leivdal Ingrid Øien 6 Kjære alle dåkke flotte ungdommar. De representerer framtida for Sogn og Fjordane. Eg er veldig glad for å få komme og helse på dåkke, det er eit av høgdepunkta i året å få vere ei stund på ungdommens fylkesting og eg er utruleg glad for å sjå at de er så mange i dag. Ein applaus til dykk! Det som er litt kjipt for meg denne helga er at det er fylkesårsmøte i Sogn og Fjordane Arbeidarparti i Førde samtidig. Derfor må eg reise frå dykk mykje fortare enn eg eigentleg har lyst til, men det kjem til å vere ein flott ungdomsrepresentant for partiet her når de har debatt og ordet fritt litt seinare på programmet i dag. Som eg sa, de er framtida til fylket vårt, de er den mest verdifulle ressursen vår og eg er kjempestolt av dåkke. De jobbar med engasjement og seriøsitet og fylket vårt hadde vore utruleg mykje fattigare utan dåkkes talent, identitetskjensle og livskraft. De kan de ta med dåkke til festen ikveld. Eg veit UPU har hatt eit aktivt år og eit utfordrande år og eg vil berømme det mot og handlekraft og ikkje minst viljestyrke som de har vist dette året. Det var ingen enkel beslutning for UPU å avlyse ungdommens fylkesting i haust, og de har fått litt peppar frå somme, men eg er overbevist om at det var rett. De fekk satt ungdomsengasjement og vilkår for ungdomsråda i kommunane på dagsorden. De utfordra oss vaksne politikarar både i fylke og kommunane og det var eit nødvendig spark både for dåkke og oss. De må ikkje vere redde for å utfordre igjen om de finn det nødvendig. Og som de veit, døra mi er alltid open for dykk. Vi lever i eit fantastisk fylke i eit av verdas beste land å bu i, å arbeide i, å drive business i, å vakse opp i og å bli gamal i. Det slår mange statistikkar og internasjonale undersøkingar fast. Vi lever i eit demokrati med den nordiske

9 LAURDAG modellen som finansfolk, menneskerettsforkjemparar, politikarar og statsvitarar analyserer, beundrar og kopierer. For oss er det kvardagen, ei sjølvfølgje ikkje noko vi tenker så mykje over for det er no slik vi har det, ikkje sant? Men demokratiet er ingen sjølvfølgje, millionar av menneske får aldri sjansen til å oppleve det. Seinare i dag skal de diskutere viktige politikkområde og det er mykje som skjer i fylket for tida. Eg opplever mykje entusiasme og pågangsmot, og så har vi nokre utfordringar med usikre rammevilkår gjennom nytt inntektssystem og ikkje minst nedgang i elevtalet i vidaregåande skule. Derfor arbeider vi no med korleis framtida sin skulestruktur vil bli i skulebruksplanen. Fram til 26. april pågår det ei høyring, og eg ynskjer at alle skal få komme med sine innspel, fortelje kva dei er opptekne av, og eg vil utfordre dåkke her på ungdommens fylkesting til å diskutere kva de meiner er dei viktigaste tinga å prioritere for åra framover. Vi kan ikkje fortsette akkurat som vi har gjort når vi veit at det om eit par år blir 30 færre klassar fordi elevtalet går ned. Men eg er heilt sikker på at alle medlemmane i fylkestinget har eit oppriktig ønske om å gjere grep som vil sikre den gode kvaliteten vi har på opplæringa her i fylket, og at vi ønskjer å lage ein struktur som ikkje er slik at vi må leve med utryggleik for skulane kvart år framover. Det er kjempevanskeleg og vi har ikkje bestemt korleis det må bli. Men i juni skal fylkestinget behandle denne store og viktige saka. Vi kjenner på ansvaret, men nettopp derfor er det så viktig at vi ikkje viker unna for då lurer vi både oss sjølve og dåkke. I år feirar vi store jubileum og eg har lyst til å snakke litt om dei i mi helsing til dåkke er det nasjonale språkåret. Sogn og Fjordane Fylkeskommune vart like før jul kåra til årets nynorskkommune av kommunalog regionaldepartementet som det aller første fylket nokon gong. Eg har invitert kulturministeren på besøk til nynorsklandet Sogn og Fjordane og eg ventar spent på kor tid ho vil komme. Den 11. juni er det 100 år sidan alle fekk stemmerett i Norge, og det feirar vi med stemmerettsjubileet. Eg trur ingen av dåkke her i salen vil finne dykk i ikkje å få lov til å bestemme sjølv kva parti de vil stemme på t d, og slett ikkje eg. Likevel det er kvardagen for millionar av kvinner i verda. Dei får enten ikkje stemme, eller dei må levere den stemmesettelen mannen i huset vil dei skal nytte. Stemmeretten er inga sjølvfølgje for alle. Eg vil avslutte med å snakke om 250 års jubileet til Sogn og Fjordane fylke. Vi er fylket som ligg midt på Vestlandet, den landsleden som har høgast verdiskaping, dei flottaste naturperlene, dei rikaste naturressursane både på land, i og under sjøen. Vi er eigentleg utruleg heldige og det er vel verd ei feiring. Eg har sagt vi skal feire 250 års jubileet som ei lang, flott rekrutteringsmesse. Då må vi snakke fylket opp, ikkje ned og vi må bli mykje flinkare til å fortelje andre om kva vi kan tilby og kva vi er gode for. Vil de hjelpe meg med det? Eg utfordrar dåkke til å lage ei oversikt over ting de meiner vi gjer bra her i fylket og sende den til meg. Som eg sa i starten: Det er de unge som er framtida for Sogn og Fjordane. Derfor er eg meir opptatt av å sjå framover enn bakover når vi feirar 250 år. De vil nyte godt av dette for det blir mange arrangement for ungdom under jubileumsmarkeringane. Sjølv om vi har hatt fleire arrangement sidan starten av januar, er det neste veke den offisielle opninga finn stad på ungdomsmessa til Ungt Entreprenørskap på Eid. På denne messa vil unge entreprenørar få sjansen til å presentere sin «framtidsidè». Den blir teken vidare til ein gründercamp på Skei i byrjinga av september og dei beste ideane herifrå blir så tatt vidare til ein stor framtidskonferanse i Balestrand 20. september. Denne dagen skal framtida til Sogn og Fjordane teiknast og de ungdommar legg i høgste grad premissene. I jubileumsprogrammet vert det også ei rekke aktivitetar for ungdomskulturen gjennom heile året. Det vert arrangert skrivekonkurranse for ungdom mellom år, dikt og noveller med premiering. Ein video/ filmproduksjon dokument 2013 med filmsnuttar frå ungdommens kvardag skal syast saman til ein film av ein profesjonell produsent. Dei beste bidraga vert premierte. Malakoff lyser ut ein konkurranse om å sende inn ein demo. Nokre blir invitert til å spele på sentrumsscena og jubileet spanderer eit stipend på dei beste. Norsk Countrytreff har gjennomført ein talentkonkurranse der dei tre beste får spele på hovudsscena og dei har alt fått fine premiar. Førdefestivalen innbyr unge folkemusikktalent til ei stor samling og konsert under festivalen. Gloppen musikkfest vil ha ein konsert for unge talent frå fylket innan klassisk sjanger. Det blir laga ein stor danseproduksjon med «dans utan grenser» med framsyningar i heile fylket. Det blir også laga ein ungdomsteaterproduksjon med talent frå fylket vårt. Dei skal besøke alle dei vidaregåande skulane gjennom skulesekken. Det store avslutningsarrangementet vert ein kjempeflott konsert med KORK der også unge talent frå fylket skal få delta. Her skulle vere noko for einkvar smak og enno er det plass til fleire. Gå inn på facebook eller på sfj250.no så kan de følgje med. Det har ei stund gått ein farsott med «planking». Frå fylkeskommunen si side har vi hatt «huing» der vi har bedt om bilde av den flotte blå topphua med fylkeskommunen sin logo på frå alle himmelstrok på både folk og fe. Kanskje de kan starte ein ny farsott med «jubling»? 7

10 LAURDAG Framtidsvektstad - Handlingsplan v/rosa Marie Skovli Øyrehagen og Hanne Brekken Oppedal Sogn og Fjordane fylkeskommune Føremålet med Framtidsverkstad er å danne grunnlaget for ungdomspolitisk utval sin handlingsplan for Ved hjelp av Framtidsverkstad skal deltakarane på ungdomstinget komme fram til 15 tiltak som skal inn i handlingsplanen. Tiltaka som romme følgande tema: næring, opplæring, kultur, samferdsle og folkehelse. Deltakarane blir fordelt på ti grupper med kvart sitt forhandsbestemte tema. Gruppane vil gjennom dagen få tre oppgåver av Rosa og Hanne som tek for seg utfordringar og moglegheiter knytt til deira tema. Notidas Sogn og Fjordane Fyste oppgåve tek for seg det å vere ung i notidas Sogn og Fjordane. Ut i frå deira tema skal gruppene svare på følgjande spørsmål: Kva er dei største samfunnsutfordringane i høve dykkar tema? Kva ser de som dei viktigaste verdiane i høve dykkar tema? kva er viktig å ta vare på? Kva er det mest positive? I etterkant vert det ein diskusjon i plenum. Deltakarane fremheva skulestrukturen og hybelbygging som utfordingar innanfor tema opplæring. Innan folkehelse så deltakarane problem med for lite aktivitetstilbod, og for lite kunnskap om folkehelse som utfordringar. I høve verdiane vart det innan kultur presisert kulturkurtordninga, Ungdommens kulturmønstring og heim for ein femtilapp som viktige bevaringsområder. Etter diskusjonen deler Hanne ut ferdiglagde plansjar med tema delt inn i samfunnsutfordringar, og verdiar. Gruppa skal bli einige om kva de ser på som dei tre viktigaste utfordringane og dei tre viktigaste verdiane som diskutert i førre oppgåve. Deltakarane henger så opp plansjane og alle går bort og betraktar. Rosa spør ungdommane: Er det nokon som er ueinige i utfordringane eller verdiane? Var det nokon som så noko nytt, noko dei ikkje har tenkt på før? Var dykk enige? Hvis man trekker inn utfordringene på samferdsel, hva har det med folkehelse å gjøre? Ungdommane sjår etterkvar samanhengen ved dei ulike tema og korleis dei kan henge saman for å både skape verdiar, men også utfordringar for kvarandre. Ung i Sogn og Fjordane : Ein draum eller eit mareritt I oppgåve to skulle deltakarane individuelt sjå for seg sjølv om 20 år kven dei er, kva dei jobbar med, plassen dei bur på, og kva dei har av moglegheiter og avgrensningar på den plassen dei bur. Dei skulle vere realistiske og skrive ned tre tankar om både det positive og negative. Tankane vart skrivi på post-lappar og hengt opp på veggen. Deretter skulle dei drøfte kvar for seg korleis det er å vere ung i Sogn og Fjordane i dag både det negative og det positive. Desse tankane vart også hengt opp samla på ein plansje på veggen. Føremålet for dette var at ungdommane skulle sjå kva andre hadde skrive og betrakte alle tankane i heilhet. 8

11 LAURDAG Framtidsbarometer Kor ser du for deg at du bur om 20 år? Ungdommane vart oppfordra til å stille seg i eit imaginært barometer. Dei som trudde jeg kom til å bu i Sogn og Fjordane om 20 år stilte seg i eine enda. Dei som trudde dei kom til å dra ut i verda stilte seg opp i andre enda, og i midten sto dei som var nøytralt innstilt (ubestemt). Dei fleste ungdommane stilte seg til Sogn og Fjordane, noko som indikerte at mesteparten av dei ynskjer å bu i Sogn og Fjordane om 20 år. Påverk framtida di! I den siste oppgåva skulle ungdommane bruke erfaringane frå dagen og jobbe fram tiltak til handlingsplanen. Kvar gruppe fekk utdelt ein plansje der dei skulle notere tiltak innafor deira tema. Etter idemyldringa skulle dei bli einige om tiltak per spørsmål. Spørsmåla var som følgjande: Korleis kan UPU vere med på påverke framtida i fylket, med omsyn til å bevare dei verdiar og løyse samfunnsutfordringar? Korleis kan unge vere med å påverke framtida i fylket? Etter mykje diskusjon vart ungdommane einige om at UPU generelt måtte arbeide meir for å engasjere breiare og ta meir initiativ. Til dømes gjennom dialog med fylkeskommunen og politikarar, betre synleggjering og marknadsføring blant ungdommar, politikarar og næringsliv og dei måtte komme tidligare inn i saker og planprosessar som rørte ved og er aktuelle for ungdommar og arbeidet UPU gjer. Ungdomspolitisk utval arbeider vidare med handlingplanen i samråd med dei tiltak som vart foreslått. Ungdomspolitisk utval presenterer utkast til ferdig handlingsplan søndag 15. april for godkjenning. Siste minutter: Korleis har dagen vore? Ungdommane ga uttrykk for at dagen hadde vore lærerikt og at Frantidsverkstad hadde vore eit bra opplegg både med tanke på planarbeid, for å lære om UPU og på personleg utvikling. Ungdommane ga også uttrykk for at dagen hadde vore litt for lang og krevjande, men at det samtidig var bra å få ein forandring frå tidligare ungdomsting. 9

12 LAURDAG Dialog med politikarane I dialog med politikarane var det mange tema og problemstillingar som kom opp - alt frå kollektivtransport, infrastruktur, luftfart og hybelsituasjonen. Det var likevel nynorsk, kulturkortordninga og skulebruksplanen som blei mest debattert. Under debatten hadde alle tale og forslagsrett. Tre minuttar var satt av i taletid og eit minutt til replikk. T: Tale R: Replikk T: Delegat 48 - Henrik Lillebjercka - Flora AUF Vi opplever konflikt med engelskfaget på både ungdomskulen og vidaregåande vi snakkar for dårleg engelsk. Eg meiner at vi burde fokusere meir på det munnlege språket. Vi burde få eit betre system som stimulerer betre engelskuttale. Forslag: Skulane burde få avtalar med internasjonale skuler eventuelt England slik at elevar får bruke det munnlege engelskspråket. T: Delegat 51 - Helge Evensen Bjørkhaug UPU Mitt innlegg vil ta før deg kommunikasjon og infrastruktur, samt konkurransedyktig næringsliv. I den samanheng rettar eg spørsmålet mot luftfart. Blir næringslivet sitt behov ivaretatt. Skal me ha fire flyplassar? Skal hyppigheta på avgangane auke og kor rutene går. Replikk : Fylkespolitikar Ole Gunnar Krakhellen (H) Vi vil vektlegge næringslivet sine behov med eit nord-sørsamband. T: Fylkespolitikar Ole Gunnar Krakhellen (H) Eg har to spørsmål til dykk ungdommar: Kva er det viktigaste vi gjer for dokker innan samferdsel? Korleis opplever de at kulturkortordninga fungerer? R: Delegat 49: Benjamin Hellsen Heimseth (UPU) Det å oppretthalde ungdomskortet, og den fornuftige prisen, er noko av det viktigaste dokker kan jobbe med innan samferdsle. R: Fylkespolitikar Thorbjørn Vereide (AP) Vi diskuterer moglegheita for eit ungdomskort som strekker seg utover fylkesgrensene. Då må ungdommane sei tydligare ifrå at det er ungdomskort dei vil ha. T: Delegat 119: Fylkespolitikar Alfred Bjørlo opplæringsutvalet Når det gjeld skulebruksplanen kva meiner dokker er det viktige for oss fylkespolitikarar å tenke på og vurdere innan problematikkane i skulebruksplanen. Kva må til for at dokker blir buande her i fylket? R: Delegat 50 - Sondre Leivdal (UPU) Når det gjeld skulestrukturen er det viktigaste for meg å ha ein skule som er nær - ikkje ein stor sentralisert skule. 15-åringane burde få moglegheit til å bu heime. R: Delegat 49 - Benjamin Hellsen Heimset (UPU) Replikk retta mot Alfred Bjørlo: Kva tenkjer dokker om hybelsituasjonen? Har byane moglegheit til å ta imot hybelbebuarane? R: Delegat 119: Fylkespolitikar Alfred Bjørlo opplæringsutvalet Det med hyblar er viktige uansett. Vertskommunane må ta eit tydligare ansvar på hybel enn dei tar i dag og det gjeld uansett kva slags struktur som kjem. 10

13 LAURDAG T: Fylkespolitikar Tore Storehaug (KRF) Korleis skal vi ta vare på det språket vi har og bevare dei gode holdningane? R: Delegat 7: Andreas Os Først og fremst vil eg sei at kulturkort er ein bra ordning som burde bevarast. For det andre, når det gjeld kva som skal til for ungdom kommer tilbake, så er ein bra skule avgjerande for at eg kjem tilbake. Sist vil eg sei i forbindelse til språket, at vi bør ta vare på nynorsken. R: Delegat 50 - Sondre Leivdal (UPU) I forbindelse med kulturkortordninga lå diskusjon i kva og kven det skulle gjelde for. Det er feil at Malakoff får så mykje midlar. Kulturkortet skal bli brukt på arrangement som ikkje ungdommen brukar til vanleg. Når det gjeld nynorsken er det eit viktig bevaringsområdet. T: Fylkespolitikar Thorbjørn Vereide (AP) Korleis kan vi legge opp nynorsken slik at det ikkje blir nedstøva av fortidas nynorskpolitikk? T: Fylkespolitikar Ole Gunnar Krakhellen (H) Kulturkortordninga fungerer ikkje til å bruke meir kultur, men den fungerer slik at ungdommane får rimligare billettar. Korleis skal vi sikre nynorsken si framtid - nynorsk i marknadsføringssamanheng? R: Delegat 13 - Thea Vie Nynorsken må fram i media. Nynorsk i likestilling med bokmål. R: Delegat 7: Andreas Os Wikipedia kan vere ein viktig arena for nynorsk. I dag står det meir skreve på bokmål enn på nynorsk. Fleire nynorskbrukarar bør ta wikipedia i bruk. T: Delegat 119: Fylkespolitikar Alfred Bjørlo Vi nynorskbrukarar har ein stor fordel. Vi skillar oss ut gjennom det skriftlige språk. R: Delegat 50 - Sondre Leivdal (UPU) Nynorsken eit minoritetsspråk. Vi kan ikkje behandle det som eit framandspråk. Dei som har det som eit andrespråk har meir å lære. R: Delegat Dag Henrik Nygård (UPU) Vi må gjere nynorsken mindre skummel. Tvang er ikkje den rette løsningen. R: Fylkespolitikar Thorbjørn Vereide (AP) Med nynorsken har vi ein jobb å gjere T: Delegat Dag Henrik Nygård (UPU) Språket er levande og døyr viss det ikkje blir brukt. Det som øydeleggar nynorsken er dårleg nynorsk. Samstundes må det påpeikast at nynorsk er eit skriftspråk ikkje eit talespråk. R: Delegat 13 - Thea Vie Nynorsken opplevast ikkje som likestilt T: Fylkespolitikar Ole Gunnar Krakhellen (H) Når det gjeld bruken av omgrepet åtgaum. bruk av tunge begrep gjør nynorsken en bjørneteneste. Vi har ein fordel vi vestlendingar fordi det er tettare opp mot engelsk. T: Delegat 41: Ingrid Årdal Årdal fortel ein oppleving frå skulen. Det bør stillast høgre krav til lærarhøgskulen både på fag og person. Ikkje alle egnar seg til å vere lærar. T: Delegat 43 Karina Nybø Nynorsken bør komme tidligare inn i norskundervisninga til dømes på barneskulen. 11

14 LAURDAG T: Delegat Dag Henrik Nygård (UPU) Det eg mente med valfritt er ikkje at det burde fjernast betre med lite god entusiasme, enn masse dårlig entusiasme T: Delegat 24: Henrik Thorsnes Lefdal I Luster har vi god innstilling til nynorsk. Men viss vi ikkje hold på nynorskundervisninga vil språket bli borte T: Fylkespolitikar Bjørg Bergheim (SP) Vi gjerne ha fleire innspell på skulebruksplanen. Kva skule vil vi ha framover? R: Delegat 49 - Benjamin Hellsen Heimset Er det mulig at elevar fortsatt kan bu heime slik at dei kan reise på skulen kvar dag? R: Delegat Vilde Tøfte Øvstetun Ungdommen bør kunne bestemme korleis skulen skal bli. Og når det gjeld kva skuler som skal få bli bør ein tenke på kva slags skuler som faktisk er populære? T: Delegat 34 - Daniel Gangeskar Lokalsamfunnet i Vågsøy er bygd rundt den vidaregåande skulen. Fjernast skulen forsvinner bygda. R: Delegat 49 - Benjamin Hellsen Heimset Eid vidaregående skule er full. Korleis få plass til fleire elevar? R: Fylkespolitikar Thorbjørn Vereide (AP) Ein må tenke på næringsliv i forbindelse med skule. Det er viktig at vi sørgar for at vi har skuler med undervisningstilbod på den arbeidskraft vi trenger. 12

15 SØNDAG Namneopprop: 44 røysteføre delegater Leiar i redaksjonsnemnda legg fram utkast til handlingsplan Benjamin Hellesen Heimset går igjennom forslag til handlingplanen punktvis. Redaksjonsnemnda har utarbeida tre punkt per tema (kultur, opplæring, samferdsel, folkehelse og næring) som rommar både verdiar og utfordringar. Ber om at ungdomstinget gir UPU mynde til å fortsette med handlingsplanen. Forslag til endring leverast inn til redaksjonsnemnda. Tre forslag til endring blir levert inn og ungdomstinget stemmer enkeltvis på dei forslaga som har kom opp. Følgande handlingplanen for er vedtatt: Handlingsplan Ungdomspolitisk utval Periodeplan Kultur: 1. Upu skal arbeide for å oppretthalde viktige kulturtilbod for ungdom som UKM og kulturkort for ungdom. 2. Upu skal arbeide for å oppretthalde tilskotsordningar til frivillige organisasjonar som t.d. korps og 4H. 3. Upu skal arbeide opp mot ungdomsråda for å hjelpe dei å arrangere kulturarrangement som dei har ansvar for. Dette for å auke trivselen til unge og lysten til å flytte heim att. Upu skal oppmode ungdomsråda til å arrangere kulturarrangement. Opplæring: 1. Upu skal arbeide aktivt for å synleggjere dei problema fylket har angåande nedgang i elevtalet. 2. Upu skal arbeide aktivt for at elevar i den vidaregåande skulen ikkje skal ha for lang skuleveg. Samstundes må fagmiljøa ikkje verte for små. 3. Upu skal arbeide for at dei spesialiserte tilboda som i dag finst skal oppretthaldast ved dei aktuelle vidaregåande skulane. I tillegg skal dei jobbe for betra fagmiljø ved dei allereie eksi starane linjene. Samferdsle: 1. Upu skal arbeide for å betre utbygging av gang- og sykkelveg i fylket. 2. Upu skal arbeide for betra kollektivtilbod i helgene. Rutene bør samsvare med kortid folk ynskjer å reise. 3. Upu skal arbeide for å oppretthalde prisen og tilbodet på ungdomskortet, heim for ein femtilapp -ordninga og lokale transportmidlar. Folkehelse: 1. Upu skal arbeide for at elevane i skulen skal ha større valfridom i kroppsøvingsfaget. 2. Upu skal arbeide for at frivillige lag og organisasjonar vert løyvde midlar frå fylkeskommunen, noko som kan hjelpe organisasjonane å tilby fleire aktivitetar og arrangement. 3. Upu skal arbeide for betra helsetilbod i skulen, både fysisk og psykososialt. Næring: 1. Upu skal arbeide for å stimulere til ung gründerverksemd og entreprenørskap i skulen. 2. Upu skal arbeide for å betre lærlingtilbodet frå offentlig og privat næringsliv. 3. Upu skal arbeide for stimulere til innovativ tenking og entreprenørskap, med tanke på ressursane og potensialet fylket har. 13

16 SØNDAG Dato for nytt fylkesting mars Dato for nytt fylkesting for ungdom blir røysta om og vedtatt til den mars Val av nye medlemmar til UPU Vilde Tøfte Øvstetun i valkomiteen legg fram liste over nye potensielle kandidatar i UPU. Helge Evensen Bjørkhaug ber om å få gå av som medlem i UPU, som blir godkjent av tinget. Følgjande vedtatt som medlemmar i UPU og fekk føljande verv: Leiar: Torgeir Timesnes Bell Nestleiar: Alice Beate Slettevold Holm Medlem: Ingrid Årdal Varamedlemmar 5: Dag Henrik Nygård 4: Siv Mathilde Oldeide 3: Andreas Os 2: Julie Hatlevoll 1: Henrik Torsnes Lefdal Talarstolen - siste ord T: Delgat 52 - Vilde Tøfte Øvstetun Takk for meg. Eg har lært utrolig mykje og har hatt det veldig kjekt. Eg ynskjer det nye UPU lykke til. T: Delegat 39 - Torgeir Timenes Bell Eg representerer 4H og kjem frå Viksdalen. Som ny leiar for UPU skal eg utvikle handlingsplanen og UPU vidare. Eg ynskjer meg sjølv lykke til og håpar at eg om eit år er like fornøgd med situasjonen som eg er i dag. T: Delegat 49 Benjamin Hellesen Heimset Det har vore to fantastiske og utfordrande år. UPU har gjort ein god jobb. Ønskjer den nye UPU lykke til. Eg trur det vil gå veldig bra. T: Delegat 50 - Sondre Leivdal Tak for ein fin helg. Takk for at alle kom, og takk til Benjamin for god leiing. T: Delegat 49 Benjamin Hellesen Heimset Det er vemodig å gå av. Takk for den tilliten eg har fått. Daniel Gangeskar Karina Nybø 14