Stord con Spirito. Bjarte Aadland Orgel/klaver

Transkript

1

2 Stord con Spirito Då jenter frå Stord Ungdomskor vart for vaksne, eller flytta frå Stord for å studera, var det ynskje om å ha ein plass der me framleis kunne møtast for å syngja. Dirigent Reidun Hagenes starta då Stord con Spirito hausten 1990, og var dirigenten vår fram til år Tore Kloster overtok, og har no vore med oss i heile 15 år. Me har sunge på festivalar og tevlingar i innog utland, og dei siste åra har me vore på utanlandstur kvar haust/tidleg vinter. I november 2015 skal me halda konsertar i Cambridge, og det er plass til fleire songarar! Bjarte Aadland Orgel/klaver Bjarte er kantor, og busett på Stord. Han er utdanna frå Bergen musikkonservatorium med 4-årig høgare grad kyrkjemusikk Verka som kantor i Etne prestegjeld frå Kantor i Stord prestegjeld med hovudarbeidsstad Nysæter kyrkje 1998 og fram til dags dato.

3 Tore Kloster Dirigent Tore Kloster er frå Halsnøy i Sunnhordland. Han er utdanna songar ved Griegakademiet i Bergen og Royal Academy of Music i London. Han har vore frilans-songar basert i Bergen sidan Dessutan virkar han også som sang- og musikklærar. Interessa for ensemblesong har alltid vore stor, og Kloster har medvirka som songar eller dirigent i fleire grupper/kor, td. Membra solistkvartett, Edvard Grieg Kor, Sankta Sunniva Kammerkor og Kammerkoret GNEIS. Han har dirigert Stord con Spirito sidan Han har ei vid musikkinteresse, men fokuset på nyare musikk kan kanskje nemnast særskilt. Ikkje minst i samband med ei rekkje bestillingsverk og urframføringar, ma. av Knut Vaage, Torstein Aagaard-Nilsen, Kjell Mørk Karlsen og Marianne Eriksen. Det er likevel ikkje skjeldan ein høyrer Tore Kloster også ved framføringar av dei store klassiske korverka, td. som tenorsolist i Messias og Juleoratoriet, som dirigent for Edvard Grieg sin romantiske musikk, eller ved framføringa av ein uskikkeleg madrigal.

4 Program Alice Tegnér: Ave Maria Michael Head: Ave Maria Giuseppe Verdi: Laudi alla vergine Maria Kjell Mørk Karlsen: Maria mater Dei Beyonce Knowles: Ave Maria (berre i Nysæter, gjestesolist: Sara Brix, 12 år frå Kvinnherad) Orgelsolo (berre i Mariakirken) Francis Poulenc: Ave Maria Zoltan Kodaly: Ave Maria Vytautas Miškinis: Ave regina coelorum Gustav Holst: Ave Maria Maurice Duruflé: Tota pulchra es Maria Francis Poulenc: Litanies à la Vierge Noire Om komposisjonane Svenske Alice Tegnér sin musikk er godt kjent her til lands. Nydelege «Betlehems stjärna» er mellom anna gjort kjent i Carola Häggkvist sin versjon. «Bæ, bæ lille lam» er kanskje likevel den aller best kjende av hennar komposisjonar; og det finst fleire! Det er mindre kjent at Tegnér også skreiv musikk for andre besetningar. Me vil opna konserten med hennar Ave Maria. Dette stykket får fram Tegnér sin gode sans for melodi og form. Har du lært ein av Michael Head ( ) sine songar, er det ikkje uvanleg at du brått finn deg sjølv nynnande eller plystrande på han. Han hadde ei eiga evne til å laga gode melodiar. Det var også sagt at han var ein uvanleg høfleg og gild mann. Som de skjønar, ynskjer me å opna denne varsamtkonserten på eit imøtekommande og varsamt vis. Rett nok er Head sitt Ave Maria noko meir ekspressivt enn songane hans, og ein høyrer spennande og brå toneartskift, men alt i alt er det det vakre og iørefallande som kjenneteiknar første verk i konserten vår.

5 Giuseppe Verdi( ) sitt Laudi alla vergine Maria, har eit heilt anna format. Medan Head brukar mykje av dei samme melodiske motiva gjennom stykket, er Verdi, seg sjølv lik, ei oppkomme av melodiar og deilig harmonikk. Like karakteristisk er dynamikken i dette stykket, som inneheld store kontrastar og ei meir organisk enn systematisk formutvikling. Kjell Mørk Karlsen (1947) sitt verk, Maria mater Dei, har ei ganske anna tilnærming til stoffet. Medan dei to første komponistane musikalsk sett følgjer konvensjonane i si eiga samtid, kan ein seie at Mørk Karlsen sin musikk er ei eit møte mellom to musikalske stilar. Harmonikken er litt kjøleg og notidig, medan melodiane og den imiterande forma fører oss tilbake til tidleg-renessansen og enno før det. Kanskje er denne stilistiske leiken meir framtredande, og det inderlege innhaldet litt meir sett i skuggen i denne musikken. Likevel er også Mørk Karlsen sine melodiar vakre, og ein høyrer at Maria mater Dei si klangverd passar uvanleg godt i eit rom som Mariakirken. Beyonce Knowles (1981) sin versjon av Schubert sitt Ave Maria er eit anna døme på at to ulike stilartar møtest. Beyonce brukar ikkje den fullstendige versjonen til Schubert, men referansane er tydelege. Teksten Schubert brukte, som i dag ofte er framført på tysk eller latin, var alt då omsett frå engelsk, etter Sir Walter Scott sin tekst «Hymn to the Virgin». Beyonce/Stargate har ført teksten tilbake til engelsk, men lite, bortsett frå klare tematiske parallellar, er basert på Scott sitt dikt. Tilliks med hos Kjell Mørk Karlsen, er dei melodiske og polyfone parametera i Francis Poulenc ( ) sin kormusikk inspirert av eldre stilartar. Samstundes er hans Ave Maria, frå operaen Karmelittsøstrene, eit døme på den «klassiske», eller kanskje rettare: neoklassiske, komponisten si evne til å bruka gamle teknikkar heilt på eigne premiss. Zoltan Kodaly ( ) sitt Ave Maria er ein av klassikarane innan denne «genren» med Mariasongar. Ein må vera svært aktsam når ein framfører dette stykket: Det er relativt enkle melodiske motiv, men den nakne teksturen og dei sterke dynamiske kontrastane krevjer stor konsentrasjon. Men når dette kompositoriske byggverket er godt balansert, er det eit døme på at også verk av små format kan vera stor musikk. Vytautas Miškinis (1954) er ein markant dirigent og komponist i Litauen. Dei siste 25 åra har ein lært mykje om den baltiske korsang-tradisjonen. Mykje av dette botnar i deira svært rike tilfang av folkeviser. I Ave regina coelorum kjenner me att dei repeterande, korte, rytmiske melodifrasane som er karakteristiske for denne stilen, men samstundes høyrer me ein klangfarge og harmonisk progresjon som, typisk for Miskinis, også låner inspirasjon frå andre, meir populære musikalske uttrykk.

6 Engelsk musikkliv seiest å ha eit beskjedent sjølvbilde, og det er ofte sett på spissen med at det ikkje har blitt skrive noko vesentleg der mellom Purcell og Britten. Det er mange gode argument mot dette, og Gustav Holst ( ) sitt Ave Maria er, i all si prakt, eit av dei. Assosiasjonane går lett til Brahms sine stykke for dobbeltkor, både når det gjeld form, harmonikk, stemmeføring og dynamikk, samstundes er det naturlegvis 100% britisk kyrkjemusikk, og ingen kan vel seie amen på ein vakrare måte enn dei gjer det i dei store katedralane der sørvest i havet. Maurice Duruflé levde frå , medan musikken hans er gjennomsyra av referansar til renessansen og romantikken. Dei fire motettane, basert på gregorianske melodiar, som han skriev i 1960, kling altså ikkje typisk for si tid. Likevel er dei mellom dei mest framførte korverka for denne tida. Især «Ubi Caritas» og den som me skal framføra no, «Tota pulchra es Maria». Dei tre andre motettane i samlinga er faktisk skrive for blandakor, medan Mariasongen «Tota pulchra es Maria» er skriven for damene i koret. Me avsluttar konserten med «Litanies à la Vierge Noire» av Francis Poulenc. Som tidlegare nemnt, utvikla Poulenc seg til å bli ein av 1900-tallet sine mest spennande komponistar, med høgdepunkt som Påskemotettane, Julemotettane, Messe i G-dur, kantaten Figure Humaine og dei to store verka Gloria og Stabat Mater for orkester, kor og solist. Men det var lenge lite som skulle tilseie at unge Poulenc skulle bli hugsa for kyrkjemusikk. Rett nok vaks han opp med ein far som oppdrog han til å vere katolikk, men då faren døydde og dei glade 20-åra stod for tur i Paris, var det naturleg for han å skriva verdsleg musikk, sterkt influert av den tids musikalske og kunstnarlege impulsar. Då ein ven mista livet i ei motorsykkelulukke i 1938, endra livet hans seg, og han skreiv dette litaniet, som altså var det første i ei lang rekkje av sakrale verk. Det er lett å høyra dei krasse klangane som han også td. brukar i orkestermusikk og songar på denne tida, men i denne intense bøna, får klangane ein annan funksjon. Tilliks med hjå Kodaly, stiller Poulenc strenge krav til sine utøvarar, då det er mange dynamiske og harmoniske skift som kjem brått. «Terrassedynamikken», den brå vekslinga mellom ulike styrkegradar, både mellom ekstreme ytterkantar, men også ørsmå endringar, skapar ein musikk som heile tida kommuniserer med publikum. Spelet mellom dei vakre klangane, sett opp mot akkordar som uttrykker desperasjon og sorg, er lette å leva seg inn i. Og melodiane til Poulenc er så enkle og vakre at mange har nemnt hans namn saman med Mozart. Det er vårt ynskje at de får ei god konsertoppleving. Tore Kloster

7 Omsetjing "Litanies de la vierge Noir" Herre, ha barmhjertighet med oss Jesus Kristus, ha barmhjertighet med oss. Jesus Kristus hør oss Jesus Kristus hør vår bønn. Gud Fader, skaper, ha barmhjertighet med oss Guds sønn, forløser, ha barmhjertighet med oss. Gud den hellige ånd, helliggjørende, ha barmhjertighet med oss. Den hellige treenighet, som er en eneste Gud, ha barmhjertighet med oss Hellige Jomfru Maria, be for oss Jomfru, dronning og skytsengel, be for oss. Jomfru, som skatteoppkreveren Sakkeus fikk oss til å kjenne og elske, Jomfru, som Sakkeus eller St. Amadour reiste denne helligdommen til minne om, be for oss, be for oss. Jomfru av helligdommen som St Martial innviet, og der han feiret sine hellige mysterier, Dronning som St Luis knelte foran, og ba om hell og lykke for Frankrike, be for oss, be for oss, dronning som Roland viet sitt sverd til, dronning, hvis banner vant kampene for oss, be for oss, dronning, hvis hand frigjorde fangene, be for oss, Vår Frue som beriket vår pilgrimsferd med spesielle tjenester, Vår Frue, som ofte har ønsket å ødelegge ugudelighet og hat, Vår Frue, som folkene har besøkt fra gammel tid, be for oss, be for oss. Guds lam, som tar bort verdens synder, tilgi oss. Guds lam, som tar vekk verdens synder, hør vår bønn. Guds lam, som tar bort verdens synder, ha barmhjertighet med oss. Vår Frue, be for oss, til slutt, at vi må være verdige Jesus Kristus