Nynorsk som sidemål. Ei lita oversikt. Legitimitet. Korleis lære nynorsk som sidemål? Nettressursar frå Nynorsksenteret

Transkript

1 Nynorsk som sidemål Sidemålsdidaktikk Hjalmar Eiksund Nynorsksenteret 1. april 2014 Ei lita oversikt Legitimitet Kvifor sidemål? Korleis lære nynorsk som sidemål? Døme frå Nynorsksenteret Nettressursar frå Nynorsksenteret 1

2 «Finn fem feil» Språk är ett system av språkliga symboler, såsom tal, grafik och gester, vilket gör det möjligt att kommunicera med varandra. Det är inte möjligt att avgöra exakt hur många språk som är i bruk, eftersom man inte har tillräckligt bra kriterier för att skilja mellan olika språk och dialekter. Det finns mellan 3000 och 7000 språk i världen. Språk er eit system av språklege symbol, som tale, grafikk og fakter, som gjer det mogeleg å kommunisera med kvarandre. Det er ikkje mogeleg å avgjere akkurat kor mange språk som er i bruk, ettersom ein ikkje har gode nok kriterium for å skilja mellom ulike språk og dialektar. Det finst mellom 3000 og 7000 språk i verda. Språk er et system av språklige symboler, som tale, grafikk og fakter, som gjør det mulig å kommunisere med hverandre. Det er ikke mulig å avgjøre akkurat hvor mange språk som er i bruk, ettersom man ikke har gode nok kriterier for å skille mellom forskjellige språk og dialekter. Det fins mellom 3000 og 7000 språk i verden. Sprog er et system af sproglige symboler, såsom tale, grafik og fagter, som gør det muligt at kommunikere med hinanden. Det er ikke muligt præcist at afgøre, hvor mange sprog der er i brug, da man ikke har gode nok kriterier for at skelne mellem forskellige sprog og dialekter. Der er mellem 3000 og 7000 sprog i verden. - Kvifor sidemål? Naturleg med motstand Elevane usikre på kva som skal skje Lenge sidan sist? Dårlege erfaringar frå tidlegare undervisning Ser knapt nynorsk i samfunnet Lærarar usikre(?) på kva ein skal gjere Motstand i elevgruppa Motstand frå føresette og samfunnet Motstand i tradisjonell undervisning (grammatikk og lyrikk) 2

3 - Kvifor sidemål? «The Norwegian education system is linguistically rich and includes pupils who, either through schooling or by other means, have significant experience of the diversity of languages and varieties of languages ( )» (LEPP , s. 24) Terskelhypotesen Tospråklegheit Positiv effekt God i både første- og andrespråket Opplæring i andrespråket som utviding av kognitive evner «Additiv tospråklegheit» Nøytral God i førstespråket - - Negativ effekt Strevar i både første- og andrespråket Opplæring i andrespråket på bekostning av førstespråket «Subtraktiv tospråklegheit» Cummins (1979) 3

4 Korleis? Ingen snarvegar Å lære eit språk tar tid Å lære nynorsk er å lære eit skriftspråk Start tidleg Informer om korleis skulen arbeider med sidemål allereie i første time/første foreldremøte Hugs: Norsk = bokmål + nynorsk God nynorskundervisning = God norskundervisning på nynorsk Korleis? 3 mekanismar som fremjar læring: stor variasjon, slik at ein opplever at språket er vesentleg i ulike situasjonar kvantitet, som ein kan lage seg mønster ut frå engasjement/involvering, vis at du liker det du driv på med Dette er reiskapar vi som lærarar har 4

5 Korleis? Skal elevane lære seg nynorsk som sidemål, må ein bruke tid på å lese nynorsk, for å synleggjere nynorsk som skriftspråk bruke tid på å skrive nynorsk, for å lære å formulere seg nynorsk bruke tid på å samanlike målformene, for å bli trygge i både bokmål og nynorsk Åssiden videregående skole Leseprosjekt - Auka leseglede - Normaliserer nynorsk tekst 5

6 Satsing på lesing av nynorsk tekst tekstbasen.nynorsksenteret.no Satsing på lesing av nynorsk tekst NB! Ikkje lesing utan skriving 6

7 7

8 Språkbad eller språkdusj i nynorske tekstar Kristin Kibsgaard Sjøhelle: All skriftleg kommunikasjon på nynorsk Tavlespråk Timerapportar/loggar E-postar Læringsplattform Facebook, etc. Elvebakken videregående skole Tverrfagleg - Lær ferskingane nynorsk - Brotmannskvad 8

9 Tverrfagleg arbeid med nynorsk tekst Undervisningsopplegg - Bruk av nynorsk modelltekst i arbeidet med skriving i samfunnsfag - Bruk av avsnittsskjema i førarbeidet til skrivinga av eigen artikkel temasetning, kommentarsetning etc. Nyttige lenker: Stavanger katedralskole Nynorske lærebøker i andre fag enn norsk - Samfunnsfag - Kjemi 9

10 Kolvikbakken ungdomsskole Nynorske lærebøker i andre fag enn norsk - Nynorsk som arbeidsspråk - Lågare terskel for å spørje om hjelp Nettressursar frå Nynorsksenteret med fokus på tekstlege føredøme på nynorsk: 10

11 Oppsummering Norsk skriftspråk = bokmål + nynorsk God sidemålsundervisning = god norskundervisning, på sidemålet God sidemålsundervisning = stor variasjon, mange tekstar, mykje øving 11