Påska årgang Laussal kr. 40,- Nostalgi i Halsabrotet. Einar Gjertsen eig over 30 gamle bilar. Her er A-Forden hans i Halsabrotet.

Transkript

1 Påska årgang Laussal kr. 40,- Nostalgi i Halsabrotet Einar Gjertsen eig over 30 gamle bilar. Her er A-Forden hans i Halsabrotet. Side Jørn Øyrehagen Sunde skriv om Steinalderen i Uskedalen. Side 4-9 Vår kjære nabobygd. Side Han lagar reklameskilt for kvinnheringane. Side Krigshandlingane sett frå Skorpo. Side God Påske

2 USKEDALSPOSTEN Side 2 Leiar Kva har PORTEN TIL HARDANGER å fara med? Uskedalen er i ferd med å slutta seg til eit fint selskap: Bygda tek sikte på å bli definert som eit av besøksmåla til Folgefonna Nasjonalpark. To spørsmål er blitt stilt i samband med denne målsettinga: Ligg Uskedalen for perifert i høve til nasjonalparken? Kan Uskedalen, om bygda ligg sentralt nok, tilfredsstilla dei krav som blir sette til nye besøksmål? Pådrivar og prosjektleiar Kristian Bringedal skal no ofra seg spesielt for denne oppgåva. Og han er etter å ha hatt kontakt med sentrale personar i prosjektet ikkje i tvil om at spørsmåla kan besvarast med NEI og JA. Når det gjeld beliggenheit kan det ikkje vera tvil om at vår bygd kan tilfredsstilla det motto som vi valde for få år sidan: PORTEN TIL HARDANGER. Sjølv om nokre hardingar freister å gjera seg litt morosame og hevdar at grensen på denne måten blir trekt vel langt ute, held vi fast ved at vi har dekning for grensedraginga i gamle dokument og hos geografar og historikarar. Og kva er så naturlegare enn å setja grensen for besøksmåla til nasjonalparken i sjølve porten til Hardanger? Men kva har så PORTEN TIL HARDANGER eigentleg å fara med som kan interessera folk som kjem til Uskedalen? Vi er inga baronibygd, for å koma med ei i og for seg håplaus samanlikning. Vi har ikkje eit turist- og kulturtrekkplaster som fungerer i kraft av eigen tyngd. Men den samme Bringedal treff spikeren på hovudet når han slår fast at det vi har av interessante attraksjonar kanskje kan synest heller smått kvar for seg, men at det samla sett er tungt og spanende nok.. For å ta naturen som eit spesielt døme, er det ingen floskel at Uskedalen er eit Noreg i miniatyr frå fjordlandskapet rundt Skorpo via dalen til Nåsomassivet som har vorte kalla Noreg på sitt heftigaste. Utan å bli høge på pæra vil vi hevda at det ikkje er mange bygder som har ei slik spennvidde. Liksom Noreg som heilskap kan vi lokka med alt frå fiske i fjord og elv til klatring i det mest krevjande klatre-eldorado sør for Trollveggen. Men også dei som ikkje klatrar kan i Uskedalen finna eit utruleg allsidig turstitilbod som dette året blir rusta opp ytterlegare og marknadsført på ein meir profesjonell måte enn tidlegare. Eit anna døme på attraktivitet, som ennå ikkje på noko vis er fullt utnytta, er det ein kan kalla hamnemiljøet. Båthamnene våre i kombinasjon med campingplassar, vertshus og butikk er eit tilbod som også saknar sin make og har ei stor framtid for seg, berre det blir utvikla vidare og marknadsført. Og så er det dette med nyskaping der vi berre skal trekkja fram to døme: * Privatpersonar i Uskedalen har gjennom åra gjort ein stor innsats med samling av bilar, traktorar og andre motoriserte framkomstmiddel. Desse samlingane kan utviklast til ein stor attraksjon som ein skal reise langt for å finna maken til. vi i Uskedalen kan presentera ein framifrå produsent. Også her ligg det eit stort potensiale for vidareutvikling. Det kan ikkje vera tvil om at Uskedalen kan bli eit verdig besøksmål til ein av dei finaste nasjonalparkarane i landet. Av Ola Matti Mathisen Redaksjonen: Lars Fausk (14 år) Eirik Fausk (11 år) Rebecca H. Hauge (11 år) Amalie Haugland Røstbø (11 år) Ola Matti Mathisen (leiar) Tore Mathiesen (leiar) Britt Torill M. Mathiesen (leiar) Trykkeri: PRINFO MEDIA TLF: kvinnherad@a1grafisk.no / Kontakt: Hobbyklubben v/tore Mathiesen Muslandsvegen 144, 5463 Uskedalen Tlf: / Ola Matti Mathisen Tlf: olamatti.mathisen@knett.no

3 USKEDALSPOSTEN Side 3 Påskebodskapen Av Arne Lindekleiv Guds gåve til oss! Arne Lindekleiv som har skrive andakten til Påskeavisa er godt kjent som lekprest og kyrkjeverje i Kvinnherad. Frå nyttår har han i tillegg gått inn i vikariat som dagleg leiar i Samskipnaden. Stillingen i Samskipnaden delar han med Svein Bjarne Aase. Påskebodskapen er full av dramatikk og spenning! Og sentrum for begivenhetene var Jerusalem. Det var samla mykje folk i byen, og mange hadde reist langt for å feire den jødiske påskehøgtida der. Av dei var det mange som kjende på sorg og nederlag ved å leve i undertrykking og tvang, og samstundes bar dei på ei lengt, og forventning til at deira Messias skulle kome, han profetane deira hadde tala så klart om. Ein Konge og Utfriar som kunne gje dei siger over fiendane deira. Difor er det heller ikkje så underleg at mange lot seg riva med i begeistring då Jesus hadde sitt inntog til Jerusalem. Jesus som hadde skapt slik undring men og begeistring hjå mange. Nå kom han, - rett nok ridande på eit esel og ikkje høgt til hest slik ein kunne forventa at ein mektig stridsmann ville. Underlig! Ja hvorfor valgte du en eselfole Jesus Du kunne i det minste valgt en hest Du gjorde deg så ussel og så liten Men folkemengden ville lage fest Og enda lenger gjekk han jo! Hvorfor valgte du en tornekrone Jesus Du kunne fått en gullkrone så fin. For folkemengden ropte hosianna, Velsignet konge, - sjansen var jo din. Alt kunne blitt så annerledes Jesus Takk at du ikke tenker slik som vi Du kom jo med et annet oppdrag hit til jorden Hver undertrykt og fange skal bli fri Det var Han som dei gamle profetane hadde talt om, det så mange som ikkje såg, eller skjøna kva dei hadde tala om Jesus ønskjer ikkje først å fremst å la seg tiljubla eller å ha menge tilskodarar. Jesus ønskjer i staden å tene slik Han og seier: (Matt ) komen for å tenast, Men for å tena og gje livet sitt i løysepenge for mange. Påska og påska sin bodskap handlar såleis i første rekke om å ta imot, og gjera seg nytte av Gåva som Jesus gjorde i stand og held fram til oss. Slik få han tena oss!

4 USKEDALSPOSTEN Side 4 Steinalderen i Uskedalen ei sjølvopplevd forhistorie Av Jørn Øyrehagen Sunde Jørn Øyrehagen Sunde har i alle år vore ein sentral støttespelar for Baroniet. (Foto: Ola Matti Mathiesen) Jørn Øyrehagen Sunde (frå Uskedalen og fødd i 1972) er professor ved Universitetet i Bergen. I denne artikkelen skildrar han barne- og ungdomsåra i heimbygda og slår mellom anna fast at Uskedalen har vorte ei bygd. Men han kjenner seg som eit barn av Steinalderen. Det hender at ungane mine spør om når eg er fødd, og då brukar eg å svara: Eg er fødd i Steinalderen. Ved eit høve oppgav den eldste dotter mi dette på skulen då ho skulle gjera greie for foreldra sin alder, og vart pedagogisk korrigert: Steinalderen er svært lenge sidan, og far din er nok ikkje så gamal. Eg er så pass kjent med den tidsmessige plasseringa av ulike historiske epokar at eg kan skjøna dette argumentet. På den andre sida føler eg det som om eg er fødd i Steinalderen, for det kjenst som om så mykje har endra seg sidan eg trødde barneskoa mine på Døssland i Uskedalen. Ikkje så å forstå at eg ikkje er på det reine med at den som går tur rundt dalen, til dømes ein heilt vanleg søndag, opp til fleire gonger kan møta personar som er enno eldre enn meg. Personar som hugsar den gongen ein bare brukte sko om vinteren og gjekk barføtt om sommaren. Som hugsar den gongen ein ikkje hadde kjøleskap men kjølehus plassert over næraste bekk. For ikkje å snakka om at dei hugsar den tida då ein vekte småsøskena sine for at dei skulle halda lommelykta når ein måtte gje etter for naturen sitt kall og stavra seg fram til utedoen ei kalde vinternatt. Men eg kan ikkje hjelpa for det sjølv om eg er medviten at det finst slike prehistoriske personar i så store mengder at det på ein søndag til ei kvar tid, i alle høve mellom 12 og 18, finst minst ein ute på søndagstur, så føler eg det som om eg er fødd i Steinalderen. Nokon vil gjerne nikka gjenkjennande fordi dei har delt denne kjensla. Den som kan lesa landskapet vil på

5 USKEDALSPOSTEN Side 5 Ungdomslaget hadde mange kjende skodespelarar på talet. (Foto: Ungdomslagets biletarkiv) ein tur rundt dalen finna mange teikn på ei rivande teknologisk utvikling bare dei siste tiåra. Lauvingstre får veksa seg store, elvebrot er jamna ut, bekkar lagt i røyr, og liene gror til når dei ikkje vert beita ned. Møk vert ikkje spreidd for hand, hesjar er eit sjeldan syn, og Jakoben i Rindo rakar ikkje lenger saman lauv under lønna i Skreo for å ha som underlag til sauene om vinteren. Endringar har alltid funne stad, men endringane sidan andre verdskrigen har vore så store at dei samla nesten står fram som eit brot med historia både elvebrot og lauving kan førast tusenvis av år tilbake i tid, og brått er dei altså borte. Og ikkje nok med det, men alle endringane, kor skilsetjande dei enn vert opplevd som, har ikkje lange levetida. Postbåten var revolusjonerande i si tid, men er for lengst historie. Sildeoljefabrikken i Beinevikjo det same. Så ikkje bare bryt ein med historia, men ein gjer det igjen og igjen slik at det er som om tida ikkje lenger går framover med jamne sjumilssteg, men meir hoppar av garde som ein gigantisk, forhistorisk kenguru. Eg brukte sko både sommar som vinter då eg vaks opp på 1970-talet, og lauving var ei antikvarisk handling alt då. Og sjølv om elvebrot og bekkar har gjeve plass til flate og samanhengjande bakkar i stor stil dei siste tiåra, er det likevel ikkje dette som gjer at eg kjenner meg som eit barn av Steinalderen. Det er snarare kjensla av at Uskedalen har vorte ei bygd. Dersom ein spør kven som helst på søndagstur rundt dalen om kva ei bygd er, vil ein nok fyrst verta møtte med eit undrande blikk. Deretter vil nok vedkomande seia at ei bygd er til dømes Uskedalen, som er eit passeleg stort område med kyrkje, skule og butikk. Men då kan det sjølvsagt vera på sin plass å peika på at Uskedalen fyrst fekk ei eiga kyrkje inn på talet, og at dei som budde på Fjellandsbølet lenge sokna til Holmedal kyrkje. Og at bygda både hadde skule ned ved Grana og oppe på Haugland, og at det fanst tre daglegvarebutikkar i bygda: Coopen, Sanden og Mollo, som dei vart kalla. Og er ikkje dei stadane bygder som aldri har hatt kyrkje, som Herøysund, eller som mistar skulekrinsen, som Løfallstrand, eller som ikkje lenger har daglegvarebutikk, som Ænes? Den sokratiske utgreiinga om kva ei bygd er vil nok opphøyra der og då, og vedkomande hevda at det står ei steik i omnen som må takast ut snarleg dersom det skal verta søndagsmiddag i det heile. Men lat oss dvela ved dette: Når vart Uskedalen ei bygd? Noko ein sjeldan tenkjar over er at det faktisk berre er Uskedalen og Hatlestrand som er gamle bygdenamn i Kvinnherad. (Omvikdalen er ikkje eit bygdenamn av same typen, sidan det ikkje omfattar Sandvik). Bygdenamn er nemleg sjeldne reint historisk, og det er postvesenet som har mykje av ansvaret for dei fleste bygdenamna langs kysten av Vestlandet. For hovudregelen er at det var der postbåten la til som vart postadresse, og dermed som etter kvart vart bygdenamn. Sidan postbåten la til i Herøysund, så vart det dette vesle sundet som etter kvart skulle vinna fram som bygdenamn, og ikkje til dømes Bringedal eller Bringedalsbygda, som vel enno vert nytta som

6 USKEDALSPOSTEN Side 6 I 1981 vart dette biletet teke under ein Amcar utstilling på Rabben. (Foto: Ola Matti Mathisen) namn på skulekrinsen. Og la postbåten til i Dimmelsvik, så vart denne, historisk sett, like uviktige staden bygdenamn med tid og stunder. Det finst sjølvsagt unnatak, som at Rosendal vart bygdenamn i staden for Skåla eller Skålabygda, men hovudregelen er altså at dei fleste bygdenamna, som ein i dag tek for gjevne på Vestlandet, vart innarbeidd for mindre enn 100 år sidan. Det skulle dermed vera uturvande å spørja om når Uskedalen vart ei bygd. Men at det finst eit bygdenamn gjer ikkje at det finst ei bygd. Og Uskedalen var ikkje det i Steinalderen, eller meir presist: I min barndom på og tidleg 80-talet. Eg har alt nemnt at Uskedalen lenge var delt mellom to kyrkje- og skulekrinsar, og det kunne ha vore lagt til at øvste del av bygda var ein del av Skånevik herad til Men alt dette var ingen del av min barndom, så den soga får andre fortelja tilliks med soga om skolause somrar. Eg vaks opp i ei tid då slike formelle skiljelinje mellom nedre og øvre del av bygda var oppheva. Men skiljelinjer fanst likevel. Skiljelinjer Enno i min barndom fanst det eit skilje mellom dei som budde i sjølve dalen og dei som budde ved sjøen i Uskedalen. Eit nærst gløymt trekk ved bygdene på Vestlandet er at dei som budde oppe i dalane representerte ein meir stabil bondebusetnad, medan det nede ved sjøen var meir omskifteleg busetnad. Særleg i tilknyting til elveosane eller naturlege hamner var busetnaden ustabil. Her budde matrosar og dei som arbeidd på sager, soldatar og tamburar, fiskarar og ølskjenkarar, tiggarar og spedalske. Sjøen var eit spiskammers, arbeidsplass og transportmiddel, så for dei som ikkje var knytt til jord var det naturleg å slå seg ned der. Seinare var det nede ved sjøen at nye bedrifter, som sildeolje- og tønnefabrikkar, vart etablert. Og nye byggjefelt er i Uskedalen, som i andre bygder, utbygd nede ved sjøen og ikkje oppe i dalen. Sjølv om mange frå dalen arbeidde på fabrikkane i Beinavikjo, og mange seinare flytta til Halsabrotet, var denne utviklinga likevel i utgangspunktet med å forsterka det utgamle skiljet mellom dei som budde i dalen og dei ved sjøen, mellom den stabile og meir ustabile delen av folkesetninga i Uskedalen. Dette skiljet mellom dei oppe i dalen og nede ved sjøen fekk ulike utslag. Eit var at eg sjølv og mine vener, som budde på Døssland mellom 1 og 1 ½ kilometer opp i dalen, bada i elva og ikkje i sjøen. Eg trur eg kan telja på ei hand dei gongane vi kasta oss på sykkelen for å ta ein symjetur i salt vatn. I staden bada vi i Kleshølen, til tider saman med dei frå Kjerland og Haugland, og underhaldt oss med å sigla flåte i små elvestryk i staden for å stupa og samla skjell. Men preferansen for elvevatn i staden for saltvatn som instrument for nedkjøling varme sommardagar er eit heller lite dramatisk døme på skiljelinja mellom dal og sjø. Meir alvor var det i krigane mellom ungane i dalen og dei nede ved sjøen. Området frå Storhaug til Skårhaug var ei naturleg slagmark, og på begge sider vart det bygd borger og laga våpenlager. Sjølv bygde vi, eg sjølv og bestekameraten min, eit forsvarsverk oppe i utmarka på Døssland i tilfelle forsvarslinjene lenger nede skulle bryta saman. Og vi laga eit lagar med ikkje mindre enn 500 piler for å halda fienden stangen, ved sida av 20 sverd og ei fin samling spyd og skjold som eg ikkje har tal på. Men det er frå sine eigne ein skal ha det, og pilene, som utgjorde den finaste delen av våpensamlinga vår, var diverre øydelagt av mor til bestekameraten min etter at han hadde skote ei pil gjennom nasa til søster si for å testa ut kvaliteten. Den var god, kvaliteten altså, heilt til mor hans tvang fram opplysningar om våpenarsenalet og øydela pilene.

7 USKEDALSPOSTEN Side 7 St. Hans-feiring på talet. Her er det klårt for brureferd. (Foto: Ola Matti Mathisen) Dermed øydela ho òg forsvarsevna til avdelinga på Døssland. Men det var likevel ikkje her, men altså mellom Storhaug og Skårhaug, at det vart utkjempa slag. Regulære kamphandlingar vart det slutt på etter at ein av soldatane frå sjøen fekk ei pil, med spiker til spiss, skoten inn i panna. Sjølv om sinte mødre og fedre ikkje fekk slutt på vedlikehald av forsvarsverk og mindre slosskampar, vart det etter kvart slutt omfattande krigshandlingar etter kvart som bygda vaks saman til ei bygd. Skiljet mellom dal og sjø var altså tufta på geografi, medan kulturelle skiljelinjer, med utgangspunkt i ulik folkesetnadsstabilitet, var den underliggjande årsaka. Men det fanst òg religiøse skiljelinjer. I min oppvekst var Ungdomslagshuset raudmåla og Bedehuset kvitt det var som om kosmiske krefter hadde kasta ned to symbol på himmel og helvete i sentrum av Uskedalen. Eg meiner sjølv å hugsa at det i min barndom bare var ein snåling som gjekk i både Ungdomslags- og Bedehus, og alle andre sokna til det eine eller det andre. Sjølv hadde eg ein kort karriere i koret Yngste Røyster, men slutta fordi det vart for mykje prat om Jesus sjølv hadde eg nok meir sans for dei gamaltestamentlege profetar som vart kasta til løvene, reiste rundt i kvalbukar og ikkje sparde på krutet når dei refsa israelittane. Eg trur nok foreldra mine sat med hjarta i halsen dei få gongene eg rusla av garde på songøving i Bedehuset, for sjølve sokna dei til Ungdomslagshuset. Far min var filmansvarleg på kinoen der, var kjent for å kunna dansa swing med både 2 og 3 kvinner samstundes, og han var med å byggja Ungdomslagshytta. Mor mi spela i bondekomediar, var leiar i leikarringen, og ei tid var ho til og med leiar for heile ungdomslaget. Med andre ord: synd frå ende til annan. Det var altså bare snålingar som gjekk i både Ungsdomslags- og Bedehus, og det var heller ikkje vanleg at folk som sokna til ulike hus gifta seg med kvarandre. Men komplikasjonar kunne oppstå dersom noko skifta tilhøyrsle etter at ekteskapspakta fyrst var inngått. Slik var det med Onkel og Tante. No var dei verken min onkel eller mi tante, men onkel og tante til mi mormor. Men eg hugsar aldri at dei vart kalla anna en Onkel og Tante. Tante hadde i ungdomen halde kåseri i Ungdomslagshuset, noko som bare var naturleg sidan ho kom frå ein venstrefamilie der det frilynte hadde ein sjølvsagt plass. Men tante skifta side, fylte huset sitt med bilete av ein from Jesus i pastellfargar, og på ein framskoten plass i stova stod ei sparebøsse der ho la pengar til misjonen. Dei som åt middag hos henne fekk streng beskjed om å bare drikka vatn før og etter maten det var synd å fylla magen med vatn og ikkje med Gud sine gåver. Onkel var meir lempeleg. Han var godt i hald og triveleg, full av lått og løye, og ein mann som sjølv ikkje Tante kunne mislika meir enn i korte periodar då ho markerte sin misnøye med ei trykkjande stille. Ei slik stille oppstod til dømes då ho fann ut at Onkel gøymte drops til meg i hattefôret for at ho ikkje skulle oppdaga at vi såg på drops som ei av Gud sine gåver som ein kunne fylla magen med. Onkel kunne nok tenkja seg ein tur på det raudmåla Ungdomslagshuset. Men ein vart ikkje salig av å gå dit, slik Tante kom til å sjå det. Skiljet mellom dei som sokna til Ungdomslagshuset og Bedehuset hadde konkurrentar i andre skiljelinjer, til dømes ei politisk. Medan skiljet mellom dal og sjø i Uskedalen var typisk for heile denne delen av Vestlandet, og skiljet mellom Ungdomslags- og Bedehus var typisk for heile bibelbeltet langt den norske kysten, var skiljet mellom dei til høgre og venstre i norsk politikk sjølve grunnlaget for heile verdsordninga etter andre verdskrigen og fram til 1989.

8 USKEDALSPOSTEN Side 8 Utsikt over Uskedalen på 1970-talet. (Foto: Ola Matti Mathisen) Badeliv i Stølavikjo- med fraktebåten Flornes i bakgrunn. (Foto: Ola Matti Mathisen) Det fanst ikkje noko jernteppe i Uskedalen, men det fanst to avisbod: eit som la BA i postkassen og eit som leverte ut BT. Den gongen stod ikkje BA for Bergens Avisen, men for Bergen Arbeiderblad og var ei sosialdemokratisk avis. Bergens Tidende var like profilert som ei høgreavis. Eg kan ikkje hugsa at det var nokon som både abonnerte på BA og BT, og valet av avisabonnement stod i stil med politisk orientering. Slik visste ein om lag kva den stemte som dei to avisboda stoppa ved postkassen. Det var sjølvsagt dei som haldt utkikk og hadde oversikt over slikt. Skiljet mellom dei som abonnerte på BA og BT var altså eit skuggebilete av eit politisk landskap som enno delte heile verda på 1970-talet. Det er difor underleg at i min barndom var dette det minst synlege og mest uviktige av dei skiljelinjene eg hugsar gjekk på kryss og tvers i Uskedalen. At bøndene ikkje haldt 1. mai heilag var fyrst og fremst eit problem for Strandstafetten, som gjerne gjekk i ein viss odør av møk og land. For det var bare på Husnes at dei feira 1. mai i min barndom resten av Kvinnherad, trass i storstilt båtbygging og tradisjon for silderelatert industri, var framleis eit tradisjonelt bondesamfunn. Det store politiske skiljet som delte verda i over 40 år var kanskje rett og slett for ungt til å ha fått innpass enno i Uskedalen i min barndom? Eller det bare fall mellom to stolar mellom skiljet mellom dal og sjø, og mellom skiljet mellom Ungdomslags- og Bedehus? I min barndom bygde eg altså forsvarsverk mot dei frå sjøen. Eg enda rask min karriere på Bedehuset og gav meg i staden synda på Ungdomslagshuset i vald. Men trass i at far min haldt BA og banna lågt kvar gong bøndene spreia møk og land på 1. mai, gjekk eg og såg på Strandstafetten og åt is heilt fri for førestillingar om at det var ei politisk handling som peika langt utover Uskedalen sine fjell. Krig assosierte eg med piler og spiker i kampen mot dei som budde ved sjøen, og den store ideologiske striden stod mellom løyve til eller forbod mot å dansa på skulen. Og så fekk verda heller sigla si eigen sjø.

9 USKEDALSPOSTEN Side 9 Møte på Sandakaien, Harald Nilsen til høgre. (Foto: Ola Matti Mathisen) Frå Døssland til Kathmandu Eg trur ikkje møkaspreiing på 1. mai lenger skapar irritasjon, i alle høve ikkje meir enn møkaspreiing ein kvar annan dag. Det er lov å dansa på Uskedalen skule og ein kan kjøpa øl på Sanden. Og det er venskapleg paint ball-strid og ikkje spikerpil-slag mellom dal og sjø i utmarka mellom Storhaug og Skårhaug. Når eg føler det som om eg er fødd i Steinalderen er det mest av alt fordi eg var fødd i ei tid med verdikampar, ei tid som no er over. Og det kan ein vera takksam for. Det er ikkje noko bra med ungar som skyt piler med spiker på kvarandre, med ei bygd delt mellom himmel og helvete i form av eit raud- og eit kvitmåla forsamlingshus, eller to avisbod som begge må sykla rundt dalen i dårleg vêr. Men av og til lurer eg på om ikkje desse verdikampane forsvann i kjølvatnet av Dynastiet og Falcon Crest, og at dei vart erstatta i eit samla strev etter større bil, større hus og penare kone/mann? Kanskje vart Uskedalen samansveisa som ei bygd i jakta på det amerikanske drøymeslottet? Ikkje fordi verdikampane var over på 1980-talet, men striden om topplaus soling, og andre påfølgjande stridstema, fekk aldri same skilsetjande verknad som dei som eg hugsar frå min oppvekst tiåret tidlegare. Så då muren vart riven i Berlin var alt fleire murar rivne i Uskedalen. Fjelly med nybygd naust. Samstundes som personar kunne lettare reisa rundt i verda, så kunne tankar og idear gjer det same gjennom aviser, så radio, deretter tv og no internett. I dag er det truleg ingen større by i verda ein ikkje kan komma til frå Uskedalen i løpet av 2 døgn, og det til langt mindre enn ei månadsløn. Ein kan spela sjakk med nokon i Kina, før ein kjøper ein sjeldan LP frå noko på New Zealand, for så å bestilla billett til fotballkamp på Anfield før ein avsluttar internettsurfinga med å kjøpa ei klokke i Uruguay. Det er som om fjella rundt Uskedalen har rasa saman, og brått kan ein stiga over grushaugane og ut i verda når ein vil. Då vert ikkje dei frå sjøen eller dei i Bedehuset så framande lenger. I staden vert alle og ein kvar, frå Tveitane til Ljosnes, frå Døssland til Kathmandu, sameinte i jakta på det gode livet no når alt har kome innan rekkevidde. Jo, det amerikanske luftslottet har gjort Uskedalen til ei bygd. Men bare fordi det finst kommunikasjonskanalar inn og ut av Uskedalen, som ein kvar anna stad i verda. Og kanskje er det bra. Om ein då ikkje erstattar gamle skiljelinjer med nye. Som mellom dei som har mykje og dei som har lite av alt det materielle godset som vi attrår så sterkt. Då er en tilbake i Steinalderen på ny. Er altså svaret på spørsmålet om når Uskedalen vart ei bygd: Då alle vart materialistar? Ja. Men bare delvis. Amerikanske såpeoperaseriar formidla verdiar så enkle at dei verka samansveisande. Men minst like viktig er at det fanst kommunikasjonskanalar som formidla dei. Den store utbygginga av kommunikasjonane byrja alt på 1800-talet, men fekk fyrste store konsekvensar på 1900-talet: fyrst fekk ein årlege brev frå dei som utvandra til Amerika. Så kom dei heimom ein eller fleire gonger, før det å reisa fram og tilbake over Atlanteren vart ein trivialitet.

10 USKEDALSPOSTEN Side 10 Nabobygda Herøysundet Av Lars Fausk Herøysundet ein vakker morgon. Her skriv eg litt om vår kjære nabobygd Herøysundet og kva tilbud som finnest her. Skulen Her i herøysund har me ein kjempeflott skule, nye leikeapparat ute og fleire planar om uteplassen, men me har ein dårleg «trussel» på oss.. Kommunen vil leggja ned skulen, det verste som kan skje i ei så perfekt bygd så dette. Etter mi og nokre andre sine meiningar så synest vi at skulen bør vera der han står. Mistar vi skulen, flyttar folk fra bygda. Flyttar det folk bort fra bygda går t.d butikken konkurs ol. Blir butikken nedlagt flyttar endå fleir folk vekk og til sluttt er det berre nokre få mennesker igjen. Det er store prosjekt på gang i Herøysundet: Bygging av nytt nabofelt, nye leiligheter nede på kaien. Oppussing av skuleplassen og kanskje fleire plassa. «Fer skulen, fer folket!!»... Lette turløyper(med skildring): ØRNNIPEN 45 minuttar. Start ved skogsvegen i Bringedal, ein fin og lett tur som går innover i fjellet mellom Uskedalen og Herøysundet, over Bergsheiane. Herifrå kan ein sjå delar av Uskedalen. Frå Ørnnipen er det merka turløyper til Nipen.. NIPEN Ein og ein halv time. Ein går skogsvegen frå Bringedal til endes og tek av til høgre på sti opp den bratte lia Nipabakkane. Ta deg tid til å sjå utover og innover fjorden når du er oppe i bakkane. Her opnar det seg vide utsyn mot Stord, Tysnes, Hatlestrand, Rosendal, Varaldsøy og Folgefonna. SVARTAVATNET Tre timar. Start ved Grendahuset. Følg skogsveg opp til eit vegdelet, ta til høgre og gå skogsveg vidare til det går over på sti opp lia, forbi Russåsen til nedste del av Steindalen. I vegdelet i Steindalen går ein vidare utover Steindalshaugane, rundar framom Bakkabøgavelen, held fram forbi vegdelet mot Mannen og går ned til osen i Svartavatnet. FLEIRE TURMÅL Gråskallen, Mannen, Helvikevatnet, Storhaug, Brakhaug

11 USKEDALSPOSTEN Side 11 Herøysundet med Skorpo og Uskedalen i bakgrunnen, Innfelt Bringedalsskule Grendahuset Herøysund Kompetanse Senter: Herøysund Kompetansesenter er ein del av Plei-og omsorgstenesta i Kommunen. Dei yter tenester til mennesker med utviklingshemming og andre funksjonshemmingar. Tenestene til brukarane vert tildelt ut i frå invidiuelle behov. Dei fleste av tenestemattakarane treng oppfølging og tilsyn heile døgnet. Verksemda har ansvar for tenestetilbodet i 6 bufelleskap med heildøgns bemmaning. Denne verksemda ligg i Ole Bergets veg og i Idrettsvegen. Vidare har vi Joker-butikken. Grendahuset ligg oppe i Bringedalsbygdo. Der sjer det mykje: - Bingo.. - Har vore arrangert diskotek.. - Grendahus-kafeen.. Og du kan leige det sjølv og ha bursdagsselskap ol.. Verksemder/forretninger: S.Rødsten Bilforretning: S. Rødsten Bilforretning held til i Herøysundet mellom Husnes og Rosendal. I over 30 år har bilforretninga drive i bransjen og representere Subaru i distriktet. Eg leita litt på nettet etter Informasjon om Bedrifter på herøysund si heimeside og dette er kva eg fant: - Fjellheim Landhandel - assortert landhandel - J Hjelmeland & sønner - alt i treskjæringsarbeid - Helge Hellvik - skibshandel/ds ekspedisjon - Brødrene Røsslands Fiskemat A/S - Chr. Bjelland & Co hermetikkfabrikk - Bringedals Pensjonat - Kafé 'Peer Gynt' Fakta om Herøysundet: Folketall : 432 (i 2008) Areal : 0,53km2

12 USKEDALSPOSTEN Side 12 Den einaste symjaren i bygda Av Ola Matti Mathisen Stian brukar mykje av fritida si i bassenget, og stortrives med det. (Foto: Anita Enæs) Uskedalen har eit godt idrettslag, men det driv naturleg nok ikkje med alle disiplinar. Difor er det til dømes nokre som skyt i Omvikdalen og ein som symjar på Husnes. Den eine er tolvåringen Stian Sebastian Enæs Fjeldsbø som bur på Eikelandet. I februar fekk han sølvmedalje på 25 meter rygg i eit symjestemne i Åstveithallen i Bergen. Helga etter var han i aksjon att i Bergen, under KM i Bergenshallen, og forbetra seg også der. Men korleis kan det ha seg at ein einaste uskedeling driv med symjing? Med litt hjelp av mor Anita kjem vi her med forklåringa: Stian har alltid likt seg i vatnet og var truleg berre fem år gamal då har lærte seg å symja i fjorden ved Eikelandet. - Han er ein av dei som aldri fryser og som aldri går på land, seier mora. I åra frå 2003 til 2006 spela han fotball, men tykte det var stritt å koma seg til Heio. Då var det atskillig kjekkare å køyra traktor saman med Bjørgulf Eik! For halvtanna år sidan fekk mor høyra at den eitt år eldre Henrik Dahle skulle bli med i Trio Svømmeklubb og ho fekk lokka Stian til å bli med. Til venstre: Stian med medaljar og pokal som han har sikra seg førebels. (Foto: Ola Matti Mathisen) Då var også ein tredje uskedeling symjar i Trio Kristoffer Hansen Totland. Men no er Stian aleine att etter at Henrik har flytta til Bærum og symjer der. Siden han vart med i Trio har Stian trent i opptil to timar tre gonger i veka. Det kan verka stritt, men mor gjer det klårt at både han og ho vart svært godt mottekne i det fine symjemiljøet på Husnes, som no omfattar mellom 50 og 60 aktive symjarar. Dei tek seg ikkje minst godt av dei nye når det gjeld å motivera dei og hjelpa dei vidare.. Stian kom også nesten med ein gong inn på A-partiet, som omfattar dei mest lovande og som no består av 10 symjarar. Han kan symja både fri, rygg, bryst og butterfly, men har gjort det best i fri med ei bestetid på 17 sekunder på 25 meter. Sidan han starta som aktiv symjar har Stian vore med i tevlingar både på Husnes, Stord og i Bergen. Men aller kjekkast var det å reisa til Hobro i Danmark på treningstur i fjor sommar. Denne sommaren står Løkken på reiseplanen. Stian er ikkje i tvil om at han kjem til å satsa på symjing også i åra framover. - Men vi vil ikkje veta noko av at hallen på Husnes blir tappa av politikarane i neste månad, seier ei engasjert mor Anita.

13 USKEDALSPOSTEN Side 13 Krigsminner fra Skorpo våren 1940 Av Ragna Langballe Hjelmeland Ragna Langballe Hjelmeland heime i Omvikdalen. Ho hugsar godt det som skjedde i dei dramatiske aprildagane i 1940 på Skorpo. (Foto: Ola Matti Mathisen) Hva skjedde på Skorpo under krigshandlingene i 1940? Ragna Langballe Hjelmeland (født 1924 og bosatt i Omvikdalen) vokste opp der og husker godt de dramatiske begivenhetene som også i høyeste grad berørte øye utenfor Uskedalen. Her er hennes beretning: Det første vi merket til krigen var at det kom seks mann på nøytralitetsvakt. De skulle holde vakt på telefonlinjene og kabelhusene. Hovedkursen fra Kvinnherad til Bergen gikk over øya. Disse seks mennene bodde hos oss i tre-fire uker til 21. april. Navn jeg husker var Karl Øvrevik, Husnes og Irgens og kloster fra Halsnøy. Ueksplodert granat på Skorpen I Herøysund var det meget skyting den 18. april. Dagen etter fant Gunnvor og jeg en stor granat som ikke var eksplosert. Granaten var ca. halvmeteren lang og centimeter i diameter og den lå ca. 40 meter fra bestemorhuset. Den hadde vært nedi bakken på Gjerdehaugen og ved Benkehaugen før den la seg til ro ved Nygårdsveien. Far ga beskjed til de militære i Uskedalen og de kom og hentet granaten. Den 20. april ca. klokken to om natten kom det tre tyske krigsbåter og la seg til mellom kaien og Steinenesenden. De begynte å skyte mot Uskedalen, men skytingen ble besvart. Vi sto i vinduet i soveværelset og så på lysglimtene. Steinenesenden var helt hvit etterpå, all mose var skutt vekk. En av båtene ble skadet, og tyskerne røkla området og slepte båten vekk. Antakelig var dette den som kom til Bergen den 21. april for reparasjon.

14 USKEDALSPOSTEN Side 14 Rotur på fjorden utanfor Skorpo. Etter noen timer med stillhet begynte skytingen igjen. Far ville ikke forlate huset. Han prøvde å gå og gi hesten og kyrne mat, men måtte snu for kulene haglet over løetaket. En av rutene i skuten ble knust av en kule. Mor og vi jentene hadde ikke lyst itl å gå i kjelleren, så vi valgte å gå gjennom skogen og opp mot Skorpehaugen. Mens vi gikk gjennom skogen, hørte vi kulene slå i furutoppene og kvister falt ned rundt oss. Da vi satt på Skorpehaugen, så vi tyskerne komme inn utmarken fra Herøysundet mot Uskedalen. En tropp kom forbi Ljosnes mot Rød og det ble meget skyting i Uskedalen. En stor tysk båt lå i fjorden og skjøt over Skorpen mot Uskedalen. Tyr-mannskapet til Skorpen Motortorpedobåten Tyr måtte til slutt gi opp og ble forlatt ved kaien på Skorpen. Mannskapet kom opp til oss og fikk frokost. Det ble stor forskrekkelse da Else- Marie startet separatoren. De trodde at de ble angrepet av tyskerne. Tyskerne kom utpå formiddagen og hentet Tyr, men de turde ikke gå i land og kappet fortøyningne. Av mannskapet på Tyr tok seks mann Lars Eidsviks båt og rodde over fjorden. De ble tatt av tyskerne, men ble sluppet fri senere, En annen gjeng rodde over fjorden seinere på dagen og kom vel frem til Ølve. Begge robåtene kom tilbake til Skorpen. Den 21. april kom kaptein Ulstrup med ca. 20 mann og opprettet hovedkvarter hos oss. Han brukte storstuen til kontor og sov i storstukammerset. Reidar Helland fra Husnes var oppasseren hans. Hele huset ble okkupert og vi fikk bare beholde fars og mors soverom og det store soveværelset over det som vi kalte jomfruburet. I bestemorhuset var det også folk. Kaptein Ulstrup og mannskapet hans bodde hos oss i dager. De første dagene var det vi som kokte maten og vi holdt alt dekketøy. Ved Hauebenken koblet soldatene seg inn på telefonlinjen og det var lyttevakt hele døgnet. På Skorpefjellet, litt utenfor vannet, var det satt opp en liten vakthytte. Der var det linje ned til skogen rett ovenfor Bestemorhuset. Fra Skorpefjellet kunne en følge med alle båter som gikk inn og ut Hardangerfjorden. Dramatikk i Lukksund Kaptein Ulstrup hadde fått tak i 19 eller 20 miner som ble lagret på kaien vår. Fenghettene ble lagret på sjøhusloftet. De noske soldatene var oppe i skogkanten og hugget bjørk som de kamulferte minene med. De ble lagt ut i Lukksund fra en mahogni motorbåt. Flere miner lå fremme på dekke så båten ble for lett og kantret i Lukksund. Mens mannskapet lå i sjøen kom en tysk båt og satte lyskaster på dem. Guttene svømte for livet og klatret opp de bratte skrentene. Kåre Korslund klatret opp til en plass som tysnesingene mente det ikke var mulig å komme opp til. Alle disse soldatene kom snart tilbake til Skorpen, Noen dager uti mai ble soldatene permitterte og de fleste reiste, Kaptein Ulstrup dro med med båt som het Ryman, Det var ikke dekketøy ombord, så det lånte de hos oss. Det var delvis sølv, men alt kom tilbake til Skorpen utpå sommeren. Bernt var tre måneder på nøytralitetsvakt på Madla ved Stavanger. Den 9. april reiste han til Voss og var med i kampene i Valdres. Han satt i fangeleir på Hvalsmoen ved Hønefoss, men ble fri og kom hjem til Skorpen 17. mai om kvelden. Fra Skorpefjellet hadde de militære god utsikt over Hardangerfjorden. (Foto: Erlend Moen).

15 USKEDALSPOSTEN Side 15 Fra det som skjedde i april- og maidagene i 1940 på Skorpen finnes det naturlig nok ingen fotos, men dette er trolig tatt i Oscar Langballe senior er i arbeid i Øvre Nygådshagen med hestene Skirner og Mika. (Foto utlånt av Ragna Langballe Hjelmeland).. Da tyskerne kom Tidlig om morgenen 18. mai vekket far oss og ba oss ta klær på. Det var kommet en stor tysk båt ved kaien og nå var tyskerne i gang med å omringe huset. Det banket hardt på døren og tolken spurte hvorfor far hadde tatt imot så mange norske soldater. Far svarte at Det ble plassert en tysk soldat med gevær i hvert rom i første etasje som vakt. Alle voksne menn på Skorpen ble hentet og plassert hver for seg i hagen vår med vakt over. Under bøken satte tyskerne opp bord og stoler og der drev de med forhør. Mor og Else-Marie ble forhørt om den tiden kaptein Ulstrup bodde her, men Gunnvor og jeg slapp. Vi var bare 13 og 15 år, så de syntes vel vi var altfor unge til å bry seg med. Tyskerne fulgte oss hvor vi gikk og sto hele dagen. Ragnvild Kvalvåg bodde hos oss da og var to år og det var mange som likte å stelle med henne, laget blomsterkrans med mer. Da vi melket kyrne ute var det minst fem tyskere med. En mitraljøse var plassert på Krekenpytt og pekte rett mot huset. Inne i huset herjet tyskerne fælt. Alle skuffer og skap ble endevendt og tømt på gulvet og alle madrasser ble revet ut av sengene. Fra kjelleren kom de opp med et stort fat med fiskekaker og spurte hvor alle de norske soldatene var som skulle spise dette. Skudd over hodet på far Far måtte vise tyskerne veien til Skorpefjellet. Der rev de ned vakthytten og hev alt utfor, kant over kant. Mens far satt på en sten og ventet på at de skulle gå ned igjen, var det en tysker som stilte seg opp bak ham med en revolver i hånden. Far hadde bestemt seg for at han skulle sitte helt rolig og rørte seg ikke, da tyskeren skjøt et skudd over hodet på ham. Far kunne litt tysk, så etterpå forsto han at de skjøt et varselskudd for å kalle tilbake resten av tyskerne og så ville de vel skremme far samtidig. I Skorpen var det også mange tyskere inne og undersøkte i husene, men rotet ikke så fælt som hos oss. Tyskerne ba oss om melk å dikke, men de ble alltid med helt inn i spiskammerset for å se at vi ikke blandet noe i melken. Vi måtte jo spise litt, og kokte poteter og skulle spise spekeflesk attåt. Men straks bordet var dekket, kom det noen tyske offiserer og for med maten vår. Det var to norske marinesoldater som ikke var reist hjem da de ble permitterte, og de lå og sov på arken da tyskerne kom. De var Kristian Nilsen fra Horten og Finn Røen fra Bergen og tyskerne tok begge med om bord. Nilsen ble satt fri da tyskerne forlot Skorpen om kvelden, men Røen ble tatt med til Uskedalen og satt i land der. Vi trodde aldri vi kom til å se ham igjen, men sent på kvelden kom han roende tilbake til Skorpen. Bernt var altså i Valdres og vi hørte ingenitng fra ham før han kom hjem. Margrete, eldste søsteren vår, var meierske i Høyanger. Karen var gartner på Skara gård i Solør. Rigmor var hushjelp hos Sara Berg på Sokna. Ingen av disse hørte vi noe fra før etter 8. mai engang.

16 USKEDALSPOSTEN Side 16 KVA SKJER I VÅR? Uskedalen Bedehus Mars: Søndag 22/3: Møte kl Mandag 23/3: Unge Røyster kl Søndag 28/3: Laurdagsskule + graut = Sant kl Mandag 30/3: Konfirmasjonsundervisning kl Måndag 30/3: Hobby-klubben kl April: Onsdag 1/4: Småbarnstreff kl Palmesøndag 5/4: Møte kl Onsdag 15/4: Småbarnstreff kl Onsdag 15/4: Dugnad på bedehuset inne og ute kl Fredag 17/4: Konfirmantfest kl Festtalar er Svein Bjarte Aase. Mandag 20/4: Unge Røyster kl Laurdag 25/4: Laurdagsskule + graut = Sant kl Mandag 27/4: Hobbyklubben (sommaravslutning) kl Onsdag 29/4: Småbarnstreff kl Mai: Søndag 3/5: Møte kl Mandag 4/5: Unge Røyster (avsl. før sommaren) kl Onsdag 13/5: Småbarnstreff (våravslutn. hos Nelly på Kjerland) kl Søndag 17/5: 17-MAI -FEST kl Festtalar er Tor Lakselv. Fredag 29/5: Møte Indre Sjømannsmisjon kl : Talar Einar Kristoffersen, Kragerø. Uskedalen Kyrkje 29/3 kl Gudsteneste ved Åge Sætre 10/4 kl Gudsteneste ved Sven Harald Nilsen 13/4 kl Gudsteneste ved Sven Harald Nilsen 26/4 kl Konfirmasjonsgudsteneste ved Sven Harald Nilsen 17/5 kl Gudsteneste ved Sven Harald Nilsen

17 USKEDALSPOSTEN Side 17 TI PÅ HOBBYKLUBBEN: TEKST OG BILDE : Eirik Fausk,Amalie Haugland, Rebecca H. Hauge Denne gongen intervjua vi nokre av dei som kom på Hobbyklubben den kvelden vi inviterte familiemedlemar for å vise kva vi driv med på Hobbyklubben. Spørsmål: 1.Kva gjer du i påska? 2. Kva påsketradisjonar har du? Anita Hauge -Skal til Skildbrei i Sogn. -slappa av/kosa meg heima med familien. Vidar Røstbø -Er på fjellet -Vere med familien. Ann Kristin Fausk -På ski i fjellet og vere på sjøen. - Lura ungane med påskeharen. Vilde Teigen -Ete godteri. - Vere ute. Helene Huse Bjørnebøle -Er på fjellet når det er fint vær. -Vera med familien. Kari Hjønnevåg -Solar meg. -Samla familien. Karianne Halvorsen -Jobba, gå i fjellet. -Pynta til påsken. Oddbjørg Heimark -Jobba. -Laming, kvistbrenning,gudsteneste. Edith Haugland -Er på hytta i Fjellhaugen. -Gå på ski. Maren Huse Bjørnebøle -Er på fjellet -Er med familien.

18 USKEDALSPOSTEN Side 18

19 USKEDALSPOSTEN Side 19

20 USKEDALSPOSTEN Side 20 Uskedelingen som har over 30 bilar: - Lidenskap som grensar til galskap! Av Ola Matti Mathisen Einar Gjertsen med den Volvoen han køyrer i dag. (Foto: Ola Matti Mathisen) - Ein bil som denne er ein skulptur for meg! Vissheita om at han aldri kjem att er viktig.. Det seier uskedelingen Einar Gjertsen (60) medan han plukkar ned frå veggen biletet av ein spesiell Chevrolet, ein av dei meir enn 30 personbilane han eig for tida. Einar er bygdas største bilentusiast og han kjem uprovosert med denne innrømminga: - Det er ein lidenskap som grensar til galskap! Einar har vore nordsjøarbeidar sidan 1985, men eigentleg er han utdanna likningsfunksjonær. Han hadde 15 år i etaten bak seg då han braut tvert med jobben på landjorda. Hekta på bilar har han vore lenger enn han kan hugsa og trur han er arveleg belasta. I alle fall ville faren då han var sju år i 1928 heller sjå den nye A-forden til naboen enn den nye systra si sjølv om ho vart fødd på same dagen! Sjølv var Einar i sine yngste år ein sterk beundrar av ein Plymouth 1939-modell og den gryande bilentusiasten kunne ikkje stirra seg mett på seilskuta som var meisla inn i baklyset. Familien Gjertsen fekk den første bilen i 1956 og det var ein Chevrolet 1934-modell. Einar har framleis rester av den på ein av dei tre opplagsplassane sine i bygda. Sjølv har han vore bileigar i nøyaktig 40 år sidan han i 1969 overtok ein Morris 1939-modell som hadde vore russebil for han og nokre klassekameratar. Sidan har han vore eigar av over 50 bilar og har bilete av og opplysningar om alle sjølv om han etter kvart har kvitta seg med rundt rekna 20 av dei. Det har gått mest i Volvo og Chevrolet, men Einar opplyser at satsinga på dei to merkene er meir eller mindre tilfeldig. For Volvoen sin del starta det med at han kjøpte ein PV 544 som sin bil nummer to. Bilen vart avløyst av ein av same modell. Sidan har han køyrt mange Volvoar og bruksbilen hans i dag er ein 2001-modell av Volvo V70 Det lengste Einar har køyrt med ein enkelt bil er rundt kilometer, men han har høyrt at ein P ,6 million kilometer.. Ein viktig grunn til at bilentusiasten har vore svak for Volvoar er at bilen er robust og grei å reparera og at det er god tilgang på delar sjølv om bilen er så gamal som 30 år. - Du er kanskje ein flink reparatør sjølv? - Interessa er nok mykje større enn kunnskapane. Og dei nye bilane kan ein berre gløyme som reparasjonsobjekt hvis ein er amatør dei innheld

21 USKEDALSPOSTEN Side 21 altfor mykje elektronikk. Eg har ikkje drive det til meir enn å skifta registerreim på ein moderne bil medan eg stort sett kan fiksa det hvis det skjer noko småtteri på ein eldre bil. Einar har ikkje seld mange av dei eldre bilane sine. Den eldste han kan visa fram er ein A-Ford modell som han kjøpte i Vang i Valdres i og som framleis er registrert og køyrbar. Uskedelingen har aldri vore med i motorsport med unnatak av veteranbilløp. Ein grunn til manglande engasjement på denne fronten er lange avstandar til der tevlingane går føre seg. Ein annan er at han aldri hatt sans for inngrep på bilar for å endra dei og/eller gjera dei raskare. - Ein bil skal vera original og representera si tid, meiner Einar. Han trivs da også blant dei mange bilveteranane som til dømes møter kvarandre to gonger i året under det store Ekebergtreffet i Oslo. Medan det i 1978 var 30 boder på Ekeberg er det no rundt 800! Biritreffet er eit anna arrangement som Einar gjerne reiser til. Einar saknar eit breiare miljø i nærområdet til Uskedalen. Det er ikkje så mange som har gamle bilar som hobby i Kvinnherad. - Men det er mange kjekke folk å treffa og av og til kjem det spørsmål på telefonen etter bestemte bilar.. På dette området går det tråder på tvers av alle samfunnslag og heilt utan klasseskilnader, slår Einar. - Men du har vel ikkje vorte kapitalist på hobbyen din? - Nei, så visst ikkje, dette er ein kjempedårleg butikk, heilt uinteressant for den etat eg var ansatt i for lenge sidan! - - Jau, saman med Asbjørn og Trond Olsen har eg planar om eit samarbeid om utstilling i den store hallen på Eikelandet. I andre høgda som no blir klargjort skal det vera lettare gjenstandar, som motorsyklar, modellbilar og radioar, som eg også har vore ein ivrig samlar av i mange år. Vi tenkjer oss ei skiftande utstilling. - Korleis reagerer du på at bilindustrien har det tungt for tida? - Det er jo litt merkeleg at fabrikkar som Chevrolet og Ford, som starta produksjonen høvesvis i 1911 og 1904, skal slita så hardt som dei gjer i dag. Men slik har det vorte i ei tid då pengar og aksjar flyt over landegrensene, seier Einar før han overlet til Uskedalsposten eit utsnitt av det imponerande biletarkivet sitt. Ford A Town & Country 1929 teke i i Halsabrotet! Dette er den elste bilen Einar eig i dag, saman med broren Jan. Bilete er

22 USKEDALSPOSTEN Side 22 Den aller første sjøleigde bilen var Morris 10-4 model Han var brukt som russebil i 1969 då dette biletet vart teke. Chevrolet Master Pheaton 1933, Produsert I 543 eksemplar i På Vågahaugen i Einar star til venstre saman med far og bileigar Jon og bror Jan. Bilen er er en Chevrolet 1934-modell.

23 USKEDALSPOSTEN Side 23 Volvo PV Siste modell med delt frontrute. Har framleis gått bere km. Volvo P 1800 ES Kjøpt i Wyoming, USA i 2005, produsert i berre 8800 eksemplar. Volvo modell. Bygt på Bertone-fabrikken i Italya i eksemplar.

24 USKEDALSPOSTEN Side 24 Chevrolet standard 4 dørar modell. Kjøpt i 2003, Identisk med den første bilen som familien hadde og som de fekk i Chevrolet Master Sport Cabriolet 1933 kjøpt i Produsert i eksemplar. Chevrolet Biscayne 1959, også

25 USKEDALSPOSTEN Side 25 Første elektrofirma i bygda - Av Ola Matti Mathisen Egil Heimvik, Lars L. Øyjord og Endre Teigen ved etableringa på Børnes sist sommar. (Foto: Ola Matti Mathisen). - fire og for firmaet. Dette er jo det mest sentrale punktet i Kvinnherad, Det er dagleg leiar for Kvinnherad Byggutvikling og Elektroservice Lars L. Øyjord som slår dette fast knappe ni månadar etter Uskedalen fekk sitt første elektrofirma - på Børnes. industriområde. Og enda meir gledeleg er det at dei fire unge elektromontørane som utgjer firmaet (gjennomsnittsalder 28 år!) har nok å gjera! Øyjord (eldstemann på 30) bur i Rosendal, Egil Heimvik (27) i Uskedalen, Endre Teigen (28) på Husnes og Knut Martin Hass (28) i Omvikdalen. Medan Øyjord, Heimvik og Teigen var med frå etableringa i Uskedalen i juni slutta Hass seg til 1. august. No skal dei søkja etter lærling og har også planar om å søkja etter eigen tømrar.. Firmaet var før etablert i Rosendal og Omvikdalen og overtok 2,2 dekar på Børnes frå Bogsnes Marine (Holmedal). Der stod huset som Haavik Bygg reiste for 20 år sidan samt ein rubbhall med ei samla grunnflate på 400 kvadratmeter. No har kvartetten innreia isolert lager og kontor og det er berre ein port som manglar. Rubbhallen er utleigd og uteområdet skal pyntast opp så snart eit gravemaskinfirma får tid. Dei fire satsar ikkje berre på elektromarkedet, dei har også flisleggjing og total-leveransar til bad på programmet. Dei skal selgja våtromutstyr og elektrovarer direkte frå Børnes når dei kjem heilt i orden der. I huset skal dei innreia eit bad som i tillegg til vanleg bruksbad også skal vera eit utstillingsbad. Øyjord oppsummerer utviklinga med omsyn til oppdrag så langt: - Medan vi i 2007 hadde ein omsetnad på 2,2 millioner kroner er omsetnaden i 2008 meir enn fordobla til 5,2 millionar - og vi budsjetterar med

26 USKEDALSPOSTEN Side 26 Innreiinga av huset på Børnes er så å seia fullført. (Foto: Ola Matti Mathisen) 5,5 millionar no i Vi har bra med oppdrag fram til sommaren både i Kvinnherad og ved Sørfjorden. I Kvinnherad har vi mellom anna installasjonar ved eit småkraftverk på Alsaker i Åkra og fire totalleveransar av bad til privathus. Ytterlegare to smålkraftverk på Reiseter og Måge i Nå står på oppdragslista, men det største er i Odda. Det går ut på totalrenovering av 44 leilegheiter i ein blokk og førebels er 10 av dei fullførte. Der kjem vi til å halda på over sommaren. - Og framleis har ikkje firmaet satsa på marknadsføring? - Nei, marknadsføringa har så langt hatt eit nærmast minimalt omfang. - Kva med utviklinga framover, med finanskrise og det heile? - Førebels kan vi ikkje sjå spesielle kjær i sjøen og er optimistar, men vi har jo registrert at det har vorte litt færre oppdrag og særleg då etter ferien. I denne situasjonen er det ein fordel å vera relativt små. - - Ja, eg har vore til Xiamen saman med ein forretningspartnar fordi vi skal starta import av skifer, granitt og fliser av ymse slag! Av Ola Matti Mathisen Elektromontørar klare for morgonkvisten i mars: Egil Heimvik, Lars L. Øyjord, Endre Teigen og Knut Martin Hass. (Foto: Ola Matti Mathisen)

27 USKEDALSPOSTEN Side 27 Nytt land, ny skole og nye venner. Tekst: Rebecca H. Hauge og Amalie Haugland Røstbø Vi er heldige og har ein gut som kjem frå Polen på skulen vår. Vi har intervjua han og tolken hans. Han heter Janusz Bednarski og er 12 år gamal. Janusz går i 6.kl. på Uskedalen Oppvekstsenter. Janusz Bednarski -Kor mange sysken har du? - Eg har ingen sysken. -Korleis trivest du i Noreg? -Bra. -Kva er hobbyen din? -Fotball -Kva gjer du på når det ikkje er skule? -Då likar eg å gå på tur og å vera på data. -Kor mange venner har du? -Mange. -Kva er skilnaden på Polen og Noreg? -I Norge er det snø, og det er det ikkje i Polen. -Kor trivest du best, i Noreg eller Polen og kvifor? -Eg trivest begge stader. Begge landa er flotte. -Har du gått på tur i Noreg og kor har du? - Ja, eg har vore på Halsatoppen. -Korleis lærer du norsk? -Eg prøver å snakka norsk, og eg lærer mykje av lærarane. Januzh Bednarski komer fra Polen og trivest med sine nye venner. Her sammen med tolken Luiza Ledwig- Kotwicka utenfor skulen. Foto: Ola Matti Luiza Ledwig-Kotwicka er tolken til Janusz på skulen. Her har vi og intervjua henne : -Kor mange sysken har du? - Ett. -Korleis trivest du i Noreg? - Bra. -Kva er hobbyen din? - Eg likar å gå på tur. -Kva gjer du på når det ikkje er skule? - Eg likar å gå på tur i fritida mi. -Kor mange venner har du? -Eg har 3 gode venner.