H Ø G S K O L E N I B E R G E N Avdeling for lærarutdanning

Transkript

1 H Ø G S K O L E N I B E R G E N Avdeling for lærarutdanning Eksamen, hausten 2005 Eksamensdato: Fag: ALU 1, norsk, modul 2: språkkunnskap (12 studiepoeng) Målform: Nynorsk Hjelpemiddel: Ordbok Tal på sider: 6 inkludert framside og vedlegg Tal på vedlegg: 1 Eksamenstid: 6 timar (I tillegg kjem 15 minutt til klargjering av oppgåvesvaret før innlevering.)

2 Del A: Kortsvarsdel I denne delen (A: oppgåve 1 oppgåve 10 ) skal du svare på alle oppgåvene. Det kan vere lurt å setje av om lag tre timar til denne delen og tre timar til del B. Skriv alle svara på eit eige ark! Lydar Oppgåve 1. Skriv desse orda i lydskrift. Merk av dei trykksterke stavingane (både hovudtrykk og bitrykk) med ( ) og avgjer om vokalen der er kort eller lang ( : ) Døme: Skrift Tale Skrift Tale < jente > / jente / < allé > / ale: / <behov>, <hestehov>, <anbefale>, <julesongen>, <sagt>, <hadde>, <sjukehusa>, <rekninga> Oppgåve 2. Sett konsonantane inn på rett plass i konsonantskjemaet! / π / / λ / / Σ / / Ν / / γ / / ϖ / / ϕ / / µ / / δ / / τ / / Χ / / κ / / φ / / β / / ν / Eksplosjonslydar Naselydar Leppelydar Leppetannlydar Tann- /gomlydar Bakgomlydar Hardganelydar Blautganelydar Drøvellydar Strupehovudlydar ust st ust st ust st ust st ust st ust st ust st ust st Friksjonslydar Eksplosjon + friksjonslydar L-lydar R-lydar Oppgåve 3

3 Kommenter dei understreka skrivefeila i elevteksten nedanfor. Forklar kvifor eleven i kvart tilfelle skriv som ho gjer! TIL-NISEN-NÅ-SKRIVE JEJ-EN-ØNSKELISTE DEN-ER-FRA KAN-JEJ-FÅ EN-DOKEVOGN-OG-EN-LITEN BIL-SOM-KIFTERRARGER NÅR-VI-TAR-DEN-I-VATEN OG-EIBILBANE-OG-EN-LITEN BAMSESOMERLILA OGPÅBEINAHARHAN FIRESMÅJERTER Runa, 6 år Ord Oppgåve 4 Forklar omgrepa fritt morfem og bunde morfem. Gje døme. Oppgåve 5 Vis korleis desse orda er sette saman av ulike morfem: huset, fryktelege, regnbogane, visesongarar, skreiv, samarbeidsavtalen, avlyst, utruskapen Bruk ein trestruktur. Døme: Ordform stamme bøyingsmorfem rot avleiingsmorfem trygg + leik + en Oppgåve 6 Bestem ordklasse for alle orda i setninga nedanfor. Bruk den nye ordklasseinndelinga.

4 No er eg lei av alt dette fryktelege regnet som auser ned ustanseleg. Kommenter vala dine. Oppgåve 7 Grei ut om ordklassen determinativ i den nye ordklasseinndelinga. Setningar Oppgåve 8 a) Kva er ei leddsetning? b) Finn og karakteriser leddsetningar og leddelsetningar i heilsetningane nedanfor: 1. Elevar som ikkje har norsk som morsmål, får tilbod om norsk som andrespråk. 2. Forskarar seier at morsmålsopplæring er viktig for alle. 3. Viss morsmålet ikkje er godt nok utvikla, får ein problem i alle fag. 4. Mange presterer dårleg på skulen fordi morsmålet ikkje er godt nok utvikla. 5. Læraren vi har i norsk, spurde om grammatikk er viktig å kunne. Oppgåve 9 Gje ein funksjonsanalyse av setningane nedanfor: Døme: 1 2 Du subjekt vil finitt verbal nok adverbial at forteljande innleiar (subjunksjonal) eg heilsetning substantivisk subjekt skal direkte objekt leddsetning finitt verbal køyre infinitt verbal deg direkte objekt heim adverbial 1. Vêret i desember har vore utruleg vått. 2. Eg vil helst ikkje gå ut når det regnar. 3. Det står i avisa at regnet kan føre til rasfare.

5 4. Sjekk vasstanden kvar time! 5. Korleis kan vi tømme kjellaren? 6. Full evakuering av huset kan bli aktuelt. 7. Då flaumen starta, stod nesten alle bilane fast. 8. Vegane kunne vi ikkje bruke på grunn av flaumen. 9. Ho sende meg eit kort frå Spania. Oppgåve 10 Plasser ledda i desse heilsetningane inn i leddstillingsskjemaet ( feltskjemaet ) for heilsetningar: 1. Ho skal studere i Bergen i to år til. 2. Når ho er ferdig med å studere, vil ho søkje lærarjobb nordpå. 3. Det er ikkje så lett å få seg skulejobb for tida. 4. Den boka som alle snakkar om, har eg enno ikkje lese. 5. Har du fortalt at du må reise heim att i morgon? 6. Send meg oppgåvene på e-post i løpet av dagen! Del B: Langsvarsdel Vel anten oppgåve 1, 2 eller 3! Det kan vere lurt å setje av om lag tre timar til denne delen og tre timar til del A. Oppgåve 1: Rettskriving I Språkets mønstre (kapittel 5.4 Noen rettskrivingsregler ) finn ein seks underkapittel som tar for seg følgjande: 1) enkel og dobbel konsonant, 2) særskriving og samanskriving, 3) stor og liten forbokstav, 4) deling av ord, 5) og å, 6) komma. Vel ut og gjer greie for tre (3) av desse temaa. Oppgåve 2: Elevtekstanalyse Analyser den vedlagde teksten Per skynte seg hjem på tekstnivå. Ta for deg t.d. sjanger, komposisjon og samanhengen mellom tekstelement (avsnittsorganisering, setningsbinding og referansebinding). Teksten er skriven av ein elev i småskulen. Oppgåve 3: Lesing Kva vil det seie å kunne lese? Grei ut om avkoding, leseforståing og lesestrategiar.

6 Vedlegg 1: Per skynte seg hjem