NOTAT STRYN KOMMUNE. «Sse_Navn» Notat om busettingsmønster og folketalsutvikling m.m. - Per Saksmappe: 15/271 Ajourført:

Transkript

1 STRYN KOMMUNE «Sse_Navn» NOTAT Notat om busettingsmønster og folketalsutvikling m.m. - Per Saksmappe: 15/271 Ajourført: BUSETTINGSMØNSTER. Innbyggarane i Stryn kommune har relativt stor "tumleplass". Det bur 5 personar per. km2. Tilsvarande tal for Sogn og Fjordane er 6 og for heile landet % av dei busette i kommunen bur i tettbygde strøk. I Sogn og Fjordane fylke bur 59,70% i tettbygde strøk, medan talet for heile landet er 80,53%. FOLKETAl på grunnkrinsnivå: Folketalet i Stryn kommune viser positive tal for 7. året på rad. Statistikk nedanfor viser folketalsutviklinga på grunnkretsnivå for perioden , og endringar i 9-årsperioden: Grunnkrins Grov Erdal Hjelle Strandsida Endring

2 Flo Tenden Solheim Rise Visnes Vik Bø Bergsida Markene Loen Lovatnet Oldedalen Sunde Eide Olden Muristranda Rake Skarstein Innvik nord Innvik sør Lyslo Valaker Verlo Hopland Fjelli Blakset Faleide Ikkje oppgj Folketalsutviklinga på skulekrinsnivå per :

3 Krins %- endr %- endr %- endr %- endr % endr %- endr Storesunde , , , , ,3-21,4 Oppstryn , , , , ,0-41,9 Tonning , , , , ,1 +81,5 Loen , , , , ,9 +83,5 Olden , ,o 913-3, , ,6 -+3,0 Oldedalen , , , , ,9-23,7 Innvik ,o 566-7, ,3-11,2 Utvik , , , , ,5-37,1 Nordsida , ,o 427-5, , ,7-0,2 Rand , , , , ,3-30,4 Sum , , , , ,3 +17,0 Kjelde: Statistisk Sentralbyrå Folketalsutviklinga for kommunen samla, er god heile perioden sett under eitt, men med variasjonar på 90-talet. Frå 2000 har det vore ein stor vekst med ein førebels topp i 2003/2004, både i 2005 og 2006 var det ein større nedgang i folketalet, men frå 2007 til har Stryn kommune hatt ein stor folkevekst. I 2005 skuldast nok nedgangen i hovudsak nedlegging av eit statleg flyktningmottak. Av krinsane har Loen og Tonning hatt ein solid vekst i folketalet. Oppstryn, Utvik og Rand har hatt ei særleg negativ utvikling. Vi har hatt relativt sterk geografisk omfordeling av befolkninga i kommunen sidan Skulekrinsopplysningane vart svekka då skulekrins vart teken ut av Matrikkelen i For folketalet per er tala henta frå grunnkrinsstatistikken i Matrikkelen. Dette samsvarar likevel godt med skulekrinsinndelinga, men det kan vere differansar for krinsane Storesunde og Oppstryn i høve til tidlegare krinsstatistikk. Sjå krinstala ovanfor. Skulekrinsstatistikken per hadde forholdsvis mange personar registrerte utan skulekrins, heile 98 personar. Desse er i statistikken ovanfor lagde til Tonning krins, og forklarar folketalsnedgangen for denne krinsen frå 2010 til Pr er det no 26 personar som ikkje er registrerte på krins.

4 Den lokale folketalsutviklinga, jamført med oversyn over sysselsetjinga i dei ulike næringane (sjå eige notat), syner at framveksten av industriarbeidsplassar og tenesteytande næringar har gjort det mogeleg å stabilisere og auke folketalet i kommunen samla, i ein periode der sysselsettinga i primærnæringa har gått tilbake. Innvandring og utvandring frå/til utlandet har betydning for utviklinga i folketalet. For dei åra vi har ført statistikk for har Stryn kommune hatt netto innvandring. Nettotala ser slik ut: personar, 1999, 17 personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar, personar og personar. Bakgrunnen for desse forholdsvis store tala ligg i kommunalt og statleg flyktningmottak og i dei siste åra i ei betydeleg arbeids-innvandring. No er det slik at ikkje alle som kjem hit frå utlandet flytter til utlandet att når dei reiser frå Stryn, fleir flytter til andre stader i landet, spesielt gjeld dette personar på statleg mottak. Nettotala ovanfor må difor korrigerast for dette, men dette har vi ikkje statistikk for. Folketalet i Stryn Fordeling av kvinner og menn og alderssamansetting i dei ulike krinsane (i prosent av samla krinstal). Krins I alt 0-19 % % % 67- % Storesunde , , , ,9 Oppstryn , , , ,0 Tonning , , , ,8 Loen , , , ,6 Olden , , , ,0 Oldedalen , , , ,1 Innvik , , , ,9 Utvik , , , ,0 Nordsida , , , ,7 Rand , , , ,4 Sum , , , ,9 Kjelde: Statistisk Sentralbyrå. I 1998 utgjorde aldersgruppa 0-19 år 28,1% av folketalet, denne andelen har gått ned til 26,3% per og 25,9% per I 1998 utgjorde aldersgruppa år 27,2% av folketalet, denne andelen har gått ned til 24,0% per , og opp til 24,1% per Her har vore ein negativ tendens vi bør rette merksemda mot. I 1998 utgjorde aldersgruppa år 29,2 % av folketalet, denne andelen har auka til 34,2% per , men er per endra til 34,1%.

5 KJØNNSBALANSE. Kommunen hadde per kvinner pr.100 menn i aldersgruppa år. Dette er endra til 78 kvinner per 100 menn pr ei positiv utvikling siste året. Fylkessnittet var 92 per og er også 92 per Talet for landet var 95 per , og er også 95 per For Stryn er dette ei negativ utvikling i høve til analysen gjort i samband med kommuneplanarbeidet i 1998, og spesielt negativ i høve til 2004 då det var 89 kvinner per. 100 menn. Den låge kvinnedelen er ei utfordring for vår kommune, og det er variasjonar mellom krinsane. Dette kan mellom anna ha noko å seie for den framtidige busettinga. Andre trekk ved utviklinga - som til dømes utdanningsmønsteret og sjanse for jobb i høve til utdanning, og eventuelt generasjonsskifte - vil nok ha meir å seie. I fylkesplansamanheng vert det vist til at det er relativt klår samanheng mellom kvinneprosenten og kommunen sitt tilbod av arbeidsplassar. Kommunar med tilgang på eit differensiert arbeidsplasstilbod i eigen kommune eller innan pendlingsområdet, vinn klårt kampen om jentene. Industri-, landbruks- og fiskerikommunar kjem generelt dårleg ut. flytter meir enn menn mot sentra i fylket og ut av fylket. Fordelinga av kvinner og menn i krinsane i kommunen per er nærare utdjupa i tabellen nedanfor: Krins: Sum Storesunde Oppstryn Tonning Loen Olden Oldedaln

6 Innvik Utvik Nordsida Rand Sum Kjelde: Statistisk sentralbyrå FORGUBBING. Andelen eldre over 67 år var 15,8% av folkesetnaden i Sogn og Fjordane fylke per , per er denne endra til 16,2%. Talet for landet var 13,7% per og er endra til 14,0% per For Stryn var andelen 15,6% per Som synt i tabellen ovanfor er den per endra til 15,9%. For gruppa dei eldste eldre - over 80 år - ser tala slik ut: Landet: 4,3% per og 4,3% per , fylket: 5,6% per og 5,5% per , Stryn: 5,2% per og 5,0% per Det er store variasjonar mellom krinsane. Spørsmålet er om eit eventuelt generasjons-skifte eller nye arbeidsplasstilbod, kan endre ein elles negativ trend for fleire av krinsane. Aldersgruppa dei eldste eldre over 80 år har vore stabil, men aldersgruppa viser no ein stigande tendens. Folketalet i Stryn kommune Krinsstatistikk for personar over 67 år. Krins: I alt: år: år: 90+ år: Storesunde Oppstryn Tonning Loen Olden

7 Oldedalen Innvik Utvik Nordsida Rand Sum Eigen statistikk. Krinsstatistikk for born i forskule- og grunnskulealder per Krins: I alt Storesunde Oppstryn Tonning Loen Olden Oldedalen Innvik Utvik Nordsida Rand Sum Eigen statistikk. For born i førskulealder har krinsane Tonning, Oppstryn, Nordsida, Innvik og Rand høgast prosentdel i høve til folketalet, medan prosentdelen er lågast for Utvik, Olden, Loen, Oldedalen og Storesunde.

8 Prosentdelen barn i aldersgruppa 0-15 år, var per i snitt for Sogn og Fjordane fylke 19,9% av folkesetnaden, denne er endra til 19,7% per Medan talet for landet var 19,5% per som no er endra til 19,7% per For Stryn var gjennomsnittet for krinsane 20,5% per og er per endra til 20,5%.. Sidan vi byrja å lage den detaljerte statistikken i 1998 har det vore ein vekst både i aldersgruppa 6-12 år og år med eit høgdepunkt for desse gruppene i høvesvis 2004 og UTVIKLINGA SISTE 20-ÅRA. (tal pr ) År Sum Kjelde: Statistisk sentralbyrå.

9 Ovanståande viser forholdsvis store endringar i aldersgruppene og spesialt i gruppene år og år. For å få nærare informasjon om endringane er det nedanfor suppler med folketalsutviklinga for aldersgruppene 20 til 69 år fordelt på 10 årsgrupper. Alder Kjelde: Statistisk sentralbyrå. Dette viser at aldersgruppa har gått ned med 1,3% i desse 16 åra takka vere ein positiv vekst siste åra. Aldersgruppa år har gått ned med 4,0%. Aldersgruppa aukar med heile 12,7%. Det er og svært stor auke i alders-gruppa år med heile 11,2%. Aldersgruppa år har den største auken i desse 14 åra med heile 62,3%. Ser vi nærare på den for oss viktige aldersgruppa år finn vi denne utviklinga frå til Alder Kjelde: Statistisk sentralbyrå. Som det går fram av tala gjekk aldersgruppa år tilbake med 100 personar i løpet av Det var særleg 30-åringane det var blitt færre av, og reduksjonen fordelte seg om lag likt på kvinner og menn. I 2007 har denne utflyttinga heldigvis stagnert, og vi registrerar no ein auke i denne strategisk viktige aldersgruppa på 148 personar sidan lågåret Det er likevel grunn til å rette merksemda mot underbalansen av kvinner i desse aldersgruppene.

10 YRKESAKTIV ALDER. Vi har her valt å definere den yrkesaktive aldersgruppa til år, men vil spesielt fokusere på den mest produktive aldersgruppa år. Tidlegare har det vore vanleg å rekne yrkes-aktive frå 16 år. Men etter at det er blitt lovfesta rett til 3 årig vidaregåande utdanning, har vi valt eit anna utgangspunkt - 20 år. Av einskildtal kan nemnast at aldersgruppa utgjer heile 30,7% i Loen per , mot 17,2% for Innvik krins sjå tabell på side 6. Her ser vi kvifor Loen har svært gunstig alderssamansetting. Statistikken stadfestar også den merksemda kommunen bør ha retta mot Oppstryn, Vikane, Oldedalen og Nordsida/Rand når det gjeld faren for uttynning. Tal frå analysen kan og fortelje oss noko om kva vi kan vente av storleiken på barne-årgangane framover. Dei kan vidare gje indikasjonar på muleg generasjonsskifte, og dei kan seie noko om behovet for bustader til personar i etableringsfasen. Referansetal per for Sogn og Fjordane fylke viser i snitt at aldersgruppa år var 12,1% av folkesetnaden, per er den endra til 12,3%. medan den for gruppa år var 11% per og er også 11% per Tala for landet var 13,4% for gruppa år per som er endra til 13,5% per Per var andelen 13,4% for år, som er endra til 13,3% per For Stryn utgjorde gruppa år 11,8% per Per er dette endra til 12,0%. For aldersgruppa år var talet per ,1%, per utgjer årsgruppa 12,2%. FLYTTING OG FØDSELSOVERSKOT. Perioden 1997 til og med 2014, viser at kommunen har hatt eit gjennomsnittleg fødsels-overskot på 19 personar. Nettoflyttinga er negativ med 1 personar i gjennomsnitt for perioden. Endring i folketal: ,04% ,37% ,66% ,62% ,59%

11 ,50% ,29% ,18% ,94% ,08% ,94% ,11% ,80% ,73% ,67% ,57% ,41% ,29% Gjennomsnitt ,25% Folketalsutviklinga i Stryn kommune frå 1997 til og med 2014 kan summerast opp slik: Negativ nettoflytting (-1 i snitt 97-14). Fødselsoverskot veg opp den negativ nettoflytting (+19 i snitt 97-14). Tal menn per. 100 kvinner i aldersgruppa år 128,2, mot 105,6 i landet og 108,5 i fylket. Tal barn og unge 0-19 år: 25,9% for kommunen, 24,4% for landet og 25,4% for fylket. Låg del i aldersgruppa år 24,1%, mot 26,8% for landet og 23,2% for fylket. Delen over 80 år er høg 5,0% mot 4,3% for landet og 5,5% for fylket. PERSONAR MED INNVANDRINGSBAKGRUNN. Innvandring og utvandring har og vil få stor betydning for utviklinga i folketalet. I 1970 hadde Stryn kommune 19 personar med innvandringsbakgrunn. I 2000 hadde dette talet auka til 206 personar. Talet ved årsskiftet 2014/2015 er 1084 personar. Tek vi omsyn til innvandrarar og norskfødde med innvandrarforeldre er det pr heile 1202 personar. Med andre ord har 16,8% av befolkninga i Stryn innvandringsbakgrunn. Årsaka til folketalsveksten i Stryn kommune er såleis innvandring frå utlandet. Utan denne innvandringa ville folketalet i kommunen gått sterkt tilbake. INNVANDRARAR ETTER REGION OG LANDBAKGRUNN :

12 Europa unnateke Tyrkia Afrika Asia med Tyrkia Nord Amerika Sør- og Mellom- Amerika Oseania Kjelde: Statistisk sentralbyrå. INNVANDRARAR OG NORSKFØDDE MED INNVANDRERFORELDRE, ETTER REGION, LANDBAKGRUNN Europa unnateke Tyrkia Afrika Asia med Tyrkia Nord Amerika Sør- og Mellom- Amerika Oseania Kjelde: Statistisk sentralbyrå.

13 NETTOFLYTTING INNANLANDS OG TIL OG FRÅ UTLANDET ETTER ALDER OG Alder 0-5 år 6-15 år år år år år år år 67+ år I alt FRAMSKRIVING AV FOLKETALET Ei slik framskriving er det berre mogeleg å gjere på kommunenivå - ikkje på krinsnivå. Statistisk sentralbyrå gjennomfører med jamne mellomrom folketalsframskrivingar. Sist vart dette gjort i juni I alt ligg det føre 9 ulike framskrivingsalternativ bygd på ulike føresetnader. Hovudalternativet for SSB si framskriving av folketalet er gjeve namnet MMMM som står - Mellomnivå fruktbarheit - Mellomnivå levealder Mellomnivå mobilitet (innanlands flytting) - Høg nettoinnvandring. Det er dette alternativet som er mest brukt i ulike planprosessar og av offentlege instansar, mellom anna brukar Husbanken dette i vurderinga av utbyggingssøknader innan pleie og omsorg. Framskrivinga etter dette alternativet viser eit folketal i 2040 på innbyggarar i Stryn kommune. Framskrivingstabellen kan oppsummerast slik: Framskriving av folketal (MMMM). Kjelde: Statistisk Sentralbyrå Sum

14 Kjelde: Statistisk sentralbyrå. Hovudtrekka i utviklinga som framskrivinga syner: Dei unge årsklassane 0-19 år viser stabilitet i perioden fram til Deretter vekst. Aldersgruppa har stabilitet dei 3 første åra. Frå 2017 vekst fram til 2030 (ein vekst på i gjennomsnitt på 7 personar i året i denne perioden), så ein svak nedgang. Samla vil den yrkesaktive del av folkesetnaden år - ha ein auke på 7,6% fram mot Auken er forholdsvis jamn heile perioden. Denne delen av folkesetnaden viser ein auke med 317 i denne 27-års-personar, eller i gjennomsnitt med 12 personar i året. Her ligg ei stor utfordring både i å skape nye arbeidsplassar og arbeidsplassar som er attraktive spesielt for aldersgruppa år. Ei anna stor utfordring ligg i tilbodet til dei eldste. Her er gruppa over 67 år jamt aukande heile perioden fram til Over heile perioden aukar denne aldersgruppa med 685 personar eller 62%, ein gjennomsnitt på 25 personar i året. Sett over 5 årsperiodar er auken slik: 2014 til personar (6 år), 2020 til personar, 2025 til personar, 2030 til personar, 2035 til personar. For dei eldste eldre - over 80 år er gruppa forholdsvis stabil fram til og med 2020, men aukar då sterkt fram til 2040, frå 386 personar til 685 personar, eller med 84% frå Stryn kommune vil i følgje framskrivinga ein folketalsvekst på 3,2% frå 2015 til 2020, 9,7% frå 2015 til 2030 og 15,6% frå 2015 til Til samanlikning har landet samla ein vekst på 5,5% frå 2015 til 2020, 15,1% frå 2015 til 2030 og 22,4% frå 2015 til Svak folkevekst og ei aldrande befolkning. SSB sin prognose fram mot 2040 syner at Stryn kommune vil ha ein svakare vekst i folketalet enn landsgjennomsnittet. litt nedgang i tal unge, nedgang i yrkesaktiv alder og aukande tal eldre. Folketalsutvikling Stryn kommune (Prognose SSB, middels nasjonal vekst MMMM) Folketal % eldre over 67 år 17,5% 19,5% 21,8% % unge til 19 år 25,4% 23,9% 23,9% % år 57,0% 56,6% 54,3%

15 Innbyggarar år per innbyggarar 80 år og over: Denne figuren viser tal innbyggarar i arbeidsfør alder (20-66 år) per innbyggar 80 år og over i 2015, 2020, 2030 og Ein reduksjon i forholdstalet mellom dei to aldersgruppene betyr at det er færre innbyggarar i yrkesaktiv alder for kvar innbyggar 80 år og over Stryn 11,6 10,9 8,2 6,5 Innbyggarar år i forhold til innbyggarar 67 år og over og 80 år og over. Denne figuren viser tal innbyggarar i arbeidsfør alder (20-66 år) per innbyggar på 67 år og over i 2015, 2020, 2030 og Ein reduksjon i forholdstalet mellom dei 2 gruppene betyr at det er færre innbyggarar i yrkesaktiv alder for kvar innbyggar 67 år og over Stryn 3,7 3,3 2,9 2,5 Harald Risnes