reint sagt Infoblad frå SIMAS Farleg avfall i byggavfall Slik oppbevarer du maten din Ny miljøstasjon i Vik OFFENTLEG INFORMASJON

Transkript

1 OFFENTLEG INFORMASJON reint sagt Infoblad frå SIMAS - nr Mars Farleg avfall i byggavfall Slik oppbevarer du maten din Ny miljøstasjon i Vik Infoblad frå SIMAS

2 Reint sagt Det er ei stor utfordring i å gjera ting rett og gjera dei rette tinga i ei verd som stadig er i endring! Dei siste 10-åra har det vore sterk fokus på klimautfordringa. No er det stadig fleire som påpeikar at ressurssituasjonen vil også krevje meir materialgjenvinning. Med snart 7 milliardar menneske på jorda, der alle vil ha dei same varene, so stig prisen på råvarer kraftig. På mange av metalla som inngår i mobiltelefonar og anna elektronisk utstyr vert mindre enn 1 % attvunne. For fosfor er tilgangen snart slutt, noko so påverkar gjødselsituasjonen. I løpet av det 20.århundre vart i EU-området; Forbruket av brensel 12-dobla Utvinning av materialressursane 34-dobla Årlig brukar kvar EU-borgar 16 tonn med materiale der 6 tonn blir avfall Alt dette påverkar også den økonomiske utviklinga i tillegg til at det påverkar dei miljømessige konsekvensane. Me vil difor verta tvinga til å bruka råvarene smartare og om att og om att, i staden for å brenna desse, noko som ein gjere berre ein gong. Det er viktig, her som med alt anna, å starte med seg sjølv. Kva gjere du og eg, som bur i SIMAS-regionen, med dette? Det er viktig, her som med alt anna, å starte med seg sjølv. Me kan ikkje venta at andre stadig vekk ordnar opp for oss dette gjeld i dei daglege innkjøpa våre og når me skal kvitte oss med avfallet. Me må vere bevist våre handlingar og dei konsekvensar dei har, både på kort og lang sikt. REDAKSJON Ansvarleg redaktør: Hallvard Thomassen Informasjonsmedarbeidar: Tone Myklebust Opplag: Redaksjonen avslutta: 5. mars 2013 Foto: Simas, arkiv, istockphoto.com Design: Gasta design & kommunikasjon Trykk: Natvik Prenteverk Papir: 100% resirkulert papir Det er so lett å tenkje at det betyr so lite om eg for eksempel kastar eit batteri ute i naturen, men om alle tenker slik so blir det jo ikkje berre eitt Sjølv dei store stega startar med dei små! Med dette som bakgrunn sett SIMAS meir fokus på rett sortering. På denne måten kan me sikra at material og ressursar kan brukast oppatt, og ikkje verta send til brenning. Billigare er dette også! Me i SIMAS ynskjer alle ei fin påskehøgtid! Hallvard Thomassen direktør 2

3 Renovasjon for hytte og fritidshus Påsken nærmar seg, og mange tek turen til fjells og på hytta. Me vil samband med dette minne om våre avfallsordningar for hytter og fritidshus. Avfall frå hytter og fritidshus skal kastast i hyttecontainer. Desse containerane er berre berekna på hushaldsavfall. Elektriske artiklar, farleg avfall, rive- og bygningsavfall, madrassar, jernskrap og andre store gjenstandar skal leverast miljøstasjonen. Glas og metallemballasje skal leverast i glasiglo. Ver merksam på at ein del hyttecontainerar har innkastluker på sidene, og er berekna for små «handleposar», ein har difor ikkje moglegheit for å levera avfall i sekk i desse containerane. Finn din nærmaste hyttecontainer og returpunkt på Me oppmodar alle til å halda det reint og ryddig rundt hyttecontainarar og returpunkt. Ny miljøstasjon i Vik I haust starta arbeidet med å byggja ny miljøstasjon i Vik. Miljøstasjonen er plassert på Sæbø i Vik, aust for Vikja. Bystøl AS har prosjekteringsarbeidet, og Sogn Entreprenør fekk oppdraget å byggja miljøstasjonen etter Simas sin anbodsrunde. Arbeidet skal etter planen vera ferdigstilt i midten av mars i år. Opningsdato er endå ikkje bestemt. Miljøstasjonen er utforma med gjennomkøyring og breid rampe for å redusera kødanning. Tilgang til miljøstasjonen vert ny vegtilkomst frå Seimsvegen, og utattkøyring til Elvegata. Vik miljøstasjon vil og disponera to hallar i Vik Industrihus, til kontor, matrom, lager m.m. Med tida vil det verta arbeida med å etablera ein gjenbruksstasjon i ein av hallane. 3

4 Byggeavfall Rett avfallshandtering er viktig ved rehabilitering, oppussing og rivingsprosjekt i hus og hytte. Miljøgifter i bygningsdelar er lite nedbrytbare, dei kan føre til skadar både på miljø og helse dersom dei slepp ut i naturen. Farleg byggeavfall er eit av Noregs største forureiningsproblem. Avfallet inneheld ein miks av ulike miljøgifter som fører til alvorlege skadar på menneske og natur, det er difor svært viktig å vera nøye med å sortera og levera avfallet til godkjente avfallsmottak (miljøstasjonen). Materiala er ikkje skadelege når dei er ein del av eit hus eller ein bygning. Når bygg vert rive, knust og/eller kasta, vert det frigjort stoff som har langvarige og øydeleggjande verknad på jord, vatn, luft og menneske. Det er difor svært viktig at den som er ansvarleg for eit byggjeeller oppussingsprosjekt tek sorteringsjobben alvorleg, og dermed hindrar at de giftige stoffa vert spreidd til omgjevnadane og gjev alvorlege miljøskadar. Farlege stoff som finst i byggavfall: Isolerglasvindauge Vindauge med PCB: Norskproduserte , utanlandske t.o.m Vindauge med klorparafin/ftalater: Norskproduserte , utanlandske Polyuretanisolasjon i ytterdører garasjeporten er isolert med mineralull (Glava, Rockwool), er den ikkje farleg avfall. KFK og HKFK vert brukt som isolasjon i kjølerom Ftalater Fugemasse produsert mellom innehaldt ofte PCB. Frå 1970 til 1990 vart klorparafin brukt i slik masse. Begge stoffa er miljøfarlege. produsert før 2003 inneheld KFKeller HKFK-gass. Frigjort gass gjer at ozonlaget vert redusert og drivhuseffekten aukar. Ein kan finna polyuretanisolasjon i terasse- og ingangsdører. KFK- eller HKFK-gassar Finst i isolerte garasjeportar. Er garasjeporten produsert før 2003, er isolasjonsskummet høgst sannsynleg skadeleg for ozonlaget. Porten skal leverast som farleg avfall. Dersom Golvbelegg inneheld mest sannsynleg ftalater. Takfolie er eit vinylprodukt som inneheld ftalater. Takfolie som er lagt før år 2000 er farleg avfall. Cellegummi 4

5 med bromerte flamme-hemmarar vart brukt som isolasjon før 2003, ofte på vass- og avlaupsrøyr. Asbest Tetningar i omnsrøyr Takplater som er brukt innandørs kan innehalde asbest Lettveggar og innsida av ytterveggar i bygg frå før 1980, kan vere laga av eller dekt med asbestplater. Asbest kan gje lungekreft. Det er tillat for privatpersoner å riva asbest på eiga hand på eigen eigedom, men bruk beskyttelsesklede og P3-maske som dekker munn og nase. Asbest må pakkast i 2 lag plast før levering, og leverast på pall, gjerne med strekkfilm rundt pall og plast. Oljetankar Parafin og fyringsoljetankar er farleg avfall. Alt elektrisk og elektronisk utstyr skal sorterast og leverast som EE-avfall Trykkimpregnert treverk Maling, lim og lakk samt diverse oppussingsavfall er farleg avfall. Asbestmasse som isolasjon direkte på røyret vart ofte brukt i perioden , som regel kun på røyrbend og T-ledd (ikkje rette røyrstrekk), og på isolasjonsavslutningar mot ventilar (kranar). Tre lag isolasjon med asbest innerst var vanlig på radiator- og varmtvannsrøyr frå ca Då ligg asbesten som oftast på heile røyret, dvs. både på rette strekk og bend. Eternittplater kan vera brukt som kledning og tak på hus. Innvendig kan asbest vera nytta som brannisolering, gjerne i fyrrom Ventilasjonskanalar av eternitt, (ofte i firkanta kanalar) Slik finn du ut om treverket er trykkimpregnert eller ikkje: Ved grøn farge innvendig er treverket trykkimpregnert, lys farge innvendig eller på undersida viser at treverket ikkje er impregnert. Ikkje brenn trykkimpregnert treverk! Då vil svært giftige gassar, støv og oske verta utvikla. Terrassar og utvendige trepper av tre, og utvendig kledning er ofte trykkimpregnert treverk. Kreosotimpregnert treverk Kreosot er et tjærestoff som skadar naturen. Stoffet har ein tydeleg brunsvart farge og luktar tjære. Jernbanesviller og telefonstolpar med kreosot er ofte brukt i trapper, sandkasser og som støttemurar i hagar. Dersom du ikkje sorterer vert avfallet deponert eller brent. Då vert ofte dei farlege stoffa frigjort, og forureinar jord eller luft. Det er du som har ansvar for sorteringa. Du kan ikkje overlate dette til andre. Er du i tvil om eit avfall skal karakteriserast som farleg avfall: Handter, sorter og lever avfallet som farleg. SIMAS sine miljøstasjonar er godkjente mottak for farleg avfall. Det er gratis å levera farleg avfall inntil 400 kg på miljøstasjonen (denne ordninga gjeld ikkje asbest/eternitt). Personale på miljøstasjonen hjelper dei deg dersom du er i tvil om sorteringa. For meir info sjå og Kjelde: NFFA og byggemiljo.no Foto: Norconsult v/steinar Amlo 5

6 Korleis skal vi pakke inn og oppbevare maten? Gry Tokvam har lærarutdanning innan kosthald/ ernæring, mat og kultur. Ho arbeider til dagleg ved Luster vidaregåande skule, i tillegg til at ho tek på seg oppdrag innan rådgjeving og kurs i matlaging. Grønsaker og frukt og bær Friske bær, eller om dei har vore frosne, har kort haldbarheit og skal alltid stå kaldt. Dette gjeld derimot ikkje all frukta. Det er velkjent at banane vert brune i kjøleskåpet, dei legg vi i romtemperatur. Vi kjøper oftast frukt for at den skal etast fortløpande og då kan romtemperatur vera ein betre egna temperatur enn kjøleskåpet. Dette gjeld til dømes pære, kiwi, eple og melon, dei må ofte modnast før ein legg dei i kjøleskåpet. Dessutan kjem smaken mykje betre fram når matvara ikkje er så kald. Grønsakene har vi stort sett i kjøleskåpet, men med unntak av tomater og agurk. Desse har det betre i ein noko høgare temperatur. Ei skål med tomater på kjøkkenbenken og ei fruktskål på kjøkkenbordet vil dessutan påverke oss til å ete meir frukt og grønsaker, noko dei fleste av oss gjerne skulle gjere. Dei fleste har vel opplevd at gulrota, kålrota og fleire andre grønsaksslag vert litt «slappe». Ingen grunn til å kaste, skjær opp og set i kaldt vatn. Etter kort tid er «spensten» tilbake og du kan knaske med godt samvit. desse råvarene over tid i fersk tilstand. Då er det å anbefale at frysaren får ta vare på maten. Pålegg Ost er fast «inventar» i dei fleste kjøleskåp. Om ein har fleire slag så er osteklokke ein god måte å oppbevare på. Det vil hindre uttørking og at osten tek til seg lukt frå andre matvarer, samtidig som den er skjerma for eventuelle muggsoppsporar som er i kjøleskåpet. Dessutan bidreg det til eit ryddigare kjøleskåp og eit finare frokostbord. Tidlegare var osteklokkene litt for tette, noko som resulterte i at fukten ikkje fekk utslepp. Dagens utgåve har lufting. Alternativt er lokk på brunosten og gulosten i ein eller annan plastboks med lokk. Lat ikkje makrellboksen stå opna med innhaldet i! Kjøtpålegget har ein tendens til å verta verande i emballasjen frå butikken, også etter opning. Det er god garanti for kortare holdbarheit. Både ferskt kjøtpålegg og spekemat har godt av å kome under betre forhold. No er det mange gode innpakningar som held seg tette etter opning, så lenge ein lukkar dei ordentleg. Gode boksar med lokk som hindrar uttørking og tilgang av mikroorganismar er godt alternativ for kokt skinke Kjøt og fisk Når du kjøper fersk fisk som skal fraktast langt eller du planlegg å ha den i kjøleskåpet ein dag eller to; be om å få den lagt på is i tett pose. Temperatur ned mot null er best for fisken, då kan den halde i mange dagar. Frosen fisk tinar du i kjøleskåpet, som dei fleste andre matvare du skal tine (ikkje brød). Hugs å leggje eit fat under så det ikkje siv væske ut i kjøleskåpet. Den vil raskt danne uønska lukt. Ferskt kjøt har lengre haldbarheit og kan oppbevarast i mange dagar dersom innpakkinga er god. Aluminiumsfolie eller papir er godt egna. Som oftast er det liten grunn til å oppbevare 6

7 og liknande. Ferske kjøtvarer held ut veka om dei vert pakka rett. Spekemat bør pakkast i aluminiumsfolie eventuelt matpapir, dei mugnar lett om ein brukar plast. Kjøttpålegg bør pakkast i aluminiumsfolie eller folie med plast på utsida. Røykelaksen held seg best om ein legg den i matpapir. For å hindre at feittet renn ut i kjøleskåpet kan ein plastpose eller plasbelagt folie leggjast rundt. Brød Når det gjeld brød er det først og fremst viktig at du oppbevar det i romtemperatur. Brød vert fortare gammalt når det ligg i kjøleskåp, kjemisk elding kallast det. Legg du brødet i bæreposen som du har med deg heim frå butikken? For det fyrste så er ikkje bæreposar laga for å oppbevare mat i og for det andre er ikkje plast så godt egna til brød som andre matvarer. Det beste tipset for å oppbevare brød er å ha det i brødboksen. Best vert brødet om du legg det i ein tøypose, gjerne av lin. Dette vil gi ei sprø skorpe dei neste par dagane, medan oppbevaring i plast gir seig skorpe. Brødristaren er fantastisk når brødet er 2-3 dagar gamalt. Det gir brødet ein ny sjanse og lukta vekkjer apetitten ein tidleg morgon. Dersom du skal fryse ned brød, pakk det godt i plast og frys straks det er nedkjølt. Småbakst som baguettar og liknande bør frysast raskt ned dersom du har noko til overs. Eit tips om du har problem med skorpe som lausnar etter frysing, skjær av skalkane før frysing! Matrestar Det er mikroorganismane, bakteriar og sopp, som tek knekken på maten dersom vi ikkje lagrar den rett. I romtemperatur og med tilgang til luft vert ikkje restane gamle. Når du har restar etter middagen; få dei ut av panna og inn i kjøleskåpet. Rask nedkjøling i kaldt vatn er å tilrå viss det er mykje som skal inn i kjøleskåpet. Dei fleste middagsrestane bør etast opp i løpet av veka om dei står i kjøleskåpet. Det fordrar at du pakkar dei inn så lufttilgangen vert hindra. Tette boksar med lokk er det beste alternativet, men dei kan ha ein tendens til å bli gløymde om ein set dei innerst i kjøleskåpet. Derfor kan det vera lurt å rydda unna til hylleplass for restar. Når fredagen kjem er der gjerne tilstrekkeleg til ein restemiddag. Kokt ris og eggerettar er ikkje tilrådeleg å stå så lenge, dei bør helst nyttast dagen etter, gjerne til salaten eller brødskiva i matboksen. Men hugs at dei må stå kaldt over natta. Fryseboksen Dei fleste matvarene er godt egna for frysaren, både på kort og lang sikt. Det ein bør passe på er at innpakninga er god nok, plast/plasbelagt folie og gråpapir. Det viktigaste er at det er Visste du at... Av alle egga me kastar årleg i Noreg kunne me ha laga 3 millionar omelettar? Dette er egg me kunne ha ete opp! Dersom me la alle brøda me kastar i Noreg kvart år på langs i ei rekkje, hadde dei strukke seg frå Nordkapp til Cape Town og tilbake att? lufttett og då må ein bruke posar som er laga for nedfrysing. Vanlege brødposar er ikkje gode nok. Når maten skal lagrast over tid er det også viktig å gjere det både luft- og lystett. Temperaturen i frysaren skal halde 18 kalde. Ved ein slik temperatur kan ein oppbevare matvarer over lang tid, men det er ikkje som i vinkjellaren. Årgangar bør ein prøve å unngå. Kjøt som har vore frose i fleire år, til dømes viltkjøt, er godt etande, men er ikkje lenger like saftig og smakfullt som det du fraus ned i haust. Merking av matvarer Ferske matvarer som til dømes kjøtvarer, fiskeprodukt og mjølkeprodukt er ofte merka med ein dato som gjeld siste bruksdag. Bakgrunn for dette er at vara kan bli skjemd av mirkoorganismar. Dersom du oppbevarar matvara etter det som er merka, kjøl eller frys, vil den vera etande i mange dagar etter stemplingsdato. Det er vel og merka dersom den er uopna. Her gjeld det fyrst og fremst å bruke eigne sansar, og då spesielt luktesansen. Alt for mykje god mat vert kasta som fylgje av at vi er for «slaviske» i høve til merkinga. Om du no opnar ein mjølkeliter nokre dagar etter utgått dato, så er den i dei fleste høve akkurat like god som menneskeføde. Om ein ikkje vil drikke den, så putt i pannekakerøra eller lag graut til middag. Når datostemplinga seier «Best før..» gjeld dette matvarer som ikkje så lett vert skjemde, men som kan tape farge, smak eller næringsinnhald. Under føresetnad av rett lagringstemperatur vil desse også vera godt etande i lang tid etter datostemplinga. Ein skal hugse på at matindustrien har gode marginar på datoane. Egg er eit godt døme i denne samanhengen. Datostemplinga her er underlagt EØS-reglar og med Salmonellaen ute i Europa har egga fått 28 dg «levetid». Egga held seg i fleire månader i kjøleskåpet. Som ansvarlege forbrukarar bør me tenkje, lukte og smake sjølv- før me avgjer om maten er etande. Her kan alle bidra til å redusere mengden mat som vert kasta, som i dag utgjer ¼ av all mat i Norge. 7

8 Tilsyn av næringslivet si avfallshandtering Miljøvernavdelinga ved Fylkesmannen i Sogn og Fjordane, Sogndal kommune og Sogn Brann og Redning inviterte til møte for næringsaktørane på Kaupanger angåande avfallshandtering. Bakgrunn for møtet var at erfaringane viser at verksemdene ikkje har god nok kjennskap til lovverket. Det vart informert både om regelverk kring avfall, og korleis ein skal handtera næringsavfall. Dei tre aktørane skal i vår utføra ein tilsynskampanje, og ynskjer med dette informasjonsmøte å vera i forkant for å unngå avvik. Direktør i SIMAS, Hallvard Thomassen, informerte om SIMAS sine hovudoppgåver, og kva SIMAS kan gjera for sine kundar; Laga tekniske løysingar der ein eller fleire kundar går over til rasjonelle løysingar Hjelper til med utarbeiding av avfallsplanar Lagar avfallsrekneskap for kundane Handsaming av avfallet i samsvar med lover og forskrifter RYDDE? Me har container! Ring simas.no Laurdagsope på miljøstasjonane til våren SIMAS sine miljøstasjonar skal halda ope ein laurdag i mai. Me håpar mange vil nytta høve til å besøka miljøstasjonane denne dagen; Laurdag 4. mai kl Samtlege miljøstasjonar har desse opningstidene i tillegg til vanleg opningstid. Det vert også utført vårryddeaksjonar i Fjærland og på Høyanger Sørside i mai. Tidspunkt vert kunngjort i lokalavisa. 8

9 Kompostering av matavfall Matavfallet utgjer om lag ein tredel av alt avfallet vårt. Ved å kompostera matavfallet heime, sparar ein miljøet for avfall og transport. Matavfallet kan verta god gjødsel til hagen. Eit godt utgangspunkt er ein god kompostbinge som er godt isolert til å halda varmen gjennom vinteren, og som ikkje skadedyr kan komma seg inn i. Slik komposterer du; Fyll i bingen med tørr, kverna småkvist/greiner til i høgde minimum cm. Legg eit lag med papir over kvistane og stikk hol (mange) i papiret slik at lufta lett kjem gjennom. Fyll opp med eit lag strø (sagflis, tørka lauv, fint kutta halm eller anna eigna materialet) minimum cm høgd. Fyll inn 5-10 liter matavfall og fyll opp med strø rundt avfallet slik at avfallet vert liggjande som ei grop i midten av bingen. Bland inn litt strø i avfallet og fyll opp gropa med strø. Dette for å oppnå god nedbryting. Legg over varmelokket (innerlokket) og sett ytterlokket på bingen. La det gå tre dagar til neste gong du legg inn avfall. Deretter gjer ein slik når ein legg inn nytt avfall; Grav eit hol midt i kompostmassen (der du plasserte matavfallet sist). Fyll avfallet ned i holet og bland inn litt strø. Fyll på nytt strø langs ytterkanten Tømming av kompostbingen: Bingen skal ikkje tømmast før den er full. Legg matavfall som ikkje er omdanna tilbake i komposten. Denne massen skal du bruke når du startar opp att komposteringa. Spa ut resten av kompostmassen og legg det i ein haug til ettermodning i to til tre månadar før den kan takast i bruk som gjødsel. Problem med komposten: Dersom det vert dårleg lukt eller det er lite varme i massen, er mangel på luft den vanlegaste feilen. Ei hagegreip gjer det lett å få til ein skikkeleg omrøring. Tilset gjerne litt ekstra strø dersom massen er tett og fuktig. Komposten skal vera litt fuktig, men ikkje for våt. Hald kantane reine, tørk av med tørkepapir so du puttar oppi komposten. Finn du insektegg eller larver, så bland dei godt nedi, fyll på matavfall og rør i komposten dagleg i ein periode. Med god aktivitet i komposten, vert det for varmt for desse småkrypa. Visste du at... Ein får 75 % reduksjon i renovasjonsgebyret for våtorganisk avfall dersom ein heimekomposterer? Ein kan henta gratis kompoststrø på miljøstasjonen? SIMAS gjev tilskot på kr. 500,- for kjøp av kompostbinge? Kompostbingen må då kjøpast gjennom SIMAS. 9

10 barna si side QUIZ 1. Kvifor skal me skylla, brette og stappe mjølkekartongar? A For å bli sterke B Fordi me likar å gjera reint C For å laga nytt papir 2. Kvar kan me levera ein øydelagd mobiltelefon? A Der dei sel mobiltelefonar B Der me kastar matrestar C I ei skuff på kjøkkenet 3. Kva betyr dette? A Kjøp flasker og boksar her B Lag ein deilig suppe C Kast flasker og boksar her 4. Kva er ein miljøstasjon? A Ein plass der ein vinn om og om igjen B Ein togstasjon C Ein plass kor me kan levera 5. Kva er kompost? avfall som me har sortert A Ein dessert laga av frukt B Jord laga av planterestar og matrestar C Ein komponist god påske 6. Kvar skal me kasta ein øydelagt sofa? A Setja den utanfor døra til naboen B Bera den til busshaldeplassen C Levera den på miljøstasjonen Skulebesøk Etter påske startar SIMAS opp med skulebesøk igjen. Alle 3.klassar i SIMAS sine kommunar vert inviterte til å besøka anlegget i Festingdalen. Dei får læra om kjeldesortering og får sjå avfallshandsaminga vidare hjå SIMAS. Dette har vore populært tidlegare år, i fjor var det over 300 elevar på skulebesøk. SIMAS har valt å bruke mykje tid på borna, dei lærer fort og er veldig interessert i miljøet. Svar: 1c, 2a, 3c, 4c, 5b, 6c 10

11 Sorteringsguide Matavfall: Dette er avfall som skal komposterast. Bruk bioposar til matavfallet, og kast det i dunken med brunt lok. Unngå lukt og frosen dunk, sjå Matavfall Papir tilgrisa av matavfall Serviettar Tørkepapir Papirbrødposar Teposar Kaffifilter/grut Blomster Blomsterjord Barnebleier Farleg avfall: Farleg avfall er avfall som kan føre til ureining eller skade på menneske og dyr dersom det ikkje vert forsvarleg handsama. Farleg avfall leverar du på miljøstasjonen. Spillolje Maling, lim, lakk Sprayboksar Løysemiddel, frostveske, kjøleveske Vaskemiddel Batteri Syrer, basar Plantevernmiddel Lysstoffrøyr, sparepærer, lyspærer PCB Asbest og eternit Pant: Panting av flasker er også kjeldesortering. Pant flaskene i butikken! Papir, papp og drikkekartong: Dette skal leggjast i den blå dunken. Aviser Vekeblad Reklame Skrivepapir Konvoluttar Gråpapir Bøker utan stive permar Drikkekartongar skal leggjast i ein plastpose øvst i dunken Emballasjekartong Alt anna papir som ikkje er plastbelagt Telefonkatalogen Papp Brunt papir Restavfall: Noko til overs? Restavfallet er det som vert att etter at du har sortert ut alle dei andre fraksjonane. Dette skal kastast i dunken med grått lok eller leverast på miljøstasjonen. Plastartiklar (ikkje emballasjeplast) Porselen (leverast miljøstasjon) Keramikk (leverast miljøstasjon) Tilgrisa plastfolieemballasje Steikefolie Gåve/innpakningspapir Tomme/inntørka målingsboksar av plast Papir og papp som er tilgrisa av olje eller anna ureina ting som ikkje let seg bryte ned i ein komposteringsprosess Øydelagde kle og sko Oske ha oska oppi ein pose og knyt att,før du kastar den i dunken. Plastemballasje: Plastemballasje skal sorterast i plastknytesekken, og vert henta saman med papir og papp. Plastflasker Plastkanner Plastøskjer og boksar Plastbeger Folie og bæreposar Chipsposar Kaffiposar Glas og metall-emballasje: Glas og metallemballasje frå mat- og drikkevarer. Desse kan leverast på miljøstasjonen eller ved ulike returpunkt i ditt nærområde. Sjå vår heimeside for å finne ditt returpunkt Brukte klede og sko: Det du ikkje lenger brukar, kan andre ha nytte av. Brukte klede og sko kan leverast på miljøstasjonen eller ved ulike returpunkt i ditt nærområde. Sjå vår heimeside for å finne ditt returpunkt. EE-avfall: Elektriske produkt som treng straum eller batteri for å fungera, vert EEavfall når dei skal kastast. Desse kan du levera på miljøstasjonen eller hjå forhandlaren. 11

12 RETURADRESSE: SIMAS IKS Amla 6854 Kaupanger Informasjon Våraksjon Høyanger Sørside og i Fjærland SIMAS skal ha vårryddeasksjon på Høyanger Sørside og i Fjærland i mai. Følg med i lokalavisa og på simas.no for nærare informasjon om dette. Landbruksplast Det vert henting av landbruksplast i mai/juni. Dato for henting vert informert om seinare. Avtalegiro Avtalegiro er tilpassa dei som ynskjer automatisk betaling av rekningane sine. Med denne løysinga syter banken for at dei faste rekningane vert betalt direkte frå konto på forfallsdato. Du får god oversikt ved at du får varsel minst 7 dagar før forfall, og kvittering med forklarande tekst på kontoutskrifta. Du kan oppretta avtalegiro i nettbanken eller ved å kontakta banken. Dette skal ikkje i avfallet Eksplosivt avfall som ammunisjon, dynamitt, fenghetter, trykkbeholdarar, festfyrverkeri og liknande. Ta kontakt med politiet for å få avklart kvar du kan bli kvitt dette. Opningstider for miljøstasjonane i påsken: Vadheim miljøstasjon stengt Balestrand miljøstasjon stengt Vik miljøstasjon stengt Leikanger miljøstasjon stengt Aurland miljøstasjon stengt Gaupne miljøstasjon stengt Festingdalen miljøstasjon Lærdal miljøstasjon Kontortid for SIMAS i påsken: Mandag 25. mars og tysdag 26. mars: Normal opningstid Onsdag 27. mars: kl F.o.m. 28. mars - t.o.m. 1. april: Stengt Utlevering av bioposar skjer i veke 16 og 17 Me ynskjer alle våre kundar og samarbeidspartnarar GOD PÅSKE! Kontakt oss på telefon , post@simas.no eller gasta.no