Førde Sentralsjukehus (kompleksdel)

Transkript

1 Ærbødig for vern toleevne for utvikling FORVALTNINGSPLAN Helse Førde Førde Sentralsjukehus (kompleksdel) Forvaltningsplan for freda og / eller verneverdige bygningar og utomhusanlegg

2 Bilde: Foto Helse Førde, omlag 2007 FØRDE SENTRALSJUKEHUS (FSS) Kommune: 1432 / Førde Gnr/bnr: 43/85 Askeladden ID: Referanse til landsverneplan: Kompleks Rev: Kompleks Side 4

3 Innhaldsliste 1 Godkjenning Oversikt verna objekt ved Førde sentralsjukehus anlegg Bakgrunn Forvaltningsplanens bakgrunn og formål Formelt grunnlag for vern Kulturminnemyndigheit og forvaltningsansvar Orientering om Verneklasse 1, fredingsverdige bygningar Kva er freding? Orientering om Verneklasse 2, bevaringsverdige bygningar Vern og forskriftsfreding Formål med vernet - kompleks Skildring av kulturmiljøet og verneverdiar - grunngjeving for vern Verneomfang Freding av prosjektert utomhusanlegg Kart over komplekset Historikk Vekstsenteret Førde Førde sentralsjukehus kortversjon Førde sentralsjukehus gjennom 34 år ( ) Vedlikehald/Søknadspliktig Generelle vedtekter Kva kan reknast som vanleg vedlikehald på verna bygg? Kva er et søknadspliktig tiltak? Tilstandsrapport (NS 3423) Teknisk tilstand bygningsmasse, status og utfordringar Bygningsoversikt inkludert teknisk tilstand Brannvern og sikring Krav til energiøkonomisering Krav til smitte og effektive reinhaldsmetodar Universell utforming Tilpassingseigenskap fleksibilitet, generalitet og elastisitet Sakshandsamingsreglar Organisering og ansvar Saksgang Planer og framtidig bruk Utnytting og disponering av sjukehustomta heilskapleg arealplan Bruk Status vern i Helse Førde Status for alle kompleks i Helse Førde Rev: Kompleks Side 5

4 Askeladden ID Ref Landsvereplan Datering SOSI Gnr / Bnr Verneverdi Eksteriør Verneverdi Interiør Verneverdi Utomhus Forvaltningsplan del 1 Kompleks - Førde Sentralsjukehus Bilde: Byggeplass sett frå aust, entreprenør Brødrene G&F Hjelmeland, 20/1 1977, Foto D. Reiakvam 1 Godkjenning Dato Namn Revidert Revidert Sakshandsamar : Helse Førde HF Jens Otto Hestad Førelangt Riksantikvaren Riksantikvaren Vedteke av HF Helse Førde HF Vedteke av RHF Helse Vest RHF 1.1 Oversikt verna objekt ved Førde sentralsjukehus anlegg Bygg nr Kompleks Byggnamn Gamle Vieveien / Teknisk Sentral / Utomhusanlegg /85 1 Tabellen tilpassa informasjon som korrespondere både med LVP, fredingsforskrift og HF sine eigne opplysningar/register. Fredinga omfattar bygningane som nemnt ovanfor. Fredinga skal sikre enkeltbygningane, bygningane sin innbyrdes samanheng, forutan kulturhistoriske verdiar knytt til anlegget som heilskap. Rev: Kompleks Side 6

5 2 Bakgrunn 2.1 Forvaltningsplanens bakgrunn og formål Forvaltningsplanen er ei oppfølging av Landsverneplan for helsesektoren (LVP Helse). Bestemmelsar gitt i kgl. res. Overordna føresegner om forvaltning av statlege kulturhistoriske eigedomar Forskrift om freding av statens kulturhistoriske eigedommar kap.1 og 2, fastsett februar 2012 i medhald av kulturminneloven. FØRDE SENTRALSJUKEHUS kompleks har 2 bygningar i verneklasse 1 (fredingsklasse) og tilhøyrande grøntanlegg/uteområde i verneklasse 1. Føremålet med planen er at forvaltninga skal sikre at dei kulturhistoriske verdiane som knytte seg til eigedomen og dei enkelte bygningane blir ivaretekne. Forvaltningsplanen gir vurdering av mulegheiter og avgrensingar for dei verna bygningane i komplekset. Forvaltningsplanen utgreier prosedyrar og rutinar for drift og vedlikehald av eigedomen generelt og dei enkelte verna bygningane og grøntanlegg/uteområda spesielt, og utgreier verneverdiar og forhold som må ivaretakast ved rehabilitering og endring. Forvaltningsplanen inneheld detaljert registrering og dokumentasjon av alle bygningar og grøntanlegg/ uteområde, i verneklasse 1 ved FØRDE SENTRALSJUKEHUS kompleks. Planen gir også retningsliner for nødvendig kontakt med rett kulturminnemynde. 2.2 Formelt grunnlag for vern Følgjande bygningar er i LVP Helse plassert i verneklasse 1 og er freda i medhald av kulturminneloven 22a : Gamle Vieveien 14 og Teknisk sentral. Bevaring av inventar i verneklasse 1 (FØRDE SENTRALSJUKEHUS bygningar) er heimla i LVP Helse og kgl. res Overordna føresegner om forvaltning av statlege kulturhistoriske eigedomar. 2.3 Kulturminnemyndigheit og forvaltningsansvar Riksantikvaren er kulturminnestyresmakt for bygningar og anlegg/områder i statleg eige og som er freda etter kulturminnelova eller plassert i verneklasse 1 i Landsverneplan. Innanfor FØRDE SENTRALSJUKEHUS kompleks gjeld dette 2 bygningar og tilhøyrande prosjektert utomhusområde. For bygningar og anlegg/område i verneklasse 2, gjeld eigne rutinar i HF. Tilvising til gjeldande rutine, skal avklarast på RHF-nivå. Innanfor FØRDE SENTRALSJUKEHUS kompleks gjeld dette ikkje bygningar og uteområde. HELSE FØRDE HF er sjølv ansvarleg for at retningslinene i forhold til bevaring av kulturhistorisk verdi blir følgt. Riksantikvaren skal ha enkeltsaker til behandling i dei tilfella der det er aktuelt å søke om riving av bygningar i verneklasse 2. Rev: Kompleks Side 7

6 2.4 Orientering om Verneklasse 1, fredingsverdige bygningar Kategorien omfattar bygningar og utomhus/grøntanlegg av særs høg verneverdi. Desse er eller vil bli freda etter kulturminnelova. Fredinga kan omfatte både eksteriør og interiør, men freding av berre eksteriør eller berre interiør kan også være aktuelt. 2.5 Kva er freding? Freding er det sterkaste juridiske virkemiddelet i kulturminnevernet og vert brukt for å sikre langsiktig vern av kulturminne av nasjonal verdi. Vedtak om freding skjer i medhald av kulturminneloven og inneber at det er forbode å gjennomføre tiltak ut over vanleg vedlikehald utan løyve frå kulturminnestyresmakta. Kulturminnestyresmakta kan i særlege høve gi dispensasjon frå fredingsreglane for tiltak som ikkje medfører vesentlege inngrep (jf. kulturminneloven 15a og 19 tredje ledd). Søknad om dispensasjon for tiltak i freda bygningar og anlegg i statleg eige skal handsamast av Riksantikvaren. Forskrift om freding av statens kulturhistoriske eigendomar inneheld i kap.1 generelle vedtekter om forvaltninga av freda bygningar og eigendomar. Forskrifta kap. 2 den sektorspesifikke delen inneheld ei nærare skildring av dei enkelte bygningar og eigedomar som er freda. Forvaltningsplanen inneheld oversikt over og konkret skildring av korleis fredinga av den enkelte eigedom/bygning skal følgjast opp og forvaltast gjennom dagleg bruk og vedlikehald. 2.6 Orientering om Verneklasse 2, bevaringsverdige bygningar Bygningar og utomhus/grøntanlegg i verneklasse 2 vil ikkje bli foreslått freda etter kulturminnelova, men regulering til omsynssoner med formål bevaring etter plan- og bygningslova kan vere aktuelt for å sikre verneinteressene. Som oftast omfattast bygningar i denne klassen berre av eksteriørvern, men i nokre tilfelle vil også interiør vere omfatta. Forvaltningsplan for Tronvik inneheld objekt i verneklasse 2. Rev: Kompleks Side 8

7 Bilde: Komplekset samla rett før opninga i Foto: Reiakvam 3 Vern og forskriftsfreding 3.1 Formål med vernet - kompleks Føremålet er å ta vare på den eldste delen av Førde sentralsjukehus som viktig eksempel på offentlig helsebygg og sentralsjukehus reist som følgje av den nye sjukehuslova i Vernet skal sikre sjukehuset sin opphavlege arkitektur og parkutforming. Både hovudstrukturen i det arkitektoniske uttrykket og detaljeringa som til dømes fasadeløysing, opphavlege vindauge, dører, materialbruk og overflater skal oppretthaldast. Vernet skal sikre anlegget si utforming og arkitektur frå fleire byggetrinn og opparbeidd uteområde. Park- og hageanlegget skal takast vare på og forvaltast som heilskap og den visuelle og funksjonelle samanhengen med verna delar av sjukehusanlegget skal oppretthaldast. Vernet skal sikre bygningar, hageanlegg og deira innbyrdes samanheng og oppretthalde opphaveleg materialbruk, dekker, vegetasjon/planting samt kulturhistoriske verdiar knytt til anlegget som heilskap. 3.2 Skildring av kulturmiljøet og verneverdiar - grunngjeving for vern Kulturmiljø - bakgrunn Anlegget skal bevarast og forvaltast heilskapleg, og den visuelle og funksjonelle samanhengen mellom sjukehuset og tilhøyrande uteområde skal oppretthaldast. Vernet skal sikre bygningar, hage og parkanlegg og deira innbyrdes samanheng, og oppretthalde materialbruk, dekker, vegetasjon, og opphavlege utemøblar, armaturar m.v. samt kulturhistoriske verdiar knytt til anlegget som heilskap Dagens situasjon Sentralsjukehuset ligg i dalbotnen rett aust for Førde sentrum på grunn som tidligare var del av garden Vie. Sentralsjukehuset i Førde ligg på ei flat slette som dannar nes mellom elvane Jølstra og Anga, med Vieåsen og Viafjellet i aust, Førdsnipa i nord og Havstadfjellet på den andre sida av dalbotnen i sør. Mot vest ligg sentrum og fjorden. Sjukehuset er utforma som tradisjonell modernistisk "søyle-kake" med to låge sidevolum i 1-3 etasjer og ei langstrakt høgblokk i 9 etasjar medrekna inntrekt teknisk etasje over 8. etasje. Høgblokka dannar landemerke og er godt synleg frå alle tilkomstar. Lågblokka på austsida med avdelingar for pasienthandsaming vart påbygt i Rev: Kompleks Side 9

8 med 2-3 etasjar, kledd med mørklakkerte metallplater med liggande profilar samt større glasflater. Påbygget har eit klart kontrasterande formspråk til det opphavlege sjukehuset og er ikkje omfatta av vernet. Sjukehustomta er fortetta med ny utbygging både for sjukehuset og Høgskulen i Sogn og Fjordane som har overteke sjukepleiarutdanninga. Bokstavleg talt i slagskuggen ligg tunet på Vie rett attmed og vest for høgblokka som ein kontrast til sjukehuset, både i storleik, materialar og funksjon. Eit lågt panelt triangelforma bygg for ungdomspsykiatrisk avdeling ligg på vestsida før ein kjem til etablering av den nye basen for luftambulansen som avsluttar utbygginga mot vest og sør. På austsida mot Vieåsen er eigedomen avgrensa av offentleg veg. Som skjerm og overgang mellom vegen og sjukehuset, ligg sjukehusparken med dammar, bru, skulptur og lauvtre. Tilkomstvegen inn til sjukehuset ligg parallelt med anlegget sin hovudakse. Mot sør og vest er der spreidd utbygging og jordflater med randvegetasjon som markerte grenser Grunngjeving Førde sentralsjukehus er et tidstypisk døme på offentlig institusjonsbyggeri frå 1970-talet og svært godt bevart sjukehusanlegg frå perioden etter sjukehuslova i Anlegget har difor høg samfunnshistorisk betyding. Bygningane har også arkitekturhistorisk verdi som representative døme på offentleg byggeverksemd i denne perioden. Materialbehandling og utføring vitnar om høg kvalitet og medviten formgjeving i så vel eksteriør som interiør. Anlegget er prega av medvite ivaretaking av opphavlege element og arkitektoniske uttrykk. Til tross for seinare endringar og påbygg, har anlegget svært høg grad av autentisitet i heilskap og detaljar som er tidstypiske for sjukehus og institusjonsbygg frå perioden. 3.3 Verneomfang Vernet omfattar eksteriør og deler av interiør av bygget frå 1979 og inkluderer materialbruk, overflatebehandling og detaljer som vinduer, listverk, fasadelement, dører, gerikter, overflater, samt park/hageanlegg i sin heilskap. Avgrensing av verneområde park/hageanlegg er vist på kart. Vernet omfattar park, hage- og landskapselement, inkludert lyssetting, armaturtypar, forstøtningsmurar, gangstiar, dekke, kunstnarisk utsmykking med meir. Rev: Kompleks Side 10

9 3.4 Freding av prosjektert utomhusanlegg Det freda parkanlegg omfattar desse delområda: Delområde A - Skogsfelt og eng Delområde B - Haugen Delområde C - Damanlegget Delområde D - «Rehabiliterings-rommet» Delområde E - Hovudinngang Delområde F - Japansk hage ved 1.etg. Figur: Skravert område representerer vernet Omfang: Fredinga omfattar utomhusanlegget sin hage og parkanlegg med areal, terreng, strukturar og grøntområde, hovudelement som vegar, gangstiar, dekker, belegg, skogholt, vegetasjon og anna grønstruktur samt konstruksjonar som gjerder, porter, murer, benker, belysning, skulpturar, kunstnarisk utsmykking, dammar, basseng, bruer og trapper med detaljer, materialbruk og overflater. Fredinga si avgrensing er markert med blå skravur på kart. Rev: Kompleks Side 11

10 3.4.2 Føremål: Føremålet med fredinga er å ta vare på det heilskaplege og planmessige opparbeida grøntanlegget ved Førde sentralsjukehus. Fredinga skal sikre sjukehuset sitt opphavlege grøntanlegg. Det er vidare eit formål at park- og hageanlegget skal bevarast og forvaltast som ein heilskap, og at den visuelle og funksjonelle samanhengen mellom sjukehuset og uteområde skal oppretthaldast Grunngjeving: Grøntanlegget ved sjukehuset er planlagt som heilskap saman med sjukehusbygningen. Det består av dammar, bru, skulpturar og lauvtre; Uformelt anlagde stiar og vegetasjon dannar uregelmessige dråpeforma labyrintar. Utelys sit i armaturar i låge rettvinkla betongkonsollar som også fungerer som benkar. Parken ligg på begge sider av tilkomstvegen inn til sjukehuset. Vegen dannar også ein akse som bind saman sjukepleieskulen i nord og har lysmaster med klare, kuleforma glaskuplar. På sjukehuset er parkanlegget avgrensa med hekk. Variantar av motiva med labyrint og vasspeil vert gjenteke i ein mindre hage på utsida av vestibylen i 1. etg. 3.5 Kart over komplekset Figur: Situasjonsplan som viser Helse Førde sitt område på Førde sentralsjukehus.før utbygging av prehospitalt bygg i sørvest. Rev: Kompleks Side 12

11 Bilde: Sjukehustomta er fortetta med ny utbygging både for sjukehuset og til Høgskulen i Sogn og Fjordane som har overteke sjukepleieutdanninga. Bokstavleg talt i slagskuggen ligg tunet på Vie rett attmed og vest for høgblokka som ein kontrast til sjukehuset, både i i storleik, materialar og funksjon. I bakgrunnen til venstre i bilde ser ein bustadane som kom samtidig med sjukehuset. 4 Historikk Her følgjer ein kortversjon av utviklinga for vekstsenteret Førde med fokus på Førde sentralsjukehus frå fylkeskommunalt til statleg eige. Ein generell historikk for drifta av sjukehuset gjennom 34 år. Viktige hovudtrekk i utbyggingshistoria er også lagt til for å vise den heilskaplege tankegangen på Førde sentralsjukehus. 4.1 Vekstsenteret Førde På og 1960-talet tok Noreg dei store krafttaka i distriktsutbygginga. Kraftkrevjande storindustri skulle skaffe landet hardt tiltrengde valutainntekter, samstundes som dei nye industribyane skulle demme opp for fråflyttinga av utkantane. I 1961 kom Distriktenes Utbyggingsfond, og utover 1960-talet kom dei store landsdelsplanane som la opp strategiane for utbygging av næring og infrastruktur i distrikta. Ein av strategiane var å etablere såkalla vekstsentra i næringssvake distrikt med stor fråflytting. Indre Sunnfjord var på denne tida det området i Sogn og Fjordane som hadde størst fråflytting, sjølv om det låg midt i fylket med Førde som knutepunkt. I 1965 vart Førde difor peika ut som vekstsenter, og store ressursar vart sette inn for å byggje ut næringslivet Kulturinstitusjonar i Førde På 1970-talet vart fleire fylkesdekkjande kulturorganisasjonar plasserte i Førde: Førdehuset, ferdig i 1976, skulle vere kulturell «storstove» for store delar av fylket, og elles kom m.a. NRK Sogn og Fjordane, Sogn og Fjordane Teater, Fylkeskulturkontoret, Sogn og Fjordane Kunstnarsenter og Fylkesgalleri. Rev: Kompleks Side 13

12 4.1.2 Ei demning mot fråflytting I løpet av 1970-talet doblar Førde kommune innbyggjartalet. Stor satsing på bustadfelt og tenesteytande næringar skyt vekst i kommunesenteret. 4.2 Førde sentralsjukehus kortversjon I 1971 vedtok Bratteli regjeringa mot fleirtalet i fylkestinget sin vilje at det skulle byggjast sentralsjukehus i Sogn og Fjordane. Samstundes ville Bratteli regjeringa leggje ned to av dei fire lokalsjukehusa. Sentralsjukehuset skulle byggjast i Førde. Vedtaket førde til protestar i fleire områder i fylket med fakkeltog og masseutmeldingar frå Arbeiderpartiet. Men regjeringsvedtaket vart ikkje endra, og sentralsjukehuset på Vie med sine 8 etasjar pluss inntrekt teknisk etasje stod ferdig i 1979, etter tre års byggjetid. Sentralsjukehuset vart den største arbeidsplassen i regionen, med over 1000 tilsette frå starten. I nabolaget til sjukehuset vart det noko seinare bygt sjukepleiehøgskule, og i åsane omkring skaut det opp nye bustadfelt der dåverande eigar, fylkeskommunen, kunne lokke legar og anna nøkkelpersonell med teneste bustader. I tillegg til å vere sentralsjukehus for heile fylket med sine innbyggjarar, skulle sentralsjukehuset samstundes vere lokalsjukehus for Sunnfjord og ytre Sogn med til saman kring innbyggjarar. I dag har sentralsjukehuset i Førde (FSS) kring 1300 tilsette og er den største arbeidsplassen i Sogn og Fjordane. Helse Førde HF er underlagt Helse Vest HF. Som ei mellombels løysing vart psykiatrien ved Førde sentralsjukehus i driven som ei underavdeling av Sandviken sjukehus, med nøkkelpersonel utlånt frå Sandviken. Psykiatrisk klinikk ved Førde Sentralsjukehus i Førde vart opna i For Indre Sogn vart det bygt psykiatrisenter i Sogndal og tilsvarande på Eid for nordfjordregionen Frå fylkeskommunalt til statleg eigarskap I 2001 overtok Staten sjukehusa frå fylkeskommunane. Vestlandet vart organisert i ein felles helseregion, Helse Vest HRF med i alt fire underavdelingar, og namnet på den nye underavdelinga i Sogn og Fjordane vart Helse Førde HF. Rev: Kompleks Side 14

13 Plan Dynamisk endring Utvida vedlikehald Forvaltningsplan del 1 Kompleks - Førde Sentralsjukehus 4.3 Førde sentralsjukehus gjennom 34 år ( ) Denne «kompleksdelen» gir eit kort historisk oversyn av Førde sentralsjukehus frå idé, vedtak og plan for det heilskaplege anlegget og seinare i 34 års drift frå Endringar i sjukehuset gjennom fortløpande planarbeid, samt dynamiske endringar i drifta og utvida vedlikehald, vil normalt prege det autentiske uttrykket på eit slikt tidstypisk anlegg. Men trass i mange ombyggingar gir Førde sentralsjukehus i dag eit godt bilete for det opphavlege formspråket. Utomhusanlegget er prega av pressa økonomi for å halde attende forfallet. Årstal Emne/område Innhald 1971 Regjeringsvedtak Fylkestinget overprøva regjeringsvedtak om at nytt x sentralsjukehus skal lokaliseras til Førde 1972 Sjukehusplan Ny sjukehusplan vedteke av fylkestinget. x 1973 Planlegging Byggekomité oppnemnt, oppstarting av planlegging av nytt x sentralsjukehus i Førde 1975 Byggestart Oppstarting av utbygging på eigendom utskilt frå garden Vie. x Tunet rett vest for høgblokka Parkanlegget Opparbeiding av parken (forvaltningsplan utomhusanlegg) 1978 Sjukepleiarskulen 1 Sjukepleiarskulen ferdigstilt som første del av anlegget Opning av FSS Sjukehuset ferdigstilt og opna hausten-79 x Parkanlegget Utomhusanlegget - dei fyrste 3 åra etter overtaking var skjøtsel og vedlikehald styrt av «Vedlikehaldsprogrammet» skildra for gartnararbeid i anleggsbeskrivinga x 1 Skulen er no del av Høgskulen i Sogn og Fjordane, bygningen er utvida i seinare år. Rev: Kompleks Side 15

14 Plan Dynamisk endring Utvida vedlikehald Forvaltningsplan del 1 Kompleks - Førde Sentralsjukehus Årstal Emne/område Innhald 1983 Plan 0 Ny Hjelpemiddelsentral og nye kontorar x 1983 Skulptur 2 Kunstnarleg utsmykking i parken og plassert i dammen. x 1989 Psykiatribygg Ny psykiatriklinikk vart ferdig i 1989 og inneheld ca m² x BTA. Bygning inneheld store deler av pleie- og behandlingskapasiteten til vaksenpsykiatrien ved FSS 1990 Organisasjon 3 Psykiatrisk klinikk i Førde vart atter medisinsk sjølvstendig. x 1992 Plan 0 MTA flytta frå plan 2 til plan 0 x 1994 Organisasjon Førde sentralsjukehus vart medisinsk behandlingsansvarleg x underlagt Psykiatrisk klinikk i Førde 1994 Plan 0 Ny heis 16 til nytt røntgen arkiv 0 -plan x 1997 Plan 1 Ny MR1 (tidleg i landet med ei slik maskin) Arealplan (2013) legg opp til MR Utomhusanlegget skifte av sluseventil for damanlegg/fontene/skulptur. Dette område kryssar ei kistegrøft kanskje ei orsak til ein stundom får innsig av vatn på o-plan 1998 Teknisk system Sjukehuset fekk nytt SD Sentral Driftskontroll med fleir enn x overvaking 3000 målepunkt med alarmanlegg 1998 Plan 2 Akuttmedisinsk eining påbygg på sørsida av høgblokk x 1999 Brakkebygg aust / kontorbygg UIB og høgskule 4 Dette modulbygget står rett ved hovudinngangen til sentralblokka og den freda parken ved sjukehuset. Bygningen omfattar ca. 760 m² med kontor og lokale for Universitetet i Bergen (UIB) og er knytt til sentralblokka via ei bru i 2. etasje Brakkerigg Nord 5 Også dette modulbygget ble oppført i Bygget inneheld x x ca. 230 m² BTA og huser kontor for støttefunksjonar ved FSS AMK Nytt tilbygg x x 1999 Plan 0 Ombygging av Barne Poliklinikk x 1999 Enøk-tiltak Ny varmesentral x 2000 Parkanlegget Utomhusanlegget - med jamne mellomrom for å gje råd om x skogrydding vart Fylkesgartnar Marvin Haltvik engasjert 2000 Plan 1 Ombygging Terapibad nye krav og nytt reinseanlegg i 3 etg. x 2001 Plan 0 Ombygging av O-plan. Ikt undervisingrom. Flytta x x x x 2 Tittelen på verket heiter "Hand over vatn» og er laga av biletkunstnar og skulptør Jon Gundersen. Skulpturen var ikkje ein del av den opphavlege planen 3 Som ei mellombels løysing var Førde sentralsjukehus i driven som ei underavdeling av Sandviken sjukehus, med overlege utlånt frå Sandviken. 4 Brakkebygg aust / kontorbygg UIB og høgskule er ikkje omtalt i arealplanen og inngår ikkje i verneområdet. Denne riggen vart nytta til administrasjon. Rapporten frå Multiconsult konkluderer med at bygget ikkje har nokon langvarig verdi. På sikt må det reknast med at bygget må erstattast eller at areala realiserast på anna vis. Arkitektonisk er brakkbygget også dårleg samordna med hovudkomplekset og ber tydeleg preg av å vere mellombels. Arealet brakkebygget er oppført på, betyr eit verdifullt utvidingsområde for sjukehuset i framtida. Brakkeriggen vart opphavleg sett opp på Lillehammer OL, deretter til Gardemoen og så flytta til Førde. 5 Brakkerigg Nord vert ikkje omtalt i arealplanen og er ikkje omfatta av verneområdet. Multiconsultrapporten viser eit forholdsvis høgt behov for oppgradering i høve til den generelle verdien av bygget. Det er ønskjeleg at kontorfunksjonane på sikt vert flytta til hovudkomplekset eller eit framtidig administrasjonsbygg. Då kan brakkebygget rivast til fordel for parkeringsareal og betre lys- og utsiktsforhold i nabobygningane. Rev: Kompleks Side 16

15 Plan Dynamisk endring Utvida vedlikehald Forvaltningsplan del 1 Kompleks - Førde Sentralsjukehus Årstal Emne/område Innhald sentralarkiv frå rom 1200 og til O-plan 2001 Plan 1 Nytt ventilasjonsanlegg for kjeveortopedi i plan 1 x 2001 System Etablert tilgangskontroll ved FSS x 2001 Plan 4 Nytt reinseanlegg for dialyse i plan 4 x 2001 Plan 1 Ombygging av Apotek i plan 1 x 2002 Reingjering Oppstart reingjering av alle ventilasjonsanlegg (2002 til 2006) x 2002 Plan 1 Rom 1240 i vestibyle delt med glasvegg og laga ny innskriving og post 2002 Plan 4 Ny dialyseavdeling i plan 4 x 2002 Enøk-tiltak Starte fleire Enøk tiltak. Tetting av viftehusa i plan 9 x 2002 Enøk-tiltak Fjerna kjøletårna og erstatta dei med tørrkjølarar x 2002 Plan 8 og 9 Nytt kontaktsmitteisolat i plan 8 Medisin med kjøling i plan 9 x x 2002 Organisering 6 Førde sentralsjukehus vert slegen saman med Førde x Psykiatrisk klinikk/sssf og får nytt namn: Psykiatrisk klinikk, Avdeling Førde sentralsjukehus Plan 0 Nytt kjølerom obduksjon før (tilbygg2000) morsrom Plan 0 x 2003 System Utskifting av PCB armaturar i heile huset x 2003 Plan 4 Ombygging av 4 sengrom på plan 4 skinne i tak osb. x 2003 Plan 0 Ny sengevaskar og ny madrass autoklavering i plan 0 x 2003 Psykiatribygg Nytt uthus psykiatrisk klinikk mot nord x 2004 Plan 1 Ny CT-lab 6 x 2004 Plan 0 Ombygging av sterilsentral x 2004 Plan 2 Ombygging av intensiv avdeling plan Plan 4 Ombygging Nevrologisk poliklinikk x 2004 Plan 4 Ombygging på plan 4 rom 4095, 4099 og rom 4100, 4102, x 4104 og AØK tilpassing på vestsida av FSS 2004 Opning av UPH 7 Ungdomspsykiatrisk avdeling ferdigstilt vest for høgblokka. x UPH bygget er ein spesialbygning for ein ungdomspsykiatrisk heildøgn-sengepost. Bygget omfattar ca m² og vart ferdig i Utomhusanlegget Utviding parkplass mot sør. Sikring mot elv med mur av x naturstein 2005 Plan 1 Ny operasjonsavdeling (2 operasjonssalar) på plan 1 for auge x 2005 Plan 2 Ny veranda på taket utanfor intensiv avdeling på plan 2. x 2005 Plan 0 Nye autoklavar i sterilsentral x 2006 Plan 1 Ombygging av auge poliklinikk i plan Plan 4 Ombygging av frå flytta areal til Hud/pol til ny Nevrologi / slag x (4030, 4031,4032,4033, 4034, 4035 og 4042) 6 Spesialisthelsetenesta, og dermed Førde sentralsjukehus går over til statleg eigarskap og drift. Spesialhelsetenesta i Norge vert organisert i 5 helseføretak der vi tilhøyrer Helse Vest HRF. Helse Vest er organisert i 5 dotterføretak: Helse Stavanger HF, Helse Fonna HF, Helse Bergen HF, Helse Førde HF samt eit eige for apoteka i helseregionen 7 UPH bygget stod ferdig 2003 Rev: Kompleks Side 17

16 Plan Dynamisk endring Utvida vedlikehald Forvaltningsplan del 1 Kompleks - Førde Sentralsjukehus Årstal Emne/område Innhald 2006 Plan 1 Ombygging AFMR nytt test og treningskjøkken plan 1 x 2006 Opning av Påbygget på den låge delen av sentralblokka som fekk x Påbygg namnet «påbygg 2000» vart ferdig i 2006 og inneheld ca m² BTA Plan 8 Nytt luftsmitteisolat plan 8 x x 2007 Plan 1 Brystdiagnostisk senter bygt til Ortopedisk poliklinikk x 2007 Plan 0 Ny sengevaskar x 2007 Plan 2 Bygt ny operasjonsstove 7 plan 2 x 2007 Modulbygg Nytt tak på modulbygg aust med lufting x 2007 Plan 7 Tilrettelegging og start av pasienthotell x 2008 Plan 2 Ombygging av kantine og oppvask plan 2 x 2008 Plan 1 Ombygging av vestibyle x 2008 Plan 2 Bibliotek/frisør om bygd til DKS dag kirurgisk senter x x 2008 Plan 0 Start av kjøkkenprosjektet ombygging av sentralkjøkken x 2008 Plan 9 Taktekking av 8 etasje. x 2009 Enøk-tiltak Skifta ventilasjonsanlegg 7 og 8 x 2009 Plan 6 og 8 Nye kafear i plan 6 og plan 8 x 2009 Plan 2 (plan 3) Kjøling operasjonsavdelinga x 2009 Enøk-tiltak Kjøling Psykiatrisk klinikk x 2009 Plan 0-8 Tørrstigeleidning i trapperom frå plan 0 og til plan 8 x 2009 Psykiatribygg Taktekking psykiatrisk klinikk x 2009 Plan 0 og 1 Starta utskifting av utslitne branndører i plan 0 og 1. x 2009 Ny hovudinngang og pergola Hovudinngang vart endra og den lange pergolaen kom. Delar av parken aust for sjukehuset vart erstatta av bygg, brakker og parkeringsplassar. Ny busslomme og korttidsparkering 2010 Plan 0 Branntetting 0 plan x 2010 Reingjering Reinsa ventilasjonsanlegg høgblokk x 2010 Plan 0 Skifta himlingsplater 0 plan x 2010 Plan 1 Bygt ny CT lab 5 x 2010 Førdegården Administrasjonen flytte frå FSS Førde sentrum x 2011 Plan 7 Flytting av Ortopedi Nordfjord sjukehus til Førde x sentralsjukehus, plan Plan 6 og 7 Endra areal på ortopedi, auge, gyn, ØNH og søvnklinikk x 2011 Modulbygg Skifte kledning på nord / syd vegg modulbygg nord MN x 2011 Glashuset Skifta komplette vindauga i glashuset x 2011 Utomhusanlegget Masseutskifting og asfaltarbeid ved varemottak mot vest. x 2011 Utomhusanlegget Utvendig park / skiltplan x 2011 Utomhusanlegget Modulbygg MAB blir reve og grunnen sett attende til parkeringsplass x x 8 Denne delen inneheld fleire behandlingskapasitetar og ein del støttefunksjonar som supplerer sentralblokka. Naturlig nok er denne delen mest oppdatert i forhold til dagens standard. Konstruktivt og teknisk er det ingen tydelege behov for tiltak. Rev: Kompleks Side 18

17 Plan Dynamisk endring Utvida vedlikehald Forvaltningsplan del 1 Kompleks - Førde Sentralsjukehus Årstal Emne/område Innhald 2011 Fasade - plan 8 Rep av alle betong dragarar / utliggarar på fasade 8 etasje x 2011 Påbygg2000 Ombygging patologi / mikrobiologi x 2011 Fasade Oppstart skifte av komplette vindauge vestfasade / høgblokka x 2011 Plan 0 Oppgraderering av sterilsentral maskinrom, rein sone og x personalkjøkken 2011 Psykiatribygg Ny utvendig røykepaviljong psykiatrisk klinikk x 2011 Fasade Dagmar rep skader på bygg, alu. kassettar, tak og beslag x 2012 Plan 6 Endra rombehov. Bygt om vaktrom 6050 til 4 sengs rom og x x endringar poliklinikk ØNH, Gyn og Søvnlabb 2012 Enøk-tiltak Skifta vent vifter anlegg 3 x 2012 Plan 1 Ombygging av Lab 1 / røntgen x 2012 UPH bygg Skifte kledning Sibirsk lerk vestfasade UPH x 2012 BUP flytta til Prestebøen 2012 Påbygg2000 Fagbibliotek omstilt til arbeidsplassar og redusert areal x Plan 3 (Påbygg200) Plan 5 Bygd om fødestove / miljøstove til våtrom m/ føde /badekar x 2012 Plan 4 og 7 Nye postkjøkken i plan 4 og 7 x Fasade 9 Prosjekt for energiøkonomisering. Nye vindauge m/ karmar i x x høgblokka mot vest 2013 Enøk-tiltak Skifta ventilasjonsanlegg 4 utvida kanalnett x 2013 Plan 0, 1 og 2 Skifta branndører i rømingsvegar i plan 0 1 og 2 x (vidareføring etter start 2009) Plan 1 10 Mindre ombygging plan 1 til pasientretta tilbod x x 2013 Plan 2 Bygt om lab 3 og 4 på radiologisk avdeling x 2013 Planarbeid Vedtak på heilskapleg arealplan med tidshorisont fram til 2030 x 2013 Nye basebygget 11 Nye luftambulanse basen ved Førde Sentralsjukehus. x x 9 Solavskjerming for deler av høgblokka og på operasjonsavdelinga. Alternativ utvendig fysisk solavskjerming ville bryte med det opphavlege uttrykk og vart raskt konkludert avvist av Helse Førde. Nye glas med fastmontert gitter. Helse Førde har funne den mest aktuelle løysinga med montering av isolerglas med høg K-verdi der det er fastmontert gitter. Løysinga er svært funksjonell. Den er anonym av utsjånad, og påverkar i svært liten grad fasaden generelt og lys opningane spesielt. God dialog med Riksantikvaren. 10 God dialog med Riksantikvaren, Seksjon for bygningsvern og kulturmiljøfreding. 11 Åsen & Øvrelid fekk tildelt arbeidet med å bygge den nye luftambulansebasen ved Førde Sentralsjukehus. Prosjektet inneberer etterspent helikopterdekke, helikopterhangar, kontor, vaktrom, ambulansestasjon og AMK-sentral. Arbeidet vert utført i totalentreprise med eit samla areal på ca m2. Byggestart var våren 2013 og planlagt ferdigstilling i 2014 Rev: Kompleks Side 19

18 5 Vedlikehald/Søknadspliktig Hovudprinsippet for vedlikehald av freda og verneverdige bygningar er å bevare dei opphavlege eller gamle anlegget så langt det er muleg; kledning, vindauge, dører, listverk, overflatebehandling og parkområder. Vedlikehaldet skal om mulig skje på same måte som då anlegget blei bygt, med tilsvarande byggemåte, utføring og materialbruk. Eit jamt tilsyn og vedlikehald er den beste form for vern, og i lengda også den billegaste. Ved å ta vare på bygningselementa vert autentisiteten intakt, det vil sei det ekte og opphavlege. Ein kopi, sjølv om den er nøye utført, vil aldri kunne erstatte dei originale bygningsdetaljane fullt ut. Kulturminnelova fastset i 17 vedlikehaldsplikt for freda eigendomar og plikt til å forhindre at freda bygningar forfell. 5.1 Generelle vedtekter For å sikre at løpande vedlikehald og god forvaltning av freda eigedomar skjer innanfor råma av kulturminnelova og det som er fastsett i forskrifta om freding, skal vedlikehald skje i samsvar med denne forvaltningsplanen, vedlikehaldsplan, ordinære styringsdokument og gjennom ordinære rutinar med dei særbestemmelsar som det er utgreidd om i dette dokumentet. Forvaltningsplanane vert godt kobla til FDV systemet til helse Førde. I FDV dokumentasjonen vil det ligge inne merknad på alle rom og uteområde som er omfatta av forvaltningsplanane. Dette vil sikre at alle som skal utføre arbeid vært gjort merksame på kva ansvar ein har i medhald av vedtekne forvaltningsplanar. Før oppstart av arbeid skal ein alltid sjekke FDV dokumentasjonen for det aktuelle rommet/området. Alt arbeid som vert gjort skal dokumenterast i FDV systemet. Av generelle vedtekter gjeld følgjande: Vedlikehald skal skje med materialar og metodar som er tilpassa anlegget sin eigenart, og slik at dei arkitektoniske og kulturhistoriske verdiane ikkje vert fôringa. Anlegget skal vedlikehaldas og brukast slik at dei ikkje forfell. Det er eigar eller den som gjennom avtale eller delegering har overteke ansvaret for forvaltninga som har ansvar for det løpande vedlikehaldet. 5.2 Kva kan reknast som vanleg vedlikehald på verna bygg? I vernevedtektene heiter det at ein må søkje om godkjenning for alle tiltak som går ut over vanleg vedlikehald. Kva som meinast med vanleg vedlikehald vert likevel definert strengare for verna delar i ein bygning enn for anna bygningsmasse. Dette er nærare spesifisert under forvaltningsplanen sitt katalogoppslag for den enkelte bygning. Som generelle prinsipp ved utføringa av vedlikehaldet gjeld følgjande: Mest muleg av alle freda delar og element i bygningen skal bevarast Det er betre å vedlikehalde og reparere framfor å skifte ut Det må brukast tradisjonelle materialar både ved vedlikehald og eventuell utskifting Skjulte deler av bygningen (konstruksjon) er like viktige å ta vare på som synlige (overflater) Det er eit mål å bevare heilskapen på best muleg måte, ikkje berre det visuelle inntrykket Dersom ein må endre, er det betre å føye til enn å fjerne originale eller gamle deler. Det beste bygningshistoriske «arkivet» er bygningen sjølv Tidlegare ombyggingar og endringar av ein bygning er ofte viktige å bevare. Desse kan formidle bygningen si historie gjennom skiftande stilretningar og bruk Rev: Kompleks Side 20

19 5.3 Kva er et søknadspliktig tiltak? Utskifting av bygningselement og materialar og alt arbeid utover vanleg vedlikehald på bygningen sitt eksteriør og konstruksjon eller dei delane av interiøret som er omfatta av vern, er søknadspliktige tiltak. Tilsvarande vil tiltak i grøntanlegg/ utomhusanlegg også vere søknadspliktige dersom dei medfører endringar. Lista nedanfor viser eksempel på kva som skal forståast som søknadspliktig tiltak: Utskifting eller endring av utvendige vindauge og dører med karmar og listverk Utskifting eller endring av utvendig kledning, taktekking og /eller fargesetting Utskifting av himlingsplater/kledning i verna interiør. Trekking av nye kablar eller rør i verna interiør der slikt arbeid vil ha konsekvens for overflatene. Utskifting av trappeheller m.v. Fjerning av opphavlige tre eller busker Planering, utfylling eller andre terrenginngrep NB! Lista er døme og er ikkje uttømande med omsyn til kva som er søknadspliktig. Søk råd hjå Riksantikvaren dersom det oppstår tvil om kvar grensene går mellom vedlikehaldstiltak og søknadspliktige tiltak. Dette er også nærare spesifisert under forvaltningsplanen sitt katalogoppslag for den enkelte bygning eller utomhus/grøntanlegg. Rev: Kompleks Side 21

20 6 Tilstandsrapport (NS 3423) Multiconsult har etter oppdrag frå Helse Førde (Rapport Aug/2011) gjennomført ei overordna bygningsteknisk kartlegging og vurdering av helseføretaket sin eksisterande bygningsmasse kalla «Kartlegging av bygningsmassen i samband med strategisk og taktisk planlegging». Alle bygningar som er eigd av Helse Førde vart vurdert. Undersøkinga skildra tilstanden til alle bygg når det gjeld byggkonstruksjon, tekniske installasjonar, fleksibilitet, kor eigna dei er for framtidig bruk, og behov for tiltak. Til arbeidet er MultiMap nytta. Det er ein metode som er utvikla for blant anna å gje eit totalbilde av den bygningstekniske tilstanden og kor eigna bygningane er for tilpassing for større bygningsporteføljer. 6.1 Teknisk tilstand bygningsmasse, status og utfordringar Vurdert bygningsmasse Bygningsmassen til Helse Førde HF er kartlagt med seks lokasjonar. For Lærdal sjukehus (LSH) og Nordfjord helseområde heng fleire av blokkene saman. Blokkene er kartlagt separat grunna ulike byggjeår og teknisk tilstand. Det er til saman kartlagt 35 einingar med eit bruttoareal på m2. Størstedelen av bygningsmassen ligg på Førde Sentralsjukehus og utgjer i overkant av 50 % av den kartlagde bygningsmassen Status for heile bygningsmassen samla i Helse Førde Den gjennomsnittlege alderen for bygningsmassen er normert til 31 år (arealvekta). Går ein ut frå ei normal forventa levetid på om lag 60 år (vanleg norm ved ny oppføring av offentlege formålsbygg), tilseier det at bygningsmassen i gjennomsnitt har passert halve sin levealder. Men ei bygningsmasse som er godt vedlikehalden, vil teknisk sett ha betydeleg lengre levetid enn 60 år. Landsgjennomsnittleg alder for sjukehus er ca. 40 år. Alderen på bygningsmassen spenner frå 2 år (Nordfjord Psykiatrisenter C Blokk) til 75 år (NSH A Blokk). Bygningsmassen har ei gjennomsnittleg teknisk tilstandsgrad på 1,4. Dette er lågare (dårlegare) enn normalt ambisjonsnivå, som er definert som tilstandsgrad 1,0. Estimert teknisk behov for opp gradering er fordelt i to kategoriar: Ca. 170 millionar kroner er det stipulerte primærbehovet for kommande 5 års periode. Ca. 470 millionar kroner er behovet for ytterlegare oppgradering for at bygningsmassen skal få ein gjennomgåande tilfredsstillande tilstand Utfordringar ved Førde sentralsjukehus Kartlagt bygningsmasse ved FSS utgjer i overkant av m2 BTA fordelt på 9 bygningar. Det tilsvarar 52 % av det totale arealet (i helseføretaket). Hovudbygget utgjer 72 % av den samla bygningsmassen ved FSS. Den tekniske tilstanden for dette bygget er utilfredsstillande, der alle hovudkomponentane med unntak av elkraft har dårleg tilstand (1,8-2,1). Den dårlege tekniske tilstanden fører til eit høgt oppgraderingsbehov på 344 millionar kroner, som tilsvara kr/m2. Dette er omlag 85 % av det totale behovet ved FSS. Det må presiserast at av dei 344 millionane er oppgraderingsbehovet for dei presserende tilhøva, dvs. MÅ-tiltak, på til saman 55 millionar kroner. Av dei andre bygningane er Familiehuset, Modulbygg nord (BUP) og Psykiatribygget vurdert å ha liten tilfredsstillande tilstand. Resten av bygningane representerer god bygningsmasse teknisk sett. Rev: Kompleks Side 22

21 Med unntak av Teknisk sentral og UPH er dei fire andre bygningane (Sentralblokka, AMK-tilbygget, Påbygg 2000 og psykiatribygget) godt eigna til å endre planløysing for bruk til andre funksjonar. Hovudbygget som utgjer halvparten av bygningsmassen ved helseføretaket har ein relativt dårleg teknisk tilstand, men den er godt eigna for tilpassing. Dette gjer bygget levedyktig og bør dermed satsast på. Totalt viser rapporten eit samla behov for oppgradering på ca. 401 Mill. kroner (år 2011). Dette skuldast i stor grad trongen for teknisk oppgradering. Mange av tiltaka som er foreslått i arealplanen vil kunne føre til ei meir eller mindre stor ombygging av funksjonsområda. Teknisk oppgradering vil difor vere naturleg å gjennomføre samtidig. Investeringsbehovet inkluderer difor ein del oppgradering. Konklusjonane i rapporten for Førde sentralsjukehus samsvarer godt med det inntrykket konsulentgruppa fekk på sine synfaringar og gjennom studie av teikningsmaterialet. Kartlegginga frå Multiconsult er eit nyttig verktøy for framtidig behandling av bygningsmassen på FSS og viktig supplement til vedteken arealplan. 6.2 Bygningsoversikt inkludert teknisk tilstand FSS Hovudbygget (høg- og lågblokk) Sentralblokka er hovudbygget ved Førde sentralsjukehus og omfattar ca m² BTA. Byggestart var 1975 og ferdigstilling i Sentralblokka huser dei fleste deler av den somatiske behandlingskapasiteten ved FSS og er strukturert i ein låg og «flat» del for behandling og støttefunksjonar og ein «høg» del (4. 9. etasje = høgblokk) der alle sengepostar er samla. Konstruksjon og interiør er tidstypisk. Konstruksjonen er prega av funksjonelle og rasjonelle grunntankar. Den refererer til arealnormer frå 1970-tallet for slike bygg. Den vart oppført etter dågjeldande byggeforskrifter og norske standarder (NS) som på mange område er nokså ulik dagens TEK 10 og reviderte NS. Den rasjonelle grunnstrukturen gjer bygget godt eigna for tilpassing og endra bruk, men noverande standard fører til at det må forventast kompromiss i høve til dagens ønskjer om standardauke ved oppgradering eller ombygging. Bærekonstruksjonen med doble søyler og eit aksesystem på 6,3 x 6,3 meter avgrensar kor eigna det er for tilpassing i forhold til ønskja romstorleik og liknande. Nokre stader er gjort endringar i ettertid, men store område er framleis som opphavleg oppført. Multiconsult-rapporten peikar på at bygningen treng eit betydeleg «teknisk løft» Rev: Kompleks Side 23

22 6.2.2 FSS - Teknisk sentral Teknisk sentral er oppført saman med sentralblokka i 1979 og areala rommar mykje tekniske installasjonar og nokre kontor og personalrom for teknisk personale. I tillegg ligg avskjedsrom (kapell) med birom her. Bygget er knytt til hovud-komplekset via en kulvert og omfattar omtrent 1500 m² BTA. Kulvert, trappeanlegg og avskjedsområde er freda. Tilliks med oppgraderingstrong for sentralblokka er det også her trong for utskiftingar og fornyingar av tekniske installasjonar. Saman med påbygget frå 2006 vart det gjennomført fleire tiltak. I dag er det aktuelt å planlegge fornying av naudstrøm-forsyninga i eit nybygg som vil frigjere areal i teknisk sentral. 6.3 Brannvern og sikring Sentralblokka på ca m2 vart oppført i 1970 åra etter dågjeldande regelverk når det gjeld brannvern og sikring. Høgdelen av sentralblokka som innheld sengeavdelingane er på i alt 9 etasjer der 9. etasje er ein rein teknisk etasje. I åra fekk lågdelen av sentralblokka påbygg slik at størstedelen av lågblokka er på 4 etasjer. Brannteknisk er påbygget oppført i samsvar med det nyare regelverket - TEK 97 - når det gjeld brann og sikring. Alle areal, både i den opprinnelege sentralblokka og i det seinare påbygget er fullsprinkla. For lettere tilgang til sløkkjevatn i dei øverste etasjane er det i ettertid montert "stigerør" i 2 av trapperomma. Alle areal er i tillegg detektert med adresserbart brannalarmanlegg med varsling direkte til intern brannberedskapsorganisasjon og kommunalt brannvesen. Brannalarmanlegget for den opprinnelege delen er fornya og modernisert, seinast i rundt Ansvar for drift, vedlikehald og oppgraderinger av ma. brannalarmanlegga er i 2012 overført frå Helse Førde til Helse Vest. Brannrådgjevingsfirmaet Reinersten Consult As gjennomførte i 2008 ein "Brannteknisk Tilstandsanalyse" for den opprinnelege delen av sentralblokka. Rapporten avdekka ma. svikt i brannmotstanden i forhold til dagens regelverk når det gjeld dei innvendige dørene, både i branncelleavgrensande og i arealseksjonerande bygningsdeler. Det gjeld spesielt dørene mellom sengerom og korridor i sengetasjane. Vidare dørene mellom trapperom og korridor samt dører i arealseksjoneringsskiller både i lågblokka og i sengetasjane. Avviket kan tilbakeførast til generell slitasje over 35 år slik at dørene har fått nedsett brannteknisk funksjonalitet i kombinasjon med skjerpa regelverk. På byggetidspunktet var hovudregelen at dører kunne ha halve brannmotstanden av sjølve skillekonstruksjonen, medan dagens regelverk tilseier same motstand på dør som på skillekonstruksjon. Utskifting av dei viktigaste dørene, dørene til trapperom og i arealseksjoneringsskiller, er delvis utført. Utskifting av dører til sengerom er del av det generelle vedlikehaldsprogrammet for FSS. Det vart og avdekka mangelfull røyktetting og brannisolering av enkelte tekniske gjennomføringar både i vertikale og horisontale skillekonstruksjonar. Supplerande tetting og brannisolering inngår som del av det generelle vedlikhaldsprogrammet. Rev: Kompleks Side 24

23 Utskifting av dører har sålangt ikkje medført endringar i den tidstypiske arkitekturen og byggeskikken. 6.4 Krav til energiøkonomisering Helse Førde har energiøkonomisering som sentralt mål og mogeleg bruk av alternative energikjelder som energi generert av jordvarme, havvarme eller lufta er del av dette. Energiforbruket til oppvarming, ventilasjon og forbruksvatn ved Førde sentralsjukehus har tidlegare vore relativt høgt. Dette har sine naturleg årsaker. Sentralblokka vart bygd etter då gjeldande standarder når det gjeld u- verdiar for ytterkonstruksjonar og gjenvinningsgrad på ventilasjonslufta. Fleire av ventilasjonsanlegga har fått nye varmegjenvinnarar med vesentleg høgare virkningsgrad samanlikna med virkningsgraden på slike system på 1970-talet. I forbindelse med omtekking av tak på sentralblokka er det gjennomført noko tilleggsisolering. Vidare er deler av vindusareala i høgblokka skifta til vindu med dagens u-verdiar. Resten av vindua og alle ytterveggar har u-verdiar som var vanleg på byggetidspunktet. (Dei opprinnelege vindua har u= ca 2,8. Dagens vinduskvalitetar har u-verdiar på rundt 1,0 eller betre ). Alle vedlikehaldstiltaka vedk. takisolering, utskitfting av vindu og varmegjenvinnarar har vore positive når det gjeld energiøkonomisering. Ventilasjonsbatteri og alle areal med unntak av sengeetasjane i høgblokka er oppvarma med vassboren varme produsert i felles varmesentral basert på olje eller elektrisitet, avhengig av prisen. Bruk av olje er planlagt utfasa seinast i I sengeetasjane i høgblokka skjer oppvarming vha. direkte el.oppvarming. Tilleggsisolering av ytterveggane i kombinasjon med utskifting av resten av dei opprinnlege vindua i høgblokka vil gje eit ikkje uvesentleg bidrag når det gjeld energiøkonomisering. Utskifting av oppvarmingssystemet i sengeetasjane til vassbore system vil auke fleksibiliteten når det gjeld innfasing av alternative energikjelder, td. jordvarme eller havvarme i kombinasjon med væske/væske varmepumper eller gjennom lokale luft/væske varmepumper. Ved Nordfjord Sjukehus blir mykje av energien til oppvarming produsert av "havvarme" i kombinasjon med væske/væske varmepumper og til ein konkurranse dyktig pris. Helse Førde har fått tilbod om å knyte Førde Sentralsjukehus til eit tilsvarande energiforsyningssystem levert av energiprodusenten Sunnfjord Energi As. Helse Førde har til hensikt å knyte seg til dette systemet dersom energien blir konkurransedyktig på pris samanlikna med kjøp av el. energi eller andre fornybare energikjelder. Ein overgang til vassboren varme er eit søknadspliktig tiltak. Rev: Kompleks Side 25

24 6.5 Krav til smitte og effektive reinhaldsmetodar Etter snart 30 års drift er det behov for utskifting av golvbelegg. Belegget er fleire stader nedslite. Det er behov for golvbelegg som tilfredsstiller dagens reinhaldsmetode. Ein del golvareal er tunge å reingjere og vedlikehalde på grunn av slitasje og krakellering, og det vil kunne gje driftsmessig innsparing å skifte golvebelegg. I praksis viser det seg vanskeleg å få nytt golvbelegg av same type og same farge som opphavleg. Ved utskifting så bør ein bruke farge som er mest mogeleg lik, innanfor fargeutvalet som vert levert i dag på golvbelegg. 6.6 Universell utforming Krava til universell utforming er nedfelte i plan- og bygningsloven sin formålsparagraf og i diskriminerings- og tilgjengelighetsloven. Målet om auka tilgjenge er òg nedfelt i kgl. res. Av , Forvaltning av statens kulturhistoriske eigedommar. Krava er sterke, men det kan gjerast unntak for freda og verneverdige bygningar. Målet er å auke tilgjenget og å finne tilpassa løysingar som kan sameinast med kulturminneverdiane. Universell utforming betyr tilkomst for alle gjennom utforming og samansetning av ulike produkt og omgjevnader slik at dei kan brukast av alle, utan trong for tilpassing eller spesiell utforming. Det gjeld rørslehemma, blinde, svaksynte og dei med nedsett hørsel. Dei freda areala har stor grad av universell utforming med tanke på fysisk tilrettelegging for brukarar i høg- og lågblokk. I sengepostane er det generelt dårleg tilrettelagte våtrom for alle brukargrupper. Men i 2008 vart det gjort forbetring i plan 4 for sengepost knytt til slageining og AFMR. Vedteken arealplan har løysingsframlegg med basis i ny sengerom standard for framtidig endringar med føretrekte krav. Alle tiltak vil ikkje medføre endringar som rokkar med vernet då løysingane ikkje medfører nye dørløysingar ut i det verna fellesarealet/korridorar. I samsvar med TEK 10 er universell utforming sentral i utforming av nye bygg eller ved hovudombygging av gamle der dei er opne for alle. For å vere inkluderande, må behova til personar med rørsle-, syn-, hørsels- eller lærevanskar og folk frå ulike kulturelle og religiøse bakgrunnar respekterast. Et inkluderande miljø forsøker ikkje å imøtekomme alle behov, men tek omsyn til at menneske er ulike. Barrierar og fordomar må brytast for å oppnå løysingar som gagnar alle. Universell utforming handlar like mykje om designprosessen som det endelege produktet. 6.7 Tilpassingseigenskap fleksibilitet, generalitet og elastisitet Med bygningsmessig tilpassingseigenskap er meint kor godt eller dårleg det bygningsmessig ligg til rette for å endre planløysing (fleksibilitet), endre bruk til annan funksjon (generalitet) eller muleg utviding (elastisitet). Denne eigenskapen er belyst gjennom kartlegging av 12 ulike parameter som omtalt i tilstandsanalysen til Multiconsult. Førde sentralsjukehus må oppfattast som dynamisk verksemd med hyppige innslag av organisatorisk og/eller teknisk utvikling og som vil ha størst behov for tilpassingsdyktige bygningar. Både lavblokk og høgblokk har gode eigenskapar med tanke på ulik bruk og i forhold til å endre planløysing. Dette gjer at lokala kan være funksjonelle over tid. Utfordringane kan vere store i høve til branntryggleik og krav til røming når veggar skal rivast og romstrukturen skal endrast for å oppnå betre nytte av areala. Dei økonomiske konsekvensane av lite funksjonelle lokale kan bli betydelige. Sjå strukturelle eigenskapar i tabellane fordelt på dei ulike verneobjekta. Rev: Kompleks Side 26

25 6.7.1 Strukturelle muligheiter FSS - Hovudbygg (høg- og lågblokk) Figur 1: Bygningsoversikt inkludert strukturelle eigenskapar og potensial for framtid bruk Hovudbygget utgjer halvparten av bygningsmassen ved helseføretaket. Det er i relativt dårlig teknisk tilstand, men er godt eigna for tilpassing. Det gjer bygget levedyktig. Det kan også vere ein god grunn for å halde bygget vedlike og at fredinga då er til hjelp i arbeidet Strukturelle muligheiter FSS - Teknisk sentral Figur 2: Bygningsoversikt inkludert strukturelle eigenskapar og potensial for framtid bruk Teknisk sentral har ikkje godt eigna for å endre planløysing og bruk til annan funksjon. Dette konkluderer også den vedtekne arealplanen frå mai Rev: Kompleks Side 27