Løyver seks millionar

Transkript

1 Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Medlemsblad for Noregs Mållag Nr. 5 desember 2008 Suksess for Øyehaug Romanen Vente, blinke skal ut i to bokklubbar. Gunnhild Øyehaug har fått mykje merksemd og ros for boka. Men tvisynet kjem ein ikkje utanom. SIDE 8 OG 9 Foto: Margunn Sundfjord Løyver seks millionar AUKAR LØYVINGA TIL NYNORSKE LÆREBØKER: Statsrådane Heidi Grande Røys, Bård Vegar Solhjell og Magnhild Meltveit Kleppa framhevar at regjeringa satsar på nynorsken. MEIR TIL LÆREBØKER: Nynorskstatsrådar vil rette opp inntrykket av statsbudsjettet: Vi aukar lærebokløyvinga med seks millionar kroner, seier kunnskapsminister Bård Vegar Solhjell. DIGITALT PÅ NYNORSK: Kunnskapsdepartementet vil revidere føresegna til opplæringslova, og presiserer at digitale læremiddel skal produserast på både nynorsk og bokmål. Foto: Hege Lothe TO EKSAMENSDAGAR: Elevane på 10. trinnet må bu seg på at den gamle ordninga med to eksamensdagar og to eksamenskarakterar skal takast opp att. SIDE 4 OG 5 Ny på nettet Det er klart vi kunne ha vore i Oslo, men det er viktig for oss å vere annleis. Her i Florø får vi mykje merksemd, seier Siv Merethe Hatlem og Anne Sophie Juel i bokdykk.no, nettbokhandelen som satsar på nynorsk. SIDE 12 OG 13 BØKER SMÅPRATEN JULEHANDEL Foto: Hege Lothe Nynorsk-Kurt Erlend Loe (biletet) har latt Kurt byrje å snakke nynorsk i den nye boka Kurtby. Loe trur at røynda er hans favorittnynorskord. Eller kveikje. Eller sameleis. Korleis heng dette i hop? SIDE 7 Foto: Jarle Vines (Wikipedia) Sjekk målsjappa! I Norsk Tidend kan du gjere ein god julehandel. Her er det gåveidear til både unge og eldre. Send tinginga di så snart som råd, så er du sikker på at du får dei beste målgåvene i god tid. SIDE 17, 21 OG 22

2 Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Utgjeven av Noregs Mållag Tilskrift: Postboks 82, 6821 Sandane Redaktør: Hege Lothe , faks I redaksjonen: Magnus Bernhardsen, Kjartan Helleve, Jens Kihl. Heimeside: Abonnement: Kroner 250,- per år Utforming: Språksmia AS smia@spraksmia.no leiarteigen Hva er neste bok i løypa? «Saman er ein mindre aleine», som jeg har fått anbefalt å lese på nynorsk. Jeg vet ikke om den er oversatt til bokmål? Den er nok ikke det. Alle i denne Kven kan fortelje meg korleis ein bøyer ordet auge? spalten har elsket den, bortsett fra en som virkelig hatet den. Jeg tror jeg kommer til å like den. Det gjør de jeg stoler på ellers. Randi Andreassen, intervjua i bokspalta Nattbordet i Dagens Næringsliv Å setje pris på Mediemållaget har denne hausten delt ut Nynorsk redaktørpris. Prisen gjekk til Arne Sigurd Haugen, redaktør i Nynorsk Pressekontor, og Pål Bjerketvedt sjefredaktør i Norsk Telegrambyrå. Dei får prisen fordi dei to byråa starta eit tettare samarbeid frå nyåret På same tidspunkt har også nyhenderedaksjonen til ANB inngått eit tett samarbeid med NTB. Dei har nok inngått ei god samarbeidsavtale for dei to byråa, men mange av oss har venta at dette tette samarbeidet skulle føre til at til dømes NTB ville sende ut meir notisstoff på nynorsk. Språkpolitikken til NTB har vore å formidle byråstoffet på bokmål. Det har dei også gjort gjennom mange tiår. Innimellom har vi som arbeider med informasjonsarbeid gledd oss over at ein notis om Nynorsk litteraturpris har glidd igjennom på nynorsk, eller at NTB har skrive ein artikkel om landsmøtet til Noregs Mållag på nynorsk. Men desse «glippane» har aldri endra den offisielle språkpolitikken til NTB. Etter det tette samarbeidet med NPK har teke til, har nok NTB forplikta seg positivt til nynorsken, men så langt eg kan sjå har det ikkje skjedd noko endring av den praktiske språkpolitikken til NTB. Difor er det underleg at Mediemållaget gir Nynorsk redaktørpris til desse to pressebyråa før vi har sett ei endring av nynorskprofilen i NTB. At Nynorsk Pressekontor brukar nynorsk er ikkje ei redaktørbragd. For det var Stortinget som løyvde pengar og dermed starta byrået i Det er viktig for målrørsla å vere positiv til gode språktiltak, men det er også viktig at målrørsla ikkje tek til takke med så altfor lite på vegne av nynorsken. Hege Lothe, redaktør Teikning: Kjartan Helleve Nynorsk inn i lærarutdanninga I STORTINGSMELDINGANE Mål og meining og Språk bygger broer legg regjeringa opp til ein språkpolitikk der dei går inn for at Noreg framleis skal ha både bokmål og nynorsk i framtida, og der dei slår fast at nynorsk må styrkjast og favoriserast positivt både i opplæringa og elles i samfunnet. No arbeider same regjering med ei stortingsmelding om lærarutdanninga, og det er spanande å sjå om den same språkpolitikken vil visa seg att i denne meldinga. I RAMMEPLANEN for dagens lærarutdanning står det at «Språksituasjonen i Noreg føreset at lærarar kan bruke begge dei norske målformene. Studentane skal prøvast i skriftleg bokmål og nynorsk» (Rammeplanen for allmennlærarutdanning, 2003). Det står ingenting om at dei skal få opplæring i nynorsk under utdanninga, premissen er altså at det kan dei frå før. Både me som arbeider innanfor lærarutdanninga, lærarstudentane, og dei fleste andre veit at denne premissen ikkje er til stades. Etter fullført vidaregåande skule er det diverre svært mange elevar som er langt frå å meistra nynorsk. Når desse elevane blir lærarstudentar, skal dei prøvast skriftleg i både nynorsk og bokmål. Mange stryk gong etter gong, og mange greier å kara seg gjennom eksamensdagen med naud og neppe. Svært mange studentar uttrykkjer sjølve at dei kvir seg for å skulla undervisa i nynorsk, fordi dei ikkje kjenner seg kompetente til det, sjølv etter fullført lærarutdanning. DETTE BLIR EIN VOND SIRKEL, for manglande kompetanse hos nyutdanna lærarar fører ikkje nett til betre nynorskopplæring Hege Myklebust, leiar til neste generasjon elevar. Dette har fått halda fram altfor lenge. Det er på tide å innføra obligatorisk opplæring både i nynorsk og korleis undervisa i nynorsk, både hovudmål og sidemål (nynorskdidaktikk) i lærarutdanninga. Dette bør koma fram i stortingsmeldinga om lærarutdanninga, og det blir det viktigaste innspelet frå Noregs Mållag til departementet før meldinga blir lagt fram. LÆRARUTDANNINGA inkluderer både allmenn- og førskulelærarutdanning. Me i Noregs Mållag har lenge vore opptekne av barnehagane og (mangelen på) medvit om den språklege og kulturelle opplæringa som føregår der. For barnehagane finst det ingen reglar for kva teksttilfang som skal brukast. Dersom ungane veks opp med å læra berre bokmålssongar og -regler når dei er små, blir møtet med nynorsken i skulen eit hinder, eller i alle fall noko nytt, noko som bryt med den språkkjensla dei har bygd opp i førskulealderen. Auka fokus på nynorsk i lærarutdanninga er difor viktig òg for førskulelærarstudentane. I STORTINGSMELDINGA Språk bygger broer nemner Kunnskapsdepartementet ein handlingsplan for nynorsk i opplæringa. Planen skal leggjast i samarbeid med Nasjonalt senter for nynorsk i opplæringa. Det kan verkeleg trengast ein plan for korleis ein skal betra opplæringa i nynorsk i skulen. Det er allment kjent og akseptert at alt for mange elevar får ei undervisning som ligg langt unna det som må til dersom dei faktisk skal læra noko. Nynorsksenteret har gjort svært mykje godt arbeid for å gje norske elevar og lærarar hjelp til betre nynorskopplæring som eit døme kan nemnast undervisningsfilmane om god sidemålsopplæring som vart laga i samarbeid med Snøball Film. Men det er ikkje godt nok å skuva alt ansvaret for ei betre nynorskopplæring over på Nynorsksenteret. Dersom ein verkeleg skal få til ei endring, må både Kunnskapsdepartementet, Utdanningsdirektoratet og alle som har ei rolle i utforminga av utdannings-noreg trekkja i same retning. GRUNNLAGET FOR EI GOD opplæring må leggjast i lærarutdanninga. Dersom dei nye generasjonane med lærarar skal kunna gje både nynorskelevane og bokmålselevane ei god nynorskopplæring, må dei sjølve få ei utdanning som kvalifiserer dei til oppgåva. Noregs Mållag har lenge hatt eit krav om at det obligatoriske norskfaget i lærarutdanninga blir utvida til eitt år. No ser det ut til at dette kravet får støtte frå fleire hald, og at det endeleg kan vera mogleg å få gjennomslag. Det er viktig at det utvida norskfaget inkluderer spesifikk opplæring i nynorsk og nynorskdidaktikk. Høyrer du, forkings- og høgare utdanningsminister Tora Aasland? Kan du vera grei og få det med i stortingsmeldinga di? 2 NORSK TIDEND NR

3 intervjuet Oddvar Torsheim 70 år: 2. november fylte Oddvar Torsheim 70 år. Han vert feira skikkeleg i Sunnfjord med eit kalas i Naustdal og eitt i Førde. I samband med jubileet har Samlaget gjeve ut praktverket I nynorskens skog, om den mangfaldige og fargerike biletmakaren, songartisten og scenekunstnaren. Foto: Det Norske Samlaget folk Heim til ei anna mor Duoen Bøygard brukar nynorsk til å skildre ein annan kvardag enn det som er vanleg på nynorsk. Medan andre syng om å køyre over fjellet og kome heim til jol, handlar songane deira om å vere sprøytenarkoman i Oslo og ikkje ha nokon stad å sove. Systrene Anita og Tove Bøygard arbeider begge ved Utseksjonen i Oslo kommune, og deler ut reine sprøyter til narkomane i Tollbugata. Samstundes er dei gruppa Bøygard, som musikalsk kan samanliknast med det ein kan kalle bygderock. Men berre musikalsk. Ja, men me lever eit urbant liv i Oslo. Me fortel historier frå kvardagen vår og om venene våre som lever på gata her, seier Tove. Me kan ikkje ta utgangspunkt i andre enn oss sjølve. Me skriv tekstar om ting me ser, og om folk me møter, seier Anita. Og korleis står det til med dialektbruken hjå dei sprøytenarkomane i Oslo? Me høyrer veldig mange ulike dialektar. Og sidan me held på vår, så blir det ofte til at folk prøver å finne ut kvar me kjem frå. Stundom har eg snakka så breitt eg kan for å sjå om nokon skjønar meg. Dette gjer at dei som kjem til oss stoppar opp litt, det bryt opp og ein kan snakka om noko anna. Det får også oss til å slappe litt av, seier Anita. Syng også på engelsk Systrene har spelt saman i 12 år, og byrja med kupunkgruppa Lucky Muh. Sidan var dei innom kujazzen ei stund, før dei skulle bli store popstjerner i USA. Men opphaldet i Nashville vart aldri nokon suksess, så vel heime braut dei av og skipa duoen Bøygrad. Dei gav ut plata Belly Dream i 2004 og fekk gode meldingar for henne. Men framleis på engelsk. Grunnen til at me song på engelsk var jo at det stort sett var engelskspråklege artistar me høyrde på og som me vart inspirerte av. På same måte kan ein seie at me vart inspirerte av andre norske artistar som gjekk over til å syngje på norsk, seier Tove. For medan dei turnerte med den fyrste plata, gjorde dei ei oppdaging. Det blir fort litt prat mellom songane. Då me turnerte med denne fyrste plata, fekk me ei slags aha-oppleving. Det var som om folk beit seg mest fast i det me sa mellom songane, og ikkje i sjølve tekstane. Så eg tenkte at det kunne ha vore moro å prøve å Me har begge ein velutvikla sans for rettferd og me vil noko med tekstane me skriv. Me prøver å gje folk innsyn i den kvardagen me møter, seier Anita og Tove Bøygard. Foto: Solveig Stranden BØYGARD Duo med systrene Anita og Tone Bøygard Har gitt ut platene Belly Dream (2004) og Røre ved deg (2008) skrive nokre tekstar på norsk. Og etter nokre dagar i gamalstuggu heime, hadde eg brått skrive tjue tekstar, seier Tone. Den store openberringa var konserten på Akustiske Vinter. Det var fyrste gongen me skulle syngje songane med norske tekstar, og eg var veldig nervøs. Men brått vart det heilt stille medan me song og spelte. Folk stod og høyrde etter, og det var jo akkurat det me ville. Så sidan den gong har me i grunnen ikkje hatt så mykje val, seier ho. I tillegg til å spele som ein duo, er dei med i gruppa Pearlycatz. Dei har kome med ei ny plate i haust som illustrerande nok heiter Hallingpünk. Ein av songane heiter «Tja til nynorsk». Ja, slik er det av og til, seier Anita. Me kom på ei øving og dei andre var i gang med ein ny song og trommeslagaren hadde sett desse reklameplakatane som Aftenposten hadde der det stod «Say no to nynorsk». Det tykte han var eit utgangspunkt, og dei hadde byrja på eit refreng som var «Nei til nynorsk». Det kunne jo ikkje me vera med på, så eg byrja å syngje ja til nynorsk. Som eit kompromiss vart det tja. Men det er no eg som står fremst på scena når me spelar, så får jo han sitje der bak og tru kva han vil. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no Foto: Sol Nodeland Falturiltuprisen til Rune Belsvik Rune Belsvik (biletet) er tildelt Falturiltuprisen 2008 for innsatsen sin som forfattar av bøker for barn og ungdom. Utdelinga skjedde i samband med Falturiltufestivalen. Prisen på kroner vart delt ut av Hege Myklebust, leiaren av programkomiteen for den nynorske barnebokfestivalen. Ny teatersjef Trond Birkedal er ny teatersjef ved Hordaland Teater. Siste åra har han arbeidd mest som regissør. No førebur han Kulde av Lars Norén, som snart har premiere på Den Nationale Scene, i samarbeid med Hordaland Teater og Sogn og Fjordane Teater. Fyller år Heidersmedlem i Noregs Mållag, Magne Rommetveit, fylte heile 90 år i oktober. Norsk Tidend ynskjer vel overstått! Stor gut Gunhild Berge Stang, leiar i Noregs Ungdomslag, og Roy Sævik har fått ein gut, og Agnes har fått ein bror. Han skal heite Ingebrigt. Til lukke! Nominert til Brageprisen Også i år er det solid representasjon av nynorskbøker på nominasjonslista til Brageprisen. I klassa for skjønlitteratur er Jørgen Norheim nominert til Brageprisen 2008 med sin ferske roman Adjutanten og Gunnhild Øyehaug (biletet) er nominert med sin fyrste roman Vente, blinke. Stephen J. Walton er nominert i klassen for sakprosa for Skaff deg eit liv! Om biografi og Nils Rune Langeland er nominert med si bok som heiter Noreg. Medaasprisen Olav Stedje har motteke Medaasprisen. «Han tek med seg sin lokale dialekt og kultur og lyftar det opp så det blir ein nasjonal skatt av det», seier Inge Glambek i Medaas-styret om Olav Stedje. Prisen er på kroner, og er ein minnepris etter Ivar Medaas. NORSK TIDEND NR

4 politikk Flekkefjord Ungdomslag og Mållag hundre år: I haust fylte Flekkefjord Ungdomslag og Mållag hundre år og i samband med dette lanserte laget ei flott jubileumsbok og skipa til ein skikkeleg jubileumsfest med ei vekes mellomrom. Me gratulerer laget så mykje med jubileet, og i neste Norsk Tidend kjem det brei omtale av hendinga. Ny stipendordning: Mållaget i Kristiansand arbeider for at nynorsk mål skal takast i bruk på så mange samfunnsarenaer som mogeleg. Tilgang til media er svært viktig for nynorsken. På Agder er det lite rom for nynorsken i media. No er stipendordninga frå Mållaget i Kristiansand klar. Stipendet er på kr , i semesteret i inntil seks semester. Det er ope for studentar frå alle journalistutdanningane å søkje Ekstr Då statsbudsjettet vart lagt fram, var det ikkje lagt inn friske pengar til å løyse mangelen på nynorske lærebøker. Dette vart møtt med høglydde protestar frå målrørsla. Nokre veker etter kalla regjeringa inn til pressekonferanse der dei la fram nye nynorsktiltak. Bilettekst: LØYVAR PENGAR: Fornyingsminister Heidi Grande Røys, kunnskapsminister Bård Vegar Solhjell og kommunal- og regionalminister Magnhild Meltveit Kleppa kom til Ivar Aasen-tunet for å gjere det klart at den raud-grøne regjeringa vil ta eit tak for nynorsken. (Foto: Hege Lothe) Statsråd Bård Vegar Solhjell opna med å seie at regjeringa på denne pressekonferansen stilte med tre av dei fire nynorskbrukande statsrådane. Dei andre har flotte dialektar, medan eg er ein ivrig knotar, smilte Bård Vegar Solhjell. Han vart møtt av lett humring i salen. Nynorsken er viktig for Noreg. Heile det vaksne livet mitt har språk vore viktig. For meg er det viktig å sikre både nynorsk og bokmål. Men det er nynorsken som er under mest press, seier Bård Vegar Solhjell. Ny løyving I fjor var det eit stort problem at lærebøkene ikkje vart ferdige i tide. I forkant av skulestart i haust har vi gjort eit systematisk arbeid for å rette opp i dette. Denne hausten har læremiddelsituasjonen vorte betre, men det syner seg at det vanskelegaste er å få lærebøkene på Nynorske julegåver Dei spesielle julegåvene med nynorskvri finn du i nettbutikken til Ivar Aasen-tunet Ordsmykke, boklampe og magnetar med Aasen-sitat, bøker, CD-ar og mykje meir Ordsmykke i sølv av Katrine Berg Ny vinterkampanje i Mållaget På nyåret i 2009 sparkar Noregs Mållag i gang ein ny kampanje for våre tillitsvalde og lokallaga. Førebels er slagordet for kampanjen: Tenk nasjonalt, handla lokalt! Bakgrunnen for denne kampanjen er at målfolk ofte er aktive i ei lang rekkje organisasjonar. Dette er svært viktig, og gjer at organisasjonen, dei tillitsvalde og sakene våre er kjende for mange menneske utanfor rørsla vår, seier Magnus Bernhardsen, som er organisasjonskonsulent i Noregs Mållag. Vi trur likevel det er råd å gjera meir nytte av desse kontaktane. I dei tilfella der mållaga er meir isolerte lokalt, er kontakt med andre organisasjonar ein av dei beste måtane å verta meir synlege på. For å auka den målpolitiske påverknadskrafta vår er det sjølvsagt også viktig med sterkare kontakt til andre organisasjonar, og ikkje minst for å skapa endring i målbruken i desse organisasjonane. Todelt arbeid lokalt Magnus Bernhardsen fortel at ein ser for seg at vinterkampanjen skal ha to parallelle løp: For det fyrste; fokus på sams aktivitetar; opne møte, organisasjonskurs, språkkurs, ordinnsamling og så bort etter. Og for det andre, arbeide for å få fremja målpolitiske fråsegner og påverke for å endra språkpolitikken til dømes innanfor fagrørsla, fortel Magnus Bernhardsen. Målsetnadene for kampanjen er at vi vil at Mållaget skal verta meir synlege, få større påverknad, gjennomslagskraft, auka kontaktflata vår, skaffa nye impulsar og medlemer, og få gjennomslag for målpolitikk lokalt. Kampanjestart blir januar Styret i Noregs Mållag har sett ned ei nemnd for å førebu ein vinterkampanje om språkbruken i lokalt organisasjonsliv. Dei som er er med i nemnda, er: Magnus Bernhardsen og Hege Lothe frå staben, Marit Aakre Tennø, vara til styret, Silje Hjelle Strand, informasjonskonsulent i Noregs Ungdomslag, Eva Marie M. Mathisen, organisasjonskonsulent i Nei til EU, og Rose Maiken Flatmo, som er aktiv i Skaun Mållag og i fagrørsla. HEGE LOTHE hege.lothe@nm.no 4 NORSK TIDEND NR

5 Pedagogikkbok omsett: I førre Norsk Tidend skreiv vi om Heidi Aabrekk (biletet) som trong gode hjelparar til å setje om boka How To Teach Your Baby to Read til nynorsk. Ho har sjølv ein gut på tre år som har ein hjerneskade. Han har lært seg å lese gjennom dette opplegget i USA. I utgangspunktet er dette eit verktøy tiltenkt i samspelet mellom mor og barn, men etter to års personleg erfaring og med bakgrunn som spesialpedagog, ynskjer eg å finne ut om dette også kan gjennomførast med relativt enkle grep i løpet av barnehagedagen, seier Heidi Aabrekk. No syner det seg at responsen frå Norsk Tidend-lesarane har vore veldig god, og i desse dagar er boka i ferd med å bli ferdig omsett. Eg er svært takknemleg for at interessa har vore så stor og at dei som har blitt med har gjort eit slikt godt arbeid, seier Heidi Aabrekk. No skal manus språkvaskast og gjennomarbeidast. Deretter skal boka setjast og prentast. Aabrekk vonar at boka vil vere i sal på nyåret ein gong. løyving til lærebøker nynorsk, seier Bård Vegar Solhjell. Mangelen på nynorske lærebøker er eit samansett problem. Det eine er at nynorskutgåvene ikkje kjem i tide, men det største problemet er bøkene som ikkje kjem i det heile. Og dette problemet må vi ha størst fokus på. I dag er det ein pott på om lag 17 millionar kroner som går til nynorskbøker og læremiddel. Vi aukar løyvinga med seks millionar kroner. Denne ekstraløyvinga skal gå til å få nynorskutgåver i mindre fag, slår Bård Vegar Solhjell fast. Oppfølging For dei faga som har meir enn 5000 elevar fordelt over heile landet er det ikkje eigne tilskotsordningar. Skuleeigarane, det vil seia fylkeskommunen, er plikta til å kjøpe inn læreverk som kjem både på nynorsk og på bokmål. Innanfor dette området ser Kunnskapsdepartementet at aktørane treng oppfølging. Vi vil lage ein eigen tingarguide for fylkeskommunane som skal tinge bøker på vegne av alle skulane i sitt fylke. Vi vil gje ei klar oppmoding om å setta opp avtalar der det vert lagt inn krav om dagbøter der forlaga ikkje kjem med nynorskbøker. Både skulane og fylkeskommunane får rapporteringsplikt for tinging og innkjøp av lærebøker. I tillegg vil forlaga også måtte rapportere om korleis dei ligg an med produksjonen av nynorskutgåver, fortel Solhjell. Han ville ikkje love at problemet med manglande nynorskbøker skal forsvinne, men han følte seg heilt trygg på at ein vil kome mykje lenger hausten 2009 enn i år. Plikt til å kjøpe Kva skal fylkeskommunen gjere når dei får inn tingingar frå skulane, og skulane set opp bøker der forlaga på førehand berre lovar at boka kjem på bokmål. Det vert til dømes svært vankeleg å gi dagbøter? Då må fylkeskommunen kjøpe inn eit anna bokverk som kjem på både nynorsk og bokmål. Dei har ikkje lov til å tinge bøker som kjem berre på bokmål, seier Solhjell. Kor langt kjem ein med løyvinga på seks millionar kroner? Det veit eg ikkje. Eg vil tru ein kjem eit godt stykke på veg, men ikkje heilt i mål. Men løyvinga skal ikkje verte kutta etter eitt år. Dette er eit varig tiltak, påpeikar ministeren. Klart språk Administrasjons- og fornyingsminister Heidi Grande Røys kjem frå Bremanger i Nordfjord og hugsar godt kampen for nynorske læremiddel frå den tida ho var skulelev. Eg hugsar at spørsmålet om nynorske lærebøker engasjerte meg då eg gjekk på Flora vidaregåande skule. Så slik sett tykkjer eg det er greitt å vere med i ei regjering som faktisk gjer noko med det, seier Heidi Grande Røys. Ho var komen til pressekonferansen for å snakke om språkbruk i staten generelt, men særleg om statens bruk av nynorsk. Eg har sett i gang eit prosjekt som heiter Klart språk. Det tek sikte på at alle som skriv hovudmålet sitt skal skrive betre. Målet er eit klart og lett forståeleg språk, seier fornyingsministeren. Det kan vere krevjande for embetsverket å skrive nynorsk, spesielt viss det er lenge sidan dei har gjort det. Difor er det viktig å lage nynorskkurs slik at folk får kunnskap om språket. Eg er til dømes oppteken av at alt som er skrive i mitt namn, skal vere på nynorsk. I tillegg til kurs, er eg oppteken av å få til ein tilgjengeleg verktøykasse som gjer at tilsette i staten skal ha lett tilgang til språkelege dataverktøy og omsetjingsressursar, påpeika Grande Røys. Prisa kommune I vår la eg fram ein kommuneproposisjon der det er kome med eit eige kapittel om nynorskbruk i kommunane. Dette skal følgjast opp, seier kommunal- og regionalminister Magnhild Meltveit Kleppa. Dessutan er det laga ei nettside som heiter ry.no. Denne nettsida handlar om omdømebygging og her skal ein framheve gode døme frå nynorskkommunar. Eg har også eit tredje punkt: Eg vil gjerne innstifte ein ny pris, som skal heite Årets nynorskkommune. Denne prisen skal departementet dele ut i samarbeid med Landssamanslutninga for nynorskkommunar (LNK), seier Magnhild Meltveit Kleppa. Dei tre statsrådane la vekt på at regjeringa vil styrke nynorsken. Dei peika også på at både FrP og Høgre er klare til å fjerne sidemålet. Slik sett fører den raud-grøne regjeringa ein heilt annan språkpolitikk enn ei alternativ regjering frå borgarleg side. Viktig løyving Det er eit svært viktig for nynorskelevane at regjeringa no løyver 6 millionar ekstra til nynorske lærebøker for vidaregåande skule. Dette har vi venta lenge på. Pengane vil kome godt med, seier Hege Myklebust, leiar i Noregs Mållag. Ekstraløyvinga er eit svært viktig signal til forlaga som produserer lærebøker og til fylkeskommunane som kjøper inn lærebøker til elevane. Regjeringa markerer på denne måten at dei vil at nynorskelevane skal få oppfylt retten til nynorske lærebøker. Tida vil vise om summen er stor nok, men det er i alle fall eit steg i rett retning. No ventar vi at òg forlaga og skuleeigarane gjer ein innsats for å skaffe nynorskelevane lærebøker til rett tid, seier Hege Myklebust. Føresegn Kunnskapsministeren gjorde det også klart at Kunnskapsdepartementet vil revidere føresegna til opplæringslova, og dermed presisere det gjeldande kravet om at digitale læremiddel skal produserast på både nynorsk og bokmål. Eg veit ikkje kor tid dette vert, men det vert så snart som råd, seier Bård Vegar Solhjell. Denne endringa må kome så snart som mogleg, slik at dei læremidla som skal produserast til våren kjem inn under den reviderte føresegna, slår Hege Myklebust fast. To eksamensdagar Elevane på 10. trinn som kom opp til norskeksamen i vår, hadde ein sams eksamensdag for hovudmål og sidemål. Kunnskapsdepartementet har no bestemt at den gamle ordninga med to eksamensdagar og to eksamenskarakterar skal takast opp att. Ein siger for nynorsken, seier Hege Myklebust. Noregs Mållag er svært glad for at Kunnskapsdepartementet har avvikla ordninga med norskeksamen på ein dag i ungdomsskulen. Sams eksamensdag var ein freistnad frå den førre regjeringa på å svekkje statusen til nynorsk i skulen. Det er svært gledeleg at departementet no gravlegg dette åtaket på nynorsk. Ekstra til Mållaget I framlegget til statsbudsjett løyvde Kulturdepartementet ekstra midlar til nynorsktiltak i kultursektoren. Også Noregs Mållag fekk ein halv million ekstra gjennom løyvinga. Dette er svært bra. Pengane kjem godt med, men framtida for nynorsken ligg i skulen, seier Myklebust. HEGE LOTHE hege.lothe@nynorsk.no Redaktørpris til NPK og NTB Redaktør Arne Sigurd Haugen i Nynorsk Pressekontor og sjefredaktør Pål Bjerketvedt i Norsk Telegrambyrå er tildelt Nynorsk redaktørpris for Frå før har tidlegare sjefredaktør Hilde Haugsgjerd og kulturredaktør Catrine Sandnes i Dagsavisen, tidlegare sjefredaktør Tove Lie i Nationen og tidlegare distriktsredaktør Per Arne Kalbakk i NRK Østlandssendingen fått Nynorsk redaktørpris frå Mediemållaget. Samarbeid Redaktørane i NTB og NPK får prisen for samarbeidet mellom dei to byråa. Samarbeidsavtalen NORSK TIDEND NR mellom NPK og NTB tok til å gjelda frå 1. januar I grunngjevinga frå Mediemållaget heiter det mellom anna: I lag utviklar dei to føresetnadene for å oppretthalda eit godt nasjonalt byråtilbod på nynorsk. For samarbeidspartnarane gir dette styrke og gode vilkår for å oppfylla føremålet om å spreia godt journalistisk stoff på nynorsk. Nyhende på nynorsk, gjennom Nynorsk Pressekontor, inngår også i NTBs ambisjon om å levere mest mogleg innhald til flest moglege medium. Det aukar volumet og differensieringa av nyhendeprodukta. Slik går marknadsstrategi og språkleg mangfald hand i hand. Strategisk viktig Føremålet med prisen er å heidra dei redaktørane som gjer ein ekstra innsats for nynorsk som mediespråk. Korleis har det blitt meir nynorsk av dette samarbeidet? Eg har ikkje noka volummåling. Men med dette samarbeidet vert nynorskstoffet og NPK tydlegare og det er strategisk viktig for nynorsk som mediespråk. Det er ikkje alle prisar som har strategisk framtidsretning, seier Berit Rekve, leiar i Mediemållaget. Men etter dette samarbeidet har vi ikkje sett fleire nynorsknotisar frå NTB. Når dei plukkar opp saker frå NPK, så vert desse sendt ut på bokmål på nettverket til NTB. På same måte plukkar NPK opp saker frå NTB og omset desse til nynorsk. Det viktige er at dei to redaktørane er med på å gjere eit strategisk val for å løfte fram nynorsken, seier Berit Rekve. Sjølv om NTB og NPK har inngått denne avtala er det jo slik at aviser som vil ha notisar frå NPK må abonnere på tenestene på same måte som før? Det er klart at NPK har dei same salsutfordringane som før, men redaktørpartnarane løfter Julesongar til fest og heimebruk Høver som julegåve til barnehagar og skular m.m. Pris kr 40,- per songbok. Kr 30,- per songbok ved kjøp av 25 eller fleire. Portofritt ved kjøp av 50 songbøker eller fleire. fram nynorsken og samarbeidsavtalen tilfører NPK viktige ressursar og tilgang til verktøy og infrastruktur. HEGE LOTHE hege.lothe@nm.no Songheftet kan tingast frå Sotra Mållag v/karstein Bjørge, tlf / , e-post: karstbj@online.no 5

6 nmu Jens Kihl Eit direktiv for framtida? Den siste tida har tenestedirektiv-saka eksplodert i norsk media. LO, Senterpartiet og Sosialistisk Venstreparti krev at Noreg nyttar reservasjonsretten vi har gjennom EØS-avtalen, medan Arbeidarpartiet meiner direktivet vil vere uproblematisk å innføre. Med knappast mogleg fleirtal blir direktivet køyrt gjennom i regjeringa. Norsk Målungdom har i fleire år vore for norsk veto i denne saka, og har vore ein aktiv deltakar i Ungdomsalliansen mot Tenestedirektivet ein allianse med fjorten ungdomsparti, ungdomsutval i fagrørsla og andre ungdomsorganisasjonar. Kvifor har NMU teke side i denne saka? Svaret har to sider. For det fyrste ser vi problem i samband med privatisering av utdanningssektoren. Utdanningsforbundet i Oslo skreiv i si høyringsfråsegn til Nærings- og handelsdepartementet at «mye tyder på at direktivet kan bidra til å svekke politisk styring og nasjonal kontroll over utdanningssektoren». I 2006, då direktivet blei handsama i EU, skreiv Danske Lærerorganisationer International i eit brev til det danske Folketinget at «et er sikkert: Det er på det nuværende tidspunkt en skræmmende mangel på klarhet over hvilke konsekvenser Servicedirektivet kan få for det danske uddannelsessystem». Dette er ei utvikling Norsk Målungdom meiner er gal: Skulen er det viktigaste instrumentet i språkpolitikken, og kan ikkje bli lagt i hendene på EU-domstolen. Det er lite som tyder på at denne domstolen vil vere til hjelp for målrørsla. Det andre delsvaret er meir ideologisk. Målreising må handle om meir enn nynorsk. Kampen for nynorsken er berre éi av fleire saker i ein strid for andre idear enn dei som styrer i dag. Kampen for den kulturelle sjølvråderetten heng uløyseleg saman med kampen for den politiske sjølvråderetten, og målrørsla kan ikkje slutte å ta stilling i slike spørsmål. Tenestedirektivet inneber ei todelt utvikling, som kanskje ikkje er så todelt likevel. På den eine sida er det eit stort problem for demokratiet at makt over samfunnet blir flytta frå Noreg til EU, og dette hadde eg vore mot òg om Noreg var EU-medlem. Både Noreg og EU har utfordringar knytte til å betre demokratiet, likevel kan det ikkje vere tvil om at det demokratiske underskotet i EU er langt større enn her heime. I forlenginga av dette kan eg leggje til at eg trur avgjerdene blir betre av å blir tekne nær dei saka gjeld, og at dei politikarane som tek avgjerder er kort unna menneska dei står til andsvar for. Tenestedirektivet inneber òg ei avdemokratisering gjennom at mykje makt ligg i tolkinga av sjølve teksten. Denne tolkinga er det som nemnt EUdomstolen som står for, noko som gjer at den politikken Noreg ynskjer å føre i til dømes skulen, kan bli overprøvd av EUdomstolen. Dette er ei uhyggeleg utvikling for landet vårt. Eg er framleis ganske ung. Kanskje skal eg leve åtti år til etter at tenestedirektivet er innført. Difor er noko av det verste med heile direktivet alle dei usikre momenta. Kva konsekvensar har eigentleg eit norsk ja til direktivet? Det er det ingen som veit. I den samanhengen er løfta frå Jens Stoltenberg null verdt. Haugen Bok berre på nett: Haugen Bok i Volda vil satse berre på netthandel og legg ned butikken i bygda etter om lag 50 års drift. Kombinasjonen av tradisjonell bokhandel og nettbokhandel har gjort Haugen Bok i Volda tilgjengeleg for heile landet, men frå nyttår er det slutt. Då er butikken berre å finne på Internett. Nettbutikken skal framleis vere lokalisert i Volda, derfor mistar ikkje dei 20 tilsette jobbane sine Norsk Målungdom veks: Denne hausten har det dukka opp tre nye lokallag i Norsk Målungdom. Lokallaga held til i Kvinnherad, Bø og Bømlo, og er skipa av spreke ungdommar som er klare til å slå eit slag for nynorsken. Norsk Målungdom er allereie godt over medlemskravet til statsstøtta, og har vakse seg større og sterkare det siste året. Dette lovar godt for framtida. Akademisk kritikk Språkrådet inviterte i november til ordskifte om Språkmeldinga under overskrifta «Krise eller feilmelding?». I fylgje det akademiske miljøet er det begge delar. Framlegga i språkmeldinga er ikkje gode nok, sa Cathrine Holst, som er sosiolog og forskar ved Institutt for sosiologi og samfunnsgeografi og ved ARENA, senter for europastudiar. Språkmeldinga legg opp til at det dårlege samvitet til forskarane skal vere nok, men det er det ikkje. Som forskar blir ein meir eller mindre tvinga til det, sa ho. Det meste i debatten kom til å dreie seg om utfordringane med domenetap for norsk innan akademia. Der har det vore ei utvikling mot at meir og meir av publikasjonar og førelesingar er på engelsk. Denne utviklinga har skote fart etter at ein innførde publiseringspoeng som eit ledd i finansieringssystemet for universitet og høgskular. Det går til dømes ut på at eit institutt får løyvingar alt etter kor mange poeng forskarane som er tilsette ved instituttet klarar å få. Desse poenga får ein ved å publiserer i tidskrift og ved å gi ut bøker. Ein får meir poeng ved å publisere i dei tyngste tidskrifta og tyngste forlaga, I november møtte Noregs Mållag på høyring i Kulturkomiteen for å leggje fram Mållaget sitt syn på stortingsmeldinga «Mål og meining». Nestleiar Håvard B. Øvregård og dagleg leiar Gro M. Endresen møtte i komitehøyringa og la vekt på at den sektorovergripande språkpolitikken som meldinga legg opp til, er eit godt grunnlag for å halda i hevd både nynorsk og bokmål som fullgode bruksspråk på alle samfunnsområde. Noregs Mållag ser fram til å få gjennomført mange av dei tiltaka meldinga peikar på. Viktig enkeltkrav Både stortingsmeldinga Mål og meining og Kunnskapsdepartementet si melding Språk bygger broer strekar under mangelen på kunnskap og talmateriale når det gjeld stoda for nynorsk i opplæringa og nynorsk i samfunnet generelt. Noregs Mållag meiner det er avgjerande viktig å få til eit større forskingsprogram som skal kartleggja nynorsk i samfunnet. Dette er det viktigaste enkeltkravet frå Noregs Mållag, påpeika Håvard B. Øvregård. Kunnskapsdepartementet og Kulturdepartementet burde gå saman om å løyva midlar til eit slikt forskingsprogram. Midlane bør kanaliserast gjennom Noregs Forskingsråd, men vera Debattmøte: Frå venstre Grete Faremo (tidl. direktør i Microsoft), Cathrine Holst (forskar ved Institutt for sosiologi og samfunnsgeografi ved UiO og ARENA og Trond Andreassen, medlem av Språkrådet sitt fagråd for samfunn og høgare utdanning. Foto: Anders Aa Hagen, Universitas dei som er på nivå to. Problemet er at det knapt finst norske tidsskrift på nivå to og ingen forlag. Det betyr at forskarar som vil vere tru mot arbeidsplassen, helst ynskjer publisere i dei utanlandske tidsskrifta der dei får best betalt i poeng. Då det vart opna for kommentarar, var det nokon som tok til orde for berre å kvitte seg med heile systemet. Andre Høyring om «Mål og meining» øyremerkte til forsking om nynorsk. Eit slikt forskingsprogram bør mellom anna kartleggja omfanget av og årsaker til målbyte mellom ungdomsskule og vidaregåande skule, mellom vidaregåande skule og høgare utdanning/ arbeidsliv og i arbeidslivet. Dessutan bør det kartleggje omfanget av nynorsk i ordinær norskopplæring i ungdomsskulen, læringsressursar på nynorsk for barnehagen (også digitale), nynorskkompetanse hos lærarar som underviser i norsk, arbeidsstader der nynorsk vert brukt som administrasjonsspråk, omfanget av nynorsk i fjernsyn retta mot barn og unge (alle norske kanalar), kva som finst av nynorskbøker i skulebibliotek og andre bibliotek og skriftspråkbruk hos personar i arbeidslivet som har hatt nynorsk som opplæringsmål. Offentleg målbruk Utover dette enkeltkravet var Noregs Mållag oppteken av å framheve fire punkt for Kulturkomiteen: var opptekne av at det ikkje fanst nokon språkplan ved høgskular og universitet og at det største problemet var at forskarar ikkje lærde seg å skrive i det heile, korkje engelsk eller norsk. For forlagsbransjen kom det ønske om pengar til å utvikle seg til nivå toforlag. KJARTAN HELLEVE kjartan.hellev@nm.no Det er eit tydeleg krav i meldinga om at lov om målbruk i offentleg teneste må følgjast. Ein tydeleg og gjennomført tospråkleg politikk og praksis frå det offentlege, er avgjerande for framtida til nynorsken og dei språkpolitiske måla meldinga strekar opp. Det er svært viktig å få all programvare som skal brukast i det offentlege, på nynorsk. Det finst døme på viktig programvare som blir brukt i høgare utdanning og administrasjon som i dag berre finst på bokmål, og som tvingar alle som skal bruka programma, til å skriva bokmål. Staten bør bruka marknadsmakta si for å få fram programvare på både nynorsk og bokmål. Med dei ulike miljøa som no ser dagens lys, knytte til Sivle, Hauge, Løland og Garborg får nynorsken svært nyttige arenaer der kulturen og verdiane språket representerer, kjem fram på ein naturleg måte i sine nærmiljø. Dei kan styrkja den stolte tradisjonen språket har som kulturberar anten det er på idrettsplakaten, skule, barnehage eller i eit kulturprogram. Regelverket må endrast slik at så mange minoritetsspråklege elevar som mogleg får tilbod om morsmålsopplæring også flinke tospråklege elevar med innfødd kompetanse i norsk må få slike tilbod. Det må finnast ein stad å klaga dersom lover og reglar ikkje blir følgde. HEGE LOTHE hege.lothe@nm.no 6 NORSK TIDEND NR

7 Vil ha byråkratspråk som folk forstår: Det skal bli slutt med å rive seg i håret når vi får brev, skjema og rapportar frå staten. Statstilsette skal skrive så folk forstår, seier fornyingsminister Heidi Grande Røys (biletet). I eit nytt språkprosjekt som departementet innfører i år, skal dei tilsette i staten lære seg å skrive slik at folk flest forstår, melder NPK. For innbyggjaren skal offentleg sektor vere enkel og I samband med lanseringa av nettbokhandelen Bokdykk, tek Blåmann Barnebokklubb steget inn i den digitale tidsalderen. Medlemsbladet forsvinn, men tilbodet blir betre. Det trur i alle fall bokklubbsjef Erle Stokke. Det er to grunnar til at me no går over til eit elektronisk tilbod. For det fyrste var Blåmann Barnebokklubb nøydd til å endre drifta. Bokklubben har nådd fleire kulturelle mål som t.d. at det no kjem ut fleire nynorske barnebøker, men ikkje greidd å få nok medlemer til å gå i økonomisk overskot. Målet har difor vore å halde fram tilbodet samtidig som det går rundt økonomisk, seier Stokke. For det andre skulle Samlaget uansett lage ein nettbutikk saman med Trond Økland. Det opna opp for at me kunne gå over til nettet utan at det ville koste for mykje. No er dette ein overgang som ville ha kome uansett. Alle bokklubbar har no reine elektroniske medlemskap som eit alternativ til medlemsbladet, og det ville ha kome hjå oss før eller seinare. Med lanseringa av Bokdykk kunne vi ta denne overgangen no. Kva skil dei nye nettsidene frå dei gamle? Dei gamle nettsidene var rett og slett ikkje gode nok for dei som handlar på nettet. Det var for lite automatikk og dynamiske løysingar. Dei tingingane som vart gjorde over nettet, vart sende ut saman med hovudbokutsendinga. Då kunne kundane grei å kommunisere med. Eit demokrati kan ikkje fungere viss ikkje folk skjønar kva det offentlege skriv, seier Grande Røys. Språkprosjektet vil vare fram til 2010 og er sett saman av kurs, nettbaserte verktøy, ein språkpris og støtte til lokale språkprosjekt i statlege verksemder. r. Prosjektet er eit samarbeid mellom Fornyingsog administrasjonsdepartementet, Direktoratet for forvalting og IKT og Språkrådet. Les, les, les for meg I vår fekk alle barnehagar og barneskular med elevar i fyrste klasse ei bok som heiter Les for meg! Det er ein antologi med nyare nynorske tekstar for born. Boka er laga etter initiativ frå Nynorsksenteret, og ho er gjeven ut på Det Norske Samlaget. Det er alltid kjekt med bøker for ungar med nynorsk tekst. Dette er ei god bok som har med noko for ein kvar smak. Boka passar for ungar frå om lag tre år, men også dottera mi på ni år har ivrig lese boka, seier Ingunn Haugen, førskulelærar i barnehage i Gloppen kommune. Ho har fått eit godt inntrykk av boka. Den har ei god spennvidd med alt frå song, biletbøker, dikt, prosa og fagtekstar. Eit innhald som er retta inn mot pedagogisk personale i barnehagane og på skulane, men også tekstar som foreldre vil ha glede av å lese. Til samlingsstunda Samlingsstund med høgtlesing er veldig gode stunder for ungane. Det skaper gode minner og det er ei viktig sosialisering for ungane, fortel Ingunn Haugen, men det er også i den samanheng boka har nokre veikskapar. I barnehagen er det tradisjon for å samle ungane til samlingsstund ein gong for dagen. Då syng vi songar og har gjerne opplesingar frå bøker. Denne boka ville vore mykje lettare å bruke i slike samlingsstunder, viss teikninga var på den eine sida i boka og teksten på den andre sida. Dermed kunne ungane sett på bilete, medan den vaksne kunne lese teksten, seier Ingunn Haugen. Nett no er det slik at boka høver veldig godt for ei lesestund saman med to-tre ungar og ein vaksen, men ikkje så godt for samlingsstund med atten ungar. Gode bilete I følgje rammeplanen er vi pålagde å følgje med i tida og bruke meir data i skulen. Ein god måte å gjere dette på er å syne bilete frå bøkene vi les, gjerne via Power Point på stort lerret. Då kan alle ungane i samlingsstunda sjå bilete, samtidig som den vaksne les frå boka. Det vil nesten vere som ein moderne flanellograf, smiler Ingunn. Ho tenkjer også at dei barnehagane som heller vil det, kan laste ned bileta og skrive dei ut på fargeskrivar: Då kan ein sende bileta rundt til kvar unge under samlingsstunda. Mitt ynske er at Nynorsksentret legg bilete frå Les for meg! ut på nettet, dermed kan kvar enkelt barnehage laste ned det dei vil i verste fall vente i tre veker på ei bok, seier Stokke. Med det nye opplegget kjem dette til å gå mykje raskare fordi vi kan sende bøkene ut saman med Bokdykk. Som medlem vil ein få ei personleg side, og det vil bli mykje enklare å handle bøker. Førskulelærar Ingunn Haugen ynskjer fleire digitale løysingar i følgje med boka Les for meg. Foto: Hege Lothe bruke i kvardagen. I boka er det også fleire nye flotte songar, som ville vore svært kjekt også å kunne laste ned frå nettet, og spelt for ungane slik at alle kunne lære seg songane, seier Ingunn Haugen. Ho er oppteken av at det er veldig viktig at det skal vere så lett som mogleg å bruke materiell på nynorsk. Ofte er det slik at førskulelærarane og lærarane brukar ekstra tid på å leggje til rette for nynorskbruk, og slik bør det rett og slett ikkje vere. HEGE LOTHE hege.lothe@nm.no Blåmann Barnebokklubb til nettet Dessutan vil bokklubben vere integrert med Bokdykk, slik at det er råd å søkje etter og kjøpe alle norske barnebøker. Det fine er at ein då vil få bokklubbrabatt på dei òg. Som medlem vil ein få tilsendt tilbod om hovudbok som før, men no på e-post. Men ein kan handle bøker når ein sjølv vil. Så det blir ikkje meir medlemsblad? Me kjem til å ha ein overgangsperiode, der me køyrer parallelt. Men på sikt vil me kutte ut medlemsbladet heilt. Det kostar for mykje å lage, og det kostar for mykje å sende ut. Dei store bokklubbane har begge delar, slik at ein sjølv kan velje om ein vil ha medlemsbladet. Men me er ein for liten klubb til å kunne gjere det. Er det eit problem? Ideelt sett ville eg jo ha gitt eit slikt tilbod sjølv, og det er klårt at ein mistar den direkte kontakten med ungane. Samstundes er det mykje som blir betre med denne løysinga, både for oss og for kundane. Netthandel blir jo meir og meir vanleg, og eg trur me kan få fleire medlemmer. Korleis då? Ved at tilbodet blir betre. No får ein jo tilgang til alle norske barnebøker, og ikkje berre dei Blåmann gjev ut. Og ein kan kjøpe dei med rabatt, avsluttar Erle Stokke. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no småpraten ERLEND LOE AKTUELL: I den nye boka Kurtby, får Kurt ein kakk i skallen slik at han byrjar å snakke nynorsk, noko som han ikkje sluttar med. Ikkje i løpet av boka, i det minste. Korleis kom du på at Kurt skulle snakke nynorsk? Eg ønskte meg ein nynorsk bibel av mormor då eg vart tjuetre. Heilt sidan då har den fundamentalistiske bibelkrafta verka langt sterkare og farlegare i nynorsk versjon. Difor var vegen ikkje lang til nynorsk då Kurt trudde han vart fylt av den heilage anden. Ja vel? Er det det du forbind med nynorsk? Eg les nynorske tekstar rett som det er og tykkjer at Noreg ville ha vore fattigare med berre eitt skriftspråk. Likevel meiner eg at nynorsk er det av våre skriftspråk som eignar seg best til fundamentalisme, i alle fall humoristisk fundamentalisme. Har du noko forhold til den nynorske songskatten? Ja, eg syng Den fyrste song for ungane mine fleire gonger i veka. Favorittnynorskord? Kanskje røynda. Eller kveikje. Eller sameleis. Kjem Kurt til å snakke nynorsk i neste bok òg? Han kjem moglegvis til å knote litt i starten i alle fall. Me får sjå. Om du får femti tusen «Takk, Ivar Aasen»- jakkemerke då? Då kan eg la han knote nokre sider til. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no Erlend Loe har kakka Kurt så hardt i hovudet at han har byrja å snakke nynorsk. Foto: Cappelen Damm/Chris Johnsen NORSK TIDEND NR

8 i bokevja ved Hilde Myklebust, skrivande småbrukar Rut si bok Eg må vedgå at eg ikkje har lese så mykje i Bibelen. Det har gått mest i Juleevangeliet i grunnskulen, Jobs bok på Universitetet, dessutan utvalde tekstar med grufulle lagnadar frå Det gamle Testamentet, brukte som inspirasjon på Skrivekunstakademiet. (Stakkars Absalom! Stakkars Ohola og Oholiba! Eg minnest dei no.) Men no har eg også lese Ruts bok. Eg kom ikkje på det heilt av meg sjølv. Nei, grunnen til at eg drog sjølvaste Bibelen ut frå bokhyllene, er ei anna bok: Rut. Så framifrå skriven av Helga Eriksen, at ho gav meg lyst til å hoppe ut i og dykke ned i opphavet, så å seie. Helga Eriksen må ha lese Ruts bok i Bibelen og lete seg fascinere av historia. Og det skjønar eg godt: Rut, den unge vakre kvinna som mistar husbonden sin og vel å fylgje svigermor si, flytte med henne, leve med henne og love å døy med henne: «Men Rut svara: Du skal ikkje telja meg til å skilja lag med deg og fara heim att. For dit du gjeng, vil eg òg ganga, og der du stanar, vil eg òg stana; ditt folk er mitt folk og din Gud er min Gud; der du døyr, vil eg òg døy, og der vil eg verta gravlagd.» (Rut 1, 16-17) Ny grafisk profil: Norsk Barneblad har fornya seg denne hausten. Med ein splitter ny, fargerik profil får dei meir respons enn nokon gong. Det har faktisk aldri kome inn så mykje positiv respons på noka omlegging før. Det er tydeleg at det «nye«bladet fell i smak hos både store og små, seier Nana Rise, redaktør i Norsk Barneblad. Vi tykte at bladbunaden vi hadde var for tung og gammaldags og ikkje passa til slike unge og spreke lesarar som vi har. Bladbunaden er laga av elevar ved Norges kreative fagskole i Oslo, linja for MacDesign2. No gjer også Norsk Barneblad eit skikkeleg lyft for å få inn fleire tingarar av bladet. Vi har satsa stort på marknadsføring av bladet, og for første gong på mange år har vi auke på abonnementssida. Vi har istikk i mange lokalaviser på Vestlandet, i tillegg til istikk i alle julehefta våre. Totalt sender vi ut om lag istikk i løpet av året. Hittil ser det svært bra ut, fortel Nana Rise. målpraten Tvisyn Ikkje kvardagskost, akkurat. Ikkje noko kvinner av i dag vel å gjere, i alle fall. Men også Rut, i Eriksen si bok, vel å gjere det. Når mannen kjem bort på havet, flyttar ho saman med svigermor si til ei øy nordpå. Og ikkje nok med det: når svigermor hennar synest ho bør skaffe seg ein ny mann, og til og med har forslag til kven det skal vere, så jammen vert det ikkje slik også. No skal det vere sagt, at det skjer ikkje berre fordi svigermor seier det, men også fordi Rut treng ein far til barnet ho ber på. Ho treng ein å skape ei lygn saman med, ein som ho kan bruke til å dekkje over sine eigne fatale feilgrep frå ei hotellnatt i byen ei natt som elles er dampande heitt skildra! Planen til Rut ser ut til å fungere berre så altfor godt. Så godt at samvitet får mogne og mugne og gjere seg dårleg. Å leve med lygn er ikkje haldbart i lengda, skal det syne seg. Rut søkk ned i depresjon og tungsinn. Ho kjem til eit punkt der ho må finne seg sjølv att, så ho dreg. Dreg frå mann og born, ja, til og med svigermor. Dreg og leitar, finn byar rundt om i Europa, dreg og leitar, finn elskarar av ymse slag, dreg og leitar, til ho ein dag er attende i gamlelandet og finn seg sjølv i eit fyr langt ute mot havet, heilt åleine. Ho tek til å skrive, observere, føre det inn i ein gamal protokoll ho finn. Og denne delen av boka likar eg særs godt. Sitjande på ein stein i fjøra, alltid den same steinen, med fritt utsyn over havet, tek Rut inn det ho ser ikring seg. Samstundes freistar ho å finne minne frå barndomen og skrive dei ned. Her er vakre passasjar med sjøfugl, vêr og vind, holmar og båtar som kjem og dreg ute i horisonten. Berre brotne av minna som dukkar opp i Rut. Stilleståande vil kanskje nokre seie. Aldeles nydeleg, vil eg seie. Nydeleg og rørande er også siste del i boka. Sjeldan har eg lese noko så godt om korleis dyr kan hjelpe og lækje eit menneske som er sjelesjuk. Dette er jo ikkje noko som er nytt for meg, avhengig som eg er av dyr ikring meg for å ha det godt, men å lese om Rut og hunden Frøya, det er rørande lesnad: «Hundar er elskelege dyr, dei gløymer deg aldri, har dei møtt deg ein gong og likt deg. Eg trur dei hugsar lukta di. Dei har så sterke, enkle kjensler og lyg aldri om kjærleiken sin. Helsar deg kvar dag som skulle du vore bortreist i eit år. Ja, eg hadde ein hund ein gong, eg veit kva eg snakkar om. Ein hund kan ikkje lyge og forstille seg.» Så sant, så sant. For det er til sjuande og sist Frøya som hjelper Rut å kome til det punktet der ho innser kva ho må gjere, kva ho eigentleg vil. Utan at eg skal avsløre kva det er. Å lese Rut av Helga Eriksen, er å få fleirfoldige bøker i eitt. Ikkje berre ber boka i seg sjølv preg av å vere tre forskjellige bøker, men ho er også rikeleg utrusta med sitat: Bibelen, Woolf, Seneca, Hovland. Ein får lyst til å lese meir og meir. Og godt er det. For Rut er ei slik bok som ein gjerne skulle ha halde fram med å lese, når siste side ebbar ut. Då er det godt at ho har gjeve lyst til å finne fram andre bøker. Til dømes Bibelen. Og då har ein jo lesestoff ei stund. Gunnhild Øyehaug blir no omtala som ei ny stemme, eit friskt pust, og no skal det bli andre bollar på Skrivekunstakademiet i Bergen. Men der har ho undervist i fleire år, det er Olaug Nilssen som er ny rektor. Og det er ti år sidan Øyehaug debuterte som forfattar. Noko er likevel annleis denne gongen. Vente, blinke har fått ei eineståande mottaking. Boka er nominert til Bragepris, ho skal ut i to bokklubbar og bokmeldarane har lagt seg flate. Det har vore mange telefonar denne gongen. Det er ikkje lite tid eg har brukt på lansering og intervju. Men det er ikkje slik at eg klagar, det er jo fantastisk når boka får ei slik mottaking. Det einaste eg har reagert på er at eg har blitt omtala som debutant. Det er rett nok den fyrste romanen min, men det er ti år sidan eg gav ut den fyrste boka mi. Ikkje alle nynorske romanar handlar om Fitte-Lars og Hønse-Klara på siste ferja over fjorden. Men tvisynet kjem ein ikkje utanom. GUNNHILD ØYEHAUG Fødd 1975, busett i Bergen Forfattar og lærar ved Skrivekunstakademiet i Bergen Aktuell med boka Vente, blinke. Eit perfekt bilete av eit personleg indre (Kolon) Har tidlegare gitt ut bøkene Slaven av blåbæret (1998), Knutar (2004), Stol og ekstase (2006) Nynorsk litteratur Men det er ein roman? Ja, det er jo det. Han har likevel mykje i seg av det eg har gjort før. Ein kan finne stilgrep som minner om dikt, om noveller og ikkje minst essay. Målet denne gongen har vore å lage ein lengre samanhengande tekst. Har det vore annleis å skrive denne boka enn dei andre? Å ja. Dette er den fyrste boka eg har skrive frå A til Å. Dei andre bøkene har eg jo brukt lengre tid på, og den store utfordringa var då å få til ein god komposisjon. Denne gongen visste eg heile tida at det kom til å bli ein lengre tekst. Det har vore som å skrive ei hovudoppgåve, der arbeidet er så omfattande at ein ikkje ser enden på det, men ein må berre skrive vidare likevel. Finst det ein nynorsk litteratur? Ja, det gjer det vel, forstått slik at det finst ein litteratur skriven på nynorsk. Og er du ein del av han? Det er eg vel automatisk. Du og Olaug skreiv eit essay i Syn og Segn for nokre år sidan om dette med nynorsk identitet. Det var i alle fall det oppdragsgjevarane ville det skulle handle om. Dei ville ha ein artikkel om det kvinnelege nynorske blikket. Men resultatet for min del vart meir eit forsøk på å sjå om det er mogleg å analysere og vurdere noko som er så innbakt i eins eigen identitet. Det var nokon som sa at auga kan ikkje sjå si eiga netthinne. Nynorsk er no ein gong hovudmålet mitt, det har det alltid vore og det er det eg brukar. Stundom kan det bli meir politiske problemstillingar, men det er jo ikkje noko eg går og vurderer. Kva problemstillingar då? Til dømes når ein møter ei utsegn som «eg las boka di og det gjekk ikkje mange sidene før eg gløymde at ho var på nynorsk.» Og alt dette med at nynorsk er meir lyrisk, at det blir Folk reagerer meir på nynorsk enn kva dei gjer på til dømes svensk og dansk Gunnhild Øyehaug 8 NORSK TIDEND NR

9 Verving og Vestlandsrevyen: Frå byrjinga av oktober til midten av november har karane i Vestlandsreyen turnert dei nynorske kjerneområda, frå Åndalsnes i nord til Suldal i sør og Ål i aust. Dei har blitt svært godt mottekne, og har hausta mykje lovord i avisene. Noregs Mållag inngjekk eit samarbeid med revyen, som har gått ut på at lokale aktivistar på kvar ny spelestad har delt ut flygeblad på førehand, jakkemerke med «Takk, Ivar Aasen!» i salen, og sjølvsagt verveblankettar. I skrivande stund er ikkje turneen avslutta, men til no har Mållaget fått inn om lag 40 nye medlemer på tiltaket. Høyring til ny salmebok: I førre nummer av Norsk Tidend melde vi at Kyrkjerådet har sendt nytt framlegg til salmebok ut på høyring. Fristen for høyringa er sett til 1. februar Noregs Mållag slo fast allereie på landsmøtet i april at organisasjonen ikkje er nøgd med nynorskdelen slik som han no er i framlegget. Med bakgrunn i dette vedtaket har Hege Myklebust, leiar i Noregs Mållag, markert standpunktet i media. Noregs Mållag har bede om å få vere eigen høyringsinstans. Styret har vedteke å be om hjelp frå ei eiga salmebokgruppe, som skal utarbeide eit høyringsinnspel som til sist skal vedtakast i styret. Dei som har sagt ja til å sitje i denne gruppa er: Ola Breivega, Berge Furre, Arve Brunvoll og Håvard Øvregård. rapport frå nord ved Inger Johanne Sæterbakk Det var den hausten vi skulle få pengar frå søringane sånn at vi kunne få OL. Meldinga skulle tikke inn og gjere oss så høge på oss sjølve som vi aldri før hadde vore, vi skulle rydde søppelfyllinga for å få ein idrettshall med Tromsøs store far Nelson Mandela sitt namn på, og sole oss i glansen av den olympiske eld. Plutseleg låg Nord-Noreg i oska att. Opp frå OL-oska kom Nordlys-redaktøren, lunefull som eit skadd dyr. Men om mannen kom skinnflådd opp, landa han støtt som ein svolten isbjørn på eit heilagt fjell. Også kalla Nord-Noreg. Nokon var redde for at mannen skulle gjere oss ei bjørneteneste. Eg stod på kaia og såg Hurtigruta tøffe sørover, og tørka ei tåre og kjente at EG var aller mest redd for at vi alle saman skulle lukke oss inne i oss sjølve og bli ein Kari Bremnes-song. At vi ville tenkje på grågåsa som flyg, og berg og båra, og berre gå rundt og vere gåter ved gåter. Og inst inne drømme om at Hurtigruta også skulle komme og hente oss vekk frå OL-oska. NOMINERT: Gunnhild Øyehaug er nominert til Brageprisen, Ungdommens kritikerpris, og Bokhandlerprisen. Foto: Margunn Sundfjord. Men no går snart ikkje Hurtigruta lenger. Og ikkje ein gong Sjakk- OL ville dei gje statsstøtte til. Endeleg eit arrangement der vi kunne fått brukt ein av dei to hundre nordnorske nasjonalsongane til noko nyttig. Under opningsseremonien på sjakk- OL kunne Kine Hellebust gått gjennom Storgata og sunge om at kvitt er kvitt og svart er svart. Og våre pepitarutete sjeler kunne endeleg fått fred. Men så lenge vi er ein del av kongeriket Noreg får vi heller gå langs brøytekantane og tenkje på at det må komme eit lyspunkt ein dag. Kunne VM i scrapbooking i 2019 vore noko? teken meir på alvor, bunad og hardingfele. BA skreiv jo at «denne nynorsk-romanen inneholder referanser til Kill Bill», som om det var ein sensasjon. Så det er jo openbert at folk reagerer meir på nynorsk, enn kva dei gjer på til dømes svensk og dansk. Eg reknar meg jo som forfattar og ikkje som nynorskforfattar. Men alle ser ikkje slik på det? Det er overraskande at eg i så stor grad blir samanlikna med andre forfattarar som skriv på nynorsk. Då boka mi blei meld i Dagens Næringsliv nemnde meldar Ane Farsethås tre forfattarar: Marit Eikemo, Kjetil Brottveit og Olaug Nilssen. Men eg reknar jo til dømes Samuel Beckett som ei større inspirasjonskjelde enn Ragnar Hovland, sjølv om Hovland på mange måtar er uunngåeleg. Så det er litt rart å kome inn i ei slik nynorskslekt, om det då i det heile er ei slekt. Men når det er sagt, så finst det verre slekter å bli fødd inn i. Den nynorske litteraturen er full av tvisyn og ironi. Og dette tvisynet finn eg mykje av i mine eigne bøker. Kill Bill Ja, for du har både høgog lågkulturelle referansar i boka? Eg meiner at avstanden ikkje treng å vere så stor. Dessutan går det ikkje berre på «høgt» og «lågt» der Kill Bill liksom tilsvarer det «låge» og Dante det «høge». Det handlar meir om at avstanden til Dante kan hende er større enn til Kill Bill. Det er lettare og meir nærliggande for eit notidsmenneske å sjå Kill Bill enn å lese Den guddomlege komedien. Dante sine verk kan jo verke veldige og nærast uoppnåelege høgt der oppe. Men eg meiner at det er parallellar mellom desse verka. Dante sine helvetesscener er jo utprega visuelle og forferdelege, men og ekstremt fascinerande. Slik verkar og Kill Bill på meg. Dessutan er det ikkje så vanskeleg å lese Dante som ein kanskje kunne tenkje seg, der ein står framfor bokhylla og lurer på om ein skal ta ei bok av han eller Richard Brautigan. Ein både grøssar og blir rørt av eit slikt verk, også i dag. Og er boka ironisk? Igjen vil eg seie både og. Mattis Øybø snakka om boka på radioen, og sa at ho ikkje er ironisk, men då svara Marta Norheim at jo, det er ho. Og på den måten trur eg dei fanga noko sentralt. Eg brukar ironi som eit verkemiddel, men samstundes vil eg jo fortelja om noko følt, noko ekte. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no Heldigvis har vi lært noko før mørketida slår inn denne hausten også. Og det er å elske. Med tjukk L. Midt i beste sendetid på NRK1 sat fleire generasjonar kjenslelause, forblåsne nordnorske menneske og knaska neglar på ei hand og heldt den andre framom auga, med ei lita glipe, slik at vi kunne sjå Roland seie e-ordet. Æ ælske dæ, Marit. Æ har aldri ælska nån før, men æ ælske dæ. Og vi kjente at Nord-Noreg allereie var ein varmare stad å vere. No ventar vi berre på at nokon skal elske med apokope også. Då treng vi verken Kari Bremnes eller Tove Paule til å framkalle tårene. Og bjørnen kan berre sove. NORSK TIDEND NR

10 bøker Skal greie ut om minoritetsspråk: Rektor Sissel Østberg ved Høgskolen i Oslo er oppnemnd som leiar for eit nytt utval som skal sjå på opplæringstilbodet til minoritetsspråklege, melder NPK. Utvalet skal vurdere om opplæringstilbodet i dag er inkluderande og sikrar eit likeverdig tilbod til alle. Mellom anna skal utvalet sjå på organiseringa og innhaldet i opplæringa og på dei juridiske og økonomiske rammevilkåra for opplæring av barn, unge og vaksne med minoritetsspråkleg bakgrunn. Utdanning er nøkkelen til like sjansar i arbeidsliv og samfunn for barn med minoritetsbakgrunn. Derfor må vi leggje betre til rette for eit godt opplæringstilbod til alle. God opplæring er òg nødvendig for å sikre at vi tek i bruk den kompetansen og dei ressursane innvandrarar har med seg til landet, seier kunnskapsminister Bård Vegar Solhjell. Østberg-utvalet skal levere ei delinnstilling om barnehage og grunnskule mot slutten av 2009, medan sluttrapporten skal vere ferdig innan 1. juni Slår eit slag for den gode forteljinga «Her ser vi Sigrid.» Slik opnar romanen Vente, blinke av Gunnhild Øyehaug. Det er ei bok vi ikkje berre les, vi ser ho. Som ein film. Laban, lobby, mentor og muffens om band VII av Norsk Ordbok Norsk Ordbok. Ordbok over det norske folkemålet og det nynorske skriftmålet har kome ut med band 7, som omhandlar ord som startar med l og m i alfabetet vårt. Norsk Ordbok skal, når verket er fullført, bli på i alt tolv band. Dette ordboksarbeidet er ei kultursatsing med store dimensjonar. Arbeidet med ordboka tok til i Første bandet kom i Med jamne mellomrom har det så kome nye band, og nå er altså band 7 fullført. Stortinget vedtok i 2001 at heile ordboksverket skulle vera ferdig til 2014, det vil seie til 200-årsjubileet for Grunnlova. Det vil då vera 84 år sidan arbeidet med ordboka starta. Dette er ikkje spesielt lenge jamført med nasjonale ordboksverk i andre land. Eit døme er Svenska Akademiens ordbok som kom ut første gongen i 1898 og er venta fullført i Hovudredaktørar av band 7 har vore Oddrun Grønvik, Laurits Killingbergtrø, Lars S. Vikør og Dagfinn Worren. I innleiinga til dette Gunnhild Øyehaug Vente, blinke Kolon forlag roman Forfattaren Gunnhild Øyehaug er busett i Bergen og er lærar ved Skrivekunstakademiet i Hordaland. Ho har vore medredaktør av litteraturtidsskriftet Kraftsentrum. Ho har tidlegare gjeve ut dikt, essay og noveller som ho har fått Bjørnsonstipendet og Tanums kvinnestipend for. Boka er sett saman av fleire ulike forteljingar. Dei vert fletta saman av meir eller mindre tilfeldige hendingar. Vi ser Sigrid, ein ung litteraturstudent, og vi ser den litt eldre forfattaren Kåre, som ho forelskar seg i. Samstundes møter vi filmskaparen Linnea som vandrar rundt i ei litt for stor herreskjorte og med nakne bein, og ventar på sin store kjærleik, litteraturprofessoren Göran. Vi ser performancekunstnaren Trine som balanserar det å vere ein impulsiv og hemningslaus kunstnar og det å vere mor, og stakkars Viggo som dett på sykkel og misser gulltanna si, som dett ned mellom jarnstenger i asfalten og vert skylt gjennom avløpssystemet og ut i havet. Vi møter òg Elida som finn denne gulltanna fleire år seinare i buken på ein laks. Vanlegvis kan det vere problematisk å balansere så mange forteljingar i same roman, men Øyehaug får dette til å sjå lett ut. Boka gjev, som den ertande undertittelen lover, «eit perfekt bilete av eit personleg indre», og skildrar samstundes den vanskelege kjærleiken mellom unge kvinner og eldre menn. Forteljarstilen er unik, med eit tempo og ein dynamikk sjuande bandet er redaktørane litt stolte over å kunna fortelja at dei bare har brukt eitt år og fem månader på å ferdigstilla denne tjukke boka, som er på 820 sider med to spalter på kvar side (i alt 1638 spalter). Redaktørane seier at arbeidet har gått så greitt takka vera ein fullbemanna og velfungerande stab. I tillegg kjem at dei har kunna bruka ei digital redigeringsplattform. Neste band (VIII) er planlagd å vera ferdig allereie hausten Til saman 29 redaktørar har levert manuskript til band 7. Norsk Ordbok 2014 er eit sjølvstendig prosjekt som blir finansisert hovudsakleg av staten ved Kultur- og kyrkjedepartementet som gjer at lesaren vert dregen inn i forteljinga med ein gong. Vekslinga mellom korte og lange setningar og sekvensar, og den kreative bruken av ropeteikn, fungerer flott og gjer at teksten veks og fell, han balanserer kraftige crescendoparti og vare diminuendosatsar på ein måte få meistrar. Truverdet til mange av hendingane i boka forsvinn til fordel for den gode forteljinga, og Øyehaug veit godt kva lesaren vil ha. Allusjonar til kjende eventyr og klassiske litteraturverk gjer at boka får ei ekstra djupn. På grunn av den direkte og visuelle forteljarstemma minnar boka meir om ein film enn ein roman, vi zoomar inn og ut og fokuserer på spanande detaljar i livet til hovudpersonane. Nokre av scenene er så direkte og skildrande at vi tek oss sjølv i å etterapa handlingane: «Og no høyrer vi ein flappande lyd: det er Sigrid som sit og dreg i underleppa si, og slepper den opp mot overleppa». Det som til slutt står att som det beste ved romanen, er den gode kombinasjonen av å vere lettlesen og enkel på den eine sida, og på den andre sida vere ei bok som er vanskeleg å trengje inn i og forstå. Det er ei bok ein aldri vert ferdig med. Janne Nygård Norsk ordskatt frå l til m Norsk Ordbok Ordbok over det norske folkemålet og det nynorske skriftmålet, band VII Samlaget ordbok (KKD). I tillegg er Universitetet i Oslo sterkt inne, med fire redaktørårsverk. Universitetet står også for sjølve drifta av prosjektet. Norsk Ordbok er ei vitskapleg ordbok over nynorsken og dei norske dialektane. Ordbøkene til Ivar Aasen, Hans Ross og Steinar Schjøtt utgjer grunnstamma i ordboka. Til grunn for redigeringa av dette ordboksverket ligg eit arkiv med 3,2 millionar setlar med ord frå nynorsken og frå dialektane. I tillegg har ein nå eit moderne elektronisk tekstkorpus med tilfang frå nynorske tekstar, både skjønnlitteratur og sakprosa. Sjølv om ordboka blir kalla ei vitskapleg ordbok, så er det etter mi meining også ei «folkeleg» ordbok. Her kan alle som er interesserte i norsk språk finna svar på tydinga av ord og uttrykk, eller skaffa seg opplysningar om kvar orda våre kjem frå eller kvar i landet dei er meir brukte enn andre stader. Når ein set seg ned for å bli kjend med Norsk Ordbok, blir ein slått av kor mykje informasjon me får om kvart ord (om kvar oppslagsform). Ordboka dokumenterer korleis ord faktisk er brukte i norsk, med definisjonar og mange bruksdøme. Ho fortel om tydingsnyansar og bøyingsvariasjon. Der boka nemner døme på bruken av ordet, er alltid kjeldene nemnde, heilt frå 1600-talet og framover. Faste uttrykk der ordet inngår, er med teksten. Alt i alt, eit vell av opplysningar. Ein god illustrasjon av kor rikhaldig ordboka er, får ein om ein til dømes slår opp på adjektivet laus i dette siste bandet. I alt åtte sider, eller 16 spalter, er sett av til omtale av ordet laus og ord der laus er første leddet. Her kan ein lesa om lausdans, lauskar, lauslomme, lausrenning og så bortetter. Samansettingar med ordet låg er også talrike: I alt tolv spalter omtalar ordet låg og ord som er samansette med dette adjektivet: lågalder, låglende, lågløns-fond, lågtone og så bortetter. Dei fleste av orda i ordboka er arveord og eldre lånord, som høyrer til det nedarva ordtilfanget i norsk. Men her finst også importord og nylaga ord i norsk. Som døme kan nemnast medley (om symjing og om musikk). Ordboka fortel at dette ordet tyder blanding og har kome til oss gjennom engelsk, men har opphavet sitt i gammalfransk. Me kan lesa at innafor symjing står ordet for «symjetevling der ein etappevis er innom stilartane bryst, rygg, butterfly og fri». Innfor musikken tyder ordet «blanda musikkstykke med innslag frå fleire (kjende) songar». Om ordet mong kan ein lesa at det kjem frå stadnamnet Mongstad (skjemt). Ordet er ei nemning for «ein viss sum pengar (5 milliardar kroner) i eit budsjettunderskot ved Statoils oljeraffineri på Mongstad i ». Norsk Ordbok må reknast som eit stort nasjonalt kulturminneprosjekt. Samtidig er dette ordboksverket ei viktig kjelde til allmenn kunnskap om norsk språk. Mange vil ha nytte av det tilfanget ordboka legg for dagen. Det gjeld språk- og kulturforskarar, studentar, lærarar og elles alle som er interesserte i språk og dialektar, nynorsk litteratur og språktradisjon. I dette store verket kjem heile den norske ordskatten tydeleg til uttrykk. Martin Skjekkeland Vil du vita meir om Norsk Ordbok, kan du gå inn på nettsida: 10 NORSK TIDEND NR

11 Kjersti Mjør har fått språkpris: Dette er stor stas. Eg trudde det måtte vere eit skjult kamera der då eg fekk meldinga. Det er overveldande, seier Kjersti Mjør til avisa Journalisten. Mjør er journalist i Bergens Tidende og får prisen for godt mediespråk. Ho får prisen for si evne til «å kunne formidle fakta og følelsar i heilt korte setningar». Mellom dei 25 gode forslaga som kom inn, var det fleire større prosjekt der journalisten har stor plass og god tid til å finpusse vinkling og formuleringar. Juryen seier det er «eit kjennemerke ved tekstane til vinnaren ( ) at dei blir til i daglegdags terreng. Vinnaren arbeider ofte ikkje på større prosjekt, slike som gir spesielt høve til å finpusse vinklingar og formuleringar. Her er det døgnet og veka som bestemmer. Det blir som regel å starte og avslutte saker innanfor korte fristar.» Prisen er ei karikaturteikning av prisvinnaren. Det er andre gong prisen blir det ut. NTBs språkpris vart innstifta i fjor for å framheve godt skriftspråk i media. Kjetil Østli fekk prisen i Frilansjournalist Lars Aarønæs er juryleiar og resten av juryen er forfattar Helene Uri, spaltist og komikar Shabana Rehman, PR-gründer Hans Geelmuyden og NTB-journalist Anna Nesje. Varm is Hilde Myklebust si andre diktsamling er ei forteljing om liv som blir til, og liv som ikkje blir til. I svevn, bokas første dikt, er eg-et eit sovande, «enno uvitande barn». Og den sovande roa er eit godt og godt meint frå mi side bilete på tempoet i heile samlinga. Her er få brå kast. Eg-et er ofte heilt i bakgrunnen, er til stades berre som auge, ikkje som handlande menneske. Det er noko fotografiaktig over nokre av desse dikta og det skuldast sjølvsagt ikkje berre at det er rolege bilete forfattaren skildrar, men det at ho er så god til det. Myklebust skildrar presist utan å vere omstendeleg, ho fortel akkurat det du treng å vite for å sjå for deg biletet og med så riktige ord! «Riktig» ikkje som i «korrekt», men som i at lesaren tenkjer «kvifor har eg ikkje tenkt på dette før? Det er jo akkurat slik det er!» Myklebust har eit visst ordforråd, eit samsvar i ordval, som boka igjennom skaper det ein litt flåsete kan kalle «hennar univers». Boka er delt i fire delar, som på sett og vis tek for seg fire forskjellige epokar i livet. Tematisk sett er tredje delen hovuddelen. Det er her eg-et blir gravid, men mistar barnet sitt. Det er likevel ikkje i tredje delen at døden først blir introdusert. Myklebust surrar barndoms- og oppvekstskildringar inn i historier om ihelfrosne kattar, slakta sauer og, ikkje minst, eit barn som druknar. Dette skjer allereie i det andre diktet i boka, evje, Det gjer ikkje godt å lese denne debutromanen, som handlar om draumen om å vere nær nokon i ei iskald røynd. Jan Roar Leikvoll vel ikkje den mest opplagte tematikken, når han i debutromanen sin, Eit vintereventyr, vel å skrive ei historie frå ein konsentrasjonsleir. Eller ein «arbeidsleir», som eg-forteljaren kallar han. At det er i ein konsentrasjonsleir skjønnar vi likevel, når arbeidskameraten, romkameraten og den forteljaren lengtar etter, Hans, seier at arbeidet set dei fri. Straumgjerda, snauskallane og røyken frå omnane minner oss om kvar vi er. «Eg (...) kjende på varmen som lukta brent kjøt.» Hilde Myklebust Søkk Samlaget lyrikk som trass i ein litt kludrete start, er eitt av dei beste enkeltdikta. Her demonstrerer også forfattaren god timing, i spennet mellom det løyndomsfulle og det brutalt ærlege: «kanskje kjende eg han som leika på elva/på stålisen like over straumen det kan godt vere/ at eg kjende han som gjekk igjennom råka/han som vart førd med straumen under isen/han som vart liggjande og drukne i ei bakevje/ der vatnet rann stillare der isen fekk fryse seg tjukk». Det er ikkje berre Myklebust sine mykje brukte snø-og-is-kulisser som får meg til å fryse på ryggen når eg les dette. Når vi flyttar oss frå den barndomsskildrande første delen til del II, merkar vi raskt endring. Eg-et er lenger framme i forteljinga her; handlar, ikkje berre ser. Men same kor mykje eg-et gjer, er det framleis ventande, lengtande. Det er denne rastlausheita, lengselen etter spenning, som for meg elegant markerer overgang til tenåringslivet. Som i «vent»: «Klar ventande kveld/(...)/ein annan stad sov mjuke born/med opne hender opne munnar». Eg-et er Jan Roar Leikvoll Eit vintereventyr Samlaget roman Det som gjer denne boka til ubehageleg lesnad er ikkje i første rekkje dette miljøet og dei grufulle hendingane knytte til ein konsentrasjonsleir. Det i seg sjølv blir ikkje nødvendigvis god litteratur. Det er forteljaren sin naivitet og totale underkasting som tidvis gjer vondt ikkje lenger ein av dei sovande, uvitande. Endringane som går føre seg i henne er gjerne abstrahert i bilete av naturen, eller tek for eksempel form av eit håp om at noko «skulle kome om natta/ og gøyme noko vakkert i meg:/eit kaldt raudt eple». Tredje (og fjerde) del av boka er, som nemnt, det ein kan kalle hovuddelen. Det er vendinga i den mislukka graviditeten Myklebust byggjer opp mot. Men det er vanskeleg å skrive godt om så sterke og mørke kjensler som finst i slike situasjonar. Her synes eg orda av og til blir for store. Myklebust tyr til klassiske formuleringar om lys og mørker; og når skildringane hennar elles har vore så presise og uvanlege, kjennest dette litt tomt. Men det betyr ikkje at her ikkje kryr av gode linjer! Dei dikta som fungerer best er likevel dei som meir indirekte snakkar om tap (av barn). Eit slikt er skot: «I skum- ringa søkjer kollene ut frå skogen/ Med rolege steg trekkjer dei i flokkar/mot dei opne markene med grønt gras//stundom lyftar dei hovudet/held kjevane i ro og lyder/ mot ei ørlita rørsle i fjøsskuggen:/ Jegeren sin krumme finger/som langsamt rettar seg ut//når kniven glir attover buken/blandar mjølk seg i blodet/i skogen ventar ein kalv/dørgande stilt mellom stammane». Det er her det går eit søkk gjennom meg, det er slik samlinga er på sitt beste. Anna Kleiva Vakkert språk, ubehageleg lesnad å lese. Han er tydeleg opplært til ei menneskesyn der dei andre, snauskallane, er sjukdomen, «den som Hans hadde sagt at dei alle utan unntak hadde, og at eg aldri måtte sjå dei som noko anna enn sjukdom.» Han underkastar seg dette menneskesynet og Hans, som han lengtar etter og drøymer om å bli elska av. Det er Hans sine ord forteljaren gjer til sanninga. Og det er draumen om å kjenne nærleik til unge gutar og vaksne menn, og då Hans spesielt, som forteljinga byggjer rundt. Hovudpersonen beveger seg heile tida i grenseland mellom draum og røynd noko han sjølv også er klar over. «Eg gjekk berre litt inn i draumen som heile tida låg like ved det som vart kalla røynd. Draum eller røynd, eg visste ikkje kva skilnaden var, eg visste ikkje kvifor eg heile tida måtte skilje.» Naiviteten hans er kanskje ei medviten flukt frå røynda, men samstundes opplever eg at det som gjer boka til ei sterk forteljing er nettopp den mangelen på innsikt forteljaren har i den røynda han lever i. Kan hende er det også det tittelen Eit vintereventyr speglar; drøymaren som står på sida av den grufulle røynda og berre greier å forhalda seg til det mytiske ved ho. Forfattaren gjev rom for fleire svar, med eit språk som drøftar meir enn det stadfestar. Og språkleg synst eg Leikvoll er svært sterk. Språket er økonomisk; forfattaren brukar mykje korte leddsetningar og komma hyppigare enn punktum. Enkelte av skildringane er nesten poetiske, sjølv om tematikken langt frå er vakker, slik som når Foto: Magne Sandnes/Samlaget forteljaren kjenner frykt for sjølv å bli tatt. «Eg svelgde. Mi oske kom til å regne i kveld». Eller når han skildrar lyden av straumgjerdet som stengjer han inne: «Om summinga plutseleg var borte, ville eg ane uråd med det same, for lyden var ein del av mi stille.» Enkelte stader i dei mest intense partia av boka kan skildringane bli noko overlessa, og det er i slike parti boka grip meg minst. Eg skal ikkje seie korleis boka ender, men slutten gjer ikkje ubehaget mindre. Og boka festar seg i magen etter at dei knappe 150 sidene er unnagjort. Det blir spennande å sjå om Leikvoll i den vidare forfattarskapen sin greier å halde på den dristigheita han syner med denne romanen. Inger Johanne Sæterbakk NORSK TIDEND NR

12 kleiva Anna Kleiva Tilrådd! I ei veke var eg på flukt. Ikkje slik du tenkjer det, ikkje flukt på den alvorlege måten. Ei sjølvpålagd flukt, frå døgnrytme, svoltkjensle og rastløyse. Det er ikkje verre enn at Bergen internasjonale filmfestival (BIFF) har gått av stabelen. Men åh!, så godt ein har av utradisjonelle døgn og fråtsing i kulturelt (og vanleg) godteri. Kva med kaffi og tre bollar til frukost, sjokolade til lønsj og akutt hovudpine og sløvheit i fem-tida? Kva med og unnskyld at eg må seie dette, men eg er litt stolt 31 filmar på åtte dagar? Eg starta mi BIFF-veke med den tyske filmen Baader Meinhof om, naturlegvis, Baader-Meinhof. Klokka var 14, det var onsdag, eg hadde «BIFFsekken» (som til vanleg går under namnet «skulesekken»; denne veka utstyrt med ullsokkar, heimelaga film-timeplan og andre nyttige ting) på ryggen. Baader Meinhof, som hadde Noregs-premiere veka etter BIFF, opnar akkurat slik du vil at din første film på festival skal opne. Kamera stødig plassert mellom demonstrerande studentar på 60-talet og når scena sjølvsagt ender i konfrontasjon, dukkar du verkeleg ned i stolen for å unngå slag frå politimennene på lerretet. Det kjennest også spesielt å høyre USA si krigføring omtala på same måte som ein høyrer i dag (i eit anna land no enn den gong), å høyre Israel-Palestina-konflikten omtala på same måte som ein høyrer i dag. Det er ein ubehageleg kontinuitet her. I tillegg dette: at ein godt kan vere einig med hovudpersonane (altså Baader- Meinhof), sett bort frå det vesentlege poenget at dei utførte og fremja terrorhandlingar, og at sjåaren ikkje gjer det. Dag to (det var den med kaffi og bollar) gav ny informasjon om land eg ikkje kjenner så godt. Shadow of the Holy Book fortel om diktaturet i Turkmenistan, den tidlegare presidenten Nijazov, eller Turkmenbasji - «leiaren for alle turkmenarar», og den noverande presidenten, som er ein tilnærma lookalike. Den «heilage boka» Ruhnama, skrive av Nijazov og full av historiske feil for å framstille landet på ein idéell måte, er omsett til svært mange språk, gjennom finansiering frå kommersielle selskap som øygna forretningsavtalar med Turkmenistan. Be like others er ein iransk film om kjønnsskifteoperasjonar. I eit land der kjønnsskifte er tillate (om enn ikkje allment akseptert), medan homofili kan føre til dødsstraff - alt grunngitt med ei heilag bok - kan avgjerder lett bli forstyrra, forpurra, forvirra. Litt mindre viktige avgjerder såg eg bli forpurra klokka ni søndag morgon, i den svenske filmen Paradiset. Nok ei dokumentarforteljing, denne gongen om ekteparet Hans og Kerstin Stralström. Dei har vore gifte i 65 år, og kranglar om eventuell tapetsering av stoveveggen. Enkelt som det enn høyrest ut; filmen er tåreframkallande nydeleg. Sjølv om eg lett kunne valt ein annan, vil eg til slutt nemne Waltz with Bashir, som var nominert til Gullpalmen i år. Ein animert dokumentarfilm (!) om ein tidlegare israelsk soldat som forsøkjer å finne attende til fortrengte minne frå krigen i Libanon i og massakrane i Sabara og Shatila. Waltz with Bashir kjem på kino i februar 2009, eller kan truleg - og dette gjeld alle filmane eg har omtala - bestillast på internett nokre månader seinare. Dermed fins det inga unnskyldning for å sitje der og vente - eit vidunderleg film-maraton er rett rundt hjørnet! Anna Kleiva Ny nettbokhan Bokdykk.no er etablert som ein ny nynorsk nettbokhandel. På nettstaden har det denne hausten stått: Her kjem bokdykk.no i løpet av Den 17. november var det offisiell opning med statsråd Heidi Grande Røys og kjendiskokk Ole Johnny Eikefjord til stades. Det er dagleg leiar i bokdykk.no, Anne Sophie Juel og marknadssekretær Siv Merethe Hatlem som utgjer den relativt nytilsette staben på bokdykk.no i Florø. Norsk Tidend kom på vitjing ei dryg veke før lansering av nettbokhandelen. Framleis var det mykje å gjere klart og mykje å hugse på, men fyrst og fremst gledde dei seg til å lansere bokdykk.no. Fellesinvestering Det er Det Norske Samlaget og investor Trond Økland som har gått saman om å lage nettbokhandelen bokdykk.no. Trond Økland er frå Florø, og for ei tid tilbake selde han seg ut av ein tradisjonsrik familiebokhandel. Dei frigjorde midlane vil han bruke som investor, og gjerne lokalt. Det er den viktigaste grunnen til at den nye nettbokhandelen ligg i Florø. Det er klart vi kunne vore i Oslo, men det er viktig for oss å vere annleis. Her i Florø får vi mykje merksemd. I tillegg gjev det truverde å etablere oss i det nynorske kjerneområdet, seier Anne Sophie Juel. Bokdykk.no har inngått avtale med Fagbokforlaget i Bergen. Derifrå skjer all distribusjon og utsending av bokpakkane. Frå Oslo Det var ikkje heilt sjølvsagt at Anne Sophie Juel skulle gå for denne jobben. Ho kom frå jobben som redaksjonssjef i Cappelens Bokklubb i Oslo. Då ho såg utlysinga i Dagens Næringsliv, så tenkte ho at «denne jobben er heilt ideell for meg». Men det vart med tanken. Inntil ho kom i kontakt med eit rekrutteringsbyrå. Eg har arbeidd ti år i Cappelen med tilsvarande arbeidsoppgåver som i bokdykk.no, og eg var eigentleg på utkikk etter noko nytt, smiler Anne Sophie Juel. Trass i at ho har ein partnar frå Svelgen, som ikkje vil tilbake til det regnvåte Vestlandet, slo ho til på jobbtilbodet, og pendlar mellom Oslo og Florø. No har ho nynorsk som arbeidsspråk, og legg til at det skiftet vart gjort på dagen. Godt miljø I Florø Næringshage er det eit vitalt miljø. Då bokdykk.no trong å etablere seg med kontor i Florø var det eigentleg aldri tvil. Det måtte bli i næringshagen. Fyrste gong eg var her for å sjå på kontorlokale, så stod ein heil gjeng her i fellesområdet og steikte svele på ei takke. Dei sa at det var sånn dei gjorde kvar fredag. Eg var heilt seld, smiler Anne Sophie Juel. Seinare har det synt seg at det vart visst med den eine fredagen. Men det har vorte vaffelsteiking på fredagar, og til jul er det klart for julebord. For ein liten stab på to er det både kjekt og nyttig å vere ein del av ein større fellesskap. Nynorsk nettsatsing Hovudideen bak den nye næringslivssatsinga er å lyfte fram nynorske bøker. Sjølv om nynorskforlaget Samlaget står bak som eigar, har bøkene deira langt frå nokon særfordelar. Vi vil skilje oss ut frå andre nettbokhandlar ved at vi framhevar bøker skrivne på nynorsk. Men kundane vil ha alt på éin stad. Difor skal vi vere ein nettbokhandel der ein kan tinge alle slags bøker på både nynorsk og bokmål, fortel Anne Sophie Juel. På bokdykk.no vil vi også ha mykje spennande redaksjonelt innhald om nynorske forfattarar og bøker. Dette skal vere eit tilbod til alle, seier Siv Merethe Hatlem. HEGE LOTHE hege.lothe@nm.no Ventar på Garborgsente Det kom ikkje noka løyving over statsbudsjettet, men prosjektgruppa som planlegg nasjonalt Garborgsenter på Jæren er optimistiske, og har mange planar. Dette skal ikkje bli eit museum over Arne Garborg, men eit opplevingssenter i Arne og Hulda Garborg si ånd, seier prosjektleiar Einar Schibevaag. Saman med biblioteksjef i Time kommune Vidar Lund, og direktør på Jærmuseet Målfrid Snørteland, ser han føre seg eit Garborgsenter som kan nå fram til ungdom både i regionen og over heile landet. Fleire målgrupper Det er først og fremst ungdom som er målgruppa vår, difor har me skaffa oss ei referansegruppe med elevar frå vidaregåande skular i alle dei tre kommunane Garborg budde og levde, fortel Schibevaag. Referansegruppa skal prøva ut ulike idear til aktivitetar for ungdom, og gje tilbakemelding til prosjektgruppa undervegs. Men det er ikkje berre dei unge som skal bruka senteret. Me er i ferd med å få ein stor generasjon «unge eldre, som frå før har eit breitt NASJONALT GARBORGSENTER Ideen om eit nasjonalt Garborgsenter vart lansert av Time Mållag i etterkant av Garborg-året Etter kvart som prosjektet vart arbeidd fram og konkretisert, vart det usemje om lokaliseringa av Garborgsenteret. Fleirtalet gjekk inn for å arbeida vidare med ei løysing der Garborgsenteret vert samlokalisert med Time bibliotek og Jærmuseet i eit bygg på to etasjar i Bryne sentrum. Nasjonalt Garborgsenter skal drivast av stiftinga Jærmuseet, og Einar Schibevaag er tilsett som prosjektleiar. Til no er det i hovudsak Time kommune og Rogaland fylkeskommune som har investert i prosjektet. samfunnsengasjement heile 68-argenerasjonen er på veg over i pensjonsalderen, og me vil prøva å trekkja til oss denne gruppa òg, seier Einar Schibevaag. Samlokalisering Biblioteket og Garborgsenteret kjem til å ha eit tett samarbeid, fortel Vidar Lund, nytilsett biblioteksjef i Time kommune. Han får vera med å utvikla og planleggja Bygget vert bygd av Forum Jære Time kommune kjøper lokale på m2 BTA for 18 millionar kroner. G senteret vil samla ha ein invester kostnad på om lag 40 millionar k der ein søkjer staten om sju milli kroner. Drifta av Nasjonalt Garborgsente kalkulert til 6,5 millionar kroner å Time kommune sin del skal vera lokalet. Det er rekna til 20 prosen keskommunen skal betala 15 pr prosent skal vera eigeninntekter museet, og 60 prosent er det rek at staten tek. Kulturdepartementet har enno i inn med noka løyving til prosjek både det nye biblioteket og de borgsenteret, og er svært glad f Me vil få kafé med breiband med tidsskrift- og avisavdeling, med digitale verktøy, tilgang til sar, utan å gløyma dei tradisjon tene heller. Så vil me ha ein del blir felles for biblioteket og Gar ret, mellom anna eit møterom o lingssal, fortel Vidar Lund.

13 del med nynorsk profil Vi skal lyfte fram dei nynorske bøkene. I tillegg vil vi syne fram til dømes debutantar og kvinnelege forfattarar, fortel Anne Sophie Juel, dagleg leiar i Bokdykk og Siv Merethe Hatlem, marknadssekretær i Bokdykk. Foto: Hege Lothe ret n AS, og 1060 arborgingsroner, onar r er ret. å halda t. Fylosent, 5 ved Jærna kje gått tet. t nye Garor det. kombinert fleire rom nettressurelle tenesareal som borgsenteg ein sam- Ambisjonen er at biblioteket skal verta eit kraftsentrum i kommunen. Eg vonar at to år etter at me har opna skal minst eitt firma vera starta av folk som har brukt biblioteket som ein kreativ base, held han fram. Aktivitet heile tida Målet er at bygget skal kunna romma mange ulike aktivitetar heile døgeret og veka igjennom, supplerer Schibevaag. EIN SOLDAG I GARBORGLAND: Frå venstre: Kirsten Tegle Bryne (leiar i Rogaland Mållag), Målfrid Snørteland (direktør på Jærmuseet), Einar Schibevaag, Vidar Lund (biblioteksjef i Time kommune) og Inger Undheim (leiar i Time Mållag). Foto: Hege Myklebust Det var lenge tale om at det skulle byggjast fire etasjar med hotell på toppen av det som skal vera bibliotek og Garborgsenter, men desse planane er no skrinlagde. Bygget blir på to etasjar, med bibliotek i halvannan etasje og Garborgsenter i resten. Eit høghus på atten etasjar er under bygging på nabotomta, og saman med eit tredje bygg med kontor vil dei tre bygga danna eit stort uterom som er skjerma på tre sider. Ein stor fordel på Jæren, for her bles det alltid, smiler Schibevaag. Han ser føre seg at uterommet òg kan takast i bruk til ymse arrangement. Dei to nedste etasjane i høghuset skal innehalda butikkar og kafear og vil vera med på å trekkja folk til området. Restaurert område Harald Gudmestad frå Forum Jæren peikar og forklarar om planane som er lagde for det som tidlegare var eit stort industriområde sentralt på Bryne. No er heile området under opprusting, og det er bygd både bustader og kontorlokale på dei gamle fabrikktomtene. På eine sida har me toglina og Bryne togstasjon. Det vil verta ei gangbru direkte over frå stasjonen og til plassen utanfor senteret. Gata på andre sida vil bli ei miljøgate med lite biltrafikk. På andre sida av bibliotekbygget kjem ein park, og bortanfor han att er det planlagt ein stor, ny vidaregåande skule, som blir ei samanslåing av dei to skulane som finst på Bryne no, fortel Harald Gudmestad. Einar Schibevaag ser føre seg at elevane frå skulen vil kunna bruka både biblioteket og Garborgsenteret i fritimar og etter skuletid. Dei vil invitera ymse grupper og aktivitetar til å bruka lokala i senteret til sine aktivitetar. For å utvikla senteret vidare har prosjektgruppa sett ned eit fagleg råd som skal jobba fram mot opninga i 2011, med ressurspersonar frå ulike instansar. Blant tidlegare fylkesordførarar, professorar, fagforeiningsleiarar og direktørar finn me her representantar frå både Time Mållag og Asker Mållag. Det er Jærmuseet som skal driva Garborgsenteret, og direktør Målfrid Snørteland gler seg til å få endå eit tilbod under vengene til det aktive og varierte museet, som mellom anna driv Vitengarden på Nærbø, Vitenfabrikken på Sandnes og fleire bygdemuseum. Både Time kommune og Rogaland fylkeskommune har investert mykje i prosjektet med eit nasjonalt Garborgsenter, men den statlege finansieringa er enno ikkje på plass. Me fekk ikkje noko i statsbudsjettframlegget no, men me gjev oss ikkje for det det tek ofte lang tids lobbyverksemd å koma inn som ein ny post på statsbudsjettet, seier Schibevaag. Han håpar likevel Stortinget vil vedta ein positiv merknad knytt til statsbudsjettet, og på den måten gjera det meir sannsynleg at neste års budsjett har Garborgsenteret med. HEGE MYKLEBUST hege.myklebust@nm.no

14 media Tarjei Vågstøl Framtida for barnefjernsyn Eit mangfaldig norsk barnefjernsyn Den 1. desember neste år skal det nye digitale bakkenettet dekkja heile Noreg, og det gamle analoge nettet vert stengt av. Dette varslar ein ny fjernsynskvardag. Ikkje fordi biletet på skjermen vert skarpare og klarare, noko det sikkert vert, men fordi avreguleringa av fjernsynskvardagen endeleg vert sluttførd. I det gamle analoge nettet var det knapt om plass til dei som ville senda fjernsyn. Det var òg bakgrunnen for at TV2, som den einaste riksdekkjande kommersielle kanalen, måtte vera underlagt konsesjon. Med denne konsesjonen var det mogleg å påby TV2 å driva allmennkringkasting, òg der det ikkje var openbert kommersielt interessant: Dei måtte senda norskspråklege produksjonar, sleppa til nynorsk og dialekt og senda program for barn og ungdom, trass forbodet mot reklame rundt slike sendingar. No, når alle i Noreg får fjernsynssignala gjennom kabel, parabolantenne eller det digitale bakkenettet, er denne stoda endra. TV2 ser ingen grunn til å be om å få forlenga konsesjonsperioden sin. Såleis står vi att med ein allmennkringkastar i Noreg, NRK, men fleire norskspråklege kanalar utan noko anna oppdrag enn å laga kommersielt fjernsyn. I ein slik fjernsynsrøyndom, korleis kan ein sikra at det framleis vert produsert norskspråkleg barnefjernsyn i Noreg andre stader enn i NRK? Då Kringkastingsringen skipa til eit seminar om barnefjernsyn på Dei nynorske mediedagane i oktober, fortalde representantar både frå TV2 og frå uavhengige produksjonsselskap at det kunne sjå mørkt ut. TV2 har eit ønske om å halda fram med å senda barneprogram når konsesjonsperioden går ut, men kan i dag ikkje gjera det utan å tapa pengar. Dei uavhengige produsentane opplever at det er lite offentleg støtte å henta til produksjon av barneprogram for fjernsyn, medan det er godt med pengar til barnefilm. Norsk filmfond har eit mål om å støtta produksjonen av minst fem barnefilmar i året. Ei løysing på dette problemet kan vera å følgja opp dei tankane som vart lagde fram i stortingsmeldinga Kringkasting i en digital framtid i fjor. Her vart det lansert ein idé om å gjera middel til fjernsynsproduksjon tilgjengelege gjennom Norsk filmfond. Ei slik produksjonsstøtte, øyremerkt program med lita kommersiell interesse, var ikkje skissert i statsbudsjettet i år. Det hastar med å få etablert ei slik støtteordning, gjerne før TV2-konsesjonen går ut. 14 Barnefjernsynet samla Noreg og gav oss ei kollektiv barndomsoppleving. Kanalmangfaldet i dag gjer at mykje av denne funksjonen er borte, sjølv om NRK framleis er den mest populære kanalen for aldersgruppa frå tre til elleve år. Slik sparka Kalle Fürst, tidlegare programsjef for NRKs barne- og ungdomsavdeling og ein av strategane bak NRK Super, i gang seminaret «Framtida for barnefjernsyn». Kringkastingsringen skipa til seminaret på Litteraturhuset 11. oktober som ein del av Dei nynorske mediedagane. Nestoren Fürst var invitert til å snakka om korleis barnefjernsyn har utvikla seg dei siste førti åra, frå Falkeklubben til Barnas Supershow. Føredraget var krydra med mange filmklypp, og mange i salen fekk vekt gode minne. For å skildra utviklinga nytta Fürst to termar frå medievitaren Karin Hake: I byrjinga såg barnefjernsyn borna som «human becomings»: som skapnader som skulle veksa til å verta menneske i ein verna atmosfære, med vaksne som gode og trygge modellar på skjermen. No Journalistane frå nettavisene var samde: Det er lite sannsynleg at redaktørane deira kjem til å opna opp for nynorsk, men det er litt meir sannsynleg i Dagbladet. På Dei nynorske mediedagane var det eit panelordskifte om nynorsk i nettavisene. I panelet sat Jostein Matre og Mina Hauge Nærland, journalistar i ser ein på borna som «human beings», altså som menneske som sjølve kan ta val og vera aktørar på skjermen. Utviklinga har teke lang tid, og Kalle Fürst er ein av dei som har stått sentralt, heilt sidan han på 1970-talet vart inspirert av Anne Cath. Vestly til å laga barnefjernsyn som synte fram kvardagen til vanlege barn. Resultatet vart serien Mattis frå 1975, der han let sin eigen son spela hovudrolla. Seinare har det vorte vanlegare med born både som programleiarar og skodespelarar, og Fürst synte døme frå både Halvsju, Midt i Smørøyet og Borgen skole. Vi har mykje mangfald i Noreg. Vi har by og bygd, eit språkleg mangfald og eit etnisk mangfald. Når NRK syner born på skjermen, er det viktig at dette mangfaldet kjem fram, konkluderte Kalle Fürst. Framtida Vibeke Fürst Haugen frå NRK Super, Marianne Røiseland frå TV 2 og Christian Lo frå det uavhengige produksjonsselskapet Filmbin var inviterte for å snakka om framtida for nettavisene til VG og Dagbladet, saman med Erik Bolstad, som arbeider med nye medier i NRK. Frå ordstyraren vart spørsmålet stilt slik: No har målrørsla arbeidd ganske lenge med å få meir nynorsk inn i dei store riksavisene, og jamt møter vi svaret om at det ikkje passar med den språklege tradisjonen, eller at ein er redd for å støyta lesarane frå seg. I nettavisene er tempoet høgare, det er lett å måla kor populære dei ulike sakene er. barnefjernsyn. Dei tre paneldeltakarane hadde ulike innfallsvinklar. Det er viktig for oss å visa mangfaldet i Noreg. Det er difor vi har viktige produksjonar i Tromsø, Trondheim og Førde, sa Vibeke Fürst Haugen. Samtidig set vi strenge krav om at det vi sender, skal ha høg kvalitet. Det skal vera godt barnefjernsyn, og den største samlinga kompetanse har vi på Marienlyst, med 150 tilsette. Haugen fortalte òg at NRK ønskjer å utvida samarbeidet med uavhengige produsentar, og prioriterer program som vert produserte der NRK ikkje har eigen produksjon. 10% av budsjettet til NRK Super (altså mellom 20 og 25 millionar kroner), er sett av til å kjøpa eksterne norske produksjonar. Røiseland frå TV 2 var Lita tru på nynorsk i nettavisene Kanskje det er mogleg å prøva nynorsk der? Rom for nynorsk... Det redaksjonelle stoffet kjem berre til å vera ein liten del av nettavisene i framtida. Mesteparten kjem til å vera stoff lesarane sjølve legg inn, som til dømes kommentarar til saker, bloggar og lesarproduserte videoar. Her kjem det til å vera fritt fram for både nynorsk, bomål, dialektar og slang, såg Nærland føre seg. Jostein Matre frå VG NRK satsar tungt på barnefjernsyn, men korleis står det til med nynorsken? Illustrasjon: nrk.no oppteken av at barnefjernsyn måtte vera kommersielt mog- leg: Kommersiell TV Vi er ein kommersiell kanal, og meiner at det må vera lov å laga underhaldning. Vi vil gjerne senda norskprodusert barnefjernsyn, men det er ei utfordring at vi ikkje kan gjera det utan å tapa pengar, sa ho, fordi det er forbod mot re- klame retta mot barn før, i og etter barneprogramma. Christian Lo, som arbeider i det vesle produksjonsselskapet Filmbin på Lillehamer, var samd i ein ikkje skulle vera så redd for kommersialisering. Han var òg glad for at NRK retta seg mot eksterne aktørar, men uroa seg for at det var få insentiv til å produsera barnefjernsyn. Det er gode støtteordningar for dei som vil produsera barnefilmar, men ingenting å henta for dei som vil laga fjernsyn for barn. Nynorskbruken i barneprogram var som venta det viktigaste temaet då ordet vart fritt, og det var NRK som fekk mest å svara for. Vibeke Fürst Haugen hadde to viktige tiltak å koma med: For NRK vil satsa på meir produksjon utanfor Marienlyst både ved distriktskontora i Tromsø og Førde og ved innkjøpt materiale. Ho opna òg for at NRK i enno større grad skal syta for at omsett materiale vert dubba til nynorsk. TARJEI VÅGSTØL tarjei@kringkastingsringen.no Nett delte dette perspektivet. På Nettby, eller på bloggane som lesarane kan oppretta på VG, er det fritt fram. Noko av det mest populære vi har laga i det siste er Ettersnakk, ein seksjon der lesarane kan kommentera TV-program. Etter populære program kan det koma fleire tusen kommentarar, og der er det sjølvsagt ingen språksensur. frå lesarane Dei tvilte på om denne utviklinga kom til å påverka den NORSK TIDEND NR

15 I Vinjes fotefar Var Aasmund Olavsson Vinje forløparen til dagens bloggarar? Avisa Dølen sette djupe spor i norsk pressehistorie. På dagen hundre og femti år etter den fyrste utgjevinga den 10. oktober, vart presseog nynorskpioneren Aasmund Olavsson Vinje heidra på Litteraturhuset. Aasmund Olavsson Vinje reiste ofte til fots. Sommaren 1860 gjekk han størstedelen av vegen frå Christiania gjennom Østerdalen over Dovre til Trondheim. Der fekk han med seg kroninga av kong Karl IV. Tilbake gjekk han gjennom Romsdalen og Gudbrandsdalen. Seinare rapporterte han om opplevingane sine i reiseseessayet Ferdaminne fraa sumaren Dagens omreisande reporterar reiser gjerne under mindre kummerlege forhold med fly, leigebilar og gjerne også hotellovernatting inkludert. Men dei synest det er mykje å læra av mediepioneren frå Vinje. Han var ein meister. Han kom ofte med korte og poengterte rapportar. På eit vis kan vi seia at han var forløparen til dagens bloggarar, sa forfattaren Hermann Willis på Mediemållagets Vinjekveld på Litteraturhuset. Her vart Vinje gjort ære på både gjennom føredrag, debatt og musikk. Arrangementet markerte 150-årsjubileet for Vinjes segnomsuste blad Dølen, og også for 150 år med nynorsk presse, og var ein del av tilskipinga Dei nynorske mediedagane. Lærte av Heine Willis kom for å diskutera Vinje og moderne reisereportasjar. Han har sjølv skrive reisereportasjar både frå USA og frå Noreg. Sommaren 2007 reiste han land og strand rundt på oppdrag for avisa Klassekampen. Med seg i panelet hadde han Nils Rune Langeland som er førsteamanuensis i historie ved Universitetet i Stavanger, og forfattar av reportasjeboka Noreg som fekk strålande kritikkar då ho vart gitt ut tidlegare i år. Ordstyrar var Arnhild Skre, kommentator i Aftenposten og tidlegare redaktør av Dag og Tid. Vinjes reise sommaren 1860 FEIRING AV AASMUND OLAVSSON VINJE: Hermann Willis, Arnhild Skre og Nils Rune Langeland. Foto: Astrid Sverresdotter Dypvik vart ei skuledannande ferd for norsk journalistikk, hevda Skre. Ho fekk følgje av dei to andre. Sjølv er eg veldig begeistra for tyskaren Henrich Heine. Det er alltid slik at dei gode stel frå dei gode. Det er tydeleg at også Vinje lot seg inspirera av han, sa Willis. Heinrich Heine ( ) blir rekna som Tysklands siste romantiske diktar, og er for ettertida kjent for å ha gjort sjangeren reiseessay til ein kunstnarisk sjanger. Det eventyrlege Nils Rune Langeland reiste bokstaveleg tala i Vinjes fotefar då han besøkte Østerdalen på reisa gjennom Noreg. Også for han er Vinje ein journalistisk helt. Ein god skribent greier å bryta opp den realistiske forteljinga om det som skjer, og sjå inn i det mytiske og eventyrlege, sa Langeland. Vinjes reissessay fortel både om den storslagne kjensla vandraren får av å skoda inn mot Rondane, og om meir prosaiske ting, som grauten som vart servert på garden Grut i Orkdalen. Grauten fekk hard medfart. Vinje hevda at han hadde «piggar nett som busti på ein griserygg» og at han var svart «som oskegraut». Vinjes reise sommaren 1860 vart ei skuledannande ferd for norsk journalistikk Arnhild Skre Ottar Grepstad, direktør ved Nynorsk Kultursentrum, peika i føredraget sitt på at rolla småpublikasjonane har spela for utviklinga av det nynorske skriftspråket er lite kjent. Vanlegvis er det bokutgjevingane som får mest merksemd når ein skriv historia til det nynorske språket, men det var dei mindre utgjevingane som var dei mest lesne trykksakene på 1850-talet. Såleis er historia om dei små publikasjonane svært viktig for å forstå korleis nynorsken vann fram. Det var skjemteblad, aviser og tidsskrift som var dei dominerande media. Ikkje bøker. Vinje var først ute, men etter han kom det ein liten straum av tidsskrift og blad på nynorsk, sa Grepstad. Grepstad poengterte også at den nynorske pressehistoria, som starta med utgivinga av Dølen 10. oktober 1858, og som vart vidareført gjennom utgjevingar som Fedraheimen og Den 17de Mai, har vore heilt sentral for å skapa ein eigen nynorsk kultur, og eit nynorsk språkleg fellesskap. Odd og Aasmund Nordstoga og spelemannen Per Anders Buen Garnås avslutta kvelden med eit program basert på Vinjes diktsyklus Storegut. ASTRID SVERRESDOTTER DYPVIK Astrid.Dypvik@nynorsk.no SPESIALTILBOD PÅ LYDBØKER FRÅ KARVILAND FORLAG! EDVARD HOEM! Sommarvind - Forteljingar og songar for alle døgnets tider. 4 CD-ar / Forfattaren sjølv les. Komponist Henning Sommero syng. Normal pris 149, / NM pris 119, Prøvetid 5 CD-ar / Forfattaren sjølv les. Normal pris 298, / NM pris 198, Kjærleikens ferjereiser 6 CD-ar / Forfattaren sjølv les. Normal pris 298, / NM pris 198, Bibelhistorier frå Det nye testamentet 4 CD-ar / Forfattaren sjølv les. Normal pris 249, / NM pris 179, Faderen. Peder Bjørnson forsvarer seg 6 CD-ar / Forfattaren sjølv les. Normal pris 349, / NM pris 279, redaksjonelle språkpolitikken. Eg er frå Stord og bruker gjerne nynorsk. Då eg byrja i VG Nett spurde eg redaktøren om eg kunne få lov til å skriva på nynorsk, men fekk grei melding om at det kunne eg ikkje, sa Matre. Han hadde òg fått beskjed frå redaktøren sin om å seie i debatten at det ikkje var nye språkreglar i horisonten. Det same hadde Nærland. Dei teikna eit bilete av ein redaksjon med høgt tempo og utan den tradisjonelle desken som støtteapparat, og meinte bokmålet var ei fast norm som kunne hjelpa til med å halda kvaliteten under slike omstende. Båe trekte òg fram ønsket om å skapa ein sams redaksjonell profil og ta vare på identiteten til avisa. Så kom noko som kanskje var hovudargumentet: Vi er meir kommersielle og tabloide enn papiravisene våre nokon gong har vore. Alt vi trur kan hindra lesaren i å klikka seg vidare, unngår vi. Her møtte dei motbør frå Erik Bolstad i NRK, som mellom anna står bak storsuksessen yr.no, ei vêrmeldingsteneste med over ein million individuelle brukarar og like mykje nynorsk og bokmål. Laboratorietestar syner at brukarane bruker ein augneblink lengre tid på å lesa ein nynorsk tekst. Erik Bolstad refererte òg til alle tilbakemeldingane han hadde fått, og kunne berre finna ei handfull som reagerte på nynorsken. Ord som «sex», «penis» og «skandale» garanterer mange lesarar. Men det verste ordet er faktisk «fylkeskommune». Står det i ei overskrift, er det bra om saka får sju hundre lesarar. TARJEI VÅGSTØL tarjei@kringkastingsringen.no Ting bøkene på / NORSK TIDEND NR

16 Kathrine Gregersen Brukt på nytt Samlaget sakprosa Bruke på nytt-bok Verksemda til Kathrine Gregersen i Bergen har hatt enorm suksess med sal av babyklede i ull til ungar, i tillegg til sal av ullgarn, strikkeutstyr og oppskrifter. Det er dei siste åra opna butikk i både Oslo og Trondheim, men mykje av omsetninga vert utgjort av sal på nettbutikken Nøstebarn. I fjor utvida Gregersen med å lage ei eiga bok med strikkeoppskrifter baserte på ullgarn frå Nøstebarn. I år kjem altså oppfølgjaren til Strikk til nøstebarn. All handel i verksemda til Gregersen, både på nettet og i katalog, er på bokmål, men ho skriv bøkene sine på nynorsk. Ho gjer det i eit godt språk, så slik sett kan resten av handelen hennar godt ta steget over til nynorsk. Boka Brukt på nytt er ei tidsriktig bok. Det er ei bok der gjenbruk står sentralt og boka gjev gode miljøargument for å leggje om forbruksmønsteret. Dette er fyrst og fremst ei hobbybok. Ho er retta inn mot ei målgruppe som tykkjer det er spennande å lage ting med eigne hender. Boka gjev oss idear til å korleis vi kan lage artige og nyttige gåver, og det er slett ikkje eit så alt for avansert nivå. Og eigentleg vil eg tru at mange av desse ideane til kva ein kan laga sjølve eigentleg er ting som våre mødrer og bestemødrer laga før i tida. Det er mogleg at ungar som veks opp i dag har godt av å få og vere med å lage heimelaga gåver. I innleiinga til boka gjer Kathrine Gregersen det heilt klart at dette er ei bok fri for «dorullnissar». Flott! Framlegga til ting ein kan lage er framfor alt nyttige og kjekke. Kapitla tek utgangspunkt i ulike materiale; garn, papir, tekstilar, glas, metall og tre. Også i denne boka kjem ho med fleire strikke- og hekleoppskrifter. Men denne gongen utvidar ho det til korleis vi kan lage dokker til ungane, og garderobe til dokkene. Dessutan er det til dømes gode tips til korleis lage handlenett, ranglar til babyar eller sengesett til dokkene i skoøskjer. Dette er ei godt gjennomarbeidd bok med mange fine bilete og gode forklaringar på korleis ein lagar ting. Hege Lothe Schiller på norsk Som forfattar er Friedrich Schiller ( ) attmed sin ven Johann W. Goethe ein av verdslitteraturens største. Han har hatt mykje å seie også for norsk litteratursoge, ikkje minst for Welhaven og seinare for antroposofane. Friedrich Schiller Dei greske gudane og lagnaden dikt i utval Til norsk ved Johannes Gjerdåker Samlaget dikt Pastell av Frenzel etter eit måleri av Ludovike Simanowitz, 1793 Merkeleg nok finst ikkje mange av dikta til Schiller på norsk. Eller er det ikkje så merkeleg likevel? Det set gjendiktaren på store prøvar å skulle overføre dei formfullenda dikta til eit høveleg norsk. Johannes Gjerdåker maktar oppgåva med glans. Tidlegare har Gjerdåker laga gjendiktingar av til dømes Horats og Robert Burns. Og no har han gjort det same med Schiller. Gjerdåker har den sjeldsynte gåva som gjer at han sameinar filologisk grannsemd med poetisk flukt og fantasi. Sjølvsagt gjer rytme- og rimmønster at gjendiktaren fleire stadar må endre på ord og uttrykk som finst i originaldiktet, stutt sagt: han må dikte med! Med sin gjennomført gode poetiske smak, set Gjerdåker ut i praksis Dante Gabriel Rossettis krav om at eit godt dikt på originalspråket ikkje må verte til eit dårleg i den nye språkdrakta. Berre lytt til desse vedunderlege versa frå Til gleda (diktet er elles kjend og kjært frå sluttkoret i Beethovens niande symfoni): «Gleda er den sterke fjøra/i den evige natur;/gleda sjølv vil hjula røra/i det store verdsens ur./blomar lokkar ho av knoppar;/ut av rømders djup ho vinn/nye sfærer, himmelkroppar,/astronomen aldri finn.» I desse versa finn me som i eit destillat Schillers kjempande og på same tid gledesfylde humanisme og idealisme. Og desse dygdene set han i nær samanheng med antikk kulturarv. Attende til antikken, song Aasmund Olavsson Vinje, og det var også dit Schiller gjekk for å hente emne til dikta sine. Det er Apollons skinande ljoskraft, kombinert med Prometevs opprørspatos, som har teke heimstad i dikta til Schiller. «I den apolliniske kunsten triumferer venleiken over livets ibuande lidingar», hevda Friedrich Nietzsche ein gong, og dette høver godt som ein kommentar til Schillers eige syn på kunsten. Schillers fridomslengt har vore mykje kommentert, men ein kjem kor som er ikkje utanom denne slitesterke patosen hjå Schiller. Medan Goethe vart meir konservativ med åra, svikta Schiller aldri sine ungdomsideal. Han trudde fast på at diktaren hadde ein misjon som oppdragar til det menneskelege. Det er eit lite, men godt og representativt utval som Gjerdåker har gjort. Dei store, ekspanderande dikta er komne med, til dømes Til gleda, Gudane i grekarverda og Tranene til Ibykus. Samstundes finst det bolkar med epigram, likningar og gåter. Pendlinga hjå Schiller mellom det høgstemte og den folkelege humoren kjem òg fint fram. Eit døme på det siste finn me i Pegasus i åket: «Inn på eit torg, kan henda Haymarket,/ der mange ting vert varer folk kan velja, / leidde eingong ein hungerkrank poet / Pegasus, diktarhesten, for å selja.» I einskilde dikt let diktaren òg heilt moderne. Så difor er det ikkje noko som skulle hindra lesaren i å snarleg skaffe seg denne ypparlege, vesle boka. Kjetil Berthelsen ord med ola språkspalte ved Ola Breivega Den TOSPRÅKSSTODA VÅR kan gjera det vanskeleg å halda sin stig rein som nynorskbrukar. Nynorsk er veslebroren, bokmål dominerer. Kvar dag blir vi overrisla med ord og seiemåtar frå bokmål. Dette er ikkje alltid berre negativt, men ofte er det nok det. DENNE GONGEN skal vi venda augo mot pronomenet den og med det ein viktig systemskilnad mellom bokmål og nynorsk. DET SYNER SEG AT bokmål i pronomensystemet sitt faktisk har fire kjønn: to personlege og to upersonlege pronomen. Han viser til ein person av hankjønn eller eit nært og kjært dyr av hankjønn. Ho viser til ein person av hokjønn eller eit nært og kjært dyr av hokjønn. Den viser til eit hankjønns- eller hokjønnsord som nemner «ikkje-person», og det viser til eit inkjekjønnsord, eit omgrep, ei setning osv. PÅ NYNORSK er det ikkje slik. Han og ho er ikkje reine «personlege» pronomen, men viser høvesvis til hankjønnsord eller hokjønnsord same kva slag ord det er tale om (mannen > han; båten > han; kona > ho; boka > ho). Slik er det med dei tilsvarande orda i romanske og slaviske språk, og slik er det i tysk Det er ikkje eit aparte nynorskpåfunn, altså. Men samlivet med bokmål gjer at den trengjer seg inn der han og ho burde råda grunnen åleine, som i desse døma: Eg har lese utgreiinga, men ho gav meg inga ny innsikt. Vi våga oss ikkje ut på isen; han verka utrygg. NÅR PRONOMENET har særskilt trykk, kan den nyttast i staden for han eller ho med tilvising til «ikkje-person»: Denne bilen har manuell girkasse, så den vil eg iallfall ikkje ha. Vi fann ei sag, og den skal eg seia kom til nytte. 16 NORSK TIDEND NR

17 Gje vekk ein medlemskap i julegåve! Er du på jakt etter ei miljøvennleg gåve med meining i? Kvifor ikkje gje ein medlemskap i julegåve? GJEVAR: Namn: Adresse: Du kan velje mellom to gåver: stk. medlemskap i gåve, inkludert eit pent gåvekort og jakkemerke kr 200,- stk. medlemskap i gåve, inkludert eit pent gåvekort, jakkemerke og krus kr 275,- julesa l på finfine nynorskbøker MOTTAKAR: Namn: Adresse: For at vi skal vere sikre på å få sendt deg gåva før jul er innsendingsfristen fredag 12. desember: Noregs Mållag, Postboks 474 Sentrum, 0105 Oslo Olaug Nilssen Vi har så korte armar Roman Olaug Nilssen Hybrideleg sjølvgransking Essay Frode Grytten Sjuk av lykke Noveller Frode Grytten Flytande bjørn Roman Rune Timberlid Deadline Roman Brit Bildøen Alt som er Roman Einar Førde Utsyn. Innkast mot gravalvorets diktatur Ragnar Ulstein Jødar på flukt Helga Gunerius Eriksen/ Gry Morsund Flugepapir Barnebok Lena Anderson Tulla og bollane Barnebok Lena Anderson Tulla og mormor Barnebok Lena Anderson Vesle pinne får besøk Barnebok Barbro Lindgren/ Eva Erikson Påls bamse Barnebok Henning Mankell Hunden som sprang mot ei stjerne Ungdomsbok Du å du Barnebok Nei å nei Barnebok Dyrehagen Hardanger Barnebok Auge i vind Dikt Blod. Steinen er Forteljing kr 30,00 Dei døde hundane/ Sa ka la To skodespel Det er Ales Roman To forteljingar Og aldri skal vi skiljast Skodespel kr 30,00 Jenta i sofaen Skodespel Prosa frå ein oppvekst kr 30,00 Flaskesamlaren Roman kr 30,00 Hund og engel Dikt kr 30,00 Svevn/Varmt Skodespel Vakkert Skodespel Dikt kr 30,00 Olav H. Hauges poetikk Hadle Oftedal Andersen Poetens andlet. Om lyrikaren Olav H. Hauge Jan Erik Vold Under Hauges ord kr 100,00 Einar Økland Dikt i samling kr 100,00 Halldis Moren Vesaas Dikt i umsetjing Alaugs Vaas beste William Shakespeare Sonettar og songar. Gjendikting ved Per Olav Kaldestad Tranene til Ibykus Klassisk og romantisk tysk lyrikk Gjendikting ved Johannes Gjerdåker 50,00 Arne Garborg Ånd må vinna på troll til sist. Ord i utval Olav Duun Eg gir ein god dag i det vonde. Fyndord og figurar Arill Riise/Roar Hagen Sild og Grandiosa. Meir om livet på Sunnmøre Reiseforsikring Dikt Ottar Grepstad Viljen til språk kr 200,00 Håvard Teigen / Elisabet Bakke (red) Kampen for språket Då Noregs Mållag vart skipa (hefte) frå 2006 kr 10,00 Innlegg frå jubileumskonferansen Mål og makt spesial frå 2006 kr 10,00 Namn: Adresse: KRYSS AV, KLIPP UT ELLER KOPIER OG SEND TINGINGA TIL: Noregs Mållag, Postboks 474 Sentrum, 0105 Oslo, eller faks til , e-post til nm@nm.no, ring eller ting på heimesidene våre Vil du vere sikker på at du får dei bøkene du tingar ver raskt ute. Nokre av bøkene har vi få av. Set gjerne opp alternativ til dei bøkene du tingar. NORSK TIDEND NR

18 Hotel Alexandra - ein oase i Nordfjord! Reisa til Loen er ei oppleving i seg sjølv. Fjord, fjell, fossefall, isbrear, fjellvatn, blomar og snø er vakre bilete frå eit landskap som set seg på netthinna i lang tid. Hotel Alexandra i Loen har ein sterk identitet som familiedrive hotell sidan Eit kjedefritt, personleg og særeige hotell med ei rekkje tilbod for dei tilreisande. God mat og drikke Her er det kjærleik til det gode måltid som rår. Du kan velje mellom fleire restauranter og kafear. Buffé eller á la carte i ny restaurant. I tillegg til eit stort utval av varme og kalde rettar laga av norske naturprodukt etter tradisjonsrike oppskrifter, finn du kulinariske høgdepunkt frå fjernare strøk. Alexandra SPA held høg kvalitet. Her kan du bestille akkurat den behandlinga du ønskjer deg frå den store SPA-menyen. Eller du kan berre gå i SPAavdelinga, der du finn stort terapibasseng, opplevingsdusjar, 3 typar badstuer, kuldekulp, kvileområde og takterrasse med boblebad. På 3700 kvadratmeter kan Alexandra Bad by på: - Stort symjebasseng ute med symjekanal inn - Vannsklie med magesug - Bassenget ute er oppvarma heile året, og har bl.a. motstraumsanlegg og massasjesengar - Innandørs og utandørs boblebad, sol-område - Barnebasseng med fontener, vassrutsjebaner, foss og grotte Alexandra Bad & SPA SPA tyder helse gjennom vatn, og har i hundreår handla om mineralhaldig vatn, varme kjelder og avspenning. Hotel Alexandra har bygd opp eit SPA med tanke på deg og ditt velvære. Målet er å gi både kropp og sjel pleie og avslapping i den form du sjølv ønskjer det. Kurs og konferansar Hotel Alexandra har to store, fleksible konferanse avdelingar (Loensalen og Fjordsalen) med møteromskapasitet på 450 og 130 personar i skuleoppsett. Mange grupperom og stor salongkapasitet. Hente- og bringeteneste frå flyplassane. Trådlaust breiband i heile hotellet. Eigen kursvert. Hotel Alexandra, N-6789 LOEN Tlf: Fax: Booking: alex@alexandra.no

19 ordskifte Bastianprisen til Per Quale og Ragnar Hovland: Per Quale og Ragnar Hovland (biletet) har fått kvar sin Bastianpris for godt omsetjingsarbeid, melder NPK. Det er Norsk Oversetterforening som kvart år delar ut Bastianprisen for framifrå omsetjing av skjønnlitterære verk. Quale får Bastianprisen 2008 for omsetjinga av Thomas Mann-romanen Lotte i Weimar frå tysk. Ragnar Hovland får Bastianprisen for omsetjing av barne- og ungdomslitteratur for omsetjinga frå engelsk av Georgs magiske medisin av Roald Dahl. Om denne omsetjinga seier juryen at ho vitnar om ein erfaren omsetjar med kjærleik til det nynorske språket, at omsetjinga er trufast mot originalen og samtidig heilt norsk i ordvalet og uttrykksmåten. I tillegg er ho dristig, elegant og heilstøypt. Foto: Samlaget/Herborg Pedersen Redd nynorsken! Me må snu trenden som gjer at nynorsken stadig tapar terreng til bokmålet, også i distrikt der talemålet tradisjonelt ligg tett opp til det nynorske skriftspråket. Slik sett er det bortimot ein kulturell tragedie og eit stort identitetstap for Gransherad og Heddal, når ei «folkesrøysting» i desse bygdene ga eit stort fleirtal for at grunnskulane Gransherad og Rygi skal ha bokmål som skriftleg undervisningsspråk. Ein kan stille store spørsmål ved denne såkalla «folkerøystinga», når det gjeld førehandsinformasjon om kven som kunne røyste og oppslutninga om røystinga. Det ligg nær å tru at ho er eit resultat av ei stille og effektiv mobilisering blant foreldre som ønskjer bokmål i skulen, og som ikkje er bevisste nok på å ta konsekvensane av at dei faktisk bur i bygder der nynorsken på grunn av dialektane der er det naturlege undervisningsspråket i skulen. Me må tru at kommunepolitikarane i Notodden legg seg dette på minnet når dei skal ta endeleg avgjerd i saka. Kva kan me så gjere med denne negative utviklinga for nynorsken sin del, og som stadig breier meir og meir om seg i Bygde-Noreg? Her er lærarane viktige ressurspersonar, som burde ha mot og kraft i seg til å vera bevisste på at dei faktisk er tilsette ved skular der nynorsk er og framleis skal vera undervisningsspråket, uavhengig av kva enkelte foreldre måtte meine. Vegen ut av uføret kan vera å ta høgde for denne situasjonen ved tilsetjing av lærarar, og der ein av faktorane i kompetansevurderingane er lokal forankring og kva målføre vedkomande lærar talar. At folk med fine bygdedialektar arbeider som lærarar i byane og andre bymålstalande område og stolte brukar dialektane sine der, er underordna i denne samanhengen. Her har bokmålet si faste forankring utan konkurranse uansett. Det denne saka djupast sett gjeld er nemleg noko så menneskeleg sett viktig som å ha respekt for det opphavlege, det som kultur og landskap har vore med på å forme, nemleg dialektane våre. Å ta denne identitetskjensla vekk frå den oppveksande slekta grensar til kulturvandalime. Eller rettare sagt, urbanismens korstog mot bygdeverdiane og ressursane der. Ein av desse ressursane er dialektane, forankra i nynorsk som skriftleg uttrykksform. Jon Ingebretsen, Vrådal NORSK TIDEND NR Stram normal Tida er inne for ein stram nynorsknormal som alt finst I dette stykket byrjar forfattaren med ei tilvising til ein aktuell nynorsknormal som han meiner alt finst, og sluttar med ei oppmoding om å nytte ein slik normal i mykje større mon enn tilfellet er i dag. For det gjeld å gjere nynorsken meir synleg, særleg skriftleg, men òg munnleg. Difor bør tilsette i visse stillingar i større mon nytte meir normalisert nynorsk. Pedagogisk sett blir det lettare for folk å tileigne seg dette språket ved at du og eg nyttar det konsekvent og konsist etter ein fast normal, altså som språklege føredøme. For ein fast og heilskapleg nynorsknormal må vi berre bli einige om og så nytte han for å styrkje det norske morsmålet vårt, som vel er det ypparste kulturelle instrumentet i Noreg. Den siste omsetjinga av Det nye testamentet frå 2005 er etter mitt syn i dag den optimale språknormalen for nynorsk som riksspråk for heile landet. Eg tenkjer då på bøyingsformer og ordval som har ein god nasjonal balanse mellom dei ulike dialektane og med språktradisjonen i Noreg. Det einaste unntaket innan norma bør vere jamstelt e- infinitiv ved sida av a- infinitiv, som er nytta i den omtalte bibelomsetjinga, og at pronomenet me bør bli jamstelt med vi. Den stramme nynorske språknorma toler desse to unntaka som er så viktige for den språklege jamvekta mellom store dialektgrupper i Noreg. Det er viktig å få ein endå fastare skriftleg og i nokon mon munnleg nynorsknormal enn læreboknormalen som i dag er i bruk i skule, massemedia og det offentlege romet elles, til dømes i kyrkja. Det går føre seg ei utvatning av nynorsken gjennom ein munnleg dialektbruk som liksom skal vere nynorsk, men som berre er nokre vanlege norske dialektord og så innimellom massevis av abstrakte ord og andre uttrykk på bokmål; som til dømes frihet for fridom, oppstandelse for oppstode, trygghet for tryggleik, kommer for kjem, har vært for har vore og så bortetter. Det er ei radbrekking av nynorsken og eit stilbrot som vi opplever nesten dagleg, til dømes frå mange preikestolar og i massemedia. Det heng saman med ei slapp tolking av dialektrørsla, som har vore frigjerande i mange samanhenger, men som og har verka bokmåliserande ved ukritisk bruk av til dømes abstrakte bokmålsord i nynorsk. I munnleg framføring bør det likevel vere litt større slingringsmon for meir dialektnære ord Trond Trosterud gjekk i sitt føredrag på landsmøtet i vår og i sitt innlegg i Norsk Tidend 3/08, inn for mellom anna at nynorsk rettskriving ikkje skal endra seg i høve til noverande praksis. Men då vil eg minna om at noverande praksis dels er ei frukt av 50 års samnorskpolitikk, ein politikk som konsekvent har gjort nynorsken meir bokmålsnær mellom anna når det gjeld val av infinitivsform. Trosterud hadde og former, men den som talar bør ha nynorsknormalen som ei fast rettesnor og luke ut dei mange bokmålsorda og uttrykka som har snike seg inn i dei fleste norske dialektar. I tida framover vil det bli meir viktig å skulere av folk i å nytte eit heilskapleg nynorsk språk, eit språk som stilistisk heng saman og ikkje spriker til alle kantar som i døma ovanfor. Det bør skipast til kurs der folk som skal opptre øver seg i å tale nynorsk standardmål. Eg hugsar frå Studentmållaget i Oslo i slutten av 1950-åra at vi skipa til kurs i standard nynorsk med den kjende Edvard Drabløs frå Det Norske Teatret som kursleiar. Seinare då eg var lektor i Oslo eit par år, nytta eg normalisert nynorsk i norsk- og historietimane. Elevane fekk då ei ekstra hjelp til stilskriving på sidemålet. Andre gjorde elevane ei bjørneteneste ved å knote bokmål og hindra dei i å høyre eit levande nynorsk bli talt frå kateteret. Men dessverre er det nok desse språklege renegatane som er mest vanlege, fordi dei av mindreverdskjensle eller etter press frå nærmiljøet trur dei må nytte bokmål eller kanskje fordi dei ikkje har kome over ein liten terskel og lært seg munnleg nynorsk normalspråk? Dei skulle ha vorte opplærte i munnleg nynorsk normalmål i vidaregåande skule Etter 50 år med samnorskpolitikk funne ut at det førekjem 15 e- infinitivar for kvar a-infinitiv. Dette forholdet synest i høgaste laget (jamfør Bergens Tidende, der eg finn omlag like mykje a- infinitiv som e-infinitiv), men også eg har inntrykk av at e-infinitiven dominerer klart over a-infinitiven i dagens nynorsk. Men me må spørja kvifor e- infinitiven er so sterkt dominerande. Er det fordi dei aller fleste Dain Hubley/SXC eller iallfall i høgskulen eller på universitetet. Korleis halde på integriteten til nynorsk normalspråk under den massive påverknaden frå eit pågåande bokmål som er overalt, som har historisk prestisje frå embetsmennene, særleg prestane, frå den lange kolonitida under Danmark og den økonomisk sterke handelsstanden i byane og som har eit fastare språkmønster, ikkje minst som talespråk i skule, kyrkje og massemedia? Eg trur at vi som er medvetne nynorskmenneske, må kjøre hardare særleg på å skrive, men òg på å tale normalisert nynorsk i mykje større grad enn det har vore vanleg mellom nynorskfolk. Dette fordi vi då blir språklege rollemodellar for folk flest og blir dei som lærer andre eit lettskjønleg og konsekvent nynorsk. Dette gjeld særleg alle oss nynorskfolk som arbeider i skule, barnehage, kyrkje, massemedia og på offentlege kontor og kjem i kontakt med folk som treng presis og rask informasjon på eit språk som er lett skjønleg; og der ein ikkje blir distrahert av ein utvatna og inkonsekvent dialekt med sterke bokmålsinnslag. Dialekt er bra nok i uformelle samanhengar på lokalplanet, men opptrer vi offentleg, bør vi nytte normalisert nynorsk både munnleg og skriftleg. Birger Risnes nynorskbrukarane med landsmålsdialekt snakkar e-infinitiv? Nei, dette kan ikkje vera forklaringa, for viss ein skal leggja landsmålsdialektane til grunn, finst det inga stor overvekt av e-infinitivsbrukarar. Årsaka ligg ein annan stad, nemleg i skulen sine lærebøker, i ordlistene og i retteprogramma, som i samnorsken si ånd nesten konsekvent har vorte utstyrt med e-infinitiv (og «vi» i staden for «me» mellom anna) i eit par generasjonar. Difor, viss me ønskjer språkleg rettferd, bør me gje a-infinitiven og andre monaleg brukte ikkjebokmålske former den plassen desse fortener, i både lærebøkene, ordlistene og i retteprogramma. Fortidig og urettferdig samnorskpolitikk bør ikkje vera retningsgjevande for korleis nynorsknormalen i framtida skal sjå ut. Vidar Sætre 19

20 målgåver I nynorskens skog: I høve at Oddvar Torsheim fyller 70 år gjev Samlaget ut eit praktverk som heiter I Nynorskens Skog. Der har forlaget samla eit representativt utval på 158 verk frå den over 50 år lange karrieren til Oddvar Torsheim. For sjølv om Oddvar Torsheim har blitt rikskjendis dei siste åra, blir han ifølgje forfattar Einar Økland oppfatta mindre som ein klovn no enn tidlegare. I 1988 skreiv Morgenbladet at «Både som kunstner og humorist er han en amatør, en bygdeoriginal hvis bilder kanskje får folk til å skratte i lokalmiljøet, men i mer siviliserte strøk virker den slags bare ubegavet.» Bileta til Oddvar Torsheim er omtalte som bilete på nynorsk. Kunsthistorikar Jorunn Veiteberg forklarar at det for det første er fordi han brukar nynorsk tekst i bileta sine, men ho legg til at det også har noko å gjere med eit Noregs Mållag takkar for gåvene Dette er gåver gjevne frå 2. september til og med 6. november Noregs Mållag er svært takksam for gåvene som vi tek imot for å drive godt og nødvendig målarbeid. AUST-AGDER MÅLLAG Hallvard Aamli Anne Bjørg Ausland Telleif Engenes Ester Halvorsen Olav Åsen Haugsgjerd Arne Kveim Gunnar E. Lande Gunvor Lande Jon Lindset Jens Listøl Anlaug Lauve Myre Pål Nomeland Rune Nylund Sigrid Bjørg Ramse Olav Riisland Rønnaug Torvik Odd Einar Ufsvatn Anker Vassend Jens Vellene Nikolai Åmland AUSTMANNALAGET Brynjulv Aartun Hans Agneberg Nils Bjørge Anders Bjørge Frode Erstad Steinulf Fjæstad Anders G. Fretheim Ola Grøsland Kjell Gulbrandsen Magnhild Harsheim Ola Martin Haugen Bjarte Hole Ragnhild Kjorstad Håvard Kleiven Mildrid J. Lunder Anne Midtbø Olaf Nøkleby Oddvar Romundset Frøydis Schjølberg Arne Skuterud Arne I. Skåle Petter Embret Sletten Tor Stallvik Per Stokke Vidar Støen Magnny Sæbø Sverre Sørbø Reidun Ramse Sørensen Magne Teppen Ola Tronsmoen Anna H. Velure Bjarne Øygarden BUSKERUD MÅLLAG Gunvald Bergan Gunnhild L. Bjørnsvik Torleiv Brennhovd Herbjørn Brennhovd Lars Erik Jacobsen Norvald Lirhus Odd Oleivsgard Halle Perstølen Jostein Rivedal Knut V. Seim Knut H. Skrindo Syver Sollien Sigrun Torsteinsrud Einar Tveit Olav Wøllo Margit Halbjørhus Wøllo FYLKESLAGET VIKVÆRINGEN Ivar Aasen Laila Akslen Ruth Amdahl Petra Synnøve Austenå Lillian Austnes Leidulv K. Bergwitz Sigmund Birkeland Bjørn Ivar Bjar Per Bjørklid Berit Brandseth Magnhild Brekke Herfinn Brekke Sigrid Brugård Karen Bø Kjell Bø Agnes Børnes Arne Bøyum Ole Egge Tove Karina Eidhammer Arne Eri Turid Farbregd Liv Flugsrud Torfinn Fuhr Asbjørn Gardsjord Oddrun Grønvik Olav Haraldseid Sigurd G. Helle Botolv Helleland Anne Grethe Hoff Halldor Hoftun Marit Hovdenak Sigfrid Johannessen Laurits Killingbergtrø Harald Sverdrup Koht Bård Kolltveit Johannes Kvammen Tove Harriet Eeg Larsen Sven Erik Lundby Astrid Løvik Norvald Mo Finn Måge Nils K. Nesheim Tore Noer Lyder Olden Ole Bernt Olsen Dag Omholt Svein Johann Ose Kari Rysst Paulsen Reidun Prestbø Yngve Rekdal Jan-Magne Rinde Reidar Ristvedt Olav Røvang Simen Simensen Olav R. Skage Ane Solberg Åsmund Lønning Strømnes Åsfrid Svensen Stein Sæbø Sissel L Sæbø Jostein Tjore Øystein Tormodsgard Hilde Torp Per Ivar Vaagland Kjetil Vistad Jørgen Vogt Arne Wåge Karl Øksnevad Herlov Øverland Kristen Øyen Kåre Årsvoll HORDALAND MÅLLAG Ivar Bård Aadland Harald Aga Livar Aksnes Svein Schrøder Amundsen Arne Andersen Erik Arneson Edel Augestad Maria Høgetveit Berg Daniel Berge Oddbjørn Berge Dagrun Berntsen Siri Solvik Bertelsen Tone Birkeland Jostein Birkeland Hjalmar Bjerkeng Narve Bjørgo Asbjørn Bjørnset Solveig Bjørsvik Johannes Bleie Gunvald Magne Blom Nils Bolstad Brita Bolstad Jarle Bondevik Arne Brattabø Endre Otto Brunstad Arne B. Byrkjeland Ragnhild Byrkjenes Magnar Bødal Reidar Dale Olav Digernes Hans Birger Drange Ingeborg Døssland Kjellaug Mjelstad Eide Nils Eidhammer Ole-Johan Eikeland Jostein Eitrheim Øystein Erstad Olav Fagerbakke Liv Sæbø Fausa Anne-Karin Manger Fjeld Sverre Fjell Harald Frønsdal Øystein Olav Færøyvik Jan Gaassand Jostein Gjerald Borgny Gramstad Endre Grutle Solveig Grønlien Arnbjørg Hageberg Alvhild Halleraker Olav L. Hannisdal Kristian Harstad Gudmund Hatlebakk Magna Hatlebakk Målfrid Haugland Anna Sylvia Haukås Bjarte Helle Arild Helleland Øyvind Hellesnes Arnfinn Hellevang Aslak L. Helleve Aslak T. Helleve Henning Henriksen Ålaug Herdlevær Kjartan Hernes Sigrun Heskestad Torolv Hesthamar Marit Hjartåker Petter Hole Oddfrid Hole Karl Johan Holmås Karl Hope Sverre Hope Margreta Hopen Kjetil Husdal Daniel Hydle Martha Hægstad Kari Johanna Håheim Jakob Instanes Ingebjørg Jordal Egil Jøsendal Åse Marit Kalhovd Inger Lise Kippersund Marit Klette Johannes Kløve Knut A. Knudsen Leif Knutsen Ståle Kolbeinson Kjetil Koldal Helga Kolstad Leif S. Kvinge Magnhild Kyvik Hans Langesæter Åsmund Lien Lofthus Auto Arne Kvalem Lunde Marit Merete Lunde Torolv Lægreid Torstein Løning Ove Leon Låstad Harry Mehammer Åsmund Mjeldheim Kristi Ytredal Moe Ann-Kristin Molde Nils Moldøen Sigvald Monstad Olav K. Morken Ola Mykkeltveit Ingunn Myklebust Odlaug Måge Brita Nedreli Nils N. Nesheim Åshild Ness Arne Nilsen Else Leirvik Nistad Aud Oppedal Anfinn Otterå Brynjulf Prestegard Inga Rasdal Jens Reisæter Åshild N. Revheim Magne Rifsgård Kaare Rundhovde Magnhild Rørtveit Håkon Sagen Lars K. Sandven Torstein Sausjord Håvard Seim Einar Skage Dagrun Skage Eli Skeie Gunvald Skeiseid Ivar Skjelvan Jørgen Skjerve Harald Skorpen Olav Skram Anne Marie Skurtveit Marie Skålnes Jakob Skår Hermund Slaattelid Torfinn Slettebø Kari Smith Asbjørn Solberg Harry Solberg Jan Oddvar Solli Erling Solvang Magnhild Steine Gerhard Inge Storebø Nelly Storebø Bjarne Storheim Ogmund Sunnevåg Kjell Gudmund Søholt Anders Søvik Helga Storedale Tjønn Erling Toft Arne Tokheim Håkon Torsvik Harry Tunestveit Kjell Thore Tungesvik Knut Tveitnes Kristen Underdal Johan Urheim Gerhard Vangsnes Rigmor Nesheim Vaular Kari Langklopp Veland Johan Velure Leiv Vetås Berit Vatne Vik Erling Vikesland Åslaug Vikør Harald Vivås Gustav Wiik Samson Øpstad Marit I. Ørsland Einar Ådland Kjell Gunnar Ådnanes Magne Århus Lars Årmot Solveig Åsvang KARMSUND MÅLLAG Svein Ove Duesund Lars Eikehaugen Jonn Eikeland Einar Eintveit Severin Fjeldheim Jørund Flesland Synneva Flesland Sverre Førsund Hans Grunnaleite Ingeborg Heitmann Torill Borge Horneland Lars Inge Jacobsen Arne Langåker Paul Mølstre Borghild Sævereide Prestegård Askild Rullestad Svein A. Strømme Emma Sundfør Knut Tungesvik Anders Vannes Ingolv Vevatne Arne Vevatne Ola Øverland Yngve Øvstedal Rakel Øyerhamn NAUMDØLA MÅLLAG Åslaug Arnesen Toralf Engesnes Kjell Nyland NORDLAND MÅLLAG Johan Åge Asphjell Jan Gaute Buvik Tore Moen Inger Straume NORDMØRE MÅLLAG Ola Bræin Inger-Elisabeth Bråten Arild Drøivoldsmo Rakel Flå Odin Hals Fosland Ingolf Jorunn M. Kvendbø Nils Tore Leivdal Ingrid Lysberg Magnus Løvold Dagny Næss Finn Gunnar Oldervik Oddmund Saur Norunn Seter Nils K. Sjømæling Eirik S. Todal Lars Ullgren Kjellmod Vada Kirsti Orheim Ås Knut Ås ROGALAND MÅLLAG Oddveig Aam Johannes Aanestad Gunnleiv Aareskjold Solveig Aasland Karen Anda Sigmund Andersen Lars Bakka Wenche Berg Sofie Bergøy Severin B. Bollestad Aslaug Kvilekval Breivik Reier Carlsen Ellen Einervoll Olav Ekerhovd Anders B. Erga Else Fagerheim Alma Figved Jan Finjord Dag Fisketjøn Reidar Fjeld Kåre Flokenes Hjalti H. Gislason Rune Gramstad Sigve Gramstad Kåre Hagen Lidvor Hatteland Hagbart Heien Rasmus Hetland Tom Hetland Svend Håvik Sverre Johnsen Odd Jørstad Arnold Lund Wenche Kristine Lund Georg Løvbrekke Sofie Meling Ingeborg Mjør Daniel Moe Ståle Moe Per Moen Bjarne Nevestveit Lise Lunde Nilsen Atle Jostein Nordbotten Bergljot Nøkling Sveinung Odland Ingvar Olimstad Inge Oltedal Åshild Osaland Marit Osland Trygve Gjæver Pedersen Rasmus Reed Svein Risa Magne A. Roth Atle Røe Rolf Salte Jostein Selvåg Ingeborg Skjerpe Målfrid Snørteland Kari Solberg Tom Soma Jon Stangeland Ivar Stangeland Margoth Sundsbø Odd Sigmund Sunnanå Per Einar Sørmarken Jorunn Søyland Svein Kåreson Søyland Samuel Thengs Einar K. Time Bodil Tjeltveit Karen Tungesvik Oddbjørn Tunheim Kurt Tunheim Åslaug Undheim Ståle Undheim Jone Vadla Trond Vestrheim Kjersti Ingolfsdotter Vevatne Georg Vika Halvar Volden Ketil Volden Audun Ytre-Arne Kolbjørn Øygard Ingar Aas ROMSDAL MÅLLAG Dagrun Gjelsvik Austigard Kristine Eidhamar Erna Eidhamar Gunvor Gammelsæter Einar Helde Tormod Hustad Tor Kvadsheim Einar M Langset Per Løvik Aud Åshild Moen Gunnhild Austlid Oppigard Jorunn Harnes Skjelten Edith Skramstad Lars Staurset Johan Sudmann SOGN OG FJORDANE MÅLLAG Inga Aaberge Karstein Aaberge Georg Arnestad Magne Bale Per Inge Bale Jostein Budal Annbjørg Eikenes Gjertrud Eikevik Berit Ekerbakke Arne Eldegard Hans Engesæt Nils Kåre Enstad Dag-Erik Eriksmoen Ingebjørg Erikstad Audun Fitje Johannes Flaten Britt Krøvel Flatjord Sverre N. Folkestad Erik Fortun Ottar Færøyvik Oddvar Gjelsvik Marie Godø Borghild Guddal Britt Gundersen Margit Hovland Hamre Marit Helgheim Arve Helle Nils Husabø Liv Husabø Målfrid Husnes Anna Skadal Jonstad Rannveig Tveit Kirkebø Lars Kjøde Arne Kleiva Kjellaug Wangenstein Knutsen Olina Kolbotn Ragnhild-Lise Furnes Korsvoll Johan Kyrkjebø Magny Kårstad Anne Marit Laberg Helga Ladehaug Jon Ove Lomheim Henrik Arne Losnegaard Jorunn Fjellestad Lothe Rune Lotsberg Luster Sparebank Aud Løken Kolbjørn Løken Reidar Mardal Terje Moe Odd Mortensbakke Åse Janne Norevik Reidun Sandøy Os Oddbjørn Ramstad Einar Rishovd Bjørn Rørtveit Steinar Røyrvik Asbjørn Røyseth Karoline Råd Steinar Sande Margot Sande Svein Skjerdal Harald Steiro Ingunn Stokstad Liv Støverstein Gunnhild Systad Halldis Søranger Tore Thingvold Erik Ivar Ulvedal Magne Underdal Ester Viken Øystein Vikesland Walaker Hotell Magnar Wøien Jarl Yndestad Marianne Øren Liv Østrem SUNNMØRE MÅLLAG Ingebjørg Alvestad Åsmund Arne Erik Bergmann Jakob S. Bjørkedal Jarle Bortne Ole Arild Bø Gunhild Dalebø Per Dimmen Jostein Drabløs Oddrun Eidem Ståle Eikrem Liv Eikrem Jostein Fet Reidulf Frøysa Andre Gjerde Øystein Grønmyr Per Halse Magny Laila Hammer Eirik Helleve Margaret Hennum Ingrid Runde Huus Jørund Kile Jakob O. Kjersem Terje Kjøde Marit Kvammen Elias Kvangardsnes Nils Eldar Linge Hilde Osdal Eldrid Ose Britt Oterholm Einar Pettersen Gudveig Rogne Torleiv Rogne 20 NORSK TIDEND NR