Velkomne! Bilete av eit permanent elektrisk gjerde

Transkript

1 Sauen røktar Kystarven, eit delprosjekt under Kystarven Møte om gjerding og gjerdelov tysdag 12. mars kl i Askvoll rådhus. Gjerdetype og kostnader, v/ Endre Bell Fossen, bonde i Gaular, tlf Enkel servering Gjerdehald pliktar og rettar- v/ Liv Løken, Diskusjon spørsmål Kort orientering om tilskotsordningar til kulturlandskapsskjøtsel (SMIL), v/ Johannes Folkestad, Askvoll og Fjaler kommune Velkomne! Bilete av eit permanent elektrisk gjerde

2 El- gjerde psykisk sperre «Opplæring» av kalvar, lam og kje Full styrke i dressurperioden (= heile sesongen for geit) La gjerde bli høyrt! God jording

3 El- gjerde det du treng Stolpe 6 cm Tråd 2,0mm Isolator DeLaval Grindhandtak Gjerdeapparat

4 El- gjerde kjekt å ha Lynavleiar Jordspyd Strammehjul, strekkfjør Røyrisolator Fjernkontroll Tilkoblingskabel Mobilstyring Gummiklubbe

5 El- gjerde 1000meter Stolpe 6 cm , ,00 8 cm 8 37,50 300,00 Tråd 2,0 mm , ,00 Isolator DeLaval , ,00 Handtak, strammar 9 32,00 288,00 El-apparat Secur , , ,00

6 El- gjerde stell Rydd Kontrollér spenning Legg ned strengen Fjernkontroll Mobilstyring

7 El- gjerde stell

8 El- gjerde meir /

9 SMIL - Spesielle miljøtilskot i landbruket

10 Tiltaksstrategi for bruk av spesielle miljøverkemidlar Askvoll kommune har i lag med faglaga, og etter retningsliner frå fylket, utarbeidd ein ny strategi for bruk av SMIL (og NMSK) midlane for perioden Planen understreker m.a. at tiltak som held ope og skjøttar kulturlandskapet skal stå sentralt ved fordeling av midlane. Dette betyr m.a. at gode gjerde- og ryddetiltak kan prioriterast. Eks: Rydding/ gjerding av gamle kulturbeiter Tiltak retta mot bruk og skjøtsel av Kystlyngheia Skjøtsel av viktige kulturmarkstypar og område med verdtfult biologisk mangfald. Det vert ikkje gjeve støtte til oppsett av midlertidige gjerde, inngjerding av innmark og andre tiltak som vert rekna som del av den ordinære drifta, eller lovpålagte tiltak.

11 Korleis vert kostnadane berekna For ryddetiltak: Arealet vert innteikna i kart og lagt ved søknaden (foto) Arealstorleik vert berekna ved hjelp av GIS- kartverktøy Kostnad: 8t /daa (norm) x 200kr/t = 1600kr/daa. Kostnadsoverslaget vert ganga med tilskotssatsen inntil 70% av godkjent kostnadsoverslag for kulturlandskapstiltak. Tilskotssatsen verdt vurdert etter: tiltaket sin næringsverdi Tiltaket sin allmennyttige verdi Organiseringsform (eks fellestiltak) samt etter søknadspågang.

12 Kostnader Gjerding For berekning av gjerdekostnader har kommunen, som utgangspunkt, nytta Norsk Småfeservice sitt verktøy for berekning av gjerdekostnader. Ved kostnadsberekning er det lagt inn: Materialkostnader Utkøyring Traserydding Eige arbeid (200kr/time) Terreng vurdering (vanskeligheitsgrad) Verktøyet gjev ein kostnad per løpemeter gjerde

13 Eks: Henta frå Norsk Småfeservice

14 Eks. gjerding - Inngjerding kulturbeite, Eks: 50% tilskot Gjerdeleng (800m): Gjerdelengde vert teikna inn i kart av søkjar, og målt opp i GIS- kartverktøy. Sauenett 90cm, kval. 1 Terrengvurd. 2 og 5 Sau 90cm: 600m x 71kr/m = kr Kamstål: 200m x 114kr/m= kr Totalkostnad: kr Tilskot: kr x 0,5 = kr

15 Tips for kostnadsberekning Berekningsverktøyet må nyttast med atterhald, men er eit nyttig hjelpemiddel ved utarbeiding av søknad om tilskot Det er viktig å notere i søknaden om at det skal nyttast spesielle typar gjerdemateriell, til dømes: stolpetype (type dimensjon) netting (Høgd, kvalitet, type, eks. lammesikker) Overstreng Hent gjerne inn prisar i førekant og legg ved søknaden Om det er særskilt vanskleg terreng (eks. trong for boring/bruk av kamstål) bør ein også få fram om lag kor mange meter dette gjeld (teikn inn i kart) Husk å ta vare på kvitteringar for innkjøpt materiell

16 Søknad SMIL-midler 2013 I 2013 har Askvoll kommune fått tildelt ei ramme på kr frå Fylkesmannen Søknadsfristen er sett til 10. april (send søknaden til kommunen) Husk å søke/ varsle kommunen før ein starter på tiltaket, ta gjerne bilete og legg ved søknad Søknadskjema (SLF 430) og kart kan ein få ved å kontakte landbrukskontoret.

17 Gjerdeløysingar i samarbeid Om gjerdelova Førde, Liv Bergljot Løken

18 Kva er gjerdeplikt? Gjerdeplikta kan vere fastsett i avtale, gjennom alders tids bruk, i jordskifte o.s.v. Ein grunneigar kan kreve gjerdehald av naboen etter reglane i grannegjerdelova. Naboar kan i utgangspunktet fritt avtale kvar gjerdet skal gå, kven som skal vedlikehalde det, og fordeling av vedlikehaldet, uavhengig av reglane i gjerdelova. Lova sine reglar vik for avtale. Enkelte lovreglar set grense for kva som kan avtalast. Det kan for eksempel ikkje avtalast å ha eit gjerde som er farleg for folk eller husdyr.

19 Reglar om gjerdehald har ei lang historie Gulatingslova frå før år 1000 gjerde sett fred mellom grannar Magnus Lagabøtes landslov 1274 den som vil frede eiga innmark, sett opp gjerde Lover retta spesielt mot beite og gjerde 1860, lov om jords fredning, gjaldt på landsbygda, var ei kombinert beite- og gjerdelov, innførte større vekt på vakteplikta. 1961, lov om grannegjerde gjeld alle typar gjerde, også i byen, kost/nytteprinsippet, uklart. 1961, lov om ymse beitespørsmål som lovfestar vakteplikta.

20 Grannegjerdelova Lova legg til rette for avtalefriheit og fleksibilitet (endring ved endra behov). Grannegjerdelova gjeld når anna ikkje går fram av særlege rettshøve eller avtale. Gjeld ikkje gjerdehald ved offentleg veg og jernbane.

21 Rett til gjerde Kan sette opp gjerde mot nabo dersom ein kostar det sjølv. Plassering i grensa, ikkje meir enn 0,5meter inn på naboen. Gjeld eigedomsgrense, og beiterettsgrense.

22 Plikt til gjerde Kan kreve gjerdehald av nabo dersom eigedommane kvar for seg har nytte av gjerdet, og det er klart at samanlagt for begge eigedommane er nytten større enn kostnaden. Utmarkseigar har ikkje plikt til å halde gjerde mot hyttetomt i utmark.

23 Eksisterande gjerdeplikt Gjerdehald som har vore der frå «arilds tid», typisk på innmark, bøgard Gjerdeplikt fastsett i jordskifte Gjerdeplikt fastsett i gjerdeskjøn Slik gjerdeplikt består til noko anna er bestemt Ein grunneigar kan såleis ikkje eigenhendig seie frå seg gjerdeplikta si, t.d. ved å kutte ut vedlikehaldet

24 Nedlegging av gjerde Avtale om gjerdeplikt kan seiast opp etter 10 år med 1 års frist. Gjerde som er der frå før kan ikkje leggjast ned utan at vedlikehaldskostnadane er større enn nytten for begge eigedommane under eitt. Farlege gjerderestar skal fjernast. Tvist om gjerdeplikt mellom eigedommar kan avgjerast ved gjerdeskjønn eller jordskifte.

25

26 Når naboen let gjerdet forfalle Når naboen ikkje oppfyller gjerdeplikta si kan namsmannen la den andre få fullmakt til å sette arbeidet i verk på hans kostnad, dersom kravet har tvangskraft. Har kravet ikkje tvangskraft, skal naboen få uttale seg først. Er det ikkje tvangsgrunnlag frå før, kan tvist om kostnadsspørsmål avgjerast i gjerdeskjøn når arbeidet er gjort.

27 Eksempel Gjerdeplikta vart pålagt i jordskifte i Ca 470 meter i utmark i grense mot nabogarden. A sette frist for å sette gjerdet i stand (aktiv drift). F avviste kravet (fritidseigedom). Namsmannen ga A fullmakt til å sette gjerdet i stand. F klaga agjerda inn for Fjordane tingrett. F kravde jordskiftesak, ny vurdering av gjerdeplikt Jordskifteretten kom til at det var gjerdeplikt. La m.a. vekt på at dette var eit eksisterande gjerde, aktiv drift på eine bruket, at det var kort avstand til innmark på eine sida.

28 Nytte av gjerde Vern av eigedom Verne innmark og hage mot beitedyr Unngå erstatningsansvar for skade av beitedyr Markering av grense Osv. Tommelfingerregel: Gjerdeplikt når det er beitedyr på ei eller begge sider av grensa og innmark på ei eller begge sider av grensa.

29 Utforming av gjerde Gjerdet skal vera 1.10 m høgt og så sterkt og tett at det fredar mot hest, naut og sau. (når det er jordbruks- eller skogbrukseigedom på ei av sidene)

30 Fordeling av gjerdekostnader Vanlegvis: 1/2-deling. Kan endrast dersom dette er urimeleg.

31 Andre lover med reglar om gjerde Veglova Plan- og bygningslova Friluftslova Dyrevelferdslova Vannressurslova reindriftslova

32 Reglar med ufråvikelege krav Grannegjerdelova 3, gjerde skal settast opp og vedlikehaldast slik at det ikkje er til fare for folk eller husdyr. Dyrevelferdslova 15, forbode å bruke piggtråd Friluftslova 13, forbode å stenge for ferdsel i utmark

33 Beitelova Dyreeigar har vakteplikt (objektivt ansvar). Lova gjeld husdyr: hest, storfe, gris, sau, geit og fjørfe unnateke duer. Dyreeigar har erstatningsplikt ved skade. Den kan falle heilt eller delvis bort dersom den skadelidne har medverka til skaden. (Ved å ikkje halde gjerdeplikta si) Tvist kan avgjerast ved skjønn.

34 Jordskiftelova Jordskifteretten kan gi reglar om gjerdehald i jordskiftesaker som gjeld: Deling av sameige Ombyting av grunn Sams tiltak (felles investering) i gjerdehald Bruksordning av beite Ny vurdering av tidlegare pålagt gjerdeplikt Jordskifteretten kan også halde gjerdeskjønn etter gjerdelova

35 Har jordskifterettane mange saker om gjerde - beite? Påstand: Dei fleste gjerde blir sett opp eller lagt ned etter avtale eller stilleteiande aksept. Lensmannsskjønn: ca pr. år i landet sine lensmannsdistrikt (dei fleste er truleg gjerdeskjønn). Påstand: Dei fleste sakene der det er tvist om gjerdehald hamnar i jordskifteretten.

36 Bruksordning etter jordskiftelova 2 c nr 2: Jordskiftekan gå ut på å gi reglar om bruken i område der det ikkje er sambruk mellom eigedomar, når jordskifteretten finn at det ligg føre særlege grunnar. Ot. Prp. Nr 56, ( ) side 47: «Det er dei positive og faktiske sidene som departementet her legg størst vekt på, nemleg at vi har store utmarksområde i landet som i dag ikkje kan brukast t.d. til beite på grunn av manglande gjerdehald. Det er dei store kostnadene med gjerdehaldet om kvar og ein skal gjerde inne sin teig som gjer at det blir lite og inkje att for kostnad og strev. Berre gjennom sambruk kan gjerdespørsmål og ulike vanskar løysast slik at bruken av utmarksområda kan blik praktisk og økonomisk mogleg.»

37 Rettspraksis, unntak frå vakteplikta, bruksordning/sperregjerde Mange saker om gjerde- og beitespørsmål har blitt anka til lagmannsrettane og heilt til Høgsterett. Høgsterett stiller strenge krav for å godkjenne lokale sedvanar som bryt med reglane om vakteplikta. Rt Påstand om alders tids bruk og lokal sedvane etter 1805 førte ikkje fram. Det same gjaldt påstand om «streifbeiterett»

38 Balsfjorddommen Rt 1995 s Felles beiterett i utmark mellom fleire eigedommar var praktisert i 150 år. Beitet omfatta storfe, sau og geit. Påstand om at dette var ein tålt bruk. Høgsterett la til grunn at grunneigarane i området hadde felles beiterett i kvarandre si utmark på grunnlag av lokal sedvane. om begrepet «streifbeiterett»: «det er tvilsomt om det er til særlig veiledning, og jeg legger til grunn at begrepet streifbeiterett heller ikke kan ha et helt fast rettslig innhold.

39 Sperregjerde for sau Rt , jordskifte. I tvist om beitespørsmål og oppsetting av sperregjerde for sau, bestemte jordskifteretten at det skulle settast opp sperregjerde for sau i lifoten, og oppretta ei gjerdeforening. Det blei forgjeves hevda at det ikkje kunne påleggast gjerde i grenselinje mot sambruksområde av så usikker karakter som her. Bruksordning i jordskifteretten kan pålegge fellesløysing i området der det ikkje tidlegare var sambruk på rettsleg grunnlag. Det har vore fleire liknande saker seinare

40